A. PhÇn më ®Çu
Tõ khi con ngêi míi xuÊt hiÖn trªn hµnh tinh ®· tr¶i qua n¨m ph¬ng thøc
s¶n xuÊt ®ã lµ: Nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, x· héi phong kiÕn, x· héi chñ
nghÜa, t b¶n chñ nghÜa. T duy nhËn thøc cña con ngêi kh«ng dõng l¹i ë mét
chç mµ theo thêi gian t duy cña con ngêi cµng ph¸t triÓn cµng hoµn thiÖn h¬n.
Tõ ®ã kÐo theo sù thay ®æi ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt còng nh c¬ së s¶n
xuÊt. Tõ khi s¶n xuÊt chñ yÕu b»ng h¸i lîm s¨n b¾t, tr×nh ®é khoa häc kü
thuËt l¹c hËu th× ngµy nay tr×nh ®é khoa häc ph¸t triÓn m¹nh mÏ g¾n liÒn víi
sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸.
Kinh tÕ hµng ho¸ lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ –x· héi mµ trong ®ã s¶n
phÈm s¶n xuÊt ra ®Ó b¸n trªn thÞ trêng. Kinh tÕ thÞ trêng lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn
cao cña kinh tÕ hµng ho¸, trong ®ã toµn bé c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña
s¶n xuÊt ®Òu th«ng qua thÞ trêng. ë ViÖt Nam hiÖn nay, x©y dng nÒn kinh tÕ
thÞ trêng ®Þnh híng XHCN lµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh
®æi míi qu¶n lÝ kinh tÕ vµ ®· ®îc c¸c NghÞ quyÕt §¹i héi VI, §¹i héi VII… vµ
nhiÒu nghÞ quyÕt Trung ¦¬ng kh¼ng ®Þnh, trong ®ã c¬ chÕ thÞ tr êng vµ qu¶n lÝ
nhµ níc lµ hai yÕu tè c¬ b¶n cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Nh vËy ph¸t
triÓn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét tÊt yÕu kinh tÕ v¬Ý níc ta, lµ mét nhiÖm vô cÊp
b¸ch ®Ó chuyÓn nÒn kinh tÕ l¹c hËu cña níc ta thµnh nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, héi
nhËp vµo sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Vµ thùc tÕ nh÷ng n¨m ®æi míi ®·
chøng minh r»ng viÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhiÒu thµnh phÇn lµ
hoµn toµn ®óng ®¾n.
Còng v× vËy viÖc nghiªn cøu mèi quan hÖ biªn chøng gi÷a lùc l îng s¶n
xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt trong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr êng ®Þnh híng
XHCN ë Viªt Nam hiÖn nay l¹ rÊt quan träng vµ cÊp b¸ch. Bëi v× lùc l îng s¶n
xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt vµ mèi quan hÖ
t¸c ®éng qua l¹i gi÷a chóng t¹o thµnh qui luËt vÒ s phï hîp cña quan hÖ s¶n
xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt – qui luËt c¬ b¶n nhÊt cña
sù vËn ®éng ph¸t triÓn x· héi. Trong thêi gian quan nhê cã ®íng lèi chÝnh
s¸ch ®óng ®¾n cña §¶ng vµ nç lùc phÊn ®Êu cña toµn d©n chóng ta ®· ®¹t ®¬c
nhiÒu thµnh tùu to lín. NhÊt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay , trong lóc toµn §¶ng,
toµn d©n ta tÝch cùc tham gia gãp ý x©y dùng chiÕn lîc 10 n¨m ph¸t triÓn kinh
1
tÕ x· héi 2001-2010… th× viÖc nghiªn cøu mèi quan hÖ nµy l¹i cµng trë nªn
quan träng vµ cÊp thiÕt.
2
B. Néi dung
Ch¬ng I
Sù nhËn thøc vÒ lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt vµ
qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt
vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
i/ c¬ së lÝ luËn
1/ §«i nÐt vÒ lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt.
1.1. Lùc lîng s¶n xuÊt lµ g×?
Lùc lîng s¶n xuÊt lµ toµn bé nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt do x· héi t¹o ra, tríc
hÕt lµ c«ng cô lao ®éng vµ nh÷ng ngêi lao ®éng víi kinh ngiÖm vµ thãi quen
lao ®éng nhÊt ®Þnh ®· sö dông nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt ®ã ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt
chÊt cho x· héi.
Tõ thùc tr¹ng ®ã lý luËn vÒ lùc lîng s¶n xuÊt cña x· héi ®îc C.M¸c nªu
lªn vµ ph¸t triÓn mét c¸ch s©u s¾c trong c¸c t¸c phÈm chuÈn bÞ cho bé "T b¶n"
vµ chÝnh trong bé "T b¶n" M¸c ®· tr×nh bµy hÕt søc râ rµng quan ®iÓm cña
m×nh vÒ c¸c yÕu tè cÊu thµnh lùc lîng s¶n xuÊt cña x· héi trong ®ã bao gåm
søc lao ®éng vµ t liÖu s¶n xuÊt. §èi víi M¸c cïng víi t liÖu lao ®éng ®èi víi
lao ®éng còng thuéc vÒ t liÖu s¶n xuÊt, cßn trong t liÖu lao ®éng tøc lµ tÊt c¶
nh÷ng yÕu tè vËt chÊt mµ con ngêi sö dông ®Ó t¸c ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng
nh c«ng cô lao ®éng, nhµ xëng, ph¬ng tiÖn lao ®éng, c¬ së vËt chÊt kho tµng...
th× vai trß quan träng h¬n c¶ thuéc vÒ c«ng cô lao ®éng. C«ng cô lao ®éng lµ
yÕu tè quan träng nhÊt linh ho¹t nhÊt cña t liÖu s¶n xuÊt. Mäi thêi ®¹i muèn
®¸nh gi¸ tr×nh ®é s¶n xuÊt th× ph¶i dùa vµo t liÖu lao ®éng. Tuy nhiªn yÕu tè
quan träng nhÊt trong lùc lîng s¶n xuÊt chÝnh lµ con ngêi cho dï nh÷ng t liÖu
lao ®éng ®îc t¹o ra tõ tríc cã søc m¹nh ®Õn ®iÒu vµ ®èi tîng lao ®éng cã
phong phó nh thÕ nµo th× con ngêi vÉn lµ bËc nhÊt.
LÞch sö loµi ngêi ®îc ®¸nh dÊu bëi c¸c mèc quan träng trong sù ph¸t triÓn
cña lùc lîng s¶n xuÊt tríc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng. Sau bíc ngoÆt sinh häc, sù
xuÊt hiÖn c«ng cô lao ®éng ®¸nh dÊu mét bíc ngoÆt kh¸c trong sù chuyÓn tõ
vîn thµnh ngêi. Tõ kiÕm sèng b»ng s¨n b¾t h¸i lîm sang ho¹t ®éng lao ®éng
thÝch nghi víi tù nhiªn vµ dÇn dÇn c¶i t¹o tù nhiªn. Tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp
c«ng nghÖ l¹c hËu chuyÓn lªn c¬ khÝ ho¸ s¶n xuÊt. Sù ph¸t triÓn lùc lîng s¶n
xuÊt trong giai ®o¹n nµy kh«ng chØ giíi h¹n ë viÖc t¨ng mét c¸ch ®¸ng kÓ sè
3
lîng thuÇn tuý víi c¸c c«ng cô ®· cã mµ chñ yÕu lµ ë viÖc t¹o ra nh÷ng c«ng
cô hoµn toµn míi sö dông c¬ b¾p con ngêi. Do ®ã con ngêi ®· chuyÓn mét
phÇn c«ng viÖc n¨ng nhäc cho m¸y mãc cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy c¸c n¨ng lùc
kh¸c cña m×nh.
ë níc ta tõ tríc tíi nay nÒn kinh tÕ lÊy n«ng nghiÖp lµm chñ yÕu, nªn
tr×nh ®é khoa häc kü thuËt kÐm ph¸t triÓn. HiÖn thêi chóng ta ®ang ë trong
t×nh tr¹ng kÕ thõa nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt võa nhá nhoi, võa l¹c hËu so víi
tr×nh ®é chung cña thÕ giíi, h¬n n÷a trong mét thêi gian kh¸ dµi, nh÷ng lùc l îng Êy bÞ k×m h·m, ph¸t huy t¸c dông kÐm. Bëi vËy §¹i héi lÇn thø VI cña
§¶ng ®Æt ra nhiÖm vô lµ ph¶i "Gi¶i phãng mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt hiÖn cã. Khai
th¸c mäi kh¶ n¨ng tiÒm tµng cña ®Êt níc, sö dông cã hiÖu qu¶ sù gióp ®ì
quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc lîng s¶n xuÊt. MÆt kh¸c chóng ta ®ang ë
trong giai ®o¹n míi trong sù ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ®ang
chøng kiÕn nh÷ng biÕn ®æi c¸ch m¹ng trong c«ng nghÖ. ChÝnh ®iÒu nµy ®ßi
hái chóng ta lùa chän mét mÆt tËn dông c¸i hiÖn cã mÆt kh¸c nhanh chãng
tiÕp thu c¸i míi do thêi ®¹i t¹o ra nh»m dïng chóng ®Ó nh©n nhanh c¸c nguån
lùc tõ bªn trong. NÕu ph©n tÝch mét c¸ch kh¸ch quan th× râ rµng lùc l îng s¶n
xuÊt cña ta ®ang øng víi c¶ ba giai ®o¹n ph¸t triÓn cña lùc l îng s¶n xuÊt trong
nÒn v¨n minh loµi ngêi. Thùc tÕ hiÖn nay trong nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt c«ng cô
thñ c«ng vÉn ®ang lµ chñ yÕu, lao ®éng nÆng ®ang chiÕm tØ lÖ cao, ®Õn nay
vÉn cha hoµn thµnh c¬ khÝ ho¸ vµ thùc tÕ cha biÕt khi nµo míi xong. CÇn
kh¼ng ®Þnh mét vÊn ®Ò cã tÝnh quy luËt lµ trong lÞch sö bao giê còng cã sù ®an
xen cña tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau trong tõng yÕu tè cÊu thµnh lùc l îng s¶n
xuÊt.
Tuy nhiªn trªn thùc tÕ song song víi t×nh tr¹ng l¹c hËu trong ph¹m vi hÑp
nhÊt ®Þnh, chóng ta ®ang dÇn dÇn ®i lªn víi tù ®éng ho¸, sö dông thµnh th¹o
m¸y mãc vi tÝnh... §èi tîng lao ®éng thÊp kÐm ®ang ®îc bæ sung. ChÝnh v× lÏ
®ã mµ sÏ kh«ng cã c©u tr¶ lêi ®¬n thuÇn vÒ viÖc chØ nªn ph¸t triÓn lo¹i t liÖu
s¶n xuÊt nµo, c«ng cô g× vµ ®èi tîng lao ®éng nµo lµ chÝnh.
1.2. Quan hÖ s¶n xuÊt ® îc hiÓu ra sao:
Quan hÖ s¶n xuÊt lµ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi con ngêi trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt cña x· héi, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt con ngêi
ph¶i cã nh÷ng quan hÖ, con ngêi kh«ng thÓ t¸ch khái céng ®ång. Nh vËy viÖc
ph¶i thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ trong s¶n xuÊt tù nã ®· lµ vÊn ®Ò cã tÝnh qui
luËt råi. Nh×n tæng thÓ quan hÖ s¶n xuÊt gåm ba mÆt.
4
- ChÕ ®é së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt tøc lµ quan hÖ gi÷a ngêi ®èi víi t liÖu
s¶n xuÊt, nãi c¸ch kh¸c t liÖu s¶n xuÊt thuéc vÒ ai.
- ChÕ ®é tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh, tøc lµ quan hÖ gi÷a ng êi
víi ngêi trong s¶n xuÊt vµ trao ®æi cña c¶i vËt chÊt nh ph©n c«ng chuyªn m«n
ho¸ vµ hîp t¸c ho¸ lao ®éng quan hÖ gi÷a ngêi qu¶n lý víi c«ng nh©n.
- ChÕ ®é ph©n phèi s¶n xuÊt, s¶n phÈm tøc lµ quan hÖ chÆt chÏ víi nhau
vµ cïng mét môc tiªu chung lµ sö dông hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ t liÖu s¶n xuÊt
®Ó lµm cho chóng kh«ng ngõng ®îc t¨ng trëng, thóc ®Èy t¸i s¶n xuÊt më réng,
n©ng cao phóc lîi ngêi lao ®éng. §ãng gãp ngµy cµng nhiÒu cho nhµ níc x·
héi chñ nghÜa.
Trong c¶i t¹o vµ cñng cè quan hÖ s¶n xuÊt vÊn ®Ò quan träng mµ ®¹i héi
VI nhÊn m¹nh lµ ph¶i tiÕn hµnh c¶ ba mÆt ®ång bé: chÕ ®é së h÷u, chÕ ®é
qu¶n lý vµ chÕ ®é ph©n phèi kh«ng nªn coi träng mét mÆt nµo c¶ vÒ mÆt lý
luËn, kh«ng nghi ngê g× r»ng: chÕ ®é së h÷u lµ nÒn t¶ng quan hÖ s¶n xuÊt . Nã
lµ ®Æc trng ®Ó ph©n biÖt ch¼ng nh÷ng c¸c quan hÖ s¶n xuÊt kh¸c nhau mµ cßn
c¸c thêi ®¹i kinh tÕ kh¸c nhau trong lÞch sö nh møc ®· nãi.
- Thùc tÕ lÞch sö cho thÊy râ bÊt cø mét cuéc c¸ch m¹ng x· héi nµo ®Òu
mang mét môc ®Ých kinh tÕ lµ nh»m b¶o ®¶m cho lùc lîng s¶n xuÊt cã ®iÒu
kiÖn tiÕp tôc ph¸t triÓn thuËn lîi vµ ®êi sèng vËt chÊt cña con ngêi còng ®îc
c¶i thiÖn. §ã lµ tÝnh lÞch sö tù nhiªn cña c¸c qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn gi÷a c¸c
h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi trong qu¸ khø vµ còng lµ tÝnh lÞch sö tù nhiªn cña
thêi kú qu¸ ®é tõ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi t b¶n chñ nghÜa sang h×nh th¸i kinh
tÕ - x· héi céng s¶n chñ nghÜa.
- Vµ xÐt riªng trong ph¹m vi mét quan hÖ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh th× tÝnh chÊt
cña së h÷u còng quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt cña qu¶n lý vµ ph©n phèi. MÆt kh¸c
trong mçi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi nhÊt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ bao
giê còng gi÷ vai trß chi phèi c¸c quan hÖ s¶n xuÊt kh¸c Ýt nhiÒu c¶i biÕn
chóng ®Ó ch¼ng nh÷ng chóng khong ®èi lËp mµ cßn phôc vô ®¾c lùc cho sù
tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña chÕ ®é kinh tÕ - x· héi míi.
NÕu suèt trong qu¸ khø, ®· kh«ng cã mét cuéc chuyÓn biÕn nµo tõ h×nh
th¸i kinh tÕ - x· héi sang h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi kh¸c hoµn toµn lµ mét qu¸
tr×nh tiÕn ho¸ ªm ¶, th× thêi kú qu¸ ®é tõ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi t b¶n chñ
nghÜa hoÆc tríc t b¶n chñ nghÜa sang h×nh th¸i kinh tÕ céng s¶n chñ nghÜa
(CSCN) trong thêi ®¹i ngµy nay cµng kh«ng thÓ lµ mét qu¸ tr×nh ªm ¶. Chñ
5
nghÜa M¸c - Lªnin cha bao giê coi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi nµo ®· tån t¹i kÓ
tõ tríc ®Õn nay lµ chuÈn nhÊt. Trong mçi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cïng víi
mét quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ, ®iÓn h×nh cßn tån t¹i nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt
phô thuéc, lçi thêi nh lµ tµn d cña x· héi cò. Ngay ë c¶ c¸c níc t b¶n chñ
nghÜa ph¸t triÓn nhÊt còng kh«ng chØ cã mét quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa
thuÇn nhÊt. TÊt c¶ c¸c t×nh h×nh trªn ®Òu b¾t nguån tõ ph¸t triÓn kh«ng ®Òu vÒ
lùc lîng s¶n xuÊt kh«ng nh÷ng gi÷a c¸c níc kh¸c nhau mµ cßn gi÷a c¸c vïng
vµ c¸c ngµnh kh¸c nhau cña mét níc. ViÖc chuyÓn tõ quan hÖ s¶n xuÊt lçi thêi
lªn cao h¬n nh C.M¸c nhËn xÐt: "Kh«ng bao giê xuÊt hiÖn tríc khi nh÷ng ®iÒu
kiÖn tån t¹i vËt chÊt cña nh÷ng quan hÖ ®ã cha chÝn muåi..." ph¶i cã mét thêi
kú lÞch sö t¬ng ®èi l©u dµi míi cã thÓ t¹o ra ®iÒu kiÖn vËt chÊt trªn.
2- Qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt
vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
2.1. Quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l îng s¶n xuÊt m©u thuÉn hay phï hîp.
Trong t¸c phÈm gãp phÇn phª ph¸n khoa kinh tÕ - chÝnh trÞ n¨m 1859
C.M¸c viÕt "Trong sù s¶n xuÊt x· héi ra ®êi sèng cña m×nh, con ng êi ta cã
nh÷ng quan hÖ nhÊt ®Þnh, tÊt yÕu kh«ng phô thuéc ý muèn cña hä, tøc nh÷ng
quan hÖ s¶n xuÊt. Nh÷ng qui luËt nµy phï hîp víi mét tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt
®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt. Nh÷ng quan hÖ nµy phï hîp víi mét tr×nh ®é ph¸t
triÓn nhÊt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt vËt chÊt cña hä..." Ngêi ta thêng coi t tëng nµy cña M¸c lµ t tëng vÒ "Qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt
vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt".
Cho ®Õn nay hÇu nh qui luËt nµy ®· ®îc kh¼ng ®Þnh còng nh c¸c nhµ
nghiªn cøu triÕt häc M¸c xÝt. Kh¸i niÖm "phï hùop" ®îc hiÓu víi nghÜa chØ
phï hîp míi tèt, míi hîp qui luËt, kh«ng phï hîp lµ kh«ng tèt, lµ tr¸i qui luËt.
Cã nhiÒu vÊn ®Ò mµ nhiÒu lÜnh vùc ®Æt ra víi tõ "phï hîp" nµy. C¸c mèi quan
hÖ trong s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu d¹ng thøc kh¸c nhau mµ nh×n mét c¸ch tæng
qu¸t th× ®ã lµ nh÷ng d¹ng quan hÖ s¶n xuÊt vµ d¹ng nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt
tõ ®ã h×nh thµnh nh÷ng mèi lien hÖ chñ yÕu c¬ b¶n lµ mèi liªn hÖ gi÷a quan
hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. Nhng mèi liªn hÖ
gi÷a hai yªu tè c¬ b¶n nµy lµ g×? Phï hîp hay kh«ng phï hîp. Thèng nhÊt hay
m©u thuÉn? Tríc hÕt cÇn x¸c ®Þnh kh¸i niÖm phï hîp víi c¸c ý nghÜa sau.
6
- Phï hîp lµ sù c©n b»ng, sù thèng nhÊt gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp hay "sù yªn
tÝnh" gi÷a c¸c mÆt.
- Phï hîp lµ mét xu híng mµ nh÷ng dao ®éng kh«ng c©n b»ng sÏ ®¹t tíi.
Trong phÐp biÖn chøng sù c©n b»ng chØ lµ t¹m thêi vµ sù kh«ng c©n b»ng
lµ tuyÖt ®èi. ChÝnh ®©ylµ nguån gèc t¹o nªn sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn . Ta biÕt
r»ng trong phÐp biÖn chøng c¸i t¬ng ®èi kh«ng t¸ch khái c¸i tuyÖt ®èi nghÜa lµ
gi÷a chóng kh«ng cã mÆt giíi h¹n x¸c ®Þnh. NÕu chóng ta nh×n nhËn mét c¸ch
kh¸c cã thÓ hiÓu sù c©n b»ng nh mét sù ®øng im, cßn sù kh«ng c©n b»ng cã
thÓ hiÓu nh sù vËn ®éng. Tøc sù c©n b»ng trong s¶n xuÊt chØ lµ t¹m thêi cßn
kh«ng c©n b»ng kh«ng phï hîp gi÷a chóng lµ tuyÖt ®èi. ChØ cã thÓ quan niÖm
®îc sù ph¸t triÓn chõng nµo ngêi ta thõa nhËn tÝnh ch©n lý vÜnh h»ng cña sù
vËn ®éng. Còng v× vËy chØ cã thÓ quan niÖm ®îc sù ph¸t triÓn chõng nµo ngêi
ta thõa nhËn, nhËn thøc ®îc sù ph¸t triÓn trong m©u thuÉn cña lùc lîng s¶n
xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt chõng nµo ta thõa nhËn tÝnh vÜnh viÔn kh«ng phï hîp
gi÷a chóng.
Tõ nh÷ng lý luËn ®ã ®i ®Õn thùc t¹i níc ta còng vËy víi qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn lÞch sö l©u dµi cña m×nh tõ thêi ®å ®¸ ®Õn nay thêi v¨n minh hiÖn ®¹i. N íc ta ®i tõ sù kh«ng phï hîp hay sù l¹c hËu tõ tríc lªn ®Õn nay nÒn v¨n minh
®Êt níc. Tuy nhiªn qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh
®i tõ sù kh«ng phï hîp ®Õn sù phï hîp, nhng tr¹ng th¸i phï hîp chØ lµ sù t¹m
thêi, ng¾n ngñi, ý muèn t¹o nªn sù phï hîp vÜnh h»ng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt
víi quan hÖ s¶n xuÊt lµ tr¸i tù nhiªn, lµ thñ tiªu c¸i kh«ng thñ tiªu ® îc, tøc lµ
sù vËn ®éng.
Tãm l¹i, cã thÓ nãi thùc chÊt cña qui luËt vÒ mèi quan hÖ gi÷a lùc l îng
s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ qui luËt m©u thuÉn. Sù phï hîp gi÷a chóng chØ
lµ mét c¸i trôc, chØ lµ tr¹ng th¸i yªn tÜnh t¹m thêi, cßn sù vËn ®éng, dao ®éng
sù m©u thuÉn lµ vÜnh viÔn chØ cã kh¸i niÖm m©u thuÉn míi ®ñ kh¶ n¨ng v¹ch
ra ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn míi cã thÓ cho ta hiÓu ®îc sù vËn ®éng cña qui
luËt kinh tÕ.
2.2. Qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña lùc l îng s¶n xuÊt.
TÊt c¶ chóng ta ®Òu biÕt, quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l îng s¶n xuÊt lµ hai mÆt
hîp thµnh cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt cã t¸c ®éng qua l¹i biÖn chøng víi nhau.
ViÖc ®Èy quan hÖ s¶n xuÊt lªn qu¸ xa so víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn
7
cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ mét hiÖn tîng t¬ng ®èi phæ biÕn ë nhiÒu níc x©y
dùng x· héi chñ nghÜa. Nguån gèc cña t tëng sai lÇm nµy lµ bÖnh chñ quan,
duy ý chÝ, muèn cã nhanh chñ nghÜa x· héi thuÇn nhÊt bÊt chÊp qui luËt kh¸ch
quan. VÒ mÆt ph¬ng ph¸p luËn, ®ã lµ chñ nghÜa duy vËt siªu h×nh, qu¸ l¹m
dông mèi quan hÖ t¸c ®éng ngîc l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn
cña lùc lîng s¶n xuÊt. Sù l¹m dông nµy biÓu hiÖn ë "Nhµ níc chuyªn chÝnh v«
s¶n cã kh¶ n¨ng chñ ®éng t¹o ra quan hÖ s¶n xuÊt míi ®Ó më ®êng cho sù
ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt".
Nhng khi thùc hiÖn ngêi ta ®· quªn r»ng sù "chñ ®éng" kh«ng ®ång nghÜa
víi sù chñ quan tuú tiÖ, con ngêi kh«ng thÓ tù do t¹o ra bÊt cø h×nh thøc nµo
cña quan hÖ s¶n xuÊt mµ m×nh muèn cã. Ngîc l¹i quan hÖ s¶n xuÊt lu«n lu«n
bÞ qui ®Þnh mét c¸ch nghiªm ngÆt bëi tr¹ng th¸i cña lùc lîng s¶n xuÊt, bëi
quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l îng s¶n xuÊt.
Quan hÖ s¶n xuÊt chØ cã thÓ më ®êng cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn khi mµ
nã ®îc hoµn thiÖn tÊt c¶ vÒ néi dung cña nã, nh»m gi¶i quyÕt kÞp thêi nh÷ng
m©u thuÉn gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt.
+ Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh biÕn ®æi cña quan hÖ s¶n
xuÊt: lùc lîng s¶n xuÊt lµ c¸i biÕn ®æi ®Çu tiªn vµ lu«n biÕn ®æi trong s¶n xuÊt
con ngêi muèn gi¶m nhÑ lao ®éng nÆng nhäc t¹o ra n¨ng suÊt cao ph¶i lu«n
t×m c¸ch c¶i tiÕn c«ng cô lao ®éng. ChÕ t¹o ra c«ng cô lao ®éng míi. Lùc l îng
lao ®éng qui ®Þnh sù h×nh thµnh vµ biÕn ®æi quan hÖ s¶n xuÊt ki quan hÖ s¶n
xuÊt kh«ng thÝch øng víi tr×nh ®é, tÝnh chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt th× nã k×m
h·m thËm chÝ ph¸ ho¹i lùc lîng s¶n xuÊt th× nã k×m h·m thËm chÝ ph¸ ho¹i
lùc lîng s¶n xuÊt vµ ngîc l¹i.
+ Sù t¸c ®éng trë l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt. Quan
hÖ s¶n xuÊt khi ®· ®îc x¸c lËp th× nã ®éc lËp t¬ng ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt vµ
trë thµnh nh÷ng c¬ së vµ nh÷ng thÓ chÕ x· héi vµ nã kh«ng thÓ biÕn ®æi ®ång
thêi ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt. Thêng l¹c hËu so víi lùc lîng s¶n xuÊt vµ nÕu
quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é s¶n xuÊt, tÝnh chÊt cña lùc l îng s¶n xuÊt
th× nã thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. NÕu l¹c hËu so víi lùc lîng
s¶n xuÊt dï t¹m thêi th× nã k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l îng s¶n xuÊt. Së dÜ
quan hÖ s¶n xuÊt cã thÓ t¸c ®éng m¹nh mÏ trë l¹i ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt v×
nã qui ®Þnh môc ®Ých cña s¶n xuÊt qui ®Þnh hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt
vµ qu¶n lý x· héi, qui ®Þnh ph¬ng thøc ph©n phèi vµ phÇn cña c¶i Ýt hay nhiÒu
mµ ngêi lao ®éng ®îc hëng. Do ®ã nã ¶nh hëng tíi th¸i ®é tÊt c¶ quÇn chóng
8
lao ®éng. Nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn hoÆc kÝch thÝch hoÆc h¹n chÕ sù ph¸t
triÓn c«ng cô s¶n xuÊt, ¸p dông thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt hîp
t¸c ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ.
2. yªu cÇu cña quan ®iÓm
Mèi quan hÖ gi÷a LLSX vµ QHSX la fmèi quan hÖ cã tÝnh qui luËt c¬ b¶n
nhÊt cña sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña x· héi. Nhng LLSX ph¸t triÓn ®Õn mét møc
®é nhÊt ®Þnh dÉn ®Õn sù m©u thuÉn gay g¾t víi QHSX hiÖn cã, khiÕn cho QHSX
®ã trë thµnh xiÒng xÝch trãi buéc, k×m h·m LLSX. Do vËy ph¶I xo¸ bá QHSX
míi thay thÕ b»ng QHSX míi thÝch øng víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX míi
®Ó më ®êng cho LLSX ph¸t triÓn. Nh vËy kh«ng thÓ nãng véi thiÕt lËp QHSX
míi vµ còng kh«ng thÓ tuú tiÖn xo¸ bá QHSX hiÖn cã khi nã cßn t¹o ®iÒu kiÖn
cho LLSX ph¸t triÓn.
9
Ch¬ng 2: vËn dông mèi quan hÖ vµo viÖc x©y dùng nÒn
kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt nam hiÖn nay
1. Quan niÖm vÒ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam hiÖn nay
Thùc tiÔn vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi nh÷ng n¨m gÇn ®©y cho thÊy ,
m« h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ theo xu híng thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« tõ trung
t©m ,trong bèi c¶nh cña thêi ®¹i ngµy nay lµ m« h×nh hîp lý h¬n c¶. vµ ë níc ta
hiÖn nay viÖc thùc hiÖn m« h×nh nµy lµ néi dung c¬ b¶n cña c«ng cuéc ®ái míi .
vµ h¬n thÕ n÷a , nã cßn lµ c«ng cô, lµ ph¬ng thøc ®Ó ®i tíi môc tiªu x©y dùng
XHCN thµnh c«ng.
NÒn kinh tÕ níc ta hiªn nay æ giai ®o¹n qu¸ ®é chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp
trung, hµnh chÝnh ao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Do vËy , thùc chÊt cña giai
®o¹n qu¸ ®é nµy lµ mét vÊn ®Ò ®Æc biÖt cã ý nghÜa, cÇn ph¶i ®îc xem xÐt vµ
nghiªn có .
1.1ThÕ nµo lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng?
Kinh tÕ thÞ trêng lµ tr×nh ®ä ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸, trong ®ã
toµn bé c¸c yÕu tè “ ®Çu vµo” vµ “ ®Çu ra” cña s¶n xuÊt ®Òu th«ng qua thÞ tr êng.
Kinh tÕ hµng ho¸ vµ kinh tÕ thi trêng kh«ng ®ßng nhÊt víi nhau, chóng kh¸c
nhau vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn. Song vÒ c¬ b¶n, chóng cã cïng nguån ngèc vµ cïng
b¶n chÊt.
Kinh tÕ thÞ trêng lµ thÓ chÕ kinh tÕ vËn hµnh, nã cã thÓ ®îc thùc hiÖn díi chñ
nghÜa t b¶n còng nh chñ nghÜa x· héi. Cã ý kiÕn cho rÌng ®Þnh híng XHCN lµ
m©u thuÉn víi kinh tÕ thÞ trêng. §©y lµ ý kiÕn hoÇn toµn sai lÇm bëi v× kinh tÕ thÞ
trêng kh«ng phaØ lµ s¶n phÈm cña CNXH. MÆt kh¸c do kinh tÕ thÞ trêng lµ thÓ
chÕ kinh tÕ vËn hµnh, nã kh«ng ph¶I lµ c¬ së kinh tÕ cña mét chÕ ®é ,kinh tÕ thÞ
trêng vµ CNXH lµ cã thÓ dung hoµ.
1.2 Mét sè u , nhîc ®iÎm cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng
Kinh tÕ thÞ trêng cã c«ng lao hÕt søc to lín trong s nghiÖp x©y dùng , b¶o vÖ
tæ quèc . Sù ph¸t triÓn cña kihn tÕ thÞ trêng ®· thóc ®Èy qu¸n tr×nh tÝch tô vµ tËp
trung s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn ra ®êi cØa s¶n xuÊt lín cã tÝnh x· héi ho¸ cao; ®ång
thêi chän läc ®îc nh÷ng ngêi s¶n xuÊt giái , cã tr×nh ®é t¹o thµnh ®éi ngò c¸n bé
qu¶n lÝ cã tr×nh ®é , lao ®éng lµnh nghÒ ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn ngay cµng
m¹nh mÏ cña ®Êt níc. Thùc tiÔn nh÷ng n¨m ®æi míi ®· chøng minh r»ng viÖc
chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhiÒu thµnh phÇn lµ hoµn toµn ®óng ®¾n.
chóng ta ®· bíc ®Çu khai nth¸c ®îc tiÒm n¨ng trong níc vµ thu hót ®îc vèn, kÜ
10
thuËt c«ng nghÖ cña níc ngoµI, gi¶I phãng ®îc n¨ng lùc s¶n xuÊt , gãp phÇn
quyÕt ®Þnh vµo viÖc b¶o ®¶m t¨ng trëng kinh tÕ.
Nhng dï v¹y kinh tÕ thÞ trêng còng cã nh÷ng mÆt tr¸i cña nã. §¶ng vµ nhµ
níc ta còng kh«ng coi ®ã lµ liÒu thuèc v¹n n¨ng , v× vËy kh«ng khuyÕn khÝch
ph¸t triÓn nã vÒ mäi ph¬ng diÖn. Bëi lÏ viÖc tuyÖt ®èi ho¸ vai trß cña kinh tÕ thÞ
trêng sÏ r¬i µo mét sai lÇm nguy hiÓm tõ phÝa kh¸c. Kinh tÕ thÞ trêng tuy cã
nhiÒu ®iÓm m¹nh nhng b¶n th©n nã vèn cã nh÷ng khuyÕt ®iÓm mang tÝnh tù
ph¸t. H¬n thÕ n÷a . quan hÖ thÞ trêng cßn lµ m«I trêng thuËn lîi ®Ó ph¸t sinh
nhiÒu tiªu cùc vµ tÖ n¹n x· héi.
1.3 Mét sè quan ®iÓm vÒ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam hiÖn
nay
Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN cã nghÜa lµ nÒn kinh tÕ cña chóng ta
kh«ng ph¶I lµ kinh tÕ bao cÊp , qu¶n lý theo kiÓu tËp trung quan kiªu bao cÊp nh
tríc ®ay nhng ®ã còng kh«ng ph¶i lµ nÒn kinhn tÕ thÞ trêng tù do theo c¸ch cña
c¸c níc t b¶n .
NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN còng cã nh÷ng tÝnh chÊt chung cña
nÒn kinh tÕ: nÒn kinh tÕ vËn ®éng theo nh÷ng qui luËt vèn cã cña kinh tÕ thÞ trêng nh qui luËt gi¸ trÞ, qui luËt cung-cÇu , qui lu©t c¹nh tranh , cã chñ thÓ kinh tÕ
®éc lËp; thÞ mtrêng cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viwcj ph©n phèi c¸c nguån
lùckinh tÕ; gi¸ c¶ do thÞ trêng quyÕt ®Þnh , nhµ níc thùc hiÖn ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ
m« ®Ó gi¶m bít nh÷ng “ thÊt b¹i cña thÞ trêng”..
Nhng bÊt cø nÒn kinh tÕ thÞ trêng nµo còng ho¹t ®éng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn
lÞch sö – x· héi cña mét níc nhÊt ®Þnh, nªn nã bÞ chi phèi bëi ®iÒu kiªn lÞch sö
vµ ®Æc biªt lµ chÕ ®é x· héi cña níc ®ã vµ ë ViÖt Nam. NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh
híng XHCN cã nh÷ng ®Æc trng sau ®©y:
Thø nhÊt, nÒn kinh tÕ dùa trªn c¬ cÊu ®a d¹ng vÒ h×nh thøc së h÷u trong ®ã
së h÷u Nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o. Do ®ã nÒn kinh tÕ gåm nhiÒu thµnh phÇn ,
trong ®ã kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o.
Trong nÒn kinh tÕ níc ta, tèn t¹i ba lo¹i h×nh së h÷u c¬ b¶n lµ së h÷u toµn
d©n, së h÷u tËp thÓ, së h÷u t nh©n. Tõ ba lo¹i h×nh së h÷u c¬ b¶n ®ã h×nh thµnh
nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, nhiÒu tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã kh«ng chØ ra
søc ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ thuéc chÕ ®é c«ng h÷u , mµ cßn khuyÕn khÝch
ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ thuéc së h÷u t nh©n ®Ó h×nh thµnh nÒn kinh tÕ thÞ
trêng réng lín bao gåm c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ t doanh, c¸c h×nh thøc hîp t¸c liªn
11
doanh gi÷a trong vµ ngoµi níc, , c¸c h×nh thøc ®an xen vµ th©m nhËp vµo
nhaugi÷a c¸c thnµh phÇn kinh tÕ ®Òu cã thÓ tham gia thÞ trêng víi t c¸ch chñ thÓ
thÞ trêng.
Trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë níc ta, kinh tÕ Nhµ níc gi÷ vai trß
chñ ®¹o. ViÖc nµy lµ sù kh¸c biÖt cã tÝnh chÊt c¨n b¶n gi÷a kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh
híng XHCN víi kinh tÕ thÞ trêng cña c¸c níc kh¸c. tÝnh ®Þnh híng XHCN cña
nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta ®· qui ®Þnh kinh tÕ Nhµ nøoc ph¶i gi÷ vai trß chñ
®¹o trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn . Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc
lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó c¬ cÊu l¹i khu vùc kinh tÕ Nhµ níc vµ c¶i thiÖn
c¨n b¶n c¬ chÕ qu¶n lÝ doanh nghiÖp. Nhµ níc th«ng qua chÕ ®é tham dù cæ phÇn
®Ó khèng chÕ hoËt ®éng cña c¸c doanh nghiÖp theo ®Þnh híng cña Nhµ níc.
Thø hai, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN thùc hiÖn nhiÒu h×nh
thøc ph©n phèi theo thu nhËp: ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶n kinh
tÕ, ph©n phèi theo kÕt qu¶n lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, ph©n phèi dùa trªnmøc
®ãng gãp c¸c nguån lùc vµo s¶n xuÊt kinh doanh, vµ ph©n phèi th«ng qua c¸c
quÜ phóc lîi x· héi. Trong ®ã ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng gi÷ vai trß nßng
cèt, ®i ®«i víi chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt thu nhËp mét c¸ch hîp lÝ. Chóng ta coi bÊt
b×nh ®¼ng x· héi nh lµ mét trË tù tù nhiªn, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ , mµ
thùc hiÖn mét bíc ph¸t triÓn kinh tÕ g¾n liÒn víi c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n víi
tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi. Nh ta ®· biÕt mçi chÕ ®é x· héi cã mét chÕ ®é ph©n
phèi t¬ng øng víi nã. ChÕ ®é ph©n phèi do quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ , tríc hÕt
lµ quan hÖ së h÷u quyÕt ®Þnh. Ph©n phèi cã liªn quan ®Õn chÕ ®é x· héi, ®Õn
chÝnh trÞ.
NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë níc ta gåm nhiÒu thµnh phÇn kinh
tÕ v× vËy cÇn thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp. ChØ cã nh vËy míi
khai th¸c ®îc kh¶ n¨ng cña c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn , huy ®éng ®îc mäi
nguån lùc cña ®Êt níc vµo ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ.
Thø ba, c¬ chÕ vËn hµnh nÒn kinh tÕ lµ c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ
níc theo ®Þnh híng XHCN . §iÒu ®ã cã nghÜa lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng
XHCN ë ViÖt Nam còng vËn ®éng theo nh÷ng qui luËt kinh tÕ néi t¹i cña kinh tÕ
thÞ trêng nãi chung, thÞ trêng cã vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc ph©n phèi c¸c
nguån lùc kinh tÕ . Sù qu¶n lÝ cña nhµ níc nh»m h¹n chÕ, kh¾c phôc nh÷ng “ thÊ
b¹i cña thÞ trêng” , thùc hiÖn c¸c môc tiªu x· héi, nh©n ®¹o mµ b¶n th©n thÞ trêng
kh«ng thÓ lµm ®îc. NÒn kinh tÕ thÞ trêng cña chóng ta kh«ng ph¶I lµ nÒn kinh tÕ
thÞ trêng tù do, th¶ næi mµ nÒn kinh tÕ cã ®Þnh híng môc tiªu x· héi – x· héi
12
chñ nghÜa . Sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng lµ ph¬ng thøc , con ®êng thùc hiÖn môc
tiªu cña chñ nghÜa x· héi: d©n giµu , níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh.
Vai trß qu¶n lÝ cña nµ níc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hÕt søc quan träng. Sù
qu¶n lÝ cña nhµ níc ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ t¨ng trëng æn ®Þnh, ®¹t hiÖu qu¶
cao , ®Æc biÖt lµ ®¶m b¶o sù c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi. Nhng sù can thiÖp cña
nhµ níc còng cÇn ®¶m b¶o cho phï hîp víi thÞ trêng . V× vËy Nhµ níc sö dông
c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ lµ chÝnh ®Ó ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ.
Thø t, nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta lµ nÒn kinh tÕ më, héi nhËp víi kinh tÕ
thÕ giíi vµ khu vùc, thÞ trêng trong níc g¾n víi thÞ trêng thÕ giíi , thùc hiÖn
nh÷ng th«ng lÖ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, nhng vÉn gi÷ ®îc ®éc lËp chñ quyÒn vµ
b¶o vÖ lîi Ých quèc gia, d©n téc trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. §Æc ®iÓm nµy
ph¶n ¸nh s kh¸c biÖt gi÷a nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN víi nÒn kinh tÕ
®ãng, khÐp kÝn tríc ®æi míi. Trong ®iÒu kiÖn hiªn nay chØ cã më cöa kinh tÕ ,
héi nhËp vµo kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc thu hót ®îc vèn , kÜ thuËt – c«ng nghÖ
hiÖn ®¹i , kinh nghiÖm qu¶n lÝ kinh tÕ ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng theo thÕ m¹nh cña
nhµ níc ta, thùc hiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ tÕ thÞ trêng theo kiÓu rót ng¾n. Thùc hiÖn
më cöa kinh tÕ theo híng ®a ph¬ng ho¸ c¸c h×nh thøc kinh tÕ ®èi ngo¹i, híng
m¹nh vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm mµ trong níc
s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶.
2. Thùc tr¹ng kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam hiÖn nay
Trong nh÷ng n¨m qua, thùc hiÖn ®êng lèi cña §¶ng, chÝnh s¸ch cña
Nhµ Níc, ë níc ta ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi
nhiÒu h×nh thøc së h÷u, nhiÒu h×n thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. MÆc dï
cßn nhiÒu h¹n chÕ nhng kinh tÕ níc ta vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn , ®ãng gãp lín
vµ gi÷ vai trß chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ. Kinh tÕ tËp thÓ ph¸t triÓn ®a d¹ng vµ
ngµy cµng ®Þnh h×nh râ. Kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi ph¸t triÓn kh¸ nhanh.
Cã thÓ thÊy trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhÊt lµ tõ khi cã luËt doanh nghiÖp,
kinh tÕ t nh©n ®· phÇn nµo thoat khái mÆc c¶m, mét bé phËn t nh©n ®· m¹nh
dan ®Çu t vµo s¶n xuÊt, gãp phÇn t¨ng cña c¶I cho x· héi, gi¶i quyÕt viÖc lµm,
®ãng gãp cho ng©n s¸ch, ®æi míi bé mÆt kinh tÕ cña ®Êt níc. Tuy vËy kinh tÕ
t nh©n cßn nhiÒu han chÕ : quym« s¶n xuÊt kinh doanh cßn nhá bÐ. Tr×nh ®é
c«ng nghÖ cßn l¹c hËu, s¶n xuÊt thñ c«ng lµ chñ yÕu, thÞ trêng tiªu thô s¶n
phÈm kh«ng æn ®Þnh, tr×ng ®é qu¶n lÝ cßn kÐm , c¸n bé qu¶n lý chñ yÕu dùa
vµo kinh nghiÖm kh¶ n¨ng liªn doanh, liªn kÕt cßn yÕu , mét sè lµm ¨n phi
ph¸p díi nhiªï h×nh thøc kh¸c nhau.
13
ThÞ trêng hµng ho¸ , dÞch vô lµ thÞ trêng dÔ nhËn biÕt nhÊt vµ ph¶n ¸nh bÒ
næi cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Trong nh÷ng n¨m ®æi míi võa
qua, thÞ trêng nµy ®· cã nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc, ®ång thêi cßn nhiÒu mÆt
h¹n chÕ . C¸c bíc chuyÓn chñ yÕu lµ: chuyÓn tõ mua b¸n cã kÕ ho¹ch vµ bao
cÊp sang mua b¸n theo c¬ chÕ thÞ trêng, gi¸ c¶ ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸
trÞ vµ quan hÖ cung cÇu chuyÓn thÞ trêng x· héi tõ tr¹ng th¸i chia c¾t , khÐp kÝn
sang tù do lu th«ng theo qui luËt Kinh tÕ thÞ trêng vµ ph¸p luËt; nhiÒu thµnh
phÇn kinh tÕ cïng tham gia; quan hÖ th¬ng m¹i quèc tÕ kh«ng ngõng më réng;
qu¶n lÝ nhµ níc ®èi víi thÞ trêng tong bíc thÝch øng víi kinh tÕ thÞ trêng vµ ®i
vµo nÒ nÕp. C¸c h¹n chÕ næi bËt cña thÞ trêng nµy lµ: s¶n phÈm dÞch vô t¨ng
chËm ; n¨ng lc c¹nh tranh cña hµng ho¸, dÞch vô cßn thÊp ; cha x©y dùng ®ù¬c
hÖ thèng th¬ng hiÖu, nh·n hiÖu hµng ho¸ cã chÊt lîng va uy tÝn cao …
ThÞ trêng vèn , nhÊt lµ thÞ trêng vèn dµi h¹ncã vai trß ®Æc biÖt quan träng
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. ThÞ trêng nµy cã bãn h¹n chÕ chÝnh :quy m« nhá
bÐ , c¸c c«ng ty tham gia cha nhiÒu, tæ chøc qu¶n trÞ kinh doanh, cung cÊp
th«ng tin vÒ ho¹t ®éng tµI chÝnh doanh nghiÖp cßn nhiÒu long tóng; viÖc ®iÒu
hµnh gi¸m s¸t thÞ trêng cßn nhiÒu bÊt cËp; giao dÞch tr¸i phiÕu míi chiÕm tû lÖ
thÊp trong tæng gi¸ trÞ chøng kho¸n giao dÞch ; sù qu¶n lÝ cña nhµ níc ®èi víi
thÞ trêng cha theo ®óng c¬ chÕ thÞ trêng, hoÆc bu«ng láng.
ThÞ trêng lao ®éng níc ta trong nh÷ng n¨m qua ®· dÇn ®îc h×nh thµnh vµ
ph¸t triÓn. Nhng nã còng cã nh÷ng khiÕm khuyÕt: mÊt c©n ®èi lín gi÷a xung
vµ cÇu lao ®éng, xÐt c¶ vÒ sè lîng vµ c¬ cÊu tr×nh ®é, c¬ cÊu ngµnh nghÒ ®·
qua ®µo t¹o; møc ®é “ thÞ trêng ho¸” c¸c quan hÖ lao ®éng vµ møc ®é di
chuyÓn lao ®éng thÊp; chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cßn nhiÒu bÊt cËp; hÖ thèng c«ng
cô cña thÞ trêng lao ®éng cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu .
ThÞ trêng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn nay ®· ghi nhËn nhiÒu tiÕn bé : ®· co
sù thay ®æi ®¸ng kÓ vÒ qui m«, lo¹i h×nh s¶n phÈm vµ h×nh thøc ho¹t ®éng; c¸c
kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· g¾n víi ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ ; c¸c h×nh thøc thùc
hiÖn s¶n phÈm khoa häc- c«ng nghÖ phong phó, ®a d¹ng h¬n; nhu cÇu øng
dông khoa hoc- c«ng nghÖ, tiÕn bé kÜ thuËt ngµy cµng cao; t tëng bao cÊp
trong nghiªn cøu vµ trong sö dông thµnh tù khoa häc ®· gi¶m ®I; c¬ héi ph¸t
triÓn ®îc më ra. Song sù g¾n kÕt gi÷a s¶n xuÊt víi khoa häc- c«ng nghÖ cßn
h¹n chÕ; viÖc qu¶ng b¸ c¸c s¶n phÈm KHCN cßn yÕu; thÞ phÇn KHCN vµ kÜ
thuËt tiÕn bé cña níc ta ë níc ngoµI cßn thÊp ; cã sù lÉn lén gi÷a qu¶n lÝ nhµ
níc víi qu¶n lÝ nghiÖp vô ®èi víi ho¹t ®éng KHCN vµ thÞ trêng KHCN.
14
VÒ thÞ trêng b©t ®éng s¶n ë níc ta hiÖn ®ang tån t¹i mét sè vÊn ®Ò: hiÕn
ph¸p x¸c ®Þnh ®Êt ®ai lµ tµI s¶n quèc gia, tøc ®Êt ®ai ko ph¶i lµ hµng ho¸
kh«ng ®îc mua b¸n ; nhµ níc gi÷ l¹i quyÒn së h÷u ®Êt , quyÒn quyÕt ®Þnh môc
®Ých sö dông , quyÒn giao ®Êt vµ ®¸nh thuÕ ®Êt . Tuy nhiªn c¬ së khoa häc cña
cña viÖc tÝnh gi¸ ®Òn bï ®Êt ®ai khi nhµ níc thu håi cha thËt râ. Trong lóc cha
h×nh thµnh thÞ trêng bÊt ®éng s¶n chÝnh thøc, c¸c trung t©m mua b¸n nhµ mäc
ra nhan nh¶n víi phÝ giao dÞch qu¸ cao, t×nh tr¹ng giao dÞch ngÇm phæ biÕn .
VÊn ®Ò ®Æt ra b©y giê lµ ph¶i qu¶n lÝ thÞ trêng quyÒn sö dông ®Êt chÆt chÏ vµ
cã hiÖu qu¶.
C¬ chÕ ph©n phèi lµ mét néi dung quan träng trong thÓ chÕ kinh tÕ. Cïng
víi qu¸ tr×nh chuyÓn sang ph¸t triÓn KTTT ®Þnh híng XHCN, ë níc ta nh÷ng
n¨m qua ®· cã sù thay ®æi lín trong ®èi tîng ph©n phèi, vÞ trÝ cña kh©u ph©n
phèi vµ vai trß cña c¸c c«ng cô ph©n phèi. C¬ chÕ ph©n phèi ®· gãp phÇn
quan träng vµo qua tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt, thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi.
C¸c vÊn ®Ò b×nh ®¼ng c«ng b»ng x· héi, gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp
vµ thiÕu viÖc lµm, sù ph©n ho¸ giµu nghÌo vµ kh¾c phôc c¸c tÖ n¹n x· héi lµ
nh÷ng vÊn ®Ò lín trong qu¸ tr×nh x©y dùng thÓ chÕ KTTT ®Þnh híng XHCN.
Trong qu¸ tr×nh qu¶n lÝ nhµ níc ®èi víi nÒn kinh tÕ: hiÖu lùc qu¶n lÝ nhµ
níc cßn nhiÒu h¹n chÕ ; hÖ thèng chÝnh vµ ph¸p luËt kinh tÕ cßn thiÕu ®ång
bé, thiÕu nhÊt qu¸n vµ nhiÒu mÆt cha phï hîp; ph©n ®Þnh chøc n¨ng cha râ
rµng, cßn biÓu hiÖn bu«ng láng trong mét sè lÜng vùc, nhng l¹i duy tr× qu¸ l©u
®éc quyÒn trong c¸c lÜnh vùc kh¸c. Cã thÓ nãi, tõ nhËn thøc míi, c«ng t¸c kÕ
ho¹ch ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n ë níc ta nh÷ng n¨m qua ®· cã c¸c bíc chuyÓn
quan träng:
+ ChuyÓn nhËn thøc tõ chç coi kÕ ho¹ch ho¸ la mét c¬ chÕ sang coi kÕ
ho¹ch ho¸ lµ mét trong c¸c c«ng cô qu¶n lÝ vÜ m« cña Nhµ níc.
+ ChuyÓn tõ chç coi nhÑ thÞ trêng vµ cha xem c¬ chÕ thÞ trêng lµ néi dung
c¬ b¶n cña c¬ chÕ qu¶n lÝ míi sang coi thÞ trêng võa lµ mét c¨n cø, võa lµ mét
®èi tîng cña kÕ ho¹ch ho¸, c¬ chÕ thÞ trêng lµ bé phËn h÷u c¬ cña c¬ chÕ qu¶n
lÝ míi.
+ ChuyÓn tõ kÕ ho¹ch ho¸ mang tÝnh hiÖn vËt sang kÕ ho¹ch ho¸ vÒ mÆt
gi¸ trÞ.
+ ChuyÓn tõ ph¬ng thøc kÕ ho¹ch ho¸ trùc tiÕp sang ph¬ng thøc kÕ ho¹ch
ho¸ mang tÝnh híng lµ chñ yÕu.
15
+ ChuyÓn tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cao ®é sang më réng ph©n cÊp trong
x©y dùng vµ thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cho c¸c cÊp vµ ®Þa
ph¬ng.
Nãi chung x©y dùng thÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta ®· cã nh÷ng bíc
tiÕn nhng ë trang th¸i ngËp ngõng; cßn thiÕu nhiÒu c¸c luËt vµ v¨n b¶n ph¸p
luËt. Cã nhiÒu ý kiÕn cho r»ng kinh tÕ ViÖt Nam phi thÞ trêng do ba lÝ do sau:
Nhµ níc can thiÖp vµo gi¸ c¶, nh ®Þnh gi¸ ®iÖn vµ mét sè mÆt hµng thiÕt yÕu
kh¸c; thø hai lµ viªc ®Çu t kh«ng theo tÝn hiÖu thÞ trêng; ba lµ hÖ thèng doanh
nghiÖp nhµ níc cång kÒnh, thua lç nhiÒu v× thÕ nhµ níc vÉn ph¶i tiÕp tôc hç
trî. Chóng ta cÇn nhËn biÕt nh÷ng thiÕu xãt trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh
tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ®Ó x©y dng mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn v÷ng
m¹nh.
3. Mèi quan hÖ gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ë níc ta hiÖn
nay.
QHSX cò vÉn cßn mang nÆng t tëng cña t duy cò, ®ang c¶n trë sù ph¸t
triÓn cña LLSX víi nhÞp ®é ph¸t triÓn nh vò b·o. Bªn c¹nh ®ã, LLSX cã sù
ph¸t triÓn thÊp kÐm, kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng, c¸c ®Þa ph¬ng
còng nh sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång bé gi÷a c¸c yÕu tè cña LLSX.
Hiªn nay mèi quan hÖ gi÷a LLSX vµ QHSX trong thêi k× qu¸ ®é lªn
CNXH ë níc ta vÉn mang tÝnh biÖn chøng: LLSX ph¸t triÓn vµ ®ßi hái QHSX
còng ph¶i cã sù thay ®æi cho phï hîp.
4. Gi¶i ph¸p vµ sù vËn dông mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a LLSX vµ QHSX
vµo c«ng cuéc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam
hiÖn nay.
Trong viÖc h×nh thµnh khung khæ thÓ chÕ KTTT ®Þnh híng XHCN ph¶i
®¶m b¶o t¹o lËp ®Çy ®ñ, ®ång bé c¸c yÕu tè KTTT vµ cña sù ®Þnh híng
XHCN, kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸i chung lµ KTTT vµ c¸i ®Æc thï lµ sù ®Þnh híng XHCN. §Ó t¹o lËp ®ång bé c¸c yÕu tè thÞ trêng, cÇn nhÊt qu¸n quan ®iÓm
khuyÕn khÝch t¹o lËp c¸c yÕu tè thÞ trêng, gi¶m thiÓu sù can thiÖp trùc tiÕp cña
nhµ níc; Nhµ níc thùc sù gi÷ vai trß vÜ m«, lµ “ bµ ®ì” t¹o ®iÒu kiÖn vµ m«I trêng thuËn lîi ®Ó thÞ trêng ph¸t triÓn ; xo¸ bá ®éc quyÒn khuyÕn khÝch c¹nh
tranh, t¹o s©n ch¬i ®¼ng cho c¸c chñ thÓ tham gia thÞ trêng. TiÕp tôc thùc hiÖn
nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn . Gi÷ v÷ng vai trß vµ
n©ng cao n¨ng lùc l·nh ®¹o cña §¶ng, qu¶n lÝ cña nhµ níc, kiªn ®Þnh môc tiªu
®· chän. CÇn ®Èy m¹nh nghiªn cøu lÝ luËn vÒ ph¸t triÓn KTTT ®Þnh híng
16
XHCN cña ViÖt Nam. CÇn tiÕp tôc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn,
nhng ph¶i ®Æc biÖt chó träng ph¸t triÓn kinh tÕ nhµ níc.
§Ó ph¸t triÓn thÞ trêng hµng ho¸, dÞch vô cÇn tiÕp tôc x©y dùng, hoµn thiÖn
hÖ th«ng ph¸p luËt, c¸c c¬ chÕ, chÝnh sach vµ c«ng cô qu¶n lÝ víi c¸ chñ thÓ
tham gia thÞ trêng; Nhµ níc vµ c¸c hiÖp héi th¬ng m¹i chØ ®¹o x©y dùng hÖ
thèng th¬ng hiªu hµng ho¸ trong lu th«ng néi ®Þavµ ë thÞ trêng ngoµi níc; g¾n
s¶n xuÊt thÞ trêng vµ tiªu thô trong c¸c mét thÓ thèng nhÊt; ®Èy m¹nh c«ng
cuéc ®Êu tranh chèng bu«n lËu , bu«n b¸n hµng gi¶, trèn lËu thuÕ; t¨ng cêng
sù qu¶n lÝ cña nhµ níc trong lÜnh vùc lu th«ng hµng ho¸ dÞch vô.
CÇn ®Æc biÖt quan t©m ph¸t triÓn thÞ trêng vèn dµi h¹n , h¹n chÕ ®Õn møc
thÊp nhÊt viÖc dïng vèn vay ng¾n h¹n cho vay dµi h¹n. ThÞ trêng vèn ph¶i t¹o
ra c¸c kªnh huy ®éng vèn nhanh vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt c¸c nguån lùc , nhÊt lµ
néi lùc, vµo ph¸t triÓn kinh tÕ. Ph¶i ®¶m b¶o lîi Ých c¸c bªn tham gia thÞ trêng
vèn, nhng ph¶i coi ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc theo ®Þnh híng XHCN lµ môc
®Ých cao nhÊt , chø kh«ng ph¶i lµ môc tiªu lîi nhuËn. §Ó ph¸t triÓn thÞ trêng
chøng kho¸n, cÇn x· héi ho¸ tµi s¶n , coi träng së h÷u hçn hîp, ®ång thêi
qu¶n lÝ hiÖu qu¶ tµi s¶n thuéc së h÷u nhµ níc ; thùc hiÖn ph©n phèi c«ng b»ng
trong thu nhËp x· héi; c¸c c«ng ty chøng kho¸n niªm yÕt ph¶i chó ý tÝnh kinh
tÕ , c«ng khai trong ph©n phèi cæ tøc tÝnh d©n chñ vµ tÝnh chÝnh trÞ trong ®¹i
héi cæ ®«ng; ph¸t huy vai trß cña kinh tÕ nhµ níc trong thÞ trêng chøng kho¸n
th«ng qua doanh nghiÖp nhµ níc.
§Ó ph¸t triÓn thÞ trêng bÊt ®éng s¶n , tríc hÕt ph¶i lµm râ tÝnh chÊt cña thÞ
trêng quyÒn sö dông ®Êt ë níc ta hiÖn nay; thiÕt lËp mét chÝnh s¸ch qu¶n lÝ ®Êt
®ai nh»m b¶o ®¶m c¸c yªu cÇu an ninh, x©y dùng hîp lÝ kÕt cÊu h¹ tÇng…
§Ó ph¸t triÓn h¬n n÷a thÞ trêng khoa häc – c«ng nghÖ ë níc ta hiÖn nay,
cÇn x¸c ®Þnh râ c¸c h×nh thøc s¶n phÈm tham gia thÞ trêng cña chóng; nhµ níc
x¸c ®Þnh cô thÓ c¸c träng t©m, trong ®iÓm vÒ triÓn khai c¸c s¶n phÈm khoa häc
- c«ng nghÖ.
§Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi cÇn t¨ng cêng h¬n n÷a sù l·nh ®¹o cña
§¶ng trong ph¸t triÓn kinh tÕ vµ giaie quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi; n©ng cao hiÖu
lùc qu¶n lÝ cña nhµ níc trong ph¸t triÓn kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt c¸c tÖ n¹n x· héi;
x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, ®Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh;
thóc ®Èy t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ , nhÊt lµ kinh tÕ nhµ níc ®Ó t¨ng
nguån lùc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi; huy ®éng toµn bé x· héi tham gia gi¶i
quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi.
17
Ngoµi ra cßn c¸c biÖn ph¸p ®Ó cñng cè, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng
theo ®Þnh híng XHCN nh: gi÷ v÷ng æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, hoµn thiÖn hÖ thèng
ph¸p luËt, xo¸ bá triÖt ®Ó c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp hoµn thiÖn c¬ chÕ
qu¶n lÝ kinh tÕ cña Nhµ níc.
KÕt LuËn
ë níc ta hiÖn nay, viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng
XHCN ®· gÆt h¸i ®îc nhiÒu thµnh c«ng nhng bªn c¹nh ®ã vÉn cßn mét sè h¹n
chÕ nhÊt ®Þnh. Do vËy chóng ta cÇn ph¶i ¸p dông mét c¸ch triÖt ®Ó, s¸ng t¹o mèi
quan hÖ gi÷a LLSX vµ QHSX ®Ó gãp phÇn x©y dùng ®Êt níc giµu ®Ñp v÷ng
m¹nh.
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
18
1. Tµi liÖu Lªnin toµn tËp - tËp 38 - NXB Matxc¬va 1977
2. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø 7.
3. T¹p chÝ céng s¶n sè 13 th¸ng 6 n¨m 1996
4. T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ
"C«ng nghiÖp ho¸ nh×n tõ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ
s¶n xuÊt". PTS. Lu Hµ Vi.
Môc lôc
A/ PhÇn më ®Çu
B/ Néi dung
Ch¬ng I: Sù nhËn thøc vÒ lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt vµ qui luËt
quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l îng
s¶n xuÊt
I/ C¬ së lÝ luËn
1.§«i nÐt vÒ lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt.
1.1. Lùc lîng s¶n xuÊt lµ g×?
19
1.2. Quan hÖ s¶n xuÊt ®îc hiÓu ra sao:
2. Quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc
lîng s¶n xuÊt
2.1. Quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt m©u thuÉn hay phï hîp
2.2. Qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn
cña lùc lîng s¶n xuÊt
II. Yªu cÇu cña quan ®iÓm
Ch¬ng 2: vËn dông mèi quan hÖ vµo viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr êng
®Þnh híng XHCN ë ViÖt nam hiÖn nay
1. Quan niÖm vÒ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam hiÖn nay
2. Thùc tr¹ng kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam hiÖn nay
3. Mèi quan hÖ gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ë níc ta hiÖn nay
4. Gi¶i ph¸p vµ sù vËn dông mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a LLSX vµ QHSX vµo
c«ng cuéc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam hiÖn nay
C. KÕt luËn
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
20
- Xem thêm -
.DOC 
20 
80 
110 
