Tài liệu Bai 1 thành phần nguyên tử

Gi¸o ¸n Hãa Häc 10 n©ng cao NguyÔn ThÞ KiÒu Trang GV: CHƯƠNG 1: NGUYÊN TỬ Ngµy so¹n: Tieát: 3 Baøi 1: THAØNH PHAÀN NGUYEÂN TÖÛ I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC: 1. Kieán thöùc: - BiÕt nguyªn tö lµ phÇn tö nhá nhÊt cña nguyªn tè, kh«ng ph©n chia ®îc trong c¸c ph¶n øng ho¸ häc. - Nguyªn tö cã cÊu t¹o gåm h¹t nh©n vµ vá electron. Nguyªn tö cã cÊu t¹o rçng. 2. Kó naêng: + BiÕt ho¹t ®éng ®éc lËp vµ hîp t¸c ®Ó hoµn thµnh nhiÖm vô häc tËp. + Cã kÜ n¨ng t×m kiÕm th«ng tin vÒ nguyªn tö trªn m¹ng internet, lu gi÷ vµ xö lÝ th«ng tin. II. CHUAÅN BÒ: - Phãng to h×nh 1.1 ; 1.2 vµ h×nh 1.3 (SGK). - ThiÕt kÕ m« pháng c¸c thÝ nghiÖm SGK trªn m¸y vi tÝnh (cã thÓ dïng phÇn mÒm Powerpoint hoÆc Macromedia Flash) ®Ó d¹y häc. III. THIẾT KẾ BÀI HỌC: Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Hoaït ñoäng 1 : Toå chöùc tình huoáng hoïc taäp T¹i sao trong hµng ngµn n¨m sau khi cã quan niÖm vÒ HS : V× cha cã c¸c thiÕt bÞ khoa häc ®Ó kiÓm chøng nguyªn tö cña §ª-m«-crit ®· kh«ng cã mét tiÕn bé nµo gi¶ thuyÕt cña §ª-m«-crit. M·i ®Õn cuèi thÕ kØ XIX, trong nghiªn cøu vÒ nguyªn tö? ®Çu thÕ kØ XX míi cã c¸c thÝ nghiÖm cña T«m-x¬n, R¬-d¬-pho. Hoaït ñoäng 2 : Thí nghieäm tìm ra electron GV : Giíi thiÖu thiÕt bÞ, hiÖn tîng x¶y ra trong thÝ nghiÖm cña T«m-x¬n, rót ra kÕt luËn. NÕu trªn ®êng ®i cña tia ©m cùc ®Æt mét chong chãng nhÑ, chong chãng quay. Tia ©m cùc bÞ lÖch vÒ phÝa cùc d¬ng trong ®iÖn trêng. GV : Tia ©m cùc lµ g× ? Tia ©m cùc ®îc h×nh thµnh trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo ? Khèi lîng vµ ®iÖn tÝch cña electron ? GV Trong nguyªn tö, electron mang ®iÖn tÝch ©m. Nhng nguyªn tö trung hßa vÒ ®iÖn, vËy phÇn mang ®iÖn d¬ng ®îc ph©n bè nh thÕ nµo trong nguyªn tö ? HS quan s¸t h×nh 1.1 vµ 1.2 (SGK) ®· phãng to trªn b¶ng. - Sù ph¸t hiÖn tia ©m cùc chøng tá nguyªn tö lµ cã thËt, nguyªn tö cã cÊu t¹o phøc t¹p. - TÝnh chÊt cña tia ©m cùc : + Tia ©m cùc gåm c¸c electron mang ®iÖn tÝch ©m chuyÓn ®éng rÊt nhanh. + Electron chØ tho¸t ra khái nguyªn tö trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt. + Khèi lîng, ®iÖn tÝch e (SGK). Hoaït ñoäng 3 : Thí nghieäm tìm ra haït nhaân nguyeân töû GV giíi thiÖu c¸c thiÕt bÞ thÝ nghiÖm cña HS quan s¸t h×nh 1.3 phãng to, suy nghÜ vÒ hiÖn t- R¬-d¬- 1 Gi¸o ¸n Hãa Häc 10 n©ng cao NguyÔn ThÞ KiÒu Trang GV: Hoaït ñoäng cuûa GV pho, ®Æt c©u hái: T¹i sao hÇu hÕt h¹t  xuyªn th¼ng qua l¸ vµng, trong khi chØ cã mét sè Ýt h¹t  bÞ lÖch híng vµ mét sè Ýt h¬n n÷a h¹t  bÞ bËt trë l¹i ? GV tæng kÕt : PhÇn mang ®iÖn d¬ng kh«ng n»m ph©n t¸n nh T«m-x¬n ®· nghÜ, mµ tËp trung ë t©m nguyªn tö, gäi lµ h¹t nh©n nguyªn tö. VËy h¹t nh©n nguyªn tö ®· lµ phÇn nhá nhÊt cña nguyªn tö cha ? Hoaït ñoäng cuûa HS îng x¶y ra trong thÝ nghiÖm. HS : ChØ cã thÓ gi¶i thÝch hiÖn tîng trªn lµ do nguyªn tö cã cÊu t¹o rçng. PhÇn mang ®iÖn tÝch d¬ng chØ chiÕm mét thÓ tÝch rÊt nhá bÐ so víi kÝch thíc cña c¶ nguyªn tö. Hoaït ñoäng 4 : Tìm hieåu caáu taïo haït nhaân HS ®äc SGK vµ nhËn xÐt : + H¹t nh©n cha ph¶i lµ phÇn nhá nhÊt cña nguyªn tö. + H¹t nh©n gåm c¸c proton vµ n¬tron. + Khèi lîng vµ ®iÖn tÝch cña proton vµ n¬tron (SGK). - HS kÕt luËn : h¹t nh©n ®îc t¹o nªn tõ c¸c h¹t proton vµ n¬tron Proton lµ g× ? Khèi lîng vµ ®iÖn tÝch cña proton ? N¬tron lµ g× ? Khèi lîng vµ ®iÖn tÝch cña n¬tron ? GV : C¸c thÝ nghiÖm ®· x¸c nhËn nguyªn tö lµ cã thËt, cã cÊu t¹o rÊt phøc t¹p. VËy kÝch thíc vµ khèi lîng cña nguyªn tö nh thÕ nµo ? Hoaït ñoäng 5 : Tìm hieåu kích thöôùc vaø khoái löôïng nguyeân töû : 1. KÝch thíc GV gióp HS h×nh dung nguyªn tö cã kÝch thíc rÊt nhá, nÕu coi nguyªn tö lµ mét khèi cÇu th× ®êng kÝnh cña nã ~10–10 m. H¹t nh©n cã kÝch thíc rÊt nhá so víi nguyªn tö, ®êng kÝnh cña h¹t nh©n ~10–5 nm (nhá h¬n nguyªn tö ~ 10000 lÇn). 2. Khèi lîng GV cã thÓ dïng ®¬n vÞ gam hay kg ®Ó ®o khèi lîng nguyªn tö ®îc kh«ng? T¹i sao ngêi ta sö dông ®¬n vÞ u 1 (®vC) b»ng khèi lîng nguyªn tö cacbon lµm ®¬n 12 vÞ ? HS ®äc SGK rót ra c¸c nhËn xÐt : + Nguyªn tö c¸c nguyªn tè kh¸c nhau cã kÝch thíc kh¸c nhau. + §¬n vÞ ®o kÝch thíc nguyªn tö lµ Å, nm. 1 Å = 10–10m, 1nm = 10 Å HS dïng c¸c ®¬n vÞ nh gam hay kg ®Ó ®o khèi lîng nguyªn tö rÊt bÊt tiÖn do sè lÎ vµ cã sè mò ©m rÊt lín, nh 19,9264.10–27kg lµ khèi lîng nguyªn tö cacbon. Do ®ã, ®Ó thuËn tiÖn h¬n trong tÝnh to¸n, ngêi ta dïng ®¬n vÞ u (®vC). Hoaït ñoäng 6 : Toång keát vaø vaän duïng. GV tæng kÕt c¸c néi dung ®· häc, ra bµi tËp vÒ nhµ cho HS. HS gi¶i c¸c bµi tËp 1, 2, 3, 4 trong SGK theo 4 nhãm. Mçi nhãm cö mét ®¹i diÖn lªn ch÷a bµi tËp ®· ®îc ph©n c«ng. C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt kÕt qu¶. IV. Bµi míi : H¹t nh©n nguyªn tö- Nguyªn tè hãa häc. - Sù liªn quan gi÷a sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n víi sè proton vµ sè electron. - Sè khèi cña h¹t nh©n ®îc tÝnh nh thÕ nµo ? - Kh¸i niÖm nguyªn tè hãa häc ? 2