Em con
PHÒNG PHÂN TÍCH VÀ NGHIÊN C U
BÁO CÁO VĨ MÔ VÀ
TH TRƯ NG
CH NG KHOÁN
2010 –2011
PHÒNG PHÂN TÍCH VÀ NGHIÊN C U
VCBS
10/01/2011
1
BÁO CÁO KINH T VĨ MÔ VÀ TH TRƯ NG CH NG KHOÁN
L IM
U
Như v y, năm 2010 ã khép l i c nh ng tín hi u kh quan và không ít nh ng thách th c. Trong năm qua, Vi t
Nam ã t ư c t c
tăng trư ng vư t m c tiêu
ra và ti p t c ư c duy trì m c cao trong b i c nh kinh
t th gi i v n còn nhi u b t n như v n
kh ng ho ng n t i khu v c châu Âu, v n
ph c h i ch m ch p c a
kinh t M khi th trư ng vi c làm M v n chưa có d u hi u b t phá. Trong khi ó, n n kinh t Vi t Nam cũng
ang d n b c l nh ng d u hi u b t n c n ph i gi i quy t như cơ c u kinh t không b n v ng, hi u qu
u tư
th p, kh năng c nh tranh yêu… Tuy nhiên, có nh ng v n
n i b t trư c m t c n ph i gi i quy t ngay trong
năm 2011 là v n
l m phát tăng cao v i t c
x p x 12%, t giá ang ch u áp l c l n ph i i u ch nh… Vì v y
trong năm 2011, Chính ph s ph i cân i gi a m c tiêu tăng trư ng và n nh
m b o s tăng trư ng kinh
t s kéo theo s c i thi n m c
phúc l i c a ngư i dân. Nh ng thay i trong tr ng tâm chính sách này s
nh hư ng nhi u
n
ng thái chính sách c a nhà nư c (chính sách tài khóa, ti n t s dư c th c hi n theo
hư ng th t ch t hơn), và
n lư t nó, các chính sách này s
nh hư ng
n môi trư ng kinh doanh c a các
doanh nghi p nói chung và th trư ng ch ng khoán nói riêng. Vì v y, trong năm 2011, nhà u tư c n ph i t p
trung theo dõi các di n bi n chính sách
Do năm 2011 d
có hành
ki n s là năm có nhi u thay
ng phù h p.
i v chính sách m t ph n là do nhu c u th c t c n ph i gi i
quy t nh ng thách th c trư c m t, m t ph n là do s p t i, sau
ih i
ng XI, s có nh ng thay i trong b
máy i u hành t nư c và hy v ng s mang l i nh ng thay i m i mang tính t phá
ưa Vi t Nam ti p t c
tăng trư ng n
nh và b n v ng. Vì v y, chúng tôi s ti p t c cung c p các báo cáo theo dõi, ánh giá
chính sách trong năm 2011 và tác ng i v i th trư ng ngay khi có th nh m giúp nhà
trư c khi ra quy t nh.Chúc quý v thành công và may m n trong năm 2011.
u tư có
ng thái
thông tin
Phòng Phân tích & Nghiên c u VCBS
2
M CL C
A.
T NG QUAN KINH T TH GI I ................................................................................................................... 4
B.
KINH T VI T NAM ......................................................................................................................................... 5
I. Tình hình kinh t chung ......................................................................................................................................... 5
II. Tri n v ng kinh t 2011 ...................................................................................................................................... 12
C.
TH TRƯ NG CH NG KHOÁN .................................................................................................................... 16
I. Th trư ng trái phi u............................................................................................................................................ 16
1.
Th trư ng sơ c p ...................................................................................................................................... 16
2.
Th trư ng th c p ..................................................................................................................................... 18
II. Th trư ng c phi u niêm y t ............................................................................................................................. 19
1.
Các s ki n quan tr ng nh hư ng t i th trư ng ch ng khoán 2010: ..................................................... 19
2.
Tri n v ng th trư ng 2011......................................................................................................................... 22
III. T ng quan và tri n v ng m t s ngành ............................................................................................................ 25
1.
Ngành ngân hàng ....................................................................................................................................... 26
2.
Ngành d u khí ............................................................................................................................................ 32
3.
Ngành xây d ng ......................................................................................................................................... 37
4.
Ngành b t
5.
Ngành thép ................................................................................................................................................. 47
6.
Ngành i n ................................................................................................................................................. 50
7.
Ngành khoáng s n ..................................................................................................................................... 57
8.
Ngành cao su ............................................................................................................................................. 63
9.
Ngành hàng tiêu dùng ................................................................................................................................ 67
ng s n ................................................................................................................................... 40
10. Ngành Th y s n ......................................................................................................................................... 70
D.
K T LU N VÀ KHUY N NGH ..................................................................................................................... 76
3
A. T NG QUAN KINH T
TH
GI I
Tăng tr ng ã tr l i dù v n ch m ch p.
Theo ánh giá m i nh t c a Liên H p Qu c, tăng trư ng kinh t toàn c u năm 2010 s
t 3,6%. Trong ó các
nư c ang phát tri n d n u v i m c tăng 7,1%, các nư c ch m phát tri n tăng 5,5% và các nư c phát tri n
tăng trư ng khiêm t n v i 2,3% (M 2,6%, EU 1,6%...). Châu Âu là khu v c h i ph c ch m nh t do kh ng ho ng
n công t i nhi u qu c gia thành viên. Sau khi i xu ng m nh năm 2009, kinh t toàn c u tăng trư ng tr l i trong
năm 2010 cho th y k t qu ban
u c a nh ng n l c kích thích kinh t c a năm trư c và các h tr
v n ư c
duy trì trong năm nay. Nhìn chung kinh t th gi i ã t m vư t qua giai o n khó khăn nh t, s n xu t công
nghi p, thương m i ã tăng trư ng tr l i và th trư ng tài chính ti n t
u s h i ph c và n nh hơn trong
năm 2010.
Bi u
Bi u
2: Tăng tr ng kinh t năm 2010 theo
vùng và m t s n n kinh t ch ch t khác
1: Tăng tr ng kinh t qua các năm
và d báo năm 2011
5%
12.00%
4%
10.00%
3%
8.00%
2%
6.00%
1%
4.00%
2.00%
0%
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
0.00%
-1%
Các Các Các
nư c nư c nư c
phát ang kém
tri n phát phát
tri n tri n
-2%
-3%
EU
Mỹ
Trung
Quốc
Ngu n: UN
Tuy nhiên, s h i ph c kinh t th gi i hi n t i v n khiêm t n n ch a nh ng r i ro và b c l d u hi u kìm hãm à
h i ph c. ó là t l th t nghi p v n cao các n n kinh t ch ch t, nguy cơ v n công châu Âu e d a h i
ph c kinh t do các gói kích thích kinh t ph i c t gi m, tăng trư ng kinh t nhi u nư c ang phát tri n chưa h i
ph c tr l i m c trung bình trư c kh ng ho ng kinh t , s thi u h p tác gi a các n n kinh t tăng lên hình thành
nguy cơ xung t thương m i, nguy cơ l m phát tăng ( c bi t t i các nư c ang phát tri n), s ph i h p thi u
ng b gi a chính sách tài khóa và ti n t b c l làm suy gi m ni m tin vào chính sách vĩ mô.
Kh ng ho ng n công khu v c Châu Âu.
Nguy cơ kh ng ho ng n công
khu v c EU ã b l và
nh i m vào gi a năm v i kh ng ho ng n t i Hy L p
và Ireland. Sau nhi u n l c c a c ng ng châu Âu và M , cu c kh ng ho ng ã l ng d u và hai nư c trên ph i
tuân th m t chương trình c t gi m chi tiêu công kh t khe. Tuy nhiên, nguy cơ v n công khu v c EU chưa
th ch m d t v i m t lo t các nư c n m trong danh sách ti m n: B
ào Nha, Tây Ban Nha, Ý…
im tv i
nguy cơ trên các chương trình c t gi m chi tiêu ư c áp d ng t i m t lo t các nư c thu c Eurozone, ngay c các
nư c ít nguy cơ như Th y
i n cũng có chương trình c t gi m.
Chi n tranh thơng m i.
4
Rào c n thương m i cũng s m quay tr
l i khi kinh t th gi i v a thoát kh i kh ng ho ng.
i n hình nh t là
cu c chi n ti n t gi a M và Trung Qu c. Chính ph Trung Qu c ã ph i t m nâng giá ng NDT nhưng n l c
này là chưa áng k . S c ép ng ti n lên giá cũng xu t hi n ph bi n khi ng ti n t i nhi u nư c u tăng giá
so v i ng USD và i u này n ch a kh năng d n n cu c chi n tranh ti n t trong tương lai
h n ch thâm
h t thương m i. Bên c nh ó, m t lo t rào c n mà i n hình nh t là thu ch ng phá giá ư c các nư c l n áp
d ng v i các nư c xu t kh u.
Th t nghi p v n cao
các n n kinh t ch ch t.
i u áng lo ng i nh t v i kinh t th gi i trong năm 2010 là t l th t nghi p v n cao và th m chí tăng lên t i các
n n kinh t ch ch t. T l th t nghi p t i M là 9,4%, Châu u 9,6%... S ngư i th t nghi p v n cao ang e d a
s h i ph c kinh t do s tăng trư ng kinh t ang thi u i n n t ng căn b n mà v n ch y u d a vào tác ng
c a các gói kích c u.
t o thêm vi c làm chính ph M ã ph i chi thêm gói h tr 600 t vào tháng 11/2010 tuy
nhiên tác ng c a gói tài chính m i này c n có th i gian
th y rõ. N u v n
th t nghi p không ư c gi i
quy t t i các nư c phát tri n s kìm hãm tăng trư ng t i các qu c gia ang phát tri n. Dù hi n t i các nư c ang
phát tri n s m tìm ư c s h i ph c nhanh thì à tăng trư ng s y u i n u nhu c u t các nư c phát tri n suy
gi m.
Ngu n v n nóng ( không n nh và không mang tính dài h n) chuy n t các nư c tăng trư ng th p sang các
nư c ang phát tri n làm tăng nguy cơ l m phát cao các qu c gia này cũng như e d a s
n nh c a th
trư ng tài chính. Chính sách lãi su t th p cùng gói kích c u ti p t c ư c bơm thêm t i các nư c phát tri n ã
t o cơ h i cho dòng ti n giá r tìm cơ h i u tư t i các nư c có tăng trư ng kinh t t t hơn – các nư c ang
phát tri n. Ngu n ti n nóng tăng m nh trong quý 4/2010 ã là ng l c y m t lo t các th trư ng ch ng khoán
các nư c m i n i tăng m nh m . Tuy nhiên trư c nguy cơ ti m n mà dòng v n nóng ưa l i chính ph các nư c
nh n
u tư ã ph i
ra các bi n pháp phòng ng a
Tri n v ng.
Theo ánh giá c a Liên H p Qu c, kinh t th gi i s tăng trư ng ch m l i trong năm 2011, t l tăng trư ng
chung gi m xu ng 3,1% và ti p t c m c th p trong năm 2012. Khu v c châu Âu ti p t c có m c tăng trư ng
th p v i 1,3%, M gi m xu ng 2,2% và các nư c ang phát tri n gi m xu ng 6,6%. Tuy nhiên kh ng ho ng kinh
t l n th 2 s khó x y ra do s tăng trư ng m nh c a khu v c ang phát tri n và n n kinh t l n M , châu Âu
v n duy trì chính sách ti n t n i l ng.
B. KINH T
VI T NAM
I. Tình hình kinh t chung
Trong b i c nh h u kh ng ho ng tài chính và suy thoái kinh t toàn c u, n n kinh t Vi t Nam
bư c ph c h i và tăng trư ng v i t c
2009, n n kinh t Vi t Nam ã
khá nhanh. Sau khi
t kho ng 1,98 tri u t
ã t ng
t m c tăng trư ng GDP th c 5,3% trong năm
ng (tương ương v i 104,6 t USD), tương
tăng trư ng 6,78% trong năm 2010 (so sánh theo kỳ g c 1994), cao hơn m c 6,5% k ho ch ã
tăng trư ng GDP trong 4 quý năm 2010 u có t c
tăng cao hơn so v i quý trư c, l n lư t tăng
trong quý I, 6,44% trong quý II, 7,18% trong quý III và ư c tăng 7,34% trong quý IV.
ng v i
ra. C th ,
m c 5,84%
c bi t, c ba khu v c kinh
t công nghi p, nông nghi p và d ch v
u tăng trư ng v i t c
tăng d n, trong ó giá tr gia tăng ngành công
nghi p và xây d ng tăng 7,7%, ngành d ch v tăng 7,52% và ngành nông lâm th y s n tăng 2,78% so v i cùng kỳ
năm trư c. M c dù có t c
tăng trư ng khá cao nhưng khi xét trong khu v c châu Á – khu v c có t c
ph c
5
h i kinh t sau kh ng ho ng khá nhanh thì t c
ph c h i c a n n kinh t Vi t Nam ch m hơn so v i các nư c
ã có tăng trư ng âm trong năm 2009 như Malaysia, Thái Lan và Phillippines.
3: Bi n
ng tăng trư ng ch s kinh t chung(%)
Bi u
4: Tăng tr ng GDP các n c
Trung Quoc
Q3.2010
Q2.2010
Q1.2010
Q4.2009
Q3.2009
Philippin
Vietnam
GDP Nông nghiệp
GDP Công nghiệp và Xây dựng
Indonesia
Thailan
GDP
Q2.2009
Q1.2009
0
Q4.2008
Q12007
2
Q3.2008
4
Q2.2008
6
Q1.2008
8
Q4.2007
10
Q3.2007
20
15
10
5
0
-5
-10
12
Q2.2007
Bi u
GDP Dịch vụ
Ngu n: T ng c c th ng kê
Trong s các ch s vĩ mô óng góp vào m c tăng 6,78% GDP trong năm 2010, ho t
ã ti p t c kh ng nh ư c à tăng trư ng v i t c
tăng trư ng trong tháng 12
trư c và tính chung l i t c
tăng trư ng giá tr s n xu t công nghi p c năm
trư c. Các doanh nghi p ngoài nhà nư c và doanh nghi p có v n
óng góp l n nh t vào ho t
ng s n xu t công nghi p v i t c
ng s n xu t công nghi p
t 14,04% so v i cùng kỳ năm
t 16,2% so v i cùng kỳ năm
u tư nư c ngoài v n ti p t c là i tư ng có
tăng trư ng c năm l n lư t là 17,25% và
19,77%. V s n lư ng s n xu t, các nhóm ngành có nh ng bư c tăng trư ng n tư ng trong quý IV bao g m
nhóm ngành sơn hóa h c,
i n như máy gi t, t l nh t á và gi y bìa. Ngư c l i, các nhóm ngành gi m sút
v s n lư ng g m có gi y dép, l p ô tô và máy kéo, và i u hòa.
Bi u
5: Tăng tr ng giá tr bán l
theo tháng
Bi u
6 Tăng tr ng SX công nghi p (y-o-y)
200,000
40
150,000
30
100,000
20
50,000
28%
27%
26%
25%
24%
23%
22%
21%
20%
10
0
0
-10
DNNN (%)
KV v n
T c
u tư nư c ngoài (t VND)
Doanh nghi p trong nư c (t VND)
KV có v n
DN Ngoài NN (%)
u tư nư c ngoài (%)
Giá trị SXCN (%)
tăng trư ng (m-o-m)
6
7T c
Bi u
bi n
ng s n l ng s n xu t công nghi p theo ngành (y-o-y)
300%
300%
200%
200%
100%
100%
0%
0%
Than á
(than
s ch)
Dầu mỏ
thô khai
thác
T9/2010
Phân hoá học
Khí t
Khí hoá
Điện sản Nư c máy
thiên
thương
lỏng (LPG)
xuất
nhiên
ph m
d ng khí
T10/2010
T9/2010
Sơn hoá h c
T10/2010
Xà phòng giặt
T11*/2010
T11*/2010
150%
200%
100%
150%
50%
100%
50%
0%
Lốp ô tô, Kính thủy G ch xây Gạch lát Xi măng Thép tròn
b ng t ceramic
máy kéo
tinh
nung
T9/2010
T10/2010
0%
i u hoà T l nh, Máy giặt
nhi t
t á
T9/2010
T11*/2010
Tivi
T10/2010
Xe chở
khách
Xe tải
Xe máy
T11*/2010
150%
200%
150%
100%
50%
0%
100%
50%
Vải dệt từ
sợi bông
Vải dệt từ Qu n áo Giày, dép, Giày thể
sợi tổng ngư i l n ủng bằng da
thao
hợp hoặc
giả
sợi nhân tạo
T9/2010
T10/2010
T11*/2010
0%
Thuỷ hải
sản chế
biến
Dầu thực
vật tinh
luyện
T9/2010
Sữa bột
T10/2010
Trên lĩnh v c d ch v , s c tiêu dùng trong nư c trong quý IV/2010 có gi m hơn so v i 3 quý
ư ng
kính
Bia
Thu c lá
i u
T11*/2010
u do l m phát tăng
cao trên 1% trong nh ng tháng cu i năm. Tuy nhiên, so v i năm 2009, s c tiêu dùng ã ph c h i áng k . T ng
m c bán l hàng hóa và doanh thu d ch v tiêu dùng 12 tháng tăng 24,5% so v i năm trư c. Ngay c khi ã lo i
tr y u t tăng giá, t ng m c bán l năm 2010 ã tăng 14% so v i cùng kỳ năm 2009. Hi n nay m c bán l nư c
ta ã cao hơn m c bán l c a năm 2006 và 2007, nh ng năm trư c cu c kh ng ho ng tài chính toàn c u. S c
c u n i a m nh m ngay c trong giai o n khó khăn v a qua là m t i m sáng n a c a kinh t Vi t Nam và
cũng là m t y u t nh hư ng tích c c i v i m c
h p d n chung c a n n kinh t Vi t Nam.
u t tr c ti p n c ngoài
M c dù kinh t th gi i và Vi t Nam ã có nhi u d u hi u ph c h i kh quan, nhưng dòng v n ngo i t
vào Vi t Nam v n chưa có nhi u chuy n bi n tích c c. Thu hút tr c ti p c a nư c ngoài t
u năm n cu i
tháng 12 t 18,595 t USD, gi m 17,8% so v i cùng kỳ năm 2009, và ch b ng 26% so v i cùng kỳ năm 2008.
Trong s này, v n ăng ký c a 969 d án ư c c p phép m i t 17,9 t USD (gi m v v n và gi m v s d án)
còn v n ăng ký b sung c a 269 d án ư c c p gi y phép t các năm trư c ch tăng thêm ư c 1,3 t USD.
7
Bi u
8: Huy
ng và gi i ngân v n FDI 2010
Bi u
9: Huy
ng và gi i ngân FDI
7000
80,000
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
3/2010
6/2010
V n ăng ký m i
9/2010
Vốn bổ sung
12/2010
V n FDI ăng ký qua các năm (t USD)
V n FDI gi i ngân qua các năm (t USD)
Vốn giải ngân
Ngu n: T ng c c th ng kê
Tuy nhiên, v n u tư tr c ti p nư c ngoài th c hi n ư c trong năm t kho ng 11 t USD, tăng 10% so v i
cùng kỳ năm 2009 và cao hơn kho ng 0,7 t USD so v i năm 2008. Nguyên nhân gi m sút c a
u tư nư c
ngoài có th là do môi trư ng kinh t th gi i chưa th c s thu n l i, tuy nhiên, nhi u y u t liên quan n ngu n
l c (như thi u lao ng có k năng, thi u i n, h t ng giao thông y u kém) và chính sách vĩ mô chưa nh t quán,
rõ ràng và thi u kh năng d báo cũng ang là nh ng y u t tác
ng
n tâm lý các nhà
u tư nư c ngoài. Tuy
nhiên, so v i m t s nư c trong khu v c, Vi t Nam v n ang ư c ánh giá là “ a i m áng chú ý c a nhà
tư qu c t ” (World Bank,2010).
u
Xu t nh p kh u
Ho t
ng xu t nh p kh u c a Vi t nam cũng có m t năm kh i s c hơn nhi u so v i năm 2009. N u như
trong năm 2009, kim ng ch xu t kh u gi m 8,9% thì tính chung c năm 2010, t ng kim ng ch xu t kh u t 71,6
t USD, tăng 25,5% so v i năm 2009 trong khi t ng kim ng ch nh p kh u t 84 t USD, tăng 20,1% so v i cùng
kỳ năm trư c. Theo ó, cán cân thương m i năm 2010 m c dù v n thâm h t khá cao, kho ng 12,375 t USD
nhưng th p hơn so v i m c nh p siêu 12,85 t USD c a năm 2009 và m c 18,02 t USD c a năm 2008 và ch
b ng 16,9% t ng kim ng ch xu t kh u năm 2010.
Bi u
10: L ng ki u h i
Bi u
11: Cán cân thơng m i
10,000
9000
8000
8,000
7000
6000
6,000
5000
4,000
4000
3000
2,000
2000
0
1000
0
-2,000
Nhập siêu
Xuất khẩu
Nhập khẩu
Lư ng ki u h i (tr.USD)
8
V cơ c u xu t kh u, kim ng ch xu t kh u d u thô s t gi m khá m nh trong khi kim ng ch xu t kh u c a
các m t hàng phi d u thô l i có m c tăng trư ng n tư ng. Lý do c a vi c s t gi m kim ng ch xu t kh u d u
thô là do kh năng khai thác chưa cao và nhu c u s
d ng d u thô cho nhà máy l c d u Dung Qu t tăng cao.
Bên c nh ó, giá d u trên th gi i có xu hư ng gi m cũng ã nh hư ng n kh i lư ng và giá tr d u thô xu t
kh u. So v i cùng kỳ năm 2009, kh i lư ng d u thô xu t kh u gi m 40,3% làm cho giá tr xu t kh u s t gi m
20,2%. Như v y, có th th y r ng, s tăng trư ng c a kim ng ch xu t kh u năm 2010 ch y u d a vào vi c tăng
xu t kh u c a các m t hàng phi d u thô v i giá tr lên t i 66,69 t USD. i m áng lưu ý là vi c tăng kim ng ch
xu t kh u di n ra
t t c các m t hàng phi d u thô, trong ó có nhi u m t hàng như s t thép, cao su, hóa ch t
và s n ph m hóa ch t có kim ng ch xu t kh u năm 2010 tăng r t cao so v i năm 2009, l n lư t v i m c tăng
162,2%, 93,7% và 74,6%. Y u t tăng giá c a m t s hàng hóa trên th gi i trong th i gian v a qua cũng ã h
tr cho vi c tăng giá tr c a m t s m t hàng xu t kh u c a Vi t Nam.
Xét v kim ng ch nh p kh u, m t s nguyên li u thô và
u vào trung gian cho các ngành s n xu t ph c v xu t
kh u như bông, s i d t và nguyên ph li u d t may giày dép có t c
tăng khá cao, l n lư t là 69,2%, 43,5% và
36%. Tuy nhiên, nhi u tư li u cho s n xu t công nghi p và u vào cho s n xu t nông nghi p như phân bón, máy
móc thi t b d ng c , phương ti n khác l i có t c
nh p kh u gi m ho c r t th p.
c bi t, n u trong năm 2009,
ô tô là m t hàng có t c
tăng trư ng kim ng ch cao thì n năm 2010, t c
tăng trư ng kim ng ch nh p
kh u ô tô,
c bi t là ô tô nguyên chi c, ã gi m áng k , v i m c tăng trư ng -6,3% và -24,4% so v i năm
2009.
Bi u
Gỗ và sản
phẩm gỗ,
4.76%
Điện tử, máy
tính, 4.97%
12: Cơ c u hàng xu t kh u
Bi u
Máy móc,
thiết bị,
dụng cụ PT,
4.25%
Gạo, 4.48%
13: Cơ c u hàng nh p kh u
Điện tử, máy
tính và LK,
6.15%
Chất dẻo ,
4.48%
Vải, 6.40%
Xăng d u ,
6.84%
Dầu thô ,
6.90%
Khác,
45.03%
Thủy sản ,
6.91%
Sắt thép ,
7.34%
Máy móc,
thiết bị, DC,
PT khác,
16.06%
Giày dép,
7.09%
Dệt, may,
15.60%
Khác,
52.73%
Ng
Th trư ng xu t kh u năm 2010 không có gì khác bi t nhi u so v i năm 2009. Th trư ng M v n là th
trư ng xu t kh u l n nh t c a Vi t Nam, chi m trên 20% t ng kim ng ch xu t kh u, ti p theo là th trư ng các
nư c EU, ASEAN, và Nh t B n. Tuy nhiên, t tr ng xu t kh u sang các nư c th trư ng m i n i cũng ang ư c
tăng cư ng áng k , bao g m Châu M la tinh, châu Phi, Trung ông và Trung Qu c. Trong khi ó, kim ng ch
nh p kh u c a Vi t Nam t th trư ng Trung Qu c cũng tăng lên khá cao, chi m kho ng 24% trong năm 2010,
và Trung Qu c chính th c tr thành
nư c ASEAN.
i tác thương m i l n nh t c a Vi t Nam trong năm 2010, thay v trí c a các
T giá
Năm 2010 ch ng ki n s
m t giá c a VND so v i ô la M b t ch p vi c
v i các ngo i t m nh khác như
ng Yên c a Nh t B n,
ng ô la M m t giá m nh so
ng Nhân dân t c a Trung Qu c…trên th
9
trư ng th gi i. Tính t
u năm
n nay, ã hai l n NHNN th c hi n i u ch nh t giá chính th c liên ngân
hàng lên m c 18.544 VND /USD và 18.932 VND/USD vào 11/2 và 18/8 và tính chung c năm t giá ã tăng hơn
5%. Sau khi i u ch nh l n 2, t giá trong h th ng ngân hàng ư c duy trì m c tr n biên
trong su t quý
IV/2010, v i m c giao d ch t i 19.495 – 19.500 USD/VND (t giá mua – bán) Tuy nhiên, t giá trên th trư ng t
do ã có chênh l ch khá l n so v i t giá trong h th ng ngân hàng, có lúc m c chênh l ch lên t i 10% và ư c
giao d ch m c 21.500 USD/VND, nh t là khi v i giá vàng trên th gi i tăng cao vào nh ng ngày u c a tháng
11 ã khi n cho giá vàng trong nư c tăng cao và nhu c u nh p kh u vàng
n nh th trư ng này. S m t cân
i trong cung c u v ngo i t trên th trư ng ngo i h i này ã gi m b t trong tháng 12 và theo ó, t giá trên th
trư ng t do ch chênh kho ng 6% so v i t giá trong h th ng ngân hàng vào nh ng ngày cu i năm 2010.
Bi u
21500
14: Bi n
ng t
giá USD/VND
30,000
Bi u
15: D
tr
ngo i h i
25,000
20500
20,000
19500
15,000
10,000
18500
T giá phi chính th c
Biên
12/27/10
0
T giá chính th c
T giá giao ngay
12/06/10
11/15/10
10/25/10
10/04/10
09/13/10
08/23/10
08/02/10
07/12/10
06/21/10
05/31/10
05/10/10
04/19/10
03/29/10
03/08/10
02/15/10
01/25/10
5,000
01/04/10
17500
tr n
Dự trữ ngoại hối
Ngu n: Ngân hàng Nhà nư c, Ceic
Cho n cu i tháng 11, kho ng cách tương i l n gi a giá ngo i t trên th trư ng t do và th trư ng chính
th ng cùng v i nh ng kỳ v ng phá giá ng Vi t Nam chính là ng l c găm gi USD c a các doanh nghi p
và ngư i dân. Bên c nh ó, l m phát gia tăng cao cũng gây tâm lý lo ng i cho các nhà u tư, theo ó, theo
ó nhu c u n m gi USD thay cho VND ngày càng l n. Có th th y các b t n kinh t vĩ mô trong th i gian
qua như l m phát cao trên 1%/tháng trong su t quý IV; d tr ngo i h i th p và thâm h t vãng lai l n là y u t
góp ph n t o nên s b t n trên th trư ng ngo i h i. Bên c nh ó, tâm lý lo ng i v kh năng kh c ph c các
b t n vĩ mô thông qua các chính sách ti n t và tài khóa ư c th c hi n trong th i gian qua c a ngân hàng
nhà nư c và chính ph cũng là nhân t tác ng t i th trư ng này.
i m t v i s m t cân i trong cung c u
ngo i t , Ngân hàng Nhà nư c ã có nh ng bư c i u ch nh trên th trư ng ngo i h i trong quý IV. Trong u
tháng 11, Ngân hàng Nhà nư c thông báo s bán lư ng ngo i t d tr
ang có nh m n nh t giá. Vào cu i
quý III/2010, lư ng d tr ngo i t c a Vi t nam ư c d tính là kho ng 13 t USD, tương ương v i 2 -3
tu n nh p kh u, tuy nhiên, s lư ng ngo i t bơm ra th trư ng nh m n nh t giá trong nh ng tháng cu i
năm r t khó có th xác nh. Cùng v i vi c thông báo bán ngo i t d tr , Ngân hàng Nhà nư c cũng cam k t
h tr
các ngân hàng trong vi c áp
ng
y
cho nh ng nhu c u chính áng c a doanh nghi p nh t là
nh ng doanh nghi p nh p kh u nh ng m t hàng thi t y u như xăng d u. Cùng v i ó, th trư ng ngo i h i
cũng ư c n nh hơn trong tháng 12 khi lư ng ki u h i chuy n v Vi t Nam ã tăng m nh lên 770 tri u và
t ng lư ng ki u h i chuy n v trong năm ã lên t i 8 t USD, cao hơn m c 7,2 t USD vào th i i m trư c
kh ng ho ng năm 2008.
ng th i,
ng Vi t Nam cũng ư c b sung thêm s c m nh b i quy t nh i u
ch nh tăng lãi su t cơ b n lên 1% t 8% lên 9%/năm t ngày 5/11. Theo ó, tình hình t giá trong nh ng tu n
cu i c a tháng 12 ã b t căng th ng. Giá ngo i t trên th trư ng t do chuy n bi n theo xu hư ng gi m, tuy
nhiên hi n v n
ng
m c tương
i cao t 20.800
n 21.150 USD/VND. Gi
ây, kho ng cách gi a t giá
chính th c và t giá trên th trư ng t do ã b thu h p, gi m xu ng còn kho ng 1.500 ng thay cho m c trên
2.000 ng như trư c ây. Tuy nhiên, áp l c t giá USD/VND trong năm 2011 v n còn r t l n nh ng y u t
10
cơ b n tác
tri t
ng lên t giá như thâm h t thương m i kéo dài, l m phát
m c cao v n chưa ư c gi i quy t
.
Trong năm 2010, ch s giá tiêu dùng CPI trung bình 12 tháng tăng 9,19% so v i giai o n tương
ng c a năm
2009 và 11,75% so v i tháng 12/2009. Sau khi gi m m nh trong quý II/2010 và có lúc xu ng còn 0,06% trong
tháng 7, t c
tăng giá hàng tháng ã tăng m nh tr l i trên 1% t cu i quý III và t t i m c tăng 1,98% trong
tháng 12. Trong s 11 nhóm hàng hóa, ch có duy nh t nhóm bưu chính vi n thông có t c
tăng giá âm kho ng
0,47% so v i năm 2009 còn t t c các m t hàng còn l i u có t c
tăng khá cao, nh t là nhóm hàng nhà ,
i n nư c, ch t
t và v t li u xây d ng, và nhóm giao thông. Có th th y r ng vi c giá c hàng hóa trên th gi i
tăng (giá nguyên li u trên th gi i tính n tháng 11 ã tăng 14,9% so v i tháng 6, trong ó giá nguyên li u phi
d u m ã tăng t i 20,6%) cũng như xu hư ng tăng t giá USD/VND trên 5% trong năm 2010 ã khi n giá c a
các m t hàng nh p kh u tính theo
Bi u
16: Bi n
ng ch s
ng n i t tăng cao, tác
ng x u
Bi u
giá tiêu dùng
14
3%
1%
0%
Nhóm th c
ph m và d ch
v ăn u ng
Đồ uống và
thuốc lá
May mặc, giày
dép
6
Nhà ở và vật liệu
xây dựng
12
8%
6%
4%
2%
0%
1%
CPI
8
10%
2%
17: Phân CPI theocác nhóm ngành
10
12%
2%
n m t b ng giá chung trong nư c.
4
Chăm sóc s c
kh e
2
Vận chuyển
0
-2
T c
tăng CPI (m-o-m)
T c
tăng CPI (y-t-d)
T c
tăng CPI (y-o-y)
Bưu chính vi n
thông
-4
Giáo dục
-6
M c dù có nh ng y u t khách quan nh hư ng
n tình hình l m phát trong nư c, vi c i u hành chính sách
c a chính ph cũng ã tác ng không nh t i vi c gia tăng c a l m phát. C th , chính sách ti n t khá ư c n i
l ng trong th i gian v a qua (t ng phương tiên thanh toán năm 2010 tăng 25,3% so v i năm 2009 và cao hơn
m c k ho ch 23%; lư ng cung ti n ròng trên th trư ng m
năm 2010 ch b ng 23% so v i năm 2009 nhưng
cũng lên t i 18,467 nghìn t
ng và s dư vào ngày cu i năm 2010 v n cao t i 98,557 nghìn t
ng) cũng như
chính sách tài khóa không ư c th t ch t (b i chi ngân sách tương ng v i 5,8% GDP trong khi hi u qu s d ng
v n nhà nư c không cao v i h s ICOR bình quân 10 năm qua c a khu v c kinh t nhà nư c lên t i g n 7,8
trong khi khu v c kinh t tư nhân ch kho ng 3,5) ã khi n cho m c l m phát vư t ra ngoài m c ki m soát.
Chính sách ti n t và tài khóa
Trong năm qua chính sách ti n t và tài khóa ã không có s ph i h p nh p nhàng và d u ân rõ nét nh t là chính
sách tài khóa ã t o ra hi n tư ng chèn l n
i v i khu v c tư nhân. Trong quý I, vi c NHNN th t ch t chính
sách ti n t trong khi B tài chính l i tăng cư ng phát hành trái phi u ã khi n dòng v n ngân hàng
vào trái
phi u chính ph làm cho các doanh nghi p khó ti p c n ư c v i ngu n v n v i m c lãi su t h p lý. Trư c áp
l c gi i quy t khó c a khăn doanh nghi p trong vi c ti p c n ngu n v n, chính sách ti n t c a NHNN cũng bu c
ph i i u ch nh theo hư ng n i l ng hơn vào gi a năm khi áp l c l m phát có d u hi u gi m b t vào các tháng
gi a năm (m c dù ây là th i i m th p i m c a l m phát theo chu kỳ các năm). Tuy nhiên, v i m c l m phát
hàng tháng trong quý IV/2010 tăng cao trên 1% và kh năng m c l m phát m c tiêu khó có th
t ư c và áp
l c t giá tăng cao, nên ngày 5/11/2010, NHNN ã chính th c nâng m c lãi su t cơ b n tăng thêm 1%, m c dù
trư c ó vào 27/10/10, Ngân hàng Nhà nư c v n quy t
nh gi
m c lãi su t này là 8%/năm trong tháng 11.
11
Theo ó, m c lãi su t cơ b n b ng VND s là 9% thay vì 8% như trư c ây, và lãi su t tái chi t kh u và tái c p
v n c a Ngân hàng Nhà nư c cũng ư c i u ch nh tăng 1% lên m c 7%/năm và 9%/năm. M c dù v y, chính
sách ti n t trong năm 2010 khó có th nói là ã th t ch t khi NHNN ã tăng t ng phương ti n thanh toán 25,3%,
và tăng trư ng tín d ng c a h th ng ngân hàng là 29,81% so v i năm 2010.
Vi c i u hành thi u nh t quán và n
nh trong chính sách ã khi n các doanh nghi p găp nhi u khó khăn hơn
trong vi c ho ch nh k ho ch và phương án kinh doanh cũng như gi m hi u qu c a chính sách. H qu là m t
trong nh ng r i ro ư c nh n di n trong năm 2010 là r i ro v chính sách ng th i cũng khi n Vi t Nam không
t ư c m c tiêu v
n
nh vĩ mô và giá tr
ng ti n.
Bi u
11: Lãi su t
20.0%
15.0%
10.0%
5.0%
0.0%
LÃI SU T CHI T KH U
LÃI SU T CƠ B N
LÃI SU T TÁI C P V N
II. Tri n v ng kinh t 2011
Nh ng s li u v tăng trư ng kinh t khá kh quan năm 2010 cho th y n n kinh t Vi t Nam ã t ng bư c ph c
h i, nh ng y u t tác ng tiêu c c t cu c kh ng ho ng tài chính – kinh t th gi i ã d n ư c y lùi. T
ó,
chúng tôi nh n nh r ng Vi t Nam ang quay tr l i qu
o tăng trư ng như trư c kh ng ho ng v i nhi u ch s
vĩ mô l c quan ư c d báo cho n n kinh t trong năm 2011.
Tăng tr ng GDP
B ng 1 M t s
d
báo tăng tr ng kinh t
Vi t Nam 2011
Ch tiêu năm 2011
T ch c d
báo
Tăng trư ng GDP
L m phát (CPI)
Ngân hàng HSBC
7,5%
9,9%
Ngân hàng Phát tri n Châu Á ADB
7,0%
7,5%
BMI
5,6%
11,5%
Ngân hàng Standard Chartered
7,2%
10,5%
IMF
6,5%
B K ho ch và
u tư
7-7,5%
<7%
Ngu n: VCBS thu th p
12
Trư c nhi u d báo v n n kinh t th gi i s tăng trư ng ch m l i trong năm 2011 so v i năm 2010, cũng như
trư c nh ng di n bi n trái chi u c a các ng ti n m nh và kh ng ho ng n công t i châu Âu v n còn ti m n
nhi u nguy cơ, B k ho ch và
u tư v n khá l c quan v tri n v ng n n kinh t Vi t Nam và ã ưa ra k ch
b n các ch tiêu kinh t cho năm 2011. C th GDP s tăng kho ng 7 -7,5% so v i năm 2010 trong ó giá tr tăng
thêm c a khu v c nông, lâm nghi p và th y s n tăng 2,8 - 3%, khu v c công nghi p và xây d ng là 7,5 – 8,2%%,
khu v c d ch v là 8,2 – 8,5%; tăng trư ng xu t kh u 6%; CPI ki m ch dư i 7%; T ng ngu n v n u tư phát
tri n toàn xã h i t 930 nghìn t
ng, b ng kho ng 41 - 41,5% GDP; T ng thu ngân sách Nhà nư c t 612,1
nghìn t
ng trong khi t ng chi ngân sách
t 735 nghìn t
ng; B i chi ngân sách Nhà nư c 123,4 nghìn t
ng tương ương v i 5,5% GDP; Cán cân thương m i thâm h t kho ng 14,5 t USD trong khi cán cân thanh
toán th ng d kho ng 500 tri u USD…
Có th th y có m t s
ng thu n khá l n n t các t ch c kinh t khác nhau khi h tin tư ng r ng tri n v ng
kinh t Vi t Nam trong năm 2011 s sáng s a hơn năm 2010. Nhi u t ch c cũng ã ch ra nh ng thu n l i mà
Vi t Nam có ư c trong quá trình phát tri n n n kinh t như l i th v nhân công nhi u và giá r trong khi chi phí
nhân công t i các nư c khác trong khu v c, nh t là Trung Qu c ang gia tăng; quá trình c ph n hóa các doanh
nghi p nhà nư c s ti p t c làm tăng hi u qu s
d ng v n và năng su t lao
ng cho n n kinh t . Tuy nhiên,
quá trình ph c h i và phát tri n c a n n kinh t s không hoàn toàn b ng ph ng mà s còn ph i
i m t v i
nh ng khó khăn và r i ro n i t i không nh trong khi nh ng b t n trên th gi i, nh t là t khu v c châu Âu trong
th i gian g n ây.
u t tr c ti p n c ngoài
B K ho ch và u tư d báo trong năm 2011, b t ch p nh ng s bi n ng khó lư ng c a n n kinh t th gi i,
Vi t Nam có th thu hút ư c kho ng 20 t v n ăng ký FDI và có th lư ng v n FDI gi i ngân s
t t 11 –
11,5 t USD, trong ó v n nư c ngoài
t kho ng 8 – 8,5 t USD. Chúng tôi nh n
nh m c m c tiêu này có th
t ư c mà nh ng y u t thu n l i t n i t i c a n n kinh t và th gi i ang gia tăng. Th nh t, khi n n kinh t
th gi i trong năm 2011 v n ư c d báo là trên à ph c h i, m c dù v i t c
ch m hơn, s giúp các nhà u
tư l c quan hơn khi u tư ra nươc ngoài, và Vi t Nam – v i d báo c a T ch c A.T.Kearney v ch s ni m tin
FDI v n duy trì v trí 12 trong top 20 nư c có ch s ni m tin FDI cao – s là m t a i m áng
l a ch n.
Th hai, tình hình chính tr n nh, nh t là sau
i h i
ng toàn qu c l n th XI ư c t ch c trong tháng
1/2011, cùng v i v th qu c t c a Vi t nam ư c nâng cao cũng s ti p t c c ng c niêm tin và làm gia tăng m i
quan tâm c a các nhà
u tư nư c ngoài
i v i n n kinh t Vi t Nam. Th ba, t c
tăng trư ng kinh t GDP
năm 2010 khá cao m c 6,78% cũng là y u t thu n l i cho ho t ng u tư c a các nhà u tư nư c ngoài.
Tuy nhiên, bên c nh nh ng thu n l i, cũng có m t s y u t có th tác ng không t t t i dòng v n FDI. ó là h
th ng k t c u h t ng ( i n, nư c, giao thông) m c dù ư c nâng c p u tư nhưng v n không áp ng ư c
nhu c u c a các nhà u tư. Ngoài ra, tình tr ng thi u h t ngu n nhân l c ã qua ào t o, c bi t là ngư i lao
ng có k thu t cũng ang t o ra nh ng rào c n cho nhà
u tư nư c ngoài.
T giá
M c dù trong năm 2010 v t giá USD/VND ã chính th c ư c i u ch nh tăng trên 5% nhưng s c ép lên VND
chưa có d u hi u suy gi m. Trong năm 2011, bên c nh áp l c t s
o chi u c a ng USD so v i các ngo i t
m nh khi kinh t M ph c h i, t giá USD/VND s v n ti p t c ch u áp l c càng gia tăng do:
Chênh l ch v s c mua c a ng ti n do m c chênh l ch l m phát l n gi a Vi t Nam và M cũng như kỳ
v ng v m c chênh l ch này trong 2011 v n ti p t c cao d n n áp l c ph i i u ch nh t giá cao hơn
n a
gi m b t m c chênh l ch này;
Thâm h t kép t i Vi t Nam ti p t c gây ra nh ng lo ng i v s
n nh giá tr
ng ti n và h n ch dòng
v n
vào Vi t Nam. M c dù u tư nư c ngoài, lư ng ki u h i có th s tăng cao hơn so v i năm 2010
13
nhưng không có gì
m b o tăng
không còn là i m
n an toàn mang l i l i nhu n vư t tr i cho các kho n
D
tr
bù
p thâm h t thương m i khi gi
ây các nư c ang phát tri n
u tư n a.
ngo i h i suy ki t khi n kh năng can thi p c a NHNN vào th trư ng ngo i h i b h n ch r t
nhi u;
L m phát
M c l m phát cao trong năm 2010 ã t o ra áp l c xã h i òi h i Chính ph c n ph i ưu tiên gi i quy t trong năm
2011. M c dù, nh hư ng k ho ch 2011, Chính ph ã chuy n tr ng tâm c a chính sách sang n nh kinh t vĩ
mô, n
nh giá tr ti n t và kh ng ch m c l m phát trong năm t i áp l c l m phát s v n cao c th :
Nguyên li u u vào c a quá trình s n xu t như i n, than…d ki n s ư c i u ch nh tăng cho sát giá
th trư ng và i u này s gây áp l c tăng giá trong n n kinh t . V a qua, qua ngành i n ã có ki n ngh
tăng giá bán l lên g n 50%. Bên c nh ó ngành than cũng ang ki n ngh ư c tăng giá bán i v i các
h tiêu th l n nh t là i n, xi măng, gi y, phân bón. C th , i v i giá bán than cho xi măng, gi y, phân
bón, m c giá bán s ư c i u ch nh sát v i giá th trư ng theo ó m c giá bán cho các h này t i a
th p hơn giá xu t kh u 10% trong khi hi n nay ang là 40%. Trong khi ó, do c thù ngành i n là u
vào c a nhi u m t hàng khác, nên giá bán i n s ư c i u ch nh theo 2 bư c, theo ó trong năm 2011
giá bán than cho ngành i n s dư c i u ch nh b ng v i m c giá thành than năm 2010; sau ó s i u
ch nh theo giá th trư ng b t u t quý IV 2011 ho c u 2012.
Tác ng tr c a chính sách tài khóa ti n t . M c l m phát cao trong năm 2101, m t ph n là do tác ng
c a chính sách r ng ti n t và tài khóa m r ng năm 2009 nh m ưa t nư c ra kh i nguy cơ suy thoái
kinh t . Tuy nhiên, trong năm 2010 Chính ph v n ti p t c th c thi chính sách tài khóa và ti n t tương
i n i l ng khi m c thâm h t ngân sách và cung ti n, tăng trư ng tín d ng u m c cao. (xem thêm
phn cho i ã có ki n ngh tăng giá) và d ki n tác ng c a các chính sách này lên m t b ng giá s rơi
vào năm 2011.
Áp l c i u ch nh t giá trong năm 2011 v n còn và ây cũng là m t y u t gây áp l c lên m t b ng giá
trong năm 2011.
Tuy nhiên, tình hình l m phát trong năm 2011 cũng có các y u có tác
ng tích c c như:
Chính ph ã chuy n tr ng tâm sang n nh kinh t vĩ mô và không tăng trư ng b ng m i giá. i u này
ư c th hi n qua vi c th c hi n nh t quán chính sách tài khóa và chính sách ti n t theo hư ng th t
ch t hơn. C th , Ngân hàng nhà nư c ã t m c tiêu tăng t ng phương ti n thanh toán và tăng trư ng
tín d ng trong năm 2011 th p hơn năm 2010. Bên c nh ó, k ho ch ngân sách cho năm 2010 cũng t
ra m c thâm h t ngân sách là 5,3% (th p hơn m c 5,8% cuarnawm 2010P) và t ng lư ng trái phi u
Chính ph phát hành trong năm 2011 ch .là 45.00 t , g n b ng ½ lư ng trái phi u phát hành năm 2010.
Như v y có th th y, trong năm 2011, áp l c l m phát c a Vi t Nam v n còn nhi u và i u này cũng ư c th
hi n trong ánh giá c a các t ch c nư c v v tri n v ng trăng trư ng và l m phát c a Vi t Nam trong năm
2011 t i B ng 1 khi nh n
7%
nh c a các t ch c này v m c l m phát c a Vi t Nam
u cao hơn so v i m c tiêu
Bên c nh ó, m t y u t r i ro v m t chính sách i v i vi c kìm ch l m phát là Chính ph v n ti p t c t m c
tiêu tăng trư ng GDP trong năm 2011 là 7 - 7,5% và i u này s là m t áp l c i v i vi c kìm ch l m phát n u
tăng trư ng nh ng tháng
u năm không ư c kh quan.
Như v y, sau khi xem xét các y u t
nh hư ng, chúng tôi cho r ng nhi u kh năng l m phát trong năm 2011 s
th p hơn m c c a năm 2010, tuy nhiên s r t khó
i ư c múc m c tiêu 7%.
14
Chính sách tài khóa và ti n t
Ngoài nh ng y u t khách quan, nh ng b t n trong năm 2010 ư c nh n di n là còn do chính sách tài khóa và
ti n t n i l ng c a Vi t Nam gây ra. Nh n th c ư c v n
này, v a qua chính ph ã có nh ng i u ch nh
tr ng tâm chính sách sang n nh vĩ mô và không tăng trư ng b ng m i giá. C th , Chính ph ã t m c tiêu
phát hành trái phi u
tài tr cho các d án công trình tr ng i m là 45.000 t
ng ch b ng 40,9% so v i lư ng
phát hành năm 2010; trong khi ó HNHN cũng t m c tiêu tăng trư ng tín d ng năm nay m c 23% th p hơn
2% m c tiêu so v i năm 2010 và và 7% so v i m c tăng trư ng th c t trong năm nay. Theo quan i m c a
chúng tôi,
m b o n nh vĩ mô, giá tr
ng ti n, và
i s ng ngư i dân, vi c chuy n tr ng tâm chính sách
theo hư ng th n tr ng hơn là m t bư c i c n thi t c a Chính ph và chúng tôi kỳ v ng vi c th t ch t chính sách
ti n t s ư c th c hi n sát sao ngay t
u năm 2011. B t u t quý 3, n u tình hình l m phát ư c kh ng
ch n nh NHNN s cân nh c thêm tăng trư ng kinh t trong năm 2011
có ng thái chính sách phù h p. Có
th m t k ch chính sách tương t năm 2010 s
ư c l p l i v i vi c chính sách ti n t th t ch t
u năm, n i l ng
gi a năm và th t ch t l i vào cu i năm lý do là trong năm nay Chính ph ti p t c t m c tiêu tăng trư ng m c
cao hơn năm nay trong b i c nh ph c h i kinh t th gi i v n không rõ nét và ây s là m t áp l c i v i NHNN
trong vi c i u hành chính sách ti n t n m cân
M t s y u t r i ro
i gi a m c tiêu n
nh vĩ mô và tăng trư ng.
i v i kinh t Vi t Nam trong năm 2011
Trong năm 2011, n n kinh t s v n ph i ti p t c i m t v i tình tr ng thâm h t ngân sách cao, m c dù có
gi m so v i năm 2010. Theo k ch b n c a B k ho ch và u tư, b i chi ngân sách c a nư c ta trong năm 2011
kho ng 5,5%GDP.
ng th i, n
nư c ngoài cũng lên m c khá cao g n 50% GDP và d
ki n s ti p t c tăng
trong th i gian t i khi ngu n v n ODA trong nh ng năm qua và th i gian g n ây ch có m t s ít dư i d ng vi n
tr không hoàn l i, ph n l n dư i d ng vay v n và vi c vay v n ODA cũng không còn ư c ưu ãi như trư c n a
khi Vi t Nam tr thành “qu c gia có thu nh p trung bình”. S gia tăng trong n công và thâm h t ngân sách s là
rào c n không nh trong ho t ng huy ng v n ngo i t trong th i gian t i trư c nh ng b t n ang di n ra t i
Châu Âu do tình tr ng n
ang
công và thâm h t ngân sách c a m t s nư c như B
ào Nha, Ý và Tây Ban Nha
m c cao.
Ngoài y u t n i t i trên, s phát tri n c a n n kinh t Vi t Nam trong năm 2011 cũng còn có 1 y u t r i ro n a là
s c nh tranh t Trung Qu c. Trong năm 2010, n n kinh t Trung Qu c ã phát tri n khá n tư ng và tr thành
n n kinh t l n th hai trên th gi i, thay th v trí c a Nh t B n. Là m t nư c láng gi ng, n n kinh t Vi t Nam
v a có m i quan h khá ch t ch v i n n kinh t Trung Qu c nhưng cũng v a c nh tranh khá gay g t. Trư c h t,
hi n nay m t kh i lư ng và giá tr l n hàng hóa nh p kh u c a Vi t Nam là t Trung Qu c và Trung Qu c cũng
nh n m t lư ng hàng xu t kh u khá l n t
Vi t Nam. Bên canh ó, n u so v i Vi t Nam, ngoài b t l i là chi phí
nhân công tương i t hơn so v i Vi t Nam, Trung Qu c có nhi u l i th hơn c
thu hút u tư nư c ngoài
như cơ s h t ng i n nư c, giao thông phát tri n thu n l i hơn, l c lư ng lao ng d i dào và có trình
khá
cao, quy mô các khu công nghi p, các doanh nghi p l n hơn, và chính sách vĩ mô, m c dù v n b các nhà
nư c ngoài nh n nh không minh b ch, nhưng khá nh t quán và n nh hơn.
u tư
15
C. TH TRƯ NG CH NG KHOÁN
I. Th trư ng trái phi u
1. T h t r ư n g s ơ c p
Trong năm 2010, t ng lư ng trái phi u kho b c và ngân hàng phát tri n phát hành trên th trư ng sơ c p ã t
gân 110 nghìn t
ng. Tuy nhiên, n u nhìn v th i gian phát hành thì có th th y h u h t lư ng trái phi u phát
hành này u ch y u di n ra trong 3 quý u c a năm, còn riêng quý IV, t ng lư ng trái phi u phát hành khá
th p ch
t trên 11,4 nghìn t
ng, b ng kho ng 10% t ng lư ng phát hành trái phi u c năm. Riêng trong c
tháng 11 và tháng 12 không có m t cu c u th u ho c b o lãnh trái phi u nào ư c ti n hành thành công. Có
th nh n th y s tr m l ng c a th trư ng sơ c p trong nh ng tháng cu i năm 2010 bao g m nh ng y u t chính
sau.
B ng 2 Lãi su t tr n trái phi u Chính ph
Kỳ h n TP
2 năm
Quý I
Quý II
Quý III
Quý IV
(10,5%-13%)
11,5%-12,5%
10,6%-11,4%
9,78%-9,8%
9,5%-9,7%
(11,95%-14%)
(10,5%-11,5%)
(9,5%-11,9%)
(9,5% - 11,8%)
11% - 13%
10,95%-11,5%
10,3%-10,4%
10,2%-10,4%
(11%-11,5%)
(10,8%-13%)
(10,1%-11,2%)
(10,19%-12%)
11%-11,3%
10,8%
10,5%-10,8%
(11,3%-15%)
5 năm
10,9%-12%
(11,8%-14,5%)
3 năm
10,8%-12,1%
(11%-12,5%)
(10,79%-10,9%)
10 năm
(*)Kho ng lãi su t d th u c a Nhà
u tư
Ngu n: S Giao d ch ch ng khoán Hà N i
Th nh t, t ng thu ngân sách nhà nư c năm 2010 ã tăng lên áng k , t kho ng 109% so v i d toán năm
trong khi t ng chi ngân sách l i gi m ch chi m kho ng 98% d toán năm, và thâm h t ngân sách theo ó t
5,8%GDP th p hơn so v i m c 6,2% d toán năm. Khi t ng thu ngân sách tăng và t ng chi ngân sách gi m, nhu
c u v vi c phát hành trái phi u vào th i i m cu i năm không còn tr nên c p thi t.
Th hai, m c lãi su t tr n mà các t ch c phát hành trong quý IV l i có ph n gi m i so v i các quý trư c và ch
dao ng trong kho ng t 9,5% n 10,8%/năm, th p hơn l i su t trái phi u trên th trư ng th c p kho ng 10 –
35 i m ph n trăm do ó, trái phi u trên th trư ng sơ c p cũng tr nên kém h p d n hơn.
Th ba, v i m c l m phát tăng cao trong nh ng tháng cu i năm 2010 cũng như vi c NHNN nâng lãi su t cơ b n
t m c 8% lên m c 9% vào u tháng 11 và cu c ch y ua lãi su t huy ng trong h th ng ngân hàng thương
m i ã làm cho kỳ v ng l i su t trái phi u c a các nhà u tư cao hơn, trong khi m c lãi su t tr n c a trái phi u
không tăng và tình tr ng căng th ng thanh kho n c a các ngân hàng thương m i gia tăng trong d p cu i năm.
Th tư, trong năm 2010, s tham gia vào th trư ng trái phi u c a các nhà
u tư nư c ngoài g n như v ng bóng
do nh ng lo ng i v r i ro t giá, và khi n cho nhu c u u tư trái phi u gi m sút. Do ó, chúng tôi ti p t c nh n
nh r ng tình hình tr m l ng trên th trư ng trái phi u sơ c p s còn ti p di n, vi c gi lãi su t tr n trái phi u
16
Chính ph
m t b ng như hi n này s g p khó khăn trong ng n h n, và t l thành công c a các
t
u th u
trái phi u ư c d
oán s v n m c r t th p trong nh ng tháng u năm 2011. Th trư ng trái phi u sơ c p ch
th c s sôi ng tr l i khi nh ng căng th ng v thanh toán c a h th ng ngân hàng và áp l c v l m phát ư c
tháo g và khi v n
thâm h t ngân sách và n công c a Vi t Nam có chi u hư ng kh quan hơn.
Sang năm 2011, k ho ch huy
ng v n thông qua vi c phát hành trái phi u chính ph là 45.000 t
ng trong ó
phân b v n cho các d án ngành giao thông v n t i là 23.000 t
ng, thu l i là 12.000 t
ng, y t (b nh vi n
tuy n huy n, t nh) là 4.000 t
ng, giáo d c là 4.500 t
ng, và di dân tái nh cư thu i n Sơn La là 1.500 t
ng. Theo B K ho ch
u tư, nhu c u
u tư t ngu n trái phi u chính ph là kho ng 75 nghìn t
ng trong
năm 2011, cao g p 1,67 l n so v i m c k ho ch. Theo ó, Chính ph có ch trương s rà soát,c t gi m các d
án u tư chưa th t s c p bách cũng như không b sung danh m c m i, không b trí v n cho các d án, công
trình không úng i tư ng, không
th t c u tư, không hi u qu ; và s không i u chuy n ngu n v n trái
phi u Chính ph sang các năm ti p theo mà s d ng h t theo t ng năm.
Trái phi u doanh nghi p
Trong năm 2010, ph n l n các
kho ng 47 nghìn t
t phát hành trái phi u doanh nghi p
u thành công và tính chung l i, ã có
ng trái phi u ư c phát hành trong năm. Trong khi lãi su t cho vay c a các ngân hàng trên
th trư ng v n còn cao thì vi c huy ng v n thông qua phát hành trái phi u c a doanh nghi p có m t s ưu i m
vư t tr i hơn, và do ó ngày càng ư c nhi u doanh nghi p th c hi n. N u vay tín d ng, doanh nghi p c n ph i
có tài s n th ch p, có d án kh thi, ph i tr lãi và v n g c nh kỳ hàng tháng, trong khi ó, v i trái phi u, doanh
nghi p ch ph i tr v n g c m t l n vào kỳ áo h n và tr lãi theo kỳ h n 6 tháng ho c 1 năm m t l n, và do ó có
th t n d ng ư c v n
kinh doanh v i chu kỳ dài hơn. Bên c nh ó, Ngân hàng Nhà nư c ã nâng h s r i
ro i v i các kho n cho vay u tư, kinh doanh b t ng s n và ch ng khoán c a các ngân hàng lên m c 250%.
Các
ng thái này khi n cho vi c vay v n ngân hàng c a các doanh nghi p thu c các ngành ngh k trên r t khó
khăn. Do ó, trong th i gian t i phát hành trái phi u s tr thành kênh huy ng v n hi u qu
i v i các doanh
nghi p k trên. Th c t , trong năm 2010, ph n l n trái phi u doanh nghi p phát hành có kỳ h n ng n, thư ng có
lãi su t trong năm u tiên n m trong kho ng t 10% n 16%/năm và áp d ng lãi su t th n i cho các năm ti p
theo (ph bi n là m c lãi su t huy ng trung bình c a 4 ngân hàng l n c ng thêm t 2 n 4%). Theo nh n nh
c a chúng tôi, kênh phát hành trái phi u doanh nghi p ư c kỳ v ng s ti p t c có nh ng chuy n bi n tích c c
hơn trong th i gian t i.
c bi t, vi c ban hành Ngh nh s 84/2010/N -CP c a Chính ph yêu c u các doanh
nghi p mu n phát hành thêm c phi u hay trái phi u trong th i gian trái phi u chuy n
i chưa áo h n s ph i
gi i trình rõ t t c nh ng r i ro cho các nhà u tư ti m năng và ưa ra m t k ho ch d phòng r i ro nh m b o
v l i ích c a các nhà u tư hi n h u s giúp làm tăng tính minh b ch trên th trư ng trái phi u doanh nghi p và
do ó, s h p d n ư c các nhà
Tuy nhiên,
u tư.
i v i vi c phát hành trái phi u doanh nghi p b ng ngo i t ra nư c ngoài c a các doanh nghi p Vi t
Nam trong th i i m quý IV/2010 g p r t nhi u khó khăn. Trên th c t , c hai doanh nghi p là Vinacomin và
PetroVietnam ã ph i hoãn vi c phát hành trái phi u v i giá tr 500 tri u USD và 1 t USD vì lý do “ i u ki n
không thu n l i”. Chính vi c Vinashin n
t i hơn 80 nghìn t
ng, trong ó có kho n n
1 t USD t
v n phát
hành trái phi u ư c chính ph b o lãnh cũng như nhi u kho n n các ngân hàng qu c t như Ngân hàng Credit
Suisse ã làm cho hàng lo t các t ch c x p h ng qu c t như Fitch, S&P và Moody l n lư t h x p h ng tín
d ng ngân hàng cũng như trái phi u chính ph và khi n cho các nhà u tư qu c t tr nên r t th n tr ng i v i
trái phi u doanh nghi p cũng như trái phi u chính ph c a Vi t Nam. Theo ó, chúng tôi nh n nh vi c phát hành
trái phi u qu c t c a các doanh nghi p Vi t Nam s khó có th th c hi n ư c và các nhà u tư qu c t s tr
l i quan tâm t i trái phi u doanh nghi p Vi t Nam khi nh n ư c tín hi u kh quan hơn t các t ch c x p h ng
tín nhi m qu c t .
17
2. T h t r ư n g t h
c p
Trong năm 2010, t ng kh i lư ng giao d ch trái phi u t 842,11 tri u trái phi u và giá tr giao d ch t kho ng
88,57 nghìn t
ng, trong ó quý IV có kh i lư ng cũng như giá tr giao d ch l n nh t, l n hơn 2 l n so v i quý I.
Trong c năm, tháng 2 là tháng có kh i lư ng và giá tr ít nh t (tương
ng 29 tri u trái phi u và 2,8 nghìn t
ng), và tháng 11 là tháng có kh i lư ng và giá tr cao nh t (113,54 tri u trái phi u và 12,377 nghìn t
ng). V i
tình hình kinh t ang có chuy n bi n kh quan hơn, B Tài chính ang có k ho ch rút b t s lư ng trái phi u
ang lưu hành trên th trư ng thông qua vi c cơ c u và mua l i s lư ng trái phi u ã phát hành ra. Khi lãi su t
trong h th ng ngân hàng còn ang m c cao và khó có kh năng gi m nhanh trong th i gian ng n, chúng tôi
v n kỳ v ng ho t ng c a th trư ng trái phi u v n di n ra nhưng tính thanh kho n c a th trư ng trái phi u khó
có kh năng s t t hơn lên trong th i gian t i.
Bi u
12 Giao d ch trái phi u trên th tr ng th
120
c p
14,000
12,000
10,000
8,000
6,000
4,000
2,000
-
100
80
60
40
20
Giá trị GD (triệu VND)
Dec-10
Nov-10
Oct-10
Sep-10
Aug-10
Jul-10
Jun-10
May-10
Apr-10
Mar-10
Feb-10
Jan-10
-
Kh i lư ng GD
Ngu n: S Giao d ch ch ng khoán Hà N i
18
II. Th trư ng c phi u niêm y t
1.
Cá c s
ki n q u an t r n g
Bi u
n h h ư n g t i t h t r ư n g c h n g kh o án 2 0 10:
20: Di n bi n ch só VnIndex năm 2010
Ngu n: VCBS
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
(15)
(16)
(17)
(18)
(19)
(20)
(21)
(22)
(23)
11/1: tin n tăng LSCB
26/1: LSCB tăng lên 8%
11/2 : T giá chính th c (USD - VND) tăng 3,36%
15/3 ANZ thoái v n t i STB
1/4: Chính ph yêu c u NHNN h thêm lãi su t cho vay.
7/5 CP ban hành 23/NQ-CP yêu c u NHNN kh n trương có bi n pháp phù h p
h lãi su t.
6/5 TTCKTG b t u giai o n gi m m nh do lo ng i kh ng ho ng v n công lan r ng châu Âu sau
kh ng ho ng tr m tr ng t i Hy L p.
20/5 : thông tư 13 ư c ban hành
Tháng7: Vinashin công b kho n n 80.000 t và lo ng i phá s n
1/8 Tin n các qu c a Dragon Capital thoái v n.
12/8 HC c a VEIL và VGF quy t nh không thoái v n
17/8 T giá th trư ng t do bi n ng tăng, t giá chính th c tăng 2,1%
6/9 Chính ph yêu c u NHNN rà soát thông tư 13
28/9 TT19 s a i TT13 nhưng không có thay i tr ng y u.
30/9 T giá ngo i t th trư ng t do b t u tăng m nh, giá vàng cũng trong xu hư ng tăng m nh
23/10 : CPI tháng 10 tăng cao lên 1,05%
5/11 LSCB lên 9%, NHNN tăng cư ng th t ch t ti n t , không phá giá thêm VND n cu i năm.
11/11: giá vàng t nh 38 tri u/lư ng, USD t do lên 21.500 VND.
24/11 CPI tháng 11 tăng thêm 1,86%, CPI c năm d ki n vư t 11% và tin n NHNN hoãn th i h n tăng
V L c a NHTM lên 3000 t sang năm sau.
8/12 Techcombank nâng lãi su t huy ng lên 17% nhen nhóm m t cu c ua lãi su t.
14/12 Các NHTM ư c gia h n tăng V L lên 3000 t thêm 1 năm, NHTM ng thu n lãi su t huy ng
cao nh t 14%.
15/12 Moody h tín nhi m TPCP Vi t Nam xu ng B1
24/12 CPI tháng 12 tăng 1,98%
19
Di n bi n th tr ng ch ng khoán năm 2010.
Trái v i nh ng nh n nh d báo khá l c quan cu i năm trư c, th trư ng ch ng khoán năm 2010 ã g p nhi u
khó khăn và khi n gi i u tư th t v ng khi s t gi m so v i năm 2009. M c dù th trư ng có
t h i ph c m nh
gây b t ng t cu i tháng 11/2010, VNI v n óng c a gi m 2% so v i cu i năm trư c khi ch t phiên 31/12/2010
t i 484.66 i m, HNX – index gây th t v ng nhi u hơn khi óng c a năm t i 114.24 gi m t i 32% so v i cu i
2009. K t qu chênh l ch gi a hai sàn giao d ch chính th c này ph n nào cho th y nhi u v n
n ch a ng
sau các ch s .
n tư ng c a m t th trư ng l c quan năm 2009 ch xu t hi n trong 6 tháng u năm 2010 và ây cũng là giai
o n th trư ng t m c cao nh t trong năm ( VNI t i 549 i m và HNX – index t i 187.22 i m ). N a cu i năm
2010 là th i kỳ khó khăn nh t c a th trư ng khi ni m tin s p
b i tác ng c a b t n kinh t b c l , chính
sách ti n t thi u nh t quán ng th i th trư ng ch u tác ng b i ngu n cung l n t các c phi u niêm y t m i
và phát hành thêm trong th i i m trư c b t u ư c giao d ch, làn sóng u cơ phát tri n m nh trong các quý
trư c tan rã và khó khăn thanh kho n chung c a toàn h th ng ngân hàng khi n các kho n u tư vào ch ng
khoán b si t l i. Các ch s ã nhi u l n ki m tra các m c áy c a năm vào tháng 8 và tháng 11. VNI hai l n gi m
v m c áy 420 trong khi HNX – index gi m th p nh t trong vòng 18 tháng xu ng 97.44 i m vào tháng
11/2010. Th trư ng ch ng khoán Vi t Nam năm 2010 s hoàn toàn là b c tranh t i m u n u như không có
t
h i ph c khá m nh gây b t ng vào tháng 12 trong lúc các tin x u ngày càng xu t hi n nhi u hơn. S
i ngư c
c a th trư ng trong b i c nh kinh t v mô nhi u b t l i (l m phát cao, t giá cao, lãi su t tăng m nh…trái phi u
chính ph b h n b c nh m c tín nhi m…) tri n v ng doanh nghi p d báo khó khăn v n chưa có nh ng lý gi i
h p lý
t o d ng ni m tin. Nh ng ng l c c a
t tăng giá này có l xu t phát m t ph n nh giá c phi u ã
xu ng th p v g n sát th i i m kh ng ho ng h p d n ho t ng u cơ tr l i, tin x u ã ư c ph n ánh h t
vào giá c phi u và quan tr ng hơn c là các market markers có v mu n th trư ng không ph i k t thúc m t năm
v i k t qu quá x u.
K t thúc năm 2010, th trư ng ch ng khoán Vi t Nam là m t trong s ít th trư ng không tăng trư ng
ch u s suy gi m i ngư c l i v i xu hư ng chung c a th gi i
Năm 2010 ã qua i, v i ph n ông nhà u tư năm nay có l là m t năm
quan h ng kh i trong năm trư c, ph n ông ã ư c tr v m t th c t i kh
nào trong năm 2011 s ư c g i ý t nh ng di n bi n c a năm trư c. Trư
c nh th trư ng năm t i chúng tôi s i m l i nh ng i m n i b t c a th trư
tác ng:
châu Á và
bu n nhi u hơn vui. Sau nh ng l c
c nghi t hơn. Th trư ng s như th
c khi ưa ra nh ng d báo v vi n
ng trong năm 2010 và nguyên nhân
Th trư ng thi u ng l c do kinh t vĩ mô b t n làm suy gi m ni m tin và chính sách qu n lý c a NHNN làm h n
ch dòng ti n vào ch ng khoán.
Môi trư ng kinh t vĩ mô không thu n l i có l là nguyên nhân l n nh t khi n th trư ng ch ng khoán có năm giao
d ch th t b i. M c dù GDP ti p t c tăng trư ng vư t m c tiêu
ra và khá cao so v i nhi u nư c trong khu v c
và th gi i nhưng thành t u này b lu m trư c v n
kinh t như l m phát cao, t giá b t ki m soát, lãi su t
cao… Nh ng b t n kinh t s m quay tr l i ngay th i kinh t toàn c u v a thoát kh i kh ng ho ng ã làm xói
mòn ni m tin c a nhà u tư. Tâm lý lo ng i l m phát cao d n n NHNN th c hi n th t ch t ti n t , lo ng i VN
m t giá tăng lên và tr nên thư ng tr c khi n nhà u tư không th yên tâm u tư ch ng khoán, h n ch dòng
ti n vào kênh v n.
M t nguyên nhân nhân n a thu c nhóm chính sách cũng làm suy gi m dòng ti n vào ch ng khoán là vi c ban
hành TT13 tăng tính an toàn c a h th ng ngân hàng tài chính.
Tơng quan cung c u b t cân
i
Năm 2010 là năm ngu n cung c phi u tăng t bi n n t s lư ng tăng nhanh chóng c a nhóm c phi u niêm
m i, nhóm c phi u c phi u phát hành thêm và nhóm ch u áp l c thoái v n theo ngh nh 09/2009/N - CP và
thông tư 13 c a NHNN. Theo s li u chúng tôi có ư c, s doanh nghi p niêm y t m i tăng 32% (151 doanh
nghi p) và kh i lư ng c phi u phát hành thêm ư c niêm y t lên n 4.250 tri u c phi u vư t xa so v i năm
20
- Xem thêm -
.PDF 
78 
69 
122 
