CHƯƠNG 2
CÁN CÂN THANH TOÁN
QU C T
THE BALANCE OF PAYMENT
©2006 Nguyen Thi Hong Vinh
M c tiêu
Tìm hi u các khái ni m liên quan ñ n
cán cân thanh toán
Tìm hi u c u trúc cán cân thanh toán
Ti p c n cách phân tích và ñánh giá
tình tr ng cán cân thanh toán
Phân tích nh hư ng c a các y u t
ñ n cán cân thanh toán
©Nguyen Thi Hong Vinh
N I DUNG CHÍNH
2.1 Khái ni m,ñ c ñi m và nguyên t c
h ch toán BP
2.2 C u trúc c a BP
2.3 Th ng dư và thâm h t BP
2.4 Các y u t
nh hư ng ñ n BP
©Nguyen Thi Hong Vinh
1
3.1 Khái ni m,ñ c ñi m và
nguyên t c h ch toán BP
Nguyen Thi Hong Vinh
Khái ni m
Cán cân thanh toán là gì?
Cán cân thanh toán (Balance of Payment)
c a m t qu c gia là m t b n báo cáo
th ng kê t ng h p có h th ng, ghi chép
t t c các giao d ch kinh t gi a ngư i cư
trú và ngư i không cư trú trong m t th i
kỳ nh t ñ nh, thư ng là m t năm.
©Nguyen Thi Hong Vinh
Khái ni m
Các giao d ch kinh t là các giao d ch v :
- Xu t nh p kh u hàng hóa và d ch v ;
- Thu nh p c a ngư i lao ñ ng, thu nh p t ho t
ñ ng ñ u tư tr c ti p và ñ u tư gián ti p;
- Chuy n giao vãng lai m t chi u;
- Chuy n giao v n m t chi u;
- Chuy n giao v n vào trong nư c và chuy n
v n ra nư c ngoài trong lĩnh v c ñ u tư tr c
ti p, ñ u tư vào các gi y t có giá;
©Nguyen Thi Hong Vinh
2
Khái ni m
Ng i c trú bao g m các t ch c ho c cá
nhân trong nư c
Ngoài ra, ngư i cư trú còn bao g m:
Văn phòng ñ i di n
nư c ngoài c a các t
ch c trong nư c;
Công dân trong nư c cư trú nư c ngoài dư i
12 tháng;
Công dân trong nư c ñi du l ch, h c t p, ch a
b nh và thăm vi ng nư c ngoài không k th i
h n
Ngư i nư c ngoài cư trú VN t 12 tháng tr
lên
(Theo quy ñ nh ñi u 3 Ngh ñ nh 164/1999/Nð
CP v qu n lý Cán cân thanh toán qu c t c a
VN)
-
©Nguyen Thi Hong Vinh
Khái ni m
-
-
Ng i không c trú bao g m các t ch c hay
cá nhân nư c ngoài
Ngoài ra, ngư i không cư trú còn bao g m:
Văn phòng ñ i di n c a các t ch c nư c
ngoài trong nư c
Công dân trong nư c cư trú nư c ngoài trên
12 tháng
Công dân nư c ngoài ñi du l ch, h c t p, ch a
b nh và thăm vi ng trong nư c không k th i
h n
Ngư i nư c ngoài cư trú
trong nư c dư i
12 tháng
©Nguyen Thi Hong Vinh
Khái ni m
Vi t Nam:
- Ngân hàng Nhà nư c Vi t Nam là
cơ quan ch u trách nhi m ch trì, l p,
theo dõi và phân tích cán cân thanh
toán
- ð ng ti n h ch toán là USD
©Nguyen Thi Hong Vinh
3
Ý nghĩa BP
–Tr ng thái BP nh hư ng tr c
ti p lên t giá h i ñoái, là công
c quan tr ng phát tín hi u v
tình tr ng c a n n kinh t , v
các v n ñ kinh t vĩ mô
–BP có ý nghĩa ñ c bi t quan
tr ng ñ i v i
Chính ph
Doanh nghi p
©Nguyen Thi Hong Vinh
ð c ñi m BP
Ghi chép các lu ng chu chuy n hàng hóa,
d ch v hay tài s n
Ghi chép các thay ñ i v TS N và TS Có
gi a Ngư i cư trú và Ngư i không cư trú
Gi ng b/c v ngu n v n và s d ng v n
c a doanh nghi p, cán cân thanh toán cho
bi t, trong m t th i kỳ nh t ñ nh, m t qu c
gia có các ngu n ti n t ñâu và s d ng
ngu n ti n ñó như th nào
Minh ho
©Nguyen Thi Hong Vinh
Nguyên t c h ch toán BP
Nguyên t c bút toán kép: m t bút
toán ghi n
bao gi
cũng có m t bút
toán ghi có tương ng và ngư c l i;
Các giao d ch ñư c ghi n là các giao
d ch làm phát sinh c u ngo i t
Các giao d ch ñư c ghi có là các giao
d ch làm phát sinh cung ngo i t
©Nguyen Thi Hong Vinh
4
BP – bút toán kép
Ghi Có
Ghi N
-Xu t kh u hàng hóa
-Xu t kh u d ch v
-Nh p kh u hàng hóa
-Nh p kh u d ch v
-Ti p nh n thu nh p
-Ti p nh n vi n tr , chuy n ti n
v
-Chuy n tr thu nh p
-C p vi n tr , chuy n ti n ñi
-Ti p nh n v n, tài s n
-Chuy n giao v n, tài s n
-Tăng tài s n trong nư c c a
ngư i không cư trú
-Gi m tài s n nư c ngoài c a
ngư i cư trú
-Gi m tài s n trong nư c c a
ngư i không cư trú
-Tăng tài s n nư c ngoài c a
ngư i cư trú
Lưu ý: - “trong nư c” / “nư c ngoài” căn c theo qu c gia c a ngư i cư trú
©Nguyen Thi Hong Vinh
Ví d
Hãy h ch toán các nghi p v vào BP c a Vi t
Nam
1. Nhà XK g o VN 1tri u t n g o tr giá 2tri u
USD sang M . Ti n ñư c chuy n vào TK
Vietcombank m t i M
2. VN NK 10tri u JPY máy móc t Nh t. Ti n
ñư c chuy n tr t TK ACB m t i Nh t.
3. D án FDI vào VN c a Singapore tr giá 10tr
USD trong ñó 5tri u là máy móc, 2tri u là ti n
chuyên viên, 3 tri u chuy n vào TK c a STB
Singapore
©Nguyen Thi Hong Vinh
3.2 C u trúc c a BP
Nguyen Thi Hong Vinh
5
3.2 C U TRÚC C A BP
Cán cân thanh toán g m 4 b ph n
chính:
- Cán cân vãng lai
- Cán cân v n
- Cán cân t ng th
- Cán cân bù ñ p chính th c
©Nguyen Thi Hong Vinh
3.2 C U TRÚC C A BP
Cán cân vãng lai (CA)
– Ph n ánh t p trung các giao d ch trao ñ i tài s n
th c (hàng hóa, d ch v ), chi tr thu nh p (lương,
lãi), và các kho n chuy n giao m t chi u vì m c
ñích tiêu dùng (vi n tr , ki u h i)
Cán cân v n (KA)
– Ph n ánh t p trung các giao d ch trao ñ i tài s n tài
chính (ch ng khoán, tín d ng, ti n g i, ti n m t, và
các ch ng quy n s h u tài s n khác)
Cán cân d tr chính th c (OR)
– Ph n ánh t p trung các giao d ch liên quan ñ n d
tr ngo i h i c a chính ph nh m can thi p t giá,
ho c ñi u ch nh tr ng thái m t cân b ng BP
Nh m l n và sai sót th ng kê (eo)
©Nguyen Thi Hong Vinh
Kho n m c giao d ch
CÁN CÂN VÃNG LAI
N (-) Có (+)
-35
1. Xu t kh u, Nh p kh u hàng hóa
+ 400
2. Xu t kh u, Nh p kh u d ch v
-450
3. Ti p nh n, Chi tr thu nh p (lương, lãi, c t c)
-10
4. Chuy n giao vãng lai m t chi u (vi n tr , ki u h i)
+2
+ 23
CÁN CÂN V N
+ 30
5. ð u tư tr c ti p (ra nư c ngoài, vào trong nư c)
+ 120
6. ð u tư gián ti p (ra nư c ngoài, vào trong nư c)
+ 20
7. Tài s n khác (tín d ng, ti n g i, khác)
-130
8. Nh m l n và sai sót th ng kê
-10
CÁN CÂN D
TR
CHÍNH TH C
+5
9. D tr chính th c
+5
D tr Vàng, ngo i t , SDR, Tín d ng IMF, Vay khác
CÁN CÂN THANH TOÁN
+ 30
+5
0
0
©Nguyen Thi Hong Vinh
6
CÁN CÂN THANH TOÁN (BOP)
A
B
CÁN CÂN VÃNG LAI
-5
+ 15
1. Xu t kh u, Nh p kh u hàng hóa
+ 30
+ 200
2. Xu t kh u, Nh p kh u d ch v
-45
-180
3. Ti p nh n, Chi tr thu nh p (lương, lãi, c t c)
+3
-10
4. Chuy n giao vãng lai m t chi u (vi n tr , ki u h i)
+7
+5
CÁN CÂN V N
+5
+ 10
+ 30
5. ð u tư tr c ti p (ra nư c ngoài, vào trong nư c)
-13
6. ð u tư gián ti p (ra nư c ngoài, vào trong nư c)
-2
+6
7. Tài s n khác (tín d ng, ti n g i, khác)
18
-22
8. Nh m l n và sai sót th ng kê
2
-4
CÁN CÂN D
0
-25
TR
CHÍNH TH C
9. D tr chính th c
-25
D tr Vàng, ngo i t , SDR, Tín d ng IMF, Vay khác
CÁN CÂN THANH TOÁN
-25
0
0
©Nguyen Thi Hong Vinh
Cán cân Vãng lai (BCA)
Thương m i hàng hóa
– Xu t kh u và nh p kh u hàng hóa
Thương m i d ch v
– Xu t kh u và nh p kh u d ch v
Thu nh p
– Thu và chi tr lương, thu nh p t ñ u tư (ti n lãi,
c t c)
Chuy n giao m t chi u vì m c ñích tiêu
dùng
– Vi n tr không hoàn l i, chuy n ti n tư nhân, quà
bi u
Cán cân Vãng lai = s dư tài kho n
Vãng lai
©Nguyen Thi Hong Vinh
Cán Cân V n (BKA)
Chuy n giao v n m t chi u
– Vi n tr phát tri n cơ s h t ng, Xóa n vay
ð u tư tr c ti p
– ð u tư m i, H p nh t và Sát nh p
ð u tư gián ti p
– C phi u, trái phi u, ch ng khoán phái sinh
ð u tư khác
– Tín d ng thương m i, Tín d ng ngân hàng,
Ti n m t, Ti n g i
Cán cân V n = s dư tài kho n V n
©Nguyen Thi Hong Vinh
7
CÁN CÂN CƠ B N (BB)
Cán cân cơ b n b ng t ng hai cán
cân: cán cân vãng lai + cán cân v n
dài h n
Cán cân cơ b n ph n ánh tương ñ i
t ng quát tình tr ng n nư c ngoài
c a m t qu c gia
Tình tr ng cán cân cơ b n nh
hư ng lâu dài ñ n n n kinh t và t
giá h i ñoái
©Nguyen Thi Hong Vinh
D
tr
chính th c
D tr vàng và ngo i t
ph
D tr SDR t i IMF
Tài s n d tr khác
Tài tr ngo i l
c a chính
– Quan h tín d ng v i chính ph
nư c (các NHTW khác)
các
Cán cân d tr (bù ñ p) chính th c
©Nguyen Thi Hong Vinh
CÁN CÂN T NG TH (OB)
Cán cân t ng th b ng t ng hai cán cân:
cán cân vãng lai + cán cân v n;
Trong th c t , cán cân t ng th còn bao
g m m t h ng m c ñư c g i là nh m
l n và sai sót
©Nguyen Thi Hong Vinh
8
3.3 TH NG DƯ VÀ THÂM H T CÁN
CÂN THANH TOÁN
Nguyen Thi Hong Vinh
3.3 TH NG DƯ VÀ THÂM H T CÁN
CÂN THANH TOÁN
V i nguyên t c bút toán kép, cán cân
thanh toán luôn cân b ng
Khi nói cán cân thanh toán thâm h t hay
th ng dư là các nhà kinh t mu n nói ñ n
thâm h t hay th ng dư c a m t nhóm các
cán cân b ph n nh t ñ nh trong cán cân
thanh toán
©Nguyen Thi Hong Vinh
ð ng th c cơ b n c a BP
Tr ng thái cán cân b ph n
– Thâm h t (T ng Có < T ng N )
– Th ng dư (T ng Có > T ng N )
– Cân b ng (T ng Có ~ T ng N )
ð ng th c cơ b n c a BP
– Cán cân t ng th luôn
b ng
tr ng thái cân
CA + KA + OR = 0
(không có sai sót th ng kê, nghĩa là eo = 0)
©Nguyen Thi Hong Vinh
9
3.3.1 TH NG DƯ VÀ THÂM H T CÁN CÂN
THƯƠNG M I
CCTM có th cho bi t:
- Xu hư ng v n ñ ng c a CCVL
- M c ñ m c a c a n n kinh t
- Năng l c c nh tranh c a n n kinh t
Tình tr ng CCTM nh hư ng tr c ti p
và nhanh chóng ñ n t giá, tăng trư ng
kinh t và l m phát
Ví d , CCTM thâm h t thư ng tác ñ ng
làm t giá tăng, ñ ng n i t gi m giá…
©Nguyen Thi Hong Vinh
3.3.2 TH NG DƯ VÀ THÂM H T CÁN CÂN
VÃNG LAI
Tình tr ng CCVL nh hư ng tr c ti p
và nhanh chóng ñ n t giá, tăng
trư ng kinh t và l m phát
N u th ng dư, nó ph n ánh tài s n có
ròng c a qu c gia tăng lên
N u thâm h t, nó ph n ánh tài s n n
ròng c a qu c gia tăng lên
©Nguyen Thi Hong Vinh
3.3.3 TH NG DƯ VÀ THÂM H T CÁN CÂN
CƠ B N
Cán cân cơ b n ph n ánh t ng quát
tình tr ng n nư c ngoài c a m t qu c
gia vì v n dài h n có ñ c trưng c a s
phân ph i l i thu nh p tương ñ i n
ñ nh trong m t th i gian dài gi a m t
qu c gia và ph n th gi i còn l i
©Nguyen Thi Hong Vinh
10
3.3.3 TH NG DƯ VÀ THÂM H T CÁN CÂN
CƠ B N
S bù ñ p cho nhau gi a th ng dư c a
CCVL và thâm h t cán cân v n dài h n
có th ñư c duy trì lâu dài
©Nguyen Thi Hong Vinh
BP
1
2
3
4
5
6
7
CA
0
-5
-5
-5
+5
+5
-5
KA
0
+5
+3
+6
-6
-3
-5
BOP
0
0
-2
+1
-1
+2
-10
∆R
0
0
+2
-0.8 +0.7
0
+5.8
0
0
0
+0.2 -0.3
+2
-4.2
©Nguyen Thi Hong Vinh
32
Câu h i
Phân tích trư ng h p qu c gia
trong tình hu ng 4, 5, 6, 7.
Moät nöôùc ngheøo neân choïn
tröôøng hôïp naøo?
Neáu BP ≠ 0, ∆ R ≠ 0 thì tyû giaù
hoái ñoaùi thay ñoåi theá naøo?
©Nguyen Thi Hong Vinh
11
3.3.3 TH NG DƯ VÀ THÂM H T CÁN CÂN
CƠ B N
M t qu c gia có CCVL thâm h t ñ ng
th i có các lu ng v n dài h n ròng ch y
ra; ñi u này làm cho cán cân cơ b n b
thâm h t n ng n , ñây có ph i là m t tín
hi u x u c a n n kinh t ? Gi i thích
©Nguyen Thi Hong Vinh
3.3.3 TH NG DƯ VÀ THÂM H T CÁN
CÂN CƠ B N
M t qu c gia có cán cân cơ b n
th ng dư, trong ñó lu ng v n ròng dài
h n ch y vào l n hơn m c thâm h t
CCVL. B n ñánh giá n n kinh t này
như th nào?
©Nguyen Thi Hong Vinh
3.3.4 TH NG DƯ VÀ THÂM H T CÁN CÂN
T NG TH
Dư i ch ñ t giá c ñ nh:
- Tình tr ng m t cân b ng cán cân t ng
th cho bi t áp l c d n ñ n phá giá hay
nâng giá n i t ;
- ð duy trì t giá c ñ nh, NHTW dùng
d tr ngo i h i ñ can thi p
CA + KA = - OR
©Nguyen Thi Hong Vinh
12
3.3.4 TH NG DƯ VÀ THÂM H T CÁN CÂN
T NG TH
Dư i ch ñ t giá th n i:
- Cán cân t ng th luôn có xu hư ng v n
ñ ng tr l i tr ng thái cân b ng
CA + KA = 0 ho c
CA = - KA
– Tr ng thái thâm h t (th ng dư) c a
CA ñư c tài tr b ng tr ng thái th ng
dư (thâm h t) c a KA
– T giá t ñ ng thay ñ i, qua ñó ñi u
ch nh tr ng thái BP
©Nguyen Thi Hong Vinh
3.4 Các y u t nh hư ng ñ n
BOP
•Các y u t tác ñ ng ñ n cán cân vãng lai
•Các y u t tác ñ ng ñ n cán cân v n
Nguyen Thi Hong Vinh
3.4.1 Các y u t nh hư ng ñ n
cán cân vãng lai
Tăng trư ng kinh t
T giá h i ñoái
L m phát
Các rào c n thương m i
©Nguyen Thi Hong Vinh
13
Tăng trư ng kinh t
Qu c gia có m c tăng trư ng kinh t
cao thư ng tr i qua th i kỳ thâm h t
cán cân thương m i
©Nguyen Thi Hong Vinh
T GIÁ H I ðOÁI
T giá bi n ñ ng tác ñ ng lên XK và
NK
Trong ñi u ki n h s co giãn c a
c u hàng hóa XK và c u hàng hóa
NK tương ñ i cao thì khi t giá tăng
s làm tăng XK và gi m NK; ñi u này
có th d n ñ n c i thi n CCVL
©Nguyen Thi Hong Vinh
T GIÁ H I ðOÁI
Trong quá kh , nhi u n n kinh t
thư ng s d ng bi n pháp phá giá
n i t ñ c i thi n CCVL
Ngày nay, nhi u n n kinh t th c
hi n chính sách duy trì ñ ng ti n y u
ñ t o l i th c nh tranh v giá và
c i thi n CCVL
©Nguyen Thi Hong Vinh
14
T GIÁ H I ðOÁI
Cơ s lý thuy t (ñi u ki n MarshallLerner) cũng như b ng ch ng th c
nghi m (hi u ng tuy n J) ch ra r ng
phá giá không ph i lúc nào cũng d n
ñ n c i thi n CCVL;
©Nguyen Thi Hong Vinh
T GIÁ H I ðOÁI
-
ði u ki n Marshall-Lerner ch ra r ng:
Phá giá t o ra hai hi u ng, hi u ng giá
và hi u ng lư ng
Hi u ng giá là nhân t làm cho CCVL x u
ñi
Hi u ng lư ng là nhân t góp ph n c i
thi n CCVL
Tình tr ng CCVL sau khi phá giá ph
thu c vào tính tr i c a hi u ng kh i
lư ng hay hi u ng giá c
©Nguyen Thi Hong Vinh
T GIÁ H I ðOÁI
Các b ng ch ng th c nghi m ch ra
r ng:
- Phá giá thư ng không tránh ñư c
hi u ng tuy n J
- CCVL thư ng x u ñi sau khi phá giá,
sau ñó d n d n m i ñư c c i thi n
theo th i gian
©Nguyen Thi Hong Vinh
15
T GIÁ H I ðOÁI
Hi u ng tuy n J:
Cán cân vãng lai
Tuy n J
Th ng dư(+)
t1
0
t2
t3
Thâm h t (+)
©Nguyen Thi Hong Vinh
T GIÁ H I ðOÁI
Ba nguyên nhân chính gi i thích hi u
ng tuy n J:
- Ph n ng c a ngư i tiêu dùng di n ra
ch m
- Ph n ng c a ngư i s n xu t di n ra
ch m
- C nh tranh không hoàn h o
©Nguyen Thi Hong Vinh
L M PHÁT
M t qu c gia có m c l m phát cao
hơn so v i các ñ i tác thương m i
thư ng tr i qua th i kỳ thâm h t
CCVL
©Nguyen Thi Hong Vinh
16
Các rào c n thương m i
Nhi u qu c gia s d ng các rào c n
thương m i ñ b o v CCVL
Bi n pháp này không thích h p trong
b i c nh t do hóa thương m i
©Nguyen Thi Hong Vinh
3.4.2 Các y u t
nh hư ng ñ n cán cân v n
Lãi su t
Các lo i thu
Các bi n pháp ki m soát v n
Các kỳ v ng v thay ñ i t giá
©Nguyen Thi Hong Vinh
3.4.2 Các y u t
nh hư ng ñ n cán cân v n
Lãi su t
- Lãi su t m t qu c
gia tăng s làm cho
Các lo i thu
các tài s n tài chính
Các bi n pháp ki m
c a qu c gia ñó h p
soát v n
d n các nhà ñ u tư
Các kỳ v ng v thay
nư c ngoài
ñ i t giá
cán cân v n có th
ñư c c i thi n trong
ng n h n
©Nguyen Thi Hong Vinh
17
3.4.2 Các y u t
nh hư ng ñ n cán cân v n
- Áp d ng các lo i thu
Lãi su t
ñánh trên lãi v n
Các lo i thu
(capital gain) ho c
Các bi n pháp ki m
ñánh trên các kho n
soát v n
Các kỳ v ng v thay ñ i thu nh p ñ u tư (c t c
và lãi cho vay) s làm
t giá
cho các ch ng khoán
không còn h p d n các
nhà ñ u tư nư c ngoài
cán cân v n có th b
x u ñi
©Nguyen Thi Hong Vinh
3.4.2 Các y u t
cân v n
Lãi su t
Các lo i thu
Các bi n pháp
ki m soát v n
Các kỳ v ng v
thay ñ i t giá
nh hư ng ñ n cán
- Các nhà ñ u tư l a
ch n ñ u tư vào các
ch ng khoán nư c
ngoài n u m c sinh
l i cao hơn
- M c sinh l i c a
ch ng khoán nư c
ngoài ph thu c vào
m c sinh l i danh
nghĩa c a ch ng
khoán và m c thay
ñ i t giá
©Nguyen Thi Hong Vinh
3.4.2 Các y u t
cân v n
Lãi su t
Các lo i thu
Các bi n pháp
ki m soát v n
Các kỳ v ng v
thay ñ i t giá
nh hư ng ñ n cán
- Khi m t ñ ng ti n tăng
giá, m c sinh l i c a
ch ng khoán ghi b ng
ñ ng ti n ñó s tăng
- M t ñ ng ti n ñư c kỳ
v ng là tăng giá thì các
ch ng khoán ghi b ng
ñ ng ti n ñó s h p d n
nhà ñ u tư nư c ngoài
- Cán cân v n c a m t
qu c gia có th ñư c
c i thi n n u ñ ng ti n
c a qu c gia ñó ñư c
kỳ v ng là tăng giá
©Nguyen Thi Hong Vinh
18
Vi t Nam
ð nh hư ng chính sách
– T do hóa các giao d ch vãng lai
– Ti p t c l trình t ng bư c t do hóa các giao d ch
v n m t cách th n tr ng và có ch n l c
– Ti p t c th c hi n ch ñ t giá h i ñoái c ñ nh
ñơn t có ñi u ch nh theo hư ng thúc ñ y tăng
trư ng xu t kh u và thu hút v n ñ u tư tr c ti p
nư c ngoài
– Phát tri n th trư ng ngo i t theo hư ng ña d ng
hóa các công c giao d ch
– T ng bư c chuy n các quan h vay mư n-hoàn
tr sang quan h mua-bán tài s n tài chính, h n
ch tình tr ng ñô-la-hóa, và c i thi n kh năng
chuy n ñ i c a ñ ng VND
©Nguyen Thi Hong Vinh
©Nguyen Thi Hong Vinh
©Nguyen Thi Hong Vinh
19
©Nguyen Thi Hong Vinh
©Nguyen Thi Hong Vinh
©Nguyen Thi Hong Vinh
20
- Xem thêm -
.PDF 
20 
110 
79 
