Lêi nãi ®Çu
ViÖc nghiªn cøu x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng ®îc
tiÕn hµnh hÇu hÕt trªn mäi quèc gia trong thêi ®¹i ngµy nay. Trong ®ã cã ViÖt
Nam. ViÖt Nam lµ ®Êt níc ®ang ph¸t triÓn, ®©ng trong thêi k× qu¸ ®é lªn CNXH.
Cho nªn viÖc ®i s©u t×m hiÓu nÒn kinh tÕ thÞ trêng kh«ng cßn lµ vÊn ®Ò míi mÎ.
Nã lµ ®iÒu kiªn quyÕt ®Ó ®a ViÖt Nam qua thêi k× qu¸ ®é lªn CHXN.
Níc ta cßn lµ mét níc c«ng nghiÖp l¹c hËu, ph¶i g¸nh nhiÒu hËu qu¶ cña
chiÕn tranh ®Ó l¹i. Víi nh÷ng d ©m cña x· héi vµ nÒn kinh tÕ quan liªu bao cÊp.
Cho nªn ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n nµy, ®a ®Êt níc ViÖy Nam ra khái khñng
ho¶ng, æn ®Þnh nÒn kinh tÕ-x· héi, t¹o ®iÒu kiÖn v÷ng ch¾c cho ®Êt níc ph¸t triÓn
th× §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· s¸ng suèt lùa chän m« h×nh kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN vµo ViÖt Nam. Ngµy nay hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu nhËn
thÊy r»ng ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ lµ yeÐu tè ®Çu tiªn quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i
trong qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn nÒn kinh tÕ tõ nÒn kinh tÕ tù nhiªn sang nÒn kinh tÕ
thÞ trêng ( KTTT ) ho¹t ®éng theo quy luËt kh¸ch quan cña nã. Do vËy, ViÖt Nam
®ang ®øng tríc nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cÇn ®îc gi¶i quyÕt.
2. Theo quan ®iÓm cña c¸c nhµ triÕt häc, kinh tÕ häc th× ®Ó thu ®îc kÕt qu¶
tèt ph¶i biÕt øng dông KTTT vµo thùc tiÔn ®óng híng. ThÝch hîp víi mçi m«i trêng cña mçi quèc gia vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan sao cho thuËn
lîi. §èi víi ViÖt Nam chóng ta th× ph¶i ®Þnh híng:
NÒn kinh tÕ níc ta lµ mét bé phËn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi
Ph¶i cã sù qu¶n lÝ ®óng ®¾n cña Nhµ níc
PhÊn ®Êu x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng v× mét x· héi nh©n v¨n.
Néi dung
1
I/
cÆp ph¹m trï c¸i riªng-c¸i chung lµ ph¹m trï c¬ b¶n
cña triÕt häc
1/
§Þnh nghÜa c¸i chung – c¸i riªng
1. 1/ §Þnh nghÜa c¸i riªng
C¸i riªng lµ ph¹m trï triÕt häcdïng ®Ó chØ mét sù vËt mét hiÖn tîng, mét
qu¸ tr×nh riÒng lÎ nhÊt ®Þnh trong thÕ giíi kh¸ch quan. Ch¼ng h¹n mét hiªn tîng
kinh tÕ, mét giai ®o¹n x· héi, mét con ngêi vv…
1. 2/ §Þnh nghÜa c¸i chung
C¸i chung lµ ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ nh÷ng mÆt nh÷ng thuéc tÝnh,
nh÷ng mèi liªn hÖ tån t¹i kh«ng chØ ë mét sù vËt mµ trong nhiÒu sù vËt hiÖn tîng
kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n, ph¹m trï triÕt häc Mac-xÝt vÒ vËt chÊt, v©n ®ong, kh«ng
gian, thêi gian vv…
2/
Mèi quan hÖ biªn chøng gi÷a c¸i riªng-c¸i chung
2. 1/ Quan ®iÓm cña mét sè nhµ triÕt häc vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸i chungc¸i riªng
Trong lÞch sö triÕt häc tån t¹i hai quan ®iÓ tr¸i ngîc nhau vÒ mèi quan hÖ
gi÷a c¸i riªng vµ c¸i chung cña ph¸i duy thùc vµ phaÝ duy danh.
Ph¸i duy thùc: Cho r»ng, chØ cã c¸i chung míi tån t¹i kh¸ch quan, ®éc lËp
víi ý thøc con ngêi, kh«ng phô thuéc vµo c¸i riªng, sinh ra c¸i riªng.
Ph¸i duy danh: Cho r»ng, chØ c¸i riªng míi tån t¹i kh¸ch quan, c¸i chung
chØ lµ nh÷ng tõ trèng rçng, do t tëng cña con ngêi s¸ng t¹o ra.
2. 2/ TriÕt häc M¸c kh¼ng ®Þnh
C¶ c¸i riªng vµ c¸i chung ®Òu tån t¹i kh¸ch quan, gi÷a chóng cã mèi quan
hÖ biÖn chøng h÷u c¬ víi nhau.
Thø nhÊt: C¸i chung chØ tån t¹i trong c¸i riªng, th«ng qua c¸i riªng mµ
biÓu hiÖn sù rån t¹i cña m×nh. Tøc lµ c¸i chung kh«ng tån t¹i thuÇn tuý bªn ngoµi
c¸i riªng, mµ nã ph¶i th«ng qua c¸i riªng.
Thø hai: C¸i riªng chØ tån t¹i trong mèi quan hÖ víi c¸i chung. Tøc lµ
kh«ng cã c¸i riªng nµo tån t¹i ®éc lËp, mµ c¸i riªng chØ tån t¹i trong mèi liªn hÖ
dÉn tíi c¸i chung.
Nh vËy sù vËt hiÖn tîng nµo còng cã hai mÆt lµ c¸i riªng vµ c¸i chung, hai
mÆt nµy ®Òu tån t¹i kh¸ch quan. C¸i riªng lµ c¸i toµn bé, phong phó h¬n c¸i
chung. Cßn c¸i chung lµ c¸i bé phËn, nhng s©u s¾c, b¶n chÊt h¬n c¸i riªng. C¸i
riªng phong phó h¬n c¸i chung bëi ngoµi nh÷ng c¸i ra nhËp víi c¸i chung, nã
cßn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt mµ chØ nã míi cã. C¸i chung lµ c¸i s©u s¾c h¬n
c¸i riªng, bëi v× nã ph¶n ¸nh nh÷ng mÆt nh÷ng thuéc tÝnh, nh÷ng mèi liªn hÖ bªn
trong, tÊt nhiªn, æn ®Þnh, phæ biÕn tån t¹i trong c¸i riªng cïng lo¹i. V× vËy c¸i
chung lµ c¸i g¾n liÒn víi b¶n chÊt, quy ®Þnh ph¬ng híng tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña
sù vËt.
2
Nªu lªn mèi quan hÖ gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng, Lªnin viÕt “…C¸i riªng
chØ tån t¹i trong mèi liªn hÖ ®a ®Õn c¸i chung. C¸i chung chØ tån t¹i trong c¸i
riªng, th«ng qua c¸i riªng. BÊt cø c¸i riªng nµo còng lµ c¸i chung. BÊt cø c¸i
chung nµo còng lµ mét bé phËn, mét khÝa c¹nh, hay mét b¶n chÊy cña c¸i riªng.
BÊt cø c¸i chung nµo còng chØ bao qu¸t mét c¸ch ®¹i kh¸i tÊt c¶ mäi mÆt riªng
lÎ. BÊt cø c¸i riªng nµo còng kh«ng tham gia ®Çy ®ñ vµo c¸i chung…BÊt cø c¸i
riªng nµo còng th«ng qua hµng ngµn sù chuyÓn ho¸ mµ liªn hÖ víi nh÷ng c¸i
riªng thuéc lo¹i kh¸c ( Sù vËt, hiÖn tîng, qu¸ tr×nh )
§ã lµ nh÷ng quan hÖ gi÷a c¸i riªng vµ c¸i chung vÒ mÆt ph¬ng ph¸p luËn
theo c¸c quan ®iÓm cña cacs trêng ph¸i triÕt häc. Vµ theo quan ®iÓm hiÖn nay th×
quan ®iÓm triÕt häc M¸c-Lªnin lµ c¬ së, lµ tiÒn ®Ò, ph¬ng ph¸p lu©n cña triÕt
häc.
3/
ý nghÜa ph¬ng ph¸p luËn
C¸i riªng vµ c¸i chung cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau nªn khi khi vËn
dông vµo gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lîi Ých cña con ngêi ph¶i chó ý ®Õn c¶ c¸i riªng vµ
c¸i chung ( lîi Ých chung, riªng ). NÕu nh chØ chó ý ®Õn lîi Ých chung mµ kh«ng
quan t©m ®Õn lîi Ých riªng th× ph¸ vì sù tån t¹i cña tËp thÓ, ngîc l¹i chØ thÊy ®îc
lîi Ých cña c¸i riªng sÏ dÉn ®Õn c¸ nh©n Ých kØ, t¸ch ra khái tËp thÓ.
C¸i chung chØ lµ mét bé phËn cña c¸i riªng nªn khi øng dông bÊt k× mét c¸i
chung nµo cÇn ph¶i ®îc c¸ biÖt ho¸ vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh cô thÓ.
C¸i chung chØ tån t¹i nh mét bé phËn cña c¸i riªng. V× vËy muèn ph¸t hiÖn
c¸i chung cÇn ph¶i th«ng qua nhiÒu c¸i riªng.
TuyÖt ®èi ho¸ c¸i chung sÏ r¬i vµo chñ nghÜa gi¸o ®iÒu, kinh viÖn.
TuyÖt ®èi ho¸ c¸i riªng sÏ r¬i vµo chñ nghÜa kinh nghiÖm.
II/
kinh tÕ thÞ trêng( KTTT )
1/
Kh¸i qu¸t chung vÒ kinh tÕ thÞ trêng
KTTT xuÊt hiÖn sím tõ c¸c níc TBCN vµ nhanh chãng ®a nÒn kinh tÕ c¸c
níc nµy ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh mÏ.
KTTT trong CNTB t¹o ra sù bãc lét cña ®ång tiÒn. §iÒu nµy dÉn ®Õn nÒn
KTTT ®i ngîc l¹i tiÕn bé x· héi, ph¶n nh©n ®¹o. KTTT ®i s©u, x©m nhËp vµo
tõng quãc gia, ®a c¸c níc ®ã ph¸ triÓn vµ dÉn tíi sù ph¸t triÓn ®ång bé nÒn
KTTT trªn toµn thÕ giíi.
ë ViÖt Nam KTTT ®îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tõ sau ®¹i héi §¶ng toµn
quèc lÇn thø VI ( 1986 ) ®îc ph¸t triÓn theo ®Þnh híng XHCN.
Kinh tÕ ViÖt Nam lµ mét bé phËn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Cho nªn chóng
cã mèi quan hÖ h÷u c¬ víi nhau.
2/
Kh¸i niÖm vÒ KTTT
KTTT lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸.
3
Mµ ph¸t triÓn nÒn KTTT lµ ®iÒu kÖn tÊt yÕu ®Ó cã sù ®ång nhÊt ho¸ toµn
cÇu. §Ó cã sù lín m¹nh chung cña thÕ giíi, ®Ó ®a nÒn kinh tÕ cña mçi quèc gia
tiÕn bé vµ hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, lµ cÇu nèi h÷u h×nh gi÷a nÒn kinh tÕ
c¸c quèc gia. NÒn KTTT ®· ph¸t triÓn l©u nay, mÇm mèng cña nã tån t¹i ngay
trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Xu híng chung cña thÕ giíi hiÖn nay lµ ph¸t triÓn
KTTT.
III/ vËn dông cÆp ph¹m trï c¸i riªng c¸i chung vµo viÖc x©y
dùng nÒn KTTT ®Þnh híng XHCN ë viÖt nam
ViÖt Nam lµ mét quèc gia ®ang ph¸t triÓn. Víi nÒn kinh tÕ cßn non yÕu
§¶ng vµ nhµ níc ®· quyÕt ®Þnh xu híng ph¸t triÓn nÒn KTTT nhng theo ®Þnh híng XHCN.
1/
§Æc trng chung cña nÒn KTTT
Do KTTT lµ sù ph¸t triÓn cao cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ mäi yÕu tè cña
s¶n xuÊt ®Òu ®îc thÞ trêng ho¸ cho nªn KTTT cã nh÷ng ®Æc trng chñ yÕu sau:
Mét lµ, tÝnh tù chñ cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ rÊt cao. C¸c chñ thÓ kinh tÕ tù bï
®¾p nh÷ng chi phÝ vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
cña m×nh, tù do liªn kÕt, tù do liªn doanh theo luËt ®Þnh. Kinh tÕ hµng ho¸ kh«ng
bao dung hµnh vi bao cÊp. Nã ®èi lËp víi bao cÊp vµ ®ång nghÜa víi tù chñ n¨ng
®éng.
Hai lµ, hµng ho¸ trªn thÞ trêng rÊt phong phó ph¶n ¸nh tr×nh ®é cao cña
n¨ng suÊt lao ®éng, tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng x· héi, sù ph¸t triÓn cña s¶n
xuÊt vµ thÞ trêng.
Ba lµ, gi¸ c¶ ®îc h×nh thµnh ngay trªn thÞ trêng, võa chÞu t¸c ®éng cña quan
hÖ c¹nh tranh vµ quan hÖ cung cÇu hµng ho¸ vµ dÞch vô.
Bèn lµ, c¹nh tranh lµ mét tÊt yÕu cña KTTT, cã nhiÌu h×nh thøc phong phó
v× môc tiªu lîi nhuËn.
N¨m lµ, KTTT lµ hÖ thèng kinh tÕ më.
Trong nÒn KTTT th× mäi chñ thÓ tù quyÒn quyÕt ®Þnh hµnh ®éng cña m×nh,
quyÕt ®Þnh hµnh ®éng cña m×nh, quyÕt ®Þnh mÆt hµng s¶n xuÊt vµ tiªu chÝ s¶n
phÈm m×nh ®Æt ra …Díi sù qu¶n lÝ cña c¸c luËt kinh tÕ, luËt kinh doanh. ChÝnh v×
®ã c¸c s¶n phÈm trªn thÞ trêng v« cïng ph«ng phó, nã ®¸nh gi¸ vÒ tr×nh ®ä s¶n
xuÊt ngµy cµng cao, c¸c s¶n phÈm b¸n ra cã gi¸ c¶ kh«ng æn ®Þnh tuú thuéc vµo
cung cÇu. NÒn KTTT lµ mét m«i trêng s¶n xuÊt kinh doanh cã sù c¹nh tranh gay
g¾t cña c¸c chñ thÓ…C¹nh tranh vµ ®µo th¶i mét c¸ch cã chän läc ®îc ®iÒu tiÕt
bëi bµn tay v« h×nh. NÒn KTTT th©m nhËp vµo mçi quèc gia ®a nÒn kinh tÕ riªng
biÖt hoµ ®ång vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu. Cã thÓ nãi KTTT lµ mét nÒn kinh tÕ më.
ChÝnh v× nhòng ®Æc trng nµy, ®Ó øng dông vµo nÒn KTTT, ®a nÒn kinh tÕ trë
nªn v÷ng m¹nh, ph¸t triÓn th× ph¶i hiÓu s©u s¾c c¸c ®Æc trng cña nã-c¸i chung vµ
vËn dông mèi quan hÖ gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng cho hîp lÝ. C¸i chung cña nÒn
KTTT vµ c¸i riªng lµ nÒn kinh tÕ níc nhµ ph¶i ®Þnh híng theo XHCN ®èi víi níc
ViÖt Nam chóng ta.
4
2/
B¶n chÊt cña nÒn KTTT ®Þnh híng XHCN
B¶n chÊt cña KTTT ®Þnh hãng XHCN ë ViÖt Nam lµ kiÓu tæ chøc kinh tÕ
ph¶n ¸nh sù kÕt hîp gi÷a c¸i chung lµ KTTT víi c¸i ®Æc thï lµ ®Þnh híng XHCN,
dùa trªn nguyªn t¾c lÊy c¸i ®Æc thï-®Þnh híng XHCN lµm chñ ®¹o.
Víi ®Þnh nghÜa nãi trªn cho thÊy næi nªn ba khÝa c¹nh chñ yÕu:
Thø nhÊt: Víi t c¸ch lµ c¸i chung-KTTT ®ßi hái trong qu¸ tr×nh kÕt hîp
ph¶i t¹o lËp vµ vËn dông c¸c yÕu tè: a) Cë së kinh tÕ mang tÝnh ®a d¹ng vÒ së
h÷u vµ thµnh phÇn kinh tÕ ®Ó nÒn kinh tÕ cã tù do ho¸ kinh tÕ ( tù do c¹nh tranh,
tù do kinh doanh vµ tù chñ );b) C¸c ph¹m trï kinh tÕ vèn cã cña KTTT nh hµng
ho¸, tiÒn tÖ, thÞ trêng, c¹nh tranh, cung cÇu, gi¸ trÞ thÞ trêng, gi¸ c¶ thÞ trêng vµ
lîi nhuËn; c) c¸c quy luËt kinh tÕ cña KTTT ( Quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt lu th«ng
tiÒn tÖ, quy luËt c¹nh tranh vµ quy luËt cung cÇu; d) C¬ chÕ vËn hµnh nÒn KTTTc¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ níc.
Thø hai: Víi t c¸ch lµ c¸i ®Æc thï-®Þnh híng XHCN-trong qu¸ tr×nh kÕt
hîp ®ßi hái ph¶i tu©n theo c¸c môc tiªu c¸c ®¨c trng cña CNXH mµ níc ta cÇn
x©y dùng. §Þnh híng XHCN ë níc ta lµ mét sù lùa chän tÊt yÕu, mét kh¸i niÖm
khoa häc. Tuy vËy vÉn cã mét sè c¸ch hiÓu kh¸c nhau, thËm chÝ kh«ng ph¶i
kh«ng cã t tëng hoµi nghi vÒ tÝnh hiÖn cña ®Þnh híng XHCN mµ §¶ng, nhµ níc
vµ nh©n d©n ta ®· chän.
Thø ba: Trong mèi quan hÖ gi÷a c¸i chung-KTTT víi c¸i ®Æc thï-®Þnh híng
XHCN, kh«ng thÓ lÊy KTTT lµm chñ ®¹o. §©y lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n trong mèi
quan hÖ kÕt hîp gi÷a c¸i chung vµ c¸i ®Æc thï, v× chóng ta kh«ng chñ tr¬ng x©y
dùng m« h×nh KTTT bÊt k×, trõu tîng, cµng kh«ng chñ tr¬ng x©y dùng m« h×nh
KTTT t b¶n chñ nghÜa, mµ chñ tr¬ng x©y dùng m« h×nh KTTT ®Þnh híng XHCN
lµm chñ ®¹o.
VÊn ®Ò ta cÇn xÐt ë ®©y lµ m«Ý quan hÖ gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng diÔn ra
nh thÕ nµo? theo quan ®iÓm cña M¸c- Lªnin: th× c¸i chung vµ c¸i riªng tån t¹i
kh¸ch quan vµ chóng cã mèi quan hÖ h÷u c¬ víi nhau.
C¸i chung chØ tån t¹i trong c¸i riªng, th«ng qua c¸i riªng mµ biÓu hiÖn sù
tån t¹i cña m×nh. ë ®©y c¸i chung lµ nÒn KTTT trong xu híng, ®Æc ®iÓm ph¸t
hiªn chung lµ nÒn kinh tÕ më cöa nhng nã ®îc ®a vµo øng dông t¹ m«i trêng vµ
hoµn c¶nh ViÖt Nam chóng ta th× nã tån t¹i trong nÒn kinh tÕ níc nhµ ®i theo
®Þnh híng XHCN. Th«ng qua m«i trêng hoµn c¶nh xu híng cña nÒn kinh tÕ ViÖt
Nam hoµ nÒn KTTT cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chung, nhng khi nã ®uiîc ®a vµo nÒn
kinh tÕ níc ta theo ®Þnh híng XHCN th× ngoµi nh÷ng ®Æc ®iÓm chung nã cßn
mang nh÷ng ®Æc thï riªng mµ chØ th«ng qua c¸i ®Æc thï riªng ®ã nã biÓu hiÖn sù
tån t¹i thÝch nghi cña m×nh.
C¸i riªng chØ tån t¹i trong mèi quan hÖ víi c¸i chung: tøc lµ kh«ng cã c¸i
riªng tån t¹i ®éc lËp, mµ chØ tån t¹i trong mèi quan hÖ víi c¸i chung. NÒn KTTT
®îc øng dông vµo níc ta theo ®Þnh híng XHCN nã trë thµnh KTTT víi nh÷ng
c¸i ®Æc thï míi. Nã hoµ nhËp, tån t¹i vµ thÓ hiÖn trong nÒn KTTT thÕ giíi.
5
§iÒu cÇn ®a ra ë ®©y lµ c¸i chung vµ c¸i riªng lu«n cã quan hÖ h÷u c¬ víi
nhau. Chóng lu«n xen lÉn vµ ¶nh hëng qua l¹i lÉn nhau.
3/
Nguyªn t¾c h×nh thµnh
Víi t c¸ch lµ c¸i chung KTTT ®ßi hái trong qu¸ tr×nh kÕt hîp ph¶i t¹o lËp
vµ vËn dông ®ång bé c¸c yÕu tè c¬ së kinh tÕ mang tÝnh ®a d¹ng vÒ së h÷u vµ
thµnh phÇn kinh tÕ. CÆp ph¹m trï vèn cã cña nÒn KTTT, c¸c quy luËt nÒn KTTT,
c¬ chÕ vËn hµnh. NÒn KTTT lµ mét ph¹m trï ®Ó chØ mét nÒn kinh tÕ më réng,
mét nÒn kinh tÕ lu«n biÕn ®éng, mét nÒn kinh tÕ cã ®Çy ®ñ qui luËt c¹nh tranh vµ
®µo th¶i, ®îc øng dông ph¸t triÓn m¹nh mÏ. §îc th©m nhËp vµ vËn hµnh víi sù
kÕt hîp cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ. NÒn KTTT nã cã nh÷ng ®Æc tÝnh chung
nh÷ng qui luËt chung. Vµ nã mang cavs ®Æc tÝnh chung nµy vµo mäi quèc gia cã
nÒn KTTT ( nh÷ng thuéc tÝnh chung ®Þc l¹ap l¹i trong nhiÒu sù vËt hay qu¸ tr×nh
riªng lÎ ).
Víi t c¸ch lµ c¸i riªng, c¸i ®Æc thï-®Þnh híng XHCN, trong qu¸ tr×nh kÕt
hîp ®ßi hái ph¶i tu©n theo c¸c môc tiªu, nguyªn t¾c vµ nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n
híng ®Õn môc tiªu vµ c¸c ®Æc trng cña CNXH mµ níc ta c©nf x©y dùng. ViÖt
Nam lµ quèc gia cã nÒn kinh tÕ cßn l¹c hËu non nít. Víi qu¸ nhiÒu tµn d cña x·
héi cò, nh÷ng quan ®iÓm cæ hñ vÒ nÒn kinh tÕ bao cÊp ®· dµn dÇn ®îc xo¸ bá.
Víi m«i trêng kÜ thuËt c«ng nghÖ cßn yÕu kÐm. Víi thêi k× ®ang qu¸ ®é lªn
CNXH nã cßn phøc t¹p vµ qu¸ nhiÌu khã kh¨n ph¶i gi¶i quyÕt, nh÷ng môc tiªu
®Ó ®¹t ®îc. Vëy víi m«i trêng, hoµn c¶nh nÒn kinh tÕ ViÖt Nam theo ®Þnh híng
mµ §¶ng ®· ®Ò ra. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam theo ®Þnh híng XHCN ( lµ mét chñ thÓ
riªng ) cã nh÷ng ®Æc thï riªng. VËy ®Ó kÕt hîp c¸i chung víi nÒn KTTT th× nÒn
kinh tÕ ViÖt Nam sÏ cã mét nÒn KTTT mang nhiÒu ®Æc tÝnh riªng ph¸t triÓn theo
xu híng mµ §¶ng ®· ®Ò ra.
Trong mèi quan hÖ gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng nµy, kh«ng thÓ lÊy c¸c
chung lµm c¸i chñ ®¹o, còng nh kh«ng thÓ lÊy nÒn KTTT lµm c¸i quyÕt ®Þnh mµ
nhÊt thiÕt ph¶i lÊy ®Þnh híng XHCN lµm chñ ®¹o. §©y lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n
trong mèi quan hÖ c¸i chung-KTTT víi c¸i ®Æc thï-®Þnh híng XHCN.
4/
KTTT ®Þnh híng XHCN
KTTT ®Þnh híng XHCN lµ mét kiÓu tæ chøc, mét kiÓu vËn hµnh kinh tÕ mµ
mét mÆt tu©n theo nh÷ng qui luËt cña KTTT, mÆt kh¸c, dùa trªn c¬ së b¶n chÊt
cña vµ nguyªn t¾c cña CNXH.
Tõ kiÓu tæ chøc kinh tÕ ®Õn kiÓu vËn hµnh kinh tÕ nã ®Òu cã nh÷ng ®Æc trng
riªng. NÒn KTTT lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cao cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸. Tøc lµ víi
ph¹m trï nÒn KTTT ë ®©y nãi lªn: lµ mét nÒn kinh tÕ tù do, tô chñ. Mäi thµnh
vien tham gia ®Òu cã quyÒn tù quyÕt. §©y lµ m«i trêng ®Êu tranh gay g¾t. C¸c
chñ thÓ kinh tÕ lu«n cã nh÷ng ph¬ng ch©m kÕ ho¹ch ®Ó vît lªn nhau, th¹m chÝ c¶
thñ ®o¹n ®Ó lo¹i bá nhau. NÒn kinh tÕ nµy nã mang ®Ëm phong c¸ch t b¶n chñ
nghÜa. §ã lµ c¹nh tranh gay g¾t, ®µn ¸p vµ bãc lét lÉn nhau ( bãc lét gi¸ trÞ thÆng
d…). §ã lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña KTTT. Nhung khi nÒn KTTT ®îc øng
dông t¹i ViÑt Nam chóng ta th× nã bÞ biÕn ®æi chuyÓn ho¸ dÇn theo hoøng mµ
6
§¶ng vµ nhan d©n ®Ò ra. §ã lµ mét nÒn KTTT hoµn toµn míi- nÒn KTTT ®Þnh híng XHCN.
5/
§Þnh híng XHCN cña KTTT ë ViÖt Nam
NÒn KTTT ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam lµ nÒn kinh tÕ kÕt hîp hai mÆt
kinh tÕ-x· héi ngay trong tõng bíc ph¸t triÓn. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tøc lµ ph¸t
triÓn vÒ mÆt vËt chÊt nhng ®ång thêi ph¸t triÓn x· héi æn ®Þnh vµ ®¸p øng vÒ mÆt
tinh thÇn cña x· héi.
NÒn KTTT ®Þnh híng XHCN ë Viªt Nam lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu
thµnh phÇn, trong ®ã kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o. §¹i héi VI ®· ®Ò ra ®Ó
nÒn kinh tÕ æn ®Þnh tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng th× ph¶i ph¸t triÎn nªn kinh tÕ
nhiÒu thµnh phÇn ph¸t triÎn trªn mäi lÜnh vùc víi sù ®Þnh híng cña nÒn kinh tÕ
quèc d©n.
Sù vËn hµnh cña nÒn KTTT ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam lµ sù kÕt hîp chÆt
chÏ gi÷a thÞ trêng vµ kÕ ho¹ch.
Nhµ níc qu¶n lÝ nÒn KTTT ë níc ta lµ nhµ níc cña d©n, do d©n, v× d©n ®Æt
díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. ChÝnh ®iÒu nµy lµm cho m« h×nh
KTTT cña ta kh¸c vÒ b¶n chÊt víi m« h×nh kinh tÕ TBCN. NÒn kinh tÕ Êy ®Æt d íi
sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n, díi sù qu¶n lÝ cña nhµ níc XHCN ViÖt Nam,
nh»m h¹n chÐ, kh¾c phôc nh÷ng thÊt b¹i cña thÞ trêng, thùc hiÑn c¸c môc tiªu x·
héi, nh©n ®¹o mµ b¶n th©n KTTT kh«ng lµm ®îc.
NÒn kinh tÕ níc ta lµ nÒn kinh tÕ d©n téc hoµ nhËp víi kinh tÕ quèc tÕ.
Víi nh÷ng ®Æc trng cña nÒn KTTT-c¸i chung vµ nhòng c¸i ®Æc thï cña c¸i
riªng-®Þnh híng XHCN th× c¸i riªng vµ c¸i chung ë ®©y ph¶i cã mèi quan hÖ
biÖn chøng víi nhau. C¸i chung ®i vµo vµ tån t¹i trong c¸i riªng. Còng nh mét
c¸i ao c¸ Th× c¸ b¾t vÒ ®Ó th¶ trong ao lµ nh÷ng chñ thÓ cña c¸i chung. c¸ ®îc ®a
vÒ tõ ao gièng, ®Òu cã nh÷ng ®Æc tÝnh chung gièng nhau gi÷a c¸c loµi…Nhng khi
®îc ®a vµo nu«i sèng, ë ®©y chñ thÓ ao_m«i trêng níc, thøc ¨n hÖ sinh th¸i, ®iÒu
kiÖn sèng lµ nh÷ng c¸i ®Æc thï cña c¸i riªng.
Mèi quan hÖ gi÷a c¸i riªng vµ c¸i chung ë ®©y lµ mèi quan hÖ tån t¹i, mèi
quan hÖ t¬ng t¸c vµ biÕn ®æi lÉn nhau. trong ®ã m«i trêng sèng lµ yÕu tè quyÕt
®Þnh t¸c ®äng ®Õn c¸ míi ®îc ®a vµo vµ biÕn ®æi chóng sao cho chóng thÝch nghi
víi trêng sèng míi. Còng nh mèi quan hÖ gi÷a nÒn KTTT vµ ®Þnh híng XHCN
th× ë ®©y m«i trêng ®Þnh híng lµ §¶ng ®· ®Æt ra lµ chñ ®¹o vµ quyÕt ®Þnh nÒn
kinh tÕ thÞ trêng, lµm cho nÒn KTTT phï hîp víi nÒn kinh tÕ cña tõng quèc gia
®ang ph¸t triÓn theo ®Þnh híng XHCN cña ViÖt Nam chóng ta.
III/ thùc tr¹ng vµ qu¸ tr×nh x©y dùng KTTT theo ®Þnh híng
XHCN ë viÖt nam
1/
Thùc tr¹ng vµ qu¸ tr×nh x©y dùng KTTT theo ®Þnh híng XHCN ë ViÖt
Nam.
Giai ®o¹n tríc n¨m 1986
7
Giai ®o¹n nµy nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cßn nÆng vÒ quan liªu bao cÊp. Qu¶n lÝ
theo ph¬ng thøc b¶o thñ tr× trÖ, tµn d cña x· héi cò rÊt nhiÒu. Toµn bé d©n téc võa
thèng nhÊt ®i lªn XHCN ( 1975 ). HËu qu¶ cña chiÕn tranh n¨ng nÒ, thiÖt h¹i vÒ
c¶ vËt chÊt lÉn tinh thÇn. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®i lrrn tõ hai bµn tay tr¾ng, tõ
hoang tµn ®æ n¸t, b¾t ®Çu x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. NÒn ng©n s¸ch th× eo hÑp,
c«ng nghÖ thÊp kÐm, qu¶n lÝ tr× trÖ. Cã ch¨ng th× trong nÒn kinh tÕ níc nhµ míi
chØ cã nh÷ng mÇm mèng tù ph¸t s¬ nguyªn cña KTTT.
Giai ®o¹n tõ n¨m 1986 ®Õn 1991
T¹i ®¹i héi VI §¶ng vµ Nhµ níc quyÕt ®Þnh Nhµ níc ViÖt Nam lµ nhµ níc
®ang ph¸t triÓn, ®ang trong thêi k× qu¸ ®é ®i lªn XHCN. §Ó kh¾c phôc nÒn kinh
tÕ nghÌo nµn l¹c hËu th× buéc ph¶i ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn nÒn
KTTT. Tù vËn ®éng, c¹nh tranh vµ ®iÒu tiÕt theo quy luËt cña KTTT víi sù ®Þnh
híng vµ qu¶n lÝ vÜ m« cña Nhµ níc.
ë giai ®o¹n nµy lµ giai ®o¹n më ra mét kØ nguyªn míi, kØ nguyªn cña nÒn
KTTT. C¬ cÊu qu¶n lÝ thay ®æi hoµn toµn.
Chèng quan liªu bao cÊp, ch«ng b¶o thñ tr× trÖ. Ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ
më cöa th©m nhËp dÇn vµo thÞ trêng thÕ giíi. Tuy nhiªn ë giai ®o¹n nµy míi chØ
lµ lµ sù b¾t ®Çu. Mét sù b¾t ®Çu víi v« vµn khã kh¨n… trong t×nh tr¹ng cha cã
mét nÒn mãng æn ®Þnh nh÷ng kÕ ho¹ch dµi h¹n, ng¾n h¹n, 5 n¨m, 10 n¨m ®îc ®Ò
ra vµ thùc hiÖn.
H¬n n÷a trong giai ®o¹n nµy CNXH ®«ng ©u ®i vµo lòng ®o¹n vµ tù sôp ®æ.
KhiÕn hÖ thèng XHCN trªn toµn thÕ giíi gÆp nh÷ng khã kh¨n vµ khñng ho¶ng
manh, gay g¾t, Nhng dÉu khã kh¨n chång chÊt th× toµn d©n chung lßng cïng
§¶ng ®· tõng bíc vµ kh¾c phôc dÇn dÇn. NÒn kinh tÕ cã t¨ng trëng cao, chÝnh trÞ
dÇn dÇn æ ®Þnh thu hót ®Çu t níc ngoµi, më cöa lu th«ng liªn minh ®oµn kÕt víi
c¸c quèc gia trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
Giai ®o¹n tõ n¨m 1991 ®Õn nay
Tuy hÖ thèng x· héi chñ nghÜa §«ng ¢u sôp ®æ. Nhung CNXH ViÖt Nam
®· kÞp thêi cã nh÷ng c¶i c¸ch tÝch cùc, phï hîp víi m«i trêng hoµn c¶nh sèng
con ngêi ViÖt Nam. NÒn kinh tÕ ®i vµo quy luËt chung, æn ®Þnh vµ ngµy cµng
v÷ng m¹nh: NÒn KTTT ph¸t triÓn, nÒn kinh tÕ Nhµ níc b¾t kÞp vµ hoµ nhËp dÇn
vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Thùc tÕ nhËn th©ý ®êi sèng cña
nh©n d©n ta n©ng cao h¬n, tinh thÇn æn ®Þnh, cã niÒm tin s©u s¾c vµo §¶ng vµ
Nhµ níc.
C¸i riªng vµ c¸i chung x©m ngËp h¸i hoµ vµ c¶i biÕn lÉn nhau.
2/
Thµnh tùu vµ h¹n chÕ cña nÒn KTTT ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam
2. 1/ Thµnh tùu
Sau mÊy n¨m ®Çu thùc hiÖn chiÕn lîc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Êt níc
®· ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi. Tæng s¶n phÈm trong níc(GDP ) sau 10
n¨m t¨ng gÊp ®«i. TÝch luü néi bé vña nÒn kinh tÕ tõ møc kh«ng ®¸ng kÓ ®Õn
n¨m 2000 ®· ®Æt 25% GDP.
8
Kinh tÕ Nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ, doanh nghiÖp nhµ níc tõng bíc ®îc ®æi míi vµ ph¸t triÓn, h×nh thµnh c¸c tæng c«ng ty lín trªn nhiÒu
lÜnh vùc then chèt. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn kh¸ nhanh.
Tõ chç bÞ bao v©y cÊm vËn, níc ta ®· chñ ®éng tranh thñ thêi c¬ tõng bíc
héi nhËp cã hiÖu qu¶ víi kinh tÕ thÕ giíi, b×nh thêng ho¸ vµ më réng quan hÖ víi
c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ, ph¸t triÓn kinh tÕ víi hÇu kh¾p c¸c níc, ra nhËp vµ
cã vai trß ngµy cµng tÝch cùc trong nhiÒu tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc. NhÞp ®é
t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu gÇn gÊp ba nhÞp ®é t¨ng GDP. Thu hót ®¸ng kÓ ®Çu t
trùc tiÕp vµ nguån tµi trî chÝnh thøc tõ níc ngoµi.
NÒn KTTT ®îc øng dông vµo ViÖt Nam vµ nh×n thÊy nh÷ng chuyÓn biÕn râ
rÖt. Nhng ngoµi nh÷ng mÆt tÝch cùc ra nÒn KTTT cßn ®em l¹i nh÷ng mÆt h¹n
chÕ.
2. 2/ H¹n chÕ
Do c¸ch lµm ¨n ch¹y theo lîi nhuËn dÉn ®Õn t×nh tr¹ng trèn thuÕ, lõa ®¶o
bu«n lËu…vµ nhiÒu tÖ n¹n trong x· héi xuÊt hiÖn nh: ma tuý, m¹i d©m, cíp bãc…
Mäi vÊn ®Ò ®Òu bÞ th¬ng m¹i ho¸, bÞ ®ång tiÒn chi phèi. T×nh c¶m gi÷a ngêi
víi ngêi ®«i khi cã thÓ bÞ ®em c©n ®o, ®ong ®Õm.
Sù ph©n ho¸ giµu nghÌo, bÊt c«ng trong x· héi t¨ng nhanh
Tuy nhiªn thÕ giíi lu«n vËn ®éng vµ lu«n tån t¹i nh÷ng mÆt ®èi lËp, chóng
sÏ ®Êu tranh vµ lo¹i trõ lÉn nhau. Më cöa du nhËp nÒn KTTT th× ngoµi nh÷ng tÝch
cùc nh÷ng khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn th× kh«ng tr¸nh khái tiªu cùc. §ã lµ ®iÒu
tÊt yÕu mµ mçi quèc gia tù ph¶i biÕt ®iÒu chØnh vµ kh¾c phôc sao cho thu ®îc kÕt
qu¶ tèt ®Ñp.
3/
Môc tiªu KTTT ®Þnh híng XHCN
Môc tiªu ®Ò ra lµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Ó ®¹t mét x· héi giµu m¹nh c«ng b»ng
d©n chñ v¨n minh. Tøc lµ ngoµi ph¸t triÓn KTTT ta ph¶i ®îc nh÷ng môc tiªu
riªng ®Æt ra cho níc nhµ.
NÕu nh nÕu nh nÒn KTTT tù do TBCN phôc vô lîi Ých c¸c nhµ tn b¶n, x©y
dùng c¬ së kinh tÕ theo CNTB th× KTTT ®Þnh híng XHCN lÊy lîi Ých vµ phóc lîi
toµn d©n lµm môc tiªu; ph¸t triÓn KTTT ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, x©y
dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cho CNXH, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. KTTT, b¶n
th©n nã lµ néi lùc tù thóc ®Èy tiÕn tr×nh kinh tÕ – x· héi. §Õn lît m×nh, chóng ta
dïng c¬ chÕ kinh tÕ ®ã ®Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt, khuyÕn khÝch tinh thÇn n¨ng
®éng, s¸ng t¹o cña ngêi lao ®éng, gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, thóc ®Èy CHN-H§H,
x©y dùng mét nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc, tõng bíc thùc hiÖn lÝ
tëng XHCN.
9
4/
§Ó hiÖn thùc ho¸ m« h×nh KTTT ®Þnh híng XHCN, cÇn thùc hiÖn tèt
nh÷ng ®iÌu kiÖn vµ gi¶i ph¸p sau ®©y
4. 1/ T¹o lËp duy tr× vµ ph¸t triÓn tù do ho¸ kinh tÕ
§©y lµ mét ®iÒu kiÖn cã tÇm quan träng ®Õn sù h×nh thµnh, tån t¹i vµ ph¸t
triÓn KTTT ë níc ta. Tù do ho¸ kinh tÕ lµ mét ®iÒu kiÖn tÊt yÕu ®Ó s¶n sinh vµ
nu«i dìng tù do c¹nh tranh, tù do kinh doanh vµ tù chñ, rÊt cÇn thiÕt cho c¸c chñ
thÓ doanh nghiÖp víi t c¸ch lµ nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ.
T¬ng øng víi ®iÒu kiªn nµy, c¸c gi¶i ph¸p cÇn cã lµ:
TiÕp tôc thùc hiªn nhÊt qu¸n vµ l©u dµi chÝnh s¸ch nÒn kinh tÕ ®a d¹ng ho¸
vÒ h×nh thøc së h÷u vµ thµnh phÇn kinh tÕ.
Trªn c¬ së ®Èy m¹nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi trong níc vµ quèc tÕ, tiÕp
tôc ph¸t triÓn ®ßng bé c¸c lo¹i thÞ trêng. Cô thÓ: a) Ph¸t triÓn ®ång bé gi÷a thÞ trêng ®Çu ra ( thÞ trêng hµng ho¸ vµ dÞch vô ) víi thÞ trêng c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña
s¶n xuÊt ( m¸y mãc, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, nguyªn nhiªn liÖu, søc lao ®éng, khoa
häc c«ng nghÖ … ); b) Thùc hiÖn ®ång bé gia thÞ trêng trong nÝc vµ thÞ trêng níc
ngo¸i trong ®ã lÊy thÞ tríng trong níc lµm cë së, thÞ trêng ngoµi níc lµ quan
träng.
T¹o dùng m«i trêng chÝnh trÞ. Kinh tÕ, x· héi t¬ng ®èi æn ®Þnh vµ th«ng
tho¸ng ®Î c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong níc vµ níc ngoµi yªn t©m, phÊn khëi ®Çu t
c¸c nguån lùc vµo s¶n xuÊt kinh doanh.
4. 2/ X©y dùng c¬ së vËt chÊt-kÜ thuËt, mét ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn
KTTT ®Þnh híng XHCN.
4. 3/ T¹o dùng hµnh lang vµ c¬ chÕ b¶o ®¶m gi÷ v÷ng ®Þnh híng XHCN
®èi víi KTTT
Thø nhÊt, t¨ng cêng sù l·nh ®¹o cña §ngr mét c¸ch trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp
trong c¸c ngµnh, c¸c cÊp, hÖ thèng c¸c trêng vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ th«ng qua
gi¸o dôc häc tËp cho tÊt c¶ c¸c tæ chøc nãi trªn vÒ chñ nghÜa yªu níc, chñ nghÜa
Mac-Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh víi t c¸ch lµ c¸i nÒn t¶ng cña c¸ch m¹ng
XHCN, néi dung ®Þnh híng XHCN, vµ sù cÇn thiÕt ph¶i gi÷ vòng ®Þnh híng
XHCN ®èi víi KTTT.
Thø hai, cñng cè vµ t¨ng cêng n¨ng lùc vµ hiÖu lùc cña quèc héi, ban hµnh
c¸c luËt ph¸p cµo thiÕu, ®iÒu chØnh bæ sung vµ hoµn thiÖn c¸c luËt ph¸p ®· cã sao
cho phï hîp víi thùc tiÔn ViÖt Nam vµ cã tÝnh ®Õn sù phï hîp víi th«ng lÖ quèc
tÕ.
Thø ba, thùc hiªn nhÊt qu¸n vµ l©u dµi chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ vÒ së h÷u vµ
thµnh phÇn kinh tÕ t¨ng cêng vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc.
4. 4/ T¹o lËp bé m¸y Nhµ níc v÷ng m¹nh
X©y dùng nhµ níc XHCN ViÖt Nam v÷ng m¹nh th«ng qua c¸c tiªu chuÈn
sau: Trung thµnh víi chñ nghÜa Mac-Lªnin, t tëng Hå ChÝ Minh, víi lîi Ých d©n
téc; trong s¹ch vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc; cÇn kiÖm liªm chÝnh c«ng v« t; cã n¨ng
10
lùc chuyªn m«n, cã uy tÝn ®èi víi chñ doanh nghiÖp vµ nh©n d©n trong viÑc thùc
hiÖn tèt c¸c chøc n¨ng qu¶n lÝ vÜ m« cña Nhµ níc ®èi víi KTTT.
IV/ NÒn KTTT ®Þnh híng XHCN díi c¸i nh×n cña quan ®iÓm
toµn diÖn
NÒn KTTT ®Þnh híng XHCN ë ViÑt Nam cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi nÒn
kinh tÕ thÕ giíi. Níc ta lµ níc XHCN cho nªn t¨ng trëng kinh tÕ g¾n víi c«ng
b»ng x· héi th× m¬Ý thóc ®Èy ®îc KTTT ph¸t triÓn.
Kh«ng ®îc nh×n KTTT díi mét gãc ®é, mét mÆt mµ ph¶i xem nã trong mèi
liªn hÖ vêi nhiÒu yÕu tè kh¸c.
§Êt níc ta theo ®Þnh híng ®· chän cña §¶ng, cña nh©n d©n lµ x©y dùng mét
nhµ níc CNXH cho nªn ph¶i æn ®Þnh nÒn kinh tÕ ®Ó tiÕn ®Õn ph¸t triÓn toµn diÖn
nÒn kinh tÕ dÊt níc.
Díi c¸i nh×n cña quan ®iÓm toµn diÖn th× nÒn KTTT nãi chung nãi lªn m«i
trêng c¹nh tranh quyÕt liÑt tu©n theo quy luËt ®µo th¶i, kÎ m¹nh th× th¾ng nh mét
m«i trêng ®Êu tranh cam go. Nhng nÒn KTTT ®îc øng dông vµo ViÖt Nam th× nã
kh«ng h¼n mÊt ®i nhòng ®Æc tÝnh cña nã, mµ nã chØ bÞ biÕn ®æi mét c¸ch phï hîp
theo ®Þnh híng XHCN mµ §¶ng vµ Nhµ níc ®· ®Ò ra. Tøc lµ gi÷a c¸i riªng vµ c¸i
chung cã sù biÕn ®æi, sù t¸c ®éng vµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau trong ®ã lÊy c¸i riªng®Þnh híngXHCN lµm chñ ®¹o, chóng dÇn d©nd ®an xen, th©m nhËp, quy ®Þnh vµ
thèng nhÊt ®Î råi nã t¹o thµnh c¸i míi phï hîp víi hoµn c¶nh. §ã lµ nÒn KTTT
ViÖt Nam, lµ kÕt qu¶ cña mèi quan hÖ t¬ng t¸c, sù kÕt hîp hµi hoµ cña nÒn KTTT
vµ nÒn kinh tÕ ®Þnh híng XHCN níc nhµ.
Kh¸c víi nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi, nÒn KTTT ph¸t triÓn ®Ó tiÕn lªn
XHCN. HiÖn nay tuy sè quèc gia ®i lªn x©y dùng CNXH kh«ng nhiÒu. Nhng
kh«ng ph¶i v× thÕ mµ lµm ý chÝ lung l¹c. Chóng ta lu«n æn ®Þnh vµ quyÕt t©m ®i
theo con ®êng ®· chän, dÉu r»ng sÏ cßn vÊt ph¶i qu¸ nhiÌu nh÷ng c¶n trë, khã
kh¨n, sù chèng ®èi cña lùc lîng thï ®Þch, bän ph¶n ®éng tr«ng vµ ngoµi níc.
V× ®êng lèi, xu híng ®· chän nªn nÒn KTTT níc ta mang nh÷ng ®Æc tÝnh
riªng. Quan hÖ gi÷a c¸i riªng vµ c¸i chung nã kh¸c víi ®a phÇn c¸c níc TBCN
trªn thÕ giíi. Bëi nÒn KTTT níc ta lµ nÒn KTTT ®Þnh híng XHCN.
Quan hÖ gi÷a c¸i riªng vµ c¸i chung lµ sù dung hoµ vµ chuyÓn ho¸. Ë ®©y
c¸i riªng lµ chñ ®¹o, quyÕt ®Þnh vµ chuyÓn ho¸ c¸i chung. Chóng hîp nhÊt nhau
®Ó t¹o thµnh mét c¸i m¬Ý-mét c¸i riªng cho níc CHXN chñ nghÜa ViÑt Nam. §ã
lµ nÒn KTTT ®Þnh híng XHCN ViÖt Nam.
11
KÕt luËn
M« h×nh KTTT theo ®Þnh híng XHCN ®îc ¸p dông vµo ViÖt Nam ®· cã
nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ, §êi sèng nh©n d©n ®îc n©ng cao, ®a nÒn kinh tÕ ViÖt
Nam tho¸t khái cuéc khñng ho¶ng, khái l¹c hËu quan liªu vÒ kinh tÕ qu¶n lÝ.
DÇn dÇn cã nh÷ng nhËn thøc míi mÎ, n¨ng ®äng h¬n. B×nh quan thu nhËp t¨ng
nhiÒu so víi nh÷ng n¨m tríc nÒn kinh tÕ níc nhµ tõng bíc héi nhËp víi nÒn kinh
tÕ thÕ giíi.
Qua thùc hiÖn 15 n¨m tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc. S¶n xuÊt hµng
ho¸ cïng víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vÒ thµnh phÇn vËn dông theo c¬ chÕ thÞ trêng
khoong hÒ ®éc lËp víi ®Þnh híng XHCN. Mµ ®©y lµ sù kÕt hîp hµi hoµ t¹o ra c¸i
míi. §iÒu ®ã cã thÓ nãi r»ng m« h×nh KTTT ®Þnh híng XHCN lµ mét sù lùa
chän s¸ng suèt cña §¶ng vµ Nhµ níc.
Quan hÖ gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng ®îc ®Ò cËp ®Õn ë ®©y lµ mét mèi quan
hÖ chuyÓn ho¸ vµ biÕn ®æi trong ®ã c¸i riªng lµ c¸i chñ ®¹o. Lµm cho nÒn KTTT
ViÖt Nam cã nh÷ng ®Æc ®iÓm nh©n v¨n h¬n, «n hoµ h¬n, kh«ng gay g¾t nh ®èi
víi c¸c níc TBCN. C«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc ®· ®a chóng ta vµo dßng ch¶y
chung cña kinh tÕ thÕ giíi. Vµ chóng ta ®· ®îc nh÷ng t¸n thµnh hëng øng cña
c¸c thµnh phÇn tiÕn bé trªn thÕ giíi.
12
Tµi liÖu tham kh¶o
1. Gi¸o tr×nh TriÕt häc
2. T¹p chÝ Kinh tÕ
3. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ chÝnh trÞ
4. T¹p chÝ Céng s¶n
5. Lªnin toµn tËp.
13
Môc lôc
Lêi nãi ®Çu......................................................................................................1
Néi dung .......................................................................................................2
I/ cÆp ph¹m trï c¸i riªng-c¸i chung lµ ph¹m trï c¬ b¶n
cña triÕt häc...........................................................................................2
1/ §Þnh nghÜa c¸i chung – c¸i riªng..............................................................2
2/ Mèi quan hÖ biªn chøng gi÷a c¸i riªng-c¸i chung.....................................2
3/ ý nghÜa ph¬ng ph¸p luËn............................................................................3
II/ kinh tÕ thÞ trêng( KTTT )....................................................................4
1/ Kh¸i qu¸t chung vÒ kinh tÕ thÞ trêng..........................................................4
2/ Kh¸i niÖm vÒ KTTT....................................................................................4
III/
vËn dông cÆp ph¹m trï c¸i riªng c¸i chung vµo
viÖc x©y dùng nÒn KTTT ®Þnh híng XHCN ë viÖt nam..........4
1/ §Æc trng chung cña nÒn KTTT..................................................................4
2/ B¶n chÊt cña nÒn KTTT ®Þnh híng XHCN................................................5
3/ Nguyªn t¾c h×nh thµnh...............................................................................7
4/ KTTT ®Þnh híng XHCN.............................................................................8
5/ §Þnh híng XHCN cña KTTT ë ViÖt Nam...................................................8
III/
thùc tr¹ng vµ qu¸ tr×nh x©y dùng KTTT theo
®Þnh híng XHCN ë viÖt nam...............................................................9
1/ Thùc tr¹ng vµ qu¸ tr×nh x©y dùng KTTT theo ®Þnh híng XHCN
ë ViÖt Nam. ................................................................................................9
2/ Thµnh tùu vµ h¹n chÕ cña nÒn KTTT ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam.......10
3/ Môc tiªu KTTT ®Þnh híng XHCN............................................................11
4/ §Ó hiÖn thùc ho¸ m« h×nh KTTT ®Þnh híng XHCN, cÇn thùc hiÖn tèt
nh÷ng ®iÌu kiÖn vµ gi¶i ph¸p sau ®©y.......................................................12
IV/ NÒn KTTT ®Þnh híng XHCN díi c¸i nh×n
cña quan ®iÓm toµn diÖn..................................................................13
KÕt luËn .....................................................................................................15
Tµi liÖu tham kh¶o.....................................................................................16
14
- Xem thêm -