Tài liệu Bai_giangnhtm___chuong_4.revised.2009

Ch−¬ng IV: ChÝnh s¸ch tÝn dông vμ ph©n tÝch tÝn dông trong Ng©n hμng I. II. III. Quy tr×nh tÝn dông ChÝnh s¸ch tÝn dông Ph©n tÝch tÝn dông Các hình thức tín dụng của ngân hàng: 1 Cho Cho vay vay 2 3 4 5 Chiế ết khấ ấu thương ếu vvà à giấ ấy ttờ ờ ccó ó giá á Chi kh phi gi gi Chiết khấu thương phiế phiếu giấy giá BBảo ảo lãnh lãnh Cho ài chí ính ch Cho thuê thuê ttài chính CCác ác hhình ình thứ ức khá ác. th kh thức khác. 1 I. Quy tr×nh tÝn dông trong NH I.1 Hå s¬ tÝn dông, gåm: 1. Tµi liÖu ph¸p lý: - §¬n xin vay vèn - GiÊy ®¨ng ký kinh doanh - QuyÕt ®Þnh thµnh lËp DN - QuyÕt ®Þnh bæ nhiÖm Gi¸m ®èc, kÕ to¸n tr−ëng - QuyÕt ®Þnh ®Çu t− cña Ban G®èc/H§ C§«ng I.1 Hå s¬ tÝn dông 2. Hå s¬ tµi chÝnh: - B¸o c¸o tµi chÝnh trong 2-3 n¨m gÇn nhÊt - Ph−¬ng ¸n SXKD/dù ¸n ®Çu t− 3. Hå s¬ tµi s¶n ®¶m b¶o: - GiÊy chøng nhËn quyÒn së h÷u - GiÊy cam kÕt cña chñ së h÷u 2 I.2. Quy trình tín dụng. Phân tích trước khi cấp tín dụng Xây dựng và ký kết hợp đồng. 1 2 3 Giải ngân và kiểm soát trong khi cấp tín dụng. Thu nợ và đưa ra các phán quyết tín dụng mới. 4 I. Quy tr×nh tÝn dông trong NH I.3. Nguyªn t¾c tÝn dông 1. Hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i ®Çy ®ñ vµ ®óng h¹n 2. Sö dông vèn ®óng môc ®Ých 3. Ph−¬ng ¸n sö dông vèn vay cã hiÖu qu¶ 4. (Cã ®¶m b¶o) 3 II. ChÝnh s¸ch tÝn dông 1. Vai trß chÝnh s¸ch tÝn dông 2. Néi dung chÝnh s¸ch tÝn dông - ChÝnh s¸ch kh¸ch hµng ChÝnh s¸ch quy m« vµ giíi h¹n tÝn dông L·i suÊt vµ phÝ suÊt tÝn dông Thêi h¹n tÝn dông vµ kú h¹n nî C¸c kho¶n ®¶m b¶o ChÝnh s¸ch ®èi víi c¸c tµi s¶n cã vÊn ®Ò 3. C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn chÝnh s¸ch tÝn dông II.1 Vai trß chÝnh s¸ch tÝn dông X©y dùng chÝnh s¸ch tÝn dông râ ràng, khoa häc sÏ ®Þnh h−íng cho ho¹t ®éng tÝn dông cña NH, tr¸nh tÝch luü rñi ro và bÞ ®éng tr−íc nh÷ng thay ®æi cña thÞ tr−êng → Tr¸nh ®−îc vßng luÈn quÈn cña rñi ro tÝn dông 4 vßng luÈn quÈn cña rñi ro Chấp nhận các rủi ro không hiệu quả kinh tế Thiệt hại lớn về tài chính Thực hiện tiếp thị ồ ạt Kiểm soát chặt hoạt động cho vay kinh doanh Mất thị phần Bỏ qua các rủi ro có hiệu quả kinh tế “vßng luÈn quÈn tÝn dông” cña ng©n hµng sbc Lặp lại - Thị trường mới Gia tăng nhanh chóng các khoản vay Cảm thấy rủi ro thấp Cạnh tranh về giá Giảm các khoản cho vay Thắt chặt chính sách tín dụng Cạnh tranh về chính sách tín dụng Nợ xấu triệt tiêu lợi nhuận Bỏ qua thẩm định theo thông lệ Tăng lợi nhuận tạm thời 5 II.2 Néi dung chÝnh s¸ch tÝn dông 1. 2. 3. 4. 5. 6. ChÝnh s¸ch kh¸ch hµng ChÝnh s¸ch quy m« vµ giíi h¹n tÝn dông L·i suÊt vµ phÝ suÊt tÝn dông Thêi h¹n tÝn dông vµ kú h¹n nî C¸c kho¶n ®¶m b¶o ChÝnh s¸ch ®èi víi c¸c tµi s¶n cã vÊn ®Ò II.2.1 ChÝnh s¸ch kh¸ch hµng - - - Ph©n lo¹i kh¸ch hµng ®Ó cã chÝnh s¸ch marketing phï hîp: KH truyÒn thèng, KH quan träng…. Ph©n lo¹i kh¸ch hµng theo møc ®é rñi ro ®Ó cã c¸c chÝnh s¸ch l·i suÊt, giíi h¹n tÝn dông phï hîp Nhãm kh¸ch hµng bÞ h¹n chÕ cÊp tÝn dông Nhãm kh¸ch hµng bÞ cÊm kh«ng cÊp tÝn dông 6 II.2.2 ChÝnh s¸ch quy m« vµ giíi h¹n tÝn dông Quy m« tÝn dông ®èi víi mét KH phô thuéc: a. Nhu cÇu thùc sù cña kh¸ch hµng ®−îc NH tÝnh to¸n l¹i b. Giíi h¹n tÝn dông mµ NH ®−îc phÐp thùc hiÖn c. Gi¸ trÞ tµi s¶n b¶o ®¶m II.2.2 ChÝnh s¸ch quy m« vµ giíi h¹n tÝn dông a. Nhu cÇu thùc sù cña kh¸ch hµng ®−îc NH tÝnh to¸n l¹i - Víi tÝn dông th«ng th−êng TÝn dông NH = Nhu cÇu ®Çu t− - VCSH vµ c¸c nguån kh¸c tham gia tµi trî 7 II.2.2 ChÝnh s¸ch quy m« vµ giíi h¹n tÝn dông - Víi tÝn dông h¹n møc Nhu cÇu tÝn dông h¹n møc = NC dù tr÷ hµng ho¸ b×nh qu©n kú nµy + Chªnh lÖch gi÷a dù tr÷ b×nh qu©n vµ dù tr÷ cao nhÊt – Hµng ho¸ kÐm phÈm chÊt, kh«ng thuéc ®èi t−îng vay – Vèn chñ së h÷u vµ c¸c nguån kh¸c tham gia tµi trî cho nhu cÇu dù tr÷ hµng ho¸ TÝn dông NH = Nhu cÇu tÝn dông h¹n møc – D− nî ®Õn thêi ®iÓm xin vay II.2.2 ChÝnh s¸ch quy m« vµ giíi h¹n tÝn dông b. Giíi h¹n tÝn dông mµ ng©n hµng ®−îc phÐp thùc hiÖn - Cho vay, b¶o l·nh, chiÕt khÊu víi 1 kh¸ch hµng ≤ 15% VCSH - Cho thuª tµi chÝnh víi 1 kh¸ch hµng ≤ 30% VCSH - Tû lÖ chuyÓn ®æi cña nguån vµ tµi s¶n (30%) - Giíi h¹n ra quyÕt ®Þnh cho vay tèi ®a ®èi víi 1 chi nh¸nh phô thuéc: + Ph¸n quyÕt cña Tæng gi¸m ®èc (NHNo: cấp 1 <100 triệu) + ChÊt l−îng tÝn dông chung cña NH ®ã (xÕp h¹ng NH) 8 II.2.2 ChÝnh s¸ch quy m« vµ giíi h¹n tÝn dông c. Møc cho vay theo gi¸ trÞ cña TS§B - ThÕ chÊp : ≤70% - CÇm cè: tõ 50% ®Õn 90% - жm b¶o kh«ng b»ng tài s¶n + Hé gia ®×nh: ≤ 30 triệu + Trang tr¹i: ≤ 50 triệu + Tiªu dïng cho CBCNV: <100 triệu II.2.3 L·i suÊt vµ phÝ suÊt tÝn dông ƒ ƒ ƒ Lo¹i l·i suÊt: l·i suÊt mµ kh¸ch hµng tr¶, tÝnh chÊt cña l·i suÊt (l·i suÊt cè ®Þnh hay biÕn ®æi). X¸c ®Þnh râ c¸c ®iÒu kiÖn thay ®æi nÕu lµ LS biÕn ®æi NH cã c¸c møc l·i suÊt tÝn dông kh¸c nhau tuú theo kú h¹n, lo¹i tiÒn, kh¸ch hµng L·i suÊt tÝn dông bao gåm l·i suÊt c¬ b¶n, vµ l·i suÊt b×nh qu©n ®èi víi c¸c kú h¹n, c¸c ngµnh, vµ lÜnh vùc 9 II.2.3 L·i suÊt vµ phÝ suÊt tÝn dông ƒ L·i suÊt cã thÓ cè ®Þnh hoÆc biÕn ®æi theo l·i suÊt tham kh¶o/chØ sè lµm c¬ së ®iÒu chØnh l·i suÊt, hoÆc kÕt hîp ƒ L·i suÊt tÝn dông cã thÓ ƒ bÞ giíi h¹n bëi l·i suÊt trÇn ƒ bÞ t¸c ®éng bëi l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu do NHNN quy ®Þnh ƒ hoÆc l·i suÊt trªn thÞ tr−êng liªn ng©n hµng. II.2.3 L·i suÊt vµ phÝ suÊt tÝn dông „ „ L·i suÊt c¬ b¶n cña mét NH cã thÓ coi lµ l·i suÊt gèc, tõ ®ã, NH sÏ ph©n chia thµnh c¸c l·i suÊt kh¸c nhau t−¬ng øng víi ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i tÝn dông, ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh cña l·i suÊt trªn thÞ tr−êng. NhiÒu NH ®−a ra chÝnh s¸ch l·i suÊt linh ho¹t, cho phÐp c¸n bé tÝn dông ®−îc thay ®æi trong giíi h¹n nhÊt ®Þnh, hoÆc cho phÐp kh¸ch hµng ®−îc chän h×nh thøc cña l·i suÊt 10 II.2.3 L·i suÊt vµ phÝ suÊt tÝn dông Møc l·i suÊt chung cho tÊt c¶ c¸c kh¸ch hµng ®¶m b¶o NH cã l·i: L·i suÊt tÝn dông = l·i suÊt huy ®éng b×nh qu©n + tû lÖ c¸c kho¶n chi kh¸c – tû lÖ c¸c kho¶n thu kh¸c + tû lÖ rñi ro dù kiÕn + tû lÖ lîi nhuËn dù kiÕn Møc l·i suÊt c¸ biÖt ®èi víi tõng kh¸ch hµng cã thÓ kh¸c nhau Ngoµi ra, KH cßn ph¶i tr¶ phÝ suÊt tÝn dông (phÝ cam kÕt, phÝ thanh to¸n,….) - - - II.2.4 Thêi h¹n tÝn dông vµ kú h¹n nî - Thêi h¹n tÝn dông lµ mét kho¶ng thêi gian ®−îc tÝnh tõ khi kh¸ch hµng b¾t ®Çu nhËn tÝn dông cho ®Õn thêi ®iÓm ph¶i tr¶ hÕt gèc vµ l·i - Thêi h¹n tÝn dông = Thêi gian gi¶i ng©n + Thêi gian ©n h¹n + Thêi gian thu nî - Thêi gian thu nî bq = (tæng d− nî tr−íc mçi kú tr¶ nî)/gi¸ trÞ kho¶n nî 11 II.2.4 Thêi h¹n tÝn dông vµ kú h¹n nî - Kú h¹n tr¶ nî lµ c¸c kho¶ng thêi gian trong thêi h¹n cho vay ®· ®−îc tho¶ thuËn gi÷a tæ chøc tÝn dông vµ kh¸ch hµng mµ t¹i cuèi mçi kho¶ng thêi gian ®ã kh¸ch hµng ph¶i tr¶ mét phÇn hoÆc toµn bé tiÒn vay cho tæ chøc tÝn dông (VD: 1 hîp ®ång vay vèn thêi h¹n 12 th¸ng, tr¶ l·i vµ gèc 4 lÇn → kú h¹n tr¶ nî = 3 th¸ng) II.2.5 C¸c kho¶n ®¶m b¶o - - - Cã ®¶m b¶o b»ng tµi s¶n: cÇm cè, thÕ chÊp, tài s¶n h×nh thành tõ vèn vay, sè d− bï, b¶o l·nh b»ng tài s¶n cña bªn thø 3 Kh«ng ®¶m b¶o b»ng tài s¶n: tÝn chÊp, b¶o l·nh b»ng uy tÝn cña bªn thø 3 VÊn ®Ò: ®Þnh gi¸ tài s¶n b¶o ®¶m 12 II.2.6 ChÝnh s¸ch ®èi víi c¸c TS cã vÊn ®Ò - Quy ®Þnh vÒ c¸ch thøc x¸c ®Þnh nî xÊu Tû lÖ nî xÊu cã thÓ chÊp nhËn ®−îc Møc ®é xÊu cña c¸c kho¶n nî Tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt, ph¹m vi qu¶n lý và khai th¸c III. Ph©n tÝch tÝn dông 1. 2. 3. Kh¸i niÖm Môc tiªu Néi dung 13 III.1 Kh¸i niÖm Ph©n tÝch tÝn dông „ „ „ TÝn dông lµ ho¹t ®éng tµi trî cña NH. Ph©n tÝch kh¸ch hµng trong quan hÖ nµy chÝnh lµ ph©n tÝch tÝn dông. Ph©n tÝch tÝn dông bao hµm viÖc ®−a ra vµ ¸p dông chÝnh s¸ch tÝn dông cña NH. Ph©n tÝch tÝn dông lµ x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng vµ ý muèn cña ng−êi nhËn tÝn dông trong viÖc hoµn tr¶ ®óng h¹n. 2.1.1 Mục đích phân tích: 1 Hạn chế tình trạng thông tin không cân xứng. 2 Đánh giá chính xác mức độ rủi ro của khách hàng. 3 Đánh giá chính xác nhu cầu vay của khách hàng. 14 ích ttín ín ddụng ụng Ph Phân ân ttích bao gồm việc thẩm tra trước, trong và sau khi cho vay, chiết khấu, cho thuê và bảo lãnh. Mục tiêu phân tích tín dụng thu thập và phân tích thông tin nhằm xác định nội dung của hợp đồng tín dụng, cho phép ngân hàng điều chỉnh các giá trị trong quan hệ tín dụng với khách hàng. Nguyên ắc ttín ín ddụng ụng Nguyên ttắc - Vốn vay phải được hoàn trả cả gốc và lãi đúng thời hạn đã cam kết trong hợp đồng. - Vốn vay phải được sử dụng đúng mục đích. - Ngân hàng tài trợ dựa trên phương án, dự án khả thi và hiệu quả. III.3 Néi dung Ph©n tÝch tÝn dông Tìm kiếm và thu thập thông tin về khách hàng b. Phân tích thông tin thu thập được „ Phân tích bản thân khách hàng „ Phân tích kế toán „ Phân tích tài chính „ Phân tích tương lai „ Chấm điểm tín dụng và định giá TS bảo đảm c. Lưu trữ thông tin để sử dụng trong tương lai a. 15 2.1.2 Cơ sở phân tích (nguồn thông tin): Hồ sơ tín dụng Cơ s ở phân tích Phỏng vấn khách hàng vay vốn Điều tra cơ sở sản xuất kinh doanh của khách hàng Nguồn thông tin bên ngoài a. Thu thập thông tin về khách hàng „ „ „ Phỏng vấn khách hàng và các thông tin do khách hàng cung cấp (đặc biệt các báo cáo tài chính) Sử dụng nguồn thông tin từ bên ngoài Thăm cơ sở và kiểm tra thực tế 16 Phỏng vấn khách hàng „ „ „ Là cơ hội để đánh giá tính cách, sự thông minh, nhanh nhạy và khả năng của KH Sự nhạy cảm nghề nghiệp (Cảm nhận bản năng) là rất quan trọng Những điều KH nói có thể bộc lộ rất nhiều Pháng vÊn kh¸ch hàng – Nh÷ng ®iÒu cÇn chó ý „ „ „ „ „ Không tiết lộ thông tin tài chính Không tiết lộ công việc kinh doanh của các công ty có liên quan Không tiết lộ những trách nhiệm tiềm ẩn (nghĩa vụ nợ chưa xác định) Không tiết lộ trách nhiệm trực tiếp Hành động cá nhân thiếu thận trọng 17 Nguồn thông tin bên ngoài 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Hồ sơ tín dụng cá nhân Hồ sơ tín dụng của doanh nghiệp Hồ sơ của tòa án Giới thiệu của cá nhân Hồ sơ tài sản Các nguồn thông tin báo chí Các công ty điều tra độc lập Hồ sơ tại NH Thăm cơ sở của KH Thăm cơ sở - những điểm cần chú ý „ „ „ „ „ „ Tình trạng của tài sản, nhà xưởng và thiết bị Các tài sản ghi trong bảng tổng kết tài sản có tồn tại không + Được bảo dưỡng tốt + Nơi làm việc sạch sẽ, tổ chức khoa học + Chi phí đầu tư cơ bản cho tương lai lớn Tình trạng công nghệ Khối lượng sản xuất đủ Lượng hàng lưu kho cũ, hỏng Tinh thần và thái độ của nhân viên 18 b. Phân tích thông tin thu thập được (6 C) - Capacity – Năng lực: + Năng lực pháp lý „ Các yếu tố về bản thân khách hàng: 6Cs + Năng lực tài chính (phân tích kế toán, phân tích tài chính) Character - Uy tín: Sự sẵn lòng thực hiện các điều khoản trong hợp đồng + Quá trình thực hiện hợp đồng với NH mình và các NH khác + Quan hệ với các đối tác khác b. Phân tích thông tin thu thập được - Collateral – tài sản đảm bảo Cash – tiền mặt - hoặc Capital - vốn: Conditions - điều kiện (môi trường kinh doanh) Control - kiểm soát (trong NH, môi trường pháp luật) 19 Phân tích kế toán KH „ ⇒ ⇒ ⇒ ⇒ Hệ thống kế toán – Hệ thống thông tin Quyết định chất lượng thông tin kế toán, đặc biệt các BCTC của KH – Cơ sơ để phân tích tài chính KH Chất lượng hệ thống kế toán thể hiện hiệu quả và tính chuyên nghiệp trong quản trị công ty của KH Các báo cáo tài chính có thể đã được kiểm toán những không phải lúc nào kiểm toán viên cũng phát hiện hết những sai sót trên BCTC (rủi ro kiểm toán). Có những vÊn ®Ò là quan trọng đối với thẩm định TD nhưng chưa hẳn đã quan trọng với kiểm toán viên. Cần phân tích kế toán Phân tích kế toán „ - Chính sách kế toán Hệ thống kế toán là tổng hợp các chức năng: Ước tính kế toán Hình thức kế toán (sổ sách và báo cáo kế toán) Các thông tin bổ sung 20