Tài liệu Xây dựng đội ngũ công nhân nam định trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRUNG TÂM ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ  TRẦN THỊ THÙY NINH XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÔNG NHÂN NAM ĐỊNH TRONG QUÁ TRÌNH ĐẨY MẠNH CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC HÀ NỘI - 2010 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRUNG TÂM ĐÀO TẠO, BỒI DƯỠNG GIẢNG VIÊN LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ  TRẦN THỊ THÙY NINH XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÔNG NHÂN NAM ĐỊNH TRONG QUÁ TRÌNH ĐẨY MẠNH CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC Chuyên ngành: Chủ nghĩa xã hội khoa học Mã số: 60 22 85 Người hướng dẫn khoa học học: PGS, TS. NGUYỄN VĂN OÁNH HÀ NỘI - 2010 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của PGS, TS. Nguyễn Văn Oánh. Các số liệu, tài liệu nêu ra trong luận văn là trung thực, đảm bảo tính khách quan, khoa học. Các tài liệu tham khảo có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Hà Nội, ngày 03 tháng 5 năm 2010. Tác giả luận văn Trần Thị Thùy Ninh Më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o nh©n d©n ®Êu tranh giµnh chÝnh quyÒn lµm nªn cuéc c¸ch m¹ng XHCN Th¸ng m-êi Nga vÜ ®¹i còng nh- trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o toµn n-íc Nga x©y dùng chÕ ®é x· héi míi - x· héi XHCN, V.I.Lªnin ®· kh¼ng ®Þnh giai cÊp c«ng nh©n lµ "lùc l-îng s¶n xuÊt hµng ®Çu" cña nh©n lo¹i. Thùc tiÔn c¸ch m¹ng n-íc ta còng ®· vµ ®ang thÓ hiÖn vai trß to lín cña giai cÊp c«ng nh©n - lùc l-îng c¬ b¶n hµng ®Çu trong s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu x· héi; giai cÊp l·nh ®¹o qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Êt n-íc theo ®Þnh h-íng XHCN, bé phËn nßng cèt cña liªn minh gi÷a c«ng nh©n víi n«ng d©n vµ trÝ thøc nÒn t¶ng cña khèi ®¹i ®oµn kÕt d©n téc. HiÖn nay trong giai ®o¹n ®Èy m¹nh toµn diÖn c«ng cuéc ®æi míi nh»m ®-a n-íc ta ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, V¨n kiÖn §¹i héi X cña §¶ng ®· chØ râ ph-¬ng h-íng x©y dùng giai cÊp c«ng nh©n lµ: "Ph¸t triÓn vÒ sè l-îng, chÊt l-îng vµ tæ chøc; n©ng cao gi¸c ngé vµ b¶n lÜnh chÝnh trÞ, tr×nh ®é häc vÊn vµ nghÒ nghiÖp xøng ®¸ng lµ lùc l-îng ®i ®Çu trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. Gi¶i quyÕt viÖc lµm, gi¶m sè l-îng c«ng nh©n thiÕu viÖc lµm vµ thÊt nghiÖp. Thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt vÒ lao ®éng, tiÒn l-¬ng, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ... X©y dùng tæ chøc ph¸t triÓn ®oµn viªn c«ng ®oµn, nghiÖp ®oµn ®Òu kh¾p ë c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Th-êng xuyªn ch¨m lo ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn, b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng hîp ph¸p cña c«ng nh©n vµ nh÷ng ng-êi lao ®éng, chó träng c«ng nh©n lµm viÖc ë c¸c khu c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ lín. Ch¨m lo ®µo t¹o c¸n bé vµ kÕt n¹p ®¶ng viªn tõ nh÷ng c«ng nh©n -u tó." Cô thÓ ho¸ ph-¬ng h-íng do §¹i héi X cña §¶ng ®· ®Ò ra, trong V¨n kiÖn Héi nghÞ Trung -¬ng 6 kho¸ X vÒ môc tiªu x©y dùng giai cÊp c«ng nh©n: " X©y dùng giai cÊp c«ng nh©n lín m¹nh, cã gi¸c ngé giai cÊp vµ b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng; cã ý thøc c«ng d©n, yªu n-íc, yªu chñ nghÜa x· héi, tiªu biÓu cho tinh hoa v¨n hãa cña d©n téc; nh¹y bÐn vµ v÷ng vµng tr-íc nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p cña t×nh h×nh thÕ giíi vµ nh÷ng biÕn ®éng cña t×nh h×nh trong n-íc; cã tinh thÇn ®oµn kÕt d©n téc, hîp t¸c quèc tÕ; thùc hiÖn sø mÖnh lÞch sö cña giai cÊp l·nh ®¹o c¸ch m¹ng ViÖt Nam th«ng qua ®éi tiÒn phong lµ §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam. Nãi chung trong c¸c doanh nghiÖp ®Òu cã tæ chøc c¬ së ®¶ng, c«ng ®oµn... X©y dùng giai cÊp c«ng nh©n lín m¹nh, ph¸t triÓn nhanh vÒ sè l-îng, n©ng cao chÊt l-îng, cã c¬ cÊu ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn ®Êt n-íc; cã tr×nh ®é häc vÊn, chuyªn m«n, kü n¨ng nghÒ nghiÖp cao, cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn vµ lµm chñ khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i trong ®iÒu kÞªn ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc; thÝch øng nhanh víi c¬ chÕ thÞ tr-êng vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ; cã gi¸c ngé giai cÊp, b¶n lÜnh chÝnh trÞ v÷ng vµng; cã t¸c phong c«ng nghiÖp vµ kû luËt lao ®éng cao" N¨m 1822 lÇn ®Çu tiªn Nam §Þnh xuÊt hiÖn víi t- c¸ch cÊp trÊn, thay cho trÊn S¬n Nam thêi Lª - TrÞnh. Ph¹m vi trÊn Nam §Þnh lóc ®ã t-¬ng ®-¬ng víi hai tØnh Nam §Þnh, Th¸i B×nh vµ mét phÇn cña tØnh H-ng Yªn hiÖn nay. §Õn n¨m 1832 tØnh Nam §Þnh ®-îc thµnh lËp trªn c¬ së gi÷ nguyªn quy m« trÊn Nam §Þnh x-a. Ngµy 21 th¸ng 3 n¨m 1890 tØnh Nam §Þnh ®-îc chia t¸ch thµnh hai tØnh lµ Th¸i B×nh vµ Nam §Þnh. §Þa giíi tØnh Nam §Þnh lóc ®ã vÒ c¬ b¶n trïng víi ®Þa giíi Nam §Þnh ngµy nay. §Õn n¨m 1965 Nam §Þnh vµ Hµ Nam thµnh tØnh Nam Hµ. M-êi n¨m sau, Nam Hµ vµ Ninh B×nh hîp nhÊt thµnh tØnh Hµ Nam Ninh. §Õn n¨m 1997 Nam §Þnh ®-îc t¸ch ra thµnh mét ®¬n vÞ ®éc lËp. Nam §Þnh n»m ë cuèi ch©u thæ s«ng Hång, lµ mét vïng kinh tÕ, v¨n ho¸ x· héi ®· ®-îc h×nh thµnh trong lÞch sö l©u dµi cña ®Êt n-íc vµ cña vïng ch©u thæ s«ng Hång víi nh÷ng s¾c th¸i riªng, truyÒn thèng riªng mµ c¸c khu vùc liÒn kÒ nhau thËm chÝ ®· tõng ®-îc tæ hîp víi nã thµnh mét ®¬n vÞ hµnh chÝnh còng kh«ng thÓ cã ®-îc. Nam §Þnh lµ tØnh cã vÞ trÝ chiÕn l-îc quan träng vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ ®èi víi ®ång b»ng B¾c bé. Nam §Þnh ë cùc nam ®ång b»ng B¾c bé, trªn vïng ch©u thæ s«ng Hång, c¸ch thñ ®« Hµ Néi 90 km vÒ phÝa ®«ng nam, gÇn khu kinh tÕ t¨ng tr-ëng phÝa B¾c, lµ m¶nh ®Êt cã truyÒn thèng lÞch sö c¸ch m¹ng vµ v¨n ho¸ l©u ®êi. PhÝa ®«ng Nam §Þnh gi¸p tØnh Th¸i B×nh, phÝa T©y gi¸p tØnh Ninh B×nh, phÝa Nam gi¸p víi BiÓn §«ng, phÝa B¾c gi¸p víi tØnh Hµ Nam. Lµ tØnh ®ång b»ng, Nam §Þnh cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc më mang ph¸t triÓn kinh tÕ nh- ®Êt ®ai mµu mì, nguån lîi thuû h¶i s¶n vµ hÖ sinh th¸i phong phó ®a d¹ng, bê biÓn dµi, ngµnh c«ng nghiÖp DÖt, con ng-êi cã truyÒn thèng lao ®éng cÇn cï... VÞ thÕ cña Nam §Þnh t¹o thêi c¬ thuËn lîi cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña ®éi ngò c«ng nh©n tõ ®Çu thÕ kû XX. Tõ khi cã §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, vÞ thÕ cña Nam §Þnh tiÕp tôc ph¸t triÓn lµ nhê vµo vai trß quan träng vµ ®ãng gãp to lín cña ®éi ngò c«ng nh©n. Trªn c¬ së thùc hiÖn ®-êng lèi ®æi míi do §¶ng céng s¶n ViÖt Nam l·nh ®¹o, tõ n¨m 1986 ®Õn nay, ®Æc biÖt lµ sau khi t¸i lËp tØnh(01/01/1997), kinh tÕ Nam §Þnh ®· cã nh÷ng b-íc ph¸t triÓn t-¬ng ®èi toµn diÖn, tèc ®é t¨ng tr-ëng kinh tÕ kh¸ æn ®Þnh, c¬ cÊu kinh tÕ cã sù chuyÓn dÞch theo h-íng tÝch cùc, nh÷ng lîi thÕ vÒ ®Êt ®ai, kinh tÕ biÓn vÒ c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp... b-íc ®Çu ®-îc khai th¸c ph¸t huy, mét sè khu c«ng nghiÖp, côm c«ng nghiÖp ®-îc h×nh thµnh vµ ®i vµo ho¹t ®éng hiÖu qu¶. Thùc tÕ c¸c nghÞ quyÕt cña TØnh Uû, Uû ban nh©n d©n tØnh vÉn lu«n kh¼ng ®Þnh c«ng nh©n lµ lùc l-îng s¶n xuÊt chñ yÕu trong mét sè lÜnh vùc vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, lµ nh÷ng chñ nh©n ®ang cïng c¶ tØnh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. §éi ngò c«ng nh©n tØnh Nam §Þnh ®ang ho¹t ®éng trong m«i tr-êng kinh tÕ x· héi cña thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Sù t¨ng lªn vÒ sè l-îng, sù ®a d¹ng cña c¸c nhãm c«ng nh©n trong nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, nhiÒu tr×nh ®é v¨n ho¸ tay nghÒ víi tèc ®é vµ quy m« ph¸t triÓn cña ®éi ngò nµy cã thÓ ®-îc xem lµ bé phËn tiªu biÓu cña c«ng nh©n ®ång b»ng B¾c bé. Bªn c¹nh sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ ®a d¹ng cïng víi nh÷ng ®ãng gãp to lín vµ ®¸ng tù hµo ®éi ngò c«ng nh©n tØnh Nam §Þnh còng ®ang ®èi diÖn víi kh«ng Ýt c¸c vÊn ®Ò t¹o ra nguy c¬ tiªu cùc tíi chÊt l-îng nguån nh©n lùc hµng ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc, lµm ¶nh h-ëng tíi b¶n chÊt giai cÊp c«ng nh©n cña §¶ng cÇm quyÒn. H¹n chÕ trªn cã nhiÒu nguyªn nh©n song nguyªn nh©n chñ yÕu lµ ®éi ngò c«ng nh©n ë Nam §Þnh cßn thiÕu vÒ sè l-îng vµ yÕu vÒ chÊt l-îng. Tõ thùc tÕ ®ã ®ßi hái c¸c cÊp, c¸c ngµnh cÇn quan t©m ®Õn viÖc x©y dùng vµ ph¸t huy vai trß cña ®éi ngò c«ng nh©n. §©y còng chÝnh lµ lý do c¬ b¶n mµ t«i chän ®Ò tµi "X©y d-ng ®éi ngò c«ng nh©n Nam §Þnh trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ " lµm luËn v¨n th¹c sÜ. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu liªn quan tíi ®Ò tµi ë n-íc ta trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vÊn ®Ò giai cÊp c«ng nh©n vµ sø mÖnh lÞch sö cña nã ®· thu hót ®-îc nhiÒu c«ng tr×nh khoa häc nghiªn cøu d-íi nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau. §¸ng chó ý cã mét sè c«ng tr×nh sau: "Mét sè vÊn ®Ò vÒ giai cÊp c«ng nh©n vµ c«ng ®oµn ViÖt Nam" cña GS V¨n T¹o Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi 1997; "Xu h-íng biÕn ®éng cña giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI" - ViÖn C«ng nh©n vµ C«ng ®oµn - Tæng liªn ®oµn Lao §éng ViÖt Nam - Nhµ xuÊt b¶n Lao §éng, Hµ Néi - 2001; " Gãp phÇn x©y dùng giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam tõ thùc tr¹ng c«ng nh©n thµnh phè Hå ChÝ Minh" - PGS,TS NguyÔn §¨ng Thµnh - Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi - 2008. C¸c c«ng tr×nh ®· ®Ò cËp mét c¸ch kh¸ s©u s¾c trªn nhiÒu ph-¬ng diÖn cña giai cÊp c«ng nh©n còng nh- xu h-íng biÕn ®éng cña nã trong thêi kú qu¸ ®é ®i lªn CNXH, ®ång thêi còng ®-a ra mét sè gi¶i ph¸p ®Ó x©y dùng giai cÊp c«ng nh©n kh«ng ngõng lín m¹nh vÒ c¶ sè vµ chÊt l-îng, xøng ®¸ng lµ lùc l-îng ®i ®Çu trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y còng cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu trùc tiÕp mèi quan hÖ gi÷a c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ víi sù ph¸t triÓn cña giai cÊp c«ng nh©n còng nh- vai trß cña nã trong thêi kú hiÖn nay nh-: " Giai cÊp c«ng nh©n trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc" cña GS, TS D-¬ng Xu©n Ngäc; " Sù ph¸t triÓn cña giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam vµ vai trß cña nã trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸" cña TrÇn Ngäc S¬n, luËn ¸n tiÕn sÜ (2001); "Xu h-íng biÕn ®æi cña giai cÊp c«ng nh©n ë Thµnh phè Hå ChÝ Minh trong giai ®o¹n hiÖn nay" cña NguyÔn Kh¸nh V¨n, luËn ¸n tiÕn sÜ (2002); luËn ¸n tiÕn sÜ triÕt häc cña Ph¹m Thu H-¬ng vÒ "VÊn ®Ò ®×nh c«ng cña c«ng nh©n" cïng mét sè lu©n v¨n th¹c sÜ viÕt vÒ giai cÊp c«ng nh©n ë H¶i Phßng, H¶i D-¬ng, Thµnh phè Hµ néi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh... C¸c c«ng tr×nh trªn ®· nghiªn cøu mét c¸ch s©u s¾c vÒ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc víi sù ph¸t triÓn cña giai cÊp c«ng nh©n, nh»m ®-a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn giai cÊp c«ng nh©n ph¸t triÓn c¶ vÒ sè vµ chÊt l-îng ®¸p øng víi thêi kú ®æi míi hiÖn nay. Ngoµi nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn, cßn cã nhiÒu c¸c bµi viÕt ®¨ng trªn c¸c t¹p chÝ nh-: "Mét sè vÊn ®Ò vÒ giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam hiÖn nay" - §Æng Xu©n Kú - T¹p chÝ Th«ng tin c«ng t¸c t- t-ëng lý luËn sè 9, 10 (2007); "§êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña c«ng nh©n trong c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt" cña GS, TS TrÇn V¨n Chö trªn t¹p chÝ Lý luËn chÝnh trÞ (9-2007); "X©y dùng giai cÊp c«ng nh©n ngang tÇm víi yªu cÇu, nhiÖm vô c¸ch m¹ng" cña PGS, TS NguyÔn Quèc PhÈm ®¨ng trªn t¹p chÝ Lý luËn chÝnh trÞ (5-2008); "VÒ nguån c«ng nh©n ë n-íc ta trong bèi c¶nh gia nhËp tæ chøc th-¬ng m¹i thÕ giíi" cña TS NguyÔn An Ninh ®¨ng trªn Th«ng tin CNXH lÝ luËn - thùc tiÔn sè 12 (12/2006); "H-íng ®i cho c¸c doanh nghiÖp trong thêi kú khã kh¨n" ®¨ng trªn b¸o Nh©n D©n (6/2008); "Nam §Þnh - ThÕ vµ lùc trong thÕ kû XXI" cña Chu ViÕt Lu©n - Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia (5/2005); Bµi viÕt" Nam §Þnh - vÞ thÕ vµ lé tr×nh ph¸t triÓn" cña nguyªn BÝ th- tØnh uû TrÇn V¨n TuÊn (2005); Bµi viÕt "Håi sinh ë c«ng ty DÖt Nam §Þnh" ®¨ng trªn b¸o Nam §Þnh (5/2007)... C¸c c«ng tr×nh trªn ®· ®Ò cËp tíi thùc tr¹ng cña c«ng nh©n ViÖt Nam nãi chung còng nh- c«ng nh©n Nam §Þnh nãi riªng, ®ång thêi còng ®-a ra mét sè ph-¬ng h-íng gi¶i quyÕt nh»m x©y dùng vµ ph¸t triÓn giai cÊp c«ng nh©n Nam §Þnh trong giai ®o¹n hiÖn nay. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay còng ch-a cã mét c«ng tr×nh khoa häc nµo nghiªn cøu chuyªn s©u vÒ sù ph¸t triÓn còng nh- ph¸t huy vai trß cña ®éi ngò c«ng nh©n Nam §Þnh trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. 3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô cña luËn v¨n - Môc ®Ých: Nghiªn cøu thùc tr¹ng, vai trß vµ xu h-íng ph¸t triÓn cña c«ng nh©n Nam §Þnh; trªn c¬ së ®ã nªu ra mét sè quan ®iÓm c¬ b¶n vµ nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®éi ngò c«ng nh©n trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa. - NhiÖm vô: + T×m hiÓu mét sè ®Æc ®iÓm, vai trß cña c«ng nh©n Nam §Þnh trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa. + Nghiªn cøu thùc tr¹ng, chØ ra c¸c vÊn ®Ò xu h-íng biÕn ®æi cña c«ng nh©n Nam §Þnh. + Nªu ra mét sè ph-¬ng h-íng c¬ b¶n vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®éi ngò c«ng nh©n Nam §Þnh. 4. §èi t-îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn v¨n * §èi t-îng nghiªn cøu: LuËn v¨n tËp trung nghiªn cøu vÒ t×nh h×nh ®éi ngò c«ng nh©n Nam §Þnh. * Ph¹m vi nghiªn cøu: Trªn toµn bé ®Þa bµn tØnh Nam §Þnh vµ träng t©m lµ thêi gian 1997 ®Õn nay. 5. Nguån tµi liÖu vµ ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu cña luËn v¨n * Nguån tµi liÖu: §Ò tµi ®-îc nghiªn cøu dùa trªn quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin, t- t-ëng Hå ChÝ Minh vµ c¸c quan ®iÓm cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam vÒ giai cÊp c«ng nh©n. §Ò tµi cßn kÕ thõa vµ sö dông cã chän läc mét sè ®Ò xuÊt, sè liÖu thèng kª cña mét sè c«ng tr×nh cã liªn quan cña c¸c nhµ khoa häc. * Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu: §Ò tµi sö dông ph-¬ng ph¸p luËn chung cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Æc thï cña chñ nghÜa x· héi khoa häc, tiÕp cËn vµ gi¶i quyÕt tõ gãc ®é chÝnh trÞ - x· héi ®ång thêi cßn sö dông mét sè ph-¬ng ph¸p kh¸c nh- kh¶o s¸t, ®iÒu tra, thèng kª... ®Ó lµm s¸ng tá c¸c vÊn ®Ò ®Æt ra. 6. Nh÷ng ®ãng gãp khoa häc cña luËn v¨n Gãp phÇn n©ng cao nhËn thøc x· héi ®èi víi viÖc ®¸nh gi¸ vai trß cña c«ng nh©n Nam §Þnh trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa. §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p trong ®ã cã nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m tõng b-íc ph¸t huy vai trß cña c«ng nh©n Nam §Þnh hiÖn nay. LuËn v¨n cã thÓ lµm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn vËn dông vµo viÖc ho¹ch ®Þnh chñ tr-¬ng cô thÓ, phï hîp trong viÖc ph¸t huy vai trß cña c«ng nh©n Nam §Þnh hiÖn nay. 7. KÕt cÊu cña luËn v¨n Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc tµi liÖu tham kh¶o luËn v¨n bao gåm 3 ch-¬ng vµ 7 tiÕt. Ch-¬ng 1. Quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ giai cÊp c«ng nh©n. Ch-¬ng 2. Thùc tr¹ng vµ xu h-íng biÕn ®æi cña c«ng nh©n Nam §Þnh. Ch-¬ng 3. Mét sè quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn ®éi ngò c«ng nh©n Nam §Þnh trong giai ®o¹n hiÖn nay. Ch-¬ng 1 Quan ®iÓm C¬ B¶n vÒ giai cÊp c«ng nh©n 1.1. Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vÒ giai cÊp c«ng nh©n Giai cÊp c«ng nh©n lµ s¶n phÈm cña lÞch sö, nã ra ®êi vµ ph¸t triÓn cïng víi sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i t-¬ng øng víi tõng thêi kú lÞch sö, ®¹i diÖn cho nÒn s¶n xuÊt tiªn tiÕn cã tÝnh tæ chøc vµ kû luËt cao, cã ý thøc tËp thÓ vµ lîi Ých giai cÊp thèng nhÊt do nÒn s¶n xuÊt tËp trung dùa trªn nÒn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i t¹o ra. Tuy mang nh÷ng ®Æc tÝnh chung nh-ng sù ph¸t triÓn ë c¸c m-íc kh¸c nhau, còng cã ph¸t triÓn kh¸c nhau giai cÊp c«ng nh©n ë c¸c n-íc ph¸t triÓn vµ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn lµ cã sù kh¸c biÖt. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c nhµ nghiªn cøu (kÓ c¶ M¸cxÝt vµ kh«ng M¸cxÝt) ®Òu ®-a ra kh¸i niÖm míi vÒ giai cÊp c«ng nh©n trong thêi ®¹i ngµy nay, xem ®ã lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng hµng ®Çu liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn lý luËn cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vÒ giai cÊp nãi chung vµ giai cÊp c«ng nh©n nãi riªng. Trong thêi ®¹i ngµy nay ®Æc biÖt tõ thËp kû 70 cña thÕ kû XX khi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi thay ®æi cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¸c ngµnh khoa häc kü thuËt cao dÉn tíi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ míi. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ®· ®-a tíi b-íc nh¶y vät vÒ chÊt trong sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, trong tÝnh chÊt lao ®éng vµ c¬ cÊu thµnh phÇn x· héi. Cïng víi sù ph¸t triÓn ®ã, x· héi cã nhiÒu chuyÓn biÕn th× cã nhiÒu c¸ch gi¶i thÝch kh¸c nhau vÒ kh¸i niÖm giai cÊp c«ng nh©n. Song ®Ó cã c¸ch nh×n kh¸ch quan vµ khoa häc tiÕn tíi mét sù gi¶i thÝch thèng nhÊt vÒ kh¸i niÖm giai cÊp c«ng nh©n tÊt yÕu ph¶i trë vÒ thÕ giíi quan vµ ph-¬ng ph¸p luËn biÖn chøng duy vËt cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin. Ngay tõ nh÷ng ngµy ®Çu nghiªn cøu, c¸c nhµ kinh ®iÓn cña chñ nghÜa x· héi khoa häc ®· nhiÒu lÇn ®Ò cËp vµ ®-a ra nh÷ng chØ dÉn c¬ b¶n vÒ kh¸i niÖm giai cÊp c«ng nh©n vµ nh÷ng ®Æc tr-ng næi bËt cña giai cÊp nµy. Tõ n¨m 1845 khi b¾t ®Çu nghiªn cøu vÒ giai cÊp c«ng nh©n th× M¸c ®· ®¹t ra c©u hái: "VÊn ®Ò lµ ë chç giai cÊp v« s¶n thùc sù lµ g×, vµ phï hîp víi sù tån t¹i cña b¶n th©n nã, giai cÊp v« s¶n buéc ph¶i lµm g× vÒ mÆt lÞch sö" [29, tr.56]. Sau ®ã M¸c vµ ¡nghen ®· dïng nhiÒu thuËt ng÷ kh¸c nhau ®Ó nãi vÒ giai cÊp c«ng nh©n nh-: giai cÊp v« s¶n; giai cÊp x· héi hoµn toµn sèng chØ dùa vµo b¸n søc lao ®éng cña m×nh; giai cÊp lao ®éng lµm thuª cña thÕ kû XIX; lao ®éng lµm thuª; giai cÊp v« s¶n hiÖn ®¹i; giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i; giai cÊp c«ng nh©n ®¹i c«ng nghiÖp; giai cÊp v« s¶n c«ng nghiÖp; giai cÊp c«ng nh©n c«ng x-ëng... cïng víi mét sè thuËt ng÷ kh¸c mµ M¸c vµ ¡nghen ®· dïng trong mét sè t¸c phÈm ®Ó biÓu thÞ nh- nh÷ng côm tõ ®ång nghÜa víi thuËt ng÷ giai cÊp c«ng nh©n: giai cÊp c«ng nh©n trong thÕ kû XIX - con ®Î cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp t- b¶n chñ nghÜa; giai cÊp ®¹i biÓu cho lùc l-îng s¶n xuÊt tiªn tiÕn vµ ®¹i biÓu cho ph-¬ng thøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn. H¬n n÷a M¸c vµ ¡nghen cßn dïng mét sè thuËt ng÷ cã néi dung hÑp h¬n ®Ó chØ tõng lo¹i c«ng nh©n trong c¸c ngµnh kh¸c nhau, trong c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña c«ng nghiÖp, ch¼ng h¹n nhc«ng nh©n n«ng nghiÖp; c«ng nh©n c«ng x-ëng; c«ng nh©n khai kho¸ng; c«ng nh©n c¬ khÝ; c«ng nh©n chÕ biÕn nguyªn liÖu... Ngoµi ra trong mét sè ®iÒu kiÖn cô thÓ th× M¸c vµ ¡nghen cßn sö dông mét sè c¸ch diÔn ®¹t ®Ó biÓu thÞ giai cÊp c«ng nh©n nh- lao ®éng lµm thuª; giai cÊp x· héi hoµn toµn chØ sèng dùa vµo b¸n søc lao ®éng cña m×nh; giai cÊp cña nh÷ng ng-êi hoµn toµn kh«ng cã cña. Cho dï d-íi gãc ®é nµo th× tÊt c¶ c¸c thuËt ng÷ trªn ®Òu lµ nh÷ng thuËt ng÷ ®ång nghÜa, chØ kh¸c nhau vÒ h×nh thøc biÓu ®¹t trong nh÷ng ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ. Theo M¸c vµ ¡nghen th× sù kh¸c nhau c¨n b¶n chØ lµ kh¸c nhau gi÷a c«ng nh©n ®øng m¸y vµ nh÷ng ng-êi gióp viÖc cho nh÷ng c«ng nh©n c¬ khÝ ®ã. TÊt c¶ c¸c c¸ch diÔn ®¹t nªu trªn ®Òu bµn vÒ kh¸i niÖm c«ng nh©n ®-îc ®Æt trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ tõ nöa sau thÕ kû XIX ®Õn ®Çu thÕ kû XX. ë nh÷ng thËp niªn ®Çu cña thÕ kû XIX khi cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp b¾t ®Çu, khi chñ nghÜa t- b¶n c¹nh tranh míi xuÊt hiÖn, c¸c nhµ kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c nãi ®Õn c«ng nh©n lµ mét céng ®ång ng-êi g¾n víi s¶n xuÊt, c«ng nghiÖp c¬ khÝ. Vµo gi÷a thÕ kû XIX khi nÒn c«ng nghiÖp c¬ khÝ ®· ph¸t triÓn më réng, bao qu¸t nhiÒu lÜnh vùc vµ cÊp ®é cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt. Trong thËp niªn 70-80 cña thÕ kû XIX khi khoa häc ®· trë thµnh lùc l-îng s¶n xuÊt trùc tiÕp, M¸c-¡nghen ®· ®Ò cËp tíi giai cÊp c«ng nh©n víi thuËt ng÷ "V« s¶n lao ®éng trÝ thøc". Cïng víi mét sè t¸c phÈm nh-: "Gãp phÇn phª ph¸n triÕt häc ph¸p quyÒn Hªghen" - Lêi nãi ®Çu; "Gia ®×nh thÇn th¸nh"; "T×nh c¶nh giai cÊp lao ®éng ë Anh"; "Nh÷ng nguyªn lý cña chñ nghÜa céng s¶n" vµ "Tuyªn ng«n cña ®¶ng céng s¶n". Trong ®ã t¸c phÈm "Gãp phÇn phª ph¸n triÕt häc ph¸p quyÒn Hªghen" - Lêi nãi ®Çu, M¸c ®· viÕt:"Giai cÊp v« s¶n §øc lµ con ®Î cña nÒn c«ng nghiÖp non trÎ cña §øc", cßn trong t¸c phÈm "T×nh c¶nh giai cÊp lao ®éng ë Anh" ¡nghen viÕt:" Giai cÊp c«ng nh©n Anh lµ s¶n phÈm cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp ë Anh", cßn trong t¸c phÈm "Tuyªn ng«n cña §¶ng céng s¶n" M¸c vµ ¡nghen cho r»ng: "C¸c giai cÊp kh¸c ®Òu suy tµn vµ tiªu vong cïng víi sù ph¸t triÓn cña ®¹i c«ng nghiÖp, giai cÊp v« s¶n th× tr¸i l¹i, lµ s¶n phÈm cña b¶n th©n ®¹i c«ng nghiÖp" [30, tr.610)]... Giai cÊp c«ng nh©n ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cïng víi sù ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ®¹i c«ng nghiÖp. Do ®ã xÐt vÒ c¬ cÊu c¸c bé phËn c¬ b¶n cÊu thµnh giai cÊp c«ng nh©n còng thay ®æi cïng víi sù thay ®æi cña ®¹i c«ng nghiÖp cña qu¸ tr×nh kinh tÕ - kü thuËt trong s¶n xuÊt vËt chÊt vµ dÞch vô. ë thÕ kû thø XIX khi nãi vÒ c¬ cÊu giai cÊp c«ng nh©n M¸c vµ ¡nghen cho r»ng nã bao gåm ba bé phËn c¬ b¶n cÊu thµnh: c«ng nh©n n«ng nghiÖp, c«ng nh©n c«ng nghiÖp, c«ng nh©n hÇm má. Trong ba bé phËn ®ã th× M¸c vµ ¡nghen ®· xem c«ng nh©n c«ng nghiÖp lµ bé phËn quan träng nhÊt, cã tinh thÇn c¸ch m¹ng kiªn quyÕt nhÊt, hä lµ h¹t nh©n lu«n ®i ®Çu trong cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n chèng l¹i giai cÊp t- s¶n. Cßn phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn hiÖn nay cña ®¹i c«ng nghiÖp, c«ng nh©n cã mét c¬ cÊu phøc t¹p h¬n nhiÒu, nã bao gåm c¸c bé phËn chñ yÕu nh-: c«ng nh©n lao ®éng gi¶n ®¬n, c«ng nh©n kü thuËt, kü thuËt viªn, kü s- thùc hµnh, c«ng nh©n tri thøc, c«ng nh©n dÞch vô... Trong "Tuyªn ng«n cña §¶ng céng s¶n" M¸c - ¡nghen ®· viÕt: "LÞch sö c«ng nghiÖp vµ th-¬ng nghiÖp lµ lÞch sö cña c¸c cuéc næi dËy cña lùc l-îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i chèng l¹i quan hÖ s¶n xuÊt chèng l¹i chÕ ®é së h÷u ®ang quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ thèng trÞ cña giai cÊp t- s¶n" [30, tr.604]. ChÕ ®é t- s¶n ®· trë thµnh qu¸ nhá hÑp, kh«ng ®ñ ®Ó chøa ®ùng nh÷ng cña c¶i t¹o ra trong lßng nã. Trong t¸c phÈm nµy M¸c - ¡nghen cßn cho r»ng c«ng nh©n bÞ ®Æt d-íi quyÒn gi¸m s¸t cña c¶ hÖ thèng t- s¶n, vµ "chÕ ®é t- s¶n cµng c«ng khai c«ng bè lîi nhuËn lµ môc ®Ých duy nhÊt cña nã th× nã l¹i cµng trë thµnh ti tiÖn vµ bØ æi ®¸ng c¨m ghÐt" [30, tr.606]. Tõ m©u thuÉn ®ã tÊt yÕu dÉn ®Õn sù næi dËy vµ ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n chèng l¹i giai cÊp t- s¶n ph¸t triÓn thµnh xung ®ét gi÷a hai giai cÊp. Giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i ®-îc h×nh thµnh tõ c«ng nh©n c«ng tr-êng thñ c«ng. M¸c ¡nghen ®· nãi râ c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ®· biÕn x-ëng nhá cña thî c¶ gia tr-ëng thµnh c«ng x-ëng lín cña c¸c nhµ t- b¶n c«ng nghiÖp vµ khèi ®«ng ®¶o c«ng nh©n. §ång thêi M¸c vµ ¡nghen cßn nªu ra c¸c tiªu chÝ vµ kh¸i niÖm vÒ giai cÊp c«ng nh©n. Theo M¸c vµ ¡nghen giai cÊp c«ng nh©n ra ®êi g¾n liÒn víi nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i vµ" hä ®-îc tuyÓn mé tõ tÊt c¶ c¸c giai cÊp vµ tÇng líp x· héi lóc bÊy giê" [30, tr.607]. Hä cßn lµ nh÷ng ng-êi kh«ng cã t- liÖu s¶n xuÊt, lµ giai cÊp cã lîi Ých c¬ b¶n ®èi lËp trùc tiÕp víi lîi Ých giai cÊp t- s¶n, lµ nh÷ng ng-êi lao ®éng lµm thuª b¸n søc lao ®éng vµ bÞ giai cÊp t- s¶n bãc lét gi¸ trÞ thÆng d-. Hä lµ nh÷ng ng-êi cã b¶n chÊt c¸ch m¹ng, ®ång thêi trong hä cã tinh thÇn quèc tÕ v« s¶n, cã t×nh ®oµn kÕt, cã tÝnh tæ chøc vµ kû luËt cao. Hä cµng ngµy cµng ph¸t triÓn cïng víi sù t¨ng lªn kh«ng ngõng c¶ vÒ mÆt sè vµ chÊt l-îng. Nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn cña giai cÊp c«ng nh©n ®· ®-îc c¸c nhµ kinh ®iÓn rót ra th«ng qua viÖc ph©n tÝch ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cô thÓ cña giai cÊp c«ng nh©n d-íi chÕ ®é t- b¶n chñ nghÜa. Trªn c¬ së ®ã c¸c nhµ khoa häc ®· ®-a ra hai ®Æc tr-ng ®Ó ph©n biÖt giai cÊp c«ng nh©n víi c¸c giai cÊp tÇng líp kh¸c trong x· héi. §Æc tr-ng thø nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n lµ lao ®éng trong nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp vËn hµnh c¸c c«ng cô s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ngµy cµng hiÖn ®¹i vµ x· héi ho¸ ngµy cµng cao t¹o ra cña c¶i vËt chÊt b¶o ®¶m sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi hiÖn ®¹i. §©y chÝnh lµ ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a nh÷ng ng-êi c«ng nh©n hiÖn ®¹i víi nh÷ng ng-êi lao ®éng kh¸c trong c¸c x· héi thêi kú trung cæ. Trong c¸c c«ng tr-êng thñ c«ng vµ trong nghÒ thñ c«ng ng-êi lao ®éng sö dông c«ng cô cña m×nh, cßn trong c«ng x-ëng th× nh÷ng ng-êi c«ng nh©n buéc ph¶i phôc tïng m¸y mãc. M¸c vµ ¡nghen cho r»ng: giai cÊp c«ng nh©n lµ tËp ®oµn ng-êi bao gåm nh÷ng ng-êi c«ng nh©n c«ng x-ëng, lµ s¶n phÈm vµ lµ chñ thÓ cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp, do vËy sau khi h×nh thµnh th× giai cÊp c«ng nh©n kh«ng ngõng t¨ng lªn vÒ mÆt sè l-îng vµ ph¸t triÓn vÒ mÆt chÊt l-îng. Lµ s¶n phÈm ®ång thêi lµ chñ thÓ cña nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, do ®ã giai cÊp c«ng nh©n lµ ®¹i biÓu cho lùc l-îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i x· héi ho¸ ngµy cµng cao, ®ång thêi hä còng lµ ®¹i biÓu cho mét ph-¬ng thøc s¶n xuÊt míi tiªn tiÕn - ph-¬ng thøc s¶n xuÊt céng s¶n chñ nghÜa. ChÝnh do ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh lao ®éng trong nÒn s¶n xuÊt Êy nªn giai cÊp c«ng nh©n ®· sím hun ®óc trong m×nh nh÷ng phÈm chÊt riªng, vµ xøng ®¸ng lµ lùc l-îng tiªn phong trong phong trµo c¸ch m¹ng. §Æc tr-ng thø hai cña giai cÊp c«ng nh©n theo quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh ®iÓn lµ vÒ vÞ trÝ cña giai cÊp c«ng nh©n trong quan hÖ s¶n xuÊt tb¶n chñ nghÜa. D-íi chÕ ®é t- b¶n chñ nghÜa, giai cÊp c«ng nh©n lµ nh÷ng ng-êi lao ®éng kh«ng cã t- liÖu s¶n xuÊt ®Ó duy tr× cuéc sèng, buéc hä ph¶i b¸n søc lao ®éng cho c¸c nhµ t- b¶n, bÞ c¸c nhµ t- b¶n bãc lét gi¸ trÞ thÆng d-. Do ®ã giai cÊp c«ng nh©n lµ nh÷ng ng-êi cã lîi Ých c¬ b¶n ®èi lËp víi lîi Ých c¬ b¶n cña giai cÊp t- s¶n vµ trë thµnh giai cÊp ®èi kh¸ng trùc tiÕp víi giai cÊp t- s¶n trong x· héi t- b¶n chñ nghÜa. Víi tiªu chÝ nªu trªn, M¸c vµ ¡nghen ®· gäi giai cÊp c«ng nh©n lµ giai cÊp v« s¶n - ®Æc tr-ng c¬ b¶n cña nh÷ng ng-êi c«ng nh©n d-íi chÕ ®é t- b¶n chñ nghÜa. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, "Giai cÊp t- s¶n -tøc t- b¶n mµ lín lªn th× giai cÊp v« s¶n, giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i - tøc lµ giai cÊp chØ cã thÓ sèng víi ®iÒu kiÖn lµ kiÕm ®-îc viÖc lµm vµ chØ kiÕm ®-îc viÖc lµm nÕu lao ®éng cña hä lµm t¨ng thªm t- b¶n, do vËy mµ x· héi còng ph¸t triÓn theo" [30, tr.601]. Víi nh÷ng tiªu chÝ c¬ b¶n cña giai cÊp c«ng nh©n mµ M¸c ¡nghen ®· nªu ra kh«ng chØ hoµn toµn ®óng víi ®iÒu kiÖn lÞch sö ®-¬ng thêi mµ nh÷ng ®Æc tr-ng c¬ b¶n ®ã ®Õn nay vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ. Nã chÝnh lµ c¬ së lý luËn, ph-¬ng ph¸p luËn khoa häc ®Ó chóng ta nghiªn cøu vÒ giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i vµ lµm s¸ng tá vai trß nhiÖm vô cña nã trong thêi kú lÞch sö míi. Cho dï giai cÊp c«ng nh©n cã gäi lµ giai cÊp v« s¶n hay giai cÊp cña nh÷ng ng-êi v« s¶n th× hä vÉn lµ s¶n phÈm cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp. Trªn c¬ së ph©n chia x· héi thµnh c¸c giai cÊp tÇng líp kh¸c nhau cïng víi quan niÖm vÒ giai cÊp, Chñ nghÜa M¸c-Lªnin cho r»ng, sau khi cuéc c¸ch m¹ng v« s¶n thµnh c«ng th× giai cÊp c«ng nh©n trë thµnh giai cÊp cÇm quyÒn trong x· héi míi. Khi ®ã ®Þa vÞ kinh tÕ - x· héi cña giai cÊp c«ng nh©n ®· hoµn toµn thay ®æi, tõ th©n phËn n« lÖ lµm thuª trë thµnh giai cÊp thèng trÞ vÒ chÝnh trÞ th«ng qua §¶ng tiªn phong cña m×nh l·nh ®¹o toµn x· héi, c¶i t¹o x· héi cò vµ x©y dùng x· héi míi. Giai cÊp c«ng nh©n lµ giai cÊp thèng trÞ vÒ chÝnh trÞ, giai cÊp l·nh ®¹o toµn x· héi trong cuéc ®Êu tranh lËt ®æ ¸ch t- b¶n, trong sù nghiÖp s¸ng t¹o ra x· héi míi còng nhtrong toµn bé cuéc ®Êu tranh ®Ó thñ tiªu hoµn toµn c¸c giai cÊp, giai cÊp c«ng nh©n tù xo¸ m×nh víi tÝnh c¸ch lµ mét giai cÊp. Do ®ã giai cÊp c«ng nh©n còng lµ mét ph¹m trï lÞch sö, nã lµ con ®Î, lµ s¶n phÈm cña mét hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng-êi, sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt ®¹i c«ng nghiÖp giai cÊp c«ng nh©n lu«n ph¸t triÓn vµ cã thªm nh÷ng ®Æc tr-ng míi, do vËy hiÖn nay cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau vÒ giai cÊp c«ng nh©n còng lµ ®iÒu dÔ hiÓu. §Ó hiÓu ®óng quan niÖm cña M¸c-Lªnin vÒ giai cÊp c«ng nh©n ®ßi hái chóng ta ph¶i cã th¸i ®é kh¸ch quan khi nghiªn cøu kh¸i niÖm giai cÊp c«ng nh©n. Tuy nhiªn c¨n cø vµo quan ®iÓm cña c¸c nhµ kinh ®iÓn cña chñ nghÜa x· héi khoa häc vµ tõ sù biÕn ®æi cña kinh tÕ x· héi ®Õn b©y giê th× ®Æc tr-ng chñ yÕu cña c«ng nh©n lµ lao ®éng c«ng nghiÖp trùc tiÕp s¶n xuÊt hoÆc tham gia vµo qóa tr×nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¹o ra gi¸ trÞ vËt chÊt cho x· héi. Víi sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i t¹o ra ®éi ngò nh÷ng ng-êi lao ®éng cã tr×nh ®é häc vÊn vµ tay nghÒ ngµy cµng cao. Hä chÝnh lµ nh÷ng ng-êi trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ lao ®éng cña hä ngµy cµng ®ßi hái lao ®éng cã tÝnh lao ®éng trÝ ãc trong nh÷ng d©y chuyÒn s¶n xuÊt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Nh- vËy do sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt mét bé phËn lao ®éng cã tr×nh ®é cña trÝ thøc ®· gia nhËp vµo c«ng nh©n h×nh thµnh nªn mét bé phËn c«ng nh©n trÝ thøc. §ã lµ nh÷ng nhµ nghiªn cøu s¸ng chÕ, ¸p dông khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt, c¸n bé qu¶n lý trùc tiÕp lao ®éng hoÆc tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp... Do ®ã hiÖn nay chóng ta kh«ng thÓ quan niÖm giai cÊp c«ng nh©n chØ bao gåm nh÷ng ng-êi lao ®éng ch©n tay trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®iÒu khiÓn m¸y mãc c¬ khÝ. NÕu chóng ta chØ dõng ë kh¸i niÖm giai cÊp c«ng nh©n theo quan niÖm truyÒn thèng mÆc dï vÉn ®óng vÒ b¶n chÊt nh-ng ch-a ®ñ. Cïng víi sù biÓn ®æi cña ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi th× lùc l-îng x· héi nµy còng nhtÊt c¶ c¸c sù vËt hiÖn t-îng kh¸c còng kh«ng ngõng vËn ®éng, ph¸t triÓn. Do vËy cÇn ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ h¬n vÒ giai cÊp c«ng nh©n nh-ng còng kh«ng nªn ®-a tÊt c¶ nh÷ng ng-êi lao ®éng lµm c«ng ¨n l-¬ng còng nh- toµn bé trÝ thøc vµo giai cÊp c«ng nh©n. Qu¸n triÖt t- t-ëng cña c¸c nhµ kinh ®iÓn vµ tõ thùc tiÔn c¸ch m¹ng cïng víi sù thay ®æi cña hoµn c¶nh lÞch sö cô thÓ cã thÓ ®-a ra ®Þnh nghÜa thø nhÊt vÒ giai cÊp c«ng nh©n: "Giai cÊp c«ng nh©n lµ mét tËp ®oµn x· héi æn ®Þnh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i víi nhÞp ®é ph¸t triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt c¬ b¶n tiªn tiÕn, trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, t¸i s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt vµ c¶i t¹o c¸c quan hÖ x· héi, ®¹i biÓu cho lùc l-îng s¶n xuÊt vµ ph-¬ng thøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn trong thêi ®¹i hiÖn nay". ë c¸c n-íc t- b¶n giai cÊp c«ng nh©n lµ giai cÊp bÞ ¸p bøc, bÞ t-íc ®o¹t hÕt mäi quyÒn së h÷u ®èi víi t- liÖu s¶n xuÊt hoÆc vÒ c¬ b¶n kh«ng cã t- liÖu s¶n xuÊt, lµm thuª cho giai cÊp t- s¶n trong nÒn s¶n xuÊt ®¹i c«ng nghiÖp t- b¶n chñ nghÜa vµ bÞ giai cÊp thèng trÞ bãc lét gi¸ trÞ thÆng d-. Do ®ã giai cÊp c«ng nh©n lµ giai cÊp duy nhÊt trùc tiÕp ®èi kh¸ng víi giai cÊp ts¶n vÒ lîi Ých c¨n b¶n vµ hä lµ giai cÊp duy nhÊt cã kh¶ n¨ng l·nh ®¹o quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng vµ c¸c lùc l-îng kh¸c trong toµn bé x· héi, tiÕn hµnh cuéc c¶i biÕn c¸ch m¹ng, thay thÕ chñ nghÜa t- b¶n b»ng chñ nghÜa x· héi. ë c¸c n-íc XHCN giai cÊp c«ng nh©n cïng víi nh©n d©n lao ®éng lµm chñ nh÷ng t- liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu, ®¹i ®a sè lµm viÖc trong c¸c nhµ m¸y xÝ nghiÖp, c¬ së s¶n xuÊt thuéc së h÷u nhµ n-íc vµ mét bé phËn lµm viÖc trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ t- nh©n... D-íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, giai cÊp c«ng nh©n liªn minh chÆt chÏ víi giai cÊp n«ng d©n vµ tÇng líp trÝ thøc, thùc hiÖn cuéc c¶i biÕn c¸ch m¹ng, x©y dùng x· héi x· héi chñ nghÜa vµ céng s¶n chñ nghÜa. Giai cÊp c«ng nh©n lµ lùc l-îng chñ yÕu cña tiÕn tr×nh lÞch sö qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t- b¶n lªn chñ nghÜa x· héi. Tuy nhiªn ®Þnh nghÜa nµy ch-a lµm râ ®-îc tÝnh phøc t¹p cña c¬ cÊu giai cÊp c«ng nh©n trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng XHCN nh- ë Trung Quèc hoÆc ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr-êng ®Þnh h-íng XHCN ë ViÖt Nam. Trªn thùc tÕ vÉn cßn mét bé phËn c«ng nh©n trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh bÞ nhµ t- b¶n bãc lét, ch-a ph¶i lµ nh÷ng ng-êi lµm chñ, nhÊt lµ trong giai ®o¹n ®Çu khi bé phËn nµy chiÕm sè ®«ng. H¬n n÷a ®Þnh nghÜa nµy còng ch-a ph¶n ¸nh ®-îc xu thÕ vËn ®éng vµ tÝnh phøc t¹p ®a d¹ng cña c¬ cÊu giai cÊp trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ còng nh- sù gia t¨ng ®Çu t- cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t- n-íc ngoµi. ThÕ kû XX ®-îc coi lµ thÕ kû ®em l¹i b-íc tiÕn dµi trong lÞch sö vÒ khoa häc vµ tæ chøc nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. ChÝnh nh÷ng sù thay ®æi trong ®iÒu kiÖn cô thÓ ®· t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn sù biÕn ®æi c¬ cÊu, sè l-îng, chÊt l-îng, ngµnh nghÒ, ph-¬ng thøc vµ phong c¸ch lao ®éng còng nh- n¨ng lùc trÝ tuÖ cña giai cÊp c«ng nh©n. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn ta cã thÓ ®i tíi mét ®Þnh nghÜa thø hai vÒ giai cÊp c«ng nh©n, mµ thÓ hiÖn ®-îc toµn bé ®Æc tr-ng cña nã trong giai ®o¹n hiÖn nay: "Giai cÊp c«ng nh©n lµ mét tËp ®oµn ng-êi æn ®Þnh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn g¾n liÒn víi nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ngµy cµng hiÖn ®¹i x· héi hãa theo xu h-íng quèc tÕ ho¸ cao vµ réng lín; lµ lùc l-îng s¶n xuÊt c¬ b¶n vµ tiªn tiÕn cña thêi ®¹i hiÖn nay, lµ ®éng lùc chñ yÕu vµ lµ lùc l-îng l·nh ®¹o qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn c¸ch m¹ng tõ chñ nghÜa t- b¶n lªn chñ nghÜa x· héi ë mçi quèc gia còng nh- trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Trong c¸c n-íc t- b¶n chñ nghÜa do kh«ng cã, hoÆc vÒ c¬ b¶n kh«ng cã t- liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu cña x· héi, hä ph¶i b¸n søc lao ®éng lµm thuª cho giai cÊp ts¶n vµ bÞ bãc lét gi¸ trÞ thÆng d-; trong c¸c n-íc x· héi chñ nghÜa hä cïng víi nh©n d©n lao ®éng lµm chñ c¸c t- liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu vµ cïng nhau lao ®éng s¸ng t¹o v× lîi Ých cña x· héi vµ giai cÊp m×nh ; Trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi (trong n-íc, thÕ giíi) cßn bé phËn c«ng nh©n lµm thuª, bÞ bãc lét - c¬ cÊu giai cÊp c«ng nh©n ®a d¹ng phong phó nh-ng phøc t¹p". So víi ®Þnh nghÜa thø nhÊt vÒ giai cÊp c«ng nh©n th× trong ®Þnh nghÜa nªu trªn ®· bæ sung thªm tr×nh ®é "tri thøc" c«ng nh©n trÝ thøc vµ c¬ cÊu giai cÊp c«ng nh©n trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH. Kh¸i niÖm vÒ giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i nªu trªn ®· ph¶n ¸nh kh¸ ®Çy ®ñ vµ khoa häc vÒ mét lùc l-îng lao ®éng mét giai cÊp tiÕn bé, c¸ch m¹ng nhÊt trong thêi ®¹i ngµy nay. Tõ kh¸i niÖm giai cÊp c«ng nh©n nªu trªn hä võa lµ s¶n phÈm võa lµ chñ thÓ cña nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. Quan hÖ gi÷a giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i víi nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i lµ mèi quan hÖ c¬ b¶n nhÊt. DiÔn ®¹t mèi quan hÖ ®ã M¸c - ¡nghen ®· kh¼ng ®Þnh giai cÊp v« s¶n §øc lµ con ®Î cña nÒn c«ng nghiÖp non trÎ cña §øc; giai cÊp c«ng nh©n Anh lµ s¶n phÈm cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp Anh.Trong "Tuyªn ng«n cña §¶ng céng s¶n" M¸c - ¡nghen ®· viÕt: "C¸c giai cÊp kh¸c ®Òu suy tµn vµ tiªu vong cïng víi sù ph¸t triÓn cña ®¹i c«ng nghiÖp; cßn giai cÊp v« s¶n l¹i lµ s¶n phÈm cña b¶n th©n nÒn ®¹i c«ng nghiÖp Êy". Nh- vËy, chØ khi cã c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i míi cã giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i. Trªn thÕ giíi b¾t ®Çu xuÊt hiÖn giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i tõ gi÷a thÕ kû XVIII, tõ cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp ë Anh víi viÖc ph¸t minh ra m¸y h¬i n-íc vµ ¸p dông vµo nhiÒu lÜnh vùc, râ nhÊt lµ lÜnh vùc giao th«ng víi viÖc s¶n xuÊt ra ®Çu m¸y xe löa. Søc ng-êi, søc ngùa, søc tr©u bß... ®-îc thay thÕ b»ng søc m¸y. §©y lµ thêi kú c¬ khÝ ho¸, v× thÕ chñ nghÜa M¸c-Lªnin coi giai cÊp c«ng nh©n c«ng nghiÖp bé phËn chÕ t¹o m¸y lµ bé phËn cèt lâi cña giai cÊp c«ng nh©n bªn c¹nh c«ng nh©n ngµnh ®-êng s¾t, c«ng nh©n khai kho¸ng, c«ng nh©n n«ng nghiÖp. Cuèi thÕ kû XIX, khoa häc ph¸t hiÖn ra ®iÖn vµ qu¸ tr×nh ®iÖn khÝ ho¸ b¾t ®Çu víi viÖc ®-a ®iÖn vµo s¶n xuÊt, l-u th«ng vµ sinh ho¹t. Giai cÊp c«ng nh©n hiÖn ®¹i ®-îc bæ sung thªm b»ng ®éi ngò c«ng nh©n ngµnh ®iÖn. C«ng nghiÖp hiÖn ®¹i xuÊt hiÖn ë n¬i nµo, lÜnh vùc nµo th× ®em