Tài liệu Bí ẩn mãi mãi là bí ẩn ( www.sites.google.com/site/thuvientailieuvip )

BÍ AÅ N MAÕ I MAÕ I LAØ BÍ AÅ N 1 2 NHIEÀU TAÙC GIAÛ söu taàm vaø bieân soaïn BÍ AÅ N MAÕ I MAÕ I LAØ BÍ AÅ N (Taäp 5) NHAØ XUAÁT BAÛN TREÛ 3 4 NHÖÕNG BÍ AÅN VEÀ XAÙC ÖÔÙP ÔÛ MOÄ COÅ GIANG TOÂ Baûo taøng thaønh phoá Lieân Vaân Caûng (Giang Toâ, Trung Quoác) vöøa môû cöûa cho du khaùch tham quan Bí aån nghìn naêm - Laêng Hueä Bình, xaùc ngöôøi ñöôïc öôùp töø ñôøi nhaø Haùn. Tröng baøy thi haøi Laêng Hueä Bình Ñieàu laï laø traûi qua hôn 2.000 naêm maø da deû xaùc öôùp khi khai quaät vaãn töôi nhö vöøa môùi qua ñôøi. Xaùc öôùp naøy coù nhieàu bí aån maø tôùi nay caùc nhaø khoa hoïc chöa theå giaûi thích sau 6 naêm nghieân cöùu. 5 OÂng Löu Chính - Giaùm ñoác Baûo taøng - cho bieát: Khi xaây döïng con ñöôøng töø Lieân Vaân Caûng tôùi khu danh lam thaéng caûnh Haûi Chaâu caùch thaønh phoá chöøng 7 km veà phía Taây Nam, ngaøy 7 thaùng 7 naêm 2002 ñoäi coâng trình cuûa Cuïc Giao thoâng ñöôøng boä ñaõ phaùt hieän moä coå naøy. Caùc chuyeân gia vaø nhaân vieân baûo taøng ñaõ nhanh choùng tôùi hieän tröôøng vaø thaáy trong moä coù hai chieác quaùch vôùi 4 chieác quan taøi ñöôïc ñaùnh soá thöù töï theo chieàu baéc-nam töø 1 tôùi 4. Hai chieác quaùch coù 4 quan taøi cuøng 81 hieän vaät ñöôïc ñöa veà baûo taøng ñeå chuyeân gia caùc ngaønh coù lieân quan tieán haønh phaân tích vaø giaùm ñònh. Chieác quan taøi soá 1, soá 2 coù chöõ ñeà “Ñoâng Coâng” vaø ghi roõ laø nam giôùi. Chieác thöù 4 gioáng nhö chieác soá 1 vaø soá 2 haàu nhö haøi coát khoâng coøn gì caû, chæ coøn laïi maáy maåu xöông dính lieàn vôùi ñaát. Nhöng khi caùc chuyeân gia môû naép chieác quan taøi soá 3 thì trong quan taøi coù dung dòch maøu naâu ñoû daâng leân naép toûa muøi thôm, phaùt hieän thaáy moät xaùc öôùp cuûa phuï nöõ da deû vaãn coøn töôi nhö vöøa môùi qua ñôøi. Ngöôøi phuï nöõ trong quan taøi khoaûng 50 tuoåi, cao 1,58 m, trong soá caùc hieän vaät choân cuøng quan taøi coù moät chieác aán kieåu hình khuy ruøa baèng ñoàng baùn kính 1,3 cm, beân trong khaéc chöõ vaãn coøn raát roõ neùt laø “Laêng Hueä Bình”, nhö vaäy ñoù laø xaùc öôùp cuûa baø Laêng Hueä Bình. 6 Ñaây laø xaùc öôùp thöù ba sau hôn 2.000 naêm töø ñôøi nhaø Haùn ñöôïc tìm thaáy maø da deû khoâng bò phaân huûy. Xaùc öôùp naøy laø xaùc öôùp kieåu “Maõ Vöông Ñoái” ñöôïc phaùt hieän ôû khu moä coå ñôøi Haùn thuoäc Tröôøng Sa (tænh Hoà Nam) vaø khu moä coå ôû Kinh Chaâu (tænh Hoà Baéc). Nhöng so vôùi hai xaùc öôùp phaùt hieän ôû Hoà Nam vaø Hoà Baéc, thì xaùc öôùp naøy coù nhieàu bí aån: - Moät laø, thaân phaän cuûa baø Laêng Hueä Bình: Ba quan taøi khaùc ñeàu coù aán baèng ñoàng töông töï nhö aán cuûa baø Laêng Hueä Bình, nhöng ñeàu gæ vaø môø nhaït tôùi möùc khoâng theå ñoïc roõ. Theo söû saùch thôøi nhaø Haùn chæ coù quan laïi coù ñaúng caáp ñöôïc höôûng boång loäc töø 300 - 2000 thaïch (moät ñôn vò ño löôøng cuõ) thì vua môùi ban cho quyeàn khaéc aán kieåu khuy ruøa beân trong coù teân. Baø Laêng Hueä Bình cuõng ñöôïc ban aán ñoàng nhö vaäy thì ít nhaát chöùc vuï cuõng phaûi töø caáp thaùi thuù trôû leân. Qua ghi cheùp cuûa lòch söû, thôøi Haùn coù quy cheá phong haàu töôùc cho phuï nöõ, nhö vaäy lieäu thaân phaän cuûa baø Laêng Hueä Bình coù phaûi laø vöông haàu hay khoâng hay chæ laø vôï cuûa Ñoâng Coâng? - Trong khi quan taøi cuûa hai xaùc öôùp ôû Hoà Nam vaø Hoà Baéc ñöôïc bao boïc bôûi nhöõng coâng trình laêng taåm ñoà soä, thieát keá hoaøn chænh vôùi nhieàu taàng baûo quaûn, thì moâi tröôøng beân ngoaøi quan taøi ôû Lieân Vaân Caûng raát sô saøi: Xung quanh quaùch chæ coù moät taàng thaïch cao moûng, khoâng coù lôùp than daøy cuøng caùc lôùp baûo veä khaùc nhö moä ôû Hoà Baéc, ñaát laáp xung quanh moä cuõng moûng chöù khoâng daøy nhö moä ôû 7 Hoà Nam. Nhöng thi theå vaãn ñöôïc baûo quaûn hoaøn haûo hôn 2.000 naêm. Cuøng trong moät moâi tröôøng nhö vaäy maø ba haøi coát ôû ba quan taøi khaùc chæ coøn laïi chuùt xíu xöông khoâng ñaùng keå. Vì sao cuøng moät ñieàu kieän maø thi theå cuûa baø Laêng Hueä Bình laïi ñöôïc baûo quaûn hoaøn haûo nhö vaäy? - Ba laø, lieäu chaát dòch trong quan taøi coù lieân quan tôùi vieäc baûo quaûn thi theå baø Laêng Hueä Bình? Keát quaû phaân tích cho thaáy dòch trong moä ôû Lieân Vaân coù ñoä pH laø 7,55, thuoäc chaát kieàm yeáu. Coøn dòch trong moä öôùp xaùc ôû tænh Hoà Nam coù noàng ñoä pH laø 5,18, ñaây laø acid. Roõ raøng hai chaát naøy khaùc haún nhau. 8 Nhö vaäy, phaûi chaêng chaát kieàm trong quan taøi ñaõ baûo veä cho thi theå cuûa baø Laêng Hueä Bình khoâng bò phaân huûy? Lieäu chaát dòch naøy ñöôïc bôm vaøo quan taøi tröôùc khi khaâm lieäm hay ñöôïc hình thaønh bôûi nöôùc ngaàm döôùi ñaát thaåm thaáu vaøo quan taøi keát hôïp vôùi chaát lieäu trong quan taøi qua nhieàu naêm thaùng sau khi choân caát? - Boán laø, veà nghi leã cuûa ñaúng caáp ñöôïc an taùng: Qua nghieân cöùu nhöõng vaên vaät trong quan taøi cho thaáy ñaúng caáp cuûa baø Laêng Hueä Bình roõ raøng khoâng thaáp hôn hai ngöôøi ñaøn oâng “Ñoâng Coâng”, nhöng so vôùi hôn 3.000 vaên vaät ôû khu moä coå taïi Hoà Nam ñöôïc khai quaät tröôùc ñaây thì trong moä cuûa baø Laêng Hueä Bình chæ coù hôn 80 hieän vaät. Ñoái vôùi moät nhaân vaät ñaúng caáp cao maø chæ coù sô saøi maáy vaên vaät coå nhö vaäy, roõ raøng raát ñôn giaûn, hôn nöõa coâng trình xaây döïng khu moä cuõng sô saøi, khoâng hoaønh traùng nhö moä cuøng ñaúng caáp khaùc. Chuyeân gia khaûo coå Löu Kieám Vaân cho raèng taát caû daáu hieäu taïi hieän tröôøng cuõng nhö vieäc xaây caát cuøng soá ít vaên vaät coå trong moä cho thaáy nghi leã mai taùng tieán haønh raát voäi vaõ, hình nhö coøn thieáu raát nhieàu coâng ñoaïn khoâng ñöôïc tieán haønh. Vaäy khi ñoù ñaõ xaûy ra söï kieän gì maø boán ngöôøi ñeàu coù ñaúng caáp cao laïi phaûi choân caát voäi vaõ nhö vaäy? Thoâng qua vieäc tröng baøy laàn naøy, Giaùm ñoác Baûo taøng Löu Chính hy voïng caùc giôùi tôùi thaêm quan vaø giuùp baûo taøng tìm giaûi ñaùp nhöõng bí aån treân cuûa khu moä coå ôû Lieân Vaân Caûng. 9 BOÄ HAØI COÁT BÍ HIEÅM TREÂN BIEÅN NEWFOUNDLAND Giôùi khoa hoïc hieän ñang voâ cuøng boái roái tröôùc nhöõng taám hình chuïp treân bieån Newfoundland: Moät boä xöông thuù khoång loà naèm phôi treân nuùi baêng traéng xoùa, roõ moàn moät nhöõng deû xöông söôøn naâu vaø coät soáng löng cong gaäp. Caùc nhaø nghieân cöùu ôû Canada, thaäm chí caû ôû Greenland vaø Na Uy hieän chöa coù ai daùm khaúng ñònh nguoàn goác cuûa boä haøi coát bí hieåm naøy - Garry Stenson, chuyeân vieân sinh vaät bieån thuoäc Boä Thuûy saûn Lieân bang phaùt bieåu tröôùc baùo giôùi: “Ñaây cuõng laø laàn ñaàu tieân toâi baét gaëp tröôøng hôïp laï luøng nhö theá”. Luùc naøy, ñoàng nghieäp cuûa Stenson ôû Boä Thuûy saûn hieän ñang tranh caõi soâi noåi veà vieäc: lieäu ñaây coù phaûi laø xaùc cuûa loaøi haûi caåu coù raâu, hay cuûa haø maõ, hoaëc cuõng coù theå laø cuûa caù voi traéng khoâng chöøng. Tuy nhieân khi chöa coù baèng chöùng xaùc thöïc trong tay, hoï vaãn chöa theå ñi ñeán keát luaän chaéc chaén. Ñöôïc bieát böùc aûnh gaây chaán ñoäng ñöôïc chuïp treân vuøng bieån thuoäc Vònh Bonavista, phía ñoâng Newfoundland (Canada). Taùc giaû böùc hình laø hai vôï choàng Eli vaø Donna Norris soáng gaàn 1 0 thò traán Newtown, sau ñoù moät ngöôøi baïn teân Ruth Knee ñaõ göûi tôùi Boä Thuûy saûn ñeå xaùc minh nguoàn goác. Knee cho bieát ñoâi vôï choàng giaø khoâng muoán bò phieàn toaùi khi trôû thaønh taâm ñieåm cuûa caùc phöông tieän truyeàn thoâng, tuy nhieân hoï coù theå minh chöùng tính xaùc thöïc cuûa taám aûnh. Ngay caû chuyeân vieân Stenson cuõng khaúng ñònh böùc aûnh khoâng phaûi laø moät troø ñuøa. Theo lôøi keå cuûa oâng baø Norris, coät xöông soáng khoång loà nhoâ ra khoûi taûng baêng chöøng 2,4 meùt - ñieàu naøy khieán Stenson phoûng ñoaùn ñaây laø boä haøi coát cuûa moät ñoäng vaät coù vuù kích thöôùc voâ cuøng lôùn. Tuy nhieân oâng khoâng daùm chaéc veà nguyeân nhaân daãn ñeán tö theá cheát laï luøng nhö vaäy: laø do con thuù tröôït chaân ngaõ xuoáng keõ nöùt soâng baêng, hay do noù cheát khoâ töø tröôùc roài sau ñoù bò caùc lôùp baêng tuyeát laàn löôït bao phuû? Vieäc xaùc ñònh tuoåi thoï cuûa boä xöông cuõng raát khoù khaên, do moâi tröôøng laïnh coù theå laøm nhoøa ñi daáu veát. Theâm moät thaùch thöùc khoâng keùm phaàn quan troïng khaùc: Laøm sao ñeå xaùc ñònh nuùi baêng ñoù hieän ñang troâi daït nôi ñaâu. Ñaây khoâng phaûi laàn ñaàu tieân nhöõng boä haøi coát kyø laï xuaát hieän ôû mieàn duyeân haûi naøy. Hoài thaùng 6/2001, moät ngöôøi daân ôû St. Bernard’s, thuoäc Vònh Fortune ñöôïc phen kinh haõi khi phaùt hieän ra boä xöông daøi 7 meùt troâi daït vaøo bôø. Khi ñoù phaàn lôùn boä haøi coát ñaõ bò phaân huûy nghieâm troïng neân ngöôøi ta khoâng theå xaùc ñònh nguoàn goác thuoäc sinh vaät naøo, chæ goïi noù baèng caùi teân giaûn ñôn “quaùi vaät bieån”. 1 1 BÍ AÅN VEÀ CAÙC XAÙC ÖÔÙP Caùch trung taâm thaønh phoá Kiev thuû ñoâ nöôùc Coäng hoøa Ukraina khoaûng 50 km veà phía baéc coù moät nhaø moà noåi tieáng bôûi coù haøng traêm xaùc öôùp; nhöng kyø laï vì nhöõng xaùc öôùp laïi ñöôïc baûo quaûn trong moät ñieàu kieän heát söùc ñôn giaûn cuûa töï nhieân chöù khoâng phaûi trong nhöõng Kim töï thaùp. Beân caïnh doøng soâng hung döõ laø moät daõy nuùi cao söøng söõng. Ngöôøi xöa ñaøo vaøo loøng ñaát nhöõng ñöôøng haàm roäng vaø zíc zaéc chaïy daøi theo trieàn nuùi. Caùch moät ñoaïn, phaàn thaønh haàm ôû treân cao ñöôïc khoeùt vuoâng vaén saâu theâm vaøo loøng ñaát vöøa vaën ñaët ñöôïc moät coã quan taøi; vaø ñoù chính laø nôi yeân nghæ cuûa ngöôøi quaù coá. Goïi laø quan taøi nhöng khoâng coù taám vaùn thieân maø chæ coù moät khung vaø löôùi hình choùp chöõ nhaät cuït hay hình voøm maø qua taám löôùi coù theå chieâm ngöôõng raát roõ raøng dung maïo ngöôøi quaù coá. Coù khi, quan taøi laø moät khuùc goã khoeùt loõm vaø khung löôùi ñaët tröïc tieáp leân treân, nom nhö chieác “giöôøng”. Taát caû nhöõng chieác “giöôøng nguû” ôû ñaây ñeàu ñöôïc trang trí raát ñeïp. Ñi trong nhaø moà coù caûm giaùc maùt laïnh. Taát caû nhöõng xaùc cheát ôû ñaây ñeàu cuøng moät maøu naâu ñen khoâ quaét laïi. Laï laø khoâng coù duø chæ laø tí chuùt muøi cuûa cheát choùc, ngay 1 2 ñeán caû muøi aåm moác cuõng khoâng heà coù. Luõ treû tan hoïc veà treân ñöôøng ngang qua nhaø moà thöôøng vöùt caëp saùch treân maët ñaát roài chaïy xuoáng nhaø moà chôi troø ñuoåi baét nhö theå ñaây laø moät choã vui chôi cuûa chuùng. Thænh thoaûng laïi coù nhöõng ngöôøi ñeán thaêm ngöôøi quaù coá voán laø toå tieân cuûa hoï... Ngöôøi ta thaáy raèng trong Kim töï thaùp Ai Caäp coù nhöõng hieän töôïng kyø laï. Chaúng haïn ñeå trong thaùp moät ñoàng tieàn kim loaïi ñaõ ræ, chöøng hôn moät thaùng sau noù saùng laïi nhö coøn môùi. Söõa töôi vöøa vaét ra töø moät con boø neáu ñeå beân ngoaøi thaùp thì hoûng, coøn ñeå trong thaùp muøi vò vaãn bình thöôøng vôùi khoaûng thôøi gian nhö nhau. Traùi caây vaø rau xanh ñeå trong thaùp khoaûng 15 ngaøy vaãn töôi, khoâng khoâ heùo. Hai caây caø chua cuøng troàng moät luùc, caây trong thaùp ra hoa keát quaû tröôùc caây ngoaøi trôøi... Nhöng ñoù laø khoâng khí beân trong Kim töï thaùp, nhöõng coâng trình kieán truùc vó ñaïi caû veà vaên hoùa, tieàn cuûa, söùc ngöôøi, trí tueä, thôøi gian xaây döïng cuõng nhö toàn taïi vaø ñaëc bieät ñöôïc cho laø haáp thuï “soùng vuõ truï” naøo ñoù qua caùc cöûa vaø loã thoâng hôi höôùng veà phöông Baéc, neân môùi taïo ra moät moâi tröôøng coù theå gìn giöõ thi theå caùc Pharaon haøng nghìn naêm. Coøn ôû ñaây roõ raøng khoâng phaûi Kim töï thaùp, maø chæ laø moät nhaø moà ñöôïc ñaøo trong loøng ñaát heát söùc moäc maïc, nhöng nhöõng xaùc ngöôøi ôû ñaây ñaõ toàn taïi haøng nghìn naêm... Ñieàu gì laøm caùc xaùc cheát tröôøng toàn vôùi thôøi gian? Do thuaät öôùp xaùc? Do moâi tröôøng löu giöõ xaùc? Hay vì caû hai? Ñoù 1 3 laø nhöõng caâu hoûi lôùn maø sau nhieàu thaäp kyû tìm toøi ngöôøi ta vaãn chöa coù lôøi giaûi ñaùp hoaøn toaøn chính xaùc. Hieän thôøi, ñaõ bieát nhieàu caùch öôùp xaùc khaùc nhau, con ngöôøi maëc nhieân thöøa nhaän ñi tieân phong trong lónh vöïc naøy noùi rieâng vaø y hoïc noùi chung vaãn laø ngöôøi Ai Caäp coå ñaïi. Nhieàu thaønh töïu y hoïc ghi treân giaáy papyrus chöùng toû ngöôøi Ai Caäp coå hieåu bieát khaù roõ veà cô theå ngöôøi. Hoï raát coi troïng vieäc thôø ngöôøi cheát vì cho raèng, ngöôøi tuy cheát nhöng linh hoàn laø baát töû. Trong moãi con ngöôøi ñeàu coù moät hình boùng gioáng nhö mình khi soi göông - goïi laø linh hoàn (ka), khi ra ñôøi linh hoàn truøng trong thaân xaùc, khi cheát linh hoàn rôøi khoûi xaùc nhöng vaãn toàn taïi. Linh hoàn chæ bò cheát haún khi theå xaùc huûy naùt. Neáu thaân xaùc nguyeân veïn thì ñeán moät luùc naøo ñoù linh hoàn laïi nhaäp vaøo xaùc vaø con ngöôøi seõ soáng laïi. Tín ngöôõng naøy theå hieän trong chuyeän thaàn thoaïi veà Thaàn Orisis (Thaàn soâng Nil) vaø Thaàn Seth (Thaàn Sa maïc). Thuaät öôùp xaùc ñaõ ra ñôøi nhö theá vaø ñöôïc cho laø xuaát hieän töø thôøi kyø Coå vöông quoác (khoaûng 3000 – 2200 TCN) vaø duy trì ñeán theá kyû thöù naêm. Ngöôøi chuyeân ngheà öôùp xaùc duøng moät caùi moùc ñöa qua ñöôøng muõi leân ñaàu ñeå laáy heát naõo, roài röûa saïch khoang soï baèng moät loaïi nöôùc saéc nhieàu caây coû thôm vaø röôïu... Ngöïc vaø buïng ñöôïc moå baèng dao ñaù raát saéc ñeå laáy heát phuû taïng, chæ coøn tim ñöôïc giöõ nguyeân trong loàng ngöïc vì tim ñöôïc coi laø nôi phaùt sinh ra thoâng minh vaø tình caûm neân phaûi ñöôïc giöõ laïi ñeå chôø ngaøy phaùn xöû cuoái cuøng. 1 4 Khoang ngöïc, buïng cuõng ñöôïc ñoå ñaày dung dòch höông lieäu vaø röôïu roài khaâu laïi. Xaùc ñöôïc ngaâm trong nöôùc muoái khoaûng 70 ngaøy neân teo nhoû laïi chæ coøn da boïc xöông. Sau ñoù ñöôïc xoa baèng daàu thôm vaø moät dung dòch ñaëc bieät roài ñöôïc boù chaët baèng vaûi, coù khi ngöïc, buïng coøn ñöôïc nhoài maït cöa taåm höông lieäu (laïi coù nhaø nghieân cöùu cho raèng, sau khi xöû lyù naõo vaø phuû taïng, xaùc ñöôïc choân hoaëc ñaët trong hang khoâng coù gioù khoaûng 70 ngaøy, roài boù baèng vaûi taåm nhöïa caây). Caùc ngoùn tay ñöôïc loàng vaøo tuùi baèng vaøng ñeå khoûi rôi ruïng. Ñaàu quan taøi (baèng ñaù) ngöôøi ta taïc khuoân maët ngöôøi quaù coá, thaân quan taøi chaïm hình quaàn aùo ñeå deã nhaän ra phaàn xaùc cuûa mình, vì theá nhìn quan taøi coù hình ngöôøi khoâng coù tay chaân, beân caïnh moà coøn döïng töôïng ngöôøi cheát baèng ñaù hoaëc goã. Thuôû sô khai, öôùp xaùc laø moät nghi taùng baát khaû xaâm phaïm cuûa vua vaø hoaøng haäu. Töø khoaûng 1500 naêm TCN, giôùi quyù toäc môùi ñöôïc pheùp duøng nghi taùng naøy. Sau ñoù tuïc naøy lan ñeán nhöõng ngöôøi giaøu coù vaø ñeán caû taàng lôùp bình daân. Tuy nhieân, trong tuïc naøy cuõng coù phaân bieät ñaúng caáp: Vua chuùa duøng kyõ thuaät öôùp phöùc taïp nhaát, sau ñeán giôùi quyù toäc vaø nhaø giaøu, taát nhieân phaûi traû moät khoaûn tieàn lôùn, coøn taàng lôùp bình daân thì khoâng phaûi traû tieàn nhöng kyõ thuaät öôùp ñôn giaûn nhaát baèng dung dòch kieàm tính, vaø traùt moät lôùp voâi beân ngoaøi. Naêm 1996, ôû gaàn vuøng El Bawiti phaùt hieän khoaûng 10.000 xaùc öôùp coù nieân ñaïi 300 naêm TCN ñeán naêm 300 CN. Vieän 1 5 Baûo taøng Ai Caäp ôû Cairo hieän ñang tröng baøy xaùc öôùp 26 Pharaon caùch chuùng ta khoaûng 4.000 – 5.000 naêm nhöng tình traïng caùc xaùc vaãn raát toát. Gaàn ñaây, caùc nhaø khaûo coå Nhaät Baûn khai quaät moät xaùc öôùp nguyeân veïn trong moät ngoâi moä chöa bò xaâm haïi ôû Nam Ai Caäp. OÂng Sakugi Yosimura, nhaø nghieân cöùu haøng ñaàu Ñaïi hoïc Tokyo cho bieát, xaùc ngöôøi ñaøn oâng naøy ñöôïc öôùp tröôùc trieàu ñaïi Pharaon Tutankhamen (khoaûng 1336 – 1327 TCN). Ngöôøi Ukraina vaø chaâu AÂu coù caùch öôùp xaùc rieâng cuûa mình hay hoïc cuûa ngöôøi Ai Caäp? Caâu hoûi naøy hieän vaãn chöa coù lôøi giaûi ñaùp thoûa ñaùng. Nhöng ngöôøi ta thieân veà giaû thieát thöù hai bôûi thôøi Coå ñaïi, phöông Ñoâng vaø phöông Taây vôùi hai neàn vaên minh röïc rôõ ñaõ coù söï giao löu. Ngöôøi (Liban ngaøy nay) ñaõ ñi laïi buoân baùn khaép Ñòa Trung Haûi töø TK XI TCN ñeán TK VI TCN. Caùc nhaø khoa hoïc Hy Laïp coå ñaïi Pythagor, Thales ñaõ ñi du lòch Ai Caäp, Löôõng Haø; TK V TCN nhaø söû hoïc Hy Laïp Herodos ñi du lòch nhieàu nôi ôû phöông Ñoâng. Cuoái TK IV TCN, Alexandre. Ñaïi ñeá cuûa Macedonia chinh phuïc phöông Ñoâng (ñeán taän taây baéc AÁn Ñoä) goïi laø thôøi kyø Hy Laïp hoùa (334 – 30 TCN) vaø hình thaønh nhöõng quoác gia Hy Laïp hoùa trong ñoù coù Ai Caäp. Coù luùc Ai Caäp chæ laø moät tænh cuûa La Maõ. Thôøi kyø Trung ñaïi, chaâu AÂu suy thoaùi neân laïc haäu hôn phöông Ñoâng veà moïi maët. Nhaø nöôùc A raäp thaønh laäp töø TK VII, ñeán TK VIII trôû thaønh moät ñeá quoác roäng lôùn traûi daøi 1 6 treân ba chaâu AÙ, AÂu, Phi töø löu vöïc soâng ñeán Taây Ban Nha vaø laø caàu noái giöõa caùc neàn vaên minh AÁn Ñoä, Trung Quoác, Taây AÂu neân vieäc hoïc taäp, trao ñoåi laãn nhau nhöõng thaønh töïu khoa hoïc, trong ñoù coù caùch öôùp xaùc laø moät taát yeáu. Töø TK XI – XIII caùc nöôùc Taây AÂu ñaõ coù 8 cuoäc vieãn chinh veà phöông Ñoâng bôûi nhöõng kò só treân aùo coù hình caây thaùnh giaù. Caùc cuoäc thaäp töï chinh cuõng laø moät caàu noái khaùc cho vaên minh Ñoâng – Taây. Tuy nhieân, ôû nöôùc Nga xöa kia coù moät caùch öôùp xaùc hoaøn toaøn khaùc vôùi phöông phaùp truyeàn thoáng do nhaø khoa hoïc, baùc só Vyvodxev phaùt minh söû duïng chaát hoùa hoïc, ñoù laø caùc chaát glycerin, acid phenic, coàn vaø long naõo. Cho ñeán nay, theo phöông phaùp naøy thì môùi chæ phaùt hieän ñöôïc duy nhaát moät xaùc öôùp nhaø phaãu thuaät Nga noåi tieáng theá giôùi N. I. Pirogov. Xaùc öôùp nhaø phaãu thuaät ñaõ qua 124 naêm vaø chæ ñöôïc baûo quaûn sô saøi trong haàm moä moät nhaø thôø nhoû ôû ngoaïi oâ Vinxina, duø khuoân maët vaø hai baøn tay cuûa oâng ñeå hôû trong khoâng khí nhöng maøu saéc haàu nhö khoâng bieán ñoåi. Ñieàu ñaëc bieät laø caùc phuû taïng cuûa Pirogov vaãn ñöôïc giöõ nguyeân trong cô theå. Theá nhöng, hieän thôøi vaãn chöa bieát ñöôïc tæ leä caùc chaát maø Tieán só Vyvodxev ñaõ pha cheá thaønh dung dòch öôùp vaø caùch xöû lyù cuõng nhö nhöõng caùch baûo veä xaùc maø oâng ñaõ söû duïng. 1 7 ÔÛ Vieät Nam, nhieàu ngöôøi ñaõ bieát ñeán hai pho töôïng giaùp coát ôû chuøa Ñaäu, Thöôøng Tín, Haø Taây, laø xaùc öôùp ñeå trong moâi tröôøng khoâng khí bình thöôøng chòu nhieàu taùc ñoäng thöôøng xuyeân vaø laâu daøi cuûa nhieät ñoä, ñoä aåm khoâng khí, nghóa laø ñieàu kieän baûo quaûn xaùc khoù nhaát. Nhöõng pho töôïng xaùc öôùp nhö theá naøy coù theå thaáy ôû Taây Taïng, Nhaät Baûn, Vieät Nam thöôøng laø di coát nhöõng chaân sö. Naêm 2005, khi khai quaät ôû caùnh ñoàng ñaøo Nhaät Taân, Haø Noäi ngöôøi ta ñaõ tìm thaáy moät xaùc öôùp khoâ nhöng vaãn nguyeân veïn sau 10 ngaøy loä thieân chòu taùc ñoäng cuûa naéng möa. Duø taám thieân ñaõ bò phaù, nöôùc ñaõ vaøo quan taøi nhöng xaùc öôùp 200 naêm vaãn khoâ quaét, nguyeân veïn caû noäi taïng, raâu toùc; quaàn aùo, chaên goái, vaûi cheøn vaãn coøn giöõ ñöôïc maøu traéng. Ñaëc bieät laø töø nhöõng ñoà lieäm naøy bay ra moät muøi thôm vaø coøn löu laïi raát laâu. Caùc nhaø khaûo coå Vieät Nam ñaõ 1 8 laäp hoà sô 75 ngoâi moä xaùc öôùp nhöng chöa coù ñieàu kieän khai quaät. Hoï cho raèng, caùch öôùp xaùc thöôøng ñöôïc söû duïng ôû Trung Quoác vaø Vieät Nam laø phöông phaùp ngaâm xaùc vaøo dung dòch öôùp vaø cuõng laø trong moâi tröôøng yeám khí (khoâng coù khoâng khí). Coát loõi cuûa phöông phaùp öôùp naøy laø laøm cô theå trôû thaønh voâ khuaån. Khi ngöôøi ñöôïc öôùp xaùc haáp hoái thì cho uoáng thuoác hoài döông (chuû yeáu laø queá chi) ñeå nhieät ñoä cô theå giaûm chaäm trong moät thôøi gian sau khi cheát vaø haïn cheá vi khuaån ñöôøng ruoät. Luùc ngöøng thôû seõ ñoå khoaûng moät lít röôïu neáp maïnh vaøo mieäng ñeå saùt khuaån ñöôøng tieâu hoùa. Ngöôøi ta cho raèng röôïu coù taùc duïng giöõ cho moâ cô theå khoâng bò phaân huûy. Ngöôøi quaù coá ñöôïc taém baèng nöôùc nguõ vò höông nhaèm dieät khuaån treân da, roài maëc quaàn aùo taåm höông lieäu, lieäm baèng nhieàu lôùp vaûi luïa ñeå traùnh khoâng khí taùc ñoäng vaø nhaäp quan raát nhanh. AÙo quan phaûi gheùp raát kín vaø sôn trong ngoaøi ñeå löôïng khoâng khí trong aùo quan thaáp nhaát. Trong quan taøi ngoâi moä Nhaät Taân coù dòch maøu xanh ñen xæn ñöôïc cho laø dung dòch öôùp. Caùch öôùp naøy thöôøng söû duïng tinh daàu maø ngaøy nay phaân tích bieát laø tinh daàu thoâng, baïch ñaøn, khuynh dieäp, nhöõng chaát löu giöõ muøi thôm raát laâu. Nhöõng phaùt hieän treân khaúng ñònh ngöôøi Vieät Nam xöa ñaõ naém ñöôïc kyõ thuaät öôùp xaùc hoaøn haûo vaø tinh teá. Chæ tieác laø hieän caùc nhaø khoa hoïc chöa tìm ñöôïc baèng chöùng veà nguoàn goác vaø bí maät thuaät öôùp xaùc cuûa ngöôøi Vieät. 1 9 NHÖÕNG XAÙC ÖÔÙP TÖÏ NHIEÂN DÖÔÙI GOÙC NHÌN PHAÙP Y ÔÛ thaønh phoá Guanajuato, Mexico coù moät nghóa ñòa löu giöõ 117 xaùc cheát khoâ ñeùt nhö ñöôïc öôùp, xaùc cheát caùch chuùng ta khoaûng 140 naêm. Nhöõng xaùc cheát naøy khoâng heà ñöôïc öôùp maø chæ choân caát bình thöôøng. Nhöng do khí haäu ôû ñaây raát khoâ vaø trong ñaát coù raát nhieàu chaát khoaùng, neân xaùc choân khoâng heà phaân huûy maø teo quaét laïi vaø raát raén. Daân chuùng laáy nôi ñaây ñeå mai taùng nhöõng ai khoâng muoán trôû veà “caùt buïi”. Hieän töôïng naøy coù theå giaûi thích ñaày ñuû laø do khí haäu khoâ noùng, ñaát coù nhieàu khoaùng chaát laø moâi tröôøng maø vi khuaån khoâng theå hoaït ñoäng ñöôïc. Vì theá xaùc khoâng bò phaân huûy maø daàn khoâ ñeùt laïi. Caùc nhaø phaùp y goïi nhöõng tröôøng hôïp naøy laø xaùc töôïng hoùa (momification). Tuy nhieân, ôû vuøng khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa, nhieät ñoä vaø ñoä aåm cao nhö Vieät Nam vaãn coù khoâng ít nhöõng xaùc cheát sau 3 naêm choân caát thoâng thöôøng hoaëc laâu hôn vaãn coøn nguyeân veïn phaàn meàm maø nhaân daân thöôøng goïi laø maû keát, vaø hieän töôïng naøy ñöôïc gaùn cho nhöõng yù nghóa khoâng ñuùng theo quan nieäm meâ tín cuûa mình. Khi ngöôøi cheát ñöôïc choân caát theo phöông phaùp truyeàn thoáng xöa nay, neáu nhieät ñoä, moâi tröôøng thuaän lôïi, caùc loaïi vi 2 0