a.®Æt vÊn ®Ò
Trong suèt chiÒu dµi lÞch sö triÕt häc vÊn ®Ò con ngêi lu«n lµ mét vÊn ®Ò trung
t©m lu«n ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu. Vµ ®Õn chñ nghÜa x· héi th× vÊn ®Ò con ngêi l¹i mét
lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh ®îc vÞ trÝ quan träng cña nã. §èi víi sù nghiÖp x©y dùng chñ
nghÜa x· héi ë ViÖt Nam, nhÊt lµ trong thêi k× c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc
th× vÊn ®Ò con ngêi cµng thÓ hiÖn râ tÇm quan träng ®Æc biÖt. §ã lµ mét nhiÖm vô
cã ý nghÜa chiÕn lîc trong c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc. X©y dùng con ngêi lµ ®éng
lùc vµ nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, v¨n ho¸ cña ®Êt níc. V× vËy, h¬n ai
hÕt chóng ta cÇn ph¶i nhËn thøc ®óng vµ thùc hiÖn tèt viÖc x©y dùng vµ ph¸t huy
nguån lùc con ngêi trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi mµ tríc m¾t lµ hoµn
thµnh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc mét c¸ch tèt nhÊt.
Trong khu«n khæ mét bµi tiÓu luËn, vÊn ®Ò con ngêi ch¾c ch¾n sÏ kh«ng thÓ ®Ò
cËp ®Õn ®Çy ®ñ mäi mÆt, mäi khÝa c¹nh cña nã, mµ míi chØ ®Õn nh÷ng mÆt c¬ b¶n
nhÊt trong vÊn ®Ò con ngêi. Hi väng r»ng nã cã thÓ gãp phÇn lµm cho vÊn ®Ò con
ngêi ®îc nhËn thøc ®óng, ®ñ vµ râ h¬n.
Do h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian vµ tr×nh ®é hiÓu biÕt cßn thÊp kÐm nªn bµi tiÓu luËn
nµy ch¾c ch¾n cßn nhiÒu thiÕu sãt. Nªn em mong r»ng sÏ nhËn ®îc sù ®¸nh gi¸ vµ
®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« ®Ó bµi tiÓu luËn lÇn sau ®îc tèt h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
b. Gi¶I quyÕt vÊn ®Ò.
I. quan niÖm vÒ con ngêi trong triÕt häc tríc M¸c
1. Quan niÖm vÒ con ngêi trong triÕt häc ph¬ng §«ng.
Con ngêi lµ mét vÊn ®Ò triÕt häc lín mµ bÊt cø ë trong mäi thêi ®¹i nµo còng ®îc
c¸c nhµ triÕt häc ®Ò cËp ®Õn. Bµn vÒ vÊn ®Ò con ngêi, c¸c nhµ triÕt häc thêng quan
t©m ®Õn con ngêi lµ g×? B¶n tÝnh, b¶n chÊt con ngêi? Mèi quan hÖ gi÷a con ngêi vµ
thÕ giíi? Con ngêi cã thÓ lµm g× ®Ó gi¶i phãng m×nh, ®¹t tíi tù do?...§©y còng
1
chÝnh lµ néi dung c¬ b¶n cña nh©n sinh quan - mét néi dung cÊu thµnh thÕ giíi quan
triÕt häc.
Tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n kh¸c nhau cña lÞch sö còng ®· cã nhiÒu ý kiÕn, nhiÒu
tranh luËn vµ c¶ nhiÒu ®ãng gãp ph¸t hiÖn kh¸c nhau trong vÊn ®Ò lý gi¶i con ngêi.
MÆt kh¸c ®øng trªn nh÷ng lËp trêng kh¸c nhau, c¸c nhµ triÕt häc ®· bµy tá nh÷ng
quan ®iÓm, ®¸nh gi¸, nh×n nhËn cña m×nh vÒ vÊn ®Ò con ngêi.
Trong nÒn triÕt häc Trung Hoa - mét nÒn triÕt häc lín cña thÕ giíi, vÊn ®Ò con
ngêi ®îc c¸c nhµ t tëng Nho gia vµ Ph¸p gia tiÕp cËn vµ gi¶i quyÕt tõ gi¸c ®é ho¹t
®éng thùc tiÔn chÝnh trÞ, ®¹o ®øc cña x· héi vµ ®i ®Õn kÕt luËn b¶n tÝnh cña con ngêi
lµ thiÖn (Nho gia) vµ bÊt thiÖn (Ph¸p gia)
Nãi vÒ b¶n chÊt con ngêi M¹nh tö cho r»ng con ngêi sinh ra vèn lµ
thiÖn, víi b¶n chÊt tèt nÕu biÕt tu dìng gi÷ g×n c¸i tèt sÏ ®¹t ®Õn cùc
thiÖn vµ ngîc l¹i nÕu kh«ng biÕt tu dìng, chÞu ¶nh hëng cña tËp qu¸n
xÊu sÏ xa rêi c¸i tèt.
Quan ®iÓm cña Tu©n Tö cho r»ng con ngêi sinh ra vèn lµ ¸c, c¸i ¸c cña
con ngêi cã thÓ c¶i biÕn ®îc vµ chèng l¹i c¸i ¸c con ngíi míi tèt ®îc
(chèng c¸i ¸c b»ng ph¸p luËt, b»ng gi¸o dôc nÕu chÊp nhËn sù gi¸o dôc
sÏ tèt lªn , c¸i xÊu sÏ bÞ chÕ ngù).
Kh¸c víi triÕt häc Trung Hoa, triÕt häc Ên §é – mét nÒn triÕt häc chÞu ¶nh hëng rÊt lín cña t«n gi¸o, mµ tiªu biÓu lµ trêng ph¸i ®¹o PhËt l¹i tiÕp cËn tõ gi¸c ®é
kh¸c, gi¸c ®é suy t vÒ con ngêi vµ ®êi ngêi ë tÇm chiÒu s©u triÕt lý siªu h×nh ®èi víi
nh÷ng vÊn ®Ò nh©n sinh quan. KÕt luËn vÒ b¶n tÝnh v« ng·, v« thêng vµ híng thiÖn
cña con ngêi trªn con ®êng truy t×m sù gi¸c ngé.
§¹o PhËt kh«ng ®i vµo lµm râ nguån gèc vµ b¶n chÊt con ngêi mµ ®i
vµo vÊn ®Ò “®êi ngêi”.
“ §êi ngêi” lµ bÓ khæ, ®êi ngêi lµ nh÷ng bi kÞch liªn tiÕp
§¹o PhËt cho r»ng con ngêi lµ mét thÓ nhÞ nguyªn gåm hai phÇn : thÓ x¸c
vµ linh hån, linh hån c tró trong thÓ x¸c, khi thÓ x¸c chÕt ®i linh hån tån
t¹i vÜnh viÔn, câi niÕt bµn lµ n¬i con ngêi ®îc gi¶i tho¸t.
Nh×n chung trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö triÕt häc, th× triÕt häc ph¬ng
§«ng khi bµn vÒ vÊn ®Ò con ngêi ®· cã nh÷ng ®ãng gãp kh«ng nhá gãp phÇn lµm
cho vÊn ®Ò con ngêi thªm ®a d¹ng vµ phong phó.
2. Quan niÖm vÒ con ngêi trong triÕt häc ph¬ng T©y.
VÊn ®Ò con ngêi kh«ng ph¶i lµ mét ®Ò tµi chØ ®îc c¸c nhµ triÕt häc ph¬ng §«ng
quan t©m, nghiªn cøu mµ ®©y cßn lµ mét ®Ò tµi ®Ó tr¶i qua c¸c giai ®o¹n lÞch sö
kh¸c nhau, c¸c nhµ triÕt häc ph¬ng T©y vÉn cha ngõng chÊm døt tranh luËn.
Kh¸c víi triÕt häc ph¬ng §«ng, khi bµn vÒ vÊn ®Ò con ngêi c¸c nhµ triÕt häc ph¬ng T©y mµ ®¹i diÖn lµ nh÷ng ngêi theo lËp trêng triÕt häc duy vËt ®· ®øng trªn
gi¸c ®é khoa häc tù nhiªn ®Ó lý gi¶i vÒ b¶n chÊt con ngêi vµ c¸c vÊn ®Ò cã liªn
2
quan. Tõ thêi cæ ®¹i c¸c nhµ triÕt häc duy vËt ®· tõng ®a ra quan niÖm vÒ b¶n chÊt
vËt chÊt tù nhiªn cña con ngêi, coi con ngêi còng nh v¹n vËt trong giíi tù nhiªn
kh«ng cã g× thÇn bÝ, ®Òu ®îc cÊu t¹o nªn tõ vËt chÊt, tiªu biÓu lµ quan niÖm cña
§ªm«crit vÒ b¶n tÝnh vËt chÊt nguyªn tö cÊu t¹o nªn thÓ x¸c vµ linh hån con ngêi.
§©y còng lµ tiÒn ®Ò ph¬ng ph¸p luËn cña quan ®iÓm nh©n sinh theo ®êng lèi
£piquya... Nh÷ng quan ®iÓm duy vËt nh thÕ ®· ®îc tiÕp tôc ph¸t triÓn trong nÒn triÕt
häc phôc hng vµ cËn ®¹i; nã còng lµ mét trong nh÷ng tiÒn ®Ò lý luËn cho chñ nghÜa
duy vËt nh©n b¶n cña Phoi¬b¾c.
ë mét khÝa c¹nh kh¸c ®øng trªn lËp trêng cña chñ nghÜa
duy t©m, c¸c nhµ triÕt häc duy t©m laÞ chän gi¸c ®é ho¹t ®éng
t©m lý cña con ngêi ®Ó lý gi¶i vÊn ®Ò. Mµ ®¹i diÖn lín nhÊt lµ
Plat«n víi quan ®iÓm b¶n chÊt lý tÝnh lµ b¶n chÊt bÊt tö cña
linh hån thuéc vÒ ý niÖm tuyÖt ®èi. Víi §ªcact¬ ®ã lµ b¶n tÝnh
phi kinh nghiÖm cña lý tÝnh...C¸c nhµ triÕt häc duy t©m trong
lÞch sö triÕt häc ph¬ng T©y ®Ò cao tuyÖt ®èi ho¸ tinh thÇn, t tëng con ngêi, phñ ®Þnh vai trß cÊu tróc tù nhiªn,
sinh häc. Hä cho r»ng con ngêi còng nh c¸c sinh vËt kh¸c ®Òu lµ s¶n Platon
phÈm cña thÕ giíi ý niÖm, tinh thÇn tuyÖt ®èi, ý thøc cña con ngêi lµ
bé phËn cña tinh thÇn thÕ giíi, sù nhËn thøc cña con ngêi ch¼ng qua lµ sù nhËn thøc
cña thÕ giíi tinh thÇn. Do ®ã, chñ nghÜa duy t©m lý gi¶i con ngêi mét c¸ch trõu tîng, thÇn bÝ. Cßn t«n gi¸o, thÇn häc l¹i cho r»ng con ngêi lµ s¶n phÈm cña thîng
®Õ, cuéc sèng cña con ngêi lµ do thîng ®Õ an bµi, s¾p ®Æt.
C¶ triÕt häc duy t©m, t«n gi¸o ®Òu kh«ng chØ ra ®îc b¶n chÊt thùc sù cña con ngêi, ®Èy con ngêi r¬i vµo t×nh tr¹ng thô ®éng, tiªu cùc, kh«ng ph¸t huy ®îc vai trß,
n¨ng lùc cña m×nh trong thùc tiÔn.
Cßn ë trong nÒn triÕt häc ph¬ng T©y hiÖn ®¹i, nhiÒu trµo lu triÕt häc vÉn coi
nh÷ng vÊn ®Ò triÕt häc vÒ con ngêi lµ vÊn ®Ò trung t©m cña nh÷ng suy t triÕt häc mµ
tiªu biÓu lµ chñ nghÜa hiÖn sinh, chñ nghÜa Ph¬r¬t.
Nãi chung, ®Ò tµi con ngêi ë triÕt häc ph¬ng T©y lu«n lµ mét ®Ò tµi míi mÎ,
mang tÝnh tranh luËn s©u s¾c. Vµ nã còng ®· ®ãng gãp rÊt nhiÒu cho nÒn triÕt häc
ph¬ng T©y tõ xa ®Õn nay.
3. §¸nh gi¸ vÒ triÕt häc tríc M¸c.
Tãm l¹i, c¸c quan ®iÓm triÕt häc tríc M¸c vµ ngoµi M¸cxÝt ®· cè g¾ng lý gi¶i vÒ
con ngêi nhng nh×n chung cßn m¾c ph¶i mét sè h¹n chÕ sau:
TriÕt häc tríc M¸c cha nhËn thøc ®óng b¶n chÊt con ngêi.
§Òu xem xÐt con ngêi mét c¸ch trõu tîng hoÆc tuyÖt ®èi ho¸ mÆt tinh
thÇn, hoÆc tuyÖt ®èi ho¸ mÆt thÓ x¸c, kh«ng thÊy ®îc mÆt b¶n chÊt
trong ®êi sèng con ngêi.
3
Tuy nhiªn, cã mét sè trêng ph¸i triÕt häc ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu nhÊt ®Þnh
trong viÖc ph¸t triÓn, quan s¸t con ngêi, ®Ò cao lý tÝnh, x¸c lËp gi¸ trÞ nh©n b¶n häc
®Ó híng tíi con ngêi tù do.
II. quan niÖm vÒ con ngêi trong triÕt häc m¸c-lªnin.
Kh¸c víi nh÷ng quan ®iÓm vÒ vÊn ®Ò con ngêi cña triÕt häc tríc M¸c, nh÷ng
quan ®iÓm cña triÕt häc M¸c-Lªnin lµ nh÷ng quan ®iÓm hÕt søc khoa häc, kh¾c
phôc ®îc nh÷ng h¹n chÕ vÒ con ngêi cña chñ nghÜa duy vËt siªu h×nh vµ chñ nghÜa
duy t©m, ®ång thêi ®Æt nÒn t¶ng cho chñ nghÜa duy vËt lÞch sö trong viÖc xem xÐt
con ngêi. §øng trªn lËp trêng khoa häc cña chñ nghÜa duy vËt,
M¸c ®· cho r»ng vÊn ®Ò con ngêi bao gåm nh÷ng quan ®iÓm c¬
b¶n sau :
1. Con ngêi lµ mét thùc thÓ thèng nhÊt gi÷a mÆt sinh
häc víi mÆt x· héi.
TriÕt häc M¸c ®· kÕ thõa quan niÖm vÒ con ngêi trong lÞch
c.m¸c
sö triÕt häc, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh con ngêi hiÖn thùc lµ sù
thèng nhÊt gi÷a yÕu tè sinh häc vµ yÕu tè x· héi.
M¸c ®· xem xÐt con ngêi víi t c¸ch lµ mét c¸ thÓ sèng, lµ mét
thùc thÓ tù nhiªn. Con ngêi mang tÊt c¶ b¶n tÝnh sinh häc vµ b¶n
tÝnh loµi. YÕu tè sinh häc trong con ngêi lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn
quy ®Þnh sù tån t¹i cña con ngêi chÝnh v× vËy con ngêi lµ mét bé
phËn cña tù nhiªn, lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ tiÕn ho¸
l©u dµi cña m«i trêng tù nhiªn.
Tuy nhiªn, mÆt tù nhiªn kh«ng ph¶i lµ yÕu tè quy ®Þnh b¶n
lªnin
chÊt con ngêi. §Æc trng quy ®Þnh sù kh¸c biÖt gi÷a con ngêi vµ thÕ
giíi loµi vËt lµ ph¬ng diÖn x· héi cña nã. Sù ho¹t ®éng cña c¸c quy luËt x· héi t¸c
®éng ®Õn con ngêi t¹o thµnh b¶n chÊt x· héi quy ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a con ngêi
víi con ngêi trong ®ã chÝnh lao ®éng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh h×nh thµnh mÆt b¶n chÊt
x· héi cña con ngêi.
MÆt x· héi lµ ®Æc trng b¶n chÊt ®Ó ph©n biÖt con ngêi víi con vËt, nghiªn cøu x·
héi kh«ng tho¸t ly khái nghiªn cøu sinh vËt cña con ngêi, tÊt c¶ ®Òu bÞ chi phèi bëi
c¸c yÕu tè ¨n, mÆc, ë, ®i l¹i. Hai mÆt, mÆt sinh häc vµ mÆt x· héi lu«n lu«n thèng
nhÊt víi nhau trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña con ngêi vµ x· héi loµi
ngêi. MÆt sinh häc lµ c¬ së tÊt yÕu tù nhiªn cña con ngêi, cßn mÆt x· héi lµ ®Æc trng
b¶n chÊt ®Ó ph©n biÖt con ngêi víi loµi vËt. MÆt x· héi x©m nhËp vµo mÆt sinh häc,
biÕn ®æi mÆt sinh häc ®Ó tõ sinh häc ®éng vËt trë thµnh sinh häc con ngêi. Trªn c¶
c¬ së cña c¸i sinh häc vµ c¸i x· héi sÏ lµm xuÊt hiÖn ë con ngêi quy luËt t©m lý, ý
thøc lµm n¶y sinh ë con ngêi t×nh c¶m, ý chÝ, niÒm tin, ý tëng. Hai mÆt trªn thèng
4
nhÊt víi nhau hoµ quyÖn vµo nhau ®Ó t¹o thµnh “con ngêi” , con ngêi tù nhiªn, x·
héi.
2. B¶n chÊt con ngêi lµ tæng hoµ nh÷ng quan hÖ x· héi.
Tõ quan niÖm con ngêi lµ mét thùc thÓ thèng nhÊt gi÷a mÆt sinh häc víi mÆt x·
héi ta thÊy r»ng con ngêi vît lªn thÕ giíi loµi vËt trªn c¶ ba ph¬ng diÖn : quan hÖ
víi tù nhiªn, quan hÖ víi x· héi, quan hÖ víi chÝnh b¶n th©n m×nh. C¶ ba mèi quan
hÖ ®ã suy ®Õn cïng ®Òu mang tÝnh x· héi.
Tõ quan ®iÓm cña M¸c ta thÊy kh«ng cã con ngêi trõu tîng tho¸t ly khái nh÷ng
®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh lÞch sö nhÊt ®Þnh. ChØ trong toµn bé nh÷ng quan hÖ x· héi cô
thÓ nhÊt ®Þnh con ngêi míi béc lé vµ thùc hiÖn ®îc b¶n chÊt thùc sù cña m×nh.
Khi xem xÐt b¶n chÊt cña con ngêi còng nh b¶n chÊt cña mét d©n téc ph¶i xuÊt
ph¸t tõ toµn bé nh÷ng quan hÖ x· héi cña nã. B¶n chÊt con ngêi kh«ng ph¶i lµ bÊt
biÕn mµ nã biÕn ®æi ë nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau cña x· héi loµi ngêi.
B¶n chÊt x· héi cña con ngêi còng ph¸t triÓn tõ thÊp tíi cao, tõ ho¹t ®éng b¶n
n¨ng ®Õn ho¹t ®éng cã ý thøc, tõ nÒn v¨n minh nµy sang nÒn v¨n minh kh¸c.
Quan niÖm b¶n chÊt con ngêi lµ tæng hoµ nh÷ng mèi quan hÖ x· héi míi gióp
cho chóng ta nhËn thøc ®óng ®¾n, tr¸nh khái c¸ch hiÓu th« thiÓn vÒ mÆt tù nhiªn,
c¸i sinh vËt cña con ngêi.
3. Con ngêi lµ chñ thÓ vµ lµ s¶n phÈm cña lÞch sö.
Víi t c¸ch lµ chñ thÓ cña tù nhiªn, con ngêi b»ng ho¹t ®éng cña m×nh kh«ng
ngõng t¸c ®éng vµo giíi tù nhiªn lµm biÕn ®æi giíi tù nhiªn ®ång thêi thóc ®Èy sù
vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña x· héi. ThÕ giíi loµi vËt dùa vµo nh÷ng ®iÒu hiÖn cã s½n
cña tù nhiªn. Con ngêi th× tr¸i l¹i, th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn cña m×nh ®Ó lµm
phong phó thªm thÕ giíi tù nhiªn, t¸i t¹o l¹i tù nhiªn theo môc ®Ých cña m×nh.
Trong qu¸ tr×nh c¶i biÕn tù nhiªn ®ã, con ngêi còng lµm ra lÞch sö cña m×nh. Con
ngêi lµ s¶n phÈm cña lÞch sö, ®ång thêi lµ chñ thÓ s¸ng t¹o ra lÞch sö cña chÝnh b¶n
th©n con ngêi th«ng qua c¸c ho¹t ®éng x· héi. Ho¹t ®éng lao ®éng s¶n xuÊt võa lµ
®iÒu kiÖn cho sù tån t¹i cña con ngêi, võa lµ ph¬ng thøc ®Ó lµm biÕn ®æi ®êi s«ng vµ
bé mÆt x· héi. Trªn c¬ së n¾m b¾t quy luËt cña lÞch sö x· héi con ngêi ®· s¸ng t¹o
ra c¸c gi¸ trÞ vËt chÊt vµ gi¸ trÞ tinh thÇn thóc ®Èy x· héi ph¸t triÓn tõ thÊp tíi cao
phï hîp víi môc tiªu vµ nhu cÇu do con ngêi ®Æt ra. Kh«ng cã ho¹t ®éng cña con
ngêi th× còng kh«ng tån t¹i quy luËt x· héi, vµ do ®ã kh«ng cã sù tån t¹i cña lÞch sö
x· héi loµi ngêi.
Kh«ng cã con ngêi trõu tîng, chØ cã con ngêi cô thÓ trong mçi giai ®o¹n ph¸t
triÓn nhÊt ®Þnh cña x· héi. Do ®ã, con ngêi trong ®iÒu kiÖn lÞch sö x· héi lu«n lu«n
vËn ®éng biÕn ®æi, còng ph¶i thay ®æi cho phï hîp. Con ngêi cã vai trß tÝch cùc
trong tiÕn t×nh lÞch sö víi t c¸ch lµ chñ thÓ s¸ng t¹o. Th«ng qua ®ã, b¶n chÊt con ng5
êi còng vËn ®éng biÕn ®æi cho phï hîp. Cã thÓ nãi r»ng, mçi sù vËn ®éng biÕn ®æi
cña lÞch sö sÏ quy ®Þnh t¬ng øngvíi sù vËn ®éng vµ biÕn ®æi cña b¶n chÊt con ngêi.
V× vËy, ®Ó ph¸t triÓn b¶n chÊt con ngêi theo híng tÝch cùc, cÇn ph¶i lµm cho
hoµn c¶nh ngµy cµng mang tÝnh ngêi nhiÒu h¬n. Hoµn c¶nh ®ã chÝnh lµ toµn bé m«i
trêng tù nhiªn vµ x· héi t¸c ®éng ®Õn con ngêi theo khuynh híng ph¸t triÓn nh»m
®¹t tíi c¸c gi¸ trÞ cã tÝnh môc ®Ých, tù gi¸c, cã ý nghÜa ®Þnh híng gi¸o dôc.
III. t tëng hå chÝ minh vÒ vai trß con ngêi vµ viÖc x©y dùng
con ngêi míi.
1. T tëng Hå ChÝ Minh vÒ vai trß con ngêi.
Trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o c¸ch m¹ng ViÖt Nam, Chñ
tÞch Hå ChÝ Minh võa kÕ thõa t tëng cña «ng cha ta vÒ
båi dìng søc d©n, võa vËn dông s¸ng t¹o c¸c quan ®iÓm
cña chñ nghÜa M¸c vÒ vÊn ®Ò con ngêi vµo ®iÒu kiÖn
thùc tÕ cña níc ta. Hå ChÝ Minh nhËn thøc s©u s¾c vÒ
vai trß cña con ngêi trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa
x· héi. Ngêi nãi: “Muèn x©y dùng chñ nghÜa x· héi, tríc hÕt cÇn cã nh÷ng con ngêi x· héi chñ nghÜa” (Hå
ChÝ Minh: Toµn tËp, Nxb CTQG, H. 2000, tËp 10, tr.
310). Hå ChÝ Minh kh¼ng ®Þnh:
“ DÔ v¹n lÇn
kh«ng d©n còng chÞu, khã v¹n lÇn d©n liÖu còng Chñ tÞch hå chÝ minh
xong”. ChÝnh v× thÕ, ngay sau khi giµnh ®îc ®éc lËp
sau c¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945, Ngêi ®· chØ ra ba kÎ thï lín cña d©n téc ®ã lµ
giÆc ®ãi, giÆc dèt, giÆc ngo¹i x©m vµ chóng ta ph¶i chiÕn ®Êu chèng l¹i c¶ ba kÎ thï
®ã trong hoµn c¶nh v« cïng khã kh¨n. Lóc ®ã, nhiÖm vô tríc m¾t ®îc Hå Chñ tÞch
chØ râ: “Mét trong nh÷ng c«ng viÖc ph¶i thùc hiÖn cÊp tèc trong lóc nµy lµ n©ng cao
d©n trÝ…
Muèn gi÷ v÷ng nÒn ®éc lËp,
Muèn lµm cho d©n m¹nh, níc giµu,
Mäi ngêi ViÖt Nam ph¶i hiÓu biÕt quyÒn lîi cña m×nh, bæn phËn cu¶ m×nh,
ph¶i cã kiÕn thøc míi ®Ó cã thÓ tham gia vµo c«ng viÖc x©y dùng níc nhµ, vµ tríc
hÕt ph¶i biÕt ®äc, biÕt viÕt ch÷ quèc ng÷”.
Ngêi ®Æc biÖt coi träng vai trß cña thÕ hÖ trÎ trong sù nghiÖp x©y dùng ®Êt níc.
Khi c¸ch m¹ng th¸ng T¸m thµnh c«ng, ngµy ngµy khai trêng ®Çu tiªn cña chÕ ®é
míi, Ngêi ®· c¨n dÆn thÕ hÖ trÎ: “Trong c«ng cuéc kiÕn thiÕt ®ã, níc nhµ trong
mong, chê ®îi ë c¸c em rÊt nhiÒu. Non s«ng ViÖt Nam cã trë nªn t¬i ®Ñp hay
kh«ng, d©n téc ViÖt Nam cã bíc tíi ®µi vinh quang ®Ó s¸nh vai víi c¸c cêng quèc
n¨m ch©u ®îc hay kh«ng, chÝnh lµ nhê mét phÇn lín ë c«ng häc tËp cña c¸c em”
(Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, Nxb CTQG, H. 2000, tËp 4, tr. 33). Trong kh¸ng chiÕn
chèng thùc d©n Ph¸p, Ngêi chØ râ: “Ngêi ta thêng nãi: Thanh niªn lµ ngêi chñ cña
níc nhµ. ThËt vËy, níc nhµ thÞnh hay suy, yÕu hay m¹nh mét phÇn lín lµ do c¸c
6
thanh niªn”. Trong t tëng cña Ngêi, thÕ hÖ trÎ lµ lùc lîng quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn
cña c¸ch m¹ng, cña d©n téc.
Ngêi kh¼ng ®Þnh, chñ nghÜa x· héi sÏ t¹o ra nh÷ng con ngêi x· héi chñ nghÜa vµ
nh÷ng con ngêi x· héi chñ nghÜa l¹i lµ chñ thÓ cña toµn bé sù nghiÖp x©y dùng chñ
nghÜa x· héi.
2. T tëng Hå ChÝ Minh vÒ viÖc x©y dùng con ngêi míi.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò con ngêi trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng
x· héi chñ nghÜa, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®Ò ra t tëng “V× lîi Ých mêi n¨m ph¶i
trång c©y, v× lîi Ých tr¨m n¨m trång ngêi” (Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, Nxb CTQG, H.
2000, tËp 9, tr. 222). Theo Ngêi, con ngêi míi ph¶i cã “häc thøc”, “cã v¨n ho¸ lµm
gèc”, cã nh vËy míi “b¶o ®¶m cho chñ nghÜa x· héi th¾ng lîi”. Ngêi cho r»ng, “Dèt
n¸t còng lµ mét kÎ ®Þch” vµ “mét d©n téc dèt lµ mét d©n téc yÕu”.
Ngêi còng chØ ra r»ng, kh«ng ph¶i chê cho kinh tÕ, v¨n ho¸ ph¸t triÓn cao råi
míi x©y dùng x· héi chñ nghÜa, còng kh«ng ph¶i x©y dùng xong nh÷ng con ngêi x·
héi chñ nghÜa råi míi x©y dùng chñ nghÜa x· héi. ViÖc x©y dùng con ngêi x· héi
chñ nghÜa ph¶i ®îc ®Æt ra ngµy tõ ®Çu vµ ph¶i ®îc §¶ng, Nhµ níc, nh©n d©n, mçi
gia ®×nh, c¸ nh©n ®Æc biÖt quan t©m trong suèt tiÕn tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi.
Sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi cÇn cã nh÷ng con ngêi x· héi chñ nghÜa, nhng
kh«ng cã nghÜa lµ tÊt c¶ mäi ngêi ph¶i vµ cã thÓ trë thµnh con ngêi x· héi chñ nghÜa
thËt ®Çy ®ñ, thËt hoµn chØnh ngay mét lóc, ®ã lµ ®iÒu hoµn toµn ¶o tëng. T tëng ®ã
chØ cã nghÜa lµ tríc hÕt cÇn cã nh÷ng con ngêi tiªn tiÕn, cã ®îc nh÷ng nÐt tiªu biÓu
cña con ngêi míi x· héi chñ nghÜa, cã thÓ lµm g¬ng cho ngêi kh¸c; tõ ®ã l«i cuèn
x· héi ®Èy m¹nh viÖc x©y dùng con ngêi míi x· héi chñ nghÜa, ®ång thêi nh÷ng
con ngêi Êy còng kh«ng ngõng ®îc hoµn thiÖn, n©ng cao. ChÝnh v× thÕ, Ngêi lu«n
chó träng båi dìng nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp, nh÷ng phong c¸ch lµnh m¹nh vµ híng
mäi ngêi tíi c¸i ch©n – thiÖn – mü ®Ó kh«ng ngõng hoµn thiÖn b¶n th©n m×nh.
C¨n cø vµo yªu cÇu c¸ch m¹ng, Hå Chñ tÞch ®· ®Ò ra nh÷ng phÈm chÊt vµ phong
c¸ch cÇn thiÕt ®Ó mçi ngêi tu dìng, rÌn luyÖn, tríc hÕt lµ c¸n bé, ®¶ng viªn. §ã lµ
nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc – chÝnh trÞ, nh÷ng phong c¸ch trong lao ®éng, sinh ho¹t
vµ trong quan hÖ x· héi. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy cã thÓ gÆp rÊt nhiÒu trong c¸c t¸c phÈm
cña Ngêi nh “§êng K¸ch MÖnh”, “Söa ®æi lèi lµm viÖc”, “§êi sèng míi” còng nh
hµng lo¹t bµi nãi, bµi viÕt sau nµy.
Ngêi ®Æc biÖt coi träng sù nghiÖp “trång ngêi”. ViÖc “trång ngêi” bÞ sao nh·ng
th× nhÊt ®Þnh sÏ n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò bÊt cËp, thËm chÝ cã thÓ lµm suy tho¸i vÒ con
ngêi vµ cã thÓ g©y lªn nh÷ng hËu qu¶ kh«ng thÓ lêng hÕt ®îc. Sù nghiÖp “trång ngêi” kh«ng chØ lµ tr¸ch nhiÖm riªng cña §¶ng, Nhµ níc mµ ®ã ph¶i ®îc coi lµ tr¸ch
nhiÖm cña mäi ngêi, cña toµn x· héi. §ã ph¶i ®îc x¸c ®Þnh võa lµ quyÒn lîi, võa lµ
tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô cña mçi ngêi ®èi víi sù nghiÖp x©y dùng ®Êt níc. §ång thêi,
®ã còng lµ qu¸ tr×nh trëng thµnh vµ n©ng cao kh«ng ngõng, mét qu¸ tr×nh kh«ng cã
giíi h¹n tét cïng cho sù v¬n lªn cña mçi ngêi. Cuéc ®êi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng cña
7
Hå Chñ tÞch lu«n lu«n g¾n bã víi viÖc ®µo t¹o c¸c thÕ hÖ c¸ch m¹ng. Cho ®Õn cuèi
®êi, trong Di chóc ®Ó l¹i, Ngêi viÕt: “Båi dìng thÕ hÖ c¸ch m¹ng cho ®êi sau lµ mét
viÖc lµm rÊt qua träng vµ rÊt cÇn thiÕt”.
§Æc biÖt Ngêi nhÊn m¹nh môc tiªu ®µo t¹o thÕ hÖ trÎ, nh÷ng chñ nh©n t¬ng lai
cña ®Êt níc: “§èi víi §oµn viªn vµ thanh niªn ta nãi chung lµ tèt, mäi viÖc ®Òu
h¨ng h¸i, xung phong, kh«ng ng¹i khã kh¨n, cã chÝ tiÕn thñ. §¶ng cÇn ph¶i ch¨m lo
gi¸o dôc ®¹o ®øc c¸ch m¹ng cho hä, ®µo t¹o hä thµnh nh÷ng ngêi thõa kÕ x©y dùng
chñ nghÜa x· héi võa hång võa chuyªn” (Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, Nxb CTQG, H.
2000, tËp 12, tr. 510). Ngêi coi träng viÖc ®µo t¹o båi dìng thÕ hÖ trÎ. §©y lµ vÊn ®Ò
cã ý nghÜa to lín vµ l©u dµi.
Tõ nh÷ng t tëng vÒ tÇm quan träng cña thanh niªn ®èi víi sù ph¸t triÓn cña sù
nghiÖp c¸ch m¹ng, Hå Chñ tÞch ®· ®Æt ra yªu cÇu thÕ hÖ trÎ ph¶i v¬n m×nh lªn ®Ó
hoµn thµnh träng tr¸ch lÞch sö ®ã. Ngêi nãi: Thanh niªn muèn lµm ngêi chñ t¬ng lai
cho xøng ®¸ng th× ngay hiÖn t¹i ph¶i rÌn luyÖn tinh thÇn vµ lùc lîng cña m×nh, ph¶i
ra søc lµm viÖc ®Ó chuÈn bÞ c¸i t¬ng lai ®ã. Ngêi c¨n dÆn tuæi nhi ®ång: “Ngµy nay,
c¸c ch¸u lµ nhi ®ång. Ngµy sau c¸c ch¸u lµ ngêi chñ t¬ng lai cña níc nhµ, cña thÕ
giíi. C¸c ch¸u ®oµn kÕt th× thÕ giíi hoµ b×nh vµ d©n chñ, sÏ kh«ng cã chiÕn tranh.
C¸c ch¸u ph¶i thi ®ua, tuú theo søc cña c¸c ch¸u lµm ®îc viÖc g× cã Ých cho kh¸ng
chiÕn th× thi ®ua lµm viÖc Êy” (Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, Nxb CTQG, H. 2000, tËp 6,
tr. 300). Ngêi chØ râ tr¸ch nhiÖm båi dìng thÕ hÖ trÎ cña §¶ng vµ kh¼ng ®Þnh, ®Ó thÕ
hÖ trÎ xøng ®¸ng víi t¬ng lai th× thÕ hÖ ®i tríc, nh÷ng bËc cha anh ph¶i cã tr¸ch
nhiÖm båi dìng thÕ hÖ trÎ. §ã lµ träng tr¸ch lín lao cña c¸ch m¹ng, cña §¶ng. Theo
Ngêi, båi dìng, gi¸o dôc thÕ hÖ c¸ch m¹ng cho ®êi sau ph¶i ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch
toµn diÖn. Ngêi x¸c ®Þnh: “Trong viÖc gi¸o dôc vµ häc tËp, ph¶i chó träng ®ñ c¸c
mÆt: ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, gi¸c ngé x· héi chñ nghÜa, v¨n ho¸, kü thuËt, lao ®éng vµ
s¶n xuÊt” (Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, Nxb CTQG, H. 2000, tËp 10, tr. 190), hä ph¶i
“thµnh nh÷ng ngêi thõa kÕ x©y dùng x· héi chñ nghÜa võa hång, võa chuyªn” (Hå
ChÝ Minh: Toµn tËp, Nxb CTQG, H. 2000, tËp 12, tr. 498). Theo Hå Chñ tÞch, trong
gi¸o dôc, ®¹o ®øc vµ tµi n¨ng lµ hai néi dung kh«ng thÓ thiÕu, trong ®ã ®¹o ®øc lµ
yÕu tè gèc. N¨m 1964, Ngêi nãi: “D¹y còng nh häc ph¶i biÕt chó träng c¶ tµi lÉn
®øc. §øc lµ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. §ã lµ c¸i gèc rÊt quan träng” (Hå ChÝ Minh: Toµn
tËp, Nxb CTQG, H. 2000, tËp 11, tr. 329). Trªn nÒn t¶ng gi¸o dôc chÝnh trÞ vµ l·nh
®¹o t tëng tèt, ph¶i phÊn ®Êu n©ng cao chÊt lîng v¨n ho¸ vµ chuyªn m«n nh»m thiÕt
thùc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò do c¸ch m¹ng níc ta ®Ò ra vµ trong mét thêi gian kh«ng
xa, ®¹t nh÷ng ®Ønh cao cña khoa häc vµ kü thuËt.
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh rÊt coi träng sù nghiÖp gi¸o dôc, ngêi ®Ò ra ph¬ng ch©m:
“Gi¸o dôc lµ sù nghiÖp cña quÇn chóng, cÇn ph¶i ph¸t huy ®Çy ®ñ d©n chñ x· héi
chñ nghÜa, x©y dùng quan hÖ thËt tèt, ®oµn kÕt chÆt chÏ gi÷a thÇy vµ thÇy, gi÷a thÇy
vµ trß, gi÷a häc trß víi nhau, gi÷a c¸n bé c¸c cÊp, gi÷a nhµ trêng vµ nh©n d©n ®Ó
hoµn thµnh th¾ng lîi nhiÖm vô ®ã” (Hå ChÝ Minh: Toµn tËp, Nxb CTQG, H. 2000,
tËp 12, tr. 403). Sù nghiÖp gi¸o dôc cã thùc hiÖn ®îc tèt thi míi ®µo t¹o ra ®îc
8
nh÷ng c«ng d©n tèt, nh÷ng c¸n bé tèt ®Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Trong ®¹i héi
®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X, §¶ng ta ®· kÕ thõa vµ vËn dông s¸ng t¹o trong ®iÒu
kiÖn míi, kh¼ng ®Þnh “Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cïng víi khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ quèc
s¸ch hµng ®Çu, lµ nÒn t¶ng vµ ®éng lùc thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt
níc” (§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X,
Nxb CTQG, H. 2006, tr. 94 - 95).
Tãm l¹i, trong cuéc ®êi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng cña m×nh, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh
rÊt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò x©y dùng con ngêi míi x· héi chñ nghÜa ®Ó phôc vô cho sù
nghiÖp c¸ch m¹ng, x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi trªn ®Êt níc ta.
iv. vai trß cña con ngêi trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa
x· héi ë viÖt nam.
1. Vai trß cña con ngêi trong c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi.
Trong sù nghiÖp ®æi míi ®Êt níc, §¶ng ta x¸c ®Þnh: “Ph¸t triÓn con ngêi víi t
c¸ch võa lµ ®éng lùc, võa lµ môc ®Ých cña c¸ch m¹ng, cña sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n íc” (V¨n kiÖn héi nghÞ lÇn thø 4, BCH Trung ¬ng kho¸ VII, Nxb CTQG, H. 1993,
tr. 5). XuÊt ph¸t tõ c¸ch tiÕp cËn míi, §¶ng ta chØ ra vai trß quyÕt ®Þnh cña con ngêi
trong qóa tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Con ngêi kh«ng chØ lµ trung t©m cña sù
ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi víi t c¸ch lµ môc tiªu mµ cßn lµ ®éng lùc vµ lµ nh©n tè
b¶o ®¶m cho qóa tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi thµnh c«ng.
Kh¼ng ®Þnh con ngêi lµ môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi bëi v× môc tiªu cña chñ
nghÜa x· héi lµ con ngêi ®îc gi¶i phãng, nh©n d©n lao ®éng ®îc lµm chñ cã cuéc
sèng no ®ñ, Êm no, tù do, h¹nh phóc, cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt.
Kh¼ng ®Þnh con ngêi lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn lµ nãi tíi vai trß cña nguån
lùc con ngêi, bao gåm c¸c yÕu tè tri thøc, kü n¨ng, ý chÝ, t×nh c¶m, ®¹o ®øc… cña
con ngêi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®Êt níc. NghÞ quyÕt lÇn thø
5 cña Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng kho¸ VIII ®· chØ râ: “§Èy m¹nh c«ng nghiÖp
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, thùc hiÖn hai nhiÖm vô chiÕn lîc x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ
quèc v× “d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh” lµ sù nghiÖp
x©y dùng vµ s¸ng t¹o to lín cña nh©n d©n ta, ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh c¶i biÕn x· héi
s©u s¾c, ®ßi hái ph¸t huy kh¶ n¨ng vµ trÝ tuÖ cña con ngêi ViÖt Nam” (V¨n kiÖn héi
nghÞ BCHTW lÇn thø 5 kho¸ VIII, NXB CTQG, H. 1998, tr. 41).
NÕu xÐt trong tõng lÜnh vùc ®êi sèng x· héi vai trß cña con ngêi ®îc thÓ
hiÖn:
Trong kinh tÕ:
Con ngêi lµ yªó tè quan träng nhÊt trong lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n
xuÊt, lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt. Qu¸ tr×nh lao ®éng
s¶n xuÊt lµ ho¹t ®éng quan träng nhÊt, ®ã lµ ®iÒu kiÖn ®Ó con ngêi tån t¹i vµ ph¸t
triÓn kinh tÕ cho ®Êt níc. C¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt hiÖn nay ph¸t triÓn cã
vai trß ®Æc biÖt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, m¸y mãc ®ang dÇn tr¬
9
thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp, song vai trß cña khoa häc chØ cã thÓ ph¸t huy
®îc th«ng qua thùc tiÔn s¶n xuÊt cña quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng , nhÊt lµ ®éi
ngò c«ng nh©n hiÖn ®¹i vµ trÝ thøc trong nÒn s¶n xuÊt x· héi. MÆt kh¸c, trong
chñ nghÜa x· héi, ngêi ®éng ®îc trë thµnh ngêi lµm chñ ®Êt níc, lµm chñ trong
qu¸ tr×nh tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt do ®ã vai trß cña con ngêi trong lÜnh vùc kinh
tÕ lµ rÊt quan träng.
Trong chÝnh trÞ :
Ngµy nay, ngêi d©n ®îc lµm chñ ®Êt níc, tæ chøc nhµ níc díi sù l·nh ®¹o cña
giai cÊp c«ng nh©n, nhËn thøc vÒ chÝnh trÞ cña ngêi d©n ®îc n©ng cao sÏ gãp phÇn
tham gia x©y dùng ®Êt níc v÷ng m¹nh. C¸n bé hiÓu biÕt lý luËn, thùc tiÔn thÊy ®îc
tr¸ch nhiÖm cña m×nh víi nh©n d©n, thùc hiÖn tèt nhiÖm vô cña m×nh.
Trong v¨n ho¸:
Nh©n d©n lao ®éng ®îc lµm chñ trong ®êi sèng v¨n ho¸ x· héi, t¹o ra nh÷ng t¸c
phÈm nghÖ thuËt cã gi¸ trÞ cao. Hä ®ãng vai trß to lín trong sù ph¸t triÓn khoa häc,
nghÖ thuËt, v¨n häc, ®ång thêi ¸p dông nh÷ng thµnh tùu ®ã vµo ho¹t ®éng thùc tiÔn.
MÆt kh¸c, c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ tinh thÇn chØ cã thÓ trêng tån khi ®îc ®«ng ®¶o quÇn
chóng nh©n d©n chÊp nhËn vµ truyÒn b¸ s©u réng, trë thµnh gi¸ trÞ phæ biÕn. Con
ngêi cã v¨n ho¸ cã nghÜa vô b¶o vÖ nh÷ng di s¶n v¨n ho¸ tinh thÇn cña ®Êt níc.
§Ó ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi níc ta trong thêi kú qu¸ ®é ®i lªn chñ nghÜa x· héi,
chóng ta cÇn huy ®éng tíi rÊt nhiÒu nguån lùc, bao gåm:
- Nguån lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ.
- Nguån lùc tµi chÝnh (nguån vèn).
- Nguån lùc tµi nguyªn thiªn nhiªn.
- Nguån lùc lao ®éng (nguån nh©n lùc).
Trong c¸c nguån lùc trªn ®Òu cã vai trß cña con ngêi víi t c¸ch lµ nh©n tè liªn
kÕt, tÝch hîp, tæng hîp c¸c nguån lùc thµnh ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ
x· héi. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, nguån lùc con ngêi tham gia vµo qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn vµ ®ãng vai trß chñ ®¹o trong qu¸ tr×nh ®ã.
NÕu xÐt ®Õn néi dung cña nguån lùc con ngêi th× vai trß cña con ngêi ®îc
thÓ hiÖn ë c¸c yªó tè:
YÕu tè ®Çu tiªn cña nguån lùc con ngêi lµ tri thøc, kü n¨ng nghÒ nghiÖp, bÝ
quyÕt hµnh nghÒ. Trong thêi ®¹i cña khoa häc, c«ng nghÖ, tin häc, con ngêi
tiÕn lªn kh«ng chØ b»ng søc m¹nh cña c¬ b¾p mµ b»ng trÝ tuÖ cña m×nh lµ chñ
yÕu. Ngêi lao ®éng míi cã tri thøc nghÒ nghiÖp, kü n¨ng lao ®éng, cã n¨ng
lùc thÝch øng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc, c«ng nghÖ vµ sù biÕn ®æi liªn
tôc cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× míi b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn
v÷ng vµ æn ®Þnh.
Ngµy nay, trong nÒn kinh tÕ tri thøc, khoa häc trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt
trùc tiÕp. S¶n sinh, truyÒn b¸ vµ sö dông trÝ thøc lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh nhÊt ®èi
víi t¨ng trëng kinh tÕ, lµm giµu cña c¶i, vËt chÊt, n©ng cao chÊt lîng sèng.
10
Kinh tÕ tri thøc lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn míi cña lùc lîng s¶n xuÊt cña loµi ngêi, tõ chç chñ yÕu dùa vµo nguån lùc vËt chÊt sang nguån lùc trÝ tuÖ. Tri thøc
lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®èi víi sù t¨ng trëng kinh tÕ, lµm giµu cña c¶i, vËt chÊt,
t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm b»ng hµm lîng chÊt x¸m.
HiÖn nay, níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i
ho¸ g¾n víi viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, chuyÓn ®æi cã cÊu s¶n xuÊt, nªn
vÊn ®Ò vai trß cña tri thøc, kü n¨ng cña ngêi lao ®éng ®îc ®Æt ra cÊp thiÕt h¬n
bao giê hÕt. §¬n cö mét vÝ dô nh trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, thùc hiÖn viÖc
chuyÓn ®æi vËt nu«i, c©y trång hoÆc tiÕp nhËn mét ngµnh nghÒ míi ®Òu cÇn
tíi tri thøc, hiÓu biÕt, kü n¨ng cña ngêi lao ®éng nh mét yÕu tè quyÕt ®Þnh sù
thµnh c«ng hay thÊt b¹i. §ång thêi, c¸c tri thøc truyÒn thèng cã vai trß hÕt
søc quan träng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp,
n«ng th«n níc ta, ®Æc biÖt lµ ë ®ång b»ng B¾c Bé.
YÕu tè tiÕp theo cña con ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc biÓu hiÖn ë l¬ng
t©m, tr¸ch nhiÖm nghÒ nghiÖp, ý thøc tæ chøc kû luËt trong quy tr×nh s¶n
xuÊt. VÊn ®Ò tr×nh ®é qu¶n lý còng lµ vÊn ®Ò g¾n víi vai trß cña con ngêi
trong ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. Nguån lùc con ngêi trong ho¹t ®éng kinh
tÕ ®îc thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng tæ chøc, ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó ®em l¹i
hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi theo c¸c môc tiªu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, x©y dùng chñ nghÜa x· héi.
Nguån lùc con ngêi trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cßn ®îc thÓ hiÖn qua ý
chÝ, t×nh c¶m, ®¹o ®øc cña con ngêi trong qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x·
héi. Qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi lµ qu¸ tr×nh c¶i biÕn x· héi s©u s¾c
ë níc ta, ®ßi hái ph¶i cã mét ý chÝ lín, t×nh c¶m lín, t tëng lín, th× míi giµnh
®îc th¾ng lîi. Cho nªn nã ®ßi hái con ngêi ViÖt Nam ph¶i quyÕt t©m vît qua
khã kh¨n thö th¸ch, chiÕn th¾ng nghÌo nµn, l¹c hËu ®Ó x©y dùng ®Êt níc. Sù
nghiÖp ®ã ®ßi hái ph¶i ph¸t huy tinh thÇn yªu níc, ý thøc céng ®ång lªn mét
tÇm cao míi th× míi cã thÓ s¸ng t¹o nªn mét x· héi víi môc tiªu “d©n giµu,
níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh”. Tøc lµ con ngêi ph¶i cã
mét ®éng lùc tinh thÇn, ®¹o ®øc to lín ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn ®Êt níc th×
míi ®em l¹i thµnh c«ng cho sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi.
Sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi cña níc ta hiÖn nay diÔn ra trong bèi c¶nh
hÕt søc phøc t¹p. Tuy chiÕn tranh thÕ giíi khã cã thÓ x¶y ra, song nguy c¬ chiÕn
tranh vÉn tiÒm Èn, ©m mu g©y rèi lo¹n ®êi sèng x· héi cña c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng ®·
vµ ®ang diÔn ra trªn thÕ giíi vµ ë níc ta. Do vËy, vÊn ®Ò b¶o vÖ ®éc lËp d©n téc, an
ninh chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, v¨n ho¸ còng lµ mét nhiÖm vô cã ý nghÜa chiÕn lîc.
Thùc hiÖn nhiÖm vô ®ã b»ng søc m¹nh cña nÒn quèc phßng toµn d©n mµ nßng cèt lµ
lùc lîng vò trang nh©n d©n tõ c¸c c¬ së phêng, x· ®Þa ph¬ng ®Õn qu©n ®éi chÝnh
quy. Ph¸t huy nguån lùc con ngêi lµm cho nÒn kinh tÕ cña níc ta ph¸t triÓn còng
chÝnh lµ gãp phÇn t¨ng cêng søc m¹nh cho nÒn quèc phßng toµn d©n b¶o vÖ thµnh
11
qu¶ cña sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Ngîc l¹i, khi nÒn quèc phßng cña níc ta ®îc cñng cè v÷ng m¹nh sÏ lµ ®iÒu kiÖn cho ph¸t triÓn kinh tÕ. ChÝnh v× thÕ,
§¶ng ta nhÊn m¹nh vai trß cña con ngêi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi
hiÖn nay lµ “lÊy viÖc ph¸t huy nguån lùc con ngêi lµm nh©n tè cho sù ph¸t triÓn
nhanh vµ bÒn v÷ng” ë níc ta, kh¼ng ®Þnh nguån lùc con ngêi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh
thµnh c«ng, ®Çu t ph¸t triÓn con ngêi lµ h×nh th¸i ®Çu t bÒn v÷ng vµ cã hiÖu qu¶.
2. Thùc tr¹ng con ngêi ViÖt Nam hiÖn nay.
Trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o c¸ch m¹ng ViÖt Nam, §¶ng ta kh¼ng ®Þnh lÊy chñ
nghÜa M¸c – Lªnin, t tëng Hå ChÝ Minh lµm nÒn t¶ng t tëng, kim chØ nam cho
hµnh ®éng, bëi vËy nh÷ng t tëng vÒ x©y dùng con ngêi vµ ph¸t huy nguån lùc con
ngêi lu«n lu«n ®îc §¶ng, Nhµ níc coi träng, ®Æc biÖt trong sù nghiÖp x©y dùng chñ
nghÜa x· héi hiÖn nay.
Sau h¬n hai m¬i n¨m thùc hiÖn sù nghiÖp ®æi míi do §¶ng ta khëi xíng vµ l·nh
®¹o, ®Êt níc ta ®· thu ®îc nhiÒu thµnh tùu to lín. §Êt níc vµ con ngêi ®Òu ®æi míi.
§Êt níc ta ®· hoµn toµn tho¸t khái khñng ho¶ng kinh tÕ – x· héi, cã sù thay ®æi c¬
b¶n vµ toµn diÖn. Kinh tÕ t¨ng trëng kh¸ nhanh, sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn
®¹i ho¸, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ®îc ®Èy m¹nh. §êi
sèng nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn râ rÖt. HÖ thèng chÝnh trÞ vµ khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n
téc ®îc cñng cè vµ t¨ng cêng. ChÝnh trÞ - x· héi æn ®Þnh. Quèc phßng – an ninh ®îc gi÷ v÷ng. VÞ thÕ níc ta trªn trêng quèc tÕ ®îc n©ng cao. Kinh tÕ ViÖt Nam ngµy
cµng ph¸t triÓn, gi¸o dôc ngµy cµng ®îc chó träng.
a, Con ngêi ViÖt Nam còng ®· thÓ hiÖn nhiÒu u ®iÓm trong c«ng cuéc x©y dùng chñ
nghÜa x· héi.
Tríc hÕt, ®ã lµ sù thèng nhÊt cao vÒ chÝnh trÞ t tëng trong néi bé nh©n d©n víi
nh÷ng chñ tr¬ng, ®êng lèi cña §¶ng, chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cña Nhµ níc. Sù thèng
nhÊt tin tëng ®ã b¾t nguån tõ viÖc mäi chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng, Nhµ níc ®Òu
xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu, lîi Ých chÝnh ®¸ng cña nh©n d©n. Thùc tÕ nh÷ng n¨m qua cho
thÊy, tríc khi ®a ra mét quyÕt s¸ch cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc, th× nh÷ng dù th¶o
cña quyÕt s¸ch ®ã ®Òu ®îc c«ng bè réng r·i ®Ó mäi tÇng líp nh©n d©n cã thÓ tham
gia ®ãng gãp ý kiÕn cña m×nh. §iÒu ®ã còng chÝnh lµ thÓ hiÖn quyÒn lµm chñ cña
nh©n d©n. V× thÕ, niÒm tin cña nh©n d©n víi §¶ng, Nhµ níc ngµy cµng t¨ng. §©y lµ
®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó ®¶m b¶o mäi ®êng lèi chñ tr¬ng cña §¶ng, chÝnh s¸ch, ph¸p
luËt Nhµ níc thu ®îc nh÷ng kÕt qu¶ cao khi thùc hiÖn.
VÊn ®Ò thø hai thÓ hiÖn u ®iÓm cña con ngêi ViÖt Nam nh÷ng n¨m qua lµ ngµy
cµng cã nhiÒu ®ãng gãp tÝch cùc h¬n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc. ViÖt
Nam cã d©n sè ®«ng (kho¶ng 80 triÖu d©n), c¬ cÊu d©n sè trÎ (Sè ngêi trªn tuæi lao
®éng: 10%, Sè ngêi trong tuæi lao ®éng: 56%, Sè ngêi díi tuæi lao ®éng: 34%) t¹o
ra nguån lao ®éng dåi dµo,gi¸ rÎ,do ®ã ViÖt Nam cã lîi thÕ vÒ nguån lao ®éng so
víi cac níc trong khu vùc. Minh chøng râ nhÊt chÝnh lµ tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña
®Êt níc h¬n 10 n¨m qua lu«n ®¹t trªn 7%, n¨m 2006, tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ ®Êt
12
níc ®¹t møc 8,2%, níc ta lu«n ®îc xÕp vµo nhãm c¸c níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn
n¨ng ®éng ë khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng. Cã ®îc tèc ®é t¨ng trëng ®ã, mét
phÇn do chóng ta cã ®êng lèi , chÝnh s¸ch ®óng, nhng quan träng h¬n lµ nh©n d©n ta
®· thùc hiÖn tèt c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®ã, mang l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc. Con ngêi
ViÖt Nam ®· n¨ng ®éng h¬n, nh¹y bÐn h¬n trong lµm kinh tÕ, lao ®éng trÝ tuÖ ngµy
cµng kh¼ng ®Þnh vai trß cña m×nh. HiÖn nay, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ®ßi hái mçi
c¸ nh©n, mçi doanh nghiÖp ph¶i tù ®øng ra h¹ch to¸n kinh doanh. ChÝnh ®iÒu ®ã
lµm cho c¸c doanh nh©n nãi riªng vµ con ngêi ViÖt Nam nãi chung ngµy cµng cã
nhiÒu ®ãng gãp h¬n cho nÒn kinh tÕ ®Êt níc. Trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc
tÕ ngµy cµng s©u s¾c, c¸c nhµ doanh nghiÖp ViÖt Nam cµng cã ®iÒu kiÖn chøng tá
kh¶ n¨ng cña m×nh trªn trêng quèc tÕ. Nh÷ng n¨m gÇn ®Çy, chóng ta kh«ng chØ thÊy
c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi ®Çu t vµo níc ta mµ cßn cã nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt
Nam ®Çu t ra níc ngoµi. Tuy sè vèn ®Çu t kh«ng lín, nhng ®ã lµ dÊu hiÖu chøng tá
con ngêi ViÖt Nam ®· m¹nh d¹n h¬n trong lµm ¨n kinh tÕ vµ ®ang tù thiÕt lËp chç
®øng cña m×nh trong nÒn kinh tÕ toµn cÇu.
Mét u ®iÓm tiÕp theo cña con ngêi ViÖt Nam hiÖn nay cã thÓ nhËn thÊy ®ã lµ v¨n
ho¸, lèi sèng ngµy cµng cã sù ph¸t triÓn theo híng tÝch cùc. Víi quan ®iÓm l·nh ®¹o
“X©y dùng nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc” trong NghÞ
quyÕt Trung ¬ng 5 kho¸ VIII vµ sù x¸c ®Þnh gi¸o dôc ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng
®Çu, §¶ng, Nhµ níc ®· cã nh÷ng chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch ®Ó võa kÕ thõa b¶n s¾c v¨n
ho¸ d©n téc, võa tiÕp thu nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i, b¶o ®¶m cho sù ph¸t
triÓn v÷ng ch¾c cña nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam nhng vÉn b¶o tån ®îc nh÷ng gi¸ trÞ
truyÒn thèng. §iÒu ®ã ®· t¸c ®éng tíi lèi sèng, nÕp sèng cña con ngêi ViÖt Nam. Sù
ph¸t triÓn kinh tÕ ®· ®a l¹i nh÷ng thuËn lîi cho x©y dùng nÒn v¨n ho¸ vµ ngîc l¹i,
nÒn v¨n ho¸ ph¸t triÓn chÝnh lµ ®iÒu kiÖn b¶o ®¶m cho sù ph¸t triÓn v÷ng ch¾c cña
nÒn kinh tÕ. Nh÷ng n¨m qua, c¸c chÝnh s¸ch vÒ x©y dùng v¨n ho¸ cña §¶ng, Nhµ níc ®· ®îc thùc hiÖn m¹nh mÏ, nhÊt lµ cuéc vËn ®éng “Toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng
®êi sèng v¨n ho¸” ®· lµm dÊy lªn phong trµo x©y dùng lµng x· v¨n ho¸, khu phè
v¨n ho¸, ®¬n vÞ v¨n ho¸, gia ®×nh v¨n ho¸… T¸c dông cña c¸c ho¹t ®éng nµy ®· lµm
cho mçi ngêi ý thøc ®îc tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi gia ®×nh vµ x· héi, qua ®ã
chó träng h¬n trong lêi ¨n, tiÕng nãi, c¸ch ®èi xö cã t×nh cã nghÜa, tham gia thùc
hiÖn c¸c ho¹t ®éng x· héi mét c¸ch tÝch cùc h¬n.
u ®iÓm cña con ngêi ViÖt Nam hiÖn nay cßn ®îc thÓ hiÖn trong lÜnh vùc quèc
phßng - an ninh, ®ã lµ ý thøc ngµy cµng cao cña nh©n d©n trong thùc hiÖn c¸c
nhiÖm vô quèc phßng – an ninh b¶o vÖ Tæ quèc. Sù n©ng cao ý thøc quèc phßng
an ninh cña nh©n d©n xuÊt ph¸t tõ viÖc nhËn thøc ngµy cµng ®Çy ®ñ vÒ nh÷ng sù
biÕn ®éng s©u s¾c cña t×nh h×nh thÕ giíi, khu vùc t¸c ®éng tíi níc ta còng nh vÒ
nhiÖm vô chiÕn lîc x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc trong giai ®o¹n hiÖn nay. Th«ng
qua c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc quèc phßng toµn d©n, c¸c chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cña
§¶ng, Nhµ níc vÒ x©y dùng nÒn quèc phßng toµn d©n, thÕ trËn quèc phßng toµn d©n
g¾n víi x©y dùng nÒn an ninh nh©n d©n ®îc phæ biÕn tíi c¸c tÇng líp nh©n d©n vµ
13
®îc toµn d©n tù gi¸c thùc hiÖn kh¸ tÝch cùc. Nhê ®ã, c¸c chÝnh s¸ch quèc phßng –
an ninh cña Nhµ níc ®Òu ®îc hiÖn thùc ho¸ trong thùc tiÔn, lµm cho ®éc lËp chñ
quyÒn, toµn vÑn l·nh thæ, an ninh chÝnh trÞ ®îc gi÷ v÷ng, trËt tù an toµn x· héi ®îc
b¶o ®¶m; thÕ trËn quèc phßng toµn d©n g¾n víi thÕ trËn an ninh nh©n d©n ngµy cµng
®îc cñng cè v÷ng ch¾c.
b, Tuy nhiªn, tríc nÒn kinh tÕ cßn l¹c hËu cña níc nhµ so víi nhiÒu níc trong khu
vùc vµ quèc tÕ, con ngêi ViÖt Nam cßn béc lé nhiÒu h¹n chÕ cÇn ph¶i kh¾c phôc.
Tríc hÕt, do nh÷ng t¸c ®éng tõ mÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ trêng tíi ®êi sèng x· héi
vµ con ngêi ViÖt Nam. Nh÷ng t¸c dông cña c¬ chÕ thÞ trêng ®èi víi sù ph¸t triÓn
cña ®Êt níc lµ rÊt lín, nhng nh÷ng tiªu cùc tõ c¬ chÕ nµy n¶y sinh còng lµ mét trong
nh÷ng trë ng¹i cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Lèi sèng thùc dông, ®Ò cao ®ång tiÒn
®· lµm suy tho¸i nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng cña con ngêi ViÖt Nam. KÐo theo nã lµ
sù xuèng cÊp trong c¸c lÜnh vùc ®¹o ®øc, lèi sèng, v¨n ho¸ x· héi. Thùc tÕ ®ã diÔn
ra kh«ng chØ trong nh©n d©n mµ cßn cã c¶ mét sè c¸n bé, ®¶ng viªn tho¸i ho¸ biÕn
chÊt víi c¸c biÓu hiÖn nh tÖ quan liªu, tham nhòng, l·ng phÝ… lµm ¶nh hëng kh«ng
nhá tíi uy tÝn cña §¶ng vµ Nhµ níc ta hiÖn nay.
H¹n chÕ n÷a cña con ngêi ViÖt Nam lµ tr×nh ®é chuyªn m«n, n¨ng lùc ho¹t ®éng
thùc tiÔn t¬ng ®èi thÊp ( chØ 20% lao ®éng ®îc ®µo t¹o vÒ chuyªn m«n) c¬ b¶n cha
®¸p øng ®îc yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸. §éi ngò trÝ thøc máng, bÊt cËp
vÒ ®é tuæi , chØ tËp trung ë c¸c thµnh phè lín, tËp trung ë c¸c ngµnh khoa häc kü
thuËt. T×nh tr¹ng lµm kh«ng ®óng nghÒ chiÕm kho¶ng 30%. Nguyªn nh©n lµ do níc
ta ph¶i tr¶i qua mét thêi kú chiÕn tranh dµi ph¶i tËp trung søc ngêi søc cña cho
chiÕn tranh thùc hiÖn nhiÖm vô d©n téc, gi¶i phãng ®Êt níc. MÆt kh¸c do t¸c ®éng
cña nh÷ng mÆt tiªu cùc cña v¨n ho¸ truyÒn thèng nh phong kiÕn, t tëng ®¼ng cÊp,
bÊt b×nh ®¼ng , coi träng b»ng cÊp...
Do níc ta tr¶i qua mét thêi kú thùc hiÖn c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, t¹o
t©m lý thô ®éng, tr«ng chê, côc bé, t¸c phong s¶n xuÊt nhá, n«ng nghiÖp, t tëng û
l¹i, tr«ng chê vµo sù gióp ®ì cña nhµ níc ¶nh hëng tiªu cùc ®Õn sù ph¸t triÓn cña
®Êt níc.
H¹n chÕ tiÕp theo cña con ngêi ViÖt Nam hiÖn nay lµ ý thøc chÝnh trÞ, nhÊt lµ vÒ
nhiÖm vô b¶o vÖ Tæ quèc, cßn nhiÒu yÕu kÐm. Cã thêi ®iÓm chóng ta cßn qu¸ chó
träng ®Õn lµm ¨n kinh tÕ mµ cã biÓu hiÖn sao nh·ng vÒ chÝnh trÞ, cha gi¸o dôc ®Çy
®ñ cho nh©n d©n vÒ chiÕn lîc quèc phßng – an ninh b¶o vÖ Tæ quèc, dÉn ®Õn mét
bé phËn nh©n d©n xuÊt hiÖn t tëng chñ quan, mÊt c¶nh gi¸c, kh«ng ph©n biÖt ®©u lµ
®èi t¸c, ®©u lµ ®èi tîng, ®Ó kÎ thï lîi dông lÊy chiªu bµi hîp t¸c kinh tÕ ®Ó che ®Ëy
cho ho¹t ®éng chèng ph¸ §¶ng, Nhµ níc, chÕ ®é. VÉn cßn ®ã t tëng chñ quan cho
r»ng hiÖn nay chØ cã b¹n bÌ hîp t¸c lµm ¨n kinh tÕ, kh«ng cã ®èi tîng, kh«ng cã
“kÎ thï”. Nh÷ng suy nghÜ ®ã lµm cho hiÖu qu¶ thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô quèc phßng
– an ninh cha ®¹t ®îc kÕt qu¶ cao, cßn tån t¹i ë mét sè ®Þa bµn nh÷ng yÕu tè g©y
mÊt æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi.
14
Ngoµi hai vÊn ®Ò trªn, con ngêi ViÖt Nam hiÖn nay cßn mét sè ®iÓm cÇn chó ý
kh¾c phôc nh: chÊt lîng gi¸o dôc ®µo t¹o cßn thÊp, cßn nhiÒu tiªu cùc trong gi¸o
dôc còng nh c¸c lÜnh vùc kh¸c ; téi ph¹m vµ mét sè tÖ n¹n x· héi cã chiÒu híng
t¨ng… ¶nh hëng kh«ng nhá tíi x©y dùng con ngêi míi x· héi chñ nghÜa hiÖn nay.
3. Yªu cÇu ®Æt ra hiÖn nay ®èi víi viÖc x©y dùng con ngêi míi.
Tõ thùc tr¹ng cña con ngêi ViÖt Nam hiÖn nay ®Æt ra vÊn ®Ò ph¶i cã chiÕn lîc
x©y dùng con ngêi ph¸t triÓn toµn diÖn vµ hµi hoµ nh©n c¸ch: cao vÒ trÝ tuÖ, cêng
tr¸ng vÒ thÓ chÊt, phong phó vÒ t©m hån, trong s¸ng vÒ ®¹o ®øc. §ã ®îc coi lµ mÉu
nh©n c¸ch con ngêi trong t¬ng lai mµ chóng ta cÇn phÊn ®Êu ®Ó v¬n tíi mµ muèn
thùc hiÖn ®îc ®ßi hái chóng ta ph¶i thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô chiÕn lîc x©y dùng con
ngêi mét c¸ch tÝch cùc chñ ®éng, nhng kh«ng qu¸ nãng véi. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh
r»ng, x©y dùng con ngêi lµ môc tiªu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
®Êt níc, lµ kÕt qña tæng hîp cña tÊt c¶ nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi,
v¨n ho¸. Cô thÓ:
Thø nhÊt, con ngêi ®ã ph¶i cã t tëng x· héi chñ nghÜa. Hä ph¶i cã ®îc ý thøc
lµm chñ, cã tinh thÇn tËp thÓ x· héi chñ nghÜa, cã t tëng “m×nh v× mäi ngêi,
mäi ngêi v× m×nh”, cã tinh thÇn tiÕn nhanh, tiÕn m¹nh, tiÕn v÷ng ch¾c lªn chñ
nghÜa x· héi, cã tinh thÇn d¸m nghÜ, d¸m lµm, v¬n lªn hµng ®Çu.
Thø hai, ®ã lµ con ngêi ph¶i cã ®¹o ®øc vµ lèi sèng x· héi chñ nghÜa. §ã ph¶i
lµ nh÷ng ngêi trung víi níc, hiÕu víi d©n, yªu th¬ng con ngêi, cÇn, kiÖm,
liªm, chÝnh, chÝ c«ng v« t, cã tinh thÇn quèc tÕ trong s¸ng, cã lèi sèng lµnh
m¹nh, trong s¹ch.
Thø ba lµ ®ã ph¶i lµ nh÷ng con ngêi cã t¸c phong x· héi chñ nghÜa. Hä ph¶i
lµ nh÷ng ngêi lao ®éng cã kÕ ho¹ch, cã biÖn ph¸p, cã quyÕt t©m; lao ®éng cã
tæ chøc, cã kû luËt, cã kü thuËt, n¨ng suÊt cao, chÊt lîng tèt, hiÖu qu¶; lao
®éng quªn m×nh, kh«ng sî khã, kh«ng sî khæ v× lîi Ých cña x· héi, cña tËp
thÓ vµ cña b¶n th©n m×nh.
Thø t, hä ph¶i cã n¨ng lùc ®Ó lµm chñ b¶n th©n, gia ®×nh vµ c«ng viÖc m×nh
®¶m nhiÖm, ®Ó víi t c¸ch lµ c«ng d©n tham gia lµm chñ Nhµ níc vµ x· héi;
ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é chÝnh trÞ, v¨n ho¸, khoa häc – kü thuËt,
chuyªn m«n nghiÖp vô ®Ó lµm chñ.
Con ngêi x· héi chñ nghÜa lµ ngêi cã nÕp sèng v¨n minh, cã t×nh nghÜa, thêng
xuyªn n©ng cao tr×nh ®é tri thøc vÒ mäi mÆt, ra søc rÌn luyÖn søc khoÎ ®¶m
b¶o ph¸t triÓn toµn diÖn.
Ngoµi nh÷ng tiªu chuÈn chung cña con ngêi míi x· héi chñ nghÜa nªu trªn, th×
tõng ngµnh, tõng løa tuæi nh c«ng nh©n, n«ng d©n, trÝ thøc, thanh niªn, phô n÷,
thiÕu niªn, nhi ®ång, c«ng an, qu©n ®éi… còng cã nh÷ng yªu cÇu riªng ®Ó cã thÓ
ph¸t triÓn toµn diÖn.
15
ChÝnh v× vËy yªu cÇu ®¹t ra ®èi víi viÖc x©y dùng con ngêi míi còng cÇn ph¶i
toµn diÖn trªn c¸c lÜnh vùc. §iÒu nµy cã thÓ ®îc tr×nh bµy trªn mét sè vÊn ®Ò sau:
Tríc hÕt, ph¶i kh¼ng ®Þnh nguån lùc con ngêi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh thµnh c«ng sù
nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸. §Çu t ph¸t triÓn con ngêi lµ h×nh th¸i ®Çu t
bÒn v÷ng, hiÖu qu¶. Do ®ã ph¶i thùc hiÖn tèt chiÕn lîc x©y dùng con ngêi ViÖt
Nam trong qu¸ tr×nh ®i lªn chñ nghÜa x· héi. Trong nh÷ng n¨m tiÕn hµnh c¬ chÕ
tËp trung quan liªu bao cÊp mµ hËu qu¶ cña nã lµ chñ nghÜa x· héi l©m vµo khñng
ho¶ng s©u s¾c. C¬ chÕ ®ã ®· lµm thui chét tÝnh tÝch cùc, n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña con
ngêi, dÉn ®Õn sù thÊp kÐm vÒ trÝ tuÖ, vÒ n¨ng lùc t duy, sù dao ®éng vÒ lý tëng, vÒ
niÒm tin, sù mê nh¹t vÒ c¸ tÝnh, sù thÊp kÐm vÒ nh©n c¸ch… g©y trë ng¹i cho tiÕn
tr×nh ®i lªn cña x· héi ta. ChÝnh v× thÕ chiÕn lîc con ngêi ®îc ®Æt ra kh«ng chØ v×
môc ®Ých ng¨n chÆn sù xuèng cÊp trong ®êi sèng tinh thÇn hiÖn nay, ®ã chØ lµ yªu
cÇu tríc m¾t. S©u xa h¬n, chiÕn lîc nµy nh»m ®µo t¹o nªn c¸c thÕ hÖ con ngêi thÝch
øng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö míi. Thêi gian qua, cã thêi ®iÓm chóng ta míi chØ
chó ý ®Õn lîi Ých kinh tÕ mµ cha hiÓu thÊu ®¸o tÇm quan träng, néi dung cña chiÕn
lîc con ngêi, cha ®Çu t cho chiÕn lîc con ngêi mét c¸ch ®óng møc. Bëi thÕ, sù gia
t¨ng vÒ téi ph¹m, sù suy tho¸i vÒ ®¹o ®øc ®ang trë thµnh nçi lo cña toµn x· héi vµ
cña mçi gia ®×nh. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn, chiÕn lîc x©y dùng con ngêi ph¶i lµ
môc tiªu ho¹t ®éng cña mäi chÝnh s¸ch kinh tÕ – x· héi, ph¶i ®îc thÓ hiÖn trong
mäi ho¹t ®éng chÝnh trÞ – x· héi. Khi cuéc sèng cßn qu¸ thiÕu thèn, khi vÊn ®Ò
c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng cha ®îc gi¶i quyÕt… th× rÊt khã nãi tíi viÖc x©y
dùng con ngêi míi. Nhng cÇn ph¶i thèng nhÊt trong quan ®iÓm, trong nhËn thøc lµ
c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh tÕ cÇn lÊy hiÖu qu¶ x· héi lµm thíc ®o gi¸ trÞ chñ yÕu,
kh«ng ®îc dõng l¹i ë lç l·i thuÇn tuý. Kinh tÕ thÞ trêng ®ßi hái ph¶i kinh doanh,
h¹ch to¸n, nhng c¸c kh¸i niÖm ®ã cÇn ®îc x©y dùng trªn t duy míi, nghÜa lµ ë ®ã
ph¶i coi träng ch÷ tÝn, lßng trung thùc, l¬ng t©m vµ danh dù. Nãi c¸ch kh¸c, chÝnh
s¸ch kinh tÕ ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy n¨ng lùc s¸ng t¹o vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm
cao cña ngêi qu¶n lý vµ ngêi lao ®éng, ph¶i lÊy sù ph¸t triÓn cña con ngêi lµm môc
®Ých cho s¶n xuÊt vËt chÊt. Bªn c¹nh ho¹t ®éng kinh tÕ, ho¹t ®éng chÝnh trÞ còng
cÇn qu¸n triÖt vµ thùc hiÖn c¸c néi dung trªn. §æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ lµ nh»m
d©n chñ ho¸ ®êi sèng, thu hót nhiÒu ngêi vµo ho¹t ®éng qu¶n lý x· héi. Ho¹t ®éng
kinh tÕ, ho¹t ®éng chÝnh trÞ còng ph¶i lµ nh÷ng trêng häc ®µo luyÖn con ngêi. HiÓu
®óng vµ hiÓu mét c¸ch toµn diÖn vÊn ®Ò chiÕn lîc con ngêi trong qu¸ tr×nh ®æi míi
vµ tù hoµn thiÖn cña chñ nghÜa x· héi, th× tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c cÊp, c¸c thiÕt chÕ x·
héi ph¶i lÊy con ngêi lµm trung t©m, híng vÒ sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña con ngêi.
Thø hai lµ, chó träng x©y dùng cho con ngêi vÒ t tëng, ®¹o ®øc vµ lèi sèng.
NghÞ quyÕt Héi nghÞ Trung ¬ng 5 kho¸ VIII vÒ x©y dùng ®êi sèng v¨n ho¸ tinh thÇn
cña nh©n d©n ta ®· chØ râ: “T tëng, ®¹o ®øc, lèi sèng vµ v¨n ho¸ ®îc coi lµ lÜnh vùc
quan träng nhÊt hiÖn nay cÇn ®Æc biÖt quan t©m” (§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam,V¨n
kiÖn héi nghÞ BCH TW lÇn thø 5 kho¸ VIII, Nxb CTQG, H. 1998, tr. 58). Bëi ®Þnh
híng nh©n c¸ch trong chiÕn lîc x©y dùng con ngêi th× yÕu tè t tëng, ®¹o ®øc, lèi
16
sèng lµ yÕu tè c¬ b¶n nhÊt trong phÈm chÊt tinh thÇn cña con ngêi ViÖt Nam hiÖn
nay.
HÖ t tëng cña v¨n ho¸ ViÖt Nam vµ con ngêi ViÖt Nam, theo quan ®iÓm cña
§¶ng ta, lµ: ®éc lËp d©n téc g¾n víi chñ nghÜa x· héi theo chñ nghÜa M¸c – Lªnin,
t tëng Hå ChÝ Minh, nh»m môc tiªu tÊt c¶ v× con ngêi, v× h¹nh phóc vµ sù ph¸t triÓn
phong phó, tù do, toµn diÖn cña con ngêi trong mèi quan hÖ hµi hoµ gi÷a c¸ nh©n vµ
céng ®ång, gi÷a x· héi vµ tù nhiªn.
§Ó thùc hiÖn ®îc yªu cÇu nµy, vÊn ®Ò ®Çu tiªn lµ cÇn nghiªn cøu vµ vËn dông
s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c – Lªnin vµo ®iÒu kiÖn níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay vµ
tríc nh÷ng biÕn ®éng s©u réng cña thêi ®¹i míi. Tuyªn truyÒn gi¸o dôc cho nh©n
d©n hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vµ s©u s¾c chñ nghÜa M¸c – Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh,
cñng cè lßng tin cña nh©n d©n vµo con ®êng mµ §¶ng ta vµ chñ tÞch Hå ChÝ Minh
®· lùa chän.
CÇn kh¾c phôc nh÷ng biÓu hiÖn dao ®éng, hoµi nghi vÒ con ®êng ®i lªn chñ
nghÜa x· héi, phñ nhËn nh÷ng thµnh qu¶ cña chñ nghÜa x· héi hiÖn thùc trªn thÕ
giíi, phñ nhËn con ®êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta, phñ nhËn lÞch sö ViÖt
Nam díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng; kh¾c phôc sù m¬ hå, bµng quan mÊt c¶nh gi¸c tríc
nh÷ng luËn ®iÖu thï ®Þch, xuyªn t¹c, b«i nhä chÕ ®é ta cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch.
§ång thêi ®Êu tranh kiªn quyÕt, phª ph¸n chèng l¹i nh÷ng t tëng ph¶n ®éng chèng
ph¸ c¸ch m¹ng níc ta vµ sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña nh©n d©n ta díi
sù l·nh ®¹o cña §¶ng.
X©y dùng tinh thÇn yªu níc, ý chÝ x©y dùng ®Êt níc v× môc tiªu d©n giµu, níc
m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. BiÕn t×nh thÇn ®Êu tranh giµnh ®éc lËp
d©n téc tríc ®©y thµnh tinh thÇn phôc hng ®Êt níc trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc hiÖn nay.QuyÕt t©m x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc ViÖt Nam x·
héi chñ nghÜa v× h¹nh phóc cña nh©n d©n, cña d©n téc vµ cña mçi ngêi.
X©y dùng ®¹o ®øc vµ lèi sèng míi, phÊn ®Êu v× lîi Ých cña con ngêi víi t
c¸ch lµ mçi c¸ nh©n vµ c¶ céng ®ång, g¾n lîi Ých cña c¸ nh©n víi lîi Ých cña céng
®ång, ë tõng c¬ së, tõng ®Þa ph¬ng vµ trong c¶ níc. H×nh thµnh lèi sèng míi, lèi
sèng v¨n minh, t¸c phong c«ng nghiÖp, trËt tù, kû c¬ng vµ tr¸ch nhiÖm. B¶o tån vµ
ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng tèt ®Ñp vµ nh÷ng thuÇn phong mü tôc cña
d©n téc. Phª ph¸n lèi sèng thùc dông, ch¹y theo ®ång tiÒn, thãi quen quan liªu, cöa
quyÒn côc bé ®Þa ph¬ng ®· trë thµnh hiÖn tîng næi cém trong ®êi sèng x· héi hiÖn
nay.
TiÕn hµnh nªu g¬ng nh÷ng ngêi tèt, viÖc tèt, nh÷ng c¸ nh©n, ®¬n vÞ, tËp thÓ
tiªu biÓu cho nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña con ngêi ViÖt Nam hiÖn nay. CÇn ph¸t
huy søc m¹nh cña d luËn vµ søc m¹nh cña luËt ph¸p ®Ó lªn ¸n nh÷ng kÎ cè t×nh vi
ph¹m ph¸p luËt, quÊy rèi trËt tù an ninh, an toµn x· héi, g©y téi ¸c, gieo r¾c c¸c tÖ
n¹n trong ®êi sèng x· héi.
Thø ba lµ cÇn ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o, t¹o sù chuyÓn biÕn c¬
b¶n, toµn diÖn vÒ gi¸o dôc, ®µo t¹o. Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®îc xem lµ quèc s¸ch
17
hµng ®Çu. Ph¶i båi dìng cho thÕ hÖ trÎ tinh thÇn yªu níc vµ tù t«n d©n téc, lý tëng
x· héi chñ nghÜa, lßng nh©n ¸i, ý thøc t«n träng ph¸p luËt, tinh thÇn hiÕu häc, chÝ
tiÕn thñ lËp nghiÖp, kh«ng cam chÞu nghÌo hÌn. §µo t¹o líp ngêi lao ®éng cã kiÕn
thøc c¬ b¶n, lµm chñ kü n¨ng nghÒ nghiÖp, quan t©m hiÖu qu¶ thiÕt thùc, nh¹y c¶m
víi c¸i míi, cã ý thøc v¬n lªn vÒ khoa häc, c«ng nghÖ. X©y dùng ®éi ngò c«ng nh©n
lµnh nghÒ vµ c¸c chuyªn gia, nhµ khoa häc, nhµ v¨n ho¸, nhµ kinh doanh, nhµ qu¶n
lý. ChÝnh s¸ch sö dông lao ®éng vµ nh©n tµi cÇn ph¶i tËn dông mäi n¨ng lùc, ph¸t
huy mäi tiÒm n¨ng cña c¸c tËp thÓ vµ c¸ nh©n phôc vô sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o
vÖ Tæ quèc.
§iÒu chØnh c¬ cÊu bËc häc, c¬ cÊu ngµnh nghÒ, c¬ cÊu vïng trong hÖ thèng gi¸o
dôc vµ ®µo t¹o phï hîp víi yªu cÇu häc tËp cña nh©n d©n, yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ
x· héi. Chó träng gi¸o dôc híng nghiÖp thiÕt thùc trong c¸c nhµ trêng phæ th«ng.
Më réng ®µo t¹o c«ng nh©n, kü thuËt viªn vµ nh©n viªn nghiÖp vô theo nhiÒu tr×nh
®é. Ph¸t triÓn vµ n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o ®¹i häc, sau ®¹i häc; tËp trung ®Çu t
x©y dùng mét sè trêng ®¹i häc träng ®iÓm quèc gia mang tÇm khu vùc vµ tiÕn tíi
®¹t tr×nh ®é quèc tÕ. Ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc gi¸o dôc, coi träng ®µo t¹o ®éi ngò
c«ng nh©n tay nghÒ cao, kü s thùc hµnh vµ nhµ kinh doanh giái. ¦u tiªn ®µo t¹o
nh©n lùc phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, miÒn nói, xuÊt khÈu lao
®éng, mét sè ngµnh mòi nhän.
T¨ng cêng ®Çu t cho gi¸o dôc tõ ng©n s¸ch nhµ níc vµ ®Èy m¹nh x· héi ho¸
gi¸o dôc ®µo t¹o. KhuyÕn khÝch m¹nh mÏ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t ph¸t triÓn
gi¸o dôc ë tÊt c¶ c¸c bËc häc ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña x· héi. T¨ng cêng qu¶n
lý nhµ níc, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng thanh tra gi¸o dôc, thiÕt lËp kû c¬ng, ®Èy lïi c¸c
ho¹t ®éng tiªu cùc. T¨ng cêng qu¶n lý vµ gióp ®ì ngêi ®i häc tËp vµ nghiªn cøu ë níc ngoµi.
Bèn lµ, x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n
téc. §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh, v¨n ho¸ lµ nÒn t¶ng tinh thÇn cña x· héi, võa lµ môc tiªu,
võa lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. §¶ng ®· chØ râ vai trß cña v¨n
ho¸ vµ nhiÖm vô x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n
s¾c v¨n ho¸ d©n téc: ch¨m lo v¨n ho¸ lµ ch¨m lo cñng cè nÒn t¶ng tinh thÇn cña x·
héi. ThiÕu nÒn t¶ng tinh thÇn tiÕn bé, lµnh m¹nh, kh«ng quan t©m gi¶i quyÕt tèt mèi
quan hÖ gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi th× kh«ng thÓ cã sù
ph¸t triÓn x· héi bÒn v÷ng.
X©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ph¶i nh»m môc tiªu v¨n ho¸ v× con ng êi ph¸t
triÓn toµn diÖn. V¨n ho¸ lµ kÕt qu¶ cña kinh tÕ, ®ång thêi lµ ®éng lùc cña sù ph¸t
triÓn kinh tÕ. C¸c nh©n tè v¨n ho¸ ph¶i g¾n kÕt chÆt chÏ víi ®êi sèng vµ ho¹t ®éng
trªn mäi ph¬ng diÖn chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, luËt ph¸p, kû c¬ng.. biÕn thµnh nguån
lùc néi sinh quan träng nhÊt cña sù ph¸t triÓn.
Trong x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ cÇn hÕt søc chó träng ®Õn m«i trêng v¨n ho¸, ®ã lµ nh÷ng quan hÖ v« cïng réng lín cña con ngêi trong kh«ng gian
vµ thêi gian, tõ ph¹m vi vÜ m« ®Õn vi m« cña mét céng ®ång. X©y dùng m«i trêng
18
v¨n ho¸ v× môc tiªu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, v× con ngêi nh Liªn hiÖp quèc
®· khuyÕn c¸o: Môc tiªu t¨ng trëng kinh tÕ mµ kh«ng tÝnh ®Õn m«i trêng v¨n ho¸
th× kÕt qu¶ thu ®îc sÏ khËp khiÔng, mÊt c©n ®èi c¶ vÒ kinh tÕ vµ v¨n ho¸, ®ång thêi
tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña mçi d©n téc sÏ bÞ suy gi¶m ®i rÊt nhiÒu. X©y dùng m«i trêng
v¨n ho¸ kh«ng chØ x©y dùng ®êi sèng v¨n ho¸ ë c¬ së mµ cßn x©y dùng gia ®×nh
v¨n ho¸, gi÷ g×n vµ ph¸t huy nh÷ng ®¹o lý tèt ®Ñp cña gia ®×nh ViÖt Nam. Nªu cao
vai trß g¬ng mÉu cña c¸c bËc cha mÑ, coi träng x©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸, x©y
dùng mèi quan hÖ kh¨ng khÝt gi÷a gia ®×nh, nhµ trêng vµ x· héi.
Cuèi cïng, ®Ó thùc hiÖn tèt viÖc x©y dùng con ngêi míi x· héi chñ nghÜa th×
yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c chÝnh s¸ch x· héi.
ChÝnh s¸ch x· héi nh»m t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn con ngêi, nh: t¹o c«ng ¨n,
viÖc lµm, xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, ch¨m lo søc khoÎ cho nh©n d©n. Trong ®ã gi¶i quyÕt
viÖc lµm lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó ph¸t huy nh©n tè con ngêi, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn
kinh tÕ, lµm lµnh m¹nh x· héi, ®¸p øng nguyÖn väng chÝnh ®¸ng vµ nhu cÇu bøc
xóc cña nh©n d©n. Bªn c¹nh gi¶i quyÕt viÖc lµm, cÇn thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch xo¸
®ãi, gi¶m nghÌo; t¨ng ®Çu t x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, cho vay vèn, trî gióp ®µo t¹o
nghÒ, cung cÊp th«ng tin, chuyÓn giao c«ng nghÖ, gióp ®ì tiªu thô s¶n phÈm… víi
nhãm d©n c nghÌo. Thùc hiÖn trî cÊp x· héi víi nh÷ng ngêi cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt
khã kh¨n kh«ng thÓ tù lao ®éng, kh«ng cã ngêi b¶o trî, nu«i dìng. Thùc hiÖn tèt
c«ng t¸c ch¨m sãc søc khoÎ cho nh©n d©n, ®Æc biÖt coi träng t¨ng cêng c¸c dÞch vô
y tÕ, ch¨m sãc søc khoÎ cho trÎ em, ngêi bÞ di chøng chiÕn tranh, ngêi nghÌo, ®ång
bµo d©n téc thiÓu sè, vïng c¨n cø c¸ch m¹ng, vïng s©u, vïng xa. N©ng cÊp m¹ng líi y tÕ c¬ së. Tõng bíc hiÖn ®¹i ho¸ trang bÞ y tÕ, øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc
c«ng nghÖ tiªn tiÕn. KÕt hîp ý häc hiÖn ®¹i víi y häc cæ truyÒn d©n téc, kÕt hîp
qu©n – d©n y. KhuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ph¸t triÓn c¸c c¬ së
kh¸m, ch÷a bÖnh, ch¨m sãc søc khoÎ… §Ò cao y ®øc g¾n víi x©y dùng vµ thùc hiÖn
quy chÕ hµnh nghÒ, xãa bá c¸c tiªu cùc.
19
c. KÕt thóc vÊn ®Ò.
Trong qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë níc ta mÆc dï ®· cã nh÷ng nç lùc
phÊn ®Êu söa ®æi song kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai lÇm khuyÕt ®iÓm trong qu¸
tr×nh t×m tßi , thö nghiÖm . Vµ sai lÇm nµy ®· ®Ó l¹i dÊu Ên trong x· héi vµ trong con
ngêi trong x· héi Êy. Tuy nhiªn , chóng ta còng kh«ng thÓ phñ nhËn nh÷ng ý nghÜa
lín lao mµ nã mang l¹i , ®Æc biÖt lµ chóng ta ®îc nh×n thÊy mét con ngêi míi –
con ngêi trong x· héi chñ nghÜa . Nhng còng cÇn ph¶i nhËn thøc r»ng x©y dùng con
ngêi kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò mét sím mét chiÒu vµ còng kh«ng ph¶i lµ ngåi chê cho
c¸c quan hÖ kinh tÕ ®· chÝn muåi bëi xÐt cho cïng sù ph¸t triÓn cña con ngêi ph¶i
xÐt trªn ph¬ng diÖn c¸ nh©n . Cã nghÜa lµ cÇn ph¶i x©y dùng mét nh©n c¸ch míi ë
tr×nh ®é cao . §ã lµ yªu cÇu ®Æt ra ®ßi hái chóng ta ph¶i thùc hiÖn trong chiÕn lîc
ph¸t triÓn con ngêi . Lµm ®îc nh vËy ch¾c ch¾n nguån lùc con ngêi sÏ ®îc huy
®éng tèi ®a vµ phôc vô h÷u hiÖu nhÊt cho qu¸ tr×nh x©y dùng ®Êt níc.
******************
TµI LIÖU THAM KH¶O
1. Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c-Lªnin.
2. Gi¸o tr×nh t tëng Hå ChÝ Minh.
3. Gi¸o tr×nh chñ nghÜa x· héi khoa häc
4. T¹p chÝ triÕt häc.
5. V¨n kiÖn ®¹i héi ®¶ng kho¸ VI, VII, VIII, X.
6. Web side http://www.etet.ueh.edu.vn
7. Web side http://www.tehdkh.org.vn
môc lôc.
20
- Xem thêm -
.DOC 
21 
218 
84 
