Tài liệu Tổ chức hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty 20- tchc- bộ quốc phòng

Lêi nãi ®Çu Cïng víi viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ cña ®Êt níc, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®· vît qua nh÷ng bì ngì khã kh¨n ban ®Çu ®Ó bíc vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ trêng, chÞu sù ®iÒu tiÕt bëi c¸c quy luËt kh¾c nghiÖt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Tríc sù c¹nh tranh gay g¾t, muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®îc th× mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¶i mang l¹i hiÖu qu¶, cã lîi nhuËn vµ tÝch luü. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ®îc giao quyÒn tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh. Muèn ®øng v÷ng trong thÞ trêng th× nhiÖm vô cña doanh nghiÖp kh«ng chØ s¶n xuÊt ngµy cµng nhiÒu s¶n phÈm víi chÊt lîng cao mµ cßn ph¶i t×m mäi biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. S¶n phÈm cã chÊt lîng tèt, gi¸ thµnh h¹ lµ tiÒn ®Ò quan träng gióp doanh nghiÖp ®Èy m¹nh tiªu thô, chiÕm lÜnh thÞ trêng, t¨ng nhanh vßng quay vèn lu ®éng vµ ®em l¹i ngµy cµng nhiÒu lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. ViÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong mçi doanh nghiÖp lµ hÕt søc quan träng, nã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi quyÒn lîi cña doanh nghiÖp vµ c¸c bªn liªn quan. V× chóng g¾n liÒn víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, v× vËy doanh nghiÖp cÇn ph¶i tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm theo ®óng chÕ ®é Nhµ níc. Thùc tÕ trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy, c«ng t¸c h¹ch to¸n vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vÉn cha thay ®æi kÞp cho phï hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng. NhËn thøc râ ®iÒu ®ã cho nªn trong thêi gian thùc tËp lµm quen vµ t×m hiÓu thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i c«ng ty em ®· thÊy râ sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh trong c¸c doanh nghiÖp do ®ã em ®· chän ®Ò tµi: “ Tæ chøc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty 20- TCHC- Bé Quèc Phßng”. Môc ®Ých cña ®Ò tµi lµ vËn dông lý luËn vÒ h¹ch to¸n kÕ to¸n ®· häc ë trêng vµo thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c«ng ty 20. Tõ ®ã ph©n tÝch nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i nh»m gãp phÇn vµo hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i c«ng ty. Néi dung luËn v¨n gåm 3 phÇn: 1 Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Ch¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm may ë c«ng ty 20. Ch¬ng III: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm may t¹i c«ng ty. MÆc dï ®· cè g¾ng nghiªn cøu häc hái nhng do thêi gian nghiªn cøu kh¶o s¸t thùc tÕ cã h¹n vµ nhËn thøc cßn h¹n chÕ nªn luËn v¨n nµy cßn nhiÒu thiÕu sãt. Em rÊt muèn nhËn ®îc sù chØ b¶o híng dÉn cña c¸c thÇy c« vµ sù gãp ý bæ sung cña b¹n bÌ ®Ó chuyªn ®Ò ®îc hoµn thiÖn thªm. Qua ®©y em xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh ®Õn thÇy gi¸o- TS V¨n B¸ Thanh ngêi ®· trùc tiÕp híng dÉn em lµm luËn v¨n nµy cïng c¸c c« chó, c¸c anh chÞ phßng Tµi ChÝnh - KÕ To¸n ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu kiÖn gióp em hoµn thµnh luËn v¨n nµy. 2 Ch¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt 1.1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt. Sù ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi kh«ng thÓ t¸ch rêi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. NÒn s¶n xuÊt x· héi cña bÊt kú ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµo còng g¾n liÒn víi sù vËn ®éng vµ tiªu hao c¸c yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nãi c¸ch kh¸c, qu¸ tr×nh kÕt hîp ba yÕu tè: t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ søc lao ®éng. §ång thêi, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh tiªu hao cña chÝnh b¶n th©n c¸c yÕu tè trªn. Nh vËy, ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ ngêi s¶n xuÊt ph¶i bá ra nh÷ng hao phÝ vÒ thï lao lao ®éng, vÒ t liÖu lao ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng. V× thÕ, sù h×nh thµnh nªn chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt lµ tÊt yÕu kh¸ch quan, kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ chñ quan cña ngêi s¶n xuÊt. Tõ ®ã, chóng ta cã kh¸i niÖm vÒ chi phÝ s¶n xuÊt: Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ kh¸c mµ doanh nghiÖp chi ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong cïng mét thêi kú nhÊt ®Þnh . Chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ph¸t sinh thêng xuyªn trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Nhng ®Ó phôc vô cho qu¶n lý vµ h¹ch to¸n kinh doanh, chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®îc tÝnh to¸n tËp hîp theo tõng thêi kú (th¸ng, quÝ, n¨m) phï hîp víi kú b¸o c¸o. ChØ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra trong kú míi ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong kú. 1.2.Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt . Chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i cã néi dung, cã tÝnh chÊt kinh tÕ, cã môc ®Ých, cã c«ng dông kh¸c nhau. V× vËy, c«ng t¸c qu¶n lý còng nh c«ng t¸c kÕ to¸n ®èi víi c¸c lo¹i chi phÝ còng kh¸c nhau. §Ó ®¸p øng yªu cÇu 3 qu¶n lý, c«ng t¸c kÕ to¸n phï hîp víi tõng lo¹i chi phÝ vµ qua ®ã kÕ to¸n tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan theo néi dung chi phÝ ph¸t sinh. 1.2.1.Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ (cßn gäi lµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè). Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, nh÷ng kho¶n chi phÝ cã chung tÝnh chÊt, néi dung kinh tÕ ®îc xÕp vµo mét lo¹i (mçi lo¹i ®ã lµ mét yÕu tè chi phÝ ), kh«ng kÓ chi phÝ ®ã ph¸t sinh ë ®Þa ®iÓm nµo, dïng vµo lÜnh vùc nµo, môc ®Ých g× vµ t¸c dông cña chi phÝ nh thÕ nµo. V× vËy c¸ch ph©n lo¹i nµy cßn gäi lµ ph©n lo¹i theo yÕu tè s¶n xuÊt. Theo qui ®Þnh hiÖn hµnh, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt trong kú ®îc chia lµm c¸c yÕu tè sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: bao gåm toµn bé c¸c chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ, vËt liÖu thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n mµ doanh nghiÖp ®· sö dông cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong kú (lo¹i trõ gi¸ trÞ vËt liÖu dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho, gi¸ trÞ vËt liÖu háng vµ phÕ liÖu ®· thu håi. - Chi phÝ nh©n c«ng: bao gåm toµn bé sè tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña c«ng nh©n viªn ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp. - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: bao gåm toµn bé sè tiÒn khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh sö dông cho s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: bao gåm toµn bé sè tiÒn doanh nghiÖp ®· chi tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua tõ bªn ngoµi nh tiÒn ®iÖn, tiÒn níc, tiÒn bu phÝ .... phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: bao gåm toµn bé sè chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt ngoµi bèn yÕu tè ®· nªu ë trªn. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ cho biÕt râ møc chi phÝ cña tõng yÕu tè ®· chi ra vµ tû träng cña tõng yÕu tè chi phÝ ®ã chiÕm bao nhiªu trong tæng sè chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp trong kú. Lµ c¬ së ®Ó tËp hîp chi phÝ vµ lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè. Nã cßn lµ c¬ së ®Ó lËp vµ kiÓm tra sù c©n ®èi gi÷a c¸c kÕ ho¹ch víi nhau: KÕ ho¹ch cung øng vËt t, 4 kÕ ho¹ch lao ®éng vµ tiÒn l¬ng, kÕ ho¹ch khÊu hao TSC§,... cña doanh nghiÖp, lµ c¬ së ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh c¸c nhu cÇu tiªu hao vËt chÊt cho doanh nghiÖp. Ngoµi ra cßn gióp cho c¬ quan thèng kª cña nhµ níc trong viÖc x¸c ®Þnh sè thu nhËp quèc d©n trong tõng thêi k×. 1.2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých vµ c«ng dông kinh tÕ cña chi phÝ (hay cßn gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt theo kho¶n môc chi phÝ ) Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo môc ®Ých, c«ng dông kinh tÕ cña chi phÝ, ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ vµ ®èi tîng g¸nh chÞu chi phÝ ®Ó s¾p xÕp chi phÝ thµnh c¸c kho¶n môc chi phÝ nhÊt ®Þnh, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã cã néi dung kinh tÕ nh thÕ nµo. V× vËy, c¸ch ph©n lo¹i nµy cßn gäi lµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo kho¶n môc. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú ®îc chia ra thµnh 3 kho¶n môc chi phÝ sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Lµ toµn bé chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, vËt liÖu kh¸c, c«ng cô dông cô, nhiªn liÖu ®îc sö dông trùc tiÕp ®Ó s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm ( lo¹i trõ gi¸ trÞ vËt liÖu dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho, vËt liÖu háng vµ gi¸ trÞ phÕ liÖu ®· thu håi ). - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: lµ toµn bé chi phÝ ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c kho¶n lao vô, dÞch vô nh tiÒn l¬ng chÝnh, l¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung: lµ c¸c chi phÝ dïng cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt chung ë c¸c ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt ngoµi hai kho¶n môc chi phÝ trùc tiÕp ®· nªu ë trªn. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo môc ®Ých vµ c«ng dông kinh tÕ ngoµi viÖc phôc vô cho viÖc tËp hîp chi phÝ, kiÓm tra vµ vµ ph©n tÝch chi phÝ, nã cßn lµ c¬ së cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c mµ ®¬n gi¶n. C¨n cø vµo c«ng dông kinh tÕ vµ ®Þa ®iÓm ph¸t sinh cña chi phÝ ®Ó x¸c ®Þnh ®îc ¶nh hëng cña sù biÕn ®éng tõng kho¶n môc ®èi víi toµn bé gi¸ thµnh s¶n phÈm nh»m ph©n biÖt vµ khai th¸c lùc lîng tiÒm tµng trong néi bé doanh nghiÖp ®Ó h¹ thÊp gi¸ thµnh. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ theo kho¶n môc cßn lµ c¨n cø cho viÖc lËp ®Þnh møc, chi phÝ 5 s¶n xuÊt, lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm theo kho¶n môc vµ ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh . C¸ch ph©n lo¹i nµy ®Æc biÖt cã ý nghÜa ®èi víi kÕ to¸n qu¶n trÞ ë doanh nghiÖp . Ngoµi c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt nh ®· tr×nh bµy ë trªn, cßn cã rÊt nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c. Mçi c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt cã t¸c dông vµ ý nghÜa riªng ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ, ®ång thêi gi÷a chóng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, bæ sung cho nhau vµ nh»m môc ®Ých chung lµ qu¶n lý tèt chi phÝ s¶n xuÊt. 2. Gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2.1. Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm. Sù vËn ®éng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt gåm cã hai mÆt ®èi lËp nhau nhng cã mèi quan hÖ h÷u c¬ víi nhau. Mét mÆt lµ c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra, mét mÆt lµ kÕt qu¶ thu ®îc. §ã lµ s¶n phÈm, c«ng viÖc, dÞch vô nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh phôc vô cho nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi. Do vËy khi s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm, doanh nghiÖp ph¶i tÝnh ®Õn lîng chi phÝ bá ra ®Ó s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm ®ã. NghÜa lµ doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. VËy gi¸ thµnh s¶n phÈm (c«ng viÖc, dÞch vô ) lµ c¸c chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ kh¸c tÝnh cho mét khèi lîng s¶n phÈm (c«ng viÖc, dÞch vô ) nhÊt ®Þnh ®· thùc hiÖn . Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh chÊt lîng ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t lao ®éng, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn, nh»m ®¹t ®îc môc ®Ých s¶n xuÊt ®îc khèi lîng s¶n phÈm nhiÒu nhÊt víi chi phÝ s¶n xuÊt tiÕt kiÖm vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. 2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp th× gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ quan träng v× nã lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh chÊt lîng ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. §Ó gióp cho viÖc nghiªn cøu vµ qu¶n lý tèt gi¸ thµnh s¶n phÈm. KÕ to¸n 6 cÇn ph¶i ph©n biÖt c¸c lo¹i gi¸ thµnh kh¸c nhau. Cã hai c¸ch ph©n lo¹i gi¸ thµnh sau: 2.2.1. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo thêi gian vµ c¬ së tÝnh gi¸ thµnh. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy cã 3 lo¹i gi¸ thµnh: - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh ®îc tÝnh to¸n tríc khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh trªn c¬ së c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch hay dù to¸n chi phÝ vÒ s¶n lîng, c«ng viÖc, dÞch vô. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: Lµ gi¸ thµnh tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ, ®Þnh møc kinh tÕ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm do nhµ níc hoÆc ngµnh qui ®Þnh. - Gi¸ thµnh thùc tÕ: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu thùc tÕ, chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh vµ tËp hîp ®îc trong kú vµ s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt ra trong kú. Gi¸ thµnh s¶n phÈm thùc tÕ chØ cã thÓ tÝnh ®îc sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §©y lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ – tæ chøc- kü thuËt ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn nhiÖm vô h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 2.2.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi tÝnh to¸n. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× cã 2 lo¹i gi¸ thµnh: - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (gi¸ thµnh c«ng xëng ) : Lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n gi¸ vèn vµ l·i gép ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ chi phÝ s¶n xuÊt chung tÝnh cho nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, dÞch vô ®· hoµn thµnh. - Gi¸ thµnh toµn bé: Bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm céng thªm chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm ®ã. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm chØ ®îc dïng ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh l·i tríc thuÕ cña doanh nghiÖp . 3. Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ 2 mÆt biÓu hiÖn cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chóng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n 7 phÈm gièng nhau vÒ chÊt v× chóng ®Òu lµ nh÷ng hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Tuy vËy, gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i kh«ng gièng nhau vÒ mÆt lîng v× gi¸ thµnh cña s¶n phÈm kh«ng chØ cã phÇn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú mµ nã cßn gåm c¶ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña kú tríc chuyÓn sang vµ chi phÝ kinh doanh cña kú sau sÏ chuyÓn sang. Tuy cã sù kh¸c nhau nhng gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i cã mèi quan hÖ víi nhau. Cô thÓ: tµi liÖu tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt sÏ gióp cho viÖc tËp hîp gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chÝnh x¸c. Ngîc l¹i, th«ng qua gi¸ thµnh s¶n phÈm tõng giai ®o¹n ®Ó xem xÐt, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ s¶n xuÊt trong giai ®o¹n ®ã cã phï hîp kh«ng. Qu¶n lý gi¸ thµnh ph¶i g¾n víi qu¶n lý s¶n xuÊt. 4. Vai trß vµ nhiÖm vô cña kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ho¹t ®éng kinh doanh trong m«i trêng c¹nh tranh, doanh nghiÖp ®îc quyÒn chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh, ®Æc biÖt trong viÖc x¸c ®Þnh gi¸ mua nguyªn vËt liÖu, thiÕt bÞ phô tïng vµ c¸c vËt t kh¸c phôc vô cho s¶n xuÊt (gi¸ ®Çu vµo) vµ tù qui ®Þnh møc gi¸ b¸n thµnh phÈm do m×nh s¶n xuÊt (gi¸ ®Çu ra) trªn nguyªn t¾c hiÖu qu¶ (cã l·i) ®îc thÞ trêng chÊp nhËn. Nhê ®ã mµ c¸c nhµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp cã thÓ ®¸nh gi¸ ph©n tÝch ®îc t×nh h×nh c¸c ®Þnh møc chi phÝ, c¸c dù ¸n chi phÝ, t×nh h×nh sö dông lao ®éng, vËt t thiÕt bÞ cña doanh nghiÖp ra sao. Tõ ®ã ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu nh»m h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ phï hîp cho sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ yªu cÇu qu¶n trÞ doanh nghiÖp. Khi gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh mét c¸ch chÝnh x¸c hîp lý th× viÖc ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp còng ®óng ®¾n vµ x¸c ®¸ng. Trong khi ®ã, tÝnh chÝnh x¸c hîp lý cña gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i phô thuéc vµo kÕt qu¶ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Do ®ã, tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt cã ý nghÜa cùc kú quan träng vµ lµ yªu cÇu cÊp b¸ch trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay nÕu doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Tõ ®ã yªu cÇu doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh râ néi dung, ph¹m 8 vi chi phÝ cÊu thµnh nªn s¶n phÈm, lîng gi¸ trÞ c¸c yÕu tè chi phÝ ®· ®îc chuyÓn dÞch vµo s¶n phÈm. §Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n cÇn thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô sau: - X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh . - Tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng ®· x¸c ®Þnh vµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt thÝch hîp. - X¸c ®Þnh c¸c chi phÝ vÒ s¶n phÈm lµm dë. - Thùc hiÖn tÝnh gi¸ thµnh chÝnh x¸c, kÞp thêi theo ®óng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh hîp lý. - Thùc hiÖn ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch, ®Þnh møc, dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. Tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp cho viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh tríc m¾t còng nh l©u dµi ®èi víi sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. II. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. 1. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Trong c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm th× viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt võa lµ kh©u ®Çu tiªn, võa lµ c«ng viÖc cã tÝnh ®Þnh híng cho toµn bé kh©u kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¨n cø vµo ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®îc x¸c ®Þnh, kÕ to¸n tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng ®èi tîng cã liªn quan, x¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch hîp lý, ®ång thêi cung cÊp sè liÖu mét c¸ch kÞp thêi. §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi giíi h¹n mµ ë ®ã chi phÝ s¶n xuÊt ®uîc tËp hîp nh»m ®¸p øng yªu cÇu kiÓm tra gi¸m s¸t chi phÝ vµ yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp ph¶i dùa trªn c¬ së sau: - §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. - Qui tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt s¶n phÈm. - §Æc ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ. 9 - Yªu cÇu tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Dùa trªn nh÷ng c¬ së ®ã , kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp cã thÓ lµ: - Tõng ph©n xëng, tæ, ®éi s¶n xuÊt hoÆc toµn doanh nghiÖp . - Tõng giai ®o¹n c«ng nghÖ hoÆc toµn bé qui tr×nh c«ng nghÖ. - Tõng s¶n phÈm, tõng ®¬n ®Æt hµng, c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. - Tõng nhãm s¶n phÈm. - Tõng bé phËn hoÆc chi tiÕt s¶n phÈm. 2. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. §Ó tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho c¸c ®èi tîng, kÕ to¸n cÇn thùc hiÖn theo tr×nh tù nhÊt ®Þnh. Tr×nh tù ®ã gåm c¸c bíc sau: - Bíc 1: TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt c¬ b¶n cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng sö dông chi phÝ. - Bíc 2: TËp hîp vµ ph©n bæ c¸c chi phÝ phô (phô, phô trî) - Bíc 3: TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c s¶n phÈm, c«ng viÖc, dÞch vô cã liªn quan. - Bíc 4: X¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú, trªn c¬ së ®ã tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm , dÞch vô hoµn thµnh. Khi tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho c¸c ®èi tîng, kÕ to¸n thùc hiÖn 2 ph¬ng ph¸p: - Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp: Ph¬ng ph¸p nµy thêng ®îc ¸p dông ®Ó tËp hîp c¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp hoÆc chi phÝ s¶n xuÊt chung trong ®¬n vÞ s¶n xuÊt chØ liªn quan ®Õn tõng ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt (tõng ph©n xëng, bé phËn, s¶n phÈm....). TÝnh ®óng ®¾n chÝnh x¸c cña chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp phô thuéc vµo viÖc x¸c ®Þnh ®óng néi dung c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt. - Ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp: Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông ®Ó tËp hîp, ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt trong trêng hîp chi phÝ cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau. 10 §Ó ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi tîng cÇn ph¶i x¸c ®Þnh lùa chän tiªu thøc ph©n bæ hîp lý, ®¶m b¶o ®îc mèi quan hÖ thuËn gi÷a tæng sè chi phÝ cÇn ph©n bæ víi tiªu thøc ph©n bæ cña c¸c ®«Ý tîng. C«ng thøc ph©n bæ cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ nh sau: ΣC Ci = x Ti ΣTi Trong ®ã: Ci : Chi phÝ s¶n xuÊt ph©n bæ cho ®èi tîng. ΣC : Tæng chi phÝ ®· tËp hîp cÇn ph©n bæ. ΣTi : Tæng ®¹i lîng tiªu chuÈn dïng ®Ó ph©n bæ thuéc c¸c ®èi tîng Ti : §¹i lîng cña tiªu chuÈn ph©n bæ thuéc ®èi tîng i. 2.1. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. 2.1.1. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp lµ chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu , b¸n thµnh phÈm mua ngoµi, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông trùc tiÕp cho viÖc chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn c«ng viÖc, dÞch vô. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp thêng ®îc x©y dùng ®Þnh møc chi phÝ vµ tæ chøc qu¶n lý chóng theo ®Þnh møc. §Ó tÝnh to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp mét c¸ch chÝnh x¸c kÕ to¸n cÇn x¸c ®Þnh, lùa chän ph¬ng ph¸p hîp lý tÝnh to¸n trÞ gi¸ thùc tÕ vËt liÖu xuÊt dïng.Theo chÕ ®é hiÖn hµnh th× c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh trÞ gi¸ thùc tÕ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trong kú gåm: nhËp tríc xuÊt tríc, nhËp sau xuÊt tríc, ®Ých danh, b×nh qu©n, x¸c ®Þnh trÞ gi¸ hµng tån cuèi kú trªn c¬ së gi¸ mua lÇn cuèi, gi¸ h¹ch to¸n. §Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông TK 621- chi phÝ nguyªn vËt liÖu . Tµi kho¶n nµy ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ (ph©n xëng , tæ , ®éi s¶n xuÊt ) 11 s¬ §å H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp TK 152 TK 621 - Chi phÝ NVL trùc tiÕp VËt liÖu trùc tiÕp xuÊt dïng cho s¶n xuÊt TK 154 K/c trÞ gi¸ NVL trùc tiÕp dïng cho SX s¶n phÈm TK 111, 112, 331 TK 152 VËt liÖu xuÊt dïng ngay vµo s¶n xuÊt VËt liÖu dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho TK 133 ThuÕ GTGT 2.1.2. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc, dÞch vô bao gåm: l¬ng chÝnh, l¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng, tiÒn chi ¨n ca, c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt hoÆc ph¶i nép cho c¸c c¬ quan B¶o HiÓm theo quy ®Þnh. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp thêng ®îc tÝnh trùc tiÕp vµo c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ cã liªn quan. Trêng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng mµ kh«ng h¹ch to¸n trùc tiÕp ®îc tiÒn l¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp hä¨c tiÒn l¬ng chÝnh tr¶ theo thêi gian mµ ngêi lao ®éng thùc hiÖn nhiÒu c«ng t¸c kh¸c nhau trong ngµy… th× cã thÓ tËp hîp chung, sau ®ã chän tiªu thøc thÝch hîp ®Ó tÝnh to¸n ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ cã liªn quan. Tiªu chuÈn ®Ó ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cã thÓ lµ: chi phÝ tiÒn c«ng ®Þnh møc (hoÆc kÕ h¹ch ), giê c«ng ®Þnh møc (hoÆc giê c«ng thùc tÕ)… C¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ c¨n cø 12 vµo tû lÖ trÝch theo quy ®Þnh ®Ó tÝnh theo tiÒn c«ng ®· tËp hîp hoÆc ph©n bæ cho tõng ®èi tîng §Ó theo dâi chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, kÕ to¸n sö dông TK 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Tïy theo ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña tõng doanh nghiÖp mµ TK 622 cã thÓ më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng cã liªn quan ( ph©n xëng, tæ, ®éi s¶n xuÊt …) s¬ ®å H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TK 334 TiÒn l¬ng vµ phô cÊp l¬ng TK 154 KÕt chuyÓn chi phÝ ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp nh©n c«ng trùc tiÕp TK335 TrÝch tríc tiÒn l¬ng, tiÒn nghØ phÐp cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt TK 338 C¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ trªn c¬ së sè tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt 2.1.3.KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung . 13 Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc phôc vô, qu¶n lý s¶n xuÊt trong ph¹m vi c¸c ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp gåm: - Chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng , c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng cho nh©n viªn qu¶n lý xÝ nghiÖp, ph©n xëng, tæ, ®éi sx….theo chÕ ®é. - Chi phÝ vËt liÖu , c«ng cô, dông cô xuÊt dïng cho ph©n xëng, tæ, ®éi… - Chi phÝ cho khÊu hao TSC§. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Lµ c¸c kho¶n chi phÝ söa ch÷a TSC§ thuª ngoµi, chi phÝ ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i, tiÒn hoa hång ®¹i lý… - Chi phÝ b»ng tiÒn ngoµi c¸c chi phÝ kÓ trªn. Do chi phÝ s¶n xuÊt chung cã liªn quan ®Õn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô trong ph©n xëng nªn cÇn thiÕt ph¶i ph©n bæ kho¶n chi phÝ nµy cho tõng ®èi tîng ( s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô ) theo tiªu thøc phï hîp. Trong thùc tÕ, c¸c tiªu thøc thêng ®îc sö dông phæ biÕn ®Ó ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung nh ph©n bæ theo ®Þnh møc, theo giê lµm viÖc thùc tÕ cña c«ng nh©n s¶n xuÊt, theo tiÒn l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt... Møc chi phÝ s¶n xuÊt chung ph©n bæ cho tõng ®èi tîng Tæng chi phÝ SX chung = Tiªu thøc ph©n bæ cho x tõng ®èi tîng Tæng tiªu thøc ph©n bæ §Ó theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÕ to¸n sö dông TK 627- Chi phÝ s¶n xuÊt chung (chi tiÕt theo tõng ph©n xëng, tæ, ®éi…) 14 s¬ ®å H¹ch to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung TK 334, 338 TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung Chi phÝ nh©n viªn TK 111, 112, 152 C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt chung TK 152, 153 TK 154 Chi phÝ vËt liÖu, dông cô Ph©n bæ chi phÝ SXC cho tõng ®èi tîng (SP, dÞch vô....) TK 142, 335 Chi phÝ tr¶ tríc, ph¶i tr¶ tÝnh vµo chi phÝ SXC TK 214 KhÊu hao TSC§ TK 331,111,112 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c TK 133 ThuÕ VAT 2.2. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. 15 2.2.1 KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp . §Æc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ vµo cuèi kú ( th¸ng, quÝ ) kÕ to¸n tiÕn hµnh kiÓm kª sè nguyªn vËt liÖu cßn l¹i t¹i kho cuèi kú vµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu cßn l¹i cuèi kú, tõ ®ã tÝnh ra gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trong kú. Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng trong kú = Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu tån kho ®Çu kú + gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu mua vµo trong kú – Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu tån kho cuèi kú. §Ó ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ vËt liÖu xuÊt dïng trùc tiÕp cho s¶n xuÊt, s¶n phÈm, kÕ to¸n sö dông TK 621 - Chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp (chi tiÕt cho tõng ®èi tîng sö dông) s¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú) TK 151, 152 TK 611 K/c gi¸ trÞ NVL tån kho ®Çu kú TK 621 Gi¸ trÞ NVL xuÊt dïng trong kú TK631 K/c chi phÝ NVL vµo gi¸ thµnh TK 331,111,112 Gi¸ trÞ NVL mua vµo ®Çu kú TK133 ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ 2.2.2. H¹ch to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp 16 VÒ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, c¸ch tËp hîp chi phÝ trong kú gièng nh ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. Cuèi kú, ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô, kÕ to¸n tiÕn hµnh kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµo TK 631 theo tõng ®èi tîng b»ng bót to¸n : Nî TK 631 Cã TK 622 2.2.3 H¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt chung cuèi kú ®îc tËp hîp vµo TK 627 vµ ®îc chi tiÕt theo c¸c tiÓu kho¶n t¬ng øng t¬ng tù nh víi doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. Sau ®ã sÏ ®îc ph©n bæ vµo TK 631 chi tiÕt theo tõng s¶n phÈm, lao vô ®Ó tÝnh gi¸ thµnh vµ ghi : Nî TK 631 Cã TK 627 2.3. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp 2.3.1. §èi víi c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. §èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy sÏ sö dông TK 154- chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp . TK 154 ®îc dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ cung cÊp sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, c«ng viÖc, dÞch vô, gia c«ng chÕ biÕn vËt liÖu ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt thuéc c¸c ngµnh kinh tÕ vµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô. TK 154 ®îc më chi tiÕt theo tõng ®èi tîng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. 17 S¬ ®å kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn Doanh NghiÖp (theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª thêng xuyªn) TK 621 TK 154 TK 152 D§K: * * * Cuèi th¸ng k/c chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp PhÕ liÖu thu håi do s¶n phÈm háng TK 622 TK 138 Cuèi th¸ng k/c chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp Båi thêng ph¶i thu do s¶n phÈm háng TK627 TK 155 Cuèi th¸ng k/c chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm nhËp kho TK 632 Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm dÞch vô tiªu thô kh«ng qua nhËp kho TK 157 Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm dÞch vô göi b¸n kh«ng qua nhËp kho DCK : * * * 2.3.2 §èi víi c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. §èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy sÏ sö dông TK 631- gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp .Cßn TK 154 – chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë 18 dang chØ dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ s¶n xuÊt cña nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, dÞch vô cßn ®ang s¶n xuÊt, thùc hiÖn dë dang ®Çu kú, cuèi kú. TK 631 ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi t¬ng liªn quan. S¬ ®å tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn Doanh NghiÖp (theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú) TK 154 TK 631 KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú TK 154 KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n phÈm dë dang cuèi kú TK 621 TK 152 Chi phÝ NVL trùc tiÕp PhÕ liÖu thu håi do cã s¶n phÈm háng TK 622 TK 138 Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp TiÒn båi thêng ph¶i thu vÒ s¶n phÈm háng TK 627 Chi phÝ s¶n xuÊt chung TK 632 Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô hoµn thµnh trong kú 19 3. TÝnh gi¸ s¶n phÈm dë dang: S¶n phÈm dë dang lµ khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc cßn ®ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn, ®ang n»m trªn d©y chuyÒn c«ng nghÖ hoÆc ®· hoµn thµnh mét vµi c«ng ®o¹n chÕ biÕn nhng vÉn ph¶i gia c«ng chÕ biÕn tiÕp míi trë thµnh thµnh phÈm. C¸c doanh nghiÖp thêng cã qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt liªn tôc vµ xen kÏ nhau nªn ë thêi ®iÓm cuèi th¸ng, cuèi quý, cuèi n¨m thêng cã mét khèi lîng s¶n phÈm dë dang. Trong trêng hîp nµy chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®îc trong kú kh«ng chØ liªn quan ®Õn nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc ®· hoµn thµnh trong kú mµ cßn liªn quan ®Õn c¶ nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc ®ang s¶n xuÊt dë dang n÷a. §Ó x¸c ®Þnh ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch chÝnh x¸c, mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng lµ ph¶i ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c s¶n phÈm dë dang cuèi kú, tøc lµ x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt cho s¶n phÈm cuèi kú ph¶i chÞu. Tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm, t×nh h×nh cô thÓ vÒ s¶n xuÊt kinh doanh, tû träng, møc ®é vµ thêi gian cña c¸c chi phÝ vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm vµ yªu cÇu tr×nh ®é qu¶n lý doanh nghiÖp mµ vËn dông ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú cho phï hîp. Díi ®©y lµ mét sè ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú. 3.1. TÝnh gÝa s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Néi dung cña ph¬ng ph¸p nµy lµ chi phÝ s¶n phÈm dë dang cuèi kú chØ tÝnh theo kho¶n môc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cßn c¸c kho¶n môc chi phÝ kh¸c tÝnh c¶ cho s¶n phÈm hoµn thµnh. C«ng thøc tÝnh: Gi¸ trÞ s¶n phÈm = Chi phÝ NVL ®Çu kú + Chi phÝ NVL trong kú dë dang cuèi kú S¶n phÈm hoµn thµnh + S¶n phÈm dë dang x S ¶n phÈm dë dang ¦u ®iÓm: Ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, dÔ tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n phÈm dë dang cuèi kú kÞp thêi, phôc vô viÖc tÝnh gi¸ thµnh nhanh chãng. Nhîc ®iÓm: KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang ë møc ®é chÝnh x¸c thÊp, do kh«ng tÝnh chi phÝ chÕ biÕn cho chi phÝ s¶n xuÊt dë dang nªn gi¸ thµnh thµnh phÈm còng kÐm chÝnh x¸c. 20