Tài liệu Các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng xét xử sơ thẩm các vụ án hình sự ở thanh hoá hiện nay

trêng ®¹i häc vinh khoa gdct NguyÔn thÞ tÞnh Kho¸ luËn tèt nghiÖp ®¹i häc Ngµnh s ph¹m gdct C¸c gi¶I ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù ë thanh hãa hiÖn nay C¸n bé híng dÉn kho¸ luËn Ts :Lª V¨n Th¶o Sinh viªn thùc hiÖn:NguyÔnThÞ TÞnh Líp :43A1 - GDCT 1 Vinh-2006 Lêi c¶m ¬n §Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy em ®· nhËn ®îc sù gióp ®ì cña Héi ®ång khoa häc khoa gi¸o dôc chÝnh trÞ, c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o trong tæ bé m«n ph¸p luËt. §Æc biÖt lµ sù híng dÉn vµ gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy gi¸o Th¹c sÜ Lª V¨n Th¶o. Nh©n dÞp nµy em xin tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi Héi ®ång khoa häc khoa gi¸o dôc chÝnh trÞ, c¸c thÇy gi¸o,c« gi¸o trong tæ bé m«n ph¸p luËt vµ ®Æc biÖt lµ thÇy Lª V¨n Th¶o ®· gióp ®ì em hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Sinh viªn NguyÔn thÞ TÞnh 2 Môc lôc Trang Më ®Çu 1. LÝ do chän ®Ò tµi 1 2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi 2 3. Ph¹m vi vµ ®èi tîng nghiªn cøu cña LuËn v¨n 3 4. Môc ®Ých, nhiÖm vô cña LuËn v¨n 3 5. C¬ së lÝ luËn vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu 4 6. ý nghÜa cña LuËn v¨n 4 7. Bè côc cña LuËn v¨n 4 3 Néi dung Ch¬ng1:C¬ së lÝ luËn cña viÖc xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù vµ thùc tr¹ng cña c«ng t¸c nµy ë Thanh Ho¸ nh÷ng n¨m gÇn ®©y(2000-2005) 1.1.Kh¸i niÖm xÐt xö, xÐt xö vô ¸n h×nh sù. 5 1.2.Chñ thÓ tiÕn hµnh tè tông vµ tham gia tè tông h×nh sù. 6 1.3.Tr×nh tù xÐt xö vô ¸n h×nh sù. 13 1.4. Thùc tr¹ng cña ho¹t ®éng xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù ë Thanh Ho¸ nh÷ng n¨m gÇn ®©y(2000-2004). 18 Ch¬ng 2:C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù ë Thanh Ho¸ hiÖn nay. 31 2.1.Nh÷ng yªu cÇu kh¸ch quan cña viÖc n©ng cao chÊt lîng xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù ë Thanh Ho¸ hiÖn nay. 31 2.2.C¸c ph¬ng híng nh»m n©ng cao chÊt lîng xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù ë Thanh Ho¸ hiÖn nay. 35 2.3. C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù ë Thanh Ho¸ hiÖn nay. 42 4 KÕt luËn 58 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 60 Më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi Trong sù nghiÖp ®æi míi hiÖn nay, vÊn ®Ò t¨ng cêng ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa, x©y dùng Nhµ níc ph¸p quyÒn cña d©n, do d©n vµ v× d©n díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng cã ý nghÜa v« cïng quan träng ®ang ®îc §¶ng vµ Nhµ níc ta quan t©m. Thùc tiÔn 20 n¨m ®æi míi cho thÊy, cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, c¸c quan hÖ kinh tÕ x· héi ph¸t triÓn hÕt søc ®a d¹ng vµ phong phó. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu to lín mµ nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn mang l¹i th× mÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ trêng còng lµm ph¸t sinh nhiÒu tiªu cùc, ®Æc biÖt lµ c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt vµ c¸c lo¹i téi ph¹m. Thanh Hãa lµ tØnh cã vÞ trÝ chiÕn lîc quan träng ë B¾c Trung Bé, d©n sè ®«ng, thµnh phÇn d©n c phøc t¹p. ë vÞ trÝ chung chuyÓn cña phÝa B¾c vµ phÝa Nam, ®îc vÝ nh mét “níc ViÖt Nam thu nhá”, lµ mét tØnh cã nguån tµi nguyªn phong phó, nguån nh©n lùc dåi dµo… Sù thuËn lîi vÒ c¸c ®iÒu kiÖn nãi trªn lµ yÕu tè quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi trong toµn tØnh.Tuy nhiªn, nã còng lµ ®iÒu kiÖn lµm ph¸t sinh c¸c hµnh vi ph¹m téi, g©y trë ng¹i lín cho viÖc gi÷ g×n trËt tù, an toµn x· héi. NÕu c¸c lo¹i téi ph¹m kh«ng ®îc ng¨n 5 chÆn vµ ®Èy lïi sÏ lµ nguån nguy hiÓm cho sù b×nh yªn cña ®Êt níc nãi chung vµ Thanh Hãa nãi riªng. Thùc tiÔn xÐt xö c¸c vô ¸n nãi chung vµ xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù ë Thanh Hãa nãi riªng trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¸ng ghi nhËn còng cßn béc lé nh÷ng tån t¹i yÕu kÐm trong nhiÒu mÆt: trong ¸p dông Bé luËt h×nh sù, Bé luËt tè tông h×nh sù, tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô cña ThÈm ph¸n, Héi thÈm, c«ng t¸c thanh tra ®èi víi ho¹t ®éng cña Tßa ¸n nh©n d©n. §Æc biÖt lµ nh÷ng sai sãt trong ¸p dông ph¸p luËt khi xÐt xö c¸c vô ¸n nh: kÕt téi thiÕu c¨n cø, sai téi danh, vi ph¹m thñ tôc tè tông… Thùc tr¹ng trªn nÕu kh«ng nghiªn cøu, t×m c¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc th× kh«ng thÓ n©ng cao chÊt lîng xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù ë Thanh Hãa hiÖn nay. ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn t«i chän ®Ò tµi “C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù ë Thanh Hãa hiÖn nay” lµm khãa luËn tèt nghiÖp cho m×nh. 2. LÞch sö nghiªn cøu ®Ò tµi §Êu tranh phßng, chèng téi ph¹m, gi÷ g×n trËt tù an toµn x· héi lµ viÖc lµm thiÕt thùc ®èi víi c¶ níc nãi chung vµ ®èi víi mçi tØnh nãi riªng. V× vËy nghiªn cøu vÒ ®Ò tµi nµy còng ®îc nhiÒu nhµ khoa häc quan t©m díi nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau. Nã ®îc thÓ hiÖn trong c¸c t¹p chÝ, s¸ch: “ ý thøc ph¸p luËt víi c«ng cuéc x©y dùng nÒn ph¸p chÕ chñ nghÜa cña níc ta” cña T©n Chi - T¹p chÝ luËt häc sè 1/1975; “T×m hiÓu ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa” cña T« Giai, T¹p chÝ luËt häc sè 2/1975; “T¨ng cêng ph¸p chÕ theo NghÞ quyÕt §¹i héi VI cña §¶ng” cña Cï §×nh Lé - T¹p chÝ Nhµ níc vµ Ph¸p luËt sè 4/1997… 6 GÇn ®©y cã mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ ®Ò tµi nµy nh: “T¨ng cêng ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa trong ho¹t ®éng lËp ph¸p, lËp quy ë níc ta” - LuËn ¸n TiÕn sÜ cña §ç Ngäc H¶i (2001); “T¨ng cêng ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa trong ho¹t ®éng thùc hµnh quyÒn c«ng tè vµ kiÓm s¸t c¸c ho¹t ®«ng t ph¸p cña ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n thµnh phè Hµ Néi” - LuËn v¨n Th¹c sÜ luËt häc cña NguyÔn ChÝ Dòng, Häc viÖn chÝnh trÞ Quèc Gia Hå ChÝ Minh (2003); “T¨ng cêng ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa trong xÐt xö c¸c vô ¸n h×nh sù ë NghÖ An hiÖn nay”- luËn v¨n Th¹c sÜ luËt häc cña Lª V¨n Th¶o (2004). Tuy nhiªn c¸c bµi viÕt, c¸c c«ng tr×nh khoa häc nãi trªn míi chØ nghiªn cøu tæng qu¸t hoÆc ®i s©u nghiªn cøu, ph©n tÝch luËn gi¶i mét khÝa c¹nh nµo ®ã cña vÊn ®Ò mµ cha cã c«ng tr×nh nµo nghiªn cøu s©u, toµn diÖn vÒ thùc tr¹ng còng nh c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù ë Thanh Ho¸ hiÖn nay. V× vËy cã thÓ nãi, ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu ®Çu tiªn, toµn diÖn c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn cña mét vÊn ®Ò mµ nh©n d©n Thanh Hãa còng nh nh©n d©n c¶ níc rÊt quan t©m. Víi kiÕn thøc vµ sù hiÓu biÕt h¹n chÕ cña m×nh, T«i mong muèn ®ãng gãp mét phÇn nhá bÐ vµo c«ng t¸c phßng, chèng téi ph¹m trong ®Þa bµn tØnh nhµ. 3. Ph¹m vi vµ ®èi tîng nghiªn cøu cña LuËn v¨n * Ph¹m vi kh«ng gian: LuËn v¨n nghiªn cøu vÒ thùc tr¹ng c«ng t¸c xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù ë Thanh Ho¸. * Ph¹m vi thêi gian: LuËn v¨n ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t thùc tr¹ng xÐt xö s¬ thÈm ¸n h×nh sù ë Thanh Hãa tõ n¨m 2000 - 2004. 7 * §èi tîng nghiªn cøu: LuËn v¨n tËp trung nghiªn cøu ho¹t ®éng xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù ë Thanh Hãa theo tr×nh tù tè tông h×nh sù, kh«ng nghiªn cøu qu¸ tr×nh xÐt xö c¸c vô ¸n nãi chung. Tuy nhiªn LuËn v¨n cã ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ®èi tîng nghiªn cøu chñ yÕu. 4. Môc ®Ých, nhiÖm vô cña LuËn v¨n *Môc ®Ých: LuËn v¨n lµ lµm s¸ng tá c¬ së lý luËn cña ho¹t ®éng xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù ë Thanh Hãa, trªn c¬ së ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c xÐt xö s¬ thÈm ¸n h×nh sù trong tØnh tõ n¨m 2000-2004 mµ x©y dùng ph¬ng híng, biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù ë Thanh Hãa hiÖn nay. *NhiÖm vô - Lµm râ c¬ së lÝ luËn vÒ tè tông h×nh sù trong xÐt xö c¸c vô ¸n h×nh sù. - Lµm râ ®Æc ®iÓm, t×nh h×nh diÔn biÕn téi ph¹m ë Thanh Ho¸ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. - Nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ c«ng t¸c xÐt xö trong ho¹t ®éng xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù ë Thanh Ho¸ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y(2000-2004). - X¸c ®Þnh c¸c ph¬ng híng vµ ®a ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù ë Thanh Ho¸ hiÖn nay. 5. C¬ së lý luËn vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu * C¬ së lý luËn cña ®Ò tµi lµ chñ nghÜa M¸c Lªnin - T tëng Hå ChÝ Minh vÒ Nhµ níc vµ ph¸p luËt vµ quan ®iÓm cña §¶ng ta ®Æc biÖt lµ NghÞ quyÕt 08 cña Bé chÝnh trÞ (2/2002) vÒ c«ng t¸c c¶i c¸ch t ph¸p. 8 * Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu cña LuËn v¨n lµ: ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö, ph¬ng ph¸p thèng kª, ph©n tÝch tæng hîp, ph¬ng ph¸p so s¸nh, ph¬ng ph¸p kh¸i qu¸t hãa. 6.ý nghÜa cña LuËn v¨n - LuËn v¨n gãp phÇn lµm s¸ng tá c¬ së lý luËn, c¬ së thùc tiÔn cña c«ng t¸c xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù. - Nh÷ng gi¶i ph¸p LuËn v¨n ®a ra gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng c«ng t¸c xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù trong tØnh, nh»m ng¨n chÆn vµ ®Èy lïi t×nh tr¹ng téi ph¹m ngµy cµng gia t¨ng trªn ®Þa bµn Thanh Hãa nãi riªng vµ c¶ níc nãi chung, ®¶m b¶o trËt tù an toµn x· héi. - LuËn v¨n cã thÓ dïng lµm t liÖu tham kh¶o cho c¸c c¬ quan thùc thi ph¸p luËt, sinh viªn chuyªn ngµnh gi¸o dôc chÝnh trÞ cña c¸c trêng §¹i häc. 7. Bè côc LuËn v¨n Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, tµi liÖu tham kh¶o, LuËn v¨n ®îc chia lµm 2 ch¬ng: Ch¬ng 1: C¬ së lÝ luËn cña viÖc xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù vµ thùc tr¹ng cña c«ng t¸c nµy ë Thanh Ho¸ nh÷ng n¨m gÇn ®©y(2000-2004). Ch¬ng 2: C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt lîng xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù ë Thanh Ho¸ hiÖn nay. 9 Ch¬ng 1 c¬ së lý luËn cña viÖc xÐt xö s¬ thÈm c¸c vô ¸n h×nh sù vµ thùc tr¹ng cña c«ng t¸c nµy ë thanh hãa nh÷ng n¨m gÇn ®©y (2000 - 2004) 1.1. Kh¸i niÖm xÐt xö, xÐt xö vô ¸n h×nh sù 1.1.1. Kh¸i niÖm xÐt xö Theo Sæ tay thuËt ng÷ ph¸p lÝ th«ng dông: “XÐt xö lµ ho¹t ®éng do Tßa ¸n tiÕn hµnh theo ph¸p luËt tè tông, trong ®ã Tßa ¸n sau khi nghiªn cøu hå s¬ vô ¸n mét c¸ch kh¸ch quan toµn diÖn vµ ®Çy ®ñ c¸c t×nh tiÕt cña vô ¸n, tiÕn hµnh gi¶i quyÕt vµ xö lý vô ¸n b»ng viÖc ra b¶n ¸n vµ c¸c quyÕt ®Þnh cÇn thiÕt cã liªn quan” [8, tr.418]. XÐt xö lµ ho¹t ®éng ®Æc trng, lµ chøc n¨ng nhiÖm vô cña c¸c Toµ ¸n. C¸c Toµ ¸n lµ c¸c c¬ quan duy nhÊt cña Nhµ níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®¶m nhiÖm chøc n¨ng xÐt xö. Mäi b¶n ¸n do c¸c Toµ ¸n tuyªn ®Òu ph¶i qua xÐt xö. Kh«ng ai cã thÓ bÞ coi lµ cã téi vµ ph¶i chÞu h×nh ph¹t khi cha 10 cã b¶n ¸n kÕt téi cña Toµ ¸n nh©n d©n ®· cã hiÖu lùc ph¸p luËt. XÐt xö lµ giai ®o¹n quan träng cña tè tông h×nh sù, nh»m xem xÐt nh÷ng chøng cø ®· thu ®îc ë giai ®o¹n ®iÒu tra, truy tè vµ chøng cø míi ®Ó chøng minh vô ¸n. ViÖc xÐt xö lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó Tßa ¸n ®a ra quyÕt ®Þnh cuèi cïng cho vô ¸n, kh«ng bá lät téi ph¹m, kh«ng lµm oan ngêi v« téi. 1.1.2. Kh¸i niÖm xÐt xö vô ¸n h×nh sù “XÐt xö vô ¸n h×nh sù t¹i phiªn toµ lµ giai ®o¹n quan träng nhÊt cña tè tông h×nh sù, trong ®ã Toµ ¸n, sau khi nghiªn cøu kh¸ch quan, toµn diÖn vµ ®Çy ®ñ c¸c t×nh tiÕt cña vô ¸n, ra b¶n ¸n kh¼ng ®Þnh bÞ c¸o cã téi hoÆc kh«ng cã téi vµ ¸p dông h×nh ph¹t ®èi víi bÞ c¸o hay kh«ng” [18, tr.577]. ViÖc xÐt xö s¬ thÈm vô ¸n h×nh sù t¹i phiªn toµ do mét Héi ®ång xÐt xö gåm mét ThÈm ph¸n (lµm chñ to¹ phiªn toµ) vµ hai Héi thÈm nh©n d©n tiÕn hµnh. Trong trêng hîp vô ¸n cã nhiÒu t×nh tiÕt phøc t¹p, Héi ®ång xÐt xö gåm hai ThÈm ph¸n vµ ba Héi thÈm nh©n d©n. C¸c t×nh tiÕt cña vô ¸n ®îc Héi ®ång xÐt xö trùc tiÕp nghiªn cøu víi sù tham gia cña nh÷ng ngêi cã liªn quan vµ ®¹i diÖn tæ chøc x· héi, cña KiÓm s¸t viªn víi t c¸ch lµ C¬ quan kiÓm s¸t xÐt xö, vµ trong ®iÒu kiÖn c«ng khai.ViÖc xÐt xö gåm c¸c phÇn: chuÈn bÞ xÐt xö, b¾t ®Çu phiªn toµ, xÐt hái t¹i phiªn toµ, tranh luËn t¹i phiªn toµ, bÞ c¸o nãi lêi sau cïng, nghÞ ¸n vµ tuyªn ¸n 1.2. Chñ thÓ tiÕn hµnh vµ tham gia tè tông t¹i phiªn toµ h×nh sù s¬ thÈm 1.2.1 Ngêi tiÕn hµnh tè tông 11 Theo Bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 2003, nh÷ng ngêi tiÕn hµnh tè tông t¹i phiªn toµ gåm: KiÓm s¸t viªn KiÓm s¸t viªn lµ ngêi ®îc ph©n c«ng thùc hµnh quyÒn c«ng tè vµ kiÓm s¸t viÖc tu©n theo ph¸p luËt trong ho¹t ®éng tè tông ®èi víi vô ¸n h×nh sù. Trong phiªn toµ KiÓm s¸t viªn cã nh÷ng quyÒn h¹n cô thÓ nh: tham gia phiªn toµ, ®äc c¸o tr¹ng, quyÕt ®Þnh cña ViÖn kiÓm s¸t liªn quan ®Õn viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n; hái, xem xÐt vËt chøng, tr×nh bµy nh÷ng nhËn xÐt cña m×nh vÒ vËt chøng, ®a ra chøng cø vµ thùc hiÖn viÖc luËn téi, ®Ò nghÞ kÕt téi bÞ c¸o theo toµn bé hay mét phÇn néi dung c¸o tr¹ng hoÆc kÕt téi vÒ téi nhÑ h¬n; ph¸t biÓu quan ®iÓm vÒ viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n, tranh luËn víi nh÷ng ngêi tham gia tè tông t¹i phiªn toµ; nÕu thÊy kh«ng cã c¨n cø ®Ó kÕt téi th× rót toµn bé quyÕt ®Þnh truy tè vµ ®Ò nghÞ Héi ®ång xÐt xö tuyªn bè bÞ c¸o kh«ng cã téi; kiÓm s¸t viÖc tu©n theo ph¸p luËt trong ho¹t ®éng xÐt xö cña Toµ ¸n, cña nh÷ng ngêi tham gia tè tông vµ kiÓm s¸t c¸c b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n. ThÈm ph¸n ThÈm ph¸n lµ ngêi ®îc bæ nhiÖm theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó lµm nhiÖm vô xÐt xö nh÷ng vô ¸n thuéc thÈm quyÒn cña Toµ ¸n. Khi xÐt xö ThÈm ph¸n ®éc lËp chØ tu©n theo ph¸p luËt, kh«ng lÖ thuéc vµo bÊt cø c¸ nh©n hoÆc tæ chøc, c¬ quan nµo vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c«ng viÖc cña m×nh. ThÈm ph¸n cã quyÒn xem xÐt hå s¬ vô ¸n ®Ó ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh phï hîp trong giai ®o¹n chuÈn bÞ xÐt xö. Khi tiÕn hµnh phiªn toµ s¬ thÈm, ThÈm ph¸n cïng Héi thÈm nh©n d©n 12 xem xÐt gi¶i quyÕt c¸c yªu cÇu cña nh÷ng ngêi tham gia tè tông, tiÕn hµnh xÐt hái c«ng khai (trõ trêng hîp qui ®Þnh ph¶i xö kÝn) trùc tiÕp xem xÐt vËt chøng, kÕt luËn cña gi¸m ®Þnh viªn, nghe vµ xem xÐt ý kiÕn nh÷ng ngêi tham gia tè tông kh¸c tranh luËn ®Ó cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n vÒ vô ¸n, nghÞ ¸n, ra b¶n ¸n vµ nh÷ng quyÕt ®Þnh cÇn thiÕt, tuyªn ¸n c«ng khai tríc phiªn toµ. ThÈm ph¸n ®îc ph©n c«ng chñ to¹ phiªn toµ, ngoµi nh÷ng nhiÖm vô, quyÒn h¹n trªn cßn cã nh÷ng nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n sau ®©y: quyÕt ®Þnh ¸p dông, thay ®æi hoÆc huû bá biÖn ph¸p ng¨n chÆn theo qui ®Þnh cña Bé luËt tè tông h×nh sù; quyÕt ®Þnh tr¶ hå s¬ ®Ó ®iÒu tra bæ sung; quyÕt ®Þnh ®×nh chØ hoÆc t¹m ®×nh chØ vô ¸n; quyÕt ®Þnh triÖu tËp nh÷ng ngêi cÇn xÐt hái ®Õn phiªn toµ; tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng tè tông kh¸c thuéc thÈm quyÒn cña Toµ ¸n theo sù ph©n c«ng cña Ch¸nh ¸n Toµ ¸n. Héi thÈm Héi thÈm lµ ngêi ®îc bÇu hoÆc cö theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó lµm nhiÖm vô xÐt xö nh÷ng vô ¸n thuéc thÈm quyÒn cña Toµ ¸n. Héi thÈm cã nhiÖm vô tham gia c«ng t¸c xÐt xö s¬ thÈm, nghiªn cøu hå s¬ vô ¸n, ®a ra c¸c quan ®iÓm, kÕt luËn cña m×nh khi tham gia phiªn toµ. Héi thÈm cã quyÒn cïng ThÈm ph¸n gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò cña vô ¸n nh, gi¶i quyÕt yªu cÇu cña ngêi tham gia tè tông hoÆc cña KiÓm s¸t viªn, xem xÐt viÖc rót quyÕt ®Þnh truy tè cña ViÖn kiÓm s¸t, tham gia xÐt hái, nghÞ ¸n, cïng c¸c thµnh viªn cña Héi ®ång xÐt xö ra b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh cÇn thiÕt kh¸c. Th ký phiªn toµ 13 Th ký phiªn toµ lµ c¸n bé Toµ ¸n tham gia phiªn toµ xÐt xö vµ lµm nh÷ng viÖc cÇn thiÕt kh¸c. Th ký phiªn toµ phæ biÕn néi qui phiªn toµ, kiÓm tra vµ b¸o c¸o víi Chñ täa phiªn toµ danh s¸ch nh÷ng ngêi ®îc triÖu tËp ®Õn phiªn toµ ®· cã mÆt. Th ký phiªn toµ cã tr¸ch nhiÖm ghi chÐp toµn bé diÔn biÕn phiªn toµ vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt kh¸c mét c¸ch tû mØ, ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc xÐt xö phóc thÈm, gi¸m ®èc thÈm hay t¸i thÈm nÕu cã kh¸ng c¸o, kh¸ng nghÞ theo c¸c thñ tôc nµy. Th ký phiªn toµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kh¸c thuéc thÈm quyÒn cña Toµ ¸n theo sù ph©n c«ng cña Ch¸nh ¸n; ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt vµ tríc Ch¸nh ¸n vÒ nh÷ng hµnh vi cña m×nh. 1.2.2. Ngêi tham gia tè tông Theo qui ®Þnh cña Bé luËt tè tông h×nh sù, tuú theo tÝnh chÊt cña tõng vô ¸n mµ Toµ ¸n quyÕt ®Þnh triÖu tËp mét sè lo¹i ngêi tham gia tè tông t¹i phiªn toµ. §Ó thuËn lîi cho viÖc nghiªn cøu chóng t«i chia lµm hai lo¹i ngêi tham gia tè tông t¹i phiªn toµ s¬ thÈm. *Ngêi tham gia tè tông cã quyÒn vµ lîi Ých ph¸p lý liªn quan ®Õn vô ¸n BÞ c¸o BÞ c¸o lµ ngêi bÞ Toµ ¸n quyÕt ®Þnh ®a ra xÐt xö vµ lµ ngêi trùc tiÕp tham gia phiªn toµ. BÞ c¸o cã c¸c quyÒn: ®îc nhËn quyÕt ®Þnh ®a vô ¸n ra xÐt xö, quyÕt ®Þnh ¸p dông, thay ®æi hoÆc huû bá biÖn ph¸p ng¨n chÆn; quyÕt ®Þnh ®×nh chØ vô ¸n; b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n; c¸c quyÕt ®Þnh tè tông kh¸c theo qui ®Þnh cña Bé luËt tè tông h×nh sù; 14 tham gia phiªn toµ; ®îc gi¶i thÝch quyÒn vµ nghÜa vô; ®Ò nghÞ thay ®æi ngêi tiÕn hµnh tè tông, ngêi gi¸m ®Þnh, ngêi phiªn dÞch; ®a ra tµi liÖu, ®å vËt, yªu cÇu; tù bµo ch÷a hoÆc nhê ngêi kh¸c bµo ch÷a; ®îc tr×nh bµy ý kiÕn, tranh luËn t¹i phiªn toµ; nãi lêi sau cïng; kh¸ng c¸o b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n; khiÕu n¹i quyÕt ®Þnh, hµnh vi tè tông cña c¬ quan, ngêi cã thÈm quyÒn tiÕn hµnh tè tông. Bªn c¹nh c¸c quyÒn, bÞ c¸o cßn cã c¸c nghÜa vô: ph¶i cã mÆt theo giÊy triÖu tËp cña c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông, nÕu v¾ng mÆt kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng th× cã thÓ bÞ ¸p gi¶i; chÊp hµnh quyÕt ®Þnh ¸p dông biÖn ph¸p ng¨n chÆn cña c¬ quan tiÕn hµnh tè tông. Ngêi bµo ch÷a Ngêi bµo ch÷a lµ ngêi tham gia tè tông víi tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p cña bÞ c¸o, hä ®îc phÐp sö dông mäi ph¬ng tiÖn luËt ®Þnh ®Ó bµo ch÷a cho bÞ c¸o, ®ång thêi gióp ®ì bÞ c¸o vÒ mÆt ph¸p lý ®Ó ®¶m b¶o quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña hä. T¹i phiªn toµ ngêi bµo ch÷a cã c¸c quyÒn: ®Ò nghÞ thay ®æi ngêi tiÕn hµnh tè tông; ®a ra chøng cø vµ nh÷ng yªu cÇu; tham gia xÐt hái vµ tranh luËn; khiÕu n¹i c¸c quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n; kh¸ng c¸o b¶n ¸n vµ quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n nÕu bÞ c¸o lµ ngêi cha thµnh niªn hoÆc ngêi cã nhîc ®iÓm vÒ thÓ chÊt, t©m thÇn. Ngoµi c¸c quyÒn trªn, ngêi bµo ch÷a lµ ngêi b¶o vÖ quyÒn vµ lîi hîp ph¸p cña bÞ c¸o, ®ång thêi lµ ngêi b¶o vÖ ph¸p luËt, v× vËy hä ph¶i dùa vµo ph¸p luËt, chÝnh s¸ch ®Ó bµo ch÷a; sö dông mäi biÖn ph¸p do ph¸p luËt qui ®Þnh ®Ó lµm s¸ng tá nh÷ng t×nh tiÕt x¸c ®Þnh bÞ c¸o v« téi, nh÷ng t×nh tiÕt lµm gi¶m tr¸ch nhiÖm ph¸p lý 15 nh»m b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p cña hä. Tuy nhiªn, ngêi bµo ch÷a kh«ng ®îc bãp mÐo, xuyªn t¹c sù thËt, nÕu lêi buéc téi cña ViÖn kiÓm s¸t lµ ®óng th× ngêi bµo ch÷a kh«ng ®îc ngôy biÖn, bao che cho bÞ c¸o; kh«ng ®îc tiÕt lé nh÷ng bÝ mËt mµ m×nh biÕt ®îc trong khi lµm nhiÖm vô, kÓ c¶ nh÷ng bÝ mËt cña c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông, còng nh nh÷ng bÝ mËt cña bÞ c¸o; kh«ng ®îc tõ chèi bµo ch÷a cho bÞ c¸o mµ m×nh ®· ®¶m nhËn, nÕu kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng. Ngêi bÞ h¹i Ngêi bÞ h¹i lµ ngêi bÞ thiÖt h¹i vÒ thÓ chÊt, tinh thÇn, tµi s¶n do téi ph¹m g©y ra. Ngêi bÞ h¹i hoÆc ngêi ®¹i diÖn hîp ph¸p cña hä cã c¸c quyÒn: ®a ra tµi liÖu, ®å vËt, yªu cÇu; ®Ò nghÞ thay ®æi ngêi tiÕn hµnh tè tông, ngêi gi¸m ®Þnh, ngêi phiªn dÞch theo qui ®Þnh cña Bé luËt tè tông h×nh sù; ®Ò nghÞ møc båi thêng vµ c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m båi thêng; tham gia phiªn toµ, tr×nh bµy ý kiÕn, tranh luËn t¹i phiªn toµ ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh; khiÕu n¹i quyÕt ®Þnh, hµnh vi tè tông cña c¬ quan, ngêi cã thÈm quyÒn tiÕn hµnh tè tông; kh¸ng c¸o b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n vÒ phÇn båi thêng còng nh h×nh ph¹t ®èi víi bÞ c¸o; tr×nh bµy lêi buéc téi bÞ c¸o t¹i phiªn toµ trong trêng hîp vô ¸n ®îc khëi tè theo yªu cÇu cña ngêi bÞ h¹i qui ®Þnh t¹i §iÒu 105 cña Bé luËt tè tông h×nh sù. Kh«ng nh÷ng cã c¸c quyÒn nªu trªn, ngêi bÞ h¹i cßn ph¶i thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c nghÜa vô: cã mÆt theo giÊy triÖu tËp cña c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông; nÕu tõ chèi khai b¸o mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng th× cã thÓ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo §iÒu 308 cña Bé luËt h×nh sù. Nguyªn ®¬n d©n sù 16 Nguyªn ®¬n d©n sù lµ c¸ nh©n, c¬ quan, tæ chøc bÞ thiÖt h¹i do téi ph¹m g©y ra vµ cã ®¬n yªu cÇu båi thêng thiÖt h¹i. Nguyªn ®¬n d©n sù hoÆc ngêi ®¹i diÖn hîp ph¸p cña hä khi tham gia phiªn toµ cã c¸c quyÒn: ®a ra tµi liÖu, ®å vËt yªu cÇu; ®Ò nghÞ thay ®æi ngêi tiÕn hµnh tè tông, ngêi gi¸m ®Þnh, ngêi phiªn dÞch theo qui ®Þnh cña Bé luËt tè tông h×nh sù; ®Ò nghÞ møc båi thêng vµ c¸c biÖn ph¸p båi thêng thiÖt h¹i; tr×nh bµy ý kiÕn, tranh luËn t¹i phiªn toµ ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña nguyªn ®¬n; khiÕu n¹i quyÕt ®Þnh, hµnh vi tè tông cña ngêi cã thÈm quyÒn tiÕn hµnh tè tông; kh¸ng c¸o b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n vÒ phÇn båi thêng thiÖt h¹i. Bªn c¹nh c¸c quyÒn trªn, nguyªn ®¬n d©n sù cßn cã c¸c nghÜa vô: ph¶i cã mÆt theo giÊy triÖu tËp cña Toµ ¸n vµ tr×nh bµy trung thùc nh÷ng t×nh tiÕt liªn quan ®Õn viÖc båi thêng thiÖt h¹i. BÞ ®¬n d©n sù BÞ ®¬n d©n sù lµ c¸ nh©n, c¬ quan, tæ chøc mµ ph¸p luËt qui ®Þnh ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm båi thêng ®èi víi thiÖt h¹i do hµnh vi ph¹m téi g©y ra. BÞ ®¬n d©n sù hoÆc ngêi ®¹i diÖn hîp ph¸p cña hä khi tham gia phiªn toµ cã c¸c quyÒn: ®a ra tµi liÖu, ®å vËt, yªu cÇu; ®Ò nghÞ thay ®æi ngêi tiÕn hµnh tè tông, ngêi gi¸m ®Þnh, ngêi phiªn dÞch; tham gia phiªn toµ; tr×nh bµy ý kiÕn tranh luËn t¹i phiªn toµ ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña bÞ ®¬n; khiÕu n¹i quyÕt ®Þnh, hµnh vi tè tông cña ngêi cã thÈm quyÒn tiÕn hµnh tè tông; kh¸ng c¸o b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n vÒ phÇn båi thêng thiÖt h¹i. BÞ ®¬n d©n sù cã c¸c nghÜa vô: ph¶i cã mÆt theo giÊy triÖu tËp cña c¬ quan cã thÈm 17 quyÒn vµ tr×nh bµy trung thùc nh÷ng t×nh tiÕt cã liªn quan ®Õn viÖc båi thêng thiÖt h¹i. Ngêi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan ®Õn vô ¸n Khi tham gia phiªn toµ, ngêi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan ®Õn vô ¸n cã c¸c quyÒn: ®a ra tµi liÖu, ®å vËt, yªu cÇu; tham gia phiªn toµ, ph¸t biÓu ý kiÕn tranh luËn t¹i phiªn toµ ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh; kh¸ng c¸o b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi, nghÜa vô cña m×nh; khiÕu n¹i quyÕt ®Þnh, hµnh vi tè tông cña ngêi tiÕn hµnh tè tông. Ngêi cã quyÒn lîi, nghÜa vô liªn quan ®Õn vô ¸n cã c¸c nghÜa vô: ph¶i cã mÆt theo giÊy triÖu tËp cña Toµ ¸n vµ tr×nh bµy trung thùc nh÷ng t×nh tiÕt trùc tiÕp liªn quan ®Õn quyÒn lîi, nghÜa vô cña m×nh. Ngêi b¶o vÖ quyÒn lîi cña ®¬ng sù Ngêi b¶o vÖ quyÒn lîi cña ®¬ng sù ®îc tham gia tè tông tõ khi khëi tè bÞ can. Khi tham gia phiªn toµ, ngêi b¶o vÖ quyÒn lîi cña ®¬ng sù cã c¸c quyÒn: ®a ra tµi liÖu, ®å vËt, yªu cÇu; tham gia hái, tranh luËn t¹i phiªn toµ; xem biªn b¶n phiªn toµ; khiÕu n¹i quyÕt ®Þnh, hµnh vi tè tông cña ngêi cã thÈm quyÒn tiÕn hµnh tè tông; ®Ò nghÞ thay ®æi ngêi tiÕn hµnh tè tông, ngêi gi¸m ®Þnh, ngêi phiªn dÞch theo qui ®Þnh cña Bé luËt tè tông h×nh sù; kh¸ng c¸o phÇn b¶n ¸n, quyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n liªn quan ®Õn quyÒn lîi, nghÜa vô cña ngêi mµ m×nh b¶o vÖ. Ngoµi c¸c quyÒn trªn, ngêi b¶o vÖ quyÒn lîi cña ®¬ng sù cã nghÜa vô: sö dông mäi biÖn ph¸p do ph¸p luËt qui ®Þnh ®Ó gãp phÇn lµm râ sù thËt cña vô ¸n; gióp ®¬ng sù vÒ mÆt ph¸p lý nh»m b¶o vÖ quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña hä. 18 *Ngêi tham gia tè tông theo nghÜa vô Ngêi lµm chøng Khi tham gia phiªn toµ h×nh sù s¬ thÈm, ngêi lµm chøng cã c¸c quyÒn: yªu cÇu c¬ quan triÖu tËp hä b¶o vÖ tÝnh m¹ng, søc khoÎ, danh dù, tµi s¶n vµ c¸c quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p cña m×nh khi tham gia tè tông; khiÕu n¹i quyÕt ®Þnh, hµnh vi cña ngêi cã thÈm quyÒn tiÕn hµnh tè tông; ®îc Toµ ¸n thanh to¸n phÝ ®i l¹i vµ nh÷ng chi phÝ kh¸c theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt. Tham gia tè tông t¹i phiªn toµ ngêi lµm chøng cßn ph¶i thùc hiÖn c¸c nghÜa vô: cã mÆt theo giÊy triÖu tËp cña Toµ ¸n; trong trêng hîp cè ý kh«ng ®Õn mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng vµ viÖc v¾ng mÆt cña hä g©y trë ng¹i cho viÖc xÐt xö th× cã thÓ bÞ dÉn gi¶i; khai trung thùc tÊt c¶ nh÷ng t×nh tiÕt mµ m×nh biÕt vÒ vô ¸n. Ngêi lµm chøng tõ chèi hoÆc trèn tr¸nh khai b¸o mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng, th× ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo §iÒu 308 cña Bé luËt h×nh sù; khai b¸o gian dèi th× ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo §iÒu 307 cña Bé luËt h×nh sù. Ngêi gi¸m ®Þnh Khi tham gia phiªn toµ ngêi gi¸m ®Þnh cã c¸c quyÒn vµ nghÜa vô: tr×nh bµy ý kiÕn kÕt luËn cña m×nh vÒ vÊn ®Ò ®îc giao gi¸m ®Þnh; ®îc gi¶i thÝch bæ sung trªn c¬ së kÕt luËn gi¸m ®Þnh; ph¶i cã mÆt theo giÊy triÖu tËp cña Toµ ¸n; kh«ng ®îc tiÕt lé bÝ mËt mµ hä biÕt ®îc khi tham gia tè tông víi t c¸ch lµ ngêi gi¸m ®Þnh. Ngêi gi¸m ®Þnh tõ chèi kÕt luËn gi¸m ®Þnh mµ kh«ng cã lý do chÝnh ®¸ng th× ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo §iÒu 308 cña Bé luËt h×nh sù, nÕu kÕt luËn gi¸m ®Þnh gian dèi th× ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm theo §iÒu 307 cña Bé luËt h×nh sù. Ngêi gi¸m ®Þnh ph¶i tõ chèi 19 tham gia tè tông hoÆc bÞ thay ®æi nÕu: thuéc mét trong nh÷ng trêng hîp qui ®Þnh t¹i kho¶n 1 vµ kho¶n 3 §iÒu 42, ®iÓm b kho¶n 4 §iÒu 6 cña Bé luËt tè tông h×nh sù. Ngêi phiªn dÞch Khi tham gia phiªn toµ ngêi phiªn dÞch cã c¸c quyÒn vµ nghÜa vô: ®îc tr×nh bµy ý kiÕn vÒ viÖc rót truy tè cña KiÓm s¸t viªn; ph¶i cã mÆt theo giÊy triÖu tËp cña Toµ ¸n; ph¶i dÞch trung thùc; kh«ng ®îc lµm lé bÝ mËt ®iÒu tra; nÕu dÞch gian dèi th× bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo §iÒu 307 cña Bé luËt h×nh sù. Ngêi phiªn dÞch ph¶i tõ chèi tham gia tè tông hoÆc bÞ thay ®æi nÕu; thuéc mét trong nh÷ng trêng hîp qui ®Þnh t¹i kho¶n 1 vµ kho¶n 3 §iÒu 42, ®iÓm b kho¶n 3 §iÒu 61 cña Bé luËt tè tông h×nh sù. 1.3. Tr×nh tù xÐt xö s¬ thÈm vô ¸n h×nh sù 1.3.1. ChuÈn bÞ xÐt xö §©y lµ giai ®o¹n Tßa ¸n nghiªn cøu hå s¬ vô ¸n, quyÕt ®Þnh ®a vô ¸n ra xÐt xö, hoÆc tr¶ l¹i hå s¬ ®Ó ®iÒu tra bæ sung hoÆc quyÕt ®Þnh t¹m ®×nh chØ, ®×nh chØ vô ¸n. Giai ®o¹n chuÈn bÞ xÐt xö s¬ thÈm b¾t ®Çu kÓ tõ ngµy Tßa ¸n nhËn ®îc hå s¬ do ViÖn kiÓm s¸t chuyÓn sang. §Ó cã thÓ ®a vô ¸n ra xÐt xö hoÆc ra c¸c quyÕt ®Þnh tè tông kh¸c phï hîp víi yªu cÇu cña ph¸p luËt ph¶i cã mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó chuÈn bÞ, tøc lµ nghiªn cøu hå s¬ vµ gi¶i quyÕt yªu cÇu cña nh÷ng ngêi tham gia tè tông, ®ång thêi tiÕn hµnh nh÷ng viÖc cÇn thiÕt cho viÖc më phiªn tßa s¬ thÈm. Sau thêi gian chuÈn bÞ ThÈm ph¸n ®îc ph©n c«ng chñ täa phiªn tßa ph¶i ra mét trong c¸c quyÕt ®Þnh sau: ®a vô ¸n ra xÐt xö; tr¶ hå s¬ ®Ó ®iÒu tra bæ sung; ®×nh chØ hoÆc t¹m ®×nh chØ vô ¸n. 20