Tài liệu Tiểu luận vận dụng nguyên lý về mối quan hệ giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất phân tích hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp thương mại ở nước ta

Lêi më ®Çu Mçi x· héi ®îc ®Æc trng b»ng mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh, ®ã lµ sù thèng nhÊt gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt ë mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh vµ quan hÖ s¶n xuÊt t¬ng øng. Ph¬ng thøc s¶n xuÊt cã tiÕn bé, cã phï hîp th× x· héi míi ph¸t triÓn phån vinh, ®Êt níc míi m¹nh giµu, chÝnh v× thÕ viÖc x©y dùng lùc lîng s¶n xuÊt vµ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lu«n lµ vÊn ®Ò trung t©m xiªn suèt trong mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn cña x· héi. Nã quyÕt ®Þnh sù tån vong, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña mçi x· héi. ViÖt Nam chuÈn bÞ gia nhËp vµo WTO, con ®êng héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi ®Çy cam go, thö th¸ch nhng còng trµn ®Çy hi väng vÒ mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña c¸c yÕu tè bªn ngoµi ®Æt ra yÒu cÇu kh«ng thÓ duy tr× ph¬ng thøc s¶n xuÊt cò, thay vµo ®ã cÇn ph¶i tõng bíc ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt sao cho phï hîp víi thêi ®¹i, ®Æc biÖt cÇn ph¶i duy tr× tèt mèi quan hÖ tèt gi÷a chóng. VËy cÇn ph¶i ph¸t huy vai trß cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt nh thÕ nµo cho phï hîp víi thêi cuéc ? Lµm thÕ nµo ®Ó cñng cè vµ duy tr× mèi quan hÖ gi÷a chóng? §ã lµ c©u hái lín ®Æt ra cho c¸c ngµnh vµ cho toµn x· héi. Bµi tiÓu luËn xin ®Æt ra vµ gi¶i quyÕt mét khÝa c¹nh nhá cña mèi quan hÖ gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ®Ó ph©n tÝch ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i ViÖt nam tríc ngìng cöa héi nhËp. vËn dông nguyªn lý vÒ mèi quan hÖ gi÷a lùc l îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt - ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp th ¬ng m¹i viÖt nam 1 Néi dung chÝnh A. C¬ së lý luËn 1. Lùc lîng s¶n xuÊt lµ g×? "Lùc lîng s¶n xuÊt lµ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi tù nhiªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nã thÓ hiÖn n¨ng lùc thùc tiÔn cña con ngêi cña con ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. Lùc lîng s¶n xuÊt bao gåm ngêi lao ®éng víi kü n¨ng lao ®éng cña hä vµ t liÖu s¶n xuÊt, tríc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, søc lao ®éng cña con ngêi vµ t liÖu s¶n xuÊt tríc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng, kÕt hîp víi nhau t¹o thµnh lùc lîng s¶n xuÊt." Trong c¸c yÕu tè cña lùc lîng s¶n xuÊt, ngêi lao ®éng lµ chñ thÓ cña qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt, víi søc m¹nh vµ kü n¨ng lao ®éng cña m×nh, sö dông t liÖu lao ®éng, tríc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng t¸c ®éng vµo ®èi tîng lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. Cïng víi qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt, søc m¹nh vµ kü n¨ng lao ®éng cña con ngêi ngµy cµng ®îc t¨ng lªn ®Æc biÖt lµ trÝ tuÖ cña con ngêi kh«ng ngõng ph¸t triÓn, hµm lîng trÝ tuÖ cña lao ®éng ngµy cµng cao. Cïng víi lao ®éng, c«ng cô lao ®éng còng lµ mét yÕu tè c¬ b¶n cña lùc lîng s¶n xuÊt, ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong t liÖu s¶n xuÊt. C«ng cô lao ®éng do con ngêi s¸ng t¹o ra, lµ søc m¹nh cña tri thøc ®· ®îc vËt thÓ ho¸, nã nh©n søc m¹nh cña con ngêi trong qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt. Cïng víi qu¸ tr×nh tÝch luü kinh nghiÖm, víi nh÷ng ph¸t minh vµ s¸ng chÕ kü thuËt, c«ng cô lao ®éng kh«ng ngõng ®îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn. ChÝnh sù c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn kh«ng ngõng cña c«ng cô lao ®éng ®· lµm biÕn ®æi toµn bé t liÖu s¶n xuÊt. XÐt cho ®Õn cïng ®ã lµ nguyªn nh©n s©u xa cña mäi biÕn ®æi x· héi. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c«ng cô lao ®éng lµ thíc ®o tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ngêi, lµ tiªu chuÈn ph©n biÖt c¸c thêi ®¹i kinh tÕ trong lÞch sö. Ngµy nay, khoa häc ®· ph¸t triÓn ®Õn møc trë thµnh nguyªn nh©n trùc tiÕp cña nhiÒu biÕn ®æi to lín trong s¶n xuÊt, trong ®êi sèng vµ trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp. Nh÷ng ph¸t minh khoa häc ®· trë thµnh ®iÓm xuÊt ph¸t ra ®êi nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt míi, nguyªn vËt liÖu míi, n¨ng lîng míi. Sù th©m nhËp ngµy cµng s©u cña khoa häc vµo trong s¶n xuÊt, trë thµnh mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña s¶n xuÊt ®· lµm cho lùc lîng s¶n xuÊt cã bíc nh¶y vät, t¹o thµnh cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®ai. Cã thÓ nãi: khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i lµ ®Æc trng cho lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. 2. Quan hÖ s¶n xuÊt lµ g× ? Quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt x· héi). Quan hÖ s¶n xuÊt bao gåm: quan hÖ së h÷u ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt, quan hÖ trong tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt, quan hÖ trong ph©n phèi s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. Quan hÖ s¶n xuÊt do con ngêi t¹o ra, nhng nã h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kh«ng phô thuéc vµo ý muèn chñ quan cña con ngêi. Gi÷a ba mÆt cña quan hÖ s¶n xuÊt thèng nhÊt víi nhau, t¹o thµnh mét hÖ thèng mang tÝnh æn ®Þnh t¬ng ®èi so víi sù vËn ®éng, ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña lùc lîng s¶n xuÊt. Trong ba mÆt cña quan hÖ s¶n xuÊt, quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt lµ quan hÖ xuÊt ph¸t, quan hÖ c¬ b¶n, ®Æc trng cho quan hÖ s¶n xuÊt trong tõng x· héi. Quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ vÒ tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt, quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm còng nh c¸c quan hÖ x· héi kh¸c. 2 Quan hÖ tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®Õn viÖc tæ chøc, ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nã cã thÓ thóc ®Èy hoÆc k×m h·m qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Quan hÖ tæ chøc vµ qu¶n lý do quan hÖ së h÷u quyÕt ®Þnh vµ nã ph¶i thÝch øng víi quan hÖ së h÷u. Tuy nhiªn cã trêng hîp, quan hÖ tæ chøc vµ qu¶n lý kh«ng thÝch øng víi quan hÖ së h÷u, lµm biÕn d¹ng quan hÖ së h÷u. Quan hÖ vÒ ph©n phèi s¶n phÈm s¶n xuÊt ra mÆc dï do quan hÖ së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ quan hÖ tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt chi phèi, song nã kÝch thÝch trùc tiÕp ®Õn lîi Ých cña con ngêi, nªn nã t¸c ®éng ®Õn th¸i ®é cña con ngêi trong lao ®éng s¶n xuÊt, vµ do ®ã cã thÓ thóc ®Èy hoÆc k×m h·m s¶n xuÊt ph¸t triÓn. xuÊt 3. V× sao ph¶i x©y dùng lùc lîng s¶n xuÊt phï hîp víi quan hÖ s¶n Lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt, chóng tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau, t¸c ®éng qua l¹i víi nhau mét c¸ch biÖn chøng, t¹o thµnh quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt-quy luËt c¬ b¶n nhÊt cña sù vËn ®éng, ph¸t triÓn x· héi. Sù vËn ®éng, ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh vµ lµm thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt cho phï hîp víi nã. Khi mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi ra ®êi, khi ®ã quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ mét tr¹ng th¸i mµ trong ®ã quan hÖ s¶n xuÊt lµ ‘h×nh thøc ph¸t triÓn’ cña lùc l îng s¶n xuÊt. Trong tr¹ng th¸i ®ã, tÊt c¶ c¸c mÆt cña quan hÖ s¶n xuÊt ®Òu ‘t¹o ®Þa bµn ®Çy ®ñ’cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Nã t¹o ®iÒu kiÖn sö dông vµ kÕt hîp mét c¸ch tèi u gi÷a ngêi lao ®éng víi t liÖu s¶n xuÊt vµ do ®ã lùc lîng s¶n xuÊt cã c¬ së ®Ó ph¸t triÓn hÕt kh¶ n¨ng ®ã. Sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt tõ chç phï hîp trë thµnh kh«ng phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Khi ®ã, quan hÖ s¶n xuÊt trë thµnh ‘xiÒng xÝch’ cña lùc lîng s¶n xuÊt, k×m h·m lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt, nhng quan hÖ s¶n xuÊt còng cã tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi vµ t¸c ®éng trë l¹i sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt quy ®Þnh môc ®Ých cña s¶n xuÊt, t¸c ®éng ®Õn th¸i ®é cña con ngêi trong lao ®éng s¶n xuÊt, ®Õn tæ chøc ph©n c«ng lao ®éng x· héi, ®Õn ph¸t triÓn vµ øng dông khoa häc c«ng nghÖ … vµ do ®ã t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ ®éng lùc thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Ngîc l¹i quan hÖ s¶n xuÊt lçi thêi l¹c hËu hoÆc tiªn tiÕn h¬n mét c¸ch gi¶ t¹o so víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Khi quan hÖ s¶n xuÊt k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, th× theo quy luËt chung, quan hÖ s¶n xuÊt cò sÏ ®îc thay thÕ b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt ®Ó thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Tuy nhiªn viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng ph¶i gi¶n ®¬n. nã ph¶i th«ng qua nhËn thøc vµ ho¹t ®éng c¶i t¹o x· héi cña con ngêi. Trong x· héi cã giai cÊp ph¶i th«ng qua ®Êu tranh giai cÊp, th«ng qua c¸ch m¹ng x· héi. B. Thùc tr¹ng Nh chóng ta ®· biÕt lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau. Mèi quan hÖ gi÷a chóng quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn cña 3 x· héi. ViÖt Nam chuÈn bÞ gia nhËp vµo WTO, trong bèi c¶nh quèc tÕ, hãa toµn cÇu ho¸ th× lùc lîng s¶n xuÊt cã nh÷ng biÕn ®æi nhÊt ®Þnh, chÝnh v× thÕ vÊn ®Ò x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi nã lµ hÕt søc cÊp thiÕt. VËn dông mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, bµi viÕt xin tr×nh bµy thùc tr¹ng ho¹t ®éng vµ ph¬ng híng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i tríc ngìng cöa héi nhËp. 1. Vai trß cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i Doanh nghiÖp th¬ng m¹i tån t¹i kh¸ch quan trong nÒn kinh tÕ vµ cã vai trß quan träng ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh. Qua c¸c thêi kú ph¸t triÓn cña ®Êt níc, doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo viÖc phôc vô s¶n xuÊt, ®êi sèng, t¨ng trëng kinh tÕ – x· héi, tù th©n ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn to lín ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Nh÷ng thµnh c«ng cña ho¹t ®éng th¬ng m¹i sau 18 n¨m ®æi míi ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ¶nh hëng lín sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc: Thø nhÊt, sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm, n©ng cao thu nhËp cña ngêi lao ®éng. TÝnh tõ n¨m 2000-2003 doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®· thu hót thªm 148.800 lao ®éng. ®a thu nhËp b×nh qu©n cña ngêi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i lªn 1.196.000 ®ång/ ngêi/ th¸ng. Hai lµ, sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®· thóc ®Èy t¨ng trëng cao vµ æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ trong nh÷ng n¨m qua. N¨m 2003 doanh thu cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®¹t 606.733 tû ®ång chiÕm 42.5 % tæng doanh thu cña toµn bé doanh nghiÖp ViÖt Nam. Ba lµ, th«ng qua ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i, c¸c ho¹t ®éng, c¸c vÊn ®Ò vÒ x· héi ®îc gi¶i quyÕt ngµy mét tèt h¬n. N¨m 2003 møc nép ng©n s¸ch cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®¹t 25.9 % tæng thu ng©n s¸ch cña toµn bé doanh nghiÖp. Cïng víi sù ph¸t triÓn nhanh vÒ sè lîng doanh nghiÖp, hiÖu qu¶ kinh doanh cña hÖ thèng doanh nghiÖp th¬ng m¹i ViÖt Nam tuy cßn rÊt khiªm tèn nhng bíc ®Çu cã nh÷ng tiÕn bé mang tÝnh ®ét ph¸ quan träng. 2. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i MÆc dï cã tiÕn bé vÒ t¨ng trëng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh song so víi nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ héi nhËp kinh tÕ khu vùc, quèc tÕ hÖ thèng doanh nghiÖp th¬ng m¹i cßn béc lé yÕu kÐm bÊt cËp vÒ lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. VÒ lùc lîng s¶n xuÊt: HÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt h¹ tÇng phôc vô cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp cßn mang tÝnh tù ph¸t, cha cã quy ho¹ch ®Þnh híng. TÝnh ®Õn n¨m 2003 cã ®Õn 27.380 doanh nghiÖp th¬ng m¹i tËp trung ë nh÷ng ®Þa bµn thuËn lîi, víi hµng cÇn vèn ®Çu t Ýt chuyÓn ®æi nhanh, l·i suÊt cao vµ rñi ro Ýt, cßn mÆt hµng víi vèn ®Çu t lín cÇn nhËp khÇu cho nÒn kinh tÕ l¹i cha ®îc c¸c doanh nghiÖp tËp trung ®Çu t x©y dùng. Sè lîng doanh nghiÖp th¬ng m¹i lín nhng quy m« l¹i nhá vµ ph©n t¸n, ®i kÌm víi trang thiÕt bÞ l¹c hËu chÝnh v× thÕ hiÖu qu¶ kinh doanh vµ søc c¹nh tranh kh«ng cao. Tû suÊt lîi nhuËn/ vèn ®Çu t thÊp, s¶n xuÊt kinh doanh thua lç chiÕm 7.73% so víi tæng doanh nghiÖp trong c¶ níc. ViÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi víi ngêi lao ®éng cßn cha ®¶m b¶o, lao ®éng trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i cßn yÕu vÒ tr×nh ®é nghiÖp vô, cha cã nhµ qu¶n lý, chuyªn gia giái ®Ó kinh doanh trong vµ ngoµi níc. Còng cã thÓ ®Ò cËp thªm mét sè yÕu kÐm vÒ c¸c doanh nghiÖp nh: 4 Doanh nghiÖp nhËn thøc cha cao: MÆc dï doanh nghiÖp cña ViÖt Nam ®ang ngµy cµng lín m¹nh, nhËn thøc cña x· héi vµ doanh nh©n vÒ nh÷ng lîi Ých trong viÖc sö dông BDS cßn cha cao. C¸c chñ doanh nghiÖp, v× nhiÒu lý do, thêng vÉn ng¹i cung cÊp th«ng tin cho c¸c t vÊn ®éc lËp. C¸c doanh nghiÖp nhá h¬n th× thiÕu c¸c nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó thu thËp ®îc nh÷ng th«ng tin vÒ c¸c dÞch vô kinh doanh ®ang cã trªn thÞ trêng. Nãi chung lµ nh÷ng kh¸ch hµng tiÒm n¨ng cña BDS ®Òu thiÕu th«ng tin ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c vÒ nh÷ng dÞch vô ®ang cã trªn thÞ trêng. §iÒu ®¸ng mõng lµ gÇn ®©y tõ phÝa Nhµ níc ®· cã nh÷ng xu híng tÝch cùc h¬n, thÓ hiÖn b»ng viÖc ChÝnh phñ ghi nhËn môc tiªu ph¸t triÓn BDS trong ChÝnh s¸ch T¨ng trëng vµ Gi¶m nghÌo cña ViÖt Nam vµ ban hµnh mét nghÞ ®Þnh vÒ cung cÊp vµ sö dông dÞch vô t vÊn nh»m chÝnh thøc c«ng nhËn vµ ph¸t triÓn nghÒ nµy. Nhµ cung cÊp thiÕu th«ng tin: D÷ liÖu thèng kª vÒ c¸c ngµnh nghÒ vµ thÞ trêng cô thÓ cña ViÖt Nam cha ®îc hÖ thèng hãa vµ cha thèng nhÊt. Th«ng tin vÒ thÞ trêng níc ngoµi vµ kinh tÕ thÕ giíi, hay s¸ch kü thuËt chuyªn m«n vµ th«ng tin chuyªn biÖt cho c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô BDS kh«ng ph¶i lóc nµo còng cã s½n. § ©y còng lµ mét c¶n trë ®¸ng kÓ v× nh÷ng th«ng tin vµ c«ng cô nµy lµ ®Çu vµo quan träng ®Ó c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô BDS cung cÊp ®îc dÞch vô chÊt lîng cao vµ kÞp thêi cho doanh nghiÖp. VÒ quan hÖ s¶n xuÊt: Quan hÖ s¶n xuÊt cßn cha ®îc më réng, gi÷a c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i cßn cha cã sù liªn kÕt, hîp t¸c cïng ph¸t triÓn. H×nh thøc kinh doanh, liªn kÕt víi níc ngoµi cßn nhiÒu h¹n chÕ. Víi chñ tr¬ng ph¸t huy tèi ®a néi lùc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ, trong n¨m 2004 ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· kh«ng ngõng cè g¾ng c¶i thiÖn m«i trêng kinh doanh vµ ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ. §iÒu nµy thÓ hiÖn qua mét sè tÝn hiÖu kh¶ quan nh tæng vèn ®Çu t níc ngoµi n¨m 2004 dù kiÕn sÏ lµ 4 tû USD, ®øng thø ba trong khu vùc, chØ thÊp h¬n Singapore, Malaysia vµ t¬ng ®¬ng víi Th¸i Lan. Tuy nhiªn, bªn c¹nh ®ã cßn cã nh÷ng tÝn hiÖu ®¸ng lo ng¹i nh chØ sè n¨ng lùc c¹nh tranh t¨ng trëng (Growth Competitiveness Index - GCI) cña ViÖt Nam tôt 17 bËc vµ lµ møc tôt h¹ng m¹nh nhÊt trong tÊt c¶ c¸c nÒn kinh tÕ ®îc xÕp h¹ng so víi n¨m 2003. §iÒu nµy gîi lªn suy nghÜ r»ng ph¶i ch¨ng ViÖt Nam tuy ®¹t ®îc nhiÒu c¶i thiÖn vÒ m«i trêng kinh doanh, song vÉn cha ®ñ ®Ó duy tr× vµ n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. HÖ thèng ph¸p luËt yÕu kÐm vÉn cßn lµ mét c¶n trë lín: Theo §iÒu tra vÒ C¶m nhËn cña Doanh nghiÖp n¨m 2004 do DiÔn ®µn Doanh NghiÖp ViÖt Nam thùc hiÖn, c¸c doanh nghiÖp ®îc pháng vÊn vÉn cha hµi lßng víi m«i trêng ph¸p lý vµ chÝnh s¸ch hiÖn t¹i, víi ®iÓm trung b×nh lµ 2, 09 trªn thang ®iÓm tèi ®a lµ 4, thÓ hiÖn møc nãi chung kh«ng hµi lßng. HÖ thèng ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch vÒ kinh doanh hiÖn nay cßn nhiÒu m©u thuÉn vµ thiÕu ®ång bé. M©u thuÉn kh«ng chØ tån t¹i trong b¶n th©n c¸c luËt vµ chÝnh s¸ch mµ cßn xuÊt hiÖn thªm khi c¸c luËt vµ chÝnh s¸ch míi ra ®êi tån t¹i song song víi c¸c v¨n b¶n cò. ViÖc thùc thi ph¸p luËt lµ mét kh©u yÕu nhÊt trong hÖ thèng ph¸p luËt cña ViÖt Nam. Còng trong ®iÒu tra nãi trªn cña DiÔn ®µn Doanh nghiÖp ViÖt nam, c¸c doanh nghiÖp ®· bµy tá møc ®é hµi lßng víi viÖc thùc thi luËt ph¸p chØ ë møc ®iÓm trung b×nh lµ 1, 85 trªn thang ®iÓm 4. VÝ dô, chÕ tµi thùc thi c¸c quy ®Þnh b¶o ®¶m hiÖu lùc hîp ®ång cña ViÖt Nam lµ mét chÕ tµi ®îc coi lµ kÐm hiÖu qu¶ nhÊt trong khu vùc. Thêi gian trung b×nh ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp hîp 5 ®ång ë ViÖt Nam lµ 404 ngµy víi 37 thñ tôc vµ chi phÝ lªn ®Õn 30% GDP trªn ®Çu ngêi - trong khi ®ã sè liÖu t¬ng øng ë Th¸i Lan lµ 390 ngµy, 26 thñ tôc vµ chi phÝ ë møc 13,4%. VÉn cßn kh¸ nhiÒu rµo c¶n ph¸p lý: M«i trêng ph¸p lý thuËn lîi lµ mét trong nh÷ng tiÒn ®Ò ®Ó hç trî sù ph¸t triÓn hiÖu qu¶ cña thÞ trêng BDS ë ViÖt Nam. Nh÷ng c¶i c¸ch ph¸p lý gÇn ®©y (vÝ dô nh LuËt Doanh nghiÖp) vµ qu¸ tr×nh tù do ho¸ nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc dÞch vô, ®· gióp thóc ®Èy thÞ trêng BDS ë ViÖt Nam tõ c¶ phÝa cung vµ cÇu. ChÝnh phñ ®· cã nhiÒu nç lùc c¶i thiÖn m«i trêng ®Çu t vµ kinh doanh ®Ó cñng cè niÒm tin cña giíi doanh nghiÖp, tuy nhiªn, vÉn cßn cã nhiÒu rµo c¶n ®èi víi thÞ trêng BDS ë ViÖt Nam. Næi bËt nhÊt lµ c¸c vÊn ®Ò nh chi phÝ gia nhËp thÞ trêng qu¸ cao ®èi víi mét sè c¸c lo¹i h×nh BDS nh d¹y nghÒ, kiÓm to¸n vµ së h÷u trÝ tuÖ. Ngoµi ra, vÉn cã nh÷ng m©u thuÉn gi÷a mét sè quy ®Þnh vµ v¨n b¶n ph¸p lý víi LuËt Doanh nghiÖp lµm h¹n chÕ nh÷ng giao dÞch BDS. VÝ dô nh giíi h¹n chi phÝ qu¶ng c¸o vµ xóc tiÕn th¬ng m¹i ®îc phÐp khÊu trõ thuÕ ë møc 10% trªn tæng chi phÝ cña doanh nghiÖp cã thÓ kh«ng khuyÕn khÝch c¸c DNNVV sö dông nh÷ng dÞch vô nµy v× nh÷ng chi phÝ vît qu¸ h¹n møc nµy sÏ kh«ng ®îc khÊu trõ khi tÝnh thuÕ. Khung ph¸p luËt cha hoµn chØnh Trong vßng mét thËp kû qua, ViÖt Nam ®· cã nh÷ng cè g¾ng ®¸ng kÓ ®Ó x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt vÒ s hu trÝ tu (SHTT). Bé luËt D©n sù ®îc th«ng qua n¨m 1995 cã mét phÇn vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ (PhÇn VI) vµ sau ®ã lµ hµng lo¹t c¸c nghÞ ®Þnh vµ th«ng t híng dÉn thi hµnh ®îc ban hµnh. Tuy nhiªn, SHTT chØ lµ mét phÇn nhá trong Bé luËt D©n sù cho nªn cßn chung chung vµ t¬ng ®èi s¬ sµi, bªn c¹nh ®ã nhiÒu v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh díi luËt cha cô thÓ vµ chi tiÕt. Th«ng thêng ë c¸c níc ph¸t triÓn, luËt SHTT lµ mét bé luËt riªng biÖt rÊt chi tiÕt, râ rµng vµ ®îc chia ra c¸c nh¸nh cô thÓ (bao gåm: quyÒn t¸c gi¶ vµ së h÷u c«ng nghiÖp, s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, nh·n hiÖu hµng ho¸, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp...). C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng thêng ®Ò cËp ®Õn mét sè chÝnh s¸ch bÊt cËp trong viÖc ph¸t triÓn th¬ng hiÖu, vÝ dô nh quy ®Þnh vÒ chi phÝ cho ho¹t ®éng tiÕp thÞ vµ qu¶ng c¸o kh«ng ®îc qu¸ 10% tæng chi phÝ ®Ó tÝnh thuÕ thu nhËp trong LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. C¬ chÕ xö lý vi ph¹m cßn qu¸ yÕu HiÖn t¹i, cã nhiÒu c¬ quan cïng tham gia viÖc thùc thi b¶o hé th¬ng hiÖu nh Côc SHTT, Qu¶n lý thÞ trêng, C«ng an Kinh tÕ, Thanh tra khoa häc c«ng nghÖ, Bé ®éi biªn phßng, H¶i quan, Toµ ¸n. Tuy nhiªn, kh«ng cã c¬ quan nµo chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh vÒ vÊn ®Ò nµy. C¸c thÈm ph¸n thêng thiÕu kiÕn thøc chuyªn m«n vÒ SHTT, v× vËy khi xÐt xö, ph¶i phô thuéc vµo ý kiÕn cña nhiÒu c¬ quan kh¸c tríc khi ®a ra ph¸n quyÕt. §iÒu nµy lµm cho quy tr×nh xö lý vi ph¹m cña toµ ¸n kÐo dµi vµ kh«ng hiÖu qu¶. Do vËy, nhiÒu doanh nghiÖp lµ n¹n nh©n cña t×nh tr¹ng ®¸nh c¾p vµ nh¸i th¬ng hiÖu ®· buéc ph¶i ®µm ph¸n trùc tiÕp víi ®èi tîng vi ph¹m. C¸ch gi¶i quyÕt kh«ng chÝnh thøc nh thÕ nµy kh«ng nh÷ng g©y tèn kÐm vÒ thêi gian vµ tiÒn b¹c cho doanh nghiÖp mµ cßn t¹o c¬ héi cho tham nhòng. NhiÒu doanh nghiÖp cho r»ng møc xö ph¹t hµnh chÝnh ®èi víi vi ph¹m th¬ng hiÖu hiÖn nay tõ 2 triÖu ®Õn 100 triÖu ®ång lµ cßn qu¸ thÊp vµ kh«ng cã t¸c dông nhiÒu ®Õn viÖc ng¨n ngõa t×nh tr¹ng lµm hµng nh¸i hoÆc hµnh vi ®¸nh c¾p th¬ng hiÖu. ViÖc xö ph¹t h×nh sù l¹i rÊt Ýt khi ®îc ¸p dông mµ møc ph¹t còng chØ tõ 20 ®Õn 200 triÖu ®ång . N¨ng lùc h¹n chÕ cña c¸c c¬ quan qu¶n lý viÖc ®¨ng ký vµ thùc thi b¶o hé SHTT 6 GÇn ®©y sè lîng hå s¬ ®¨ng ký b¶o hé nh·n hiÖu hµng ho¸ ®· t¨ng nhiÒu do c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ngµy cµng nhËn thøc tèt h¬n vÒ tÇm quan träng cña th¬ng hiÖu. Trong n¨m 2003, Côc SHTT ®· nhËn ®îc tæng sè gÇn 16.000 hå s¬ xin ®¨ng ký së h÷u c«ng nghiÖp. HiÖn Côc cha cã chi nh¸nh t¹i c¸c tØnh thµnh vµ víi tæng sè 140 c¸n bé th× khèi lîng c«ng viÖc nh vËy lµ qu¸ t¶i. Vµo n¨m 2002, Côc ®· x©y dùng trang web cña m×nh, cung cÊp mét sè thèng kª c¬ b¶n vÒ sè lîng hå s¬ ®¨ng ký së h÷u c«ng nghiÖp vµ mét sè rÊt Ýt c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn trang web nµy vÉn cha ®¨ng t¶i nh÷ng th«ng t híng dÉn chi tiÕt, nh÷ng thñ tôc hay biÓu mÉu ®Ó ngêi dïng cã thÓ tham kh¶o vµ ®¨ng ký, vµ c¸c th«ng tin cha ®îc cËp nhËt thêng xuyªn. HiÓu biÕt h¹n chÕ vÒ th¬ng hiÖu tõ phÝa doanh nghiÖp vµ thiÕu v¾ng c¸c chuyªn gia giái vÒ th¬ng hiÖu MÆc dï c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña th¬ng hiÖu, song viÖc ®Çu t cho th¬ng hiÖu vÉn cßn rÊt dÌ dÆt. Theo c¸c chuyªn gia, viÖc ph¸t triÓn th¬ng hiÖu lµ v« cïng quan träng, cÇn ph¶i cã thêi gian vµ hÖ thèng; trong khi ®ã c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thêng chØ ®¨ng ký nh·n hiÖu khi s¶n phÈm cña m×nh b¸n ch¹y trªn thÞ trêng. Mét kÕt qu¶ kh¶o s¸t gÇn ®©y do b¸o Sµi Gßn TiÕp thÞ cho thÊy: chØ kho¶ng 16% doanh nghiÖp cã bé phËn chuyªn phô tr¸ch c«ng t¸c tiÕp thÞ, h¬n 80% doanh nghiÖp kh«ng cã chøc danh qu¶n lý nh·n hiÖu, vµ 74% doanh nghiÖp chØ ®Çu t díi 5% doanh thu cho viÖc x©y dùng vµ b¶o vÖ th¬ng hiÖu. Kh«ng chØ c¸c doanh nghiÖp mµ c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô t vÊn trong lÜnh vùc nµy còng Ýt vÒ sè lîng, thiÕu kü n¨ng vµ chuyªn m«n. PhÇn lín c¸c c«ng ty t vÊn chØ ®¬n thuÇn gióp c¸c doanh nghiÖp ®¨ng ký nh·n hiÖu; rÊt Ýt c«ng ty chuyªn s©u vÒ ph¸t triÓn th¬ng hiÖu. Cßn c¸c c«ng ty t vÊn níc ngoµi tuy cã tÝnh chuyªn nghiÖp vµ chuyªn m«n cao song cßn h¹n chÕ vÒ hiÓu biÕt t©m lý vµ v¨n ho¸ b¶n ®Þa nªn còng cha cung cÊp ®îc dÞch vô hç trî hiÖu qu¶. HÖ thèng hµnh chÝnh nÆng nÒ, lµm t¨ng chi phÝ cho doanh nghiÖp Trong n¨m qua, ®· cã nhiÒu tiÕn bé trong lÜnh vùc c¶i c¸ch hµnh chÝnh c«ng, mét vÝ dô cô thÓ lµ cho ®Õn th¸ng 10 n¨m 2004, m« h×nh Mét cöa -Mét dÊu ®· ®îc triÓn khai ë 40% c¸c tØnh, 86% c¸c huyÖn vµ 12% c¸c x·. Tuy nhiªn, c¸c thñ tôc hµnh chÝnh c«ng vÉn ®îc coi lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng chÝnh tíi m«i trêng kinh doanh vµ nh÷ng vÊn ®Ò thêng ®îc nh¾c ®Õn nhiÒu nhÊt lµ: Thñ tôc hµnh chÝnh cho kinh doanh cßn qu¸ nhiÒu, cã thñ tôc kh«ng cÇn thiÕt. Sù can thiÖp hµnh chÝnh th¸i qu¸ vµ tuú tiÖn cña c¸c c¬ quan nhµ níc vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. T×nh tr¹ng c¸n bé nhµ níc s¸ch nhiÔu vµ g©y khã kh¨n cho doanh nghiÖp cha gi¶m. Sù thiÕu minh b¹ch vµ thiÕu tr¸ch nhiÖm gi¶i tr×nh cña c¸c c¬ quan hµnh chÝnh. Mét vÝ dô cô thÓ lµ viÖc ®¨ng ký kinh doanh, mÆc dï ®· cã rÊt nhiÒu c¶i thiÖn kÓ tõ khi cã LuËt Doanh nghiÖp, nhng hiÖn nay ®Ó ®¨ng ký kinh doanh ë ViÖt Nam, doanh nghiÖp vÉn cÇn ph¶i chê 56 ngµy ®Ó hoµn thµnh 11 thñ tôc víi tæng chi phÝ chiÕm kho¶ng 29% thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi /n¨m. Còng víi c«ng viÖc ®ã ë Singapore, doanh nghiÖp chØ cÇn ®îi 8 ngµy, hoµn thµnh 7 thñ tôc víi chi phÝ chiÕm kho¶ng 1% thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi /n¨m. ChiÕn lîc ph¸t triÓn thÞ trêng vèn cña ChÝnh phñ vµ khu«n khæ ph¸p lý liªn quan cßn cã nhiÒu bÊt cËp: MÆc dï ChÝnh phñ ®· thÓ hiÖn quyÕt t©m ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n ViÖt Nam (qua QuyÕt ®Þnh sè 163/2003/QD-TTg ra ngµy 5/8/2003 ®Þnh ra c¸c môc tiªu chiÕn lîc nh ®a tæng gi¸ trÞ thÞ trêng chøng kho¸n ®¹t 2-3% GDP vµo n¨m 2005 vµ 10-15% GDP vµo n¨m 2010), nhng c¸c quy ®Þnh ph¸p lý hiÖn hµnh còng nh nh÷ng biÖn ph¸p triÓn khai dêng nh l¹i 7 kh«ng thèng nhÊt víi chiÕn lîc nµy. VÝ dô nh theo v¨n b¶n Nhµ níc gÇn ®©y nhÊt vÒ cæ phÇn hãa (ChØ thÞ sè 01 ChÝnh phñ th¸ng 1 n¨m 2003), Nhµ níc vÉn sÏ n¾m gi÷ Ýt nhÊt 51% cæ phÇn ®èi víi c¸c DNNN cæ phÇn hãa cã vèn trªn 5 tû ®ång vµ s¶n xuÊt kinh doanh cã l·i. Nh vËy, trong sè gÇn 2.000 DNNN n»m trong kÕ ho¹ch cæ phÇn hãa ®Õn n¨m 2005, sÏ cã rÊt Ýt trêng hîp mµ cæ ®«ng t nh©n ®îc chiÕm phÇn ®a sè trong c¸c c«ng ty lín. Tham nhòng ®e do¹ sù æn ®Þnh x· héi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ: C¸c doanh nghiÖp tr¶ lêi ®iÒu tra vÒ c¶m nhËn m«i trêng kinh doanh n¨m 2004 cña DiÔn ®µn Doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Òu cho r»ng ®Êu tranh chèng tham nhòng lµ hµnh ®éng cÊp b¸ch nhÊt mµ ChÝnh phñ cÇn tiÕn hµnh trong n¨m tíi. Tham nhòng lµm t¨ng chi phÝ kinh doanh vµ cã thÓ lµm mÐo mã c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ. Theo mét ®iÒu tra gÇn ®©y cña Ban Néi chÝnh Trung ¬ng, kÕt qu¶ s¬ bé cho thÊy r»ng tham nhòng ®ang lan trµn ë nh÷ng lÜnh vùc nh ®Çu t c¬ së h¹ tÇng, qu¶n lý ®Êt ®ai, thuÕ. Mét lo¹t nh÷ng vô viÖc tham nhòng lín ë c¸c bé ngµnh vµ tæng c«ng ty (nh dÇu khÝ, th¬ng m¹i) ®îc ph¸t hiÖn trong n¨m qua mét mÆt thÓ hiÖn quyÕt t©m chèng tham nhòng cña ChÝnh phñ, mÆt kh¸c thÓ hiÖn møc ®é trÇm träng vµ ¶nh hëng tiªu cùc cña tÖ n¹n nµy tíi nÒn kinh tÕ vµ m«i trêng kinh doanh. Cung cÇu h¹n chÕ: Do c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa (DNNVV) thêng cã thu nhËp vµ tÝch lòy thÊp, nhu cÇu sö dông dÞch vô bªn ngoµi, trong ®ã cã BDS, còng thÊp. NhiÒu DNNVV nãi r»ng hä kh«ng cã kh¶ n¨ng mua nh÷ng dÞch vô nµy theo gi¸ thÞ trêng. H¬n n÷a, nhiÒu DNNVV kh«ng nhËn thøc ®îc nh÷ng lîi Ých tiÒm n¨ng mµ BDS cã thÓ ®em l¹i, ®Æc biÖt lµ c¸c dÞch vô v« h×nh vµ kh«ng ®em l¹i lîi Ých ngay lËp tøc nh dÞch vô t vÊn qu¶n lý vµ t vÊn chiÕn lîc. Cung cña thÞ trêng BDS còng bÞ h¹n chÕ do mét sè nguyªn nh©n. C¸c nhµ cung cÊp dÞch vô kh«ng ph¶i lóc nµo còng hiÓu râ nh÷ng nhu cÇu cô thÓ cña c¸c doanh nghiÖp trong níc, hoÆc ®ñ chuyªn m«n vµ nguån lùc ®Ó thiÕt kÕ c¸c dÞch vô cho phï hîp víi nh÷ng nhu cÇu nµy. Hä thiÕu c¸c kü n¨ng vµ kinh nghiÖm t vÊn, ®Æc biÖt lµ thiÕu kh¶ n¨ng truyÒn ®¹t vÒ gi¸ trÞ cña dÞch vô t vÊn cho kh¸ch hµng. Chi phÝ ®Çu vµo cao: Céng ®ång doanh nh©n trong vµ ngoµi níc cho r»ng c¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm, chi phÝ ®Çu vµo s¶n xuÊt cao ®ang lµm ¶nh hëng nhiÒu tíi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Trong DiÔn ®µn Doanh nghiÖp n¨m 2004, c¸c doanh nghiÖp ®· th¶o luËn nhiÒu vÒ vÊn ®Ò nµy. C¸c chi phÝ ®Çu vµo hiÖn ®ang cßn cao bao gåm chi phÝ vËn t¶i, thuª v¨n phßng, ®ãng gãp an sinh x· héi vµ thiÕt bÞ s¶n xuÊt. B¶ng díi ®©y so s¸nh ba lo¹i chi phÝ kinh doanh t¹i Hµ Néi vµ mét sè thµnh phè kh¸c ë ch©u ¸, qua ®ã cho thÊy ViÖt Nam cã chi phÝ cao nhÊt so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh chÝnh trong khu vùc. Hµ Néi 25 Bangkok Manila Jakarta Thuª v¨n phßng (US$/m2/ th¸ng) Chi phÝ giao th«ng (US$/ 1.300 c«ng-ten-n¬ 40 feet tíi t /p Yokohama, NhËt B¶n) Chi phÝ ®ãng gãp cña chñ 17 doanh nghiÖp tÝnh trªn l¬ng th¸ng (l¬ng hu, b¶o 8 11 7 18 Kuala Lumpur 14 1.200 850 990 575 4 6.21 7.24 12 hiÓm y tÕ, b¶o hiÓm thÊt nghiÖp... - % l¬ng th¸ng) 3. Gi¶i ph¸p vµ ph¬ng híng ph¸t triÓn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i Xu thÕ ngµy nay lµ xu thÕ cña toµn cÇu ho¸, xu thÕ cña sù héi nhËp. Bëi vËy gia nhËp WTO ®èi víi ViÖt Nam lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan.ChØ cã héi nhËp th× chóng ta míi nhanh chãng ®uæi kÞp tr×nh ®é ph¸t triÓn cña thêi ®¹i. Díi sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè bªn ngoµi, lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ®Òu cã sù thay ®æi. ChÝnh v× thÕ duy tr× æn ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hÕt søc cÊp thiÕt. Lùc lîng s¶n xuÊt díi ¶nh hëng cña bªn ngoµi ngµy cµng tiÕn bé h¬n, quan hÖ s¶n xuÊt theo ®ã mµ còng thay ®æi. VËy gi¶i ph¸p ®Æt ra ®èi víi Nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp lµ g× ? §èi víi Nhµ níc: Thø nhÊt, Nhµ níc ph¶i hoµn thiÖn bé m¸y ph¸p luËt c¬ chÕ, chÝnh s¸ch nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho hÖ thèng doanh nghiÖp th¬ng m¹i ViÖt Nam cã ho¹t ®éng kinh doanh thuËn lîi. Nh÷ng u tiªn hµng ®Çu vÒ mÆt chÝnh s¸ch trong c¸c n¨m tíi lµ: C¶i c¸ch hÖ thèng tÝnh vµ thu thuÕ - nh÷ng quy ®Þnh qu¸ thiªn vÒ mÆt kiÓm so¸t h¬n lµ t¹o ®iÒu kiÖn trong viÖc tÝnh vµ thu thuÕ, bao gåm c¶ vÊn ®Ò hãa ®¬n VAT, sÏ lµ rµo c¶n lín ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp t nh©n muèn kinh doanh minh b¹ch, c«ng khai ®Ó tiÕp cËn ®îc ®Çy ®ñ c¸c nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn. Gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ nh÷ng h¹n chÕ trong chÝnh s¸ch vÒ ®Êt s¶n xuÊt vµ v¨n phßng gi¶i ph¸p nµy cã lÏ sÏ cã t¸c ®éng lín nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt trong mäi nç lùc ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n trong giai ®o¹n hiÖn nay. T¹o c¬ héi cho doanh nghiÖp t nh©n ®îc c¹nh tranh b×nh ®¼ng trong c¸c lÜnh vùc kinh doanh cho ®Õn nay vÉn dµnh riªng cho khu vùc doanh nghiÖp nhµ níc, nh dÇu khÝ, viÔn th«ng, c¬ së h¹ tÇng v.v. C¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n chØ ph¸t huy t¸c dông khi Nhµ níc ®ång thêi ®Èy m¹nh viÖc gi¶m bít sù ®éc quyÒn vµ trî cÊp kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. C¶i c¸ch vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp dÔ dµng thùc hiÖn c¸c thñ tôc vÒ gi¶i thÓ vµ ph¸ s¶n, s¸t nhËp, hîp nhÊt doanh nghiÖp. Nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch doanh nghiÖp tiÕp tôc t¨ng trëng cÇn ®i liÒn víi c¸c chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp tù do tho¸t khái nh÷ng lÜnh vùc kinh doanh kÐm hiÖu qu¶ ®Ó thùc sù n¨ng ®éng trong kinh doanh. Hai lµ, xóc tiÕn h×nh thµnh ®ång bé c¸c lo¹i thÞ trêng. Cho phÐp h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ trêng lao ®éng ®Ó mäi ngêi tù do chän nghÒ vµ n¬i lµm viÖc . Ba lµ, x©y dùng hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng hiÖn ®¹i, giao th«ng vËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c. §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i, th«ng tin thÞ trêng kÕt hîp víi viÖc ph¸t triÓn tæ chøc t vÊn, dÞch vô hç trî doanh nghiÖp th¬ng m¹i. C¸c gi¶i ph¸p tõ phÝa doanh nghiÖp: Mét lµ, t¨ng cêng kh¶ n¨ng thÝch øng víi m«i trêng kinh doanh th«ng qua ®Þnh híng chiÕn lîc Marketting cña doanh nghiÖp. Híng tíi kh¸ch hµng, chiÕn lîc c¹nh tranh, chiÕn lîc thÝch nghi th«ng qua tiÕn bé khoa häc kü thuËt. Hai lµ, t¨ng cêng c«ng t¸c x©y dùng, thùc hiÖn chiÕn lîc kinh doanh cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i t¬ng øng víi ®iÒu kiÖn c¹nh tranh trong bèi c¶nh héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi hiÖn nay. 9 Ba lµ, sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn cña doanh nghiÖp th¬ng m¹i, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån lùc lµ con ®êng phï hîp nhÊt ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n vÒ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Bèn lµ, gi¶m chi phÝ kinh doanh, khÐo lÐo kÕt hîp gi÷a vËn dông quy luËt gi¸ trÞ, c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ víi viÖc ®éng viªn mäi ngêi, mäi bé phËn trong doanh nghiÖp tham gia vµo c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ. N¨m lµ, ®æi míi c¬ cÊu qu¶n lý, hoµn thiÖn kü n¨ng qu¶n lý hiÖn ®¹i vµ tèc ®é t duy cña ®éi ngò l·nh ®¹o, qu¶n trÞ trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i. S¸u lµ, n©ng cao chÊt lîng nguån nh©n lùc trong c¸c doanh nghiÖp. Hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin, chñ ®éng ¸p dông th¬ng m¹i ®iÖn tö trong ®iÒu hµnh kinh doanh. ViÖc kÕt hîp gi÷a c¸c gi¶i ph¸p cña Nhµ níc vµ doanh nghiÖp ®ßi hái ph¶i diÔn ra song song. Vµ chØ khi cã sù kÕt hîp ®ång bé gi÷a c¸c biÖn ph¸p cña Nhµ níc vµ doanh nghiÖp th× tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i míi ®îc n©ng cao vµ tõ ®ã quan hÖ s¶n xuÊt míi ®îc h×nh thµnh, sÏ phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt míi. 10 KÕt luËn ViÖt nam gia nhËp WTO ®Æt ra nhiÒu khã kh¨n, thö th¸ch vµ còng ®Çy hi väng vÒ mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn. Trªn ®©y chØ lµ mét phÇn nhá vÒ thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ®èi víi vÊn ®Ò th¬ng m¹i khi níc ta ®øng tríc ngìng cöa héi nhËp. Nã chØ ra mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. Mèi quan hÖ nµy cÇn cã sù chuyÓn ®æi tÝch cùc khi ViÖt Nam héi nhËp ®ã lµ mét tÊt yÕu. Chóng ta cÇn ph¶i nç lùc nhiÒu trong x©y dùng lùc lîng s¶n xuÊt ngµy cµng tiÕn bé hiÖn ®¹i nhng còng kh«ng ®îc coi nhÑ vai trß cña quan hÖ s¶n xuÊt, lu«n ph¶i x©y dùng gi÷a chóng mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau. Cã ®îc nh vËy nÒn kinh tÕ míi ph¸t triÓn c©n ®èi, x· héi míi æn ®Þnh ®Ó hoµ nhËp vµo dßng ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi hiÖn nay. Em xin c¶m ¬n c« gi¸o ®· tËn t×nh gióp ®ì em trong viÖc lµm ®Ò c¬ng vµ hoµn thµnh bµi tiÓu luËn nµy. Lµ sinh viªn n¨m thø nhÊt nªn kiÕn thøc còng nh kÜ n¨ng viÕt cßn cha tèt. Em mong ®îc sù ®ãng gãp cña c« ®Ó bµi tiÓu luËn nµy ®îc hoµn thiÖn h¬n. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n c«! 11 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o - Thùc tr¹ng doanh nghiÖp qua kÕt qu¶ ®iÒu tra. Tæng côc thèng kª 2004 - Gi¸o tr×nh kinh tÕ c¸c ngµnh th¬ng m¹i dÞch vô. Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª Hµ Néi. - Kinh tÕ doanh nghiÖp th¬ng m¹i 2004. Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª Hµ Néi. - §æi míi c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i Nhµ níc ë níc ta hiÖn nay. Nhµ xuÊt b¶n lao ®éng Hµ Néi. - §Ò ¸n x©y dùng vµ ph¸t triÓn th¬ng hiÖu quèc gia. Côc xóc tiÕn th¬ng m¹i Bé Th¬ng m¹i. - Tµi liÖu trªn trang Wed: http://www.kinhdoanh.com.vn/ 12