Lêi më ®Çu
X· héi loµi ngêi lu«n biÕn ®æi kh«ng ngõng: tõ khi x· héi loµi ngêi cßn
lµ mét x· héi s¬ khai, nguyªn thuû b©y giê ®· trë thµnh mét x· héi v¨n minh.
Cã nh vËy lµ v× trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x· héi loµi ngêi ®· tr¶i qua nhiÒu ph¬ng thøc s¶n xuÊt kh¸c nhau, c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt ®ã ngµy cµng hoµn
thiÖn. Nh vËy ®Ó x· héi ph¸t triÓn th× ph¶i ph¸t triÓn ®îc quan hÖ s¶n xuÊt mµ
yÕu tè nµy l¹i ®îc quy ®Þnh bëi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt.
Lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®îc lµ nhê tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸. Nh vËy, mét trong nh÷ng con ®êng c¶i t¹o x· héi nhanh nhÊt lµ tiÕn hµnh
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.
C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ mét giai ®o¹n ph¸t triÓn tÊt yÕu trong
lÞch sö ph¸t triÓn cña hÇu hÕt quèc gia trªn thÕ giíi còng nh khi níc ta ®i lªn
chñ nghÜa x· héi kh«ng qua giai ®o¹n ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t b¶n. ChÝnh v×
vËy sù dÞch chuyÓn nÒn kinh tÕ lao ®éng thñ c«ng l¹c hËu thµnh lao ®éng sö
dông kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó ®¹t ®îc n¨ng suÊt cao vµ lµ c¸i quyÕt
®Þnh cho sù tån t¹i cña mét chÕ ®é x· héi. §¶ng ta lu«n x¸c ®Þnh c«ng nghiÖp
ho¸ hiªn ®¹i ho¸ nh»m nhiÖm vô trung t©m trong suèt thêi k× qu¸ ®é. Trong
qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, vµ tríc sù thay ®æi to lín
cña thÕ giíi §¶ng ®· x¸c ®Þnh thêi c¬, nh÷ng th¸ch thøc to lín. §ã lµ c«ng
cuéc ®æi míi t¹o ra thÕ vµ lùc. §ång thêi trong qu¸ tr×nh nµy §¶ng ta lÊy chñ
nghÜa M¸c - Lª Nin t tëng Hå ChÝ Minh lµm nÒn t¶ng t tëng vµ lµ sîi chØ
xuyªn suèt cho mäi hµnh ®éng.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nÒn kinh tÕ níc ta cã nhiÒu thay ®æi vµ ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu to lín mµ cét mèc lµ ®¹i héi ®¶ng toµn quèc lÇn VI (1986)
®· lµm thay ®æi bé mÆt kinh tÕ ®Êt níc cã nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng, muèn tho¸t
khái nghÌo nµn l¹c hËu vµ nhanh chãng ®¹t tíi tr×nh ®é cña mét níc ph¸t triÓn
th× tÊt yÕu ph¶i ®æi míi ®Ó x©y dùng níc ta thµnh mét níc c«ng nghiÖp cã c¬
së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé,
phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt
chÊt tinh thÇn cao, quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c, d©n giµu níc m¹nh x· héi
c«ng b»ng v¨n minh. Môc tiªu ®ã lµ sù cô thÓ ho¸ häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i
kinh tÕ x· héi víi hoµn c¶nh cô thÓ ë ViÖt Nam. Nã còng lµ môc tiªu cña sù
nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ níc ta ("V¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng lÇn
VIII").
1
ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi "VËn dông quy luËt
vÒ sù phï hîp cña lùc lîng s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña quan hÖ s¶n
xuÊt vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam" lµ mét néi
dung phøc t¹p vµ réng. Do tr×nh ®é cã h¹n, nªn kh«ng tr¸nh khái khiÕm
khuyÕt trong viÖc nghiªn cøu. RÊt mong nhËn ®îc ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy
c« vµ c¸c b¹n ®Ó bµi viÕt vÒ ®Ò tµi nµy tríc hoµn thiÖn h¬n.
2
ch¬ng I
Nh÷ng t×m hiÓu c¬ b¶n vÒ ph¬ng thøc s¶n xuÊt vµ
tÇm quan träng cña viÖc tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸
1- Lùc lîng s¶n xuÊt - quan hÖ s¶n xuÊt. Quy luËt vÒ sù phï hîp cña lùc l îng s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña quan hÖ s¶n xuÊt:
Mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cã mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt riªng. §ã lµ
c¸ch thøc con ngêi thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt ë mét giai ®o¹n lÞch
sö nhÊt ®Þnh. Ph¬ng thøc s¶n xuÊt vËt chÊt lµ sù thèng nhÊt biÖn chøng cña lùc
lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt.
1.1-Lùc lîng s¶n xuÊt:
Lùc lîng s¶n xuÊt lµ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi tù nhiªn ®îc h×nh
thµnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt thÓ hiÖn tr×nh
®é chinh phôc cña con ngêi ®èi víi tù nhiªn. Lùc lîng s¶n xuÊt lµ thÓ thèng
nhÊt h÷u c¬ gi÷a con ngêi lao ®éng víi t liÖu s¶n xuÊt, tríc hÕt lµ c«ng cô lao
®éng. Ngoµi c«ng cô lao ®éng, trong t liÖu s¶n xuÊt cßn cã ®èi tîng lao ®éng.
Nh vËy lùc lîng s¶n xuÊt bao gåm hai yÕu tè con ngêi lao ®éng vµ t liÖu
s¶n xuÊt. Con ngêi lao ®éng gåm cã trÝ th«ng minh, s¸ng t¹o, søc lùc... T liÖu
s¶n xuÊt bao gåm ®èi tîng lao ®éng vµ t liÖu lao ®éng, trong ®ã t liÖu lao ®éng
lµ yÕu tè quan träng nhÊt. T liÖu lao ®éng lµ nh÷ng vËt hay phøc hîp nh÷ng
vËt cã thÓ nèi con ngêi víi ®èi tîng lao ®éng vµ dÉn truyÒn tÝch cùc sù t¸c
®éng cña con ngêi vµo ®èi tîng lao ®éng, t liÖu s¶n xuÊt lµ bé phËn trùc tiÕp
dÉn truyÒn sù t¸c ®éng cña con ngêi vµo tù nhiªn. Vµ s¶n phÈm cña giíi tù
nhiªn gäi lµ c«ng cô s¶n xuÊt.
T liÖu s¶n xuÊt lu«n thay ®æi v× con ngêi lu«n t×m tßi s¸ng t¹o vµ sö dông
nh÷ng c«ng cô lao ®éng ngµy cµng ®îc c¶i tiÕn tinh x¶o h¬n. V× vËy mµ trong
lùc lîng s¶n xuÊt còng cã m©u thuÉn. “M©u thuÉn bªn trong cña lùc lîng s¶n
xuÊt lµ m©u thuÉn gi÷a tr×nh ®é, kh¶ n¨ng cña lùc lîng s¶n xuÊt víi nhu cÇu
chinh phôc, c¶i t¹o tù nhiªn, nhu cÇu biÕn ®æi ®èi tîng s¶n xuÊt”. Sù ph¸t triÓn
cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ do nhu cÇu cña x· héi vµ do mÉu thuÉn bªn trong cña
lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh. M©u thuÉn nµy thêng xuyªn ®Æt ra, liªn tôc ph¸t
sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ViÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn nµy ®ßi hái ph¶i ¸p
dông khoa häc - kü thuËt - c«ng nghÖ vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµm cho c«ng cô
s¶n xuÊt kh«ng ngõng ®îc hoµn thiÖn. V× vËy ®Ó thóc ®Èy t liÖu s¶n xuÊt ph¸t
3
triÓn, lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn thay ®æi tõ thÊp ®Õn cao th× ph¶i kh«ng ngõng
c¶i tiÕn kü thuËt, thay thÕ c«ng cô th« s¬ b»ng m¸y mãc.
Trong lùc lîng s¶n xuÊt th× nh©n tè con ngêi ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh
nhÊt. Song ngµy nay trong c«ng cuéc c¸ch m¹ng ®· më ra bíc nh¶y vät lín
cña lùc lîng s¶n xuÊt. Khoa häc trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp. V× khoa
häc lµ ®iÓm xuÊt ph¸t cho mäi biÕn ®èi to lín cho lÜnh vùc s¶n xuÊt, lµ c¬ së
®Ó h×nh thµnh ho¹t ®éng c¸c ngµnh s¶n xuÊt míi ®å sé khoa häc ®· kÕt tinh
vµo mäi yÕu tè cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ lµm thay ®æi vÒ chÊt mäi yÕu tè ®ã.
Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ®· më ra mét kû nguyªn míi cña s¶n xuÊt
tù ®éng ho¸ víi viÖc øng dông khoa häc tiÕn bé míi vµo s¶n xuÊt, ®· t¹o ra sù
thay ®æi trong chøc n¨ng cña ngêi s¶n xuÊt. Con ngêi kh«ng trùc tiÕp thao t¸c
mµ chñ yÕu s¸ng t¹o vµ ®iÒu chÝnh mét c¸ch hîp lý. TrÝ thøc khoa häc ®îc vËt
chÊt ho¸ vµo mäi nh©n tè cña lùc lîng s¶n xuÊt, tõ ®èi tîng lao ®éng ®Õn t liÖu
lao ®éng. Do khoa häc trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp nªn thµnh phÇn
ngêi cÊu thµnh lùc lîng s¶n xuÊt kh«ng chØ bao gåm lao ®éng ch©n tay mµ
gåm c¶ kü thuËt viªn, kü s vµ c¸c c¸n bé khoa häc phôc vô trùc tiÕp cho qu¸
tr×nh s¶n xuÊt.
1.2- Quan hÖ s¶n xuÊt:
Quan hÖ s¶n xuÊt lµ mèi quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan ®éc lËp víi ý thøc cña con
ngêi. §Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt con ngêi kh«ng chØ cã mèi quan hÖ víi tù nhiªn
mµ ph¶i cã mèi quan hÖ víi nhau ®Ó trao ®æi ho¹t ®éng vµ kÕt qu¶ cña lao
®éng. M¸c viÕt: “Ngêi ta chØ cã thÓ tiÕn hµnh s¶n xuÊt b»ng c¸ch hîp t¸c víi
nhau theo mét c¸ch nµo ®ã. §Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt con ngêi ph¶i cã
nh÷ng mèi liªn hÖ, quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. ChØ trong ph¹m vi cña nh÷ng
mèi liªn hÖ, quan hÖ ®ã th× con ngêi míi cã mèi quan hÖ víi tù nhiªn, tøc lµ
s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt bao gåm ba mèi quan hÖ c¬ b¶n: quan hÖ së h÷u
®èi víi t liÖu s¶n xuÊt, quan hÖ tæ chøc vµ qu¶n lý, quan hÖ ph©n phèi s¶n xuÊt
x· héi. Ba mèi quan hÖ nµy n»m trong mèi liªn hÖ rµng buéc quy ®Þnh lÉn
nhau trong ®ã quan hÖ ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt gi÷ vai trß quan träng nhÊt, nã
quy ®Þnh c¸c mèi quan hÖ cßn l¹i. B¶n chÊt cña mèi quan hÖ s¶n xuÊt ra sao
th× phô thuéc vµo viÖc gi¶i quyÕt mèi quan hÖ ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu
cña x· héi nh thÕ nµo.
4
C¸c quan hÖ vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý, quan hÖ vÒ ph©n phèi s¶n phÈm x·
héi gi÷ nh÷ng vai trß hÕt søc quan träng chóng cã thÓ gãp phÇn cñng cè, ph¸t
triÓn s¶n xuÊt vµ còng cã thÓ lµm xãi mßn quan hÖ s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt
cã tÝnh æn ®Þnh t¬ng ®èi so víi lùc lîng s¶n xuÊt. ë mçi giao ®o¹n ph¸t triÓn
nhÊt ®Þnh cña lÞch sö quan hÖ s¶n xuÊt tån t¹i trong mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt
nhÊt ®Þnh, quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ cña mçi x· héi quy ®Þnh b¶n chÊt vµ bé
mÆt cña mçi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi. ChÝnh v× vËy khi nghiªn cøu qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt kh«ng chØ dõng l¹i ë tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt mµ ph¶i
xÐt tíi tÝnh chÊt cña quan hÖ s¶n xuÊt.
Bªn c¹nh ®ã th× quan hÖ vÒ mÆt ph©n phèi s¶n phÈm lao ®éng còng lµ
nh÷ng nh©n tè cã ý nghÜa hÕt søc to lín ®èi víi sù vËn ®éng cña toµn bé nÒn
kinh tÕ - x· héi. MÆc dï phô thuéc vµo c¸c quan hÖ cßn l¹i song quan hÖ ph©n
phèi s¶n phÈm do cã kh¶ n¨ng kÝch thÝch trùc tiÕp vµo lîi Ých cña con ngêi nã
lµ “ chÊt xóc t¸c” cña c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ - x· héi.
Trong lÞch sö ®· diÔn ra sù t¸c ®éng biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt &
quan hÖ s¶n xuÊt t¹o thµnh mèi quan hÖ lÆp ®i lÆp l¹i mang tÝnh chÊt æn ®Þnh
cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. C¸c M¸c rót ra kÕt luËn: s¶n xuÊt x· héi cã quy luËt
kh¸ch quan vèn cã cña nã, ®ã lµ quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt
víi tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt.
1.3- Quy luËt vÒ sù phï hîp cña lùc lîng s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña quan hÖ s¶n xuÊt:
Lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt cña mét ph¬ng thøc s¶n
xuÊt vµ t¸c ®éng biÖn chøng víi nhau. Sù liªn hÖ t¸c ®éng biÖn chøng gi÷a lùc
lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt h×nh thµnh nªn quy luËt phæ biÕn cña toµn
thÓ loµi ngêi. §ã lµ quy luËt sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ
tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Quy luËt sù phï hîp nµy lµ kh¶ n¨ng
phèi hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc lîng s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra hiÖu qu¶ lao
®éng cao nhÊt. M¸c ®· vËn dông phÐp biÖn chøng duy vËt vµo viÖc xem xÐt
mèi quan hÖ nµy, tõ ®ã tõng bíc t×m ra ®îc mèi quan hÖ gi÷a sù ph¸t triÓn cña
lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt.
1.3.1- Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ biÕn ®æi
quan hÖ s¶n xuÊt .
Mét ®Æc ®iÓm cña nÒn s¶n xuÊt x· héi lµ lu«n lu«n biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn.
Muèn tån t¹i duy tr× cuéc sèng cña m×nh con ngêi ph¶i lao ®éng; ph¶i tham
gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt tù nu«i
5
sèng m×nh. Muèn vËy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i kh«ng ngõng; nã ph¶i diÔn ra
liªn tôc; qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt ph¶i kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n. Trong qu¸
tr×nh lao ®éng Êy kinh nghiÖm s¶n xuÊt cña con ngêi ngµy cµng ph¸t triÓn;
n¨ng lùc chÕ t¹o vµ c¶i tiÕn c«ng cô lao ®éng còng ph¸t triÓn; thóc ®Èy n¨ng
suÊt lao ®éng t¨ng lªn. NÕu nh thêi kú nguyªn thuû c«ng cô lao ®éng ®îc chÕ
t¹o chñ yÕu b»ng ®¸ råi tr¶i qua qu¸ tr×nh ®å ®ång, ®å s¾t vµ ngµy nay con ngêi ®· ®¹t ®Õn tr×nh ®é c«ng cô s¶n xuÊt hiÖn ®¹i víi c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc tù
®éng... C«ng cô s¶n xuÊt thay ®æi, kh¶ n¨ng t duy, trÝ tuÖ cña con ngêi s¶n
xuÊt ra c«ng cô, cña c¶i còng thay ®æi vµ theo tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö
nã sÏ lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt gi÷a ngêi & ngêi còng thay ®æi theo. Hay nãi
mét c¸ch kh¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt ®· thay ®æi cho phï hîp víi lùc lîng s¶n
xuÊt. Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh ,ph¸t triÓn & biÕn ®æi cña
quan hÖ s¶n xuÊt .
Vai trß quyÕt ®Þnh cu¶ lùc lîng s¶n xuÊt ®èi víi quan hÖ s¶n xuÊt thÓ hiÖn
ë nh÷ng néi dung sau:
Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt cña quan hÖ s¶n xuÊt. Lùc lîng s¶n
xuÊt ë tr×nh ®é nµo th× quan hÖ s¶n xuÊt còng ph¶i ë tr×nh ®é Êy.
Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh & biÕn ®æi cña quan hÖ s¶n
xuÊt tõ quan hÖ së h÷u, qu¶n lý ®Õn quan hÖ ph©n phèi.
QuyÕt ®Þnh c¸c h×nh thøc kinh tÕ cña quan hÖ s¶n xuÊt.
Ngµy nay, díi sù t¸c ®éng cña cuéc c«ng nghiÖp khoa häc c«ng nghÖ
trùc tiÕp trong lùc lîng s¶n xuÊt th× nã l¹i cµng lµm cho biÕn ®æi nhanh chãng
& toµn diÖn. Sù biÕn ®æi ®ã trong giíi h¹n nhÊt ®Þnh th× cha dÉn ®Õn sù thay
®æi cña quan hÖ s¶n xuÊt nhng khi nã biÕn ®æi ®Õn mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh th×
nã dÉn tíi m©u thuÉn víi quan hÖ s¶n xuÊt hiÖn cã. Nh÷ng quan hÖ ®ã tõ chç
lµ h×nh thøc cÇn thiÕt ®Ó b¶o tån & ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt th× ®· trë thµnh
h×nh thøc k×m h·m sù ph¸t triÓn ®ã. Vµ do ®ã dÉn ®Õn nhu cÇu kh¸ch quan tÊt
yÕu ph¶i xo¸ bá quan hÖ s¶n xuÊt cò, thiÕt lËp quan hÖ s¶n xuÊt míi ®Ó phï
hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn. Yªu cÇu kh¸ch quan ®Æt ra trong thùc
tiÔn qu¶n lý kinh tÕ x· héi lµ viÖc x¸c lËp & hoµn thiÖn c¸c quan hÖ s¶n xuÊt
nhÊt ®Þnh ph¶i c¨n cø vµo tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt.
6
1.3.2- Sù t¸c ®éng trë l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc lîng s¶n xuÊt:
MÆc dï bÞ chi phèi bëi lùc lîng s¶n xuÊt song víi tÝnh c¸ch lµ h×nh
thøc, quan hÖ s¶n xuÊt còng cã nh÷ng t¸c ®éng nhÊt ®Þnh trë l¹i ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt. NÕu nh lùc lîng s¶n xuÊt lµ thêng xuyªn biÕn ®æi th× quan hÖ
s¶n xuÊt l¹i cã tÝnh æn ®Þnh h¬n, cã nh vËy nã míi trë thµnh h×nh thøc kinh tÕ
cña lùc lîng s¶n xuÊt. Së dÜ quan hÖ s¶n xuÊt cã tÝnh æn ®Þnh bëi nã g¾n liÒn
víi lîi Ých gi÷a ngêi víi ngêi. Nã muèn thay ®æi còng ph¶i tr¶i qua mét thêi
gian dµi ®Êu tranh & c¶i biÕn x· héi.
Sù t¸c ®éng trë l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt lµ
do quan hÖ s¶n xuÊt cã t¸c ®éng tíi:
ViÖc kÕt hîp c¸c yÕu tè cña lùc lîng s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra
cña c¶i vËt chÊt cho x· héi.
ViÖc ph©n c«ng lao ®éng x· héi.
ViÖc ph¸t triÓn, øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc vµo s¶n xuÊt.
Nh vËy râ rµng quan hÖ s¶n xuÊt ®· t¸c ®éng tíi tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n
xuÊt & do ®ã nã t¸c ®éng tíi lùc lîng s¶n xuÊt.
Sù t¸c ®éng trë l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt chñ yÕu
ë hai khuynh híng:
- Quan hÖ s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt, nã sÏ
thóc ®Èy, ®Þnh híng & t¹o ®iÒu kiÖn cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
- Quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng phï hîp víi tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt, nã
sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Tuy nhiªn t¸c dông k×m h·m
®ã chØ lµ t¹m thêi so víi tÊt yÕu kh¸ch quan cña lÞch sö, cuèi cïng nã sÏ bÞ
thay thÕ b»ng kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n
xuÊt.Quan hÖ s¶n xuÊt l¹c hËu lçi thêi hay cã nh÷ng tÊt yÕu vît tríc tiªn tiÕn
h¬n mét c¸ch kh«ng ®ång bé còng sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n
xuÊt.
Nh vËy quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt
(phï hîp). Nhng do tÝnh n¨ng ®éng cña lùc lîng s¶n xuÊt m©u thuÉn víi tÝnh
æn ®Þnh t¬ng ®èi cña quan hÖ s¶n xuÊt nªn quan hÖ s¶n xuÊt tõ chç phï hîp
víi lùc lîng s¶n xuÊt l¹i trë nªn kh«ng phï hîp k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc
lîng s¶n xuÊt. §ã chÝnh lµ biÓu hiÖn cña m©u thuÉn biÖn chøng gi÷a lùc lîng
7
s¶n xuÊt & quan hÖ s¶n xuÊt. C¸c M¸c viÕt: “tíi mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nµo
®ã lùc lîng s¶n xuÊt vËt chÊt x· héi sÏ m©u thuÉn víi quan hÖ s¶n xuÊt hiÖn cã
mµ trong ®ã tõ tríc ®Õn nay c¸c lùc lîng s¶n xuÊt vÉn ph¶i ph¸t triÓn. Tõ chç
lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt Êy trë
thµnh xiÒng xÝch cña lùc lîng s¶n xuÊt, khi ®ã b¾t ®Çu thêi ®¹i cña mét cuéc
c¸ch m¹nh x· héi. (TËp bµi gi¶ng triÕt häc M¸c -Lªnin, tËp2, Nxb ChÝnh trÞ
Quèc gia, n¨m 2000).
2- C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ - Bíc ph¸t triÓn tÊt yÕu thêi ®¹i:
C«ng nghiÖp ho¸ lµ bíc ®i tÊt yÕu mµ c¸c quèc gia sím muén còng ph¶i
vît qua. Trong thêi ®¹i ngµy nay, díi t¸c ®éng cña c¸c cuéc c¸ch m¹ng khoa
häc - c«ng nghÖ, viÖc tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ lµ mét viÖc lµm tÊt yÕu. Néi
dung chñ yÕu cña c«ng nghiÖp ho¸ lµ trang bÞ kü thuËt míi hiÖn ®¹i, lµ x©y
dùng vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ g¾n liÒn víi viÖc tæ chøc ph©n c«ng l¹i lao
®éng vµ ®«Ø míi chÝnh s¸ch ®Çu t ®a níc nhµ tõ kÐm ph¸t triÓn thµnh quèc gia
cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn.
Trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta, chñ nghÜa M¸c Lª Nin ®ãng vai trß hÕt søc quan träng, lµ c¬ së ®Ó chóng ta tiÕn lªn chñ nghÜa
x· héi. Mét trong nh÷ng nh©n tè kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp
ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cña M¸c (®· ® îc nªu
trªn), ®ãng vai trß lµ c¬ së lÝ luËn.
Trªn thÕ giíi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - kÜ thuËt hiÖn ®¹i ®ang ph¸t triÓn
víi tèc ®é vò b¶o. §Æc trng cña cuéc c¸ch m¹ng nµy lµ sù g¾n bã chÆt chÏ
gi÷a khoa häc víi s¶n xuÊt, sù bïng næ cña ph¸t minh th«ng tin.
Qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®åi sèng kinh tÕ chÝnh trÞ x· héi diÔn ra nhanh
chãng vµ trë thµnh xu thÕ ph¸t triÓn cña thÕ giíi. Mçi quèc gia trë thµnh bé
phËn h÷u c¬ cña nÒn kinh tÕ tÕ thÕ giíi .
HiÖn nay ViÖt Nam ®ang híng tíi mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cã sù qu¶n lÝ vÜ m« cña nhµ níc víi môc tiªu lµ ®¶m b¶o
cho d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh, an ninh quèc
phßng vµ sù bÒn v÷ng cña m«i trêng. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam chØ ®¹t tèc ®é
t¨ng nhanh, hiÖu qu¶ kinh tÕ cao khi nÒn kinh tÕ Êy thùc dùa trªn cë së c«ng
nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸.
C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ lµ viÖc ®ßi hái tÊt yÕu cña
m« h×nh kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam. §iÒu
8
nµy kh¼ng ®Þnh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ lµ mét vÊn ®Ò quan träng ®Æc
biÖt, lµ bíc ph¸t triÓn tÊt yÕu ®èi víi níc ta. §Æc biÖt trong thêi k× hiÖn nay
nÒn kinh tÕ vÉn mang tÝnh chÊt ®Æc thï l¹c hËu, c«ng nghiÖp cßn nhá bÐ, kÕt
cÊu h¹ tÇng kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, c¬ së kÜ thuËt cha x©y dùng lµ bao nhiªu,
kinh tÕ ph¸t triÓn kh¸ nhng n¨ng suÊt thÊp, chÊt lîng thÊp kh¶ n¨ng c¹nh tranh
víi c¸c níc kÐm. Cho nªn chØ cã con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ míi
lµ con ®êng c¬ b¶n kh¾c phôc ®îc yÕu kÐm cña nÒn kinh tÕ níc ta, gi÷ v÷ng
æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi.
Dùa vµo häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cña M¸c. §¶ng ta tiÕp tôc
®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ho¸ ®Êt níc. Tõ ®ã cã kh¶ n¨ng
ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt vµ c¬ së h¹ tÇng cho phï hîp víi quan hÖ s¶n xuÊt
x· héi chñ nghÜa. Lùc lîng s¶n xuÊt nø¬c ta hiÖn nay tuy ®· ph¸t triÓn nhng
cha phï hîp quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa.
HiÖn nay, trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi, c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®ang
®îc coi lµ ph¬ng híng chñ ®¹o, ph¶i qua c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. §èi víi níc
ta khi nh÷ng t tëng c¬ b¶n häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi ®îc
nhËn thøc l¹i mét c¸ch khoa häc vµ s©u s¾c víi t c¸ch lµ c¬ së lÝ luËn cña c«ng
nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹t ho¸ ®Êt níc th× mét mÆt chóng ta ph¶i ®Èy nhanh sù
nghiÖp nµy trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi, nhanh chãng t¹o ra
lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i cho chÕ ®é x· héi míi - x· héi chñ nghÜa. MÆt kh¸c
chóng ta ph¶i chó träng x©y dùng, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh
phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®IÒu tiÕt cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. §©y lµ hai nhiÖm vô ®îc thùc hiÖn ®ång thêi, chóng
lu«n thóc ®Èy vµ hç trî nhau cïng ph¸t triÓn.
9
Ch¬ng II
Qu¸ tr×nh C«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸
ë níc ta hiÖn nay
1. ¶nh hëng tÝch cùc cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®èi víi nÒn kinh tÕ
níc ta
Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ -hiÖn ®¹i ho¸, trong ®ã nã bao hµm sù ph¸t
triÓn nÒn kinh tÕ chung cña ®Êt níc ta, khi tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn
®¹i hãa tiÕn lªn x· héi chñ nghÜa
Trong qu¸ tr×nh ®æi míi ®Êt níc, c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ cã vai
trß cùc k× quan träng trong sù ®æi míi cña níc ta. Nã thóc ®Èy cho sù ph¸t
triÓn cña mäi mÆt cña x· héi. ë trong ®iÒu kiÖn níc ta hiÖn nay, cïng víi qu¸
tr×nh dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ víi
viÖc ph©n c«ng lao ®éng x· héi, lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. §Èy m¹nh ph©n
c«ng lao ®éng x· héi trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay kh«ng chØ xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu
ph¸t triÎn kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi mµ cßn ®¸p øng nhu cÇu hîp t¸c quèc tÕ,
chñ ®éng tham gia vµ héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi nh»m x©y dùng
thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi vµ b¶o vÖ v÷ng ch¾c tæ quèc.
§Ó ®¸p øng ®îc nhu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt níc, nh©n tè con ngêi trong sù
nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ còng ®îc thóc ®Èy mét c¸ch nhanh
chãng, chóng ta trë l¹i víi ph¬ng ph¸p luËn cña hå chÝ minh vÒ vÊn ®Ò nµy:
Trong hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng vµo tÝnh tÝch cùc x· héi cña con
ngêi, Hå ChÝ Minh chñ träng tríc hÕt lµ c«ng t¸c gi¸o dôc chñ nghÜa yªu níc,
lý tëng x· héi chñ nghÜa vµ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. Chóng ta tiÕn hµnh CNH,
H§H theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lÇ nh»m c¬ së vËt chÊt - kü thuËt ®Ó
b¶o vÖ v÷ng ch¾c ®éc lËp d©n téc vµ x©y dùng thµnh c«ng x· héi chñ nghÜa
theo môc tiªu "d©n giaï níc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh". Lßng yªu níc
tinh thÇn tù hµo d©n téc, ®¹o ®øc cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng, v« t ph¶i
lu«n ®îc kh¬i dËy nh lµ ®éng lùc hµng ®Çu. D©n chñ ho¸ triÖt ®Ó ®êi sèng x·
10
héi lµ b¶n chÊt, lµ quy luËt ph¸t triÓn cñachñ nghÜa x· héi. Hoµn thiÖn c¬ cÊu
d©n chñ, kh¾c phôc nh÷ng thiÕu sãt nghiªm träng trong qu¸ tr×nh vËn hµnh c¸c
thiÕt chÕ d©n chñ XHCN mµ Hå ChÝ Minh ®· lu ý. Vai trß kh«ng ngõng t¨ng
lªn cña con ngêi g¾n liÒn víi viÖc thóc ®Èy nhanh tiÕn bé khoa häc- kÜ thuËt,
víi viÖc ®æi míi c¶i c¸ch gi¸o dôc - ®µo t¹o. Nh©n lo¹i ®ang bíc vµo nÒn v¨n
minh míi - v¨n minh trÝ tuÖ, mét nÒn v¨n minh míi kinh tÕ kiÕn thøc, mét x·
héi míi x· héi th«ng tin.
VÒ m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ níc ta, ®ang chñ tr¬ng kh«ng
lÆp l¹i ho¸ cæ ®iÓn, mµ tù t×m lÊy mét m« h×nh phï hîp víi hoµn c¶nh ®Êt níc
vµ ®iÒu kiÖn thÕ giíi ngµy nay. §Ó lµm ®îc viÖc ®ã gi¸o dôc vµ khoa häc ph¶i
t¹o ra nh÷ng con ngêi cã ®ñ kiÕn thøc, n¨ng lùc lùa chon, ph¸t huy s¸ng t¹o,
c«ng nghÖ míi; tõ ®ã lµm chñ c«ng nghÖ nhËp biÕn chóng ta thµnh c«ng nghÖ
cña m×nh vµ t¹o ra c«ng nghÖ míi vµ hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghiÖp truyÒn thèng,
kh«ng ngõng ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, lµm ra nhiÒu s¶n phÈm víi n¨ng
xuÊt cao, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cao, ®¸p øng nhu cÇu trong níc vµ xuÊt khÈu .
ViÖc t×m kiÕm m« h×nh ®· khã, nhng viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò chung
cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ l¹i cµng khã h¬n. §Ó ViÖt Nam trë thµnh mét
níc c«ng nghiÖp ho¸ vµo kho¶ng n¨m 2020 th× tèc ®é t¨ng trëng trung b×nh tõ
nay tíi ®ã lµ 10%n¨m. N¨m 1998 tríc nh÷ng biÕn ®éng lín vÒ kinh tÕ trong
khu vùc, ViÖt Nam ®· ph¶i ®iÌu chØnh xuèng møc 7%. §Õn n¨m 1998 chóng
ta ph¶i cè g¾ng ®¹t tíi 10%, §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX §¶ng céng
s¶n ViÖt Nam x¸c ®Þnh râ chØ tiªu chñ yÕu cña kÕ ho¹ch 5 n¨m lµ: nhÞp ®é
t¨ng GDP lµ 7,5%n¨m. Qu¶ thËt, ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸ nh ®· ®Æt ra lµ mét thö th¸ch kh«ng nhá ®èi víi §¶ng vµ nh©n d©n ta
nãi chung, ®èi víi ®éi ngñ trÝ thøc nãi riªng. ViÖc ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra lµ
mét th¸ch thøc lín, xong nã ®· kÐo theo sù t¨ng trëng GDP ngµy lín, tr×nh ®é
v¨n ho¸ ngµy cµng cao, h¬n thÕ n÷a mµ tr×nh ®é v¨n ho¸ v¨n minh h¬n. §éi
ngò trÝ thøc ViÖt Nam sÏ g¸nh v¸c träng tr¸ch nµy .
Thùc hiÖn c«ng t¸c ®æi míi, ®îc sù quan t©m cña §¶ng vµ Nhµ níc,
nhiÒu chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch ®èi víi miÒn nói ®îc thùc thi, cïng víi sù nç lùc
phÊn ®Êu cña §¶ng bé, chÝnh quyÒn nh©n d©n c¸c d©n téc kinh tÕ ë mét sè
tØnh miÒn nói ®îc quan t©m chó träng nhiÒu h¬n, nh tØnh Lai Ch©u gÇn ®©y ®·
cã nhiÒu khëi s¾c tiÕn bé. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nÒn kinh tÕ t¨ng trëng
kh¸ nhanh, c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn ®æi râ rÖt, c¸c chÝnh s¸ch x· héi ®îc thùc
11
hiÖn tèt h¬n, ®êi sèng ®ång bµo c¸c d©n téc ®îc n©ng lªn, an ninh chÝnh trÞ vµ
trËt tù an toµn x· héi ®îc gi÷ v÷ng.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y Lai Ch©u liªn tiÕp chÞu sù thiÖt h¹i nÆng nÒ do
thiªn tai g©y ra (lò quÐt, ma ®¸, ma ®Êt...), nÒn kinh tÕ ®· khã kh¨n cµng thªm
khã kh¨n. §Õ tõng bíc æn ®Þnh cho nh©n d©n, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ngµy cµng
t¨ng trëng, Lai Ch©u ®· dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp
ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ .
ViÖc dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ theo híng CNH - H§H ë TØnh Lai Ch©u
sÏ lµm thay ®æi vÒ c¬ b¶n ph¬ng thøc s¶n xuÊt manh món, tù cung tù cÊp hiÖn
nay, t¹o ra nÒn kinh tÕ n«ng -l©m - c«ng nghiÖp - chÕ biÕn - dÞch vô æn ®Þnh,
tõng bíc ph¸ thÕ ®éc canh, ph¸t huy tiÒm n¨ng, néi lùc,n©ng cao ®êi sèng
nh©n d©n, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, tiÕn tíi lµm giµu cho ®Þa phong, gãp phÇn tÝch
cùc vµo x©y dùng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc.
Theo b¸o c¸o chÝnh trÞ cña ban chÊp hµnh Trung ¬ng ®¶ng kho¸ VIII t¹i
®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng. ViÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ nhiÖm vô trung t©m. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸ gióp cho ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh, cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng, chuyÓn c¬ cÊu
kinh tÕ, kinh tÕ lao ®éng theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Mäi ho¹t
®«ng kinh tÕ ®Òu ®¸nh gi¸ b»ng hiÖu qu¶ kinh tÕ tæng hîp vÒ kinh tÕ, tµi chÝnh,
x· héi m«i trêng, quèc phßng an ninh. Tríc m¾t tËp trung n©ng cao hiÖu qu¶
s¶n xuÊt, kinh doanh c¸c doanh nghiÖp nhµ níc, hiÖu qu¶ ®Çu t sö dông vèn.
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu ®Çu t dùa trªn c¸c thÕ m¹nh vµ c¸c lîi thÐ
so s¸nh cña ®Êt níc, t¨ng søc c¹nh tranh, g¾n víi nhu cÇu thÞ trêng trong níc
vµ ngoµi níc, nhu cÇu ®¬× sèng nh©n d©n vµ quèc phßng, an ninh. T¹o thªm
søc mua b¸n cña thÞ trêng trong níc vµ ngoµi níc, thóc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu.
T¨ng cêng sù chØ ®¹o vµ huy ®éng lùc lîng cÇn thiÕt ®Ó ph¸t huy c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. TiÕp tôc ph¸t triÓn ®a
n«ng nghiÖp, ng nghiÖp, l©m nghiÖp lªn mét tr×nh ®é míi b»ng øng dông khoa
häc, kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ, nhÊt lµ c«ng nghÖ sinh häc, quy ho¹ch sö dông ®Êt
hîp lý, ®æi míi c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i, t¨ng gi¸ trÞ thu ®îc trªn ®¬n vÞ diÖn
tÝch, ®Èy m¹nh thuû lîi ho¸ c¬ giíi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸ gi¶i quyÕt t«t vÊn ®Ò
n«ng s¶n hµng ho¸. §Çu t h¬n cho vÊn ®Ò ph¸t triÓn c¬ cÊu h¹ tÇng kinh tÕ, x·
héi ë n«ng th«n. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, dÞch vô, c¸c ngµnh nghÒ ®a d¹ng, chó
träng c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c¬ khÝ phôc vô n«ng nghiÖp, c¸c lµng nghÒ,
chuyÓn mét bé phËn quan träng lao ®éng n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp vµ
12
dÞch vô, t¹o ®iÒu kiÖn viÖc lµm míi; n©ng cao chÊt lîng nguån nh©n lùc, c¶i
thiÖn ®êi sèng n«ng d©n vµ d©n c ë n«ng th«n.
C«ng nghiÖp võa ph¸t triÓn c¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng, võa ®i
nhanh vµo mét sè ngµnh, lÜnh vùc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ cao. Ph¸t
triÎn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, thuû s¶n, may mÆc, da - giÇy, mét sè s¶n
phÈm c¬ khÝ, ®iÖn tö, c«ng nghiÖp phÇn mÒm .. X©y dùng cã chän läc mét sè
c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nÆng quan träng s¶n xuÊt t liÖu s¶n xuÊt cÇn thiÕt
®Ó trang bÞ cho c¸c ngµnh kinh tÕ vµ quèc phßng. Khai th¸c hiÖu qu¶ nguån tµi
nguyªn dÇu khÝ, kho¸ng s¶n vËt liÖu x©y dùng. Chó träng ph¸t triÓn doanh
nghiÖp võa vµ nhá, x©y dùng mét sè doanh nghiÖp ®i ®Çu trong c¹nh tranh
hiÖn ®¹i ho¸.
Ph¸t triÓn m¹nh vµ n©ng cao chÊt lîng c¸c ngµnh dÞch vô, th¬ng m¹i, kÓ
c¶ th¬ng m¹i ®iÖn tö, hµng kh«ng, hµng h¶i c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i kh¸c, bu
chÝnh, viÔn th«ng, tµi chÝnh ng©n hµng, kiÓm to¸n b¶o hiÓm, chuyÓn giao c«ng
nghÖ, t vÊn ph¸p lý, th«ng tin thÞ trêng. Sím phæ cËp tin häc vµ internet trong
nÒn kinh tÕ vµ ®êi sèng x· héi.
X©y dùng ®ång bé tõng bíc hiÖn ®¹i hãa hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng, giao
th«ng ®iÖn lùc, th«ng tin, thuû lîi, cÊp níc tho¸t níc.
Ph¸t triÓn m¹ng líi ®« thÞ ph©n bè hîp lý trªn c¸c vïng. HiÖn ®¹i ho¸
dÇn c¸c thµnh phè lín, thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ n«ng th«n. Kh«ng tËp
trung nhiÒu c¬ së c«ng nghiÖp vµ d©n c vµo c¸c ®« thÞ lín. Kh¾c phôc t×nh
tr¹ng ïn t¾c giao th«ng vµ « nhiÔm m«i trêng. T¨ng cêng c«ng t¸c quy ho¹ch
®« thÞ, n©ng cao thÈm mü kiÕn tróc...
VÒ ph¸t triÓn kinh tÕ c¸c vïng n©ng cao vai trß nguån lùc kinh tÕ vïng
®ã, møc t¨ng trëng cao, tÝch luü lín, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ
c¸c vïng kh¸c trªn c¬ së ph¸t huy thÕ m¹nh cña tõng vïng t¹o møc t¨ng trëng
kh¸ nhanh.
Ph¸t triÓn m¹nh vµ ph¸t huy vai trß chiÕn lîc kinh tÕ biÓn, më réng nu«i
trång vµ ®¸nh b¾t, chÕ biÕn h¶i s¶n, tiÕn ra biÓn xa, khai th¸c chÕ biÕn dÇu khÝ,
ph¸t triÓn vËn t¶i viÔn th«ng dÞch vô, ph¸t triÓn c¸c vïng d©n c trªn biÓn.
Sö dông hîp lÝ vµ tݪt kÞªm tµi nguyªn, b¶o vÖ vµ c¶i t¹o m«i trêng tù
nhiªn, b¶o tån ®a d¹ng sinh häc, coi ®©y lµ mét néi dung cña chiÕn lîc, quy
ho¹ch, kÕ ho¹ch, ch¬ng tr×nh dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. T¨ng cêng qu¶n
13
lý c«ng t¸c ë c¸c lÜnh vùc, c¸c vïng thùc hiÖn nghiªn cøu luËt b¶o vÖ m«i trêng.
VÒ vÊn ®Ò më réng quan hÖ ®èi ngo¹i vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc
tÕ. Bíc ®Çu ®· t¹o nhiÒu quan hÖ song ph¬ng vµ ®a ph¬ng víi c¸c níc vµ c¸c
vïng l·nh thæ, c¸c trung t©m kinh tÕ chÝnh trÞ, kinh tÕ quèc tÕ lín, c¸c tæ chøc
quèc tÕ vµ khu vùc theo c¸c nguyªn t¾c t«n träng ®éc lËp, chñ quyÒn vµ toµn
vÑn l·nh thæ, kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau, kh«ng dïng vò
lùc hoÆc ®e do¹ dïng vò lùc b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi.
Chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi
lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, b¶o ®¶m ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh híng
x· héi chñ nghÜa, b¶o vÖ lîi Ých d©n téc, an ninh quèc gia, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n
ho¸ dan téc b¶o vÖ m«i trêng. ChÝnh phñ cïng c¸c bé c¸c ngµnh khÈn tr¬ng
x©y dùng vÊn ®Ò héi nhËp quèc tÕ víi lé tr×nh hîp lÝ vµ hµnh ®éng cô thÓ, ph¸t
huy tÝnh chñ ®éng cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh vµ c¸c doanh nghiÖp,®Èy m¹nh dÞch
chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ vµ ®æi míi cá chÕ qu¶n lý kinh tÕ – x· héi, hoµn chØnh
hÖ thèng luËt ph¸p, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp nÒn
kinh tÕ. Coi träng vµ ph¸t triÓn quan hÖ h÷u nghÞ, hîp t¸c víi c¸c nø¬c x· héi
chñ nghÜa vµ c¸c níc l¸ng giÒng. N©ng cao hiÖu qu¶ vµ chÊt lîng hîp t¸c víi
c¸c níc ASEAN, cïng x©y dùng §«ng Nam ¸ thµnh mét khu hoµ b×nh,kh«ng
cã vò khÝ h¹t nh©n, æn ®Þng hîp t¸c cung ph¸t triÓn, phèi hîp b¶o vÖ lîi Ých
chÝnh ®¸ng cña nhau.
§Èy m¹nh c«ng t¸c tin häc dÞch vô, nghiªn cøu, lµm tèt c«ng t¸c dù b¸o
t×nh h×nh khu vùc vµ thÕ giíi, kÞp thêi cã nh÷ng chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch ®èi
ngo¹i thÝch hîp khi t×nh h×nh thay ®æi, t¨ng cêng h¬n n÷a c«ng t¸c th«ng tin
®èi ngo¹i vµ v¨n ho¸ ®èi ngo¹i.
VÒ ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghÖ, x©y dùng nÒn
v¨n ho¸ tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc: ®Èy m¹nh gi¸o dôc ®µo t¹o toµn diÖn, ®æi
míi néi dung, ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc, hÖ thèng qu¶n lý gi¸o dôc, thuùc hiÖn
chuÈn ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ x· héi ho¸. Ph¸t huy t duy khoa häc s¸ng t¹o, n¨ng
lùc tù nghiªn cøu cña häc sinh vµ sinh viªn. KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn hÖ thèng
trêng d©n lËp vµ hÖ thèng c¸c trêng t thôc. Më réng hîp lý quy m« gi¸o dôc
®¹i häc, lµm chuyÓn biÕn râ quy m« gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Tõng bíc thùc hiÖn
nèi m¹ng quèc tÕ ë c¸c trêng ®¹i häc
VÒ khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n, híng vµo
viÖc gi¶i ®¸p c¸c vÊn ®Ò thùc tiÔn vµ lý luËn, dù b¸o c¸c chñ tr¬ng chÝnh s¸ch
14
ph¸t triÓn kinh tÕ, x©y dùng c¬ së khoa häc sù ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc khoa häc
c«ng nghÖ träng ®iÓm vµ khai th¸c c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, ph¸t
triÓn hîp t¸c quèc tÕ trong nghiªn cøu khoa häc vµ c«ng nghÖ. Thùc hiÖn tèt
chÝnh s¸ch së h÷u chÝ tuÖ, ®·i ngé dÆc biÖt víi c¸c nhµ cã c«ng tr×nh nghiªn
cøu xuÊt s¾c.
X©y dùng nÒn v¨n ho¸ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc: Híng mäi ho¹t ®éng v¨n
ho¸ vµo con ng¬× viÖt nam ph¸t triÓn toµn diÖn vÒ v¨n ho¸ chÝnh trÞ, t tëng, trÝ
tuÖ, ®¹o ®øc, thÓ chÊt, n¨ng lùc, s¸ng t¹o cã ý chÝ céng ®ång vµ x· héi. Híng
b¸o chÝ, xuÊt b¶n lµm tèt chøc n¨ng tuyªn truyÒn ®êng lèi, chñ tr¬ng cña
§¶ng vµ Nhµ níc ph¸t triÓn ho¹ch ®Þnh nh÷ng nh©n tè míi, c¸i hay, c¸i ®Ñp
trong x· héi, giíi thiÖu g¬ng ngêi tèt viÖc tèt, nh÷ng ®iÓn h×nh tiªn tiÕn, phª
ph¶n c¸c hiÖn tîng tiªu cùc, uèn n¾n nhËn thøc lÖch l¹c, ®Êu tranh víi quan
®iÓm sai tr¸i. N©ng cao tÝnh ch©n thËt, tÝnh gi¸o dôc vµ tÝnh chiÕn ®Êu cña
th«ng tin, kh¾c phôc khuynh hãng “ th¬ng m¹i ho¸ quèc tÕ" trong ho¹t ®éng
b¸o chÝ, xuÊt b¶n, nªu cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña gia ®×nh vµ thµnh viªn cã
lèi sèng v¨n ho¸, lµm cho gia ®×nh thùc sù trë thµnh lµ tæ Êm cña mçi ngêi vµ
lµ tÕ bµo lµnh m¹nh cña x· héi. §Èy m¹nh toµn d©n cã phong trµo “toµn d©n
®oµn kÕt x©y dùng ®êi sèng v¨n ho¸’’.
2- Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸
níc ta:
VÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp: vÒ s¶n lîng l¬ng thùc t¨ng kh¸ cao, lîng l¬ng
thùc quy ra thãc ®¹t tíi møc ®¸ng kÓ vµ t¨ng dÇn qua c¸c n¨m. Tèc ®é t¨ng l¬ng thùc vît møc t¨ng d©n sè, v× vËy lîng l¬ng thùc t¨ng qua c¸c n¨m. S¶n lîng g¹o xuÊt khÈu còng gia t¨ng: N¨m 1991 tæng s¶n lîng l¬ng thùc lµ
21,98triÖu tÊn; l¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ngêi lµ 324,9/ngêi; s¶n lîng g¹o xuÊt
khÈu lµ 1triÖu tÊn. N¨m 1995 t¬ng øng lµ 27,44 triÖu tÊn; trung b×nh 364.0 kg
trªn 1 ngêi; s¶n lîng g¹o xuÊt khÈu lµ hai triÖu tÊn.
TiÕn bé râ nhÊt trong s¶n xuÊt l¬ng thùc lµ t¨ng n¨ng suÊt lóa vµ ng« ®·
®¹t vµ t¨ng ®¸ng kÓ: n¨ng xuÊt lóa tõ 31,1 t¹ / 1ha (1991) ®· dÇn theo c¸c n¨m
33,3 t¹ / 1ha (1993) 35.6t¹ / ha 1994 vµ 37,1/ 1ha (1995) .
S¶n xuÊt ng nghiÖp: trong n¨m qua ngµnh thuû s¶n ®· liªn tôc hoµn thµnh
kÕ ho¹ch.§Õn n¨m 1995 tæng s¶n lîng thuû s¶n quy ra thãc ®¹t 1.355.140
triÖu tÊn, t¨ng 37.31% so víi n¨m. Trong ®ã thuû s¶n nu«i vµ khai th¸c trªn
®Þa bµn néi h¹c ®¹t trªn 450.000 tÊn, t¨ng 3 lÇn so víi n¨m 1980
15
DÞch vô ë n«ng th«n t¨ng ®¸ng kÓ: HÖ thèng th¬ng m¹i vµ dÞch vô t¨ng
®¸ng kÓ ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng tèt h¬n vÒ nhu cÇu s¶n xuÊt c¶ ®êi sèng
cña ngêi d©n trªn ®Þa bµn n«ng th«n. Tæng møc lu chuyÓn hµng ho¸ lÎ t¨ng
nh mÆt hµng vËt t, ph©n bãn, t¨ng tõ 33,403,6 tû ®ång n¨m lªn 82,450 tû n¨m
1994.
MÆc dï vÉn chËm so víi thÞ trêng nhng søc mua b¸n ë n«ng th«n t¨ng
chiÕm tõ 60-70% tæng quü mua b¸n cña x· héi. M¹ng líi th¬ng m¹i vµ dÞch
vô tõng bíc ®îc n©ng cao. Sù xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu h¬n c¸c tô ®iÓm c«ng
nghiÖp, thong m¹i vµ dÞch vô.
VÒ c«ng nghiÖp: Trong 3 n¨m níc ta vÉn gi÷ tèc ®é t¨ng trëng kh¸ cao,
n¨m 1996 lµ 9,3%; n¨m 1997 lµ 8,1%; n¨m 1998 lµ 5,8% b×nh qu©n 3 n¨m
gÇn ®©y lµ 8%, ®©y lµ mét tèc ®é t¨ng trëng kh¸ cao. So víi ®Çu thËp kØ nh÷ng
n¨m 90 quy m« kinh tÕ níc ta ®· cã bíc t¨ng trëng kh¸, quy m« nÒn kinh tÕ
n¨m 1997 t¨ng 1,76 lÇn so víi n¨m 1990 vµ n¨m 1998 lµ kho¶ng 1,8 lÇn.
S¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng trëng kh¸ cao n¨m 1996 t¨ng 14,2% n¨m
1997t¨ng 13,8%, n¨m 1998 lÇ 12,1%. MÆc dï møc t¨ng trëng cña c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ kh¸c nhau nhng nh×n chung vÉn duy tr× ë møc æn ®Þnh. C«ng
nghiÖp quèc doanh vÉn gi÷ vai trß chñ ®¹o trong toµn ngµnh vµ duy tr× t¨ng trëng kh¸ cao.
S¶n xuÊt l¬ng thùc lu«n ®¹t møc t¨ng trëng cao: N¨m thÊp nhÊt t¨ng
11,6% (1999/1998), n¨m cao nhÊt t¨ng 15,7% (2000/1999). Nh÷ng s¶n phÈm
lín chiÕm tû träng lín trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. N¨m 2000 so
víi n¨m 1995 lµ: DÇu th« khai th¸c t¨ng gÊp 2,2 lÇn; t¨ng 16,45 diÖn tÝch s¶n
xuÊt; thÐp c¸c lo¹i t¨ng 16,4% gÊp 3,4 lÇnso víi 1995; t¨ng 29,2% mÆt hµng
®éng c¬ ®iÖn gÊp 1,6 lÇn; xin m¨ng t¨ng 9,6% gÊp 2,3 lÇn, ph©n ho¸ häc t¨ng
18,25 n¨m gÊp 1,4 lÇn; giµy dÐp t¨ng 7,4% n¨m t¨ng gÊp 2lÇn; ®êng t¨ng
14,95 tgÊp 2,3 lÇn; s¶n xuÊt xe m¸y gÊp 6,4 lÇn t¨ng 45% n¨m...
Tû träng c«ng nghiÖp trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n tõ 19,8% n¨m
1991 lªn 21,9% n¨m 1995 vµ 36,65 n¨m 2000. §©y lµ mét sù chuyÓn dÞch kh¸
nhanh, liªn tôc tÝnh æn ®Þnh vµ ®óng víi môc tiªu cña cong ®êng c«ng nghiÖp
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ t¨ng nhanh tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, gi¶m dÇn tû
träng ngµnh n«ng nghiÖp.
Trong toµn bé nghµnh c«ng nghiÖp còng cã sù chuyÓn biÕn: C«ng nghiÖp
chÕ biÕn vÉn lµ chñ yÕu chiÕm 80,5% toµn ngµnh c«ng nghÞªp vµ chiÕm
16
18,7% tæng s¶n phÈm thu nhËp quèc d©n; ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c trong
nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã tèc ®é t¨ng nhanh; tû träng n¨m 2000 chiÕm13,55 toµn
ngµnh c«ng nghiÖp vµ tæng s¶n phÈm trong níc ngµnh c«ng nghiÖp ®iÖn níc
chiÕm kho¶ng 6% toµn bé ngµnh c«ng nghiÖp .
VÒ gi¸o dôc : Tr×nh ®é d©n chÝ, tiÒm lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ n©ng cao
mét bíc: víi tr×nh ®é ph¸t triÓn gi¸o dôc, tr×nh ®é häc vÊn cña nh©n d©n ®îc
n©ng lªn. TiÕn hµnh n©ng cao chÊt lîng xo¸ mï ch÷ vµ phæ cËp gi¸o dôc tiÓu
häc; ®· cã 10 TØnh hoµn thµnh phæ cËp gi¸o dôc trung häc c¬ së. Gi¸o dôc
trung häc phæ th«ng ph¸t triÓn nhanh (trong 5n¨m qua b×nh qu©n t¨ng
18%n¨m); gi¸o dôc chuyªn nghiÖp ph¸t triÓn m¹nh. Sè lao ®éng ®· ®µo t¹o
t¨ng tõ 13% n¨m 1996 lªn 20% n¨m 2000, sè lao ®éng cã tr×nh ®é cao ®¼ng
trë lªn t¨ng 80 v¹n ngêi, n¨m 1995 lªn 1,3 triÖu ngêi n¨m 200 / c¸n bé khoa
häc lµm nghiªn cøu khai t¨ng ®¸ng kÓ, c¬ quan nghiªn cøu triÓn khai t¨ng
®¸ng kÓ, tõ 519 ®¬n vÞ n¨m1995 lªn 873n¨m 2000. C¸c tæ chøc t vÊn vµ
chuyÓn giao c«ng nghÖ ph¸t triÓn nhanh, hÖ thèng th«ng tin khoa häc quèc gia
®îc ®æi míi vµ hiÖn ®¹i ho¸ mét bíc, theo híng ®iÖn tö ho¸, c¸n bé cã thÓ
dµng truy cËp vµ khai th¸c th«ng tin trªn thÕ giíi vµ trong níc. Tr×nh ®é ®éi
ngò khoa häc cña chóng ta t¨ng ®¸ng kÓ, mét sè lÜnh vùc b¾t kÞp thÕ giíi.
VÒ vÊn ®Ò ph©n c«ng lao ®éng x· héi: Lµ mét níc n«ng nghiÖp víi gÇn
80% d©n sè vµ h¬n 70% lao ®éng sèng ë n«ng th«n vµ lµm n«ng nghiÖp. DÇn
mét sè thµnh phÇn lao déng chuyÓn dÇn tõ ngµnh n«ng nghiÖp sang c«ng
nghiÖp. Trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ x©y dùng viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh
c«ng nghiÖp dÖt - may, da - giµy... c¸c khu c«ng nghiÖp chÕ xuÊt, c¸c c«ng
tr×nh x©y dùng c«ng nghiÖp vµ giao th«ng, thuû lîi ®· thu hót lîng lín lao
déng, c¸c lao ®éng míi vµ lao ®éng ®ang lµm trong n«ng nghiÖp - vµo lµm
viÖc trong c¬ së c«ng nghiÖp.
Ngoµi ra cßn cã mét sè lÜnh vùc kh¸c còng ph¸t triÓn nh: c«ng nghÖ
th«ng tin víi viÖc ph¸t triÓn m¹ng Internet ®· nèi m¹ng trªn kh¾p thÕ giíi ®·
gi¶i quyÕt bao nhiªu khã kh¨n vµ t¨ng thªm thu©n lîi cho viÖc ph¸t triÓn kinh
tÕ cho toµn bé x· héi.
3- Nh÷ng h¹n chÕ cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ níc ta:
Tríc ®©y trong nh÷ng n¨m tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc chóng ta
®· x¸c ®Þnh c«ng nghiÖp ho¸ "lµ nhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é lªn
chñ nghÜa x· héi " song níc ta vÉn m¾c ph¶i sai lÇm b»ng c¸ch nhËn thøc vÒ
c«ng nghiÖp ho¸.
17
Tõ cuèi nh÷ng n¨m 70, ®Êt níc ®· l©m vµo khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi
víi nh÷ng khã kh¨n gay g¾t l¹m ph¸t.
Khi ®ã do t duy lý luËn bÞ l¹c hËu, gi÷ lý luËn vµ thùc tiÔn cã kho¶ng
c¸ch qu¸ xa t duy cò vÒ chñ nghÜa x· héi theo m« h×nh tËp trung quan liªu,
bao cÊp ®· c¶n trë sù ph¸t triÓn cña thùc tiÔn s¶n xuÊt, chÕ ®é bao cÊp dÉn ®Õn
t×nh tr¹ng tr× chÖ trong c«ng viÖc: û l¹i lêi nh¸c, phô thuéc vµo Nhµ níc.
Kh«ng n¨ng ®éng s¸ng t¹o b»ng c«ng t¸c ®îc giao, kh«ng cÇn quan t©m ®Õn
kÕt qu¶ ®¹t ®îc.
Trong s¶n xuÊt s¶n phÈm lµm ra kh«ng ®ñ chÊt lîng l¹m ph¸t cµng t¨ng.
K×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc ®êi sèng x· héi thÊp kÐm, nghÌo khã.
Tríc ®©y chóng ta do kh«ng thÊy ®îc quy luËt lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn sÏ
kÐo theo quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn nªn chóng ta ®· ®i ngîc l¹i quy luËt nµy
vµ muèn ¸p ®Æt mét quan hÖ s¶n xuÊt ®Ó kÐo theo sù ph¸t triÓn cña lùc lîng
s¶n xuÊt. Sau khi tiÕn hµnh ®æi míi chóng ta ®· tu©n theo ®óng quy luËt,
chuyÓn nÒn kinh tÕ sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ho¹t ®éng trªn c¬ chÕ
thÞ trêng lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng, lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn do ®ã
quan hÖ s¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn theo. MÆt kh¸c ph¶i t¹o ra yÕu tè tÝch cùc
biÕn c¸c yÕu tè chñ quan v× nã cã tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi v× r»ng ý thøc cã tÝnh
vît tríc nªn quan hÖ s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng vît so víi s¶n lîng s¶n xuÊt vît tríc
ë ®©y lµ sù vît tríc cã tÝnh phï hîp, vît tríc dùa trªn c¬ së suy luËn khoa
logic, dùa trªn c¸c quy luËt vµ cao h¬n lµ sù vît tríc kiÕn tróc thîng tÇng so
víi c¬ së h¹ tÇng. Nã còng ph¶i dùa trªn sù phï hîp víi quy luËt vµ c¬ së lý
luËn khoa logic.
§¸ng tiÕc lµ chóng ta v× muèn rót ng¾n thêi kú qu¸ ®é chóng ta ®· tuyÖt
®èi ho¸ nh©n tè chñ quan vµ chÝnh trÞ cho r»ng chØ cÇn néi dung vµ sù l·nh
®¹o cña §¶ng céng s¶n th× chóng ta cã thÓ lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp
víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt.
KÕt qu¶ cuèi cïng ®em l¹i lµ kinh tÕ quèc doanh kÐm hiÖu qu¶ cßn kinh
tÕ ngoµi quèc doanh l¹i bÞ k×m h·m kh«ng ngãc ®Çu lªn ®îc. NÒn kinh tÕ tuy
®¹t ®îc ®é t¨ng trëng nhÊt ®Þnh nhng sù t¨ng trëng ®ã kh«ng cã ph¸t triÓn v×
dùa vµo bao cÊp, bëi chi ng©n s¸ch l¹m ph¸t vay nî níc ngoµi. Con ngêi
kh«ng ®îc gi¶i phãng vµ bÞ l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng l¹c hËu tr× trÖ lµm
t¨ng chi phÝ lín cña c¶i x· héi.
§Õn khi ¸p dông chÝnh s¸ch kho¸n ®Êt cho nh©n d©n tù trång trät, ph¸ bá
hîp t¸c nªn Nhµ níc ®· cã nh÷ng bíc chuyÓn m×nh rÊt râ rÖt.
18
Trong lùa chän bíc ®i, ®· cã lóc chóng thiªn vÒ "¦u tiªn ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp nÆng coi ®ã lµ gi¶i ph¸p c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cho c«ng nghiÖp. Mµ
kh«ng coi träng ®óng møc cña ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhÑ,
c«ng nghiÖp ho¸ còng hiÓu mét c¸ch gi¶n ®¬n lµ qu¸ tr×nh x©y dùng mét nÒn
s¶n xuÊt ®îc c¬ khÝ ho¸ trong tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n. Chóng ta
thùc hiÖn chñ nghÜa x· héi å ¹t víi quy m« lín. Quèc h÷u ho¸ toµn bé c¸c xÝ
nghiÖp t nh©n.
KÕ ho¹ch kinh tÕ cña níc ta hÇu nh dËm ch©n t¹i chç víi nh÷ng viÖn
nghiªn cøu bao cÊp chØ ®¹o th× lµm sao kh«ng thÓ ph¸t huy ®îc n¨ng lùc s¸ng
t¹o víi ®ång vèn Ýt kh«ng ®ñ ®Ó cho nghiªn cøu kh«ng cung cÊp ®Çy ®ñ kinh
phÝ cho c¸c viÖc øng dông nã vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt. Trong khi ®ã nh×n ra bªn
ngoµi khoa häc kü thuËt cña c¸c níc ph¸t triÓn nh vò b·o vµ trë thµnh lùc lîng
s¶n xuÊt trùc tiÕp thÊm vµo tÊt c¶ c¸c yÕu tè cña con ngêi.
Mét h¹n chÕ n÷a lµ chóng ta m¾c ph¶i ®ã lµ ta ®· phñ nhËn quy luËt gi¸
trÞ s¶n xuÊt hµng ho¸ kinh tÕ thÞ trêng. Thùc chÊt ë ®©y còng lµ do nh÷ng nhËn
thøc sai lÇm, chñ quan nãng véi mµ chóng ta ®· cho r»ng kinh tÕ níc ta ph¶i
tu©n theo quy luËt gi¸ trÞ s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ c¬ chÕ thÞ trêng mµ kh«ng hiÓu
®iÒu quy luËt nhÊt ®ã lµ: Níc ta míi ë giai ®o¹n cña thêi kú qu¸ ®é.
Nh÷ng h¹n chÕ trªn vÉn b¾t nguån tõ sù nhËn thøc sai lÇm vÒ quÊ tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, tõ mét nÒn kinh tÕ cßn qu¸ l¹c hËu vµ chÞu
nhiÒu tµn ph¸ cña chiÕn tranh...
Tõ nh÷ng nguyªn nh©n vµ h¹n chÕ trªn cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸
hiÖn ®¹i ho¸ cña níc ta hiÖn nay, phÇn III cña tiÓu luËn cã ®Ò xuÊt mét sè gi¶i
ph¸p c¬ b¶n gãp phÇn vµo viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ níc ta.
Ch¬ng III
Môc tiªu ph¸t triÓn vµ gi¶i ph¸p thóc ®Èy sù nghiÖp
c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ níc ta
1- Nh÷ng môc tiªu – quan ®iÓm cô thÓ:
§Ó thùc hiÖn ®îc môc tiªu §¶ng ®Ò ra lµ lµm cho d©n giµu níc m¹nh x·
héi c«ng b»ng v¨n minh, ®Êt níc chuyÓn m×nh lªn chñ nghÜa x· héi th× ®i ®«i
19
víi viÖc cñng cè, hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt chóng ta nhÊt thiÕt ph¶i ph¸t
triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, v× kh«ng cã lùc lîng s¶n xuÊt hïng hËu víi n¨ng suÊt
cao th× kh«ng thÓ nãi ®Õn c«ng nghiÖp x· héi. Mét lÇn n÷a ta kh¼ng ®Þnh tÝnh
tÊt yÕu cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam. C«ng nghiÖp
ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®a níc ta vît qua mét chÆng ®êng dµi ®i lªn c«ng nghiÖp x·
héi tÝnh ®îc t×nh tr¹ng chung ®ã lµ sù tôt hËu ngµy cµng xa cña c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn so víi c¸c níc ph¸t triÓn. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ ®Ó x©y
dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho chñ nghÜa x· héi, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸ ®Êt níc th× cã tr¸nh ®îc nguy c¬ tôt hËu vÒ kinh tÕ vµ sù l¹c hËu vÒ tiÕn bé
x· héi.
Tõ sù ph¸t triÓn cña c¸c níc trªn thÕ giíi vµ sù nghiÖp ®æi míi ë níc ta
®· cñng cè cho chóng ta nh÷ng bµi häc lín vÒ nhËn thøc.
§ã lµ bµi häc vÒ qu¸t triÖt quan ®iÓm thùc tiÔn - quan ®iÓm c¬ b¶n vµ
hµng ®Çu cña triÕt häc M¸c xÝt - còng nh nguyªn t¾c th«ng nhÊt gi÷a lý luËn
vµ thùc tiÔn - nguyªn t¾c c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c Lªnin. Môc tiªu mµ §¹i
héi §¶ng lÇn VIII cña §¶ng ®Ò ra chÝnh lµ sù cô thÓ ho¸ hîp th«ng nhÊt vÒ
h×nh thøc kinh tÕ - x· héi vµo hoµn c¶nh cô thÓ cña x· héi. Ta ph¶i lu«n nhËn
thøc vËn dông ®óng ®¾n s¸ng t¹o hai mèi quan hÖ c¬ b¶n lµ quan hÖ b¶n chÊt
gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, quan hÖ gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn
tróc thîng tÇng.
Sù ®æi míi víi tÝnh chÊt míi mÎ kh« khan vµ phøc t¹p cña nã - ®ßi hái
ph¶i cã lý luËn kho häc soi s¸ng. Song ph¶i kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lý luËn vµ
thùc tiÔn.
Tríc t×nh h×nh ®ã §¶ng vµ Nhµ níc ®· nhËn ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh
mét c¸ch ®óng ®¾n, ®iÒu nµy ë §¹i héi §¶ng kho¸ VII ®· nªu râ rµng: Trong
xu híng quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt vµ ®êi sèng khoa häc - c«ng nghÖ trªn thÕ giíi
ngµy mét gia t¨ng th× c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i g¾n liÒn víi H§H, n©ng cao tr×nh
®é c«ng nghÖ... "TËn dông lîi thÕ cña níc ®i sau chóng ta tËp trung tríc hÕt
cho viÖc tiÕp thu c¸c thµnh tùu khoa häc cña thÕ giíi, øng dông më réng vµ
lµm chñ. §ång thêi ph¶i biÕt dµnh nç lùc nhÊt ®Þnh cho nh÷ng mòi nhän ph¸t
triÓn, t×m c¸ch ®i t¾t, ®ãn ®Çu t¹o nªn lîi thÕ c¹nh tranh c¶ vÒ ph¬ng diÖn kinh
tÕ vµ c«ng nghiÖp t¹o nªn sù ph¸t triÓn nhanh vµ n¾m v÷ng cña nÒn kinh tÕ".
2- Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i
ho¸ níc ta hiÖn nay:
20
- Xem thêm -
.DOC 
28 
285 
145 
