Tài liệu Các yếu tố ảnh hưởng đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại nghiên cứu tại các nền kinh tế phát triển và các nền kinh tế mới nổi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC N T T C -------------------- CÁC YẾU TỐ Ả TÍN NHIỆM CỦ ƯỞ G ĐẾN MỨC XẾP HẠNG G À G ƯƠ G ẠI – NGHIÊN CỨU TẠI CÁC NỀN KINH TẾ PHÁT TRIỂN VÀ CÁC NỀN KINH TẾ MỚI NỔI LUẬN ÁN TIẾ SĨ K TP. Hồ Chí Minh - ăm 2018 Ế i LỜ C ĐO ----&&&---Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu do chính tôi thực hiện. Các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tp C , ngày … Tháng 11 năm 2018 Nghiên cứu sinh Lâm Thanh Phi Quỳnh ii C C ----&&&---Trang Trang phụ bìa LỜ C ĐO LỜI CẢ Ơ ...................................................................................................................... ii ................................................................................................................. i M C L C ............................................................................................................................ iii DANH M C CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................................... vi DANH M C SƠ ĐỒ VÀ ĐỒ THỊ .................................................................................... vii DANH M C BẢNG BIỂU ................................................................................................. ix TÓM TẮT ............................................................................................................................ xiii C ƯƠ G 1: G ỚI THIỆU 1.1 Bối cảnh nghiên cứu ....................................................................................................... 1 1.2 Vấn đề nghiên cứu.......................................................................................................... 2 1.3 Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................................... 3 1.4 Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................................................ 4 1.5 Đối tượng, phạm vi và dữ liệu nghiên cứu .................................................................. 4 1.6 hương pháp nghiên cứu .............................................................................................. 5 1.7 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án ................................................................. 5 1.7.1 Ý nghĩa khoa học ......................................................................................................... 5 1.7.2 Ý nghĩa thực tiễn ......................................................................................................... 5 1.8 Những đóng góp của luận án ........................................................................................ 6 1.9 Kết cấu của luận án ....................................................................................................... 7 C ƯƠ G 2: XẾP HẠNG TÍN NHIỆ G À G ƯƠ G ẠI TẠI CÁC NỀN KINH TẾ PHÁT TRIỂN VÀ CÁC NỀN KINH TẾ MỚI NỔI 2.1 Tổng quan về mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại. ........................ 9 2.1.1 Khái niệm về mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại. ...................... 9 2.1.2 Phương pháp đánh giá mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại ........ 12 2.1.2.1 Hệ thống thống nhất đánh giá các tổ chức tài chính (The Uniform Financial Institutions Rating System - UFIRS).................................................................. 12 iii 2.1.2.2 Phương pháp đánh giá mức xếp hạng tín nhiệm ngân hàng thương mại của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế .............................................................................. 13 2.2 Đặc điểm kinh tế và đặc điểm của các ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế phát triển và các nền kinh tế mới nổi ............................................................................ 15 2.2.1 Một số đặc điểm kinh tế của các nền kinh tế phát triển ............................................ 15 2.2.2 Một số đặc điểm của các ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế phát triển...... 16 2.2.3 Một số đặc điểm kinh tế của các nền kinh tế mới nổi................................................ 17 2.2.4 Một số đặc điểm của các ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế mới nổi ........ 19 2.3 Cơ sở lý thuyết về các yếu tố ảnh hưởng đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại ................................................................................................ 22 2.3.1 Sự tác động của các yếu tố vĩ mô đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại .................................................................................................................. 23 2.3.2 Sự tác động của yếu tố hỗ trợ từ chính phủ hay tập đoàn mẹ đến mức xếp hạng tín nhiệm của các ngân hàng thương mại ................................................................. 24 2.3.3 Sự tác động của các yếu tố đặc thù của ngân hàng thương mại đến mức xếp hạng tín nhiệm ............................................................................................. 25 2.4 Cơ sở lý thuyết về sự khác biệt trong tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế mới nổi so với các nền kinh tế phát triển ............................................................................................. 27 2.4.1 Khái niệm về bất cân xứng thông tin.......................................................................... 27 2.4.2 Nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt trong tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế mới nổi so với các nền kinh tế phát triển .......................................................................................... 27 2.4.3 Bất cân xứng thông tin tạo ra sự khác biệt trong tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế mới nổi so với các nền kinh tế phát triển ............................................................................ 32 2.5 Tổng hợp các nghiên cứu thực nghiệm có liên quan .................................................. 35 2.5.1 Mức độ tin cậy và tính thống nhất trong các đánh giá mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại .................................................................................................. 37 2.5.2 Xây dựng mô hình dự báo mức xếp hạng tín nhiệm ................................................. 40 2.5.2.1 Các nghiên cứu sử dụng phương pháp phân loại bằng các mô hình hồi quy thống kê ................................................................................................................................. 40 iv 2.5.2.2 Các nghiên cứu sử dụng các phương pháp phân loại trí tuệ nhân tạo ................. 42 2.6 Khe hổng nghiên cứu và khung phân tích của luận án .............................................. 46 2.6.1 Khe hổng nghiên cứu .................................................................................................. 46 2.6.2 Khung phân tích của luận án ..................................................................................... 47 C ƯƠ G 3: MÔ HÌNH VÀ ƯƠ G Á G Ê CỨU 3.1 Mô hình nghiên cứu đề xuất ......................................................................................... 50 3.1.1 Mô hình hồi quy Ordered logit.................................................................................... 50 3.1.2 Xác định và đo lường biến phụ thuộc......................................................................... 55 3.1.3 Xác định và đo lường các biến giải thích ................................................................... 55 3.2 Dữ liệu nghiên cứu ......................................................................................................... 63 3.3 Các giả thuyết nghiên cứu............................................................................................. 66 3.4 hương pháp phân tích dữ liệu .................................................................................... 70 C ƯƠ G 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 4.1 hân tích phương sai một yếu tố các chỉ tiêu tài chính ngân hàng thương mai theo từng mức xếp hạng tín nhiệm..................................................................................... 76 4.2 Kết quả phương pháp lựa chọn biến giải thích và đánh giá mức độ phù hợp của mô hình hồi quy Ordered logit .................................................................................... 86 4.2.1 Kết quả phương pháp lựa chọn biến giải thích trong mô hình hồi quy Ordered logit ........................................................................................................................................ 86 4.2.2 Kết quả đánh giá mức độ phù hợp của mô hình ........................................................ 93 4.3 Kiểm định các giả định trong mô hình Ordered logit ................................................ 97 4.3.1 Kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến trong mô hình (Multicollinearity) ................. 97 4.3.2 Kiểm tra hiện tượng phương sai thay đổi trong mô hình (heteroskedasticity) ......... 98 4.3.3 Kiểm tra việc thiếu biến giải thích cần thiết trong mô hình ...................................... 100 4.4 Đánh giá tác động biên của một số biến giải thích trong mô hình. ........................... 102 4.5 Xác định sự khác biệt trong tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế phát triển so với các nền kinh tế mới nổi........................................................................................................ 104 4.6 Thảo luận kết quả nghiên cứu ...................................................................................... 110 . .1 hảo l ận các kết ả nghi n cứ từ mô h nh ự đoán mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế mới nổi. ........................................ 110 v . .1.1 ác động của các yếu tố mang tính chất hệ thống đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế mới nổi. ........................................ 110 . .1.2 ác động của yếu tố sở hữ đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế mới nổi............................................................................... 112 . .1.3 ác động của yếu tố y mô đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế mới nổi............................................................................... 113 . .1. ác động của các chỉ ti tài chính đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế mới nổi. .................................................................... 115 . .2 hảo l ận các kết ả nghi n cứ từ mô h nh ự đoán mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế phát triển. ..................................... 120 . .2.1 ác động của các yếu tố mang tính chất hệ thống đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế phát triển. ..................................... 120 . .2.2 ác động của yếu tố sở hữ đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế phát triển. .......................................................................... 121 . .2.3 ác động của yếu tố y mô đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế phát triển. .......................................................................... 122 . .2. ác động của các chỉ ti tài chính đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế phát triển. ................................................................. 124 4.6.3 Thảo luận kết quả xác định sự khác biệt trong tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế phát triển so với các nền kinh tế mới nổi ................................................................ 129 4.6.3.1 Sự khác biệt trong tác động của các yếu tố mang tính chất hệ thống đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế phát triển so với các nền kinh tế mới nổi.............................................................................................. 129 4.6.3.2 Sự khác biệt trong tác động của yếu tố sở hữ đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế phát triển so với các nền kinh tế mới nổi................................................................................................................................... 130 4.6.3.3 Sự khác biệt trong tác động của yếu tố quy mô và các chỉ tiêu tài chính đến mức xếp hạng tín nhiệm của ngân hàng thương mại tại các nền kinh tế phát triển so với các nền kinh tế mới nổi.............................................................................................. 132 C ƯƠ G 5: KẾT LUẬN VÀ GỢI Ý CHÍNH SÁCH 5.1 Kết luận .......................................................................................................................... 138 vi 5.2 Gợi ý chính sách ............................................................................................................. 141 5.2.1 Các gợi ý chính sách cho các cơ an ản lý hoạt động ngân hàng ...................... 142 5.2.2 Các gợi ý chính sách cho các ngân hàng thương mại............................................... 144 5.3 Hạn chế của nghiên cứu và đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo.............................. 145 DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦ ÁC G Ả DANH M C TÀI LIỆU THAM KHẢO PH L C Phụ lục 1a .............................................................................................................................. i Phụ lục 1b .............................................................................................................................. ii Phụ lục 2 ................................................................................................................................ iii Phụ lục 3 ................................................................................................................................ v Phụ lục 4 ................................................................................................................................ vii Phụ lục 5 ................................................................................................................................ xvii Phụ lục 6a .............................................................................................................................. xix Phụ lục 6b .............................................................................................................................. xx Phụ lục 7 ................................................................................................................................ xxi Phụ lục 8 ................................................................................................................................ xxii Phụ lục 9 ................................................................................................................................ xxiii Phụ lục 10 .............................................................................................................................. xxiv vii C CÁC Ừ Ế Ắ ----&&&---Ký hiệu 3SLS Tiếng Anh Three – Stage Least Square Tiếng Việt Bình phương nhỏ nhất 3 giai đoạn hân tích phương sai ANOVA Analysis of variance FFIEC Federal Financial Instutions Hội đồng Giám sát các tổ Examination Council chức tài chính liên bang Gross National Products Tổng sản phẩm quốc gia GNP HSHQ Hệ số hồi quy IMF International Monetary Fund MDA Multiple discriminant analysis hân tích đa biệt thức ức ếp hạng tín nhiệm MXHTN NIM Quỹ Tiền tệ quốc tế Net Interest Margin Tỷ lệ lãi cận biên NHNN Ngân hàng nhà nư c NHTM Ngân hàng thương mại NHTW Ngân hàng trung ương OBS Observations Các quan sát OECD Organization for Economic Tổ chức Hợp tác và Co-operation and Development Phát triển kinh tế OLS Ordinary Least Squares Bình phương nhỏ nhất ROAA Return on average assets Tỷ số lợi nhuận trên tổng tài sản bình quân ROAE Return on average equity Tỷ số lợi nhuận trên tổng vốn chủ sở hữu bình quân VIF Variance inflation factor Hệ số khuếch đại phương sai WB World Bank Ngân hàng thế gi i viii C ĐỒ THỊ VÀ SƠ ĐỒ ----&&&---Đồ thị 2.1: Mức độ tập trung trong lĩnh vực ngân hàng tại các nền kinh tế phát triển và các nền kinh tế m i nổi giai đoạn 1999 – 2008 ..................................................................... 16 Đồ thị 2.1: ROAA của các NHTM tại các nền kinh tế m i nổi và các nền kinh tế phát triển giai đoạn 1999-2008 ...................................................................................................... 21 Đồ thị 3.1: inh h a ác suất trong mô hình Ordered logit ................................................. 54 Đồ thị 4.1: Tác động của biến Coutry_Rating đến xác suất phân loại NHTM vào các MXHTN khác nhau tại các nền kinh tế m i nổi................................................................... 111 Đồ thị 4.2: Tác động của biến Bicra đến xác suất phân loại NHTM vào các MXHTN khác nhau tại các nền kinh tế m i nổi ................................................................................... 112 Đồ thị 4 3: Tác động của biến LnAss đến xác suất phân loại NHTM vào các MXHTN khác nhau tại các nền kinh tế m i nổi. .................................................................................. 114 Đồ thị 4.4: Tác động của biến AssGrow đến xác suất phân loại NHTM vào các MXHTN khác nhau tại các nền kinh tế m i nổi.................................................................... 116 Đồ thị 4.5: Tác động của biến LoanLoss_Ln đến xác suất phân loại NHTM vào các MXHTN khác nhau tại các nền kinh tế m i nổi.................................................................... 117 Đồ thị 4.6: Tác động của biến OthIn_Ass đến xác suất phân loại NHTM vào các MXHTN khác nhau tại các nền kinh tế m i nổi.................................................................... 120 Đồ thị 4 7: Tác động của biến LnAss đến xác suất phân loại NHTM vào các MXHTN khác nhau tại các nền kinh tế phát triển ................................................................................ 122 Đồ thị 4.8: Tác động của biến LoanLoss_Ln đến xác suất phân loại NHTM vào các MXHTN khác nhau tại các nền kinh tế phát triển ................................................................. 123 Đồ thị 4.9: Tác động của biến NIM đến xác suất phân loại NHTM vào các MXHTN khác nhau tại các nền kinh tế phát triển ................................................................................ 126 Đồ thị 4.10: Tác động của biến ROAE đến xác suất phân loại NHTM vào các MXHTN khác nhau tại các nền kinh tế phát triển ................................................................. 127 Sơ đồ 2.1: Khung phân tích MXHTN NHTM của Fitch ....................................................... 14 Sơ đồ 2.2: Các yếu tố tác động đến MXHTN của NHTM .................................................... 23 Sơ đồ 2.3: Khung phân tích của luận án ................................................................................ 48 ix Sơ đồ 3.1: Trình tự thực hiện các bư c phân tích của luận án .............................................. 70 Sơ đồ 3 2: Xác định sự khác biệt trong tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến MXHTN của NHTM tại các nền kinh tế m i nổi so v i các nền kinh tế phát triển ............. 74 x DANH M C BẢNG BIỂU ----&&&---Bảng 3 1: Định nghĩa các biến giải thích trong mô hình nghiên cứu .................................... 56 Bảng 3 2: ức ếp hạng tín nhiệm N T tại các nền kinh tế phát triển trong mẫu dữ liệu nghiên cứu giai đoạn 2013 - 2015 ................................................................................. 65 Bảng 3 2: ức ếp hạng tín nhiệm N T tại các nền kinh tế m i nổi trong mẫu dữ liệu nghiên cứu giai đoạn 2013 - 2015 .................................................................................. 66 Bảng 4 1: Giá trị trung bình các ch số tài chính N T th o từng X TN tại các nền inh tế m i nổi ................................................................................................................ 77 Bảng 4 2: Kết quả iểm định phương sai đồng nhất và phân tích phương sai một yếu tố các ch ti u tài chính N T th o từng X TN tại các nền inh tế m i nổi.................. 79 Bảng 4 3: Kết quả iểm định rus al - Wallis các ch ti u tài chính N T th o từng X TN tại các nền inh tế m i nổi ..................................................................................... 80 Bảng 4 4: Giá trị trung bình các ch số tài chính N T th o từng X TN tại các nền inh tế phát triển .................................................................................................................... 81 Bảng 4 : Kết quả iểm định phương sai đồng nhất và phân tích phương sai một yếu tố các ch ti u tài chính N T th o từng X TN tại các nền kinh tế phát triển ............... 84 Bảng 4 : Kết quả iểm định rus al - Wallis các ch ti u tài chính N T th o từng MXHTN tại các nền kinh tế phát triển .................................................................................. 85 Bảng 4 7: Mô hình Ordered logit v i N T mẫu ữ liệu con và toàn bộ mẫu dữ liệu các tại các nền inh tế m i nổi ....................................................................................... 86 Bảng 4 8: T n suất uất hiện của các biến giải thích c hệ số hồi uy c trong các mô hình Ordered logit tr n các mẫu ữ liệu các N T nghĩa thống tại các nền inh tế m i nổi .............................................................................................................................. 88 Bảng 4 : Mô hình Ordered logit tr n tập hợp các biến giải thích được lựa ch n và toàn bộ mẫu ữ liệu các N T tại các nền inh tế m i nổi ............................................... 89 Bảng 4 10: Mô hình Ordered logit v i N T mẫu ữ liệu con và toàn bộ mẫu dữ liệu các tại các nền inh tế phát triển ..................................................................................... 90 Bảng 4 11: T n suất uất hiện của các biến giải thích c hệ số hồi uy c thống trong các mô hình Ordered logit tr n các mẫu ữ liệu các N T nghĩa tại các nền inh tế phát triển. ................................................................................................................... 92 xi Bảng 4 12: Mô hình Ordered logit tr n tập hợp các biến được lựa ch n và toàn bộ mẫu ữ liệu các N T tại các nền inh tế phát triển. ................................................................. 93 Bảng 4.13: Giá trị tuyệt đối chênh lệch giữa ch tiêu BIC1 và BIC2 để so sánh mức độ phù hợp giữa 2 mô hình Ordered logit .................................................................................. 94 Bảng 4 14: Hệ số B C của các mô hình Ordered logit trên mẫu ữ liệu các N T tại các nền inh tế m i nổi ......................................................................................................... 95 Bảng 4 1 : Hệ số B C của các mô hình Ordered logit tr n mẫu ữ liệu các N T tại các nền inh tế phát triển ...................................................................................................... 96 Bảng 4.16: Hệ số VIF của các biến giải thích trong mô hình Ordered logit trên mẫu dữ liệu các NHTM tại các nền kinh tế m i nổi .......................................................................... 98 Bảng 4.17: Hệ số VIF của các biến giải thích trong mô hình Ordered logit trên mẫu dữ liệu các NHTM tại các nền kinh tế phát triển ........................................................................ 98 Bảng 4.18: Mô hình Ordered logit trên mẫu dữ liệu các NHTM tại các nền kinh tế m i nổi v i giả định phương sai thay đổi ..................................................................................... 99 Bảng 4.19: Mô hình Ordered logit trên mẫu dữ liệu các NHTM tại các nền kinh tế phát triển v i giả định phương sai thay đổi ........................................................................... 100 Bảng 4.20: Mô hình kiểm tra đối v i mô hình Ordered logit trên mẫu dữ liệu các NHTM tại các nền kinh tế m i nổi. ....................................................................................... 101 Bảng 4.21: Mô hình kiểm tra đối v i mô hình Ordered logit trên mẫu dữ liệu các NHTM tại các nền kinh tế phát triển. .................................................................................... 102 Bảng 4 22: Tác động biên của các biến giải thích lên xác suất phân loại biến phụ thuộc vào từng MXHTN trong mô hình Ordered logit trên mẫu dữ liệu các NHTM tại các nền kinh tế m i nổi. ............................................................................................................... 102 Bảng 4 23: Tác động biên của các biến giải thích lên xác suất phân loại biến phụ thuộc vào từng MXHTN trong mô hình Ordered logit trên mẫu dữ liệu các NHTM tại các nền kinh tế phát triển. ............................................................................................................ 103 Bảng 4.24: Mô hình Ordered logit trên mẫu dữ liệu gộp khi thêm biến Emer và Country_rating_Emer. ........................................................................................................... 104 Bảng 4.25: Mô hình Ordered logit trên mẫu dữ liệu gộp khi thêm biến Emer và Bicra_Emer. ........................................................................................................................... 105 Bảng 4.26: Mô hình Ordered logit trên mẫu dữ liệu gộp khi thêm biến Emer, Government_Emer và Group_Emer. ..................................................................................... 106 xii Bảng 4.27: Các mô hình Ordered logit trên mẫu dữ liệu gộp v i các biến tương tác. .......... 107 xiii TÓM TẮT Các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế như Fitch, Stan ar & oor’s và oo y’s hông đề cập cụ thể sự khác biệt trong tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến MXHTN của các NHTM tại các nền kinh tế phát triển so v i các nền kinh tế m i nổi. Tuy vậy, một số nhà nghiên cứu đã ch ra rằng có tồn tại sự khác biệt trong tác động của các ch ti u tài chính đến MXHTN của NHTM tại các nền kinh tế phát triển so v i các nền kinh tế m i nổi. Mục tiêu của luận án nhằm ác định sự khác biệt trong tác động của các yếu tố mang tính chất hệ thống như mức độ rủi ro quốc gia, mức độ rủi ro ngành ngân hàng nơi các N T N T c trụ sở và các yếu tố mang tính chất đặc trưng ri ng cho từng như đặc điểm sở hữu, quy mô tổng tài sản và các ch ti u tài chính đến MXHTN của các đơn vị này tại các nền kinh tế phát triển so v i các nền kinh tế m i nổi. Trư c tiên, tác giả sử dụng phương pháp phân tích phương sai một yếu tố và phương pháp lựa ch n biến giải thích trong mô hình Ordered logit để ác định các yếu tố cụ thể tác động đến MXHTN của NHTM tại các nền kinh tế phát triển và các nền kinh tế m i nổi Sau đ , tác giả thực hiện đánh giá tác động tổng hợp của biến đại diện cho từng yếu tố tác động và biến tương tác nhằm ác định sự khác biệt trong tác động của các yếu tố n u tr n đến MXHTN của NHTM tại các nền kinh tế phát triển so v i các nền kinh tế m i nổi. Kết quả nghiên cứu của luận án đã ch ra rằng các yếu tố mang tính chất hệ thống c tác động mạnh đến MXHTN của các NHTM tại các nền kinh tế m i nổi hơn so v i các nền kinh tế phát triển Ngược lại, các ch tiêu tài chính của các NHTM lại ít ảnh hưởng đến MXHTN của các đơn vị này tại các nền kinh tế m i nổi hơn so v i các nền kinh tế phát triển. Bên cạnh đ , ết quả nghiên cứu cũng ch ra có tồn tại sự khác biệt trong tác động của đặc điểm sở hữu đến MXHTN của NHTM giữa 2 nhóm quốc gia nêu trên. Từ những kết quả nghiên cứu của luận án, tác giả đề xuất một số gợi ý chính sách cho NHTW tại các nền kinh tế m i nổi nhằm nâng cao MXHTN của các NHTM trong phạm vi quốc gia điều hành. Đồng thời, tác giả cũng đưa ra một số khuyến nghị xiv đối v i các NHTM tại các nền kinh tế m i nổi để cải thiện MXHTN của chính các đơn vị này. 1 C ƯƠ G 1: G ỚI THIỆU 1.1 Bối cảnh nghiên cứu Mức xếp hạng tín nhiệm của các ngân hàng thương mại được công bố bởi các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế được m như là một công cụ cung cấp cho các nhà đ u tư những thông tin cơ bản về tình hình tài chính của các NHTM mà h đang quan tâm (Bellotti và cộng sự, 2011a) Đ cũng là một cơ sở quan tr ng để các nhà đ u tư đưa ra mức lãi suất tương ứng v i mức độ rủi ro tín dụng của NHTM đang m xét khi cung cấp vốn cho đối tượng này. Bên cạnh đ , hi tham hảo phương pháp đánh giá và ết quả đánh giá MXHTN các NHTM do các tổ chức xếp hạng tín nhiệm công bố, tác giả nhận thấy rằng MXHTN của NHTM bị tác động bởi rất nhiều yếu tố hác nhau như: rủi ro quốc gia, rủi ro ngành ngân hàng, uy mô, đặc điểm sở hữu NHTM và rất nhiều ch tiêu phản ánh tình hình tài chính của bản thân N T Đồng thời, mỗi yếu tố nêu trên lại chịu sự tác động của rất nhiều yếu tố chi tiết khác. Tuy nhiên, các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế không trình bày cụ thể mức độ tác động cũng như chiều hư ng tác động của các yếu tố này đến MXHTN của các N T cũng như hông n u cụ thể sự khác biệt trong tác động của các yếu tố này hi đánh giá X TN của các NHTM tại các nền kinh tế phát triển so v i các NHTM tại các nền kinh tế m i nổi. Mặt khác, từ những nghiên cứu thực nghiệm li n uan đến MXHTN của các NHTM tác giả nhận thấy c sự hông thống nhất trong việc lựa ch n các yếu tố tác động đến MXHTN của các NHTM. Mỗi nhà nghiên cứu lựa ch n các yếu tố tác động đến MXHTN của NHTM một cách hác nhau căn cứ trên mẫu dữ liệu quan sát của h . Ngoài ra, các nghiên cứu này cũng có những kết quả không tương đồng nhau về ảnh hưởng của một số yếu tố tác động đến MXHTN của các NHTM. Nguyên nhân của vấn đề có thể do những mô hình dự báo MXHTN của NHTM trong các nghiên cứu kể tr n được xây dựng từ mẫu quan sát các NHTM từ nhiều quốc gia c đặc điểm và trình độ phát triển kinh tế khác nhau. Do vậy, những yếu tố đặc thù của các quốc gia có thể tác động dẫn đến sự khác biệt nêu trên. Mặt khác, tác giả nhận thấy ch có nghiên cứu của Shen và cộng sự (2012) đề cập đến sự khác biệt trong tác động của 2 một số ch ti u tài chính đến MXHTN của NHTM tại các nền kinh tế phát triển so v i các nền kinh tế m i nổi. Vì vậy, tác giả nhận thấy c n thiết phải thực hiện nghiên cứu nhằm ác định sự khác biệt trong tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến MXHTN của NHTM tại các nền kinh tế phát triển so v i các nền kinh tế m i nổi. 1.2 Vấn đề nghiên cứu Việc dự báo và đánh giá tình hình tài chính của các tổ chức tài chính, đặc biệt là các NHTM là một lãnh vực được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm từ những năm 1960 (Matousek và Stewart, 2009). Theo Liu và F rri (2001), các cơ uan quản lý hoạt động ngân hàng quan tâm MXHTN cụ thể của từng ngân hàng tại quốc gia của h vì điều này ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn hệ thống ngân hàng tại các quốc gia này. Mặt khác, các N T cũng rất chú đến MXHTN của bản thân vì đây là một yếu tố ảnh hưởng đến khả năng huy động vốn trên thị trường tài chính quốc tế của chính các đơn vị này. Ngoài ra, MXHTN của các N T còn được các nhà đ u tư và những người gởi tiền vào các NHTM quan tâm vì điều này ảnh hưởng rất l n đến an toàn nguồn vốn của chính các đối tượng này (Kumar và Ravi, 2007). Tuy vậy, để có thể đánh giá được tình hình tài chính của một N T đòi hỏi phải thực hiện một phân tích khoa h c đ y đủ các yếu tố ảnh hưởng đến tình hình tài chính của NHTM. Để giải quyết vấn đề này, Cơ uan Quản lý hoạt động NHTM tại Mỹ đã thiết lập hệ thống đánh giá CA ELS nhằm đánh giá tình hình tài chính của các NHTM tại Mỹ định kỳ từ 12-18 tháng từ năm 1 7 đến nay. Ngoài ra, ba tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế l n nhất hiện nay là Fitch, Stan ar & oor’s và oo y’s cũng thường xuyên công bố thông tin về MXHTN của các NHTM ở rất nhiều quốc gia khác nhau. Các tổ chức xếp hạng tín nhiệm này ngày càng có t m ảnh hưởng rộng l n trên phạm vi thế gi i xuất phát từ t m quan tr ng của các thông tin về MXHTN trong các quyết định định đ u tư tr n thị trường tài chính quốc tế. Tuy nhiên, các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế không thể thực hiện đánh giá thường uy n và đ y đủ tất cả các NHTM trong một quốc gia cụ thể, đặc biệt là tại các quốc gia có quy mô nền kinh tế và hệ thống NHTM còn khiêm tốn. Bên cạnh đ , như đã n u ở trên, các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế không nêu cụ thể các yếu tố cơ bản c tác động trực tiếp đến MXHTN của NHTM cũng như chiều hư ng tác động của các yếu tố này. Ngoài ra, một câu hỏi luôn được các nhà nghiên cứu đặt ra đ là 3 liệu các tổ chức xếp hạng tín nhiệm có sử dụng cùng một phương pháp để đánh giá MXHTN của các NHTM tại các nền kinh tế phát triển và các nền kinh tế m i nổi hay không? Cụ thể, một số nhà nghiên cứu như: Liu và Ferri (2001), Shen và cộng sự (2012) đã ch ra rằng có tồn tại sự khác biệt trong tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến MXHTN của các NHTM hay doanh nghiệp tại các nư c phát triển so v i các nư c đang phát triển. Tuy nhi n, nghi n cứu của Shen và cộng sự (2012) ch m i chứng minh được c sự hác biệt trong tác động của các ch ti u tài chính đến X TN của các N T tại các nền inh tế phát triển so v i các nền inh tế m i nổi Đồng thời, các ch ti u tài chính được đề cập đến trong nghi n cứu này cũng há hạn chế ặt hác, tác giả cũng nhận thấy rằng rất c n thiết phải tiến hành nghiên cứu nhằm tìm hiểu sự khác biệt trong tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến MXHTN của NHTM giữa 2 nhóm quốc gia nêu trên để các cơ uan uản lý hoạt động ngân hàng có thể nhận diện chính xác và nhanh chóng các NHTM có mức độ rủi ro cao và từ đ đưa ra các biện pháp xử lý kịp thời. Mặt khác, quá trình tự do hóa tại các nền kinh tế m i nổi đã mở ra cơ hội rất l n để các NHTM tại các quốc gia này thu hút nguồn vốn đ u tư nư c ngoài Tuy nhi n, để tiếp cận được nguồn vốn này đòi hỏi các NHTM tại các nền kinh tế m i nổi phải cải thiện MXHTN của bản thân thông qua việc tác động đến các yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến MXHTN. Bởi vì MXHTN có ảnh hưởng rất l n đến khả năng tiếp cận thị trường vốn và chi phí sử dụng vốn của các NHTM này (Manso, 2013). Xuất phát từ bối cảnh các nghiên cứu thực nghiệm li n uan đến MXHTN của các NHTM, nhu c u thực tế của các cơ uan uản lý hoạt động ngân hàng và bản thân các N T như đã trình bày ở trên, tác giả nhận thấy c n thực hiện luận án này nhằm giải quyết vấn đề nghiên cứu cụ thể như sau: Xác định sự khác biệt trong tác động của các yếu tố mang tính chất hệ thống như mức độ rủi ro quốc gia, mức độ rủi ro của ngành ngân hàng và những yếu tố đặc trưng ri ng N T bao gồm uy mô, đặc điểm sở hữu và các ch ti u tài chính đến MXHTN của các NHTM tại các nền kinh tế phát triển so v i các nền kinh tế m i nổi. 1.3 Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu tổng quát của luận án này là ác định sự khác biệt trong tác động của các yếu tố có ảnh hưởng đến MXHTN của NHTM tại các nền kinh tế phát triển so v i 4 các nền kinh tế m i nổi thông qua việc thực hiện các kiểm định kinh tế lượng và thiết lập các mô hình định lượng để phản ánh sự tác động của các yếu tố ảnh hưởng nêu trên đối v i MXHTN của các N T Tr n cơ sở đ , luận án c n đạt được những mục tiêu cụ thể như sau: (1): Phân tích và so sánh nhằm ác định sự khác biệt trong tác động của các yếu tố mang tính chất hệ thống như mức độ rủi ro quốc gia và mức độ rủi ro ngành ngân hàng đến MXHTN của các NHTM tại các nền kinh tế phát triển và tại các nền kinh tế m i nổi . (2): Phân tích và so sánh nhằm ác định sự khác biệt trong tác động của các yếu tố thể hiện những đặc trưng ri ng N T bao gồm uy mô, đặc điểm sở hữu và các ch tiêu tài chính đến MXHTN của các đơn vị này tại các nền kinh tế phát triển và tại các nền kinh tế m i nổi. 1.4 Câu hỏi nghiên cứu Xuất phát từ vấn đề nghiên cứu và các mục tiêu nghiên cứu cụ thể đã trình bày ở ph n trên, tác giả đưa ra một số câu hỏi nghiên cứu chi tiết như sau: Thứ nhất, có tồn tại sự khác biệt trong tác động của các yếu tố mang tính chất hệ thống như mức độ rủi ro quốc gia và mức độ rủi ro ngành ngân hàng đến MXHTN của các NHTM tại các nền kinh tế phát triển so v i các NHTM tại các nền kinh tế m i nổi hay không ? Thứ hai, có tồn tại sự khác biệt trong tác động của các yếu tố thể hiện những đặc trưng ri ng của N T như uy mô, đặc điểm sở hữu và các ch tiêu tài chính đến MXHTN của các NHTM tại các nền kinh tế phát triển so v i các NHTM tại các nền kinh tế m i nổi hay không ? 1.5 Đối tượng, phạm vi và dữ liệu nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: là MXHTN và các yếu tố tác động đến MXHTN của các NHTM tại các quốc gia có nền kinh tế phát triển bao gồm: các nư c thuộc nhóm G7 và một số quốc gia hác như Australia, N w Z alan , Thụy Sĩ, Thụy Điển, Hà Lan, B ,… ; và các NHTM tại các quốc gia được IMF đánh giá là các thị trường m i nổi như: Trung Quốc, Ấn Độ, Brazil, Argentina, Chile, Mexico, Thái Lan, Philippinies, Việt Nam,…. (chi tiết tham khảo phụ lục 1a và phụ lục 1b).