Tài liệu Tiểu luận vận dụng cặp phạm trù nguyên nhân kết quả để giải thích thực trạng môi trường ở vn

a- Lêi më ®Çu “Tr¸i §Êt lµ c¸i n«i , lµ ng«i nhµ chung cña thËp lo¹i chóng sinh vµ c©y cá . Suèt cuéc hµnh tr×nh tõ hang ®éng ®Õn nhµ träc trêi , con ngêi thêng xuyªn cã nhiÒu tham väng c¶i thiÖn cuéc sèng cña m×nh. Nhng còng chÝnh con ngêi ®· tµn ph¸ mét c¸ch khñng khiÕp ng«i nhµ chung cña nh©n lo¹i” .Tr¸i §Êt - n¬i n¬ng n¸u vµ sinh trëng cña mu«n loµi, hiÖn nay ®ang bÞ ®e do¹ bëi nh÷ng vÊn ®Ò toµn cÇu nãng báng ®ã lµ « nhiÔm m«i trêng, dÞch bÖnh trµn lan, d©n sè t¨ng nhanh...NhÊt lµ vÊn ®Ò « nhiÔm m«i trêng, nã ®ang tõng ngµy tõng giê giãng lªn nh÷ng håi chu«ng b¸o ®éng, c¶nh tØnh hµnh ®éng cña con ngêi. Còng bëi con ngêi chØ biÕt hèi h¶ khai th¸c giíi tù nhiªn mµ quªn ®i giíi h¹n chÞu ®ùng cña nã ®ang ®Æt ra bao nçi lo ®Õn th¾t lßng . M«i trêng ®· vµ ®ang lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch cña mäi thêi ®¹i, nã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi søc khoÎ, t¬ng lai ph¸t triÓn cña tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, trong ®ã cã ViÖt Nam. Hµnh tinh xanh, ®Êt níc ViÖt Nam rõng vµng biÓn b¹c cã tån t¹i n÷a hay kh«ng khi chóng ta ®ang ®øng tríc thùc tr¹ng c¹n kiÖt tµi nguyªn rõng bÞ chÆt ph¸ bõa b·i dÉn ®Õn b·o lôt x¶y ra thêng xuyªn, ngµy cµng nhiÒu sinh vËt cã tªn trong s¸ch ®á, lîng r¸c th¶i ra ngµy cµng nhiÒu g©y « nhiÔm kh«ng khÝ, ®Êt, nguån níc, ¸nh s¸ng.. .§iÒu ®ã ®Æt ra cho chóng ta c©u hái lµm thÕ nµo ®Ó ®Êt níc cña chóng ta lu«n ®îc xanh- s¹ch- ®Ñp ?. Gi¶i ph¸p nµo ®Ó c¶i thiÖn m«i trêng cña níc ta hiÖn nay ?....Mçi chóng ta cÇn suy nghÜ vµ hµnh ®éng nh thÕ nµo ®Ó b¶o vÖ m«i trêng sèng quanh chóng ta ? tr¸ch nhiÖm cña chóng ta lµ g× ? Víi tÇm hiÓu biÕt cña m×nh, em ®· chän ®Ò tµi: “ VËn dông cÆp ph¹m trï Nguyªn nh©n - kÕt qu¶ ®Ó gi¶i thÝch thùc tr¹ng m«i trêng ë ViÖt Nam ” víi mong muèn gãp mét tiÕng nãi riªng vµo vÊn ®Ò nãng báng cña toµn x· héi vµ ®Ó rÌn luyÖn kü n¨ng nh×n nhËn vÊn ®Ò díi gãc ®é triÕt häc. Em rÊt mong nhËn ®îc nh÷ng ®ãng gãp tõ c¸c thÇy c« ®Ó bµi viÕt cña em mang tÝnh thùc tiÔn h¬n . Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! B – phÇn néi dung I - c¬ së lÝ luËn chung nh×n tõ gãc ®é triÕt häc * Nguyªn nh©n lµ g× ? Lµ sù t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt trong mét sù vËt hoÆc gi÷a c¸c sù vËt víi nhau g©y ra nh÷ng biÕn ®æi nhÊt ®Þnh ë sù vËt ®ã . * KÕt qu¶ lµ g× ? Lµ nh÷ng biÕn ®æi xuÊt hiÖn ë sù vËt do nguyªn nh©n t¹o ra . Cã rÊt nhiÒu lo¹i nguyªn nh©n, mét nguyªn nh©n cã thÓ sinh ra nhiÒu kÕt qu¶ vµ ngîc l¹i. Khi xÐt ®Õn mèi liªn hÖ nh©n qu¶ cô thÓ th× nguyªn nh©n cã tríc 1 kÕt qu¶, cßn trong c¶ qu¸ tr×nh gåm nhiÒu liªn hÖ nh©n qu¶ nèi tiÕp nhau th× nh©n vµ qu¶ cã thÓ chuyÓn ho¸ vÞ trÝ cho nhau mét c¸ch biÖn chøng. * M«i trêng lµ g× ? Cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm, ®Þnh nghÜa rÊt réng kh¸c nhau vÒ m«i trêng : M«i trêng ®îc ®Þnh nghÜa : “lµ c¸c yÕu tè nh ®Êt, níc, kh«ng khÝ, khÝ hËu, khÝ quyÓn, tµi nguyªn c¸c lo¹i trong lßng ®Êt díi biÓn, trªn rõng lµm thµnh m«i trêng sèng cña con ngêi”. Trong luËt b¶o vÖ m«i trêng cña níc ta ®Þnh nghÜa : “M«i trêng bao gåm c¸c yÕu tè tù nhiªn vµ c¸c yÕu tè vËt chÊt nh©n t¹o, quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, bao quanh con ngêi, cã ¶nh hëng tíi ®êi sèng, s¶n xuÊt, sù tån t¹i, sù ph¸t triÓn cña con ngêi vµ thiªn nhiªn ”. Cßn trong tuyªn ng«n cña Unesco n¨m 1981 th× m«i trêng lµ “toµn bé c¸c hÖ thèng tù nhiªn vµ c¸c hÖ thèng do con ngêi t¹o ra xung quanh m×nh, trong ®ã con ngêi sinh sèng, b»ng lao ®éng cña m×nh ®· khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn hoÆc nh©n t¹o nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña con ngêi ”. Kh«ng nh÷ng thÕ mµ B¶o vÖ m«i trêng còng ®îc ®Þnh nghÜa: “B¶o vÖ m«i trêng thùc chÊt lµ kh¾c phôc m©u thuÉn n¶y sinh trong quan hÖ gi÷a ngêi víi tù nhiªn, lµm thÕ nµo ®Ó ho¹t ®éng cña con ngêi kh«ng ph¸ vì c¸c yÕu tè c©n b»ng cña tù nhiªn”. C¸c ®Þnh nghÜa, kh¸i niÖm ®îc cô thÓ ho¸ víi tuú ®èi tîng vµ môc ®Ých nghiªn cøu. Nhng cã c¸i chung nhÊt lµ m«i trêng chÝnh lµ mèi liªn hÖ gi÷a con ngêi víi thiªn nhiªn. X· héi ®îc t¹o nªn tõ con ngêi vµ giíi tù nhiªn, nh÷ng hµnh ®éng cña con ngêi ®Òu cã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi thiªn nhiªn. C¸c nh©n tè nh x· héi vµ con ngêi lu«n cã mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a chóng khi xÐt ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò thuéc vÒ m«i trêng. Tr¸i §Êt cña chóng ta ®ang bÞ ®e do¹ v× chóng ta ®· vµ ®ang sö dông vµ khai th¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn mét c¸ch bõa b·i mµ kh«ng hÒ ®Ó ý ®Õn kh¶ n¨ng chÞu ®ùng cña nã, d©n sè còng t¨ng víi tèc ®é khñng khiÕp. Tõ thêi Phôc hng thÕ giíi lµ 450 triÖu ngêi, n¨m 1950 lµ 2,5 tû, hiÖn nay kho¶ng trªn 6 tû ngêi. Hä sÏ khai th¸c vµ sö dông tµi nguyªn thiªn nhiªn cho cuéc sèng cña hä, cïng víi nhiÒu ho¹t ®éng nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ, con ngêi ®· khai th¸c bõa b·i, t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi m«i trêng dÉn ®Õn m«i trêng ngµy cµng bÞ « nhiÔm nghiªm träng. C¸c chuyªn gia cña ñy ban khoa häc v× c¸c vÊn ®Ò m«i trêng ®· lªn tiÕng c¶nh tØnh: “ NÕu con ngêi ®èi sö th« b¹o víi tr¸i ®Êt , tr¸i ®Êt sÏ tr¶ thï”. 2 Trong lÞch sö ph¸t triÓn cña mçi quèc gia, nhÊt lµ sau cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp ë Anh th× vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ ë mçi quèc gia lu«n ®îc ®Æt lªn hµng ®Çu, ë hÇu kh¾p c¸c níc hiÖn nay ®Òu cã khuynh híng “ph¸t triÓn víi bÊt cø gi¸ nµo”. C¸c cuéc ch¹y ®ua nh»m môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh chãng ®ang diÔn ra ngµy cµng khèc liÖt, gay g¾t con ngêi v× môc tiªu kinh tÕ cã thÓ quªn ®i m«i trêng sèng cña m×nh, viÖc b¶o vÖ m«i trêng bÞ xem nhÑ, nhÊt lµ ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn do hä ph¶i ®èi ®Çu víi ®ãi nghÌo, l¹c hËu. ..Hä cã khuynh híng hi sinh m«i trêng vµ c¸c yÕu tè kh¸c cho ph¸t triÓn kinh tÕ víi ý nghÜ “ cø ph¸t triÓn kinh tÕ ®· råi sÏ tÝnh sau”. V× vËy, song song víi cã mét nÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, s¶n lîng c¸c ngµnh t¨ng nhanh th× ®· dÉn ®Õn kÕt qu¶ m«i trêng bÞ tµn ph¸ nghiªm träng, rõng bÞ chÆt ph¸ bõa b·i, ®Êt ®ai bÞ hoang m¹c ho¸. “ Søc khoÎ lµ vèn quý nhÊt cña con ngêi” còng bÞ ¶nh hëng nghiªm träng do « nhiÔm ®Êt, níc, r¸c th¶i, kh«ng khÝ g©y ra nhiÒu bÖnh tËt. Nh vËy, sù ph¸t triÓn vµ m«i trêng nã kh«ng ph¶i lµ hai vÕ lu«n lu«n ®èi kh¸ng, m©u thuÉn theo kiÓu lo¹i trõ, cã c¸i nµy th× kh«ng cã c¸i kia, mµ ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng th× cÇn ph¶i quan t©m ®Õn m«i trêng, cÇn ®Æt ra “ ph¸t triÓn vµ m«i trêng” chø kh«ng ph¶i lµ chän “ m«i trêng hay ph¸t triÓn” bëi m«i trêng cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng x· héi cña con ngêi. §Ó cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng th× ph¶i tÝnh to¸n kÜ mèi t¸c ®éng qua l¹i gi÷a con ngêi víi tù nhiªn sao cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi kh«ng lµm mÊt c©n b»ng sinh th¸i, huû ho¹i m«i trêng sèng cña chÝnh con ngêi, cÇn híng tíi ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i trêng, lÊy con ngêi lµm trung t©m. M«i trêng vµ ph¸t triÓn cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, thêng xuyªn, phô thuéc vµ quyÕt ®Þnh lÉn nhau v× thÕ nã cã mèi quan hÖ biÖn chøng. “Trong mÊy thÕ kØ gÇn ®©y con ngêi ®· lµm thay ®æi thµnh phÇn khÝ quyÓn, c©n b»ng nhiÖt lîng, khÝ hËu. Ngay tõ ®Çu thÕ kØ XVIII nång ®é khÝ cacbonic t¨ng 27% vµ ®ang nhanh chãng t¨ng lªn, ngµy cµng nhiÒu ®éng thùc vËt cã nguy c¬ tuyÖt chñng, mÆt ®Êt bÞ nung nãng thêng xuyªn nªn mÊt ®i chÊt mµu mì, kÝ sinh trïng truyÒn bÖnh còng ph¸t triÓn nhanh chãng trong kh«ng khÝ nãng lµm cho dÞch bÖnh ngµy cµng ph¸t triÓn trong khi hÖ miÔn dÞch cña con ngêi ngµy cµng suy gi¶m. Mét nguy c¬ rÊt lín do con ngêi g©y ra ®e do¹ ®Õn tr¸i ®Êt lµ hiÖn tîng: hiÖu øng nhµ kÝnh, ma axit, tÇng ozon bÞ thñng nÆng nÒ (mµ tia cùc tÝm cña mÆt trêi kh«ng thÓ huû ho¹i sinh vËt sèng trªn tr¸i ®Êt lµ nhê cã tÇng ozon b¶o vÖ). Còng do tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nh hiÖn nay, c¸c ho¸ chÊt nh methane, oxyde azote, chlorofluoro, carbone(CFC).. .do c¸c nhµ m¸y, xe cé, r¸c th¶i sinh ho¹t...th¶i ra ®ôc thñng tÇng ozon cña chóng ta.Trªn thÕ giíi kho¶ng 3 90% lîng níc ®ang dïng lµ níc ngÇm mµ hiÖn nay chóng ta ®· khai th¸c 2/3 lîng níc ngÇm ®ã, còng nh hiÖn tîng c¸c má níc ngÇm ®ang dÇn c¹n kiÖt vµ « nhiÔm”. V× thÕ trong nh÷ng n¨m tíi ®©y nÕu con ngêi kh«ng cã biÖn ph¸p kh¾c phôc th× thÕ giíi kh«ng thÓ tho¸t khái ®¹i ho¹ vÒ m«i trêng sinh th¸i . Ii - thùc tr¹ng m«i trêng ë viÖt nam , nguyªn nh©n vµ gi¶i ph¸p . 1 -thùc tr¹ng m«i trêng ë viÖt nam . Tõ nh÷ng n¨m ®Çu thËp kØ 90 vÊn ®Ò m«i trêng ®· ®îc ®¸nh dÊu b»ng mèi quan t©m míi mang tÝnh toµn cÇu. Nh÷ng tæn thÊt vÒ con ngêi, vËt chÊt do m«i trêng suy tho¸i g©y ra vît qu¸ nh÷ng tæn thÊt vÒ ngêi vµ cña do c¸c biÕn ®éng x· héi vµ chiÕn tranh g©y ra. Cuèi thÕ kØ XIX ®Çu thÕ kØ XX nhËn thøc vÒ m«i trêng chØ tËp chung vµo viÖc qu¶n lÝ vµ b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Nöa sau thÕ kØ thø XX phong trµo nhËn thøc vµ b¶o vÖ m«i trêng g¾n víi khoa häc, nhËn thøc ngµy cµng phæ biÕn. Vµo ®Çu nh÷ng n¨m 70 mäi ngêi nhËn thøc râ h¬n vÒ hiÓm ho¹ cña m«i trêng, sù ph¸ huû tÇng «-z«n, ma axit ( ë Anh- thÕ kØ XIX). Ngµy 5/6/1972 Héi liªn hîp quèc häp vÒ vÊn ®Ò m«i trêng vµ lÊy ngµy 5/6 hµng n¨m lµ ngµy m«i trêng thÕ giíi . VÊn ®Ò m«i trêng vµ b¶o vÖ m«i trêng ë níc ta hiÖn nay còng nh toµn thÕ giíi ®ang lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt bëi níc ta hiÖn nay ®ang trªn ®µ x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®ßi hái sö dông vµ khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn ngµy cµng nhiÒu. C¸c chÊt th¶i trong s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t còng ngµy mét t¨ng lªn nã ®·, ®ang vµ sÏ lµm nhiÔm bÈn m«i trêng kh«ng khÝ, ®Êt, níc... NhÊt lµ ë c¸c vïng má, ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp, khu d©n c tËp chung, chî...Nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt mäc lªn ngµy cµng nhiÒu, mµ viÖc s¶n xuÊt cña nã chñ yÕu v× môc ®Ých kinh tÕ lµ chÝnh nªn ®· g©y ra nhiÒu chØ tiªu m«i trêng nh: khãi bôi, r¸c, níc th¶i c«ng nghiÖp, sinh ho¹t, bÖnh viÖn ®ang t¨ng lªn. VÝ dô nh: ë TP HCM “C«ng ty §« thÞ ®· thu gom 40000 ngh×n tÊn r¸c th¶i ra mçi ngµy”, “C¸c chî ë khu vùc Thanh Xu©n-Hµ Néi còng vËy víi h¬n 20 tÊn r¸c th¶i ra mçi ngµy, chÊt th¶i c«ng nghiÖp th¶i ra còng qu¸ nhiÒu ®· bÞ “tèng “ ra c¸c s«ng ngßi lµm cho c¸c con s«ng « nhiÔm nÆng bèc mïi h«i th«i, mµu níc ®en kÞt”. Lîng r¸c th¶i qu¸ lín! Nã l¹i kh«ng ®îc ®æ ®óng n¬i quy ®Þnh, kh«ng ®îc xö lÝ hÕt ®· lµm ¶nh hëng kh«ng nhá tíi m«i trêng. “Theo sè liÖu thèng kª th× hiÖn nay hÇu hÕt c¸c con s«ng cña ViÖt Nam ta ®· bÞ « nhiÔm theo tõng møc ®é kh¸c nhau, « nhiÔm h÷u c¬ vµ vi sinh, võa tÇng níc mÆt vµ c¶ níc ngÇm nhÊt lµ c¸c khu vùc s«ng, hå ch¶y qua khu ®« thÞ, khu d©n c, khu c«ng nghiÖp níc bÞ nhiÔm BOD5, coliorm, s¾t NH3 ®Òu t¨ng vît chØ tiªu 20 lÇn, níc sinh ho¹t bÞ « nhiÔm v× thÕ ®ang thiÕu trÇm träng”. 4 Kh«ng chØ vËy møc ®é « nhiÔm bôi, khãi, mïi h«i thèi...thËt khã chÞu ë c¸c khu ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp, lµng nghÒ vµ chî ®ang bÞ « nhiÔm ngµy cµng cao. “Møc ®é bôi ë c¸c thµnh phè lín, khu ®« thÞ vµ thñ ®« Hµ Néi ®ang vît qu¸ tiªu chuÈn cho phÐp. Nång ®é bôi trung b×nh n¨m (PM 10 = 0,126) lín h¬n tiªu chuÈn quèc tÕ (0,05 mg/m3) tíi 3 lÇn”. NhÊt lµ “ë x· Duy T©n (H¶i D¬ng) c¶ x· ch×m ngËp trong khãi bôi c¶ ngµy lÉn ®ªm, x¸m xÞt c¶ mét gãc trêi víi 5 nhµ m¸y xi m¨ng trong b¸n kÝnh chØ 1km, lµm cho bao ngêi d©n m¾c bÖnh vÒ h« hÊpvµ ung th” ( theo sè liÖu thèng kª cña bÖnh viÖn th× 1/4 sè bÖnh nh©n bÞ bÖnh lµ do « nhiÔm m«i trêng ¶nh hëng ®Æc biÖt lµ ®êng h« hÊp, tiªu ch¶y, ®êng ruét, tai mòi häng...). “Khu c«ng nghiÖp Hµ Néi lîng SO2 t¨ng gÊp 14 lÇn so víi tiªu chuÈn cho phÐp, lîng CO2 t¨ng 2,7 lÇn, bôi l¾ng cã tíi 834 tÊn/km 2 /n¨m”...C«ng nghiÖp vµ thñ c«ng nghiÖp cã m¸y mãc phÇn lín lµ tõ thËp niªn 50- 70 nªn xuèng cÊp nghiªm träng, cã tû lÖ chÊt th¶i cao th¶i trùc tiÕp vµo m«i trêng kh«ng qua xö lÝ g©y « nhiÔm nghiªm träng. MÆt kh¸c, c¸c ho¸ chÊt dïng trong n«ng nghiÖp còng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn « nhiÔm m«i trêng bëi c¸c lo¹i thuèc trõ s©u, b¶o vÖ thùc vËt ®ang g©y ra mét kh«ng khÝ ®Çy chÊt ho¸ häc, cßn huû ho¹i mét sè sinh vËt cã Ých, gi¶m tÝnh ®a d¹ng sinh häc, ¶nh hëng tíi con ngêi. “Non s«ng gÊm vãc h×nh ch÷ S mµ cha «ng ta ®· ®Ó l¹i cho chóng ta, ®· tõng bÞ chiÕn tranh, c¸i nghÌo vµ t×nh tr¹ng l¹c hËu tµn ph¸. Mçi n¨m chóng ta ®èn trôi 200.000 ha rõng, c«ng tr×nh nghiªn cøu cña nhµ níc cho biÕt nÕu kh«ng ng¨n chÆn viÖc khai th¸c bõa b·i nh hiÖn nay th× chØ mét vµi n¨m n÷a th«i chóng ta sÏ kh«ng cßn rõng nguyªn sinh n÷a”. Cßn c¶ viÖc khai th¸c tµi nguyªn ven biÓn ®· ®e do¹ hÖ sinh th¸i ngËp níc dÉn ®Õn nhiÒu loµi ®éng thùc vËt ë rõng vµ díi biÓn biÕn mÊt. Ngµy tríc níc ta cã ®Õn 50%-60% diÖn tÝch ®Êt liÒn ®îc che phñ bëi rõng vËy mµ b©y giê chØ cßn 16% - 17% diÖn tÝch ®îc che phñ bëi rõng, mµ l·nh thæ níc ta cã 2/3 lµ ®åi nói nªn chôi ¶nh hëng cña xãi mßn cµng nhiÒu, diÖn tÝch ®Êt b¹c mµu ngµy cµng cao, lò lôt x¶y ra thêng xuyªn.VÝ nh “ ë rõng Bï Gia MËp - m¶nh rõng cßn sãt l¹i ë B×nh Phíc còng nh c¶ ë miÒn §«ng Nam Bé víi trªn 50000 ha- kho tµi nguyªn v« cïng quý gi¸ gåm hµng tr¨m loµi ®éng thùc vËt quý...®· bÞ chÆt ph¸ víi møc ®é khñng khiÕp, mçi n¨m x¶y ra h¬n 100 vô víi hµng ngh×n m3 gç bÞ chÆt ph¸. Nhng nh÷ng con sè ph¸t hiÖn ®îc ®ã hÕt søc nhá nhoi so víi thùc tÕ !”, “ Rõng ®íc Ngäc HiÓn ®· mÊt hµng ngh×n ha bÞ chÆt ph¸ ®Ó nu«i t«m, lÊy gç ...diÖn tÝch gi¶m hµng chôc lÇn”. Kh«ng chØ mÊt rõng v× bÞ chÆt ph¸ bõa b·i mµ chóng ta cßn bÞ mÊt rõng do n¹n ch¸y rõng hoµnh hµnh: “ë c¸c tØnh Nam trung bé vµ Nam Bé theo sè liÖu tõ 5 n¨m 1995 ®Õn nay ®· x¶y ra 192 vô ch¸y rõng thiÖt h¹i 907,699 ha rõng trång vµ h¬n 609,984 ha rõng tù nhiªn” , “ ë rõng Kon Tum n¨m 1999 x¶y ra 78 vô ch¸y rõng, n¨m 2002 x¶y ra 30 vô ch¸y tæng céng thiªu hÕt 987,859 ha c¶ rõng trång vµ rõng tù nhiªn”, “®èt rõng lµm l¬ng x¶y ra 531vô cña ®ång bµo d©n téc thiÓu sè Ya Grai tØnh Gia Lai”...§Æc biÖt lµ vô ch¸y rõng U Minh (Kiªn Giang) víi rõng trµm nguyªn sinh réng 2600 ha víi ®éng vËt vµ th¶m thùc vËt phong phó chØ cßn trong dÜ v·ng, rõng U Minh H¹ bÞ ch¸y h¬n 4000 ha rõng trµm tiªu huû bao tµi nguyªn, ¶nh hëng tíi m«i trêng sinh th¸i, dÔ dÉn ®Õn thiªn tai, lµm mÊt ®i bao ®éng thùc vËt quý hiÕm g©y tæn thÊt nÆng nÒ c¶ ngêi vµ cña ®èi víi níc ta. Rõng cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi m«i trêng vµ cuéc sèng cña con ngêi nã chÝnh lµ l¸ phæi xanh, “bé m¸y läc” cña Tr¸i §Êt, lµ nguån cung cÊp c¸c gen quý,c¸c l©m s¶n phôc vô viÖc s¶n xuÊt, cung cÊp nhiÒu dîc liÖu quý ch÷a bÖnh cho con ngêi , b¶o vÖ ®Êt chèng xãi mßn, gi÷ c©n b»ng sinh th¸i...vËy mµ rõng ®· bÞ t¸c khai th¸c bõa b·i g©y ¶nh hëng lín tíi m«i trêng vµ søc khoÎ con ngêi. VËy nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng trªn lµ do ®©u? con ngêi cã vai trß nh thÕ nµo ®èi víi thùc tr¹ng ®ã ?- ®©y lµ vÊn ®Ò nãng báng ®ang ®Æt ra hiÖn nay. 2 – nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn « nhiÔm m«i trêng. a . Nguyªn nh©n chñ quan: Cã thÓ nãi ®Ó dÉn ®Õn « nhiÔm m«i trêng nh hiÖn nay cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n. Nhng cã lÏ nguyªn nh©n chñ yÕu chÝnh lµ ý thøc con ngêi. C¸i g× còng cã hai mÆt cña nã, sù t¸c ®éng cña con ngêi vµo tù nhiªn còng vËy. NÕu con ngêi t¸c ®éng vµo thiªn nhiªn theo ®óng quy luËt, tÝch cùc th× nã sÏ phong phó ®a d¹ng, t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn, m«i trêng sèng ngµy cµng trong lµnh. Ngîc l¹i nÕu con ngêi t¸c ®éng tiªu cùc vµo tù nhiªn mét c¸ch v« thøc vµ nhÉn t©m kh«ng biÕt b¶o vÖ, t¸c ®éng tr¸i víi quy luËt th× chÝnh con ngêi sÏ ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng hËu qu¶ do chÝnh hä g©y ra bëi cuéc sèng cña con ngêi phô thuéc vµo thiªn nhiªn vµ m«i trêng. NhËn thøc cña con ngêi lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù t¸c ®éng cña hä vµo m«i trêng.Con ngêi hiÖn nay v× lîi Ých kinh tÕ tríc m¾t, t tëng lµm giµu cho c¸ nh©n ®· kh«ng nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña viÖc b¶o vÖ m«i trêng. Hä kh«ng biÕt ®îc mèi quan hÖ cña m«i trêng, søc khoÎ vµ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng do ®ã ®· cã nhiÒu ho¹t ®éng xÊu ¶nh hëng ®Õn m«i trêng. Do tr×nh ®é d©n trÝ cßn thÊp, cha hiÓu hÕt ®îc t¸c dông to lín vµ vai trß cña rõng vµ m«i trêng xanh, s¹ch, cha biÕt t¸c h¹i cña viÖc huû ho¹i m«i trêng sèng cña chÝnh m×nh. C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc thîng tÇng vµ ngîc l¹i. NÕu nh viÖc khai th¸c c¹n kiÖt bõa b·i thiªn nhiªn cña ngêi d©n lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh th× chñ 6 tr¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ Níc ta lµ nh©n tè cã t¸c ®éng m¹nh vµo ý thøc cña ngêi d©n. §Õn n¨m 1994 níc ta míi cã luËt b¶o vÖ m«i trêng, thùc tÕ cha cã nhiÒu chÝnh s¸ch ph¸p luËt vÒ m«i trêng, cßn cha tuyªn truyÒn còng nh xö lÝ nghiªm ®èi víi nh÷ng hµnh ®éng x©m lîc lîi Ých quèc gia, cha ®Çu t thÝch ®¸ng cho c¸c c¬ quan nghiªn cøu b¶o vÖ m«i trêng, cha cã lùc lîng kiÓm l©m lín m¹nh ®Ó b¾t gi÷ l©m tÆc ph¸ rõng. DiÖn tÝch rõng ngµy cµng bÞ thu hÑp chÝnh lµ do ý thøc kÐm cña ngêi d©n cho dï ®· cã lÖnh cÊm . Hä kh«ng hiÓu hÕt ®îc t¸c dông to lín cña rõng mµ mang bao ph¬ng tiÖn hiÖn ®¹i: ca m¸y, ca tay...chÆt ph¸ c©y rõng. Ch¸y rõng còng do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n: n¾ng h¹n l©u ngµy, do chñ quan, kh«ng lêng hÕt ®îc nguy c¬ ch¸y rõng. Nhng mét phÇn còng do c¬ së vËt chÊt dïng trong nh÷ng trêng hîp ch÷a ch¸y khÈn cÊp cßn s¬ sµi, ý thøc cña ngêi d©n sèng gÇn rõng cha cao, do cha cã lùc lîng theo dâi dù b¸o ch¸y rõng... Do ý thøc cña ngêi d©n kÐm trong viÖc xö lÝ r¸c th¶i c«ng nghiÖp vµ sinh ho¹t, cßn cè t×nh vi ph¹m, ®æ r¸c th¶i bõa b·i kh«ng ®óng n¬i quy ®Þnh. Søc khoÎ cña con ngêi bÞ ¶nh hëng nghiªm träng, bÖnh tËt ngµy cµng nhiÒu ®Æc biÖt lµ: tiªu ch¶y, h« hÊp, ®êng ruét...Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ sö dông nguån níc kh«ng ®¶m b¶o vÖ sinh, m«i trêng kh«ng khÝ bÞ « nhiÔm bëi khãi bôi vµ chÊt th¶i ®éc h¹i. T×nh tr¹ng thùc phÈm rau qu¶ kh«ng ®¶m b¶o, bÞ « nhiÔm ®éc bëi d lîng thuèc b¶o vÖ thùc vËt. Thùc tÕ cho thÊy nh÷ng bÖnh nh©n m¾c ung th ngµy cµng t¨ng. Nguyªn nh©n n÷a lµ do d©n sè cña níc ta ®ang ngµy mét t¨ng lªn( trªn 2%), ®ã còng chÝnh lµ mèi ®e do¹ lín tíi m«i trêng. D©n sè t¨ng nhanh tÊt nhiªn nh÷ng ngêi ®ã sÏ ph¶i sö dông vµ khai th¸c nhiÒu tµi nguyªn h¬n, chÊt th¶i ra chØ tõ sinh ho¹t còng t¨ng lªn g©y ¶nh hëng lín ®Õn m«i trêng níc, kh«ng khÝ,... MËt ®é trung b×nh cña níc ta lµ 200 ngêi /km2 thuéc lo¹i cao trªn thÕ giíi, tèc ®é t¨ng nhanh nh vËy trong khi ®Êt canh t¸c kh«ng t¨ng, lµm cho b×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt canh t¸c theo ®Çu ngêi thÊp vµ ®ang cã xu híng gi¶m dÇn trong khi tµi nguyªn cã h¹n vµ còng ®ang gi¶m dÇn t¹o ra mét søc Ðp lín ®èi víi m«i trêng hiÖn nay. b. Nguyªn nh©n kh¸ch quan : Níc ta trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y do tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi rÊt nhanh, trong khi ®ã c¸c ®¶m b¶o cho ph¸t triÓn bÒn v÷ng cha ®îc coi träng, dÉn ®Õn nguy c¬ nhiÒu hÖ sinh th¸i trong khu vùc bÞ ph¸ vì. HiÖn nay ®i lªn con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ®· ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ®iÒu ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng ngµy cµng nghiªm träng, ¶nh hëng 7 nhiÒu ®Õn m«i trêng sèng. “Víi lîng r¸c th¶i ë c¸c thµnh phè lín nh: Hµ Néi, tp HCM...mét ngµy th¶i ra hµng ngh×n m3/ ngµy, gåm r¸c ë chî vµ c¸c nhµ m¸y c«ng nghiÖp, khu kinh doanh hµng ¨n, n«ng s¶n,... Trong khi ®ã kh¶ n¨ng xö lÝ chØ ®¹t cã 51%, sè r¸c th¶i cßn l¹i ngÊm vµo lßng ®Êt g©y ¶nh hënglín tíi tÇng níc ngÇm khiÕn cho níc cã hµm lîng Amoniac lªn ®Õn møc b¸o ®éng, nã chÝnh lµ c¸c æ g©y bÖnh, g©y mïi lµm cho « nhiÔm: ®Êt, níc, kh«ng khÝ, ïn t¾c giao th«ng”...Nguyªn nh©n do c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt, ®Þa ®iÓm kinh doanh chËt hÑp, cha cã ®ñ hÖ thèng xö lÝ r¸c, ®éi ngò dän vÖ sinh cha ®ñ ®¸p øng vµ xö lÝ hÕt r¸c th¶i sinh ho¹t vµ c«ng nghiÖp, viÖc thu gom cßn nhiÒu bÊt cËp. ViÖc qu¶n lÝ cña c¸c cÊp ®îc tiÕn hµnh kh«ng ®ång bé, chÊt lîng vÖ sinh kÐm... Cßn do nhu cÇu vÒ ph¬ng tiÖn ®i l¹i ngµy mét t¨ng do chÊt lîng cuéc sèng ®îc n©ng lªn. ViÖc sö dông c¸c ph¬ng tiÖn giao th«ng t¨ng lªn nhanh chãng dÉn ®Õn lîng khãi, bôi, khÝ ®éc...th¶i ra m«i trêng ngµy mét nhiÒu h¬n g©y nªn « nhiÔm m«i trêng. “§Êt níc ta ®· tr¶i qua ba cuéc chiÕn tranh kÐo dµi suèt 80 n¨m ®« hé cña thùc d©n Ph¸p vµ 30 n¨m chiÕn tranh chèng ®Õ quèc MÜ x©m lîc. Nã ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ còng nh huû diÖt m«i trêng sèng cña chóng ta mét c¸ch khñng khiÕp trªn quy m« réng lín. Níc ta ®· ph¶i g¸nh chÞu bao hËu qu¶ téi ¸c cña thùc d©n: tiªu diÖt hÖ sinh th¸i, tµn ph¸ m«i trêng sèng víi h¬n 1,5 triÖu ha rõng, th¶ bao nhiªu chÊt ®éc ho¸ häc, bom xuèng g©y ¶nh hëng lín ®Õn søc khoÎ cña bao ngêi d©n ViÖt Nam ta. ¤ nhiÔm m«i trêng ®· g©y ra bao hËu qu¶ nghiªm träng ®Õn kinh tÕ x· héi cña con ngêi ViiÖt Nam ta . VËy chóng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p gi¶i quyÕt nh thÕ nµo ®Ó lµm cho m«i trêng tèt h¬n? 3. Gi¶i ph¸p. VÊn ®Ò « nhiÔm m«i trêng hiÖn nay ®· vµ ®ang g©y ¶nh hëng lín ®Õn søc khoÎ cña con ngêi, sù ph¸t triÓn kinh tÕ...NÕu chóng ta kh«ng sím cã nhËn thøc ®Çy ®ñ, cã nh÷ng chiÕn lîc vÒ m«i trêng th× ®Õn mét lóc nµo ®ã khã cã thÓ kh¾c phôc ®îc nh÷ng hËu qu¶ do m«i trêng g©y ra. M«i trêng ®ang rÊt cÇn ý thøc b¶o vÖ cña con ngêi vµ còng chØ cã con ngêi míi chÝnh lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña m«i trêng. VËy lµm thÕ nµo ®Ó cho m«i trêng cña chóng ta ®îc xanh, s¹ch h¬n ? Tríc hÕt cÇn ph¶i x¸c ®Þnh c«ng t¸c b¶o vÖ m«i trêng lµ chung toµn x· héi, c¸c gi¶i ph¸p muèn cã hiÖu qu¶ cÇn ®ång bé vµ thÝch hîp ®¶m b¶o cho gi¶i ph¸p thùc thi: phæ biÕn, gi¸o dôc n©ng cao nhËn thøc b¶o vÖ m«i trêng ®Ó mäi ngêi d©n hiÓu râ nguy c¬ hiÓm ho¹ « nhiÔm. Tõ nh÷ng nguyªn nh©n vµ thùc tr¹ng trªn Nhµ Níc ta cÇn ban hµnh vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c vÊn ®Ò ph¸p luËt vµ hÖ thèng tiªu chuÈn vÒ m«i trêng, cÇn ®Çu 8 t, x©y dùng vµ qu¶n lÝ c¸c c«ng tr×nh xö lÝ r¸c, lµm s¹ch m«i trêng kh«ng khÝ...®ång thêi cã biÖn ph¸p nh»m ng¨n ch¹n, xö lÝ « nhiÔm m«i trêng tõ c¸c c¬ së, nhµ m¸y, khu c«ng nghiÖp tËp chung, c¸c chî lín... Nhµ níc nªn khuyÕn khÝch c¸c xÝ nghiÖp chuyÓn vµo khu c«ng nghiÖp tËp trung t¹o ®iÒu kiÖn x©y dùng nhµ m¸y xö lÝ r¸c th¶i, nÕu cÇn cã thÓ cho ®ãng cöa mét sè nhµ m¸y khã cã kh¶ n¨ng kh¾c phôc, gãp phÇn b¶o vÖ m«i trêng. Riªng víi t×nh tr¹ng r¸c th¶i ë c¸c ®« thÞ lín cÇn xö lÝ, ®Çu t m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ míi cã hÖ thèng thu gom m¸y xö lÝ r¸c th¶i ®Ó s¶n xuÊt ®iÖn, lµm ph©n bãn, t¹o n¨ng lîng míi... CÇn ®a néi dung gi¸o dôc ®Õn toµn d©n nhÊt lµ tÇng líp thanh niªn, nh»m tuyªn truyÒn,vËn ®éng ý thøc b¶o vÖ m«i trêng vµ xö ph¹t nghiªm ®èi víi c¸ nh©n, ®¬n vÞ, nhµ m¸y...kh«ng tu©n thñ quy ®Þnh b¶o vÖ m«i trêng. Ra lêi kªu gäi c¸c ®oµn thÓ, tæ chøc x· héi tÝch cùc tham gia chiÕn dÞch b¶o vÖ m«i trêng, gãp quü m«i trêng, ®µo t¹o vµ khuyÕn khÝch ¸p dông c«ng nghÖ khoa häc ®Ó läc vµ xö lÝ chÊt th¶i. Tuyªn truyÒn ®Èy m¹nh phong trµo b¶o vÖ m«i trêng trong céng ®ång, ®a néi dung b¶o vÖ m«i trêng vµo tiªu chuÈn thi ®ua, xÐt duyÖt gia ®×nh v¨n ho¸, lµng v¨n ho¸, x· héi ho¸ c«ng t¸c b¶o vÖ m«i trêng. Ph¸t huy truyÒn thèng gi÷ g×n vÖ sinh chung “ §êng lµng xanh- s¹ch- ®Ñp” ë n«ng th«n , “Mïa hÌ xanh t×nh nguyÖn” cña häc sinh, sinh viªn. VËn ®éng trång rõng phñ xanh ®Êt trèng ®åi nói träc, kh«ng cho ngêi ®èt n¬ng lµm rÉy, sèng gÇn rõng ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ch¸y rõng, cÇn tæ chøc b¬m níc vµo rõng khi n¾ng h¹n l©u ngµy khi rõng cã nguy c¬ ch¸y. Mäi biÖn ph¸p nh»m gi¶m vµ kh¾c phôc n¹n « nhiÔm m«i trêng ¸p dông hay kh«ng , m«i trêng cã ®îc b¶o vÖ kh«ng? Nã phô thuéc vµo hµnh ®éng, ý thøc, tr¸ch nhiÖm cña mçi chóng ta. C - kÕt luËn . “ Tæ quèc ViÖt Nam xanh ng¸t, cã s¹ch ®Ñp m·i ®îc kh«ng? §iÒu ®ã tuú thuéc hµnh ®éng cña b¹n, chØ thuéc vµo b¹n mµ th«i”. ThËt vËy, tæ quèc ViÖt Nam ta cã xanh, cã s¹ch, cã ®Ñp m·i ®îc kh«ng tuú thuéc vµo chÝnh chóng ta. V× mäi hµnh ®éng cña con ngêi ®Òu t¸c ®éng vµo giíi tù nhiªn vµ m«i trêng còng nh con ngêi kh«ng thÓ sèng mµ t¸ch rêi tù nhiªn. 9 VËy mµ, hiÓm ho¹ sinh th¸i ®ang ®e do¹ toµn bé sù sèng cña mäi quèc gia nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng, hiÓm ho¹ nµy liÖu cã ng¨n chÆn vµ gi¶i quyÕt ®îc hay kh«ng ? chóng ta h·y cïng suy nghÜ ! TÊt c¶ chóng ta h·y b¾t ®Çu khi cha qu¸ muén, h·y cïng nhau chung søc b¶o vÖ m«i trêng ®Ó giang s¬n gÊm vãc h×nh ch÷ S víi rõng vµng biÓn b¹c mµ cha «ng ®· ®Ó l¹i ngµy cµng t¬i ®Ñp....H·y lµm cho mäi ngêi hiÓu bÊt k× mét hµnh vi thiÕu ý thøc nµo cña con ngêi còng dÔ dµng lµm tæn h¹i ®Õn c¸i n«i thiªng liªng cu¶ chÝnh m×nh. Chóng ta kh«ng thÓ kh«ng nghÜ ®Õn thÕ hÖ con ch¸u chóng ta. H·y ®Ó l¹i cho chóng kh«ng ph¶i lµ sa m¹c, mét ®Êt níc bÞ tµn ph¸ víi nh÷ng m¶nh ®Êt kh« c»n, « nhiÔm nÆng nÒ... mµ lµ nh÷ng c¸nh ®ång mµu mì, nh÷ng khu rõng ®îc phñ xanh cïng víi nh÷ng tiÕng gÇm, gõ cña hæ b¸o, chim mu«ng ... Chóng ta lµ sinh viªn - thÕ hÖ t¬ng lai cña ®Êt níc cÇn cã tr¸ch nhiÖm tuyªn truyÒn, phæ biÕn cho mäi ngêi hiÓu râ nguy c¬ hiÓm ho¹ cña « nhiÔm m«i trêng, ®éng viªn nh÷ng viÖc lµm cã Ých tíi m«i trêng, h·y nhí tíi m«i trêng tõ nh÷ng viÖc lµm nhá nhÊt, h·y biÕt tr©n träng vµ b¶o vÖ m«i trêng v× chóng ta lµ thÕ hÖ tiÕp nèi . Tµi liÖu tham kh¶o  B¸o Lao ®éng sè 6355 ra ngµy 29/1/2004 trang 6, bµi : “ H·y cøu lÊy rõng”.  B¸o Gia ®×nh x· héi sè 24 (490) ra ngµy 24/2/04 trang 5, bµi : “ Lao ®ao v× « nhiÔm”.  TriÕt häc Mac Lªnin ( gi¸o tr×nh cña trêng §HQL & KD HN ).  KÜ n¨ng thuyÕt tr×nh vµ xö lÝ v¨n b¶n ( gi¸o tr×nh cña trêng §HQL & KD HN )  B¸o Khoa häc- C«ng nghÖ M«i trêng ra th¸ng 12/2003 trang 12-13  Cïng víi nhiÒu b¸o, tµi liÖu tham kh¶o kh¸c... 10 Môc lôc A . Lêi më ®Çu B . PhÇn néi dung I- C¬ së lÝ luËn chung nh×n tõ gãc ®é triÕt häc. II- Thùc tr¹ng m«i trêng ë ViÖt Nam , nguyªn nh©n vµ gi¶i ph¸p. 1 . Thùc tr¹ng m«i trêng ë ViÖt Nam 2 . Nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn « nhiÔm m«i trêng. 3 . Gi¶i ph¸p . C . KÕt luËn. 11 12