Tài liệu Bài giảng tài chính quốc tế chương 6

Chương 6 CÁC H C THUY T V T GIÁ 1 ©2006 HongVinh M C TIÊU Giúp ti p c n các h c thuy t v t giá V n d ng các h c thuy t v t giá ñ phân tích và d báo s bi n ñ ng c a t giá V n d ng các h c thuy t này ñ ñưa ra các quy t ñ nh trong các ho t ñ ng vay v n và ñ u tư ©2006 2 N i dung chính 6.1 Ngang giá s c mua 6.2 Ngang giá lãi su t có b o hi m 6.3 Ngang giá lãi su t không b o hi m 6.4 Lý thuy t kỳ v ng không thiên l ch 6.5 Hi u ng Fisher Qu c T 6.6 M i quan h gi a các h c thuy t ©2006 3 1 H c thuy t ngang giá s c mua Purchasing Power Parity-PPP 4 ©2006 HongVinh N i dung 6.1.1 Quy lu t m t giá 6.1.2 Ngang giá s c mua tuy t ñ i 6.1.3 Ngang giá s c mua tương ñ i 6.1.4 Ngang giá s c mua kỳ v ng 6.1.5 Các nghiên c u th c nghi m ki m ch ng PPP 6.1.6 PPP trong th c t ©2006 5 6.1.1 Quy lu t m t giá (The Law of One Price – LOP) Ví d : Trên th trư ng hàng hoá: Giá ô tô cùng lo i Nh t là 20.000USD/1chi c, M là 25.000USD/1 chi c Xu t kh u xe t Nh t qua M , giá xe Nh t tăng, giá xe M gi m. Giá hai nơi có xu hư ng b ng nhau. Trên th trư ng ti n t : Vi t Nam, 1$=1,2EUR, M 1$=1,1EUR Mua USD M qua Vi t Nam bán, ñ n khi giá c a hai nơi có xu hư ng b ng nhau. M t tài s n hay m t ñ ng ti n hai th trư ng khác nhau có xu hư ng b ng nhau ©2006 6 2 6.1.1 Quy lu t m t giá (The Law of One Price – LOP) Trong ñi u ki n th trư ng c nh tranh hoàn h o và không t n t i các y u t như cư c phí và các rào c n thương m i, thì các m t hàng gi ng h t nhau các qu c gia khác nhau ph i b ng nhau n u ño lư ng b ng m t ñ ng ti n chung Ho t ñ ng kinh doanh chênh l ch giá là ñ ng l c duy trì ñi u ki n cân b ng theo LOP ©2006 7 6.1.1 Quy lu t m t giá (The Law of One Price – LOP) Công th c: Pi =S.Pi* V i Pi là giá c hàng hoá tính b ng n it Pi* là giá c a hàng hoá tính b ng ngo i t S là t giá bi u th s ñơn v n i t trên ñơn v ngo i t ©2006 8 6.1.2 Ngang giá s c mua tuy t ñ i (Absolute PPP) Gi thi t: - Hàng hoá lưu chuy n t do - Không t n t i cư c phí v n chuy n - Các nhà kinh doanh trung l p v i r i ro - LOP duy trì cho t t c các m t hàng N i dung: T i m t th i ñi m, giá c a r hàng hoá tiêu chu n trong nư c b ng giá c a r hàng hoá tiêu chu n nư c ngoài n u quy ñ i v chung m t ñ ng ti n ©2006 9 3 6.1.2 Ngang giá s c mua tuy t ñ i (Absolute PPP) Gi s : - T n t i r hàng hoá tiêu chu n có c th y n m t hàng ñư c s n xu t và trao ñ i trong nư c cũng như nư c ngoài - M t hàng i có giá là Pi trong nư c và Pi* nư c ngoài - M t hàng i có t tr ng W i trong r hàng hoá tiêu chu n trong nư c và m t hàng i có t tr ng W i* trong r hàng hoá tiêu chu n nư c ngoài, trong ñó W i=W i* - Bi u th c: ∑ W P = S∑ i i W * i P *i ©2006 10 6.1.2 Ngang giá s c mua tuy t ñ i (Absolute PPP) Bi u th c: * * ð t P= ∑ Wi Pi và P*=∑ W i P i , ta có bi u th c: P=SP* P là m chu n P* là m chu n c giá c a r hàng hoá tiêu trong nư c c giá c a r hàng hoá tiêu nư c ngoài ©2006 11 6.1.2 Ngang giá s c mua tuy t ñ i (Absolute PPP) Xác ñ nh t giá theo PPP tuy t ñ i: T i th i ñi m, n u bi t P và P* t giá có th xác ñ nh theo bi u th c sau: P S = P* N u P tăng S tăng, t c n i t gi m giá PPP tuy t ñ i ñưa ra m i quan h gi a t giá và m c giá c hàng hoá t i m t th i ñi m ©2006 12 4 6.1.2 Ngang giá s c mua tuy t ñ i (Absolute PPP) Như c ñi m c a PPP tuy t ñ i: - C n nhi u gi thi t trong khi các gi thi t ñưa ra ñ u không th c t - Các nư c dùng t tr ng hàng hoá khác nhau ñ tính ch s giá c - T n t i các m t hàng và d ch v không th mua bán qu c t PPP tuy t ñ i khó có th duy trì trong th c t ©2006 13 6.1.2 Ngang giá s c mua tuy t ñ i (Absolute PPP) Ví d : Gi s Vi t Nam và M s d ng r hàng hoá tiêu chu n như nhau ñ tính ch s giá c . Gi s giá c a r hàng hoá này Vi t Nam là VND 11.000.000 và giá c a cùng m t r hàng hoá như th M là USD1.000. T giá cân b ng theo PPP tuy t ñ i là bao nhiêu? T giá này s thay ñ i th nào n u giá c a r hàng hoá tăng lên VND12.000.000 Vi t Nam? ©2006 14 6.1.3 Ngang giá s c mua tương ñ i (Relative PPP) N i dung: PPP tương ñ i nói r ng, m c thay ñ i t giá gi a hai th i ñi m b ng m c chênh l ch l m phát c a hai ñ ng ti n. ð ng ti n nào có m c l m phát cao hơn ñ ng ti n ñó s gi m giá. M c gi m giá (g n) b ng m c chênh l ch l m phát c a hai ñ ng ti n. Bi u th c s=p-p* ©2006 15 5 6.1.3 Ngang giá s c mua tương ñ i (Relative PPP) Hình thành bi u th c bi u di n PPP tương ñ i: P0* :giá c a RHHTC tính b ng ngo i t t i th i ñi m 0 P1*: giá c a RHHTC tính b ng ngo i t t i th i ñi m 1 P0: giá c a RHHTC tính b ng n i t t i th i ñi m 0 P1: giá c a RHHTC tính b ng n i t t i th i ñi m 1 p: m c l m phát trong nư c p*: m c l m phát nư c ngoài s: m c thay ñ i t giá ©2006 16 6.1.3 Ngang giá s c mua tương ñ i (Relative PPP) Hình thành bi u th c bi u di n PPP tương ñ i: T i th i ñi m 0, bi u th c theo PPP tuy t ñ i là: P0=S0P0* T i th i ñi m 1, bi u th c theo PPP tương ñ i là: P1=S1P1* ©2006 17 6.1.3 Ngang giá s c mua tương ñ i (Relative PPP) Hình thành bi u th c bi u di n PPP tương ñ i: Chia bi u th c th i ñi m 1 cho bi u th c th i ñi m 0: P S P *1 1 = 1 * P0 S0 P 0 ©2006 18 6 6.1.3 Ngang giá s c mua tương ñ i (Relative PPP) Hình thành bi u th c bi u di n PPP tương ñ i: Ta có bi u th c tương ñương: (1+p)=(1+s)(1+p*) Khai tri n bi u th c trên, ta có: 1+p=1+p*+s+sp* ©2006 19 6.1.3 Ngang giá s c mua tương ñ i (Relative PPP) Hình thành bi u th c bi u di n PPP tương ñ i: B qua th a s sp* ta có bi u th c g n ñúng: s=p-p* Bi u th c trên bi u di n m i quan h gi a m c thay ñ i t giá và t l l m phát hai qu c gia M c thay ñ i t giá b ng m c chênh l ch l m phát L m phát trong nư c cao hơn t giá tăng ñ ng ti n trong nư c (n i t ) gi m giá ©2006 20 6.1.3 Ngang giá s c mua tương ñ i (Relative PPP) PPP tương ñ i d ñư c ch p nh n hơn so v i PPP tuy t ñ i vì: - PPP tương ñ i ch p nh n s t n t i c a các y u t như cư c phí v n chuy n và rào c n thương m i - Theo PPP tương ñ i, giá các m t hàng gi ng h t nhau các qu c gia khác nhau không nh t thi t b ng nhau khi ñư c ño lư ng b ng m t ñơn v ti n t chung ©2006 21 7 6.1.3 Ngang giá s c mua tương ñ i (Relative PPP) PPP tương ñ i dùng ñ xác ñ nh t giá: Bi u th c chính xác:  1+ p  S1 = S 0  *  1+ p  Bi u th c g n ñúng: S1=S0(1+s)=S0(1+p-p*) ©2006 22 6.1.3 Ngang giá s c mua tương ñ i (Relative PPP) Ví d :Trong m t kho ng th i gian nh t ñ nh, m c l m phát Vi t Nam là 10%, còn m c l m phát M là 6%. Gi s PPP tương ñ i ñư c duy trì m t cách chính xác. T giá thay ñ i như th nào n u t giá ban ñ u là 15.000VND/USD? ©2006 23 6.1.4 Ngang giá s c mua kỳ v ng (Ex-ante PPP) PPP tuy t ñ i và PPP tương ñ i ñư c g i là các m u ngang giá s c mua quy ư c PPP kỳ v ng ñư c g i là m u ngang giá s c mua c a th trư ng hi u qu Bi u th c bi u di n PPP kỳ v ng ñư c hình thành trên cơ s phân tích hành vi c a nhà kinh doanh tham gia ho t ñ ng ñ u cơ trên th trư ng hàng hoá qu c t ©2006 24 8 6.1.4 Ngang giá s c mua kỳ v ng (Ex-ante PPP) M c l i nhu n kỳ v ng trong vi c mua và n m gi m t r hàng hoá trên th trư ng hàng hoá trong nư c là m c l m phát kỳ v ng trong nư c (p*) M c l i nhu n kỳ v ng trong vi c mua và n m gi m t r hàng hoá trên th trư ng nư c ngoài b ng t ng c a m c l m phát kỳ v ng nư c ngoài (p*e) và m c thay ñ i t giá kỳ v ng (se) N u các nhà kinh doanh ho t ñ ng trên th trư ng hàng hoá là nh ng ngư i trung l p v i r i ro và các th trư ng hàng hoá là các th trư ng hi u qu thì m c l i nhu n trên hai th trư ng ph i như nhau ©2006 25 6.1.4 Ngang giá s c mua kỳ v ng (Ex-ante PPP) Bi u th c bi u di n Ex-ante PPP: pe=p*e+se Hay se=pe-p*e M c thay ñ i t giá kỳ v ng b ng m c chênh l ch l m phát kỳ v ng ©2006 26 6.1.5 Các nghiên c u ki m ch ng PPP Các nghiên c u ki m ch ng PPP ñưa ñ n k t lu n chung sau: - Ngang giá s c mua thư ng không ñư c duy trì trong ng n h n; trong ng n h n, luôn t n t i sai bi t gi a t giá áp d ng trên th trư ng ngo i h i và t giá ñư c quy ñ nh b i PPP - Tuy nhiên, có các b ng ch ng th c nghi m cho th y ngang giá s c mua ñư c duy trì trong dài h n ©2006 27 9 6.1.5 Các nghiên c u ki m ch ng PPP - Các lý do gi i thích t i sao PPP không ñư c duy trì trong ng n h n: S t n t i cư c phí và các rào c n thương m i làm cho PPP tuy t ñ i không ñư c duy trì S t n t i c a các m t hàng không trao ñ i mua bán qu c t Các nư c s d ng các t tr ng hàng hoá khác nhau ñ xây d ng các ch s giá c T giá còn ch u s tác ñ ng c a các y u t khác, như: lãi su t, tăng trư ng kinh t , chính sách kinh t , tâm lý, ho t ñ ng c a gi i ñ u cơ… ©2006 28 6.1.6 Ưng d ng PPP PPP có th s d ng như m t quy t c kinh doanh trên th trư ng ngo i h i T giá P/P0 Sppp S Th i gian ©2006 29 6.1.6 Ưng d ng PPP S(d/f) S- t giá th trư ng U O U O U O Sppp- t giá theo PPP Th i gian S d ng quy t c PPP ñ mua bán ngo i t ©2006 30 10 ©2006 H C THUY T NGANG GIÁ LÃI SU T CÓ B O HI M CIP-COVERED INTEREST PARITY 32 ©2006 HongVinh Ngang giá lãi su t có b o hi m (Covered Interest Parity – CIP) 6.2.1 Xây d ng bi u th c ñi u ki n cân b ng CIP và n i dung CIP 6.2.2 Kinh doanh chênh l ch lãi su t có b o hi m CIA 6.2.3 H c thuy t CIP trong th c t 6.2.4 Ý nghĩa c a CIP trong th c t ©2006 33 11 6.2.1 Bi u th c ñi u ki n cân b ng CIP và n i dung CIP 6.2.1.1 Các gi c a CIP thi t 6.2.1.2 Xây d ng bi u th c bi u di n ñi u ki n cân b ng CIP 6.2.1.3 N i dung CIP 6.2.1.4 Tri n khai bi u th c CIP ©2006 34 6.2.1.1 Gi thi t c a CIP - Các th trư ng tài chính ho t ñ ng hi u qu và c nh tranh hoàn h o - Các nhà ñ u tư trung l p ñ i v i r i ro - V n ñư c lưu chuy n t do gi a các qu c gia - Không t n t i chi phí giao d ch ©2006 35 6.2.1.2 Tình hu ng Gi s nhà ñ u tư Vi t Nam có lư ng ti n nhàn r i th i h n 1năm và quy t ñ nh ñ u tư trên th trư ng ti n t . Nhà ñ u tư Vi t Nam Có 2 l a ch n ñ u tư: s quy t ñ nh ñ u tư b ng ngo i t hay n i - Th trư ng ti n t trong nư c; và t ? T i sao? - Th trư ng ti n t nư c ngoài ©2006 36 12 Tình hu ng - Các ký hi u: S là t giá giao ngay, y t tr c ti p F là t giá kỳ h n, y t tr c ti p i là lãi su t ñ ng n i t i* là lãi su t ñ ng ngo i t ©2006 37 Tình hu ng L a ch n ñ u tư b ng n i t : - Nhà ñ u tư có M n i t - Nhà ñ u tư mua tín phi u kho b c kỳ h n 1 năm - Hư ng m c lãi su t i - Sau 1 năm, nhà ñ u tư thu v c v n l n lãi s ti n: V = M (1+i) ©2006 38 Tình hu ng L a ch n ñ u tư b ng ngo i t : - Nhà ñ u tư chuy n s ti n sang ngo i t : M ngo i t S - Mua tín phi u kho b c nư c ngoài kỳ h n 1 năm - Hư ng m c lãi su t i* - Sau m t năm, NðT thu v : V*= M(1+i*) S ©2006 39 13 Tình hu ng L a ch n ñ u tư b ng ngo i t : Nhà ñ u tư ñ i m t v i r i ro h i ñoái ð phòng ng a r i ro này, NðT ký h p ñ ng bán ngo i t kỳ h n 1 năm ngay khi quy t ñ nh ñ u tư vào th trư ng này V i t giá kỳ h n F, cu i kỳ NðT s thu v c v n l n lãi b ng n i t : V’* = M(1+i*)F S ©2006 40 Tình hu ng So sánh hai l a ch n ñ u tư Trư ng h p 1: M (1 + i) > M (1 + i * ) F S Nhà ñ u tư s l a ch n ñ u tư b ng ñ ng ti n nào? ð u tư b ng n i t có l i hơn ©2006 41 Tình hu ng Trư ng h p 2: M M (1 + i) < (1 + i* ) F S Nhà ñ u tư s l a ch n ñ ng ti n nào? ð u tư b ng ngo i t có l i hơn ©2006 42 14 Tình hu ng Trư ng h p 3: M (1 + i) = M (1 + i * ) F S Hai l a ch n cho k t qu ñ u tư như nhau. ðây chính là ñi u ki n cân b ng c a th trư ng ©2006 43 Nh n xét Hai l a ch n ñ u tư như nhau thì ph i cho k t qu ñ u tư (l i t c ñ u tư) như nhau Trư ng h p 1 và 2 n u x y ra ch là tr ng thái t m th i c a th trư ng, b i khi ñó các ho t ñ ng kinh doanh chênh l ch lãi su t s di n ra và ñưa th trư ng tr v cân b ng (trư ng h p 3) ©2006 44 6.2.1.3 N i dung CIP (Covered Interest Parity) N i dung CIP: Khi r i ro h i ñoái ñư c b o hi m thông qua th trư ng h i ñoái kỳ h n thì l i t c c a m t tài s n tài chính trong nư c ph i b ng l i t c c a m t tài s n tài chính có nh ng ñ c tính tương t nư c ngoài ©2006 45 15 6.2.1.3 N i dung CIP (Covered Interest Parity) Áp d ng CIP vào th trư ng ti n t : Khi r i ro h i ñoái ñư c b o hi m thông qua th trư ng h i ñoái kỳ h n thì l i t c ñ u tư vào th trư ng ti n t trong nư c b ng l i t c ñ u tư vào th trư ng ti n t nư c ngoài N u ñi u ki n cân b ng này b vi ph m, các ho t ñ ng kinh doanh chênh l ch lãi su t có b o hi m s x y ra cho ñ n khi ñi u ki n cân b ng ñư c tái l p ©2006 46 6.2.1.4 Tri n khai bi u th c bi u di n ñi u ki n cân b ng CIP T bi u th c cân b ng (3) có th tri khai ñ có 4 bi u th c bi u di n ñi ki n cân b ng CIP Bi u th c 1: Bi u di n CIP theo thu nh g p Bi u th c 2: Bi u di n CIP theo thu nh ròng Bi u th c 3: T giá kỳ h n theo ñi u ki CIP Bi u th c 4: ði m kỳ h n theo ñi u ki CIP n u p p n n ©2006 47 6.2.1.4 Tri n khai bi u th c bi u di n ñi u ki n cân b ng CIP Bi u th c 1: Bi u di n CIP theo thu nh p g p 1+ i = F (1 + i * ) S Thu nh p g p c a ho t ñ ng ñ u tư trong nư c b ng thu nh p g p c a ho t ñ ng ñ u tư có b o hi m r i ro t giá nư c ngoài ©2006 48 16 6.2.1.4 Tri n khai bi u th c bi u di n ñi u ki n cân b ng CIP Bi u th c 2: Bi u di n CIP theo thu nh p ròng i = F (1 + i * ) − 1 S Thu nh p ròng c a ho t ñ ng ñ u tư trong nư c b ng thu nh p ròng c a ho t ñ ng ñ u tư có b o hi m r i ro t giá nư c ngoài ©2006 49 6.2.1.4 Tri n khai bi u th c bi u di n ñi u ki n cân b ng CIP Bi u th c 3: T giá kỳ h n theo CIP F = S (1 + i ) (1 + i * ) T giá kỳ h n ñư c tính b ng cách ñi u ch nh t giá giao ngay v i m t thông s ph n ánh lãi su t c a hai ñ ng ti n ©2006 50 6.2.1.4 Tri n khai bi u th c bi u di n ñi u ki n cân b ng CIP Bi u th c 4:ði m kỳ h n f = F−S ≈ i− i* S ði m kỳ h n b ng chênh l ch lãi su t c a hai ñ ng ti n ð ng ti n có lãi su t cao hơn gi m giá kỳ h n ð ng ti n có lãi su t th p hơn tăng giá kỳ h n ©2006 51 17 6.2.2 Kinh doanh chênh l ch lãi su t có b o hi m CIA (Covered Interest Arbitrage) Gi s th trư ng M (1 + i) < trư ng h p: M (1 + i* ) F S Nhà kinh doanh chênh l ch s ki m l i nhu n b ng cách nào? Nên ki m l i nhu n b ng cách ñi vay n i t và ñ u tư có b o hi m r i ro t giá vào ngo i t ©2006 52 Ví d S(VND/USD)=16.200 iVND/3tháng=8.5%/năm iUSD/3tháng =4%/năm F3 tháng= 16.500 N u là nhà ñ u tư s ñ u tư vào VND hay USD? ði vay s vay VND hay USD? ©2006 53 6.2.2 Kinh doanh chênh l ch lãi su t có b o hi m - CIA Vi c ki m l i nhu n b ng cách ñi vay n i t và ñ u tư có b o hi m r i ro t giá vào ngo i t (hay ngư c l i) g i là ho t ñ ng kinh doanh chênh l ch lãi su t có b o hi m r i ro t giá (CIA) CIA là ñ ng l c tái l p ñi u ki n cân b ng theo CIP ©2006 54 18 6.2.2 Kinh doanh chênh l ch lãi su t có b o hi m - CIA Các nhà kinh doanh có th ti n hành CIA theo các bư c sau: Hi n t i: B1: Vay n i t v i lãi su t i B2: Mua ngo i t theo t giá giao ngay S; m t ñơn v n i t mua ñư c 1/S ñơn v ngo i t ; B3: ð u tư vào ngo i t hư ng lãi su t i*; Lư ng ngo i t cu i kỳ d tính thu ñư c (1/S)(1+i*) B4: Ký h p ñ ng bán kỳ h n s ngo i t (1/S)(1+i*) theo t giá kỳ h n F ©2006 55 6.2.2 Kinh doanh chênh l ch lãi su t có b o hi m - CIA Sau m t năm: B5: Thu h i v n ñ u tư b ng ngo i t ; s ngo i t thu ñư c là (1/S)(1+i*); B6: Th c hi n bán ngo i t theo h p ñ ng kỳ h n ñã ký; s n i t thu ñư c là (F/S)(1+i*) B7: Hoàn tr v n vay và thanh toán lãi vay; s ti n 1+i L i nhu n thu ñư c = (F/S)(1+i*)(1+i)>0 ©2006 56 6.2.2 Kinh doanh chênh l ch lãi su t có b o hi m - CIA Các ho t ñ ng CIA làm thay ñ i cung c u trên th trư ng ti n t trong và ngo i nư c, th trư ng ngo i h i giao ngay va kỳ h n Phân tích s bi n ñ ng c a các y u t i, F, S, i* Trư ng h p 2: M M (1 + i) < (1 + i* ) F S ©2006 57 19 Cơ ch duy trì ñi u ki n cân b ng CIP Th trư ng ti n t trong nư c Nhu c u vay S n i t tăng i1 ñư ng c u i0 d ch chuy n D’ sang ph i D Q lãi su t n i t i tăng Th trư ng ti n t trong nư c i ©2006 58 Cơ ch duy trì ñi u ki n cân b ng CIP Th trư ng ti n t nư c ngoài cung ngo i t cho vay tăng i* S S’ i0* D Q Th trư ng ti n t nư c ngoài ñư ng cung d ch ph i lãi su t ngo i t i* gi m ©2006 59 Cơ ch duy trì ñi u ki n cân b ng CIP S S S0 D D’ Q Th trư ng ngo i h i giao ngay ©2006 ð u tư vào ngo i t c u ngo i t tăng ñư ng c u d ch ph i t giá giao ngay S tăng 60 20