3/29/2010
Ch¬ng 5. Sinh lý m¸u & TUẦN HOÀN
A. Sinh lý m¸u
* M¸u lµ nguån gèc c¸c lo¹i dÞch trong c¬ thÓ ?
- DÞch gian bµo: m¸u ngÊm vµo khe hë c¸c TB
- DÞch néi bµo: vµo trong TB
- DÞch n·o tuû: trong n·o tuû
- DÞch b¹ch huyÕt: vµo èng l©m ba
- MÊt m¸u ®ét ngét à cho¸ng, ngÊt cã thÓ chÕt do P m¸u ë
mao qu¶n gi¶m ®ét ngét, ®.b ë n·oà ø/c TK
- Cã thÓ lÊy 1/2-2/3 tæng lîng m¸u
I. Chøc n¨ng sinh lý m¸u
* VËn chuyÓn
- V/c O2, CO 2 m« bµo « phæi
- V/c d.d tõ èng tiªu ho¸ à m« bµo, sp’ T§C (CO2, urª, uric)
à c¬ quan bµi tiÕt
* §iÒu hoµ
- Th©n nhiÖt (hÌà ngo¹i vi gi·n à to¶ nhiÖt, mïa ®«ng co …)
- C©n b»ng néi m«i: pH. Ptt…
- §iÒu hoµ thÓ dÞch (Hormon à ®iÒu hoµ T§C, sinh trëng...)
* B¶o vÖ:
Do c¸c b/c, kh¸ng thÓà ng¨n c¶n, tiªu diÖt VK, vËt l¹ …
II. Thµnh phÇn: 2 TP chÝnh
+ DÞch thÓ (huyÕt t¬ng) 73% - vµng nh¹t
+ Cã h×nh (h/c, b/c, tiÓu cÇu) 27%, ë c¸c chÐp 36%
b/c
HuyÕt t¬ng ¹
cßn fibrinogen
h/c
Chèng ®«ng, ®Ó l¾ng
Nguyễn Bá Mùi
HuyÕt thanh
Côc m¸u
fibrin+ TP cã h×nh
§Ó l¾ng
1
3/29/2010
2.1. Sinh lý huyÕt t ¬ng (plazma)
2.1.1. Thµnh phÇn
90–92% H2O
8–10% VCK
H÷u c¬
V« c¬
Protein, ®êng, mì,
hocmon, VTM, enzym
chñ yÕu bicacbonat
cña Na, K, Ca, Mg
a. Protein (6 – 8%)
* Albumin
+ T¹o Ptt m¸u à gi÷ níc
+ V/c s¾c tè mËt, a.bÐo …
+ Tham gia cÊu t¹o t/c m« bµo à ph¶n ¸nh sù sinh trëng
a, b globilin: T/gia v/c cholesteron, H. steroit ..
* Globulin
MD (IgG, IgA. IgE, IgD, IgM )
g globulin
Tham gia c¸c yÕu tè ®«ng m¸u
à A/G (hÖ sè protein) à t×nh tr¹ng søc khoÎ
- A/G- cã thÓ A- (tèt® søc s¶n xuÊt -) or G¯(c/n MD¯)
- A/G¯ cã thÓ A¯(suy d.d, gan, viªm thËn) or G-(nhiÔm khuÈn)
* Fibrinogen: yÕu tè sè I qu¸ tr×nh ®«ng m¸u
b. C¸c thµnh phÇn kh¸c
* §êng: - chñ yÕu glucoz cung cÊp E cho c¬, TK
- [glucose] huyÕt æn ®Þnh & ¹ c¸c loµi ¹
* Lipit: chñ yÕu d¹ng mì trung tÝnh, A. bÐo, cholesteron
•C¸c enzym, hocmon, VTM …
•Kho¸ng: cã c¶ nguyªn tè ®a lîng vµ vi lîng
Nguyễn Bá Mùi
2
3/29/2010
2.1.2. pH m¸u vµ hÖ ®Öm
Ø
pH (ë §V): » 7,35 – 7,50 vµ æn ®Þnh
(trong 1 loµi xª dÞch
0,1- 0,2)
7,25-7,6 (VD:cá vược 7,63; cá bống Gobio 7,7;
cá diếc và cá chép là 7,6)
pH (c¸)=
* æn ®Þnh cã t/d: duy tr× c¸c h/® cña c¬ thÓ (T§C)
duy tr× t/d cña c¸c kÝch tè
duy tr× h/® c¸c enzym
* §Ó æn ®Þnh th«ng qua :
+ h« hÊp® th¶i CO2
+ thËn ® th¶i uric
+ chñ yÕu lµ do hÖ ®Öm
ØHÖ
v
®Öm m¸u: æn ®Þnh pH m¸u
C¸c ®«i ®Öm (axÝt yÕu/muèi axÝt ®ã) or (muèi axÝt/muèi kiÒm)
§Öm trong huyÕt t¬ng (4 ®«i)
H2CO3
NaHCO 3
AxÝt h/c¬
muèi Na cña nã
H-protein
Na-protein
NaH2PO4
Na2HPO 4
§Öm trong hång cÇu (5 ®«i)
H2CO3
KHCO 3
KH2PO4
K2HPO 4
HHbO 2
KHbO2
HHb
KHb
AxÝt h/c¬
muèi K cña nã
• Nguyªn t¾c ®Öm: khi cã kiÒm ® k/h víi axÝt ®«i ®Öm
khi cã axÝt ® k/h muèi kiÒm
XÐt c¸c p/ø ®Öm:
+ KiÒm:
BOH + H 2CO3
(K, Na)
= BHCO 3
+
(th¶i qua thËn)
H 2O
H/c¬: Lactic + NaHCO3 = Lactat Na + H2CO3
+ AxÝt:
H2O+ CO 2- phæi
Víi CO2 + H2O
anhydraza
H2CO3
H+ (m¸u axÝt)
HCO3-
- Trong h/c: HHb/KHb, HHbO 2/KHbO2 sÏ ®Öm
CO2 + H2O ® H2CO3 + KHb T/chøc KHCO 3 + HHb
Mang
CO2 + H 2O ® H2CO3 + KHbO 2
Nguyễn Bá Mùi
Tæ chøc
Mang
KHCO 3 + HHbO 2
3
3/29/2010
- Trong huyÕt t¬ng: H-protein/Na-protein ®Öm
CO2 + H2O® H2CO3 + Na-protein
Tæ chøc
Phæi
NaHCO3+ H-protein
v
NaHCO3 > 20 lÇn H 2CO3à k/n ®Öm axÝt > kiÒm
v
Dù tr÷ kiÒm = sè mg NaHCO 3/100ml m¸u (mg%)
v
Dù tr÷ kiÒm ph¶n ¸nh k/n ho¹t ®éng cña c¸
Tróng ®éc toan kiÒm: [kiÒm] or [axÝt] m¸u qu¸ cao
2.1.3. ASTT m¸u hay huyÕt t¬ng
a. HiÖn tîng thÈm thÊu: TN:
B
[C2]
- Dung dÞch ®êng (C 2>C1)
àB t¨ng lªn: C1 = C2(æn ®Þnh)
® Cét níc t¨ng lªn t¹o P thuû tÜnh
A
[C1]
®¸y b¸n thÊm
(chØ níc qua)
àASTT= P thuû tÜnh trªn 1 §V S mµng b¸n thÊm (cm2)
b. C¸ch tÝnh ASTT : = å P (riªng phÇn)
àASTTm¸u = ASTT thÓ keo + ASTT tinh thÓ
Ptt thÓ keo: protein huyÕt t¬ng (chñ yÕu albumin)
Ptt thÓ keo = 25-30 mmHg, k 0 lín, quan träng (gi÷ níc)
- viªm thËn® phï?
v
Ptt tinh thÓ: muèi v/c (chñ yÕu NaCl)
- Ptt tinh thÓ = 5600 mmHg cao, Ýt quan träng (p.tö bÐ,
® Ýt t/d gi÷ níc
dÔ thÈm thÊu )
- C¸c muèi thêng xuyªn thÊm qua mq vµo t/c, ng îc
- Viªm thËn (kiªng ¨n mÆn)? hÊp thu Na + t¨ng® ø
níc m« thËn ® phï thËn
Nguyễn Bá Mùi
4
3/29/2010
•
Vanhoff: Ptt = CRT
R: h»ng sè khÝ lý tëng=0,082)
T: nhiÖt ®é tuyÖt ®èi (2730 tuyÖt ®èi = O0C)
C: nång ®é muèi = 1 ptg/lit
P = 1x0,082x273 = 22,4 at
Theo Raouct: At = K.C
K = 1,86
C = 1 ptg/l
Dung dịch cã độ hạ băng điểm 1,86 cã Ptt là 22,4 at
Độ hạ băng điểm của m¸u
0,56 cã X
0,56 x 22,4
X = ----------------- = 6,7 at gần bằng 7 at
1,86
v c.
ý nghÜa Ptt: æn ®Þnh nhê thµnh m¹ch cã thô quan
nhËn c¶m ® ®iÒu hoµ H2O ra vµo = p/x¹.
v Gi÷ h×nh d¹ng h/c:
+ ¦u tr¬ng®Ptt m¸u > Ptt h/c ® teo
+ Nhîc tr¬ng ® níc vµo h/c ®vì
v ¦/d ®iÒu trÞ: tiÕp níc (®¼ng tr¬ng)
v - ¦/d pha chÕ dung dÞch níc muèi sinh lý
Nguyễn Bá Mùi
d, ứng dụng
Cách tính và pha các dung dịch có Ptt theo ý muốn
1 ptg NaCl/l có Ptt là 22,4 at
Do NaCl phân ly hoàn toàn ra Na+ và Cl - nên nồng độ
tăng lên gấp đôi
v Thực tế chỉ cần 1/2 ptg NaCl / l đã có Ptt 22,4 at
v 1/2 ptg NaCl/l có Ptt là 22,4 at
v
X
Ptt 7 at
58,5x7
v
X = ------------ = 9,1 g/l , (0,9%) = 9%o
2 x 22,4
Nguyễn Bá Mùi
v
Nước mối sinh lý cho
cá là 0,65%
v
Nguyễn Bá Mùi
5
3/29/2010
2.2. Thµnh phÇn cã h×nh
2.2.1. Hång cÇu (tr/mm3)
2.2.1.1. H×nh th¸i, cÊu t¹o, sè lîng
+ C¸: bÇu dôc, cã nh©n
+ g/s: ®Üa, lâm 2 mÆt, K0 nh©n®- 1,63 lÇn S
- Mµng: lipoproteit bÒn v÷ng, thÈm thÊu chän läc (cho O2,
CO2, H2O, glucose & c¸c ion ©m qua)
§µn håià biÕn d¹ng khi qua mao m¹ch
* 90% H 2O + 10% VCK (90% Hb, ngoµi ra cßn cã enzym)
•S.lîng:
Î tuæi, gièng, tr¹ng th¸i sinh lý
•C¸ khoảng 1-2 triệu; ở c¸ chÐp 2 tuổi con đực 2,33 tr, con
c¸i 1,91 tr
* Thêi gian sèng : c¸ 1 th¸ng
loµi kh¸c: » 4 th¸ng
H/c giµ vì, ®îc TB líi néi m« gan, l¸ch, tuû thùc bµo
2.2.1.2 . Chøc n¨ng sinh lý
- V/c O2, CO2, d.d
- §Öm
v
Hb ®.nhËn
Hb = 90% VCK h/c (g%)
Î loµi, gièng, tuæi, giíi tÝnh, d2, s.lý ....
•
Hb = 1 globin (96%) = (2a, 2b)
4 hem (4%) – g¾n 4 chuçi
- Hem: vßng protoporphirin = 4 vßng pirol nèi = cÇu metyl, Fe ++ gi÷a
-Fe++
2 nèi phô: 1 víi globin, 1 dÔ kÕt hîp vµ ph©n ly víi O 2, CO2
* Ở loài gi¸p x¸c là Hemocyanine
Nguyễn Bá Mùi
6
3/29/2010
a. Chøc n¨ng v/c O 2, CO2
ü
Víi O2: Hb + O 2
Phæi (Po 2-)
M« bµo (Po 2¯)
ü Víi CO2: HbNH2 + CO 2
HbO2 (Fe lu«n Fe++)
M« bµo (Pco 2-)
Mang (Pco 2¯)
HbNHCOOH
Cacbamin
(kÕt hîp qua NH 2)
* KÕt hîp gi¸n tiÕp CO2
Do ho¹t ®éng T§C cña m« bµo kh«ng ngõng sinh ra CO2
Anhydraza cacbonic
CO2 + H2O ---------------------->
H2CO3
Trong hång cÇu
khu vùc tæ chøc cã KHb sÏ kÕt hîp víi H 2CO3
KHb
+ H2CO3 ------------> HHb + KHCO 3
v ë mang:
HHb + O2 -----------à HHbO2
HHbO2 + KHCO3 ---------à KHbO2 + H2CO3
v Ví dụ ở cá hồi ở 3oC: pO2 = O, không có HbO2
+ pO2 = 10 mmHg, có 60% Hb+O2
+ pO2 = 20 mmHg, có 85% Hb +O2
* Hb + HCN à HbCN (mất KN vận chuyển oxy)
vë
Nguyễn Bá Mùi
Ảnh hưởng của nhiệt độ đến sự bão hoà oxy cuả Hb:
Nhiệt độ tăng sẽ thúc đẩy HbO2 phân ly thành Hb và
CO2, nếu hạ thấp nhiệt độ sẽ có tác dụng ngược lại quá
trình trên
v Nhiệt độ mt tăng cao làm cho quá trình trao đổi chất trong
cơ thể cá tăng lên mạnh mẽ, do đó nhu cầu oxy rất lớn.
v Nhiệt độ cao thì khả năng kết hợp O2 với Hb lại giảm.
v Để khắc phục mâu thuẫn này, bảo đảm cung cấp đầy đủ
oxy cho hoạt sống của cơ thể, cần phải tăng PO2 của môi
trường để thúc đẩy sự hình thành HbO2,
v Bản thân cá có phản ứng thích nghi là tăng cường hô hấp
và nhịp đập của tim, qua đó cần bổ sung thêm O2 vào
nước (lắc thùng cá giống, hoặc bơm oxy vào túi cá), mặt
khác tăng thải CO2 ra ngoài
v
v
Nguyễn Bá Mùi
Nguyễn Bá Mùi
7
3/29/2010
• K.hîp CO qua LK phô (Fe ++ ----CO): ¸i lùc Hb + CO >
250 lÇn Hb + O 2 à [CO] k2 ³ 1% ® trªn 95% Hb à HbCO
à mÊt k/n v/c
à HÇm má, than tæ ong
àThë O2 nguyªn chÊt or h2 O2+5–8%CO2®Khö CO
b. Chøc n¨ng ®Öm: duy tr× pH m¸u nhê c¸c ®«i ®Öm
HHbO 2
KHbO 2
HHb
KHb
vµ ®Öm trong h/c
v M«i trêng axetic ®Æc Hb + NaCl à kÕt tinh hemin (h×nh
th¸i ®Æc trng loµi) ® ®iÒu tra ph¸p y, ph©n biÖt m¸u c¸c g/s.
Sù tiªu huû hång cÇu
®¹i thùc bµo
Fe2+ ®Ó s¶n
xuÊt h/c
Fe2+ dù tr÷
d¹ng feritin
Bilirubin vµo
mËt
mao qu¶n
2.2.2. B¹ch cÇu
(ngh×n/mm 3)
a,Ph©n loai
B/c kh«ng h¹t: bµo t¬ng K 0 h¹t (2 lo¹i)
- L©m ba cÇu (b/c lympho): nh©n trßn or bÇu dôc
chiÕm hÇu hÕt TB, quanh nh©n cã vßng s¸ng
à T¨ng khi vÕt th¬ng b×nh phôc
- §¬n nh©n lín: nh©n mãng ngùa chiÕm gÇn hÕt bµ o
t¬ng
Nguyễn Bá Mùi
8
3/29/2010
v
B/c cã h¹t: bµo t¬ng nhiÒu h¹t (3 lo¹i):
- ¸i toan: h¹t to, ®á da cam
- ¸i kiÒm: h¹t nhá, xanh
- Trung tÝnh: h¹t nhá, tÝm hång (Êu, gËy, ®èt)
* Số lượng:
• Bạch cầu của cá tương đối nhiều và chênh lệch rất
lớn giữa các loài.
• Ví dụ cá chình: 90.000;
• cá Esox 37.500; cá vược 40.000;
• cá diếc 51.000
Sù s¶n sinh c¸c b¹ch cÇu vµ tiÓu cÇu
b. Chøc n¨ng : b¶o vÖ = thùc bµo, ®/ø MD, t¹o interferon
ØThùc bµo: ¨n vËt l¹, VK t¹o ®Ò kh¸ng tù nhiªn (MD bÈm
sinh- kh«ng ®.hiÖu) do 2 lo¹i b/c trung tÝnh, ®¬n nh©n lín
+ Trung tÝnh: di chuyÓn kiÓu amip, xuyªn m¹ch nhanh (30’ víi
KN l¹, 10-20’ ®· t.vaxin). Men p.gi¶i c¸c chÊt ho¹t tÝnh sinh häc
+ §¬n nh©n lín (®¹i thùc bµo): thùc bµo m¹nh, k/th lín (4 g®)
- G®1: g¾n (KN, VK, vËt l¹ ®îc g¾n vµo c¸c ®iÓm tiÕp nhËn cña b/c)
- G®2: nuèt (ph¸t ch©n gi¶ bao bäc KN, VK …)
- G®3: t¹o hèc (NSC lâm vµo, t¹o hèc vµ lisosom tiÕt men vµo hèc)
- G®4: tiªu diÖt (nhê pH hoÆc chÊt oxy ho¸ hoÆc men ph©n gi¶i …)
Nguyễn Bá Mùi
9
3/29/2010
v NN di
®éng:
+ {K+} tæn th¬ng > n¬i kh¸c
+ Tæn th¬ng à peptidaza cuèn hót b¹ch cÇu
+ S¶n fÈm fg cña t/c tæn th¬ng cuèn hót B/C
v Phøc
hÖ diÖt khuÈn
HÖ enzym
+ Peroxydaza
+ H2O2
+ I2
+ Br, Cl2
Proteaza
Photphataza
Lipaza
Nucleaza
Nguyễn Bá Mùi
Kh¸ng thùc bµo
sè lo¹i: trùc khuÈn lao, VK s¶y thai truyÒn
nhiÔm, VK nhiÖt th¸n, virus
v Mét
v NN:
+ Cã líp vá gi¸p m« bao bäc
+ GÆp §K bÊt lîi à nha bµo
+ Ho¸ kÐn à tr¸nh ®îc kh¸ng sinh
+ C k/sinh > 10 lÇn liÒu ®iÒu trÞ à bÖnh m·n tÝnh
Nguyễn Bá Mùi
* Khi bi Viªm àsng, nãng, ®á, ®au?
à §éng dôc, s¾p ®Îà - k/n thùc bµo (trung tÝnh-)
àNhiÔm khuÈn Èn? àchÞu ®îc 10 lÇn [KS] (lao, Bruxellosis)
Sù xuyªn m¹ch vµ tÝnh ho¸
híng ®éng cña b/c trung tÝnh
Nguyễn Bá Mùi
10
3/29/2010
*B¹ch cÇu toan tÝnh
+ Cã kh¶ n¨ng vËn chuyÓn mét sè chÊt: Secrotonin,
axit bÐo
+ Tham gia vµo qu¸ tr×nh chèng dÞ øng
+ Cã t¸c dông huû c¸c ®éc tè, ®Æc biÖt lµ c¸c protein
l¹
*B¹ch cÇu kiÒm tÝnh: sè lîng Ýt nhÊt, t¨ng khi bÞ
bÖnh thiÕu m¸u, suy tuû
+ Tæng hîp chÊt heparin
+ Tham gia vµo qu¸ tr×nh ®«ng m¸u
+ Tæng hîp ®îc chÊt Histamin
tõ Histidin
Nguyễn Bá Mùi
Ø
L©m ba cÇuà
§¸p øng MD:
+ Sù sinh KthÓ t¬ng øng ®Æc hiÖu víi KN b¶o vÖ c¬ thÓ
+ KT: IgG, IgA, IgM, IgD, IgE
+ §¸p øng MD (tËp nhiÔm): kÕt qu¶ hîp t¸c 3 lo¹i: ®¹i
thùc bµo, lympho B, lympho T díi 2 d¹ng:
-
MD dÞch thÓ: (lympho B) t¹o IgG tan trong huyÕt thanh
VD: Kh¸ng huyÕt thanh ®iÒu trÞ uèn v¸n, d¹i…(thô ®éng)
øng dông: t¹o vµ tiªm vacxin à chñ ®éng
C¬ chÕ t¸c dông cña kh¸ng thÓ
v Ngng
kÕt, kÕt tña KN
®îc t/hîp do KT cña KN nµo, chØ t/d víi
KN ®ã
v KT t¨ng tÝnh thÊm thµnh m¹ch ஹi thùc bµo dÔ
qua
v IgG phñ lªn n/m ng¨n chÆn VK x©m nhËp
v KN ®îc phñ KT hÊp dÉn B/cÇu ®Õn b¾t, tiªu diÖt
v K.thÓ
Nguyễn Bá Mùi
Nguyễn Bá Mùi
11
3/29/2010
- MD tÕ bµo (lympho T)
TB. Lympho T nhËn diÖn KN tiÕt Ig g¾n trªn mµng tÕ bµo.
Lympho T t×m vµ tiªu diÖt KN = trùc tiÕp or gi¸n tiÕp:
+ Trùc tiÕp: lympho T kÕt hîp KN® phøc lympho T-KN vµ
lisosom gi¶i phãng men thuû ph©n KN cña TB l¹, chøc n¨ng
th¶i ghÐp à khã kh¨n cÊy ghÐp m« kh«ng cïng nguån gèc
+ Gi¸n tiÕp: Lympho T kÕt hîp KN ®.hiÖu ® gi¶i phãng
Lymphokin vµo tæ chøc xung quanh. C¸c lymphokin nµy
khuyÕch ®¹i k/n ph¸ huû KN cña Lympho T
MÆt kh¸c: khi lympho T ®îc ho¹t ho¸ bëi KN th× mét sè
lín lympho T míi ®îc h×nh thµnh (TB nhí) tËp trung
trong c¸c t/c b¹ch huyÕt à nhiÔm lÇn sau® nhanh h¬n
Nguyễn Bá Mùi
* Bạch cầu của cá còn có tác dụng trong quá trình
sinh sản và tiêu hoá
v Khi trứng thành thục thì số lượng bạch cầu tăng
lên rõ rệt, tập trung nhiều ở các mạch máu phân bố
trên buồng trứng.
v Bạch cầu có thể chui vào nang follicul, làm cho tế
bào của nó trở nên xốp hơn,
v Bạch cầu phân tiết ra các loại enzym phân giải
protein, làm cho protein ở kẽ tế bào follicul bị lỏng
lẻo, cùng với các cơ chế khác, tế bào trứng được
thoát ra khỏi màng follicul
Nguyễn Bá Mùi
Tác dụng tiêu hóa
v Khi
cá chép ăn no, tại các mạch quản ở ruột tập
trung nhiều bạch cầu, nhất là lamba cầu.
v Trong bạch cầu có các loại enzym phân giải
protein, lipit và gluxit.
v Khi ăn no, bạch cầu tập trung nhiều ở thành ruột và
phân tiết các enzym tiêu hoá, góp phần phân giải
các chất dinh dưỡng của thức ăn.
Nguyễn Bá Mùi
Nguyễn Bá Mùi
12
3/29/2010
2.2.3. TiÓu cÇu
- TB nhá, kh«ng nh©n, h×nh cÇu hoÆc bÇu dôc
-Sè
lîng: 100.000 ® 600.000/mm 3 ë §V cã vó
+ Ở cá, số lượng tiểu cầu cao hơn nhiều so với của động vật bậc cao.
Theo Reichenbach máu cá có tiểu cầu là 3-5 triệu/mm 3
- Vai trß: quan träng trong sù ®«ng m¸u
Khi va thµnh m¹ch ® vì® gi¶i phãng: thrombokinaz (xóc tiÕn ®«ng
m¸u), serotonin (co m¹ch ® côc m¸u)
III. §«ng m¸u
- P/ø b¶o vÖ chèng mÊt m¸u. Khi m¹ch m¸u bÞ tæn th¬ng
h×nh thµnh hµng rµo b¶o vÖ vÕt th¬ng
- BÖnh lý: a ch¶y m¸u (m¸u kh«ng ®«ng), bÖnh di truyÒn
- Sinh ho¸: lµ chuçi c¸c p/ø d©y chuyÒn
B¶n chÊt: Fibrinogen ® fibrin ®an thµnh líi ® m¸u ®«ng
thµnh côc ® chiÕt xuÊt ra huyÕt thanh
1. C¬ chÕ: 3 g®, 13 yÕu tè
I
Fibrinogen (gan t¹o ra)
VIII chèng ch¶y m¸u A: s½n HT
II
Prothrombin (tiÒn men gan
TH víi xóc t¸c VTM K)
III Tromboplastin (tiÓu cÇu vì)
IV
Ca++ (ho¹t
V
Proaccelerin: gan, -V®«ng m¸u
ho¸ Prothrombin)
VI D¹ng ho¹t ho¸ yÕu tè V
VII YÕu tè xóc tiÕn thrombin
IX
Chèng ch¶y m¸u B (y/tè
Kristmass)
X
YÕu tè Steward (gan)
XI Protromboplastin (s½n HT)
XII
Y/tè Hageman (ho¹t ho¸
®«ng m¸u, s½n HT, bt k 0 h/®)
XIII Y/tè æn ®Þnh fibrin: s½n HT
- Ngoµi ra khi tiÓu cÇu vì cßn: serotonim, plaspholipit
-
Qu¸ tr×nh ®«ng m¸u (3 g®)
v G®1: tæn th¬ng, t/cÇu vì ® prothromboplastin (v« ho¹t)
Prothromboplastin
IV(Ca++), V, VIII, IX, XII
v G®2: Prothrombin
v G®3: Fibrinogen
Thromboplastin*
(hay Thrombokinaza)
Thrombokinaza
IV(Ca++), V, VII, X
IV(Ca++), VIII
Thrombin
Thrombin*
Fibrin (sîi huyÕt)
à M¸u trong mach kh«ng ®«ng?
Nguyễn Bá Mùi
13
3/29/2010
- Fibrinogen(-) ®Èy nhau ® hoµ tan. Díi t/d cña Thrombin
mét sè mÊt ®¶o cùc ® c¸c Fibrinogen (+) hót (-) ® t¹o sîi
- B×nh thêng thµnh m¹ch nh½n tr¬n ® t/cÇu kh«ng vì, y/tè
XII chØ h/® khi va bÒ mÆt gå ghÒ
- C¸c y/tè ë d¹ng v« ho¹t vµ tån t¹i c¸c chÊt chèng ®«ng:
heparin (gan t¹o ra), antithrombin, antithromboplastin
2. øng dông
- CÇm m¸u: VTM K xóc t¸c cho gan tæng hîp prothrombin
Buéc vÕt th¬ng ® m¹ch co, t/cÇu vì ® -thromboplastin
Thªm c¸c nh©n tè g©y ®«ng m¸u nh thrombin CaCl 2 …
- Chèng ®«ng: Heparin, antithrombin, antithromboplastin, Hirudin
(®Øa), Citrat Natri 5%, Kalioxalat ® oxalatcanxi ¯ (èng nghiÖm)
B. SINH LÝ TUẦN HOÀN
I. Sinh lý tim
1. Đặc điểm cấu tạo
Nguyễn Bá Mùi
Sự khác nhau ở một số loài vật
Nguyễn Bá Mùi
Nguyễn Bá Mùi
14
3/29/2010
Tim của cá xương gồm ba bộ phận
v Xoang
tĩnh mạch, tâm nhĩ và tâm thất.
v Phần trước tâm thất có bầu động mạch là phần gốc
của động mạch chủ phình to ra, không phải là bộ
phận của tim.
v Giữa các phần của tim cũng có màng van và có tác
dụng như tim của động vật bậc cao.
Nguyễn Bá Mùi
Tim của cá xương
Bầu động mạch
Tâm thất
Tâm nhĩ
Cơ
Hệ tuần hoàn của cá
Xoang tĩnh mạch
Nguyễn Bá Mùi
Tim và mang cá
Nguyễn Bá Mùi
Nguyễn Bá Mùi
15
3/29/2010
Nguyễn Bá Mùi
2, Đặc tính sinh lý của cơ tim
a.Tính hưng phấn
Hưng phấn là sự trả lời của cơ thể đối với những k/t
v Cơ tim có khả năng hưng phấn khi ta dùng cá kích
thích như nhiệt độ, hoá chất, cơ học
Cơ tim
Cơ Vân
(I1 < I2 < I3)
Nguyễn Bá Mùi
b. Tính trơ của cơ tim
v
v
Pha trơ tuyệt đối: Nếu kích điện vào thời kỳ tâm thất co
thì cơ tim hoàn toàn khôngđáp úng.Nhờ có tính trơ tuyệt
đối mà cơ tim không bao giờ co cứng như cơ vân
Nguyên nhân do hứng phấn truyền từ hạch tự động làm
cho tim co bóp, khi tim đang co bóp lại phải nhận một
kích thích ngoại lai (điện) do đó trở thành kích thích ác
tính tính cơ tim không đáp ứng
Kích thích
Nguyễn Bá Mùi
Nguyễn Bá Mùi
16
3/29/2010
Pha trơ tương đối: Nếu kích thích điện thời kỳ tâm thất dãn,
thì tim sẽ đáp ứng bằng một co bóp phụ mạnh hơn bình
thường gọi là co bóp ngoại lệ hay ngoại tâm thu
Nguyên nhân nghỉ bù là do
hưng phấn từ hạch tự động
đến gặp thời kỳ không đáp
ưng của co bóp ngoại lệ nên
mất đi 1 nhịp và bắt vào nhịp
sau
Co bóp phụ
Kích thích
Nguyễn Bá Mùi
Nghỉ bù
c, Tính tự động của tim
* H¹ch xoang nhÜ. TÝnh HF cao,
tù ®éng chÝnh
Keith- Flack (Remark)
* H¹ch nhÜ thÊt (v¸ch liªn nhÜ):
tù ®éng phô.
Ashoff – Tawara
(Ludwig–Bider)
* HÖ truyÒn dÉn: Hiss (2 nh¸nh) &
tËn cïng sîi Purkinje
Bã Hiss
(Dogel)
Purkinje
Õch: h¹ch Dogel
®Bªn c¹nh hÖ tù ®éng cßn chÞu sù chi phèi cña TKTW
Nguyễn
Bá Mùi
§Ó chøng minh = TN Stanius
(c¸c
nót buéc tim Õch)
Tim cá có 2-3 trung khu tự động (khởi điểm nhịp
tim)
Loại A: có 3 khởi điểm nhịp tim: một phân bố ở xoang
TM và ống Cuvier, một ở tâm nhĩ và 1 ở giữa tâm nhĩ và
tâm thất.
VD cá chình, cá dưa.
v Loại B: có 2 khởi điểm nhịp tim, một phân bố ở xoang
TM, còn một ở giữa tâm nhĩ và tâm thất.
VD: cá sụn.
v Loại C: có 2 khởi điểm nhịp tim, một ở tâm nhĩ và một ở
tâm thất, các ác xương ( trừ cá chình) thuộc loại này
v
Nguyễn Bá Mùi
Nguyễn Bá Mùi
17
3/29/2010
3. Chu kì tim đập, van tim, tiếng tim
a. Chu kỳ đập
Tim co dãn đảm bảo cho máu tuần hoàn không ngừng.
Mỗi lần tim co dãn gọi là chu kỳ tim đập.Mỗi chu kỳ bao
gồm 5 kỳ,ở động vật cao mất 0.8s
Nhĩ co 0.1 s; Nhĩ dãn 0.7 s
Thất co 0.3 s; Thất dãn 0.5 s
Nguyễn Bá Mùi Tim nghỉ 0.4 s
b, Van tim: Bảng so sánh van tim giữa cá và động
vật bậc cao
Động vật bậc cao
Cá
Tim có 4 van: 2 van nhĩ thất,2 van
ĐM
- van nhĩ thất:là van 3 lá
- van ĐM: Là van bán nguyệt
* Tác dụng : cho máu chảy theo 1
hướng(từ tâm nhĩ xuống tâm thất,
từ tâm thất ra động mạch
- Có 2 van: van nhĩ thất,van ĐM
- Còn giữa xoang TM và tâm nhĩ
có cơ phát triển giống như một 1
van
- Tác dụng : cho máu chảy theo 1
hướng(từ tâm nhĩ xuống tâm thất,
từ tâm thất ra động mạch
Nguyễn Bá Mùi
c, Tiếng tim
Trong chu kỳ co bóp của tim do sự đóng mở của các van phát ra âm
thanh gọi là tiếng tim.
Một chu kỳ ta nghe được 2 tiếng
Tiếng thứ nhất
Tiếng tâm thu,ứng với kỳ tâm thất co
-Nguyên nhân: do 2 van nhĩ thất đóng
cộng với sự rung của dây chằng.
-Đặc điểm: Tiếng này âm trầm, đục(do cơ
tâm thất dày), thời gian kéo dài, ký âm là
“Pùm”
Tiếng thứ 2
Tiếng tâm trương, ứng với tâm thất dãn
Nguyên nhân: do van ĐM đóng
- Đặc điểm: âm thanh cao, xuất hiện gọn
và sắc, ký sắc là “tụp”(do thành ĐM
mỏng, thời gian ngắn là do 2 van đóng
cùng 1 lúc )
Ý Nghĩa: Nghe tiếng tim để tính tần số tim đập trong 1 phút và để
chuẩn đoán các bệnh về tim mạch
- Hẹp van nhĩ thất bẩm sinh
- Hở van gây ra âm thanh phụ gọi là tiếng thổi
+ Hở van nhĩ thất: “pùm
- tụp”
Nguyễn–xì
Bá Mùi
+ Hở van ĐM: “pùm – tụp – xì”
Nguyễn Bá Mùi
18
3/29/2010
§iÖn tim
• Nguyªn t¾c
+ HF® chªnh lÖch ®iÖn thÕ ® sãng ®i lªn
+ HF lan to¶ ® ®iÖn thÕ ¯® sãng ®i xuèng
+ Toµn bé TN hoÆc TT HF ® k0 chªnh lÖch ® n»m ngang
R
T
P
P
Q
S ST
T
PQ QRS
Nguyễn Bá Mùi
biÕn ®éng ®iÖn thÕ trong TB c¬ TN
biÕn ®éng ®iÖn thÕ trong TB c¬ TT
• Ph©n tÝch c¸c sãng
+ Sãng P: HF tõ Keith-Flack à nhÜ ph¶i HF tríc (-), cßn nhÜ tr¸i
cha HF (+) ® chªnh lÖch ®iÖn ® sãng ®i lªn
Khi HF lan sang TN tr¸i ® chªnh lÖch ¯ ® sãng ®i xuèng
Khi c¶ TN ®Òu HF ® k0 cßn chªnh lÖch ® sãng n»m ngang
+ §o¹n PQ: biÓu thÞ HF tõ TN® TT, sãng Q (TT b¾t ®Çu HF)
+ Nhãm QRS: tr¹ng th¸i HF cña TT tríc khi co, nhãm nµy dèc
do HF truyÒn nhanh trong TT
+ §o¹n ST: n»m ngang do toµn bé TT ®· HF
+ Sãng T: TT kh«i phôc: vïng HF tríc (TT ph¶i) kh«i phôc tríc,
HF sau kh«i phôc sau® chªnh lÖch® sãng ®i lªn. Khi 2 bªn
kh«i phôc® chªnh lÖch gi¶m dÇn® sãng ®i xuèng. §Õn khi hÕt
Nguyễn Bá Mùi
® sãng n»m ngang
II, Sinh lý mạch quản
§M
Mao
m¹ch
TM
HÖ m¹ch
Nguyễn Bá Mùi
Nguyễn Bá Mùi
Sù khuyÕch t¸n gi÷a
TB vµ m¸u
19
3/29/2010
1.Tuần hoàn máu trongđộng mạch
1.1. Máu chảy trong động mạch
v
Máu chảy trong động mạch tuân theo quy luật động lực học thể
lỏng, tức là máu chảy từ nơi áp lực cao đên nơi có áp lực thấp và có
những đặc điềm sau:
+ Máu chảy trong động mạch có đường kính lớn nhanh hơn ở các động
mạch có đường kính nhỏ.
+ Máu chảy trong động mạch với tốc độ không đồng đều.
+ Máu chảy trong mạch quản có hiện tượng phân dòng
+ Lượng máu chảy qua mạch quản trong một đơn vị thời gian tỷ lệ
thuận với hiệu số áp lực của máu
Q = (Pa-Pv)R
Nguyễn Bá Mùi
1.2 Huyết áp động mạch
Hình ảnh đo huyết áp
Nguyễn Bá Mùi
v
Huyết áp là áp lực của máu lên thành mạch. Pa Huyết áp động mạch
rất lớn. Pv huyết áp tĩnh mạch rất nhỏ không đáng kể coi như bằng
không, từ đó ta rút ra: Pa = QR
v
Vậy huyết áp tỷ lệ thuận với lượng máu tim co bóp đẩy ra và sức
cản của thành mạch.
v
Tính đàn hồi của thành mạch: Nhờ tính đàn hồi của thành mạch đã
làm giảm sức cản, đỡ tốn công của tim. Tạo dòng máu chảy liên tục,
vì khi tim co đẩy máu vàođộng mạch, khi tim dãn thìđộng mạch lại
co đẩy máu đi.
v
Tĩnh mạch có tính dãn nở nên dự trữ được máu, khi cơ thể bị mất
máu tĩnh mạch co lại đẩy máu ra cung cấp cho mô bào tổ chức.
Nguyễn Bá Mùi
Nguyễn Bá Mùi
20
- Xem thêm -
.PDF 
22 
265 
149 
