Tài liệu Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn môn ngữ văn 9

Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- BÀI DỰ THI VÂÂN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN ĐỂ GIẢI QUYẾT CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIỄN MÔN: NGỮ VĂN LỚP 9 1. Tình huống cần giải quyết: Hiênê nay vấn đề ô nhiễm môi trường đang là vấn đề nhức nhối của toàn xã hô êi, không chỉ ở thành phố mà ở cả nông thôn. Là học sinh vùng nông thôn ngoại thành Hà Nô êi em thấy tình trạng môi trường ở địa phương em sinh sống ra sao? Em đã làm gì để bảo vê ê môi trường và giúp cho mọi người xung quanh em hiểu được ý nghĩa của viêcê bảo vê êmôi trường sống? 2. Mục tiêu giải quyết tình huống: - Bằng kiến thức các bô ô môn: Sinh học, Hóa học, Giáo dục công dân, Địa lý, Văn học….Giúp cho các bạn học sinh và mọi người thấy được tình trạng ô nhiễm môi trường ở nông thôn hiê ôn nay cũng như ảnh hưởng tiêu cực của nó đến đời sống và sức khỏe của mỗi người. - Tuyên truyền cho mỗi học sinh nói riêng và mọi người trong cô ông đồng hiểu và có ý thức bảo vê ô môi trường sống ở nông thôn. 3. Tổng quan về nghiên cứu và liên quan đến viê Âc giải quyết tình huống: Kết hợp các tri thức khách quan về môi trường: - Tình trạng môi trường ở địa phương hiê ôn nay. - Tác hại của ô nhiễm môi trường. 4. Giải pháp giải quyết tình huống: Bài viết vâ ôn dụng các kiến thức liên môn: --------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Thanh Lâm B – Mê Linh – Hà Nô ôi 1 Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- - Ngữ văn: sử dụng phương thức biểu đạt phù hợp như thuyết minh, nghị luâ ôn để viết bài. Bài viết có bố cục rõ ràng, mạch lạc, lâ pô luâ nô chă ôt chẽ… - Lịch sử: nguồn gốc, nguyên nhân của tình trạng ô nhiễm môi trường. - Hóa học: thấy được sự ảnh hưởng nghiêm trọng của các chất đô cô có trong rác thải nói chung và nilon nói riêng. - Sinh học: ảnh hưởng của rác thải với môi trường và sức khỏe con người. - GDCD: giáo dục ý thức bảo vê ô môi trường sống của mỗi người. 5. Tiến trình giải quyết tình huống: * Quá trình thực hiê nô : Xây dựng các ý lớn của bài viết -> Tìm hiểu -> Trao đổi -> Viết thành bài văn. * Các tư liê ôu được sử dụng: sách, tư liêuô về tác hại của rác thải nói chung, các chất đô ôc trong thuốc trừ sâu nói riêng. * Các thiết bị sử dụng: máy tính, công cụ tìm kiếm. Hiê ôn nay, nông thôn nước ta nói chung, huyênô Mê Linh nói riêng đang trong quá trình phát triển. Cũng từ đó phát sinh không ít vấn đề về môi trường đă ôc biê ôt là tình trạng ô nhiễm môi trường. Do cuô ôc sống của người dân còn nhiều gánh nă ông mưu sinh nên vấn đề môi trường chưa thực sự được quan tâm đúng mức. Đồng thời cũng do nhâ ôn thức của mỗi người dân chưa thâ ôt đầy đủ về ý nghĩa của viê ôc bảo vê ô môi trường xung quanh; trong khi đó chính sự ô nhiễm môi trường lại đang gây ra những hâ ôu quả nghiêm trọng, tác đô ông xấu không chỉ đến hê ô sinh thái nông nghiêpô mà ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của mỗi người dân. Để cải thiê ôn tình trạng này chúng ta phải thấy được nguyên nhân vì sao dẫn đến hiê ôn tượng ô nhiễm như hiênô nay và tác hại của nó: --------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Thanh Lâm B – Mê Linh – Hà Nô ôi 2 Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Trước hết, vì chủ yếu người dân chủ yếu sống bằng nghề canh tác và sản xuất nông nghiêpô nên viê ôc sử dụng hóa chất trong nông nghiêpô như: thuốc trừ sâu, trừ nấm, thuốc diê ôt chuô ôt, thuốc trừ cỏ… tràn lan, chưa thực hiênô đúng thời gian cách ly sau khi phun thuốc. Ngoài ra người dân có thói quen sử dụng phân chuồng tươi, chưa qua ủ hay các quy trình kĩ thuâ ôt để bón ruô ông; đồng thời người nông dân còn rất lạm dụng phân bón hóa học, sử dụng phân bón thừa thãi gây tồn đọng trong đất, nước. Ở địa phương Mê Linh, người dân không chỉ trồng lúa và các cây mầu mà còn có nghề trồng hoa nên viêcô sử dụng hóa chất và phân bón rất nhiều, ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường. Tình trạng lạm dụng chất hóa học trong sản xuất nông nghiệp Nguyên nhân thứ hai là ô nhiễm môi trường do rác thải sinh hoạt cũng như là ý thức của người dân trong viê cê xử lý rác thải. Hiênô nay, có rất nhiều loại bao bì rất tiênô lợi trong sinh hoạt, đă ôc biêtô là bao bì nilon; chính vì thế cũng làm thay đổi mô ôt phần tâ ôp quán sống của người dân nông thôn. Chính vì bao bì nilon vừa rẻ, vừa tiênô lợi và dễ sử dụng nên hiênô nay người dân dùng nó để --------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Thanh Lâm B – Mê Linh – Hà Nô ôi 3 Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- đựng bất kể thứ gì, kể cả thức ăn. Về nông thôn chúng ta không khó để tìm thấy những đống rác ở ven làng, bờ sông, dưới mương nước, ven chợ….thâ ôm chí là những đống rác rất to với đủ màu sắc của bao bì nilon lẫn các loại rác khác. Có hiê ôn tượng trên là do ý thức của mỗi người dân trong viêcô thu gom, chưa có thói quen phân loại để xử lý như ở các thành phố lớn. Vẫn còn tồn tại thói quen cố hữu “tiê ôn thể”, chưa có ý thức giữ gìn vê ô sinh chung; hoă ôc khi đi làm đồng, phun thuốc sâu, chất hóa học cho cây trồng sau khi pha thuốc họ vứt ngay bao bì trên bờ ruô ông… Vì thế,, mă ôc dù địa phương đã có đô ôi vê ô sinh môi trường đi thu gom rác hằng ngày nhưng cũng chưa thể xử lý được triêtô để. Rác thải sinh hoạt ở nông thôn Ở nông thôn hầu như gia đình nào cũng chăn nuôi thêm gia súc, gia cầm. Phương thức chăn nuôi mang tính truyền thống, thiếu khoa học; chủ yếu là thả rông, phân thải lâu ngày không được xử lý, chất phế thải của đô ông vâ ôt nuôi xả trực tiếp ra cống rãnh, ao hồ. Với lượng chất thải của hàng nghìn con trâu, bò, lợn gà ở riêng địa phương Mê Linh mỗi ngày cũng giúp chúng ta hình dung ra hiê ôn tượng mất vê ô sinh như thế nào. Chất thải ở mỗi gia đình đổ ra cống rãnh, hê ô thống cống rãnh thì chưa được khơi thông và xử lý đến nơi đến chốn, khiến cho mỗi khi mưa bão, nước và chất thải trong cống tràn ngâ ôp ra đường, thâ ôm chí ngâ ôp cả vào nhà. Đây là hiênô tượng thường thấy ở nông thôn, gây ô nhiễm trực tiếp đến bầu không khí cũng như nguồn nước. --------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Thanh Lâm B – Mê Linh – Hà Nô ôi 4 Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ô nhiễm đất và nguồn nước Nguyên nhân thứ ba là do ảnh hưởng của công nghiêpê hóa: hiê ôn nay huyê ôn Mê Linh cũng như nhiều vùng quê khác đang đón nhiều công ty, nhà máy vào các khu công nghiê ôp. Huyê ôn Mê Linh có khu công nghiêpô Quang Minh với nhiều công ty lớn nhỏ. Lợi ích về kinh tế nhiều nhưng ngược lại cũng ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường về chất thải sau chế biến, về khí thải…. Vâ ôy các hiê ôn tượng trên gây ra hâ ôu quả như thế nào với môi trường? Trước hết là làm ô nhiễm nguồn nước khiến cho nguồn nước ngọt trở nên khan hiếm và gây ngô ô đô ôc cho người, đô ông vâ ôt. Làm ô nhiễm đất, thuốc trừ sâu tồn đọng trong đất làm đất bị nhiễm đô ôc, làm các vi sinh vâ ôt có lợi bị chết, đất chai cứng, giảm năng suất cây trồng. Làm ô nhiễm không khi, mùi thuốc trừ sâu từ đồng ruô ông tỏa trong không khí theo gió vào các khu dân cư; rác thải không được xử lý hợp vê ô sinh gây mùi hôi thối, con người hít phải sẽ bị nhức đầu, ho, viêm đường hô hấp, các bê ônh về da, mắt… làm mất đi bầu không khí trong lành. Hơn nữa, viêcê lạm dụng thuốc bảo vê ê thực vâ êt còn gây ngô ê đô êc do rau quả không an toàn bởi dư lượng thuốc bảo vê ô thực vâ ôt có trong rau quả, đây chính là nguy cơ tiềm tàng của nhiều căn bênh ô nan y. Chất thải đô ông vâ ôt xả trực tiếp ra cống, rãnh, ao, vườn… vừa gây mất vê ô sinh, vừa làm nhiễm khuẩn các loại cây trồng. --------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Thanh Lâm B – Mê Linh – Hà Nô ôi 5 Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Chưa hết, viêcô sử dụng bao bì nilon không đúng cách còn mang lại nhiều hâ ôu quả nghiêm trọng bởi bao bì nilon được làm từ những chất khó phân hủy; theo các nhà khoa học, khi thải ra môi trường phải mất từ 500 năm thâ ôm chí 1000 năm thì nilon mới phân hủy hoàn toàn. Chính vì khó phân hủy, khi bao bì nilon lẫn vào trong đất còn làm cản trở quá trình sinh trưởng của các loài thực vâ ôt; làm xói mòn đất, khiến đất bạc màu, không tơi xốp. Khi rơi xuống cống rãnh, sông hồ bao bì nilon làm tắc nghẽn các đường ống dẫn nước, tăng khả năng ngâ ôp lụt khi có mưa bão. Khi các loài sinh vâ ôt nuốt phải sẽ bị chết, nổi trên mă ôt nước lại gây ô nhiễm môi trương. Đă ôc biêt,ô người dân thường hay có thói quen đốt rác, trong rác thải có nilon; vì nilon được làm từ dầu mỏ và khí đốt nên khi đốt sẽ sinh ra khí Dioxxin và Fura, gây ngô ô đô ôc, nôn ra máu, ảnh hưởng tuyến nô ôi tiết, gây ung thư, gây viêm phổi, ung thư phổi, tắc nghẽn đường hô hấp, giảm khả năng tiêu hóa.... Mô ôt thói quen nữa là nhiều người sử dụng bao bì nilon, hô ôp nhựa để đựng thức ăn nóng, thâ ôm chí là đựng cháo cho trẻ nhỏ mà không biết rằng ở nhiêtô đô ô 70 – 80 0 các chất phụ gia sẽ hòa tan vào thực phẩm, chất phụ gia hóa dẻo TOCP (triortho oesylphosphat) có thể làm tổn thương và thoái hóa thần kinh ngoại biên và tủy sống, ảnh hưởng đến cơ quan sinh dục, thay đổi giới tính (bé trai bị nữ tính hóa, vô sinh nam, bé gái dâ ôy thì sớm)… Tình trạng xử lý rác thải không khoa học Các công ty, nhà máy trong các khu công nghiê ôp ở nông thôn phát triển mạnh nhất là chế biến nông sản, thực phẩm. Chất thải sau chế biến không được --------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Thanh Lâm B – Mê Linh – Hà Nô ôi 6 Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- xử lý là thải trực tiếp ra môi trường đất, nước, không khí. Đây là những nguyên nhân gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe của cô ông đồng quanh khu công nghiê ôp. Chúng ta đã được biết đến nhiều “làng” ung thư ở Phú Thọ, Hải Phòng và nhiều căn bê ônh nan y ở cả người lớn và trẻ em… Vì thế đây thực sự là mối lo lớn của người dân. Ngoài ra, các lò gạch lớn nhỏ trên địa bàn huyê nô cũng “góp” không ít khí đô ôc vào bầu không khí của cô ông đồng, đó là khí than làm cho cây cối không thể phát triển và gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân như bênh ô về đường hô hấp, bê ônh về mắt… Với vô số những hâ ôu quả như trên của vấn nạn ô nhiễm môi trường nói chung và ở nông thôn nói riêng, mỗi chúng ta cần làm gì? Đây là vấn đề của toàn xã hô ôi, của các cấp, các ngành, của tâ ôp thể, của mỗi cá nhân. Chúng ta cần nâng cao nhânê thức cũng như ý thức của mỗi người dân về các hành đô ông, viê ôc làm cụ thể để cải thiênô môi trường: Thứ nhất là nâng cao hiểu biết về viêcô sử dụng thuốc bảo vê ô thực vâ ôt, từ viê ôc lựa chọn các loại thuốc thân thiênô với môi trường , cho đến cách sử dụng để đảm bảo an toàn cho chính mình và người dùng sản phẩm, chú ý thu gom bao bì sau khi sử dụng. Thứ hai, mỗi người cần có ý thức giữ gìn vê ô sinh môi trường trong cô ông đồng. Đây là vấn đề không phải thực hiê ôn được trong ngày mô ôt, ngày hai, bởi nó đã ăn sâu vào trong thói quen của mỗi người dân. Điều đáng mừng là hiê ôn nay, trong môi trường giáo dục, trong các nhà trường các thế hê ô học sinh đang được giáo dục toàn diênô trong đó có ý thức bảo vê ô môi trường chung. Cụ thể là ở ngôi trường THCS Thanh Lâm B chúng em đã được giáo dục toàn diê nô về Đức – Trí – Thể – Mĩ, chính vì ngôi trường chúng em luôn sạch bóng cùng những lời nhắc nhở hằng ngày của các thầy cô khiến chúng em có thói quen giữ gìn vê ô sinh môi trường không chỉ ở nhà của mình mà ở bất cứ nơi nào. Hơn thế nữa, chúng em còn luôn được dạy rằng cần phải giúp những người xung quanh mình hiểu và thực hiê nô --------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Thanh Lâm B – Mê Linh – Hà Nô ôi 7 Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- được như vâ ôy; làm ngay những gì có thể, dù là hành đô ông nhỏ nhất. Mỗi gia đình ở nông thôn cần phân loại được rác thải: chất rắn, thủy tinh, nilon, rác có thể phân hủy… để xử lý riêng, giảm sức ép về rác thải. Đă ôc biê ôt là tuyên truyền để mọi người thấy được nguy hại của bao bì nilon đối với môi trường sống cũng như với sức khỏe của chính mình, giảm thiểu viê ôc sử dụng bao bì nilon, tích cực sử dụng các loại bao bì thân thiê ôn với môi trường, chỉ dùng khi thực sự cần thiết. Ở mỗi nhà trường, thường xuyên đưa vấn đề này vào các hoạt đô ông ngoại khóa để nâng cao hiểu biết, ý thức cho học sinh, tiến tới có những hành đô ông vì môi trường, vì cô ông đồng. Thứ ba, các cơ quan có thẩm quyền có chế tài cụ thể với các khu công nghiê ôp, các công ty liên doanh đang mọc lên ở nông thôn. Các khu công nghiêpô và các công ty cần đầu tư công nghê ô xử lý chất thải, hoạt đô ông thực sự hiê ôu quả để không ảnh hưởng đến môi trường sống của nhân dân. Trong đầu tư cơ sở hạ tầng, các cấp có thẩm quyền cần bố trí thỏa đáng cho viêcô thu gom và xử lý chất thải, diê ôn tích cây xanh, hê ô thống cấp thoát nước trong và ngoài thôn xóm cần được quan tâm và đầu tư đúng mức. “Ô nhiễm môi trường nông thôn” - vấn đề cấp bách hiê ôn nay mà qua phân tích, chúng ta phần nào thấy được thực trạng cũng như hâ ôu quả của nó. Mỗi chúng ta nói chung, mỗi học sinh nói riêng cần nhâ ôn thấy được trách nhiê ôm của bản thân trong viêcô bảo vê ô môi trường; tìm hiểu để hiểu biết hơn, thực hiênô viêcô bảo vê ô môi trường sống ngay từ ngày hôm nay với những viêcô làm thiết thực dù là nhỏ nhất để tạo nên những thói quen văn minh trong viê cô giữ gìn môi trường chung. Đồng thời tuyên truyền để mọi người cùng thực hiênô để giữ cho làng quê của chúng ta, Tổ quốc của chúng ta luôn xanh – sạch – đẹp. Tổ quốc Việt Nam xanh ngát Có sạch đẹp mãi được không --------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Thanh Lâm B – Mê Linh – Hà Nô ôi 8 Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Điều đó tùy thuộc hành động của bạn Chỉ thuộc vào bạn mà thôi Điều đó tùy thuộc hành động của bạn Chỉ thuộc hành vào bạn mà thôi. 6. Ý nghĩa của viê Âc giải quyết tình huống: Trong khi giải quyết mô ôt tình huống cụ thể, viê ôc kết hợp các kiến thức liên môn như: Ngữ văn, Lịch sử, GDCD, Sinh học, Hóa học rất cần thiết giúp cho bài viết bao quát được toàn bô ô tri thức về đối tượng. Khi giải quyết tình huống này, chúng ta sẽ nâng cao ý thức của mọi người trong viê ôc giữ gìn môi trường để giảm ô nhiễm, bảo vê ô sức khỏe của chính bản thân, gia đình và xã hô ôi. Kiến thức liên môn tạo điều kiê ôn cho mỗi học sinh chủ đô nô g hơn, tích cực, sáng tạo hơn trong viê ôc khám phá tri thức khách quan; đồng thời rèn luyê nô các ki năng giải quyết tình huống trong cuô ôc sống, góp phần nâng cao kỹ năng sống cho học sinh. --------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Thanh Lâm B – Mê Linh – Hà Nô ôi 9