BOÄ KHOA HOÏC VAØ COÂNG NGHEÄ
BOÄ NOÂNG NGHIEÄP & PTNT
VIEÄN KHOA HOÏC THUÛY LÔÏI MIEÀN NAM
Chöông trình baûo veä moâi tröôøng vaø phoøng traùnh thieân tai
ÑEÀ TAØI NGHIEÂN CÖÙU CAÁP NHAØ NÖÔÙC – MAÕ SOÁ KC-08.29
NGHIEÂN CÖÙU ÑEÀ XUAÁT CAÙC GIAÛI PHAÙP KHCN ÑEÅ OÅN ÑÒNH LOØNG DAÃN
HAÏ DU HEÄ THOÁNG SOÂNG ÑOÀNG NAI - SAØI GOØN PHUÏC VUÏ PHAÙT TRIEÅN
KINH TEÁ - XAÕ HOÄI VUØNG ÑOÂNG NAM BOÄ
Chuyeân ñeà 2:
BAÙO CAÙO KEÁT QUAÛ
ÑIEÀU TRA KHAÛO SAÙT THÖÏC ÑÒA VEÀ TÌNH HÌNH
XOÙI BOÀI DOÏC SOÂNG HAÏ DU ÑOÀNG NAI - SAØI GOØN,
MÖÙC ÑOÄ THIEÄT HAÏI VAØ AÛNH HÖÔÛNG
Chuû nhieäm ñeà taøi:
PGS.TS. Hoaøng Vaên Huaân
Chuû nhieäm chuyeân ñeà:
TS. Nguyeãn Theá Bieân
Tham gia thöïc hieän:
ThS. Nguyeãn Anh Tieán
KS. Hoà Löông Tuïy
KS. Phaïm Trung
KS. Hoaøng Ñöùc Cöôøng
KS. Nguyeãn Vaên Ñieån
5982-3
21/8/2006
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
Môc Lôc
I.
II.
§ÆT VÊN §Ò:
T×NH H×NH XãI, BåI VïNG H¹ DU S¤NG §åNG NAI- SµI
GßN.
T×nh h×nh xãi lë bê
II.1
II.1.1. S«ng Sµi Gßn
1. Khu vùc tõ hå DÇu TiÕng ®Õn cÇu B×nh Ph−íc
2. Khu vùc th−îng vµ h¹ l−u cÇu B×nh Ph−íc
3. Khu vùc nhµ thê Fatima
4. Khu vùc b¸n ®¶o Thanh §a
5. Khu vùc ng· ba mòi §Ìn §á
6. Khu vùc ng· ba mòi Nhµ BÌ
II.1.2
S«ng §ång Nai
1. §o¹n tõ ch©n ®Ëp TrÞ An ®Õn Uyªn H−ng
2. §o¹n tõ Uyªn H−ng ®Õn cï lao Ba Xang, Ba Xª
3. §o¹n tõ cï lao Ba Xang, Ba Xª ®Õn ng· ba mòi
§Ìn ®á
II.1.3
S«ng Lßng Tµu
1. PhÇn phÝa bê h÷u s«ng.
2. PhÇn phÝa bê t¶ s«ng.
II.1.4
S«ng Nhµ BÌ – Soµi R¹p
II.1.5
S«ng Ng· B¶y
1. Bê h÷u s«ng Ng· B¶y:
2. Bê t¶ vµ vïng cöa s«ng Ng· B¶y.
II.1.6. S«ng Thªu
1. Bê h÷u s«ng Thªu
2. Bê t¶ s«ng Thªu
II.1.7. S«ng §ång Tranh
1. Bê h÷u s«ng §ång Tranh
2. Bê t¶ s«ng §ång Tranh
II.1.8. S«ng ThÞ V¶i
II.1.9. S«ng Gß Gia
II.1.10. S«ng M−¬ng Chuèi
II.1.11. S«ng Phó Xu©n
II.1.12. S«ng Vµm Cá §«ng
T×nh h×nh båi tô
II.2
II.2.1
S«ng §ång Nai
II.2.2
S«ng Lßng Tµu
II.2.3
S«ng §ång Tranh
II.2.4. Vïng cöa s«ng Soµi R¹p
II.3
Ph©n lo¹i xãi lë
II.3.1
Theo lo¹i h×nh xãi lë
II.3.2
Theo kh¶ n¨ng uy hiÕp
II.3.3
Theo cÊp b¸o ®éng
Trang
3
5
5
5
5
7
9
9
14
15
15
15
21
30
35
35
39
41
42
42
45
46
46
47
48
48
49
50
51
52
54
56
58
59
59
60
61
68
68
69
69
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
1
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
II.4
Ph©n lo¹i båi l¾ng
III. C¸c khu vùc xãi, båi träng ®iÓm h¹ du s«ng §ång
Nai - Sµi Gßn
III.1 Tiªu chÝ
III.1.1. Dùa vµo møc ®é xãi, båi
III.1.2. Dùa vµo vÞ trÝ cña c¸c ®o¹n bÞ xãi lë
III.1.3. Nót khèng chÕ cña con s«ng
III.1.4. C¸c tiªu chÝ kh¸c
III.2 C¸c khu vùc xãi båi
III.2.1. Khu vùc thµnh phè Biªn Hoµ (s«ng §ång Nai)
III.2.2. Khu vùc b¸n ®¶o Thanh §a (s«ng Sµi Gßn)
III.2.3. Khu vùc Nhµ BÌ (s«ng Nhµ BÌ)
III.2.4. Khu vùc cÇu M−¬ng Chuèi (s«ng M−¬ng Chuèi)
III.2.5. Khu vùc cöa s«ng Soµi R¹p
70
70
70
70
70
71
71
71
71
72
72
IV. Nh÷ng ¶nh h−ëng cña xãi, båi lßng dÉn
73
Iv.1
¶nh h−ëng ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi
IV.1.1. C¬ së h¹ tÇng
IV.1.2. Sinh m¹ng con ng−êi
IV.1.3. ThiÖt h¹i vËt chÊt
IV.1.4. ¶nh h−ëng ®Õn c¸c ho¹t ®éng giao th«ng thuû
Iv.2 ¶nh h−ëng ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i
V. Nh÷ng c«ng tr×nh b¶o vÖ bê ®∙ ®−îc x©y dùng ë
h¹ du s«ng §ång Nai - Sµi Gßn
VI. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
69
70
73
73
73
74
74
75
76
83
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
2
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
B¸O C¸O KÕT QU¶ §IÒU TRA kh¶o s¸t t×nh h×nh xãi,
båi h¹ du s«ng ®ång nai – sµi gßn
(KÕt qu¶ ®iÒu tra cËp nhËt ®Õn th¸ng 12/2005)
I. §Æt vÊn ®Ò:
L−u vùc s«ng §ång Nai - Sµi Gßn ®ãng vai trß quan träng trong sù nghiÖp ph¸t
triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n−íc. Tuy d©n sè chiÕm kho¶ng gÇn 19% vµ diÖn tÝch
chiÕm 14,9% cña c¶ n−íc nh−ng kinh tÕ hµng n¨m l¹i lu«n chiÕm tû träng tõ 30 - 40%
tæng s¶n phÈm quèc néi cña c¶ n−íc. §Æc biÖt vïng h¹ du cã nh÷ng thµnh phè, h¶i
c¶ng, khu c«ng nghiÖp lín bËc nhÊt, tiÒm n¨ng thuû ®iÖn lín ®øng thø hai, l¹i n»m
trong vïng cã tr×nh ®é khoa häc, c«ng nghÖ cao vµ vïng kinh tÕ träng ®iÓm ph¸t triÓn
nhanh nhÊt n−íc ta.
L−u vùc s«ng §ång Nai cßn lµ c¨n cø hËu cÇn quan träng cña c«ng nghiÖp
khai th¸c dÇu khÝ ®ang hiÖn lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña n−íc ta, lµ ®éng lùc m¹nh
mÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c.
Tuy nhiªn, kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th× l−u vùc cµng ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu vÊn
®Ò kh¸ phøc t¹p, trong ®ã vÊn ®Ò s¹t lë bê s«ng vµ « nhiÔm m«i tr−êng n−íc ®· g©y ra
nh÷ng hËu qu¶ rÊt lín ®èi víi chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¶ l−u vùc. Hµng chôc
ngµn hecta rõng bÞ tµn ph¸ kÌm theo hËu qu¶ mÊt rõng lµm t¨ng lò lôt vµo mïa m−a,
gi¶m nguån n−íc ngät, t¨ng x©m nhËp mÆn vµo mïa kiÖt, gi¶m ®a d¹ng sinh häc, lµm
mÊt c©n b»ng sinh th¸i vµ lµm cho h×nh th¸i s«ng vïng h¹ du biÕn ®æi s©u s¾c g©y ra
nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn hµng triÖu ng−êi d©n ®ang sinh sèng trong vïng. Nguån
n−íc tõ bao ®êi nay nu«i sèng c¶ mét vïng d©n c− ®«ng ®óc nay ®ang bÞ « nhiÔm vµ
lµm bÈn bëi mét l−îng lín thuèc b¶o vÖ thùc vËt, n−íc th¶i tõ c¸c khu vùc khai th¸c
kho¸ng s¶n, c¸c khu c«ng nghiÖp ch¶y vµo...
NhiÒu khu d©n c−, c¸c c¬ së h¹ tÇng däc theo hai bªn bê c¸c s«ng lín, kªnh
r¹ch ®ang bÞ ®e däa bëi hiÖn t−îng s¹t lë bê, nhiÒu vïng nguån n−íc bÞ nhiÔm ®ñ thø
chÊt th¶i c«ng nghiÖp, n−íc th¶i sinh häat, hiÖn t−îng triÒu c−êng g©y ngËp nh÷ng
vïng ®« thÞ réng lín, hiÖn t−îng nhiÔm mÆn lµm cho n−íc sinh ho¹t bÞ ¶nh h−ëng nÆng
nÒ ®ang ®Æt ra cho c¸c ngµnh chøc n¨ng nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc bøc xóc lµ lµm thÕ nµo
®Ó b¶o vÖ ®−îc nh÷ng c¬ së h¹ tÇng däc theo hai bªn bê s«ng vµ b¶o vÖ ®−îc nguån
n−íc phôc vô cho chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng cña toµn l−u vùc.
§Ó phôc vô cho môc ®Ých trªn vµ thùc hiÖn theo ®Ò c−¬ng cña ®Ò tµi nghiªn
cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ: “Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p khoa häc
c«ng nghÖ ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ thèng s«ng §ång Nai - Sµi Gßn phôc vô ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé” cña Bé Khoa häc & C«ng nghÖ, trong th¸ng
10 + 11/2004, 3 + 4/2005 vµ 11+12/2005, ViÖn Khoa häc Thñy lîi miÒn Nam ®· tæ
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
3
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
chøc c¸c ®ît kh¶o s¸t thùc ®Þa ®iÒu tra hiÖn tr¹ng t×nh h×nh s¹t lë vµ hiÖn tr¹ng c¸c
c«ng tr×nh b¶o vÖ bê ®· ®−îc x©y dùng trªn toµn bé ®−êng bê cña c¸c s«ng Sµi Gßn vµ
§ång Nai, c¸c s«ng hîp l−u, ®−êng bê c¸c cï lao tõ c¸c hå DÇu TiÕng, TrÞ An xuèng
h¹ l−u vµ t×nh h×nh båi l¾ng t¹i vïng c¸c cöa s«ng Lßng Tµu vµ Soµi R¹p.
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
4
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
II. T×nh h×nh xãi, båi vïng h¹ du s«ng §ång Nai - Sµi Gßn
II.1. T×nh h×nh xãi lë bê:
II.1.1. S«ng Sµi Gßn:
1. Khu vùc tõ hå DÇu TiÕng ®Õn cÇu B×nh Ph−íc:
Tõ hå DÇu TiÕng ®Õn cÇu B×nh Ph−íc cã chiÒu dµi kho¶ng 90km ch¶y qua
nhiÒu ®Þa phËn kh¸c nhau thuéc c¸c tØnh T©y Ninh, B×nh D−¬ng, TP. Hå ChÝ Minh.
Dßng s«ng quanh co, uèn khóc vµ bê ®¸ nªn ®Þa h×nh kh¸ phøc t¹p vµ ®o¹n tõ hå DÇu
TiÕng ®Õn Cñ Chi hÇu nh− kh«ng cã ghe thuyÒn l−u th«ng do lßng s«ng dèc vµ rÊt
nhiÒu ®¸ lëm chëm. Do ®Æc tÝnh ®Þa h×nh nªn cã thÓ chia ®o¹n nµy thµnh hai ®o¹n nhá
lµ tõ hå DÇu TiÕng ®Õn ®Òn BÕn D−îc, Cñ Chi vµ ®o¹n tõ ®Òn BÕn D−îc Cñ Chi ®Õn
cÇu B×nh Ph−íc:
a) §o¹n tõ hå DÇu TiÕng ®Õn ®Òn BÕn D−îc Cñ Chi: cã chiÒu dµi kho¶ng
45km ch¶y qua c¸c huyÖn D−¬ng Minh Ch©u, Tr¶ng Bµng thuéc tØnh T©y Ninh, huyÖn
DÇu TiÕng, tØnh B×nh D−¬ng vµ huyÖn Cñ Chi, thµnh phè Hå ChÝ Minh. §o¹n nµy lßng
s«ng t−¬ng ®èi dèc vµ rÊt nhiÒu ®o¹n cong, trong ®ã cã mét sè ®o¹n cong rÊt gÊp khóc.
Tuy nhiªn do s«ng cã nhiÒu bê ®¸ lëm chëm nªn hÇu nh− rÊt Ýt bÞ s¹t lë, mÆc dï khi hå
DÇu TiÕng x¶ lò th× l−u l−îng vµ l−u tèc rÊt lín. Theo c¸c ®ît ®iÒu tra, kh¶o s¸t hiÖn
tr¹ng bê s«ng th¸ng 10 vµ th¸ng 11/2004 th× chØ cã mét ®o¹n ®−êng bê t¹i Êp 2, x· BÕn
Cñi, huyÖn D−¬ng Minh Ch©u, tØnh T©y Ninh lµ bÞ s¹t lë t−¬ng ®èi m¹nh. ChØ riªng tõ
th¸ng 11/2003 ®Õn th¸ng 7/2004 trªn ®o¹n ®−êng bê cã chiÒu dµi kho¶ng 350m t¹i Êp
nµy bÞ s¹t lë, nhiÒu nhÊt lµ t¹i bÕn ®ß BÕn Cñi bÞ s¹t lë s©u vµo bê kho¶ng 7m trªn
chiÒu dµi 180m, cßn trung b×nh c¸c ®o¹n kh¸c bÞ s¹t tõ 2m ®Õn 5m. Theo nhiÒu ng−êi
d©n sèng trong khu vùc nµy cho biÕt, trong kho¶ng thêi gian trªn cø tõ nöa ®ªm ®Õn
kho¶ng 3 giê s¸ng rÊt nhiÒu ghe nhá tËp trung däc theo ®o¹n nµy khai th¸c ®¸ nhá, nÕu
khi ®−îc ph¸t hiÖn th× ghe bá ch¹y cßn nÕu kh«ng ®−îc ph¸t hiÖn th× cø khai th¸c bõa
b·i lµm cho lßng s«ng bÞ ®µo bíi vµ bê bÞ s¹t lë. M·i ®Õn th¸ng 6/2004 th× c¸c cÊp
chÝnh quyÒn ë T©y Ninh vµ B×nh D−¬ng phèi hîp ®· ng¨n chÆn ®−îc t×nh tr¹ng khai
th¸c ®¸ nhá, tuy nhiªn bê hiÖn nay vÉn cßn tiÕp tôc bÞ s¹t lë nh−ng t−¬ng ®èi Ýt h¬n.
Ngoµi ®o¹n bê nµy ra, hÇu hÕt c¸c ®o¹n kh¸c ®Òu kh«ng bÞ s¹t lë.
KÕt qu¶ c¸c ®ît ®iÒu tra, kh¶o s¸t hiÖn tr¹ng míi nhÊt ®−îc thùc hiÖn vµo
th¸ng 11 vµ ®Çu th¸ng 12/2005 cho thÊy hiÖn tr¹ng ®−êng bê s«ng Sµi Gßn ®o¹n tõ hå
DÇu TiÕng ®Õn ®Òn BÕn D−îc, Cñ Chi vÉn kh«ng thay ®æi so víi c¸c ®ît kh¶o s¸t th¸ng
10/2004 vµ 5/2005. §o¹n ®−êng bê thuéc Êp 2, x· BÕn Cñi, huyÖn D−¬ng Minh Ch©u,
T©y Ninh bÞ s¹t lë tõ n¨m 2003 ®Õn th¸ng 7/2004 ®· ®−îc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng
phèi hîp cïng nh©n d©n ®em c¸c lo¹i ®¸ lín lÊy ë ®o¹n phÝa trªn ®em th¶ däc theo bê
®o¹n s¹t lë, mét sè n¬i cßn ®ãng thªm cõ trµm råi th¶ ®¸ vµo. Ngoµi ra tõ th¸ng
11/2004 ®Õn th¸ng 12/2005 l−îng m−a trong khu vùc nµy lµ rÊt Ýt vµ hå DÇu TiÕng x¶
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
5
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
rÊt Ýt n−íc ®Ó ®Èy mÆn nªn dßng n−íc hÇu nh− kh«ng g©y mét t¸c ®éng nµo ®Õn bê vµ
v× vËy, ®o¹n nµy bê vÉn gi÷ nguyªn hiÖn tr¹ng kh«ng cßn bÞ s¹t lë n÷a.
b) §o¹n tõ ®Òn BÕn D−îc - Cñ Chi ®Õn cÇu B×nh Ph−íc:
S«ng Sµi Gßn ®o¹n tõ BÕn D−îc, Cñ Chi ®Õn cÇu B×nh Ph−íc cã chiÒu dµi
kho¶ng 70km, n»m trªn ®Þa phËn c¸c huyÖn Cñ Chi, Hãc M«n, c¸c quËn 12 thuéc
thµnh phè Hå ChÝ Minh. Däc hai bªn bê s«ng Sµi Gßn cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh x©y
dùng, c¸c khu d©n c−, c¸c khu vui ch¬i, gi¶i trÝ, c¬ quan, tr−êng häc, kho tµng, bÕn b·i.
Cïng víi c¸c c«ng tr×nh x©y dùng n¹n lÊn chiÕm bê s«ng, khai th¸c c¸c nguån lîi ven
s«ng nh− khai th¸c c¸t hay chÆt ph¸ c©y cèi ven s«ng, x©y dùng nhµ cöa lÊn chiÕm bê
s«ng ®· lµm cho lßng dÉn cña s«ng bÞ thay ®æi, lµm lÖch h−íng dßng ch¶y vµ nhÊt lµ
lµm cho ®−êng bê chÞu nh÷ng t¶i träng rÊt lín v−ît qu¸ møc cho phÐp lµ mét trong
nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh lµm s¹t lë nghiªm träng vµ trong nh÷ng n¨m võa qua g©y ra
rÊt nhiÒu thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n vËt chÊt cña nh©n d©n. C¸c qu¸ tr×nh xãi lë,
båi tô bê s«ng x¶y ra theo nh÷ng møc ®é kh¸c nhau trªn tõng ®o¹n s«ng.
§−êng bê s«ng Sµi Gßn tõ x· Phó Mü H−ng ®Õn cuèi x· An Phó huyÖn Cñ Chi
cã chiÒu dµi kho¶ng 11km, trong ®ã cã ®o¹n dµi kho¶ng 500m thuéc khu di tÝch lÞch sö
®Òn BÕn D−îc vµ ®Þa ®¹o Cñ Chi bÞ s¹t lë m¹nh. §o¹n bê lë n»m ngay khu ®Òn BÕn
D−îc cã nguy c¬ g©y mÊt æn ®Þnh khu ®Òn nªn c¸c cÊp chÝnh quyÒn thµnh phè Hå ChÝ
Minh ®· ®Çu t− x©y dùng mét tuyÕn kÌ dµi h¬n 300m ®Ó b¶o vÖ khu ®Òn.
§o¹n ®−êng bê tõ cuèi x· An Phó, huyÖn Cñ Chi ®Õn cuèi x· Phó An, huyÖn
BÕn C¸t cã chiÒu dµi kho¶ng 20km cã nhiÒu n¬i bê s«ng thÊp h¬n mùc n−íc triÒu
c−êng, cho nªn mçi khi triÒu c−êng th× n−íc trµn vµo s©u trong néi ®ång vµ g©y nªn
t×nh tr¹ng ngËp óng nhiÒu n¬i däc theo hai bªn bê s«ng. V× thÕ trong nh÷ng n¨m võa
qua, Nhµ n−íc ®· ®Çu t− x©y dùng c¸c tuyÕn ®ª bao däc theo hai bªn bê s«ng ®Ó ng¨n
chÆn t×nh tr¹ng ngËp óng c¸c khu vùc nµy. C¸c tuyÕn ®ª nµy ®· cã t¸c dông rÊt lín, tuy
nhiªn trong thêi gian gÇn ®©y nhiÒu ®o¹n ®· bÞ h− háng, trong ®ã cã nhiÒu chç bÞ h−
háng kh¸ nÆng lµm cho mét sè n¬i trong huyÖn Cñ Chi vµ tØnh B×nh D−¬ng th−êng
xuyªn bÞ ngËp s©u trong n−íc nhÊt lµ trong c¸c ®ît triÒu c−êng cña c¸c th¸ng 9 + 10 +
11/2003, th¸ng 11 + 12/2004 vµ gÇn ®©y nhÊt lµ ®ît triÒu c−êng kÐo dµi nhiÒu ngµy tõ
ngµy 3 ®Õn 8/11/2005 g©y ra rÊt nhiÒu thiÖt h¹i cho nh©n d©n trong vïng. §−êng bê
trong ®o¹n nµy hÇu nh− rÊt Ýt bÞ s¹t lë, chØ cã t×nh tr¹ng th−êng bÞ ngËp s©u trong n−íc
mçi khi triÒu c−êng. Tõ khi ®−a vµo vËn hµnh hå DÇu TiÕng (tõ n¨m 1984) ®Õn nay th×
s«ng Sµi Gßn hÇu nh− kh«ng cã l−u l−îng nguån v× vËy tr¸nh ®−îc t×nh tr¹ng ngËp lôt
nh− tr−íc ®©y vµ hiÖn t−îng s¹t lë bê s«ng do t¸c ®éng cña dßng ch¶y nguån hÇu nh−
kh«ng cßn n÷a. Ngoµi ra, trong ®o¹n nµy cña s«ng Sµi Gßn, mËt ®é ghe thuyÒn rÊt Ýt
nªn c¸c t¸c ®éng cña sãng tµu còng kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn c¸c qu¸ tr×nh s¹t lë bê.
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
6
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
§−êng bê t¶ s«ng Sµi Gßn ch¶y ngang qua thÞ x· Thñ DÇu Mét tõ ph−êng T©n
An ®Õn cuèi ph−êng Ch¸nh NghÜa cã chiÒu dµi kho¶ng 18km t−¬ng ®èi æn ®Þnh, tuy
nhiªn t¹i ng· ba r¹ch TrÇu (x· Ch¸nh Mü) vµ t¹i ng· ba s«ng Bµ Lôa (ranh giíi gi÷a
ph−êng Ch¸nh NghÜa, thÞ x· Thñ DÇu Mét vµ x· An Th¹nh, huyÖn ThuËn An) hai ®o¹n
®−êng bê nµy th−êng hay bÞ s¹t lë mµ nguyªn nh©n chÝnh lµ do viÖc x©y dùng lÊn
chiÕm bê s«ng däc theo hai bªn r¹ch TrÇu vµ s«ng Bµ Lôa ®· lµm c¶n trë dßng ch¶y vµ
trong ®o¹n nµy cã rÊt nhiÒu ghe thuyÒn c¸c lo¹i th−êng xuyªn l−u th«ng nªn lµm cho
®−êng bê ®o¹n nµy lu«n lu«n tiÒm Èn nguy c¬ mÊt æn ®Þnh. Ng−êi d©n c− tró trong c¸c
vïng nµy ®· tù ®ãng c¸c bê kÌ b»ng cõ trµm ®Ó b¶o vÖ nhµ cöa cña hä, nªn ®· lµm mÊt
®i vÏ mü quan cña khu ®« thÞ vµ ngoµi ra m«i tr−êng cßn bÞ « nhiÔm nÆng nÒ do c¸c
lo¹i r¸c th¶i sinh ho¹t ®Òu ®−îc th¶i bõa b·i ra s«ng.
§o¹n ®−êng bê s«ng Sµi Gßn b¾t ®Çu tõ x· An S¬n, huyÖn ThuËn An, tØnh
B×nh D−¬ng ®Õn cÇu B×nh Ph−íc víi chiÒu dµi kho¶ng 17km cã ®Þa h×nh th¼ng chØ cã
hai ®o¹n s«ng cong, nh−ng b¸n kÝnh cong kh¸ lín. §o¹n nµy t−¬ng ®èi æn ®Þnh, chØ cã
khu vùc c¸ch cÇu B×nh Ph−¬c kho¶ng 1km vÒ phÝa th−îng l−u ®−êng bê b¾t ®Çu s¹t lë
cho m·i ®Õn s¸t ngay mè cÇu. HiÖn nay ng−êi d©n ®· x©y kÌ b¶o vÖ däc theo nhµ cña
hä tõ c¸c lo¹i th« s¬ nh− th¶ l¸ dõa n−íc, ®ãng cäc b»ng cõ trµm hay x©y kiªn cè b»ng
bªt«ng. §Õn nay ®o¹n nµy ®· t−¬ng ®èi æn ®Þnh.
KÕt qu¶ ®ît ®iÒu tra, kh¶o s¸t hiÖn tr¹ng ®Çu th¸ng 4/2005 vµ gÇn ®©y nhÊt lµ
®ît cuèi th¸ng 11/2005 cho thÊy ®−êng bê s«ng Sµi Gßn ®o¹n tõ ®Òn BÕn D−îc, Cñ Chi
®Õn cÇu B×nh Ph−íc vÉn gi÷ ®−îc æn ®Þnh, kh«ng cã mét tr−êng hîp s¹t lë hay båi l¾ng
nµo. C¸c ®o¹n bê t¹i ng· ba r¹ch TrÇu (x· Ch¸nh Mü) vµ t¹i ng· ba s«ng Bµ Lôa (ranh
giíi gi÷a ph−êng Ch¸nh NghÜa, thÞ x· Thñ DÇu Mét vµ x· An Th¹nh, huyÖn ThuËn An)
th−êng hay bÞ s¹t lë tr−íc ®©y mµ nguyªn nh©n chÝnh lµ do viÖc x©y dùng lÊn chiÕm bê
s«ng däc theo hai bªn r¹ch TrÇu vµ s«ng Bµ Lôa ®· lµm c¶n trë t¸c ®éng dßng ch¶y th×
nay ®· ®−îc kh¾c phôc, mét sè ®o¹n ®ang ®−îc ®Çu t− x©y dùng kÌ kiªn cè, nh÷ng ®o¹n
kh¸c ®ang ®−îc ®ãng cõ trµm vµ bá ®¸ héc. Ngoµi ra, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®· vËn
®éng ng−êi d©n sèng däc theo c¸c ®o¹n bê s«ng bÞ s¹t lë tr−íc ®©y di dêi vµo c¸ch bê
kho¶ng 50m-100m, cho nªn còng ®· h¹n chÕ ®−îc rÊt nhiÒu t¶i träng nÆng trªn bê. Tuy
nhiªn mét vÊn ®Ò ®ang lµm quan t©m ®Õn c¸c ngµnh chøc n¨ng vµ nh©n d©n däc theo
s«ng Sµi Gßn lµ mét sè n¬i ë huyÖn Cñ Chi ruéng ®· bÞ mÆn, tuy møc ®é cßn Ýt, nh−ng
nÕu kh«ng cã m−a th× hå DÇu TiÕng sÏ buéc ph¶i gi÷ n−íc l¹i vµ kh«ng x¶ xuèng h¹ du,
lóc ®ã ®é mÆn sÏ t¨ng cao, ¶nh h−ëng lín ®Õn ®êi sèng vµ s¶n xuÊt cña ng−êi d©n.
2. Khu vùc th−îng vµ h¹ l−u cÇu B×nh Ph−íc:
Trong nh÷ng n¨m tõ 2000 ®Õn 2003 bê s«ng Sµi Gßn, ®o¹n tõ cÇu B×nh Ph−íc
®i vÒ phÝa th−îng l−u thuéc c¸c ph−êng HiÖp B×nh Ph−íc, huyÖn Thñ §øc, TP. Hå ChÝ
Minh vµ x· VÜnh Phó, huyÖn ThuËn An, tØnh B×nh D−¬ng th−êng xuyªn bÞ s¹t lë, cã
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
7
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
n¬i s¹t lë lÊn s©u vµo bê tõ 5 - 10m qua mçi ®ît, ®iÓn h×nh nh− ®ît s¹t lë nhµ hµng
Thanh C¶nh n¨m 2000 vµ 2001, ®ît s¹t lë kho chøa v«i cña lß v«i TÊn Ph¸t n¨m 2001
vµ n¨m 2002. Nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng s¹t lë m¹nh lµ do t×nh h×nh khai
th¸c c¸t rÊt phæ biÕn trªn ®o¹n s«ng Sµi Gßn thuéc ®Þa phËn tØnh B×nh D−¬ng tõ Thñ
DÇu Mét ®Õn huyÖn ThuËn An trong nh÷ng n¨m tõ 1999 ®Õn n¨m 2002. N¨m 2003
t×nh h×nh s¹t lë tuy vÉn cßn, nh−ng kh«ng nghiªm träng nh− c¸c n¨m tr−íc ®ã, do c¸c
cÊp chÝnh quyÒn tØnh B×nh D−¬ng ®· nghiªm cÊm, kh«ng cho khai th¸c c¸t däc theo
lßng s«ng vµ nhiÒu hé gia ®×nh sèng däc theo bê s«ng ®· x©y dùng nh÷ng bê kÌ b¶o vÖ
bê b»ng bªt«ng, rä ®¸ hay b»ng cõ trµm.
- §o¹n ®−êng bê t¶ s«ng Sµi Gßn thuéc khu du lÞch Thanh C¶nh, TP. Hå ChÝ
Minh ®· ®−îc ®Çu t− x©y dùng kÌ b¶o vÖ bê dµi gÇn 1.000m víi hai cÇu tµu dµnh cho
ghe thuyÒn vµ can« ®−a ®ãn kh¸ch du lÞch. Ngoµi ra, mét sè ®o¹n kh¸c nèi tiÕp hai bªn
bê kÌ ®· ®−îc th¶ rÊt nhiÒu lôc b×nh ®Ó chèng l¹i t¸c ®éng cña sãng vµ dßng ch¶y còng
lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y nªn xãi lë bê. §o¹n nµy hiÖn nay ®· t−¬ng ®èi æn
®Þnh vµ däc theo kÌ b¶o vÖ bê nµy còng ®· x©y dùng mét con ®−êng réng kho¶ng 8m
dïng cho khu du lÞch. §ît kh¶o s¸t cuèi th¸ng 11/2005 cho thÊy ®−êng bê ®äan nµy ®·
®−îc ng−êi d©n bá vèn ®Çu t− x©y dùng nhiÒu ®äan kÌ b¶o vÖ bê nªn hÇu nh− kh«ng
cßn bÞ s¹t lë n÷a.
- §o¹n ®−êng bê t¶ däc
theo kho chøa v«i cña lß v«i TÊn
Ph¸t, thuéc ph−êng HiÖp B×nh
Ph−íc, huyÖn Thñ §øc ®· ®−îc
®ãng cõ trµm, th¶ lôc b×nh vµ
kho chøa v«i còng ®· ®−îc di dêi
®i n¬i kh¸c nªn kh«ng cßn bÞ s¹t
lë n÷a. Tuy nhiªn mét sè vÕt nøt
trªn bê tuy kh«ng ph¸t triÓn
nh−ng vÉn cßn vµ còng cßn nguy
c¬ s¹t lë ®o¹n nµy.
H×nh 2: C¸c vÞ trÝ s¹t lë vµ c«ng
tr×nh b¶o vÖ tõ cÇu B×nh Ph−íc
®Õn cÇu Sµi Gßn
- §o¹n ®−êng bê t¶ ngay s¸t mè cÇu B×nh Ph−íc vÒ phÝa th−îng vµ h¹ l−u khu
vùc nhµ m¸y ®ay Indira Ghandi cã chiÒu dµi kho¶ng 250m ®· bÞ s¹t lë, tuy nhiªn trong
nh÷ng n¨m võa qua ®· ®−îc ®Çu t− x©y dùng mét sè ®o¹n kÌ b¶o vÖ, tuy vÉn cßn bÞ s¹t
lë nh−ng møc ®é nhÑ kh«ng cßn ¶nh h−ëng ®Õn khu nhµ m¸y.
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
8
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
- §o¹n ®−êng bê h÷u s«ng Sµi Gßn, ®o¹n ®èi diÖn nhµ m¸y ®ay Indira Ghandi
thuéc ph−êng An Phó §«ng, quËn 12 cã mét sè ®o¹n bÞ s¹t lë, nh− ®o¹n khu biÖt thù
An Phó §«ng, do x©y dùng khu biÖt thù cã t¶i träng trªn bê lín vµ ®©y còng lµ ®o¹n
s«ng cong nªn th−êng bÞ s¹t lë. HiÖn nay ban Qu¶n lý khu biÖt thù ®· cho x©y dùng
mét sè ®o¹n kÌ b¶o vÖ bê trªn c¸c ®o¹n xung yÕu nªn ®· kh¾c phôc ®−îc t×nh tr¹ng s¹t
lë nµy. Ngoµi ra, còng cã hai ®o¹n bê båi vµ cã rÊt nhiÒu dõa n−íc vµ mét Ýt bÇn mäc
tù nhiªn nªn ®· b¶o vÖ bê mét c¸ch h÷u hiÖu.
3. Khu vùc nhµ thê Fatima:
S«ng Sµi Gßn, ®o¹n nhµ thê Fatima c¸ch cÇu B×nh Lîi 350m vÒ phÝa th−îng
l−u, thuéc ph−êng HiÖp B×nh Ch¸nh, Thñ §øc, tr−íc ®©y lµ mét trong nh÷ng ®iÓm bÞ
s¹t lë träng ®iÓm cña thµnh phè Hå ChÝ Minh. Tr−íc n¨m 2000 kho¶ng c¸ch tõ nÒn cña
nhµ thê ®Õn bê s«ng lµ kho¶ng 60m, nh−ng do bê th−êng xuyªn bÞ s¹t lë nªn kho¶ng
c¸ch nµy cø bÞ thu hÑp dÇn vµ ®Õn nh÷ng n¨m gÇn ®©y chØ cßn kho¶ng 20m. Do ®ã
Gi¸o xø dßng th¸nh Fatima ®· ®Çu t− x©y dùng mét bê kÌ dµi kho¶ng 100m ®Ó b¶o vÖ
nhµ thê. Tuy nhiªn do viÖc thiÕt kÕ vµ thi c«ng ch−a theo ®óng qui tr×nh, qui ph¹m nªn
®o¹n bê kÌ nµy ®· nhanh chãng bÞ h− háng mÆc dï trong giai ®o¹n tõ sau khi hå DÇu
TiÕng ®−îc ®−a vµo sö dông th× s«ng Sµi Gßn hÇu nh− kh«ng cã l−u l−îng nguån, do
®ã kh«ng cã t¸c ®éng cña dßng ch¶y nguån. §Õn kho¶ng n¨m 2000 th× nhiÒu ®o¹n cña
bê kÌ b¶o vÖ nhµ thê ®· bÞ sôp xuèng s«ng, nh÷ng ®o¹n cßn l¹i bÞ vâng xuèng vµ khu
tiÒn s¶nh cña nhµ thê l¹i cã nguy c¬ sôp ®æ. N¨m 2002 gi¸o xø nhµ thê l¹i ®Çu t− x©y
dùng bê kÌ míi trªn nÒn ®o¹n bê kÌ cò bÞ sôp ®æ vµ ®Õn th¸ng 6/2003 ®· ®−îc x©y
dùng xong. Bê kÌ ®−îc x©y dùng b»ng hai hµng cäc bªt«ng dµi 18m vµ t−êng ch¾n
b»ng tÊm bªt«ng. HiÖn nay ®o¹n ®−êng bê nµy ®· t−¬ng ®èi æn ®Þnh vµ kh«ng cßn bÞ
s¹t lë n÷a. Tuy nhiªn mét ®o¹n ®−êng bê nèi tiÕp cña bê kÌ vÒ phÝa h¹ l−u dµi kho¶ng
60m, kh«ng thuéc ®Þa phËn nhµ thê l¹i bÞ s¹t lë vµ cã nguy c¬ lan réng thªm.
KÕt qu¶ ®ît ®iÒu tra th¸ng 12/2005 cho thÊy bê s«ng Sµi Gßn khu vùc nhµ thê
Fatima tõ ®ît kh¶o s¸t th¸ng 10/2004 vµ ®ît th¸ng 4/2005 ®Õn nay vÉn gi÷ nguyªn hiÖn
tr¹ng kh«ng cã mét ®o¹n nµo bÞ s¹t lë vµ ®−êng bê hiÖn nay lµ rÊt æn ®Þnh.
4. Khu vùc b¸n ®¶o Thanh §a:
- B¸n ®¶o Thanh §a lµ ®o¹n s«ng cong uèn khóc lín nhÊt cña s«ng Sµi Gßn cã
chiÒu dµi tæng céng tõ ®Çu vµo th−îng l−u kinh Thanh §a vßng qua c¸c ph−êng 27, 28
quËn B×nh Th¹nh ®Õn cuèi h¹ l−u kinh Thanh §a kho¶ng 18km. Khu d©n c− cña b¸n
®¶o Thanh §a ®−îc bao bäc bëi s«ng Sµi Gßn, cã mét vÞ trÝ rÊt thuËn lîi vÒ mÆt du
lÞch, tuy nhiªn ®o¹n s«ng nµy còng lµ n¬i bÞ s¹t lë träng ®iÓm vµ lµ n¬i mµ bê s«ng mÊt
æn ®Þnh nhÊt cña s«ng Sµi Gßn. HÇu nh− n¨m nµo bê s«ng b¸n ®¶o Thanh §a còng bÞ
s¹t lë vµ g©y ra nhiÒu thiÖt h¹i nghiªm träng ®Õn tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n cña ng−êi d©n.
Däc theo phÝa bê h÷u n»m trong vßng cung b¸n ®¶o, nhµ cöa, c¸c c«ng tr×nh kiªn cè,
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
9
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
trong ®ã cã rÊt nhiÒu c«ng tr×nh, nhµ cöa cã t¶i träng rÊt lín lµm cho ®−êng bê bÞ qu¸
t¶i lµ nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh g©y nªn s¹t lë bê liªn tiÕp trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y.
- §ît s¹t lë ®Êt bê s«ng lµm sôp c¨n nhµ cña nhµ thê La San Mai Th«n c¸ch
®©y h¬n 10 n¨m lµm thiÖt m¹ng 5 ng−êi lµ tæn thÊt nh©n m¹ng lín nhÊt trong rÊt nhiÒu
vô s¹t lë ®Êt bê s«ng.
- Tõ n¨m 1999 ®Õn 2001 c¸c vô s¹t lë ®Êt liªn tôc x¶y ra t¹i c¸c ph−êng 27 vµ
28 quËn B×nh Th¹nh, ®iÓn h×nh nh− khu vùc Hîp t¸c x· TiÒn Phong, nhµ hµng Mòi
Tµu, kh¸ch s¹n s«ng Sµi Gßn, nhµ hµng Hoµng Ty, héi qu¸n APT cña C«ng ty thñy s¶n
thuéc Tæng C«ng ty th−¬ng m¹i Sµi Gßn ®· lµm hµng ngµn mÐt vu«ng bÞ sôp ®æ xuèng
s«ng, trong ®ã vô s¹t lë khu vùc nhµ hµng Hoµng Ty vµo ®ªm 5/7/2001 ®· lµm thiÖt
m¹ng hai ng−êi.
- Trong vßng hai th¸ng 6 vµ 7 cña n¨m 2002 ®· x¶y ra nhiÒu vô s¹t lë ®Êt rÊt
nghiªm träng t¹i khu vùc Thanh §a, tuy kh«ng bÞ thiÖt h¹i vÒ nh©n m¹ng nh−ng thiÖt
h¹i vÒ vËt chÊt lµ rÊt lín: nhµ kho tang vËt cña C«ng an quËn B×nh Th¹nh sè 595/11
®−êng X« ViÕt NghÖ TÜnh thuéc ph−êng 26, B×nh Th¹nh bÞ s¹t lë ngµy 29/6/2002, vô
s¹t lë mét ®o¹n bê s«ng dµi kho¶ng 200m cña Tr¹m than Sµi Gßn cña C«ng ty than
miÒn Nam thuéc ph−êng 25, quËn B×nh Th¹nh ngµy 8/7/2002 lµm mÊt h¬n 4.000 tÊn
than c¸m, trÞ gi¸ kho¶ng 1 tØ ®ång, vô s¹t lë qu¸n ch¸o vÞt BÝch Liªn sè 1002 ®−êng X«
ViÕt NghÖ TÜnh vµo ngµy 14/7/2002 ®· lµm mÊt kho¶ng h¬n 200m2 ®Êt ngay s¸t mè
cÇu Kinh Thanh §a.
H×nh 3: Qu¸n Cµfª APT, ph−êng 28- quËn
B×nh Th¹nh bÞ sôp vµo ®ªm 20/6/01.
H×nh 4: S¹t lë qu¸n ch¸o vÞt BÝch Liªn
Thanh §a, Q.B×nh Th¹nh
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
10
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
H×nh5: S¹t lë kho tang vËt c«ng an Q. B×nh
Th¹nh
H×nh 6: S¹t lë bê s«ng Sµi Gßn t¹i Cty
than miÒn Nam - P.25, Q.B×nh Th¹nh
- §ªm 29/6/2003 khu vùc s©n
quÇn vît Lý Hoµng sè 762 ®−êng B×nh
Quíi thuéc ph−êng 27 quËn B×nh Th¹nh
®· x¶y ra mét vô s¹t lë bê s«ng rÊt
nghiªm träng lµm sôp ®æ hoµn toµn 4 c¨n
nhµ xuèng s«ng vµ lµm cho mét phÇn s©n
quÇn vît Lý Hoµng bÞ h− háng. Vô s¹t lë
nµy tuy kh«ng bÞ thiÖt h¹i vÒ nh©n m¹ng,
nh−ng thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt lµ rÊt lín.
Nh÷ng ngµy tiÕp theo ®Êt bê s«ng khu H×nh 7: D∙y nhµ Lý Hoµng sè 762 ®−êng
vùc s©n quÇn vît Lý Hoµng l¹i tiÕp tôc bÞ
B×nh Q−íi bÞ sËp ®ªm 29/6/03
s¹t lë vµ ®· cã h¬n 1.000m2 bÞ sôp xuèng
- R¹ng s¸ng ngµy 26/5/2004 l¹i cã thªm h¬n 300m2 ®Êt trong khu«n viªn s©n
quÇn vît Lý Hoµng bÞ sôp hoµn toµn xuèng s«ng. §©y lµ vÞ trÝ cã nguy c¬ bÞ s¹t lë rÊt
cao do l−u tèc dßng ch¶y s«ng Sµi Gßn t¸c ®éng vµo rÊt m¹nh. Sau ®ã theo ®Ò nghÞ cña
ng−êi d©n, Khu §−êng s«ng TP. Hå ChÝ Minh ®· ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p b¶o vÖ bê vµ ®·
®−îc Së Giao th«ng C«ng ch¸nh thµnh phè Hå ChÝ Minh chÊp thuËn cho phÐp c©u l¹c
bé quÇn vît Lý Hoµng x©y bê kÌ chèng s¹t lë bê. C«ng tr×nh ®−îc x©y dùng vµ sÏ gãp
phÇn lµm æn ®Þnh bê khu vùc nµy.
- Th¸ng 5/2004 cã hai c¨n nhµ trªn bê kªnh Thanh §a thuéc ph−êng 26 quËn
B×nh Th¹nh bÞ sôp xuèng s«ng. §©y lµ hai c¨n nhµ x©y cäc gç lÊn chiÕm nh« ra bê
s«ng kho¶ng 6m trªn chiÒu dµi 14m. Nh÷ng c¨n nhµ sµn nµy x©y ®· l©u n¨m c©y gç bÞ
môc vµ sôp xuèng s«ng. Vô sôp nhµ xuèng s«ng kh«ng g©y thiÖt h¹i vÒ ng−êi vµ tµi
s¶n còng kh«ng nhiÒu l¾m, nh−ng ®©y lµ lêi c¶nh b¸o ®èi víi nhiÒu hé d©n c− x©y lÊn
chiÕm bê s«ng.
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
11
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
- §o¹n bê s«ng t¹i khu vùc kh¸ch s¹n s«ng Sµi Gßn vµ nhµ hµng Hoµng Ty
còng ®· ®−îc x©y dùng bê kÌ chèng s¹t lë b»ng cäc bªt«ng nªn ®o¹n nµy hiÖn nay
t−¬ng ®èi æn ®Þnh.
- Nh÷ng ®o¹n ®−êng bê s«ng thuéc b¸n ®¶o Thanh §a nh− ®o¹n nhµ hµng gÊu
Misa dµi 50m, ®o¹n cña C«ng ty Hãa mü phÈm P/S dµi 70m thuéc khu phè 1, Ph−êng
28, ®o¹n ®−êng bê dµi 300m ngay ng· ba r¹ch CÇu cèng thuéc khu phè 2, ph−êng 28,
B×nh Th¹nh, ®o¹n ®−êng bê h÷u ngay s¸t mè cÇu Kinh, Thanh §a, ®o¹n ®−êng bê
thuéc c¸c Êp An §iÒn vµ Th¶o §iÒn, ph−êng An Phó, quËn 2, ®o¹n ®−êng bê c¸ch r¹ch
¤ng Ng÷ 200m vÒ phÝa h¹ l−u, thuéc khu phè 1, ph−êng 28, quËn B×nh Th¹nh ®ang cã
nguy c¬ s¹t lë rÊt cao vµ cã thÓ sôp bÊt cø lóc nµo.
Tõ th¸ng 10/2004 ®Õn cuèi th¸ng 3/2005 bê s«ng Sµi Gßn, b¸n ®¶o Thanh §a
vµ kªnh Thanh §a ch−a x¶y ra mét vô s¹t lë nµo. Nh÷ng ®iÓm nãng bÞ s¹t lë tr−íc ®©y
hiÖn nay hÇu nh− ®· ®−îc x©y dùng bê kÌ d−íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau ®Ó b¶o vÖ bê
c¸c ®o¹n s¹t lë nµy, ®iÓn h×nh nh−:
- §−êng bê ®o¹n kh¸ch s¹n s«ng Sµi Gßn ®· ®−îc ®ãng cäc bªt«ng trßn ®−êng
kÝnh cäc 45cm víi h×nh thøc ®ãng dµy ken s¸t nhau, ®o¹n nhµ hµng Hoµng Ty ®ãng
cäc bªt«ng vu«ng (30x30)cm, b−íc cäc 1,5m vµ l¸t tÊm ®an b»ng bªt«ng.
- §−êng bê ®o¹n héi qu¸n APT vµ Trung t©m cai nghiÖn ma tóy Thanh §a
®−îc ®ãng cäc bªt«ng (25x25)cm vµ l¸t tÊm bªt«ng
- §o¹n Hîp t¸c x· ®ãng tµu TiÒn Phong ®−îc gia cè bê b»ng ®¸ héc vµ x©y
thªm cÇu c¶ng
- §o¹n nhµ thê La san Mai Th«n lµ mét trong nh÷ng ®iÓm nãng s¹t lë cña TP.
HCM ®· ®−îc Khu §−êng s«ng ®Çu t− x©y dùng bê kÌ dµi 395m b»ng cäc bªt«ng
(40x40)cm vµ l¸t b»ng tÊm ®an bªt«ng. C«ng tr×nh nµy ®· x©y dùng xong vµo cuèi
th¸ng 5/2005, ®· gãp phÇn lµm æn ®Þnh bê khu vùc nhµ thê La San Mai Th«n.
- §o¹n ®−êng bê khu vùc s©n
quÇn vît Lý Hoµng ®· ®−îc x©y dùng
xong bê kÌ dµi 95m b»ng cäc bª t«ng
(30x30x2.200)cm, tÊm ®an vµ rä ®¸ vµo
cuèi th¸ng 2/2005. Tuy nhiªn vµo lóc 1
giê ngµy 8/6/2005 toµn bé bê kÌ nµy ®·
hoµn toµn sôp ®æ xuèng s«ng, kÐo theo
mét diÖn tÝch ®Êt kho¶ng h¬n 1.000m2.
HiÖn nay mét d·y nhµ dïng lµm n¬i nghØ
cña c¸c vËn ®éng viªn ®· bÞ nøt vµ ®o¹n
nµy ®ang cã nguy c¬ s¹t lë rÊt cao.
H×nh 8: Saït lôû saân quaàn vôït Lyù Hoaøng
(ñôït lôû thaùng 6/2005)
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
12
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
- Vµo lóc 3 giê 45 phót ngµy
14/6/2005 t¹i khu phè 1, ph−êng Linh
§«ng, quËn Thñ §øc gÇn 1.000m2 ®Êt
thuéc b·i kinh doanh c¸t cña «ng NguyÔn
V¨n ót ®· bÊt ngê sôp xuèng s«ng kÐo
theo hai cÇn cÈn xóc c¸t (lo¹i dµi 10m) r¬i
xuèng n−íc. Trªn bê c¸ch ®o¹n s¹t lë tõ
10 -15m, xuÊt hiÖn mét vÕt nøt dµi
kho¶ng 80m vµ nguy c¬ s¹t lë ®o¹n nøt
nµy lµ rÊt cao.
H×nh 9: S¹t lë t¹i khu phè 1, P. Linh
§«ng, Thñ §øc
- Däc theo kªnh Thanh §a bê s«ng vÉn gi÷ nguyªn hiÖn tr¹ng kh«ng cã mét
®ît s¹t lë nµo, nh−ng ®o¹n ng· ba kªnh Thanh §a s«ng Sµi Gßn mét bê kÌ kh¸ ®Ñp dµi
280m ®· ®−îc x©y dùng ®Ó b¶o vÖ c¸c l« tõ l« 2 ®Õn l« 11 cña khu c− x¸ Thanh §a nªn
®o¹n nµy rÊt æn ®Þnh.
-Ngoµi ra, c¸c ®o¹n bê s«ng däc theo c¸c ph−êng Th¶o §iÒn vµ An Phó, quËn
Thñ §øc còng ®· x©y dùng xong c¸c bê kÌ b»ng bªt«ng ®Ó b¶o vÖ c¸c c¬ së h¹ tÇng
nh− nhµ cöa, kh¸ch s¹n...
Mét sè ®iÓm nãng bÞ s¹t lë tr−íc ®©y cña b¸n ®¶o Thanh §a ®· ®−îc x©y dùng
kÌ b¶o vÖ bê d−íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh−:
- §o¹n kh¸ch s¹n s«ng Sµi Gßn ®· ®−îc ®ãng cäc bªt«ng trßn ®−êng kÝnh cäc 45cm
víi h×nh thøc ®ãng dµy ken s¸t nhau, ®o¹n nhµ hµng Hoµng Ty ®ãng cäc bªt«ng vu«ng
(30x30)cm, b−íc cäc 1,5m vµ l¸t tÊm ®an b»ng bªt«ng.
- §−êng bê ®o¹n héi qu¸n APT vµ Trung t©m cai nghiÖn ma tóy Thanh §a ®−îc
®ãng cäc bªt«ng (25x25)cm vµ l¸t tÊm bªt«ng
- §o¹n Hîp t¸c x· ®ãng tµu TiÒn Phong ®−îc gia cè bê b»ng ®¸ héc vµ x©y thªm
cÇu c¶ng.
- §o¹n nhµ thê La San Mai Th«n ®· ®−îc x©y dùng bê kÌ dµi 395m b»ng cäc
bªt«ng (40x40x1.500)cm vµ l¸t b»ng tÊm ®an bªt«ng. C«ng tr×nh nµy ®· x©y dùng xong vµo
cuèi th¸ng 5/2005, ®· gãp phÇn lµm æn ®Þnh bê khu vùc nhµ thê La San Mai Th«n.
Tuy nhiªn ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu mü quan cña khu ®« thÞ khi nhiÒu nhµ hoÆc
c«ng tr×nh låi ra, thôt vµo vµ thËm chi cã c¬ së cßn x©y kÌ, cÇu c¶ng lÊn chiÕm s«ng c¶n trë
t¸c ®éng dßng ch¶y vµ t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc ®o¹n nµy lµ kh¸ nghiªm träng.
KÕt qu¶ ®ît ®iÒu tra, kh¶o s¸t hiÖn tr¹ng bê s«ng Sµi Gßn, khu vùc b¸n ®¶o Thanh
§a ®−îc thùc hiÖn th¸ng 12/2005 cho thÊy, hiÖn t¹i hai bªn bê s«ng chØ cßn 5 ®o¹n s¹t lë
ch−a ®−îc x©y dùng c«ng tr×nh b¶o vÖ bê lµ: Mè cÇu Kinh Thanh §a (qu¸n ch¸o vÞt BÝch
Liªn), nhµ kho tang vËt c«ng an B×nh Th¹nh, ®o¹n s¹t lë khu phè 10 ph−êng Linh §«ng vµ
®äan s¹t lë thuéc C«ng ty than miÒn Nam, s©n quÇn vît Lý Hoµng, tuy nhiªn c¶ 5 ®o¹n
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
13
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
nµy ®· ®−îc di dêi nhµ cöa, kho tµng vµ m¸i bê ®· ®−îc b¹t m = 3 nªn hiÖn nay ch−a cã
dÊu hiÖu s¹t lë, cßn l¹i tÊt c¶ c¸c ®o¹n bÞ s¹t lë tr−íc ®©y ®· ®−îc x©y dùng kÌ b¶o vÖ bê.
Tæng céng ®· cã 4.950m kÌ ®−îc x©y dùng víi nhiÒu kÕt cÊu kh¸c nhau. Tuy nhiªn viÖc
x©y dùng kÌ b¶o vÖ bê lµ tù ph¸t, ch−a theo qui ho¹ch nªn cã nhiÒu kÕt cÊu kh¸c nhau, låi
ra lâm vµo lµm mÊt vÎ mü quan cña khu ®« thÞ. (xem b¶ng vÞ trÝ c¸c ®o¹n s¹t lë vµ c¸c
c«ng tr×nh b¶o vÖ bê ®· ®−îc x©y dùng t¹i khu vùc Thanh §a).
5 . Khu vùc ng· ba mòi §Ìn §á:
Ng· ba mòi §Ìn §á lµ n¬i giao l−u cña 3 s«ng lín lµ Sµi Gßn, §ång Nai vµ
Nhµ BÌ thuéc hÖ thèng s«ng §ång Nai-Sµi Gßn nªn chÕ ®é thñy lùc, thñy v¨n rÊt phøc
t¹p v× vËy hiÖn t−îng xãi lê bê, biÕn ®æi lßng dÉn còng kh¸ phøc t¹p. Ngoµi ra, do hÇu
hÕt c¸c c¶ng lín trªn s«ng Sµi Gßn vµ §ång Nai ®Òu n»m ë th−îng l−u cho nªn ®o¹n
s«ng khu vùc mòi §Ìn ®á hµng ngµy ph¶i høng chÞu nh÷ng ®ît sãng rÊt lín do hµng
tr¨m tµu bÌ cã t¶i träng rÊt lín ra vµo c¸c c¶ng trªn. Tr−íc ®©y, trô ®Ìn ®á b¸o hiÖu cã
vÞ trÝ c¸ch trô ®Ìn hiÖn nay kho¶ng gÇn 200m, nghÜa lµ ®−êng bê hiÖn nay c¸ch ®−êng
bê cò cña nh÷ng n¨m 90 lµ kho¶ng h¬n 200m. Do liªn tôc bÞ s¹t lë, tõ n¨m 1992 ®Õn
nay trô ®Ìn ®· ®−îc dêi 4 lÇn vµ cø sau mçi lÇn dêi th× bê l¹i tiÕp tôc bÞ s¹t lë.
- N¨m 2000 Ban Qu¶n lý ®−êng s«ng thuéc Côc b¶o ®¶m vµ an toµn hµng h¶i
®· cho x©y bê kÌ b»ng ®¸ héc b¶o vÖ bê vµ trô ®Ìn, nh−ng chØ trong vßng ch−a ®Çy 1
n¨m th× nhiÒu ®o¹n cña bê kÌ nµy ®· bÞ s¹t lë vµ nguy c¬ sôp ®æ trô ®Ìn b¸o lµ rÊt cao,
do ®ã vµo n¨m 2002, Côc b¶o ®¶m vµ an toµn hµng h¶i ®· ®Çu t− x©y dùng bê kÌ kiªn
cè b»ng bªt«ng vµ ®¸ héc, ®ång thíi x©y dùng mét cÇu c¶ng dµi 20m cho tµu tuÇn tra
cña Ban Qu¶n lý ®−êng s«ng ra vµo. Nhê vËy, hiÖn nay ®o¹n bê s«ng khu vùc trô ®Ìn
b¸o t¹i mòi §Ìn ®á t−¬ng ®èi æn ®Þnh kh«ng cßn bÞ s¹t lë n÷a. ViÖc x©y dùng kÌ kiªn
cè b¶o vÖ trô ®Ìn t¹i mòi §Ìn ®á ®· gãp phÇn rÊt lín vµo viÖc b¶o ®¶m an toµn cho tµu
bÌ, ghe thuyÒn ra vµo c¸c c¶ng lín trªn s«ng Sµi Gßn vµ §ång Nai.
- §o¹n bê s«ng h¹ l−u mòi §Ìn
§á còng æn ®Þnh kh«ng bÞ s¹t lë do dõa
n−íc vµ bÇn mäc kh¸ dµy nªn cã kh¶
n¨ng che ch¾n vµ b¶o vÖ bê kh¸ tèt.
- Tuy nhiªn ®o¹n bê s«ng Sµi
Gßn dµi kho¶ng 150m c¸ch mòi §Ìn ®á
kho¶ng 50m vÒ phÝa th−îng l−u thuéc
ph−êng Phó Mü, quËn 7 l¹i ®ang bÞ s¹t lë
m¹nh víi tèc ®é kho¶ng >2m/n¨m. Mét H×nh 10: §−êng bê bÞ s¹t lë s¸t nhµ d©n
sè nhµ d©n ®ang cã nguy c¬ bÞ sôp vµ mét c¸ch mòi §Ìn ®á 100m vÒ phÝa th−îng
sè ®· ®ãng cõ trµm, th¶ bao c¸t b¶o vÖ l−u
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
14
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
KÕt qu¶ ®ît kh¶o s¸t míi nhÊt th¸ng 11/2005 cho thÊy khu vùc ng· ba mòi
§Ìn ®á hiÖn tr¹ng ®−êng bê kh«ng thay ®æi so víi tr−íc ®©y do ng−êi d©n ®· lµm kÌ
t¹m b»ng cõ trµm ®Ó b¶o vÖ nh÷ng ®äan bê bÞ s¹t lë.
H×nh 11: S¹t lë vµ lón sôt bê kÌ ®¸ x©y
t¹i Mòi §Ìn ®á s«ng Sµi Gßn-Nhµ BÌ
H×nh 12:S¹t lë vµ lón sôt bê kÌ ®¸ x©y
t¹i Mòi §Ìn §á s«ng Sµi Gßn-Nhµ BÌ
6. Khu vùc ng· ba mòi Nhµ BÌ:
Ng· ba mòi Nhµ BÌ lµ n¬i ph©n l−u cña dßng n−íc nguån vµ khi triÒu rót ra
c¸c s«ng Lßng Tµu, Soµi R¹p mµ còng lµ n¬i hîp l−u vµo s«ng Nhµ BÌ khi triÒu lªn,
chÕ ®é thñy lùc, thñy v¨n khu vùc nµy rÊt phøc t¹p.
II.1.2. S«ng §ång Nai:
1. §o¹n tõ ch©n ®Ëp TrÞ An ®Õn Uyªn H−ng:
§o¹n s«ng §ång Nai tõ ch©n ®Ëp thñy ®iÖn TrÞ An ®Õn thÞ trÊn Uyªn H−ng,
trung t©m huyÖn lþ cña huyÖn T©n Uyªn, tØnh B×nh D−¬ng cã chiÒu dµi 44km. §©y lµ
®o¹n s«ng cã nhiÒu khóc s«ng cong vµ nhiÒu ®o¹n hai bªn bê lëm chëm ®¸. §o¹n nµy
lßng s«ng hÑp, bê dèc ®øng vµ khi hå TrÞ An x¶ lò th× dßng ch¶y rÊt m¹nh ch¶y cuån
cuén, nhÊt lµ khi ch¶y qua c¸c ®o¹n s«ng cong. Trong ®o¹n s«ng nµy cã hai ®o¹n bÞ s¹t
lë m¹nh x¶y ra trong c¸c th¸ng tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng 9/2004:
H×nh 13: C¸c vÞ trÝ s¹t lë trªn s«ng §ång Nai ®o¹n tõ sau NMT§ TrÞ An
®Õn cï lao B¹ch §»ng
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
15
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
a) Khu vùc x· T©n An:
Ngµy 12/6/2004 t¹i khu vùc Êp 1, x· T©n An, huyÖn VÜnh Cöu, tØnh §ång Nai
®· x¶y ra hiÖn t−îng nøt vµ sôt lón ®Êt däc theo bê s«ng §ång Nai víi chiÒu dµi
kho¶ng gÇn 200m, b¾t ®Çu tõ nhµ «ng NguyÔn V¨n Hïng vµ kÕt thóc t¹i nhµ «ng Cao
Thµnh S¬n. ViÖc nøt vµ sôt lón ®Êt ®−êng bê ®· lµm ¶nh h−ëng ®Õn 12 hé d©n trong
khu vùc, cô thÓ nh− ®· lµm sôp ®æ c¸c bøc t−êng nhµ cña 5 c¨n hé d©n (do ba ®−êng
nøt ®Êt nµy song song víi nhau vµ n»m ngay sau c¸c c¨n nhµ cña 13 hé d©n). Däc theo
bê s«ng ®o¹n bÞ nøt ®Êt cã n¬i ®Êt sôp xuèng h¬n 1m so víi mÆt ®Êt ban ®Çu. HiÖn nay,
kho¶ng c¸ch tõ mÐp s«ng ®Õn ®−êng nøt gÇn nhÊt kho¶ng tõ 5m ®Õn 17m. §o¹n s«ng
§ång Nai ch¶y qua khu vùc nøt ®Êt lµ ®o¹n s«ng cong víi bê t¶ thuéc tØnh §ång Nai
vµ bê h÷u thuéc tØnh B×nh D−¬ng. Bê ®o¹n nøt ®Êt thuéc huyÖn VÜnh Cöu tØnh §ång
Nai. C¸ch khu vùc nµy vµo kho¶ng tõ 250m - 300m vÒ phÝa th−îng l−u tån t¹i mét d·y
®¸ ngÇm n»m d−íi lßng s«ng lµm c¶n trë dßng ch¶y t¹o ra mét dßng ch¶y quÈn m¹nh
xo¸y ng−îc vµo phÝa bê tØnh §ång Nai lµm bê bÞ s¹t lë m¹nh, nhÊt lµ mçi khi hå TrÞ
An x¶ lò. Tr−íc ®©y c¸c hé d©n c− sinh sèng trong khu vùc nµy chØ lµ c¸c d·y nhµ t¹m,
nh−ng tõ ®Çu n¨m 2004 khi khi nhµ m¸y n−íc ThiÖn T©n chi tr¶ c¸c kho¶n båi th−êng
®Ó gi¶i to¶ hµnh lang an toµn l−íi ®iÖn cña nhµ m¸y th× nhiÒu hé d©n ®· ®ång lo¹t x©y
dùng nhµ kiªn cè vµ dÞch chuyÓn vÒ phÝa bê s«ng lµm cho t¶i träng lªn ®−êng bê gia
t¨ng ®¸ng kÓ. Thªm vµo ®ã, do tÝnh chÊt c¬ lý cña ®Êt, vµo thêi ®iÓm giao mïa gi÷a hai
mïa m−a vµ kh«, s− tr−¬ng në cña ®Êt x¶y ra m¹nh lµm cho ®Êt cã phÇn mÒm yÕu h¬n
nªn rÊt dÔ bÞ sôt lón khi chÞu t¸c ®éng cña dßng ch¶y vµ t¶i träng lín trªn bê.
Ngoµi ra, trªn ®Þa phËn x· T©n An däc theo bê t¶ s«ng §ång Nai c¸c hiÖn
t−îng nøt vµ s¹t lë bê ®−îc thèng kª nh− sau:
- Tõ ®o¹n cÇu R¹ch §«ng t¹i nhµ «ng NguyÔn V¨n Hïng ®Õn nhµ «ng Tr−¬ng
Träng NghÜa thuéc Êp 1, x· T©n An cã chiÒu dµi lµ 200m bÞ s¹t lë ngµy 12/6/2004.
HiÖn tr¹ng s¹t lë nh− sau:
+ Kho¶ng c¸ch tõ bê s«ng vµo trung b×nh kho¶ng tõ 10m ®Õn 15m.
+ XuÊt hiÖn 3 ®−êng nøt ®Êt däc theo tuyÕn s«ng.
+ ChiÒu réng c¸c ®−êng nøt ®Êt lµ tõ 25cm ®Õn 30cm.
+§é s©u c¸c ®−êng nøt kho¶ng 3,5m.
Do ¶nh h−ëng s¹t lë ®Êt nªn ®· lµm sôp ®æ c¸c bøc t−êng cña 5 hé d©n ®ang
sèng däc theo ®o¹n s¹t lë.
Còng t¹i khu vùc nµy tr−íc ®©y, vÒ phÝa bê §ång Nai, C«ng ty khai th¸c c¸t
§ång Nai vµ C«ng ty TrÞ An ®· khai th¸c c¸t víi khèi l−îng rÊt lín theo giÊy phÐp sè
1431/Q§-CT-UBT ngµy 17/5/2001 cña Chñ tÞch UBND TØnh. Cho m·i ®Õn ngµy
7/5/2004 do giÊy phÐp khai th¸c ®· hÕt h¹n vµ kh«ng ®−îc gia h¹n thªm nªn hai C«ng
ty nµy ®· chÊm døt ho¹t ®éng. C¸c ngµnh chøc n¨ng cña tØnh §ång Nai phèi hîp víi
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
16
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
C«ng ty khai th¸c c¸t §ång Nai ®· tiÕn hµnh ®o ®¹c kiÓm tra b×nh ®å lßng s«ng ngµy
29/4/2004 ®· cho thÊy c¸c C«ng ty nµy ®· khai th¸c c¸t v−ît qu¸ giíi h¹n cho phÐp cña
UBND TØnh (§o¹n s«ng §ång Nai ch¶y qua khu vùc s¹t lë hiÖn cã ®é s©u - 10m, trong
khi giíi h¹n cho phÐp chØ lµ -6,5m ( -7m).
§ªm 11/6/2005 trªn s«ng §ång
Nai t¹i khu vùc BÕn Thñy, thuéc Êp ¤ng
H−êng, x· ThiÖn T©n, huyÖn VÜnh Cöu,
§ång Nai x¶y ra mét vô tr−ît khèi ®Êt víi
chiÒu dµi kho¶ng 35m vµ lÊn s©u vµo ®Êt
liÒn kho¶ng tõ 7 – 15m.
H×nh 14: S¹t lë bÕn bèc xÕp vËt liÖu x©y
dùng t¹i x∙ ThiÖn T©n, H. VÜnh Cöu,
§ång Nai
KÕt qu¶ c¸c ®ît ®iÒu tra cuèi th¸ng 3/2005 cho thÊy, ®o¹n ®−êng bê khu vùc bÞ
s¹t lë thuéc x· T©n An ®· ®−îc ®iÒu tra th¸ng 11/2004 ®Õn nay ch−a x¶y ra thªm mét
®ît s¹t lë nµo n÷a, tuy nhiªn l¹i xuÊt hiÖn thªm c¸c ®o¹n bÞ s¹t lë kh¸c vÒ phÝa th−îng
l−u x¶y ra vµo c¸c th¸ng 1 vµ 2 n¨m 2005, cô thÓ nh− sau:
- §o¹n ®−êng bê t¶ dµi kho¶ng 300m thuéc Êp B×nh Chung, x· T©n An bÞ s¹t
lë s©u vµo bê kho¶ng tõ 1,5m ®Õn 2m vµ gi÷a th¸ng 1 n¨m 2005. §ît s¹t lë nµy ®· lµm
mÊt kho¶ng gÇn 500m2 ®Êt ruéng vµ rÉy trång mÝa cña nh©n d©n.
- §o¹n ®−êng bê t¶ dµi kho¶ng 150m thuéc Êp B×nh Ch¸nh, x· T©n An bÞ s¹t
lë s©u vµo bê kho¶ng 1m vµo ®Çu th¸ng 2 n¨m 2005 lµm mÊt kho¶ng 120m2 ®Êt ruéng
vµ ®Êt trång c©y b¹ch ®µn.
- §o¹n ®−êng bê h÷u thuéc Êp 2, x· L¹c An, huyÖn T©n Uyªn, tØnh B×nh D−¬ng
cã chiÒu dµi kho¶ng 250m bÞ s¹t lë s©u vµo bê kho¶ng 1,5m vµo cuèi th¸ng 1 n¨m 2005 ®·
lµm mÊt gÇn 300m2 ®Êt v−ên trång c©y ¨n tr¸i vµ mét sè ®Êt rÉy trång mÝa vµ chuèi.
C¸c kÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy, t¹i c¸c ®o¹n bÞ s¹t lë bê cã m¸i dèc th¼ng ®øng,
bËc thôt cao h¬n 3m vµ hÇu hÕt lµ t¹i c¸c ®o¹n bê lâm, s«ng cong.
Tõ Êp B×nh Chung ®i vÒ phÝa th−îng l−u ®Õn hå chøa n−íc cña nhµ m¸y thñy
®iÖn TrÞ An ®−êng bê kh¸ æn ®Þnh ch−a cã mét ®o¹n nµo bÞ s¹t lë. §o¹n nµy bê cã rÊt
nhiÒu ®¸, trong ®ã cã nhiÒu t¶ng ®¸ rÊt lín kho¶ng vµi chôc tÊn vµ ®¸ cã t¸c dông che
ch¾n rÊt tèt, nªn ®−êng bê hÇu nh− kh«ng bÞ s¹t lë.
Theo nhiÒu ng−êi d©n sèng trong khu vùc bÞ s¹t lë cho biÕt, mÆc dï chÝnh quyÒn
®Þa ph−¬ng ®· cÊm khai th¸c c¸t, tuy nhiªn mét sè hé tõ c¸c vïng kh¸c ®Õn ®· dïng c¸c
ph−¬ng tiÖn nhá vµ khai th¸c lÐn lót vµo ban ®ªm, nÕu bÞ ph¸t hiÖn th× ghe bá ch¹y rÊt
nhanh, cho nªn l−îng c¸t còng vÉn bÞ mÊt ®i, lßng s«ng s©u h¬n vµ bê l¹i bÞ s¹t lë
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
17
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
VÞ trÝ c¸c ®o¹n bÞ s¹t lë m¹nh t¹i c¸c Êp B×nh Chung, B×nh Ch¸nh, x· T©n An,
huyÖn VÜnh Cöu, §ång Nai vµ t¹i x· L¹c An, huyÖn T©n Uyªn, B×nh D−¬ng trong c¸c
th¸ng 1 vµ 2 n¨m 2005 ®−îc x¸c ®Þnh b»ng m¸y ®Þnh vÞ vÖ tinh GPS nh− sau:
• T¹i x· T©n An, §ång Nai:
B¶ng 2.1: VÞ trÝ c¸c ®o¹n bê s¹t lë t¹i x· T©n An, §ång Nai
VÞ trÝ c¸c ®o¹n bê s¹t lë
§o¹n sè 1 (Êp B×nh Chung)
§o¹n sè 2 (Êp B×nh Ch¸nh)
X
0710676
0710105
Y
1223815
1222867
Ghi chó: X, Y lµ täa ®é c¸c ®iÓm gi÷a ®o¹n bÞ s¹t lë.
• T¹i x· L¹c An, B×nh D−¬ng:
B¶ng 2.2: VÞ trÝ ®o¹n s¹t lë t¹i x· L¹c An, B×nh D−¬ng
VÞ trÝ ®o¹n s¹t lë
X
§o¹n s¹t lë (Êp 2)
0709896
KÕt qu¶ c¸c ®ît kh¶o s¸t th¸ng 11+12/2005 cho thÊy:
Y
1223396
- §o¹n ®−êng bê dµi kho¶ng 20m phÝa sau tr−êng tiÓu häc T©n An vµ ®o¹n
®−êng bê dµi 150m phÝa sau nhµ «ng NguyÔn V¨n Dõa (sè 295 TØnh lé 768 thuéc Êp 2)
x· T©n An ®· bÞ s¹t lë trong mïa n−íc lín cña n¨m 2005 (th¸ng 11). §©y lµ mét trong
nh÷ng ®o¹n bÞ s¹t lë m¹nh cña s«ng §ång Nai trong mïa n−íc lín cña n¨m 2005.
• T¹i x· T©n An, §ång Nai:
B¶ng 2.3: VÞ trÝ ®o¹n s¹t lë t¹i x· T©n An, §ång Nai
VÞ trÝ ®o¹n s¹t lë
X
Y
Nhµ «ng NguyÔn V¨n Dõa
0708973
1220844
- Bê s«ng §ång Nai thuéc x· Th−êng T©n, huyÖn T©n Uyªn, B×nh D−¬ng cã 3
®o¹n bÞ s¹t lë th¸ng 11/2005:
B¶ng 2.4: VÞ trÝ ®o¹n s¹t lë t¹i x· Th−êng T©n, B×nh D−¬ng
VÞ trÝ c¸c ®o¹n s¹t lë
Êp 1, x· Th−êng T©n
Êp 3, x· Th−êng T©n
Êp 4, x· Th−êng T©n
X
0703742
0703824
0703082
Y
1219645
1219571
1219292
KÕt qu¶ c¸c ®ît kh¶o s¸t tõ th¸ng 11 - 12/2005 cho thÊy trªn bê s«ng §ång
Nai khu vùc c¸c x· T©n An vµ Th−êng T©n l¹i xuÊt hiÖn thªm 6 ®iÓm s¹t lë, trong ®ã
cã ®o¹n phÝa sau nhµ «ng NguyÔn V¨n Dõa lµ bÞ s¹t lë nghiªm träng, cßn nh÷ng ®o¹n
kh¸c t−¬ng ®èi Ýt h¬n, nh−ng nguy c¬ s¹t lë vÉn cßn rÊt cao.
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
18
§Ò tµi KC 08.29: Nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p KHCN ®Ó æn ®Þnh lßng dÉn h¹ du hÖ
thèng s«ng §ång Nai – Sµi Gßn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §«ng Nam Bé
H×nh 15: §iÓm s¹t lë t¹i Êp 2, x∙ T©n
An, H.VÜnh Cöu, tØnh §ång Nai
H×nh 17: §o¹n bê s¹t lë t¹i Êp 1, x∙ L¹c
An, H. T©n Uyªn, B×nh D−¬ng
H×nh 16:Bê lë ®o¹n UBND x∙ L¹c An,
B×nh D−¬ng
H×nh18: Bê s¹t lë t¹i Êp B×nh Chung,
x∙ T©n An, VÜnh Cöu, §ång Nai
b) Khu vùc x· B×nh Lîi, huyÖn VÜnh Cöu, §ång Nai:
S«ng §ång Nai, ®o¹n ch¶y qua x· B×nh Lîi, huyÖn VÜnh Cöu, §ång Nai (bê
t¶) vµ x· T©n Mü, huyÖn T©n Uyªn, B×nh D−¬ng (bê h÷u) cã ®Þa h×nh cong rÊt gÊp
khóc vµ däc theo s«ng lµ c¸c bê dèc ®øng víi c¸c bËc thôt tõ 4m - 7m. Theo nhiÒu
ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng cho biÕt, trong n¨m 2003 mét sè ghe, thuyÒn cña nh÷ng ng−êi tõ
c¸c n¬i kh¸c ®Õn lîi dông lóc ®ªm tèi th−êng hay khai th¸c c¸t lÐn lót, nÕu bÞ ph¸t hiÖn
th× hä bá ch¹y, cßn nÕu kh«ng th× hä dïng m¸y hót c¸t lµm mÊt ®i mét l−îng c¸t kh¸
lín. M·i cho ®Õn th¸ng 3/2004, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng phèi hîp víi c«ng an c¸c
huyÖn VÜnh Cöu vµ T©n Uyªn míi v©y b¾t ®−îc nh÷ng ng−êi khai th¸c c¸t tr¸i phÐp, tõ
®ã ®Õn nay t×nh h×nh kh¸i th¸c c¸t t¹m l¾ng xuèng, nh−ng v× l−îng c¸t bÞ mÊt ®i kh¸
nhiÒu nªn ®−êng bê Êp 2, x· B×nh Lîi, VÜnh Cöu vµ Êp 4 x· T©n Mü, T©n Uyªn bÞ s¹t
lë kh¸ m¹nh vµo c¸c th¸ng 2, th¸ng 6 vµ th¸ng 8 n¨m 2004. Nh÷ng tµi liÖu kh¶o s¸t ®Þa
h×nh lßng s«ng khu vùc nµy cña c¸c ngµnh chøc n¨ng tØnh §ång Nai cho thÊy, ®o¹n
nµy lßng s«ng rÊt s©u, cã n¬i s©u h¬n 20m, trong khi chiÒu réng lßng s«ng chØ vµo
kho¶ng 250m.
Chuyªn ®Ò 2: b¸o c¸o hiÖn tr¹ng h¹ du hÖ thèng s«ng ®ång nai - sµi gßn
Phßng nghiªn cøu ®éng lùc s«ng, ven biÓn & c«ng tr×nh b¶o vÖ bê - viÖn khoa häc thñy lîi miÒn nam
19
- Xem thêm -
.PDF 
86 
103 
59 
