Tài liệu Từ điển môi trường anh việt

qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfgh jklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvb nmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwer TỪ ĐIỂN THUẬT NGỮ tyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopas MÔI TRƯỜNG Nguồn: EPA dfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuio pasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghj klzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdf ghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc vbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmrty uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdf ghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc 11/1/2009 Sưu tầm: Miss.Tam – Biên tập: Mr.Rua Liên hệ: [email protected] 2 3 Contents Number ......................................................................................................................................................... 4 A .................................................................................................................................................................... 4 B .................................................................................................................................................................. 51 C .................................................................................................................................................................. 84 D ................................................................................................................................................................ 147 E ................................................................................................................................................................ 189 F................................................................................................................................................................. 229 G ................................................................................................................................................................ 253 H ................................................................................................................................................................ 268 I ................................................................................................................................................................. 292 J ................................................................................................................................................................. 321 K ................................................................................................................................................................ 322 L ................................................................................................................................................................. 323 M ............................................................................................................................................................... 344 N ................................................................................................................................................................ 378 O ................................................................................................................................................................ 401 P ................................................................................................................................................................ 421 Q ................................................................................................................................................................ 475 R ................................................................................................................................................................ 476 S................................................................................................................................................................. 516 T ................................................................................................................................................................ 574 U ................................................................................................................................................................ 607 V ................................................................................................................................................................ 614 W ............................................................................................................................................................... 622 X ................................................................................................................................................................ 641 Y ................................................................................................................................................................ 641 Z................................................................................................................................................................. 641 4 7Q10 7Q10: Seven-day, consecutive low flow with a ten year return frequency; the lowest stream flow for seven consecutive days that would be expected to occur once in ten years. 7Q10: Dòng chảy thấp liên tục trong bảy ngày với tần số trở lại mười năm một; lưu lượng thấp nhất trong bảy ngày liên tục có thể tái diễn mười năm một lần. Abatement Abatement: Reducing the degree or intensity of, or eliminating, pollution. Sự loại giảm: Việc làm giảm mức độ, cường độ hoặc loại trừ sự ô nhiễm. Abatement Debris Abatement Debris: Waste from remediation activities. Mảnh vụn loại giảm: Chất thải từ các hoạt động trị liệu. Absorbed Dose Absorbed Dose: In exposure assessment, the amount of a substance that penetrates an exposed organism's absorption barriers (e.g.,, skin, lung tissue, gastrointestinal tract) through physical or biological processes. The term is synonymous with internal dose. Liều hấp thụ: Trong đánh giá phơi nhiễm, là lượng chất thâm nhập vào các rào cản hấp thụ của cơ thể (như da, mô phổi, đường ruột) bởi các quá trình sinh lý. Thuật ngữ này 5 đồng nghĩa với liều bên trong. Absorption Absorption: The uptake of water, other fluids, or dissolved chemicals by a cell or an organism (as tree roots absorb dissolved nutrients in soil.) Sự hấp thụ: Sự hấp thụ nước, các loại chất lỏng khác, hóa chất hòa tan của một tế bào hay một cơ quan (như rễ cây hấp thụ các dưỡng chất hòa tan trong đất). Absorption Barrier Absorption Barrier: Any of the exchange sites of the body that permit uptake of various substances at different rates (e.g., skin, lung tissue, and gastrointestinal-tract wall). Rào cản hấp thụ: Bất cứ vị trí trao đổi chất nào của cơ thể cho phép hấp thụ các chất khác nhau ở những tỉ lệ khác nhau (như da, phổi, thành ruột). AC Scale Sound Level AC Scale Sound Level: A measurement of sound approximating the sensitivity of the human ear, used to note the intensity or annoyance level of sounds. Mức thang âm AC: Mức độ âm thanh vừa đủ để đo độ nhạy cảm của tai, dùng để chỉ cường độ hay mức ồn của âm thanh. Accident Site Accident Site: The location of an unexpected occurrence, 6 failure or loss, either at a plant or along a transportation route, resulting in a release of hazardous materials. Vị trí tai biến: Chỗ xảy ra những sự cố ngoài mong đợi, hỏng hóc hay thất thoát tại một nhà máy hoặc một đường vận chuyển gây ra phóng thải các chất nguy hại. Acclimatization Acclimatization: The physiological and behavioral adjustments of an organism to changes in its environment. Sự thích nghi môi trường: Thích nghi mang tính sinh lí hoặc hành vi của một sinh vật đối với những biến đổi của môi trường. ACH Air Changes Per Hour (ACH): The movement of a volume of air in a given period of time; if a house has one air change per hour, it means that the air in the house will be replaced in a one-hour period. Độ thay đổi không khí mỗi giờ (ACH): Sự chuyển động của một khối không khí trong một thời gian cho trước. Nếu một ngôi nhà có AHC=1, điều đó có nghĩa là không khí trong nhà sẽ được thay thế theo chu kỳ mỗi giờ một lần. Acid Aerosol Acid Aerosol: Acidic liquid or solid particles small enough to become airborne. High concentrations can irritate the lungs and have been associated with respiratory diseases like 7 asthma. Sol khí axít: Chất lỏng axít hay những vi hạt rắn lơ lửng trong không khí. Ở nồng độ cao có thể gây sưng phổi và liên quan đến những bệnh đường hô hấp như hen suyễn. Acid Deposition Acid Deposition: A complex chemical and atmospheric phenomenon that occurs when emissions of sulfur and nitrogen compounds and other substances are transformed by chemical processes in the atmosphere, often far from the original sources, and then deposited on earth in either wet or dry form. The wet forms, popularly called "acid rain", can fall to earth as rain, snow, or fog. The dry forms are acidic gases or particulates. Sự lắng tụ axít: Một hiện tượng khí-hoá phức tạp xảy ra khi các hợp chất lưu huỳnh, nitơ và các chất khác bị biến đổi bởi các quá trình hóa học trong khí quyển, thường cách xa nguồn thải, rồi đọng lại trên đất ở trạng thái ướt hoặc khô. Dạng ướt thường được gọi là “mưa axit”, rơi xuống đất dưới dạng mưa, tuyết hay sương mù. Dạng khô là các khí hay vi hạt có tính axit. Acid Mine Drainage Acid Mine Drainage: Drainage of water from areas that have been mined for coal or other mineral ores. The water has a low pH because of its contact with sulfur-bearing material and is harmful to aquatic organisms. Nước thải axít từ khu mỏ: Nước thoát ra từ những khu 8 khai thác than hay quặng khoáng, có độ pH thấp do tiếp xúc với khoáng chất chứa lưu huỳnh và có hại cho các sinh vật thủy sinh. Acid Neutralizing Capacity Acid Neutralizing Capacity: Measure of ability of a base (e.g., water or soil) to resist changes in pH. Khả năng trung hòa axít: Số đo khả năng chống lại sự thay đổi độ pH của một bazơ (như nước hay đất). Acid Rain Acid Rain: (See: acid deposition) Mưa axit: (Xem: Sự lắng tụ axit) Acidic Acidic: The condition of water or soil that contains a sufficient amount of acid substances to lower the pH below 7.0. Có tính axit: Trạng thái nước hay đất chứa một lượng vừa đủ các chất axit có thể làm giảm độ pH xuống dưới 7,0. Action Levels Action Levels: 1. Regulatory levels recommended by EPA for enforcement by FDA and USDA when pesticide residues occur in food or feed commodities for reasons other than the direct application of the pesticide. As opposed to "tolerances" which are established for residues occurring as a direct 9 result of proper usage, action levels are set for inadvertent residues resulting from previous legal use or accidental contamination. 2. In the Superfund program, the existence of a contaminant concentration in the environment high enough to warrant action or trigger a response under SARA and the National Oil and Hazardous Substances Contingency Plan. The term is also used in other regulatory programs. (See: tolerances.) Các mức hoạt động: 1. Mức độ điều chỉnh do EPA đưa ra tuân theo Đạo luật FDA và USDA khi thực phẩm có dư lượng thuốc trừ sâu không phải do phun trực tiếp thuốc trừ sâu lên. Trái với “dung sai” được sử dụng trong trường hợp có dư lượng khi sử dụng đúng cách, mức hành động được lập ra cho dư lượng vô ý gây ra do việc sử dụng theo luật trước đó hoặc sự nhiễm bẩn ngẫu nhiên. 2. Trong chương trình Super-fund, là sự tồn tại của nồng độ chất gây ô nhiễm trong môi trường đủ cao cho phép thực hiện hành động hay bắt đầu phản ứng dựa trên Đạo luật SARA và Kế hoạch dự phòng quốc gia về dầu và các chất nguy hại. Thuật ngữ này cũng được dùng trong các chương trình điều tiết khác. (Xem: dung sai). Activated Carbon Activated Carbon: A highly adsorbent form of carbon used to remove odors and toxic substances from liquid or gaseous emissions. In waste treatment, it is used to remove dissolved 10 organic matter from waste drinking water. It is also used in motor vehicle evaporative control systems. Cacbon hoạt hoá: Dạng cacbon có khả năng hấp thụ cao được dùng để khử mùi và các chất độc hại có trong chất thải dạng lỏng hay khí. Trong xử lý chất thải, nó được dùng để tách các chất hữu cơ hoà tan khỏi nước thải. Dạng cacbon này cũng được sử dụng trong hệ thống tản nhiệt của xe có động cơ. Activated Sludge Activated Sludge: Product that results when primary effluent is mixed with bacteria-laden sludge and then agitated and aerated to promote biological treatment, speeding the breakdown of organic matter in raw sewage undergoing secondary waste treatment. Bùn hoạt hóa: Bùn tạo ra khi dòng thải chính hòa lẫn với bùn đặc có chứa vi khuẩn, sau đó được khuấy mạnh và thông hơi để tăng khả năng xử lý sinh học, làm cho việc phân hủy chất hữu cơ trong nước thải xảy ra nhanh hơn tại công đoạn xử lý nước thải thứ cấp. Activator Activator: A chemical added to a pesticide to increase its activity. Hoạt chất: Hóa chất tăng hoạt tính cho thuốc trừ sâu. Active Ingredient Active Ingredient: In any pesticide product, the component 11 that kills, or otherwise controls, target pests. Pesticides are regulated primarily on the basis of active ingredients. Hoạt tố: Thành phần trong thuốc trừ sâu có thể tiêu diệt, kiểm soát hoặc nhằm vào sâu bọ. Thuốc trừ sâu được điều tiết dựa trên các hoạt tố. Activity Plans Activity Plans: Written procedures in a school's asbestosmanagement plan that detail the steps a Local Education Agency (LEA) will follow in performing the initial and additional cleaning, operation and maintenance-program tasks; periodic surveillance; and reinspection required by the Asbestos Hazard Emergency Response Act (AHERA). Sơ đồ hoạt tính: Sơ đồ quản lí amiăng trong trường học chi tiết hóa các bước mà Cơ quan giáo dục địa phương (LEA) sẽ áp dụng cho việc làm sạch ban đầu và bổ sung, thực hiện chương trình hoạt động và bảo dưỡng, giám sát định kỳ, và tái kiểm tra theo Đạo luật đối phó khẩn cấp nguy hại do amiăng (AHERA). Acute Exposure Acute Exposure: A single exposure to a toxic substance which may result in severe biological harm or death. Acute exposures are usually characterized as lasting no longer than a day, as compared to longer, continuing exposure over a period of time. Phơi nhiễm cấp tính: Một tiếp xúc đơn nhất với chất độc có thể gây ra tác hại sinh học hoặc tử vong. Các trường hợp 12 phơi nhiễm cấp tính thường kéo dài không quá một ngày nếu so với phơi nhiễm tiếp diễn dài hơn trong một khoảng thời gian. Acute Toxicity Acute Toxicity: The ability of a substance to cause severe biological harm or death soon after a single exposure or dose. Also, any poisonous effect resulting from a single short-term exposure to a toxic substance. (See: chronic toxicity, toxicity.) Độc cấp tính: Khả năng một chất gây ra những tác hại sinh học nghiêm trọng hoặc tử vong không bao lâu sau khi nhiễm hoặc dùng một liều đơn nhất. Cũng là hiệu ứng ngộ độc do tiếp xúc với độc chất trong thời gian ngắn. (Xem: độc mãn tính, độ độc) Adaptation Adaptation: Changes in an organism's physiological structure or function or habits that allow it to survive in new surroundings. Sự thích nghi: Những thay đổi về cấu trúc hoặc chức năng sinh lý hay các thói quen của một cơ thể cho phép cơ thể này có thể sống trong môi trường mới. Add-on Control Device Add-on Control Device: An air pollution control device such as carbon absorber or incinerator that reduces the pollution in an exhaust gas. The control device usually does not affect the process being controlled and thus is "add-on" 13 technology, as opposed to a scheme to control pollution through altering the basic process itself. Thiết bị kiểm soát bổ trợ: Một công cụ kiểm soát ô nhiễm không khí như máy hấp thụ cacbon hay máy đốt rác, có công dụng làm giảm ô nhiễm khí thải. Thiết bị kiểm soát này thường không ảnh hưởng đến quy trình đang được kiểm soát và vì vậy chỉ là công nghệ “đắp thêm”, trái với kế hoạch là nhằm kiểm soát ô nhiễm thông qua việc thay đổi cả quy trình cơ bản. Adequately Wet Adequately Wet: Asbestos containing material that is sufficiently mixed or penetrated with liquid to prevent the release of particulates. Ẩm vừa: Amiăng được trộn hoặc thấm với một lượng chất lỏng vừa đủ để ngăn sự thất thoát các vi hạt. Administered Dose Administered Dose: In exposure assessment, the amount of a substance given to a test subject (human or animal) to determine dose-response relationships. Since exposure to chemicals is usually inadvertent, this quantity is often called potential dose. Liều quy định: Trong đánh giá phơi nhiễm, là lượng chất dùng cho đối tượng thử nghiệm (người hoặc động vật) để xác định mối liên hệ giữa liều lượng và phản ứng. Việc tiếp xúc với các hóa chất thường là do sơ xuất nên liều này còn 14 được gọi là liều tiềm tàng. Administrative Order Administrative Order: A legal document signed by EPA directing an individual, business, or other entity to take corrective action or refrain from an activity. It describes the violations and actions to be taken, and can be enforced in court. Such orders may be issued, for example, as a result of an administrative complaint whereby the respondent is ordered to pay a penalty for violations of a statute. Lệnh quản lí: Văn bản pháp lý do EPA ban hành hướng dẫn cá nhân, doanh nghiệp, hoặc đối tượng khác thực hiện hành động hiệu chỉnh hoặc kiềm chế hoạt động của mình. Luật mô tả các vi phạm và những hành động được tiến hành và có thể buộc phải tuân thủ tại toà. Những lệnh như thế có thể được ban hành khi có đơn kêu hành chính và bị cáo bị buộc phải nộp phạt do vi phạm luật. Administrative Order On Consent Administrative Order On Consent: A legal agreement signed by EPA and an individual, business, or other entity through which the violator agrees to pay for correction of violations, take the required corrective or cleanup actions, or refrain from an activity. It describes the actions to be taken, may be subject to a comment period, applies to civil actions, and can be enforced in court. Lệnh quản lí thông qua thỏa thuận: Một thỏa thuận pháp lý do EPA và một cá nhân, doanh nghiệp hoặc đối tượng 15 khác ký. Thông qua thỏa thuận này người vi phạm đồng ý nộp phạt, làm sạch lại môi trường, giảm bớt phát thải. Đạo luật này còn cho biết các hành động mang tính dân sự, có thể là chủ đề cần lấy ý kiến công chúng, có thể buộc phải tuân thủ tại tòa. Administrative Procedures Act Administrative Procedures Act: A law that spells out procedures and requirements related to the promulgation of regulations. Đạo luật quản lí hành chính: Đạo luật nêu rõ các thủ tục và yêu cầu có liên quan đến việc công bố các luật lệ. Administrative Record Administrative Record: All documents which EPA considered or relied on in selecting the response action at a Superfund site, culminating in the record of decision for remedial action or, an action memorandum for removal actions. Hồ sơ quản lí: Tất cả các tài liệu do EPA xem xét trong việc sàng lọc các hành động phản ứng, mà trong đó đáng chú ý nhất là hồ sơ về quyết định trị liệu hay bản ghi nhớ việc trả lại nguyên trạng môi trường. Adsorption Adsorption: Removal of a pollutant from air or water by collecting the pollutant on the surface of a solid material; e.g., an advanced method of treating waste in which 16 activated carbon removes organic matter from waste-water. Sự hấp thu: Sự loại bỏ một chất gây ô nhiễm khỏi không khí hay nước bằng cách thu chất ô nhiễm trên bề mặt của một vật liệu rắn, ví dụ như phương pháp xử lý nước thải cao cấp trong đó cacbon hoạt hoá loại bỏ chất hữu cơ khỏi nước thải. Adulterants Adulterants: Chemical impurities or substances that by law do not belong in a food, or pesticide. Tạp chất: Các chất hoặc tạp chất hóa học, theo luật, không có trong thực phẩm hoặc thuốc trừ sâu. Adulterated Adulterated: 1. Any pesticide whose strength or purity falls below the quality stated on its label. 2. A food, feed, or product that contains illegal pesticide residues. Có tạp chất: 1. Thuốc trừ sâu có độ mạnh và độ tinh khiết thấp hơn so với ghi trên nhãn 2. Thực phẩm cho người, động vật hoặc sản phẩm có chứa dư lượng thuốc trừ sâu không cho phép. Advanced Treatment Advanced Treatment: A level of wastewater treatment more stringent than secondary treatment; requires an 85-percent 17 reduction in conventional pollutant concentration or a significant reduction in non- conventional pollutants. Sometimes called tertiary treatment. Phương pháp xử lý cao cấp: Mức độ xử lý nước thải chặt chẽ hơn xử lý thứ cấp, đòi hỏi phải giảm được 85% nồng độ các chất ô nhiễm thông thường hay giảm thiểu đáng kể những chất ô nhiễm đặc biệt. Phương pháp này đôi khi được gọi là giai đoạn xử lý tam cấp. Advanced Wastewater Treatment Advanced Wastewater Treatment: Any treatment of sewage that goes beyond the secondary or biological water treatment stage and includes the removal of nutrients such as phosphorus and nitrogen and a high percentage of suspended solids. (See: Primary, Secondary Treatment.) Phương pháp xử lý nước thải cao cấp: Mọi quy trình xử lý nước thải diễn ra sau giai đoạn xử lý thứ cấp hay xử lý sinh học chất thải bao gồm việc loại bỏ các dưỡng chất như phốt pho, nitơ và một tỉ lệ lớn các chất rắn lơ lửng. (Xem: xử lý sơ cấp, thứ cấp.) Adverse Effects Data Adverse Effects Data: FIFRA requires a pesticide registrant to submit data to EPA on any studies or other information regarding unreasonable adverse effects of a pesticide at any time after its registration. Dữ liệu tác hại: FIFRA yêu cầu người đăng ký thuốc trừ sâu cung cấp dữ liệu cho EPA về bất kỳ nghiên cứu hoặc thông 18 tin có liên quan đến các tác hại của thuốc bất kỳ lúc nào sau khi đăng ký. Advisory Advisory: A non-regulatory document that communicates risk information to those who may have to make risk management decisions. Thông tin chỉ dẫn: Một tài liệu không điều chỉnh cho biết các thông tin rủi ro cho những ai thực hiện công tác quản lí rủi ro. Aerated Lagoon Aerated Lagoon: A holding and/or treatment pond that speeds up the natural process of biological decomposition of organic waste by stimulating the growth and activity of bacteria that degrade organic waste. Phá sục khí: Một hồ chứa hay xử lý dùng để đẩy nhanh quá trình phân huỷ sinh học tự nhiên các chất thải hữu cơ bằng cách kích thích độ tăng trưởng và hoạt tính của vi khuẩn phân huỷ chất thải hữu cơ. Aeration Aeration: A process which promotes biological degradation of organic matter in water. The process may be passive (as when waste is exposed to air), or active (as when a mixing or bubbling device introduces the air). Sự sục khí: Quá trình thúc đẩy sự phân hủy sinh học của những chất hữu cơ trong nước. Quá trình này có thể mang 19 tính bị động (như khi chất thải tiếp xúc với không khí) hoặc mang tính chủ động (khi một thiết bị trộn hoặc thổi bọt đưa không khí vào nước.) Aeration Tank Aeration Tank: A chamber used to inject air into water. Bể sục khí: Khoang dùng để bơm không khí vào trong nước. Aerobic Aerobic: Life or processes that require, or are not destroyed by, the presence of oxygen. (See: Anaerobic.) Tính hiếu khí: Sự sống hoặc quá trình cần, hay không bị ảnh hưởng bởi sự có mặt của oxy. ( Xem: kỵ khí.) Aerobic Treatment Aerobic Treatment: Process by which microbes decompose complex organic compounds in the presence of oxygen and use the liberated energy for reproduction and growth. (Such processes include extended aeration, trickling filtration, and rotating biological contactors.) Xử lý hiếu khí: Quá trình vi khuẩn phân giải những hợp chất hữu cơ phức tạp với sự có mặt của oxy và nhờ năng lượng giải phóng để tái sinh và phát triển. (Những quá trình như vậy gồm việc sục khí kéo dài, lọc nhỏ giọt, và dùng bộ tiếp xúc sinh học rotor quay) 20 Aerosol Aerosol: 1. Small droplets or particles suspended in the atmosphere, typically containing sulfur. They are usually emitted naturally (e.g., in volcanic eruptions) and as the result of anthropogenic (human) activities such as burning fossil fuels. 2. The pressurized gas used to propel substances out of a container. 3. A finely divided material suspended in air or other gaseous environment. Sol khí: 1. Những giọt li ti hay những hạt lơ lửng trong khí quyển, thường có chứa lưu huỳnh, được phát ra tự nhiên (vd: khi núi lửa phun) và là kết quả những hoạt động của con người như việc đốt nhiên liệu hoá thạch. 2. Khí nén dùng để đẩy các hợp chất ra khỏi bình chứa. 3. Một chất bị chia nhỏ lơ lửng trong không khí hay môi trường khí khác. Affected Landfill Affected Landfill: Under the Clean Air Act, landfills that meet criteria for capacity, age, and emissions rates set by the EPA. They are required to collect and combust their gas emissions. Bãi rác bị ô nhiễm: Theo Đạo luật không khí sạch, là các bãi rác đã quá tải, quá thời hạn sử dụng và tỉ lệ khí thải vượt quá mức qui định của EPA. Khí thải ra phải được gom đốt.