Lêi nãi ®Çu
Mïa thu 2-9-1945 ®· ®¸nh mét dÊu mèc quan träng trong lÞch sö :sù ra ®êi
cña chÝnh phñ níc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, kÓ tõ ®ã víi ngän cê
chñ nghÜa x· héi, ®éc lËp d©n téc, d©n chñ nh©n d©n ta ®· vît qua mäi khã kh¨n
gian khæ, ®Ó råi ®Õn 30-4-1975 níc ta ®· giµnh ®îc ®ép lËp, hai miÒn Nam, B¾c
thèng nhÊt.Ta vÉn kiªn ®Þnh trªn con ®êng x· héi chñ nghÜa, b¾t tay vµo c«ng
cuéc kiÕn thiÕt ®Êt níc, chóng ta quyÕt t©m lµm cho “d©n giµu, níc m¹nh, x· héi
c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh”.
T¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi lµ môc tiªu vµ íc väng cña tÊt c¶ c¸c
d©n téc trªn thÕ giíi, ®©y lµ vÊn ®Ò cã tÝnh vÜ m« mµ kh«ng thùc hiÖn tèt nã th×
sÏ kh«ng thÓ ®a ®Êt níc thùc sù ®i lªn. Quan ®iÓm cña §¶ng ta lµ t¨ng trëng kinh
tÕ ph¶i g¾n liÒn víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi ngay tõng bíc vµ trong suèt qu¸
tr×nh ph¸t triÓn Tõ sau c«ng cuéc ®æi míi, níc ta chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ bao cÊp
sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vµ gÇn ®©y lµ kinh tÕ thÞ trêng chóng ta ®· thùc sù ®¹t
®îc nh÷ng thµnh tùu to lín: nÒn kinh tÕ t¨ng trëng vµo lo¹i kh¸ trong khu vùc,
l¹m ph¸t thÊp, gi¸o dôc vµ y tÕ cã nhiÒu tiÕn bé…nhng bªn c¹nh ®ã vÉn cßn
kh«ng Ýt nh÷ng h¹n chÕ nh: sù tho¸i ho¸ biÕn chÊt cña mét sè c¸n bé nhµ níc,
vÊn ®Ò an ninh,an toµn x· héi cha ®îc ®¶m b¶o… §ã chÝnh lµ nh÷ng biÓu hiÖn
cña viÖc kh«ng gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng
x· héi. ViÖc thùc hiÖn c¶ hai môc tiªu trªn qu¶ lµ kh«ng ®¬n gi¶n chót nµo,
chóng ta kh«ng thÓ ngåi chê kinh tÕ ph¸t triÓn cao, d©n giµu lªn, míi thùc hiÖn
sù c«ng b»ng vµ tiÕn bé x· héi. Chóng ta còng kh«ng thÓ hi sinh sù tiÕn bé,
c«ng b»ng x· héi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ mét c¸ch thuÇn tóy. Bµi to¸n gi¶i quyÕt tèt
mèi quan hÖ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng b¨ng x· héi qu¶ lµ mét bµi to¸n khã
nhng kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã lêi gi¶i.
Víi c¸i nh×n tõ gãc ®é triÕt häc, bµi tiÓu luËn triÕt häc nµy hi väng sÏ lµm s¸ng
râ phÇn nµo vÊn ®Ò v« cïng cÊp thiÕt trªn.
CH¦¥NG 1
Mèi liªn hÖ phæ biÕn- mét trong hai nguyªn lý cña phÐp
biÖn chøng duy vËt
1.1 Nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn
C¸c sù vËt, c¸c hiÖn tîng vµ c¸c qu¸ tr×nh kh¸c nhau cña thÕ giíi cã
mèi
liªn hÖ qua l¹i, t¸c ®éng, ¶nh hëng lÉn nhau hay chóng tån t¹i biÖt lËp, t¸ch rêi
nhau? NÕu chóng cã mèi liªn hÖ th× c¸i g× quy ®Þnh mèi liªn hÖ ®ã?
1
Trong lÞch sö triÕt häc, ®· cã rÊt nhiÒu nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau ®Ó tr¶ lêi
cho c©u hái trªn. Nh÷ng ngêi theo quan ®iÓm biÖn chøng cho r»ng, c¸c sù vËt,
hiÖn tîng c¸c qu¸ tr×nh kh¸c nhau võa tån t¹i ®éc lËp, võa quy ®Þnh t¸c ®éng qua
l¹i, chuyÓn ho¸ lÉn nhau. Ch¼ng h¹n, b·o tõ diÔn ra trªn mÆt trêi sÏ t¸c ®éng ®Õn
tõ trêng cña tr¸i ®Êt vµ do ®ã, t¸c ®éng ®Õn mäi sù vËt, trong ®ã cã c¶ con ngêi;
hiÖn nay trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ sù khñng ho¶ng kinh tÕ cña mét níc kh«ng
chØ lµm ¶nh hëng ®Õn nÒn kinh tÕ cña níc Êy mµ cßn lµm ¶nh hëng ®Õn nÒn kinh
tÕ cña c¸c níc xung quanh, thËm chÝ lµ nÒn kinh tÕ cña toµn thÕ giíi…
Nh÷ng ngêi theo quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng kh¼ng ®Þnh tÝnh thèng nhÊt
vËt chÊt cña thÕ giíi lµ c¬ së cña mèi liªn hÖ gi÷a c¸c sù vËt hiÖn tîng. C¸c sù
vËt, hiÖn tîng t¹o thµnh thÕ giíi, dï cã ®a d¹ng, phong phó, cã kh¸c nhau bao
nhiªu, song chóng ®Òu chØ lµ nh÷ng d¹ng kh¸c nhau cña mét thÕ giíi duy nhÊt,
thèng nhÊt- thÕ giíi vËt chÊt. Nhê cã tÝnh thèng nhÊt ®ã, chóng kh«ng thÓ tån t¹i
biÖt lËp, t¸ch rêi nhau, mµ tån t¹i trong sù t¸c ®éng qua l¹i chuyÓn ho¸ lÉn nhau
theo nh÷ng quan hÖ x¸c ®Þnh. ChÝnh trªn c¬ së ®ã, triÕt häc duy vËt biÖn chøng
kh¼ng ®Þnh r»ng, mèi liªn hÖ phæ biÕn lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ sù
quy ®Þnh, sù t¸c ®éng qua l¹i, sù chuyÓn hãa lÉn nhau gi÷a c¸c sù vËt hiÖn tîng
hay gi÷a c¸c mÆt cña mét sù vËt, cña mét hiÖn tîng trong thÕ giíi
C¸c sù vËt, hiÖn tîng trong thÕ giíi chØ biÓu hiÖn sù tån t¹i cña m×nh th«ng
qua sù vËn ®éng, sù t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau. B¶n chÊt, tÝnh quy luËt cña sù vËt,
hiÖn tîng còng chØ béc lé th«ng qua sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c mÆt cña b¶n
th©n chóng hay sù t¸c ®éng cña chóng víi c¸c sù vËt hiÖn tîng kh¸c. Chóng ta
còng chØ cã thÓ ®¸nh gi¸ sù tån t¹i còng nh b¶n chÊt cña mét con ngêi cô thÓ
th«ng qua mèi liªn hÖ sù t¸c ®éng qua l¹i cña con ngêi ®ã víi ngêi kh¸c, ®èi víi
x· héi, tù nhiªn, th«ng qua nh÷ng ho¹t ®éng cña ngêi ®ã. Ngay tri thøc cña con
ngêi còng chØ cã gi¸ trÞ khi chóng ®îc con ngêi vËn dông vµo ho¹t ®éng c¶i biÓn
tù nhiªn, c¶i biÓn x· héi vµ chÝnh con ngêi
1.2 C¸c tÝnh chÊt cña mèi liªn hÖ
1.2.1 TÝnh kh¸ch quan
Mäi mèi liªn hÖ cña c¸c sù vËt, hiÖn tîng lµ kh¸ch quan, lµ vèn cã cña mäi
sù vËt hiÖn tîng. ThËt vËy, h·y chó ý quan s¸t nh÷ng g× ®ang diÔn ra xung quanh
m×nh b¹n sÏ thÊy ®iÒu ®ã, tõ nh÷ng vËt v« tri v« gi¸c còng ®ang h»ng ngµy ph¶i
chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè kh¸c( tù nhiªn: níc, kh«ng khÝ, ¸nh s¸ng…®«i
khi còng chÞu sù t¸c ®éng cña con ngêi ) cho ®Õn con ngêi- mét sinh vËt ph¸t
triÓn cao nhÊt trong tù nhiªn, dï muèn hay kh«ng còng ph¶i chÞu sù t¸c ®éng cña
c¸c sù vËt hiÖn tîng kh¸c vµ c¸c yÕu tè ngay trong chÝnh b¶n th©n
1.2.2 TÝnh phæ biÕn
2
TÝnh phæ biÕn thÓ hiÖn ë:
Thø nhÊt, bÊt kÝ sù vËt hiÖn tîng nµo cïng liªn hÑ víi sù vËt hiªn tîng
kh¸c vµ kh«ng cã mét sù vËt nµo lµ n»m ngoµi mèi liªn hÖ.
Thø hai, mèi liªn hÖ biÓu hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc riªng biÖt, cô thÓ tuú theo
®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Song, dï cho díi h×nh thøc nµo, chóng còng chØ lµ biÓu hiÖn
cña mèi liªn hÖ phæ biÓn, chung nhÊt. Nh÷ng h×nh thøc liªn hÖ riªng rÏ, cô thÓ ®îc c¸c nhµ khoa häc cô thÓ nghiªn cøu. PhÐp biÖn chøng chØ nghiªn cøu nh÷ng
mèi liªn hÖ chung nhÊt cña thÕ giíi, v× thÕ ¡ngghen ®· viÕt: “ phÐp biÖn chøng lµ
khoa häc vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn”. Dùa vµo tÝnh ®a d¹ng, nhiÒu vÎ cña thÕ giíi
cã thÓ ph©n chia ra c¸c cÆp mèi liªn hÖ bªn trong vµ mèi liªn hÖ bªn ngoµi, mèi
liªn hÖ chñ yÕu vµ mèi liªn hÖ thø yÕu, mèi liªn hÖ b¶n chÊt vµ kh«ng b¶n chÊt,
mèi liªn hÖ tÊt nhiªn vµ mèi liªn hÖ ngÉu nhiªn, mèi liªn hÖ chung bao qu¸t toµn
bé thÕ giíi vµ mèi liªn hÖ riªng bao qu¸t mét lÜnh vùc hoÆc mét sè lÜnh vùc cña
thÕ giíi, mèi liªn hÖ trùc tiÕp vµ mèi liªn hÖ gi¸n tiÕp…. Trong mét sù vËt thêng
cã nhiÒu rÊt nhiÒu lo¹i mèi liªn hÖ chø kh«ng chØ mét lo¹i, mçi lo¹i l¹i cã vai trß
kh¸c nhau ®èi víi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cóa sù vËt. Mèi liªn hÖ bªn trong lµ
sù t¸c ®éng qua l¹i, sù quy ®Þnh. sù chuyÓn ho¸ lÉn nhau gi÷a c¸c thuéc tÝnh,
c¸c mÆt cña sù vËt. Mèi liªn hÖ nµy gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®ªnsù tån t¹i vÇ ph¸t
triÓn cña sù vËt, cã thÓ lÊy mét vÝ dô ®¬n gi¶n nh lµ: sù lÜnh héi tri thøc cña mét
ngêi tríc hÕt bÞ quyÕt ®Þnh bëi chÝnh ngêi ®ã, sù t¸c ®éng bªn ngoµi( ®iÒu kiÖn
häc tËp..) dï cã ®Çy ®ñ bao nhiªu ®i ch¨ng n÷a mµ ngêi häc b¶n th©n hä l¹i
kh«ng tù cè g¾ng th× còng kh«ng bao giê lÜnh héi ®îc tri thøc. §Êt níc ta cã
tranh thñ ®îc thêi c¬, vît qua ®îc thö th¸ch do nÒn kinh tÕ ®em l¹i hay kh«ng,
tríc hÕt vµ chñ yÕu phô thuéc vµo §¶ng, cña Nhµ níc vµ cña nh©n d©n. Nhng
khã cã thÓ lµm cho “ d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh”,
nÕu kh«ng tËn dông ®îc nh÷ng thêi c¬, kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ do nÒn kinh tÕ
®em l¹i. Mèi liªn hÖ bªn ngoµi lµ mèi liªn hÖ gi÷a c¸c sù vËt hiÖn tîng, nãi
chung kh«ng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®ªn sù tån t¹i, vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù
vËt, thêng ph¶i th«ng qua mèi liªn hÖ bªn trong míi cã thÓ t¸c ®éng ®Õn sù vËt.
Tuy nhiªn mèi liªn hÖ bªn ngoµi còng cã mét vai trß nhÊt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i,
vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt, trong mét sè trêng hîp nã cã thÓ gi÷ vai trß
quyÕt ®Þnh.
C¸c cÆp mèi liªn hÖ kh¸c còng cã c¸c quan hÖ biÖn chøng gièng nh mèi quan
hÖ biÖn chøng cña cÆp mèi liªn hÖ ®· nªu trªn. Sù ph©n chia tõng cÆp mèi liªn hÖ
chØ mang t×nh t¬ng ®èi, v× mçi mèi liªn hÖ chØ lµ mét h×nh thøc, mét bé phËn,
mét m¾t xÝch cña mèi liªn hÖ phæ biÕn, chóng cã thÓ chuyÓn ho¸ lÉn nhau tuú
3
theo ph¹m vi bao qu¸t cña mèi liªn hÖ hoÆc do kÕt qu¶ vËn ®éng cña chÝnh sù vËt
®ã.
Tuy sù ph©n chia thµnh c¸c mèi hÖ chØ mang tÝnh t¬ng ®èi, nhng sù ph©n
chia ®ã l¹i rÊt cÇn thiÕt, bëi v× mçi lo¹i mèi liªn hÖ cã vÞ trÝ vai trß x¸c ®Þnh trong
sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña sù vËt. Con ngêi ph¶i n¾m b¾t ®óng c¸c mèi liªn hÖ
®ã ®Ó cã c¸ch t¸c ®éng phï hîp nh¨m ®a l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt trong ho¹t ®éng
cña m×nh.
CH¦¥NG 2
VÊn ®Ò t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi nh×n tõ
nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn
2.1 T¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi
2.1.1 T¨ng trëng kinh tÕ
a) Kh¸i niÖm: T¨ng trëng kinh tÕ thêng ®îc hiÓu lµ sù t¨ng lªn vÒ qui m« s¶n
lîng cña nÒn kinh tÕ trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Sù t¨ng trëng ®îc so s¸nh theo
c¸c thêi ®iÓm gèc sÏ ph¶n ¸nh tèc ®é t¨ng trëng. §ã lµ sù gia t¨ng qui m« s¶n lîng kinh tÕ nhanh hay chËm so víi thêi ®iÓm gèc. Qui m« vµ tèc ®é t¨ng trëng
lu«n lµ cÆp ®«i trong néi dung cña kh¸i niÖm t¨ng trëng kinh tÕ. HiÖn nay trªn
thÕ giíi, ngêi ta thêng tÝnh møc gia t¨ng vÒ tæng gi¸ trÞ cña c¶i x· héi b»ng c¸c
®¹i lîng tæng s¶n phÈm quèc d©n (GNP) hoÆc tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP)
b) C¸c nh©n tè cña t¨ng trëng kinh tÕ
Theo quan ®iÓm hiÖn ®¹i, muèn cã t¨ng trëng kinh tÕ cao cÇn ph¶i sö dông hiÖu
qu¶ c¸c yÕu tè c¬ b¶n sau ®©y:
- Vèn: vèn hiÓu theo nghÜa réng lµ toµn bé cña c¶i vËt chÊt do con ngêi t¹o ra,
tÝch luü l¹i vµ nh÷ng yÕu tè tù nhiªn….®îc sö dông vµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Mét nÒn kinh tÕ t¨ng trëng cao kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc t¨ng khèi lîng vèn ®Çu
t, mµ cßn ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn, qu¶n lý chÆt chÏ, ®Çu t
vèn hîp lý vµo c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ.
- Con ngêi: trong c¸c yÕu tè hîp thµnh qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt, søc lao
®éng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh, mang tÝnh s¸ng tao vµ lµ nguån lùc kh«ng c¹n kiÖt. Cã
thÓ nãi: “ nguån lùc con ngêi lµ nguån lùc cña mäi nguån lùc”, lµ “ tµi nguyªn
cña mäi tµi nguyªn”. V× vËy, con ngêi cã søc khoÎ, trÝ tuÖ, cã tay nghÒ cao, cã
®éng lùc vµ nhiÖt t×nh, ®îc tæ chøc chÆt chÏ sÏ lµ nh©n tè c¬ b¶n cña t¨ng trëng
kinh tÕ bÒn v÷ng.
- Khoa häc vµ c«ng nghÖ: khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ nguån lùc quan träng ®Ó
t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Khoa häc vµ c«ng nghÖ ®îc con lµ “ chiÕc ®òa
thÇn mµu nhiÖm” ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt. Nhê
4
øng dông nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc c«ng nghÖ ®· lµm cho hiÖu qu¶ sö dông
cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo t¨ng lªn, cho phÐp s¶n xuÊt theo chiÒu s©u, lµm xuÊt hiÖn
nh÷ng ngµnh kinh tÕ cã hµm lîng khoa häc cao nh: c«ng nghÖ ®iÖn tö, c«ng
nghÖ th«ng tin…Nh vËy khoa häc vµ c«ng nghÖ còng lµ mét yÕu tè cã vai trß ®Æc
biÖt quan träng ®èi víi sù t¨ng trëng nhanh vµ bÒn v÷ng
- C¬ cÊu kinh tÕ: lµ mèi quan hÖ h÷u c¬, phô thuéc vµ quy ®Þnh lÉn nhau c¶ vÒ
quy m« vµ tr×nh ®é gi÷a c¸c ngµnh, c¸c thµnh phÇn, c¸c vïng, lÜnh vùc cña nÒn
kinh tÕ. NÒn kinh tÕ chØ cã thÓ t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn khi gi÷a c¸c mÆt, c¸c bé
phËn, c¸c yÕu tè cÊu thµnh nã cã sù phï hîp víi nhau c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng,
còng cã nghÜa lµ ph¶i x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý.
- ThÓ chÕ chÝnh trÞ vµ vai trß cña nhµ níc: æn ®Þnh vÒ mÆt chÝnh trÞ- x· héi lµ
®iÒu kiÖn cho sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng. ThÓ chÕ
chÝnh trÞ tiÕn bé cã kh¶ n¨ng ®Þnh híng sù t¨ng trëng kinh tÕ vµo nh÷ng môc tiªu
mong muèn, kh¾c phôc ®îc nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra « nhiÔm m«i trêng, ph©n
ho¸ giµu nghÌo s©u s¾c…Bëi v× trªn thùc tÕ ®· tõng cã sù ph¸t triÓn kinh tÕ
kh«ng cïng chiÒu víi tiÕn bé x· héi. HÖ th«ng chÝnh trÞ mµ ®¹i diªn lµ nhµ níc
cã vai trß ho¹ch ®Þnh ®êng lèi, chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi, cïng hÖ thèng
chÝnh s¸ch ®óng ®¨n h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng,
lµm cho nÒn kinh tÕ t¨ng trëng nhanh ®óng híng.
2.1.2 C«ng b»ng x· héi
a) Kh¸i niÖm
Ph.¡nggen viÕt: “ C«ng lý cña ngêi Hy L¹p vµ ngêi La M· cho r»ng chÕ ®é n«
lÖ lµ c«ng b»ng; c«ng lý cña nh÷ng nhµ t s¶n n¨m1789 ®ßi hái thñ tiªu chÕ ®é
phong kiÕn, v× chÕ ®é Êy kh«ng c«ng b»ng”. Trong c¸c thêi ®¹i kh¸c nhau cña
lÞch sö x· héi loµi ngêi, dï ë ph¬ng §«ng hay ph¬ng T©y, con ngêi ®Òu quan t©m
®Õn c«ng b»ng x· héi vµ ®· cã biÕt bao c¸ch hiÓu vµ gi¶i quyÕt kh¸c nhau vÊn ®Ò
c«ng b»ng x· héi. Cã lÏ, ngêi ta chØ thèng nhÊt víi nhau ë mét ®iÓm: ®ã lµ tÇm
quan träng cña nã, nhÊt lµ trong x· héi hiÖn ®¹i. Cã thÓ kh¸i qu¸t: C«ng b»ng x·
héi lµ mét gi¸ trÞ ®Þnh híng ®Ó con ngêi tho¶ m·n nhu cÇu c¬ b¶n vÒ ®êi sèng
vËt chÊt vµ tinh thÇn trong mèi quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm x· héi t¬ng ®èi hîp
lý gi÷a c¸c c¸ nh©n vµ víi kh¶ n¨ng hiÖn thùc cña nh÷ng ®iÖn kinh tÕ- x· héi
nhÊt ®Þnh
Chóng ta nghiªn cøu c«ng b»ng x· héi trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö hiÖn nay
cña ®Êt níc. §¨c ®iÓm cña t×nh h×nh ®ã lµ trong khi nh÷ng biÓu hiÖn cña chñ
nghÜa b×nh qu©n phæ biÕn, kÌm theo ®Æc quyÒn, ®Æc lîi cña mét sè Ýt ngêi trong
c¬ chÕ quan liªu, bao cÊp tríc ®©y cha hoµn toµn mÊt ®i th× l¹i xuÊt hiÖn nh÷ng
bÊt c«ng míi cña kinh tÕ thÞ trêng.
5
b) Nh÷ng tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ c«ng b»ng x· héi
Trong nh÷ng n¨m ®æi míi ë níc ta, vÊn ®Ò c«ng b»ng x· héi trë thµnh mét
trong nh÷ng môc tiªu c¬ b¶n ph¸t triÓn ®Êt níc. C¸c tiªu chÝ vÒ c«ng b»ng x· héi
®îc cô thÓ ho¸ trong c¸c v¨n kiÖn lín cña §¶ng vµ Nhµ níc. §¹i héi §¶ng 8 chØ
râ: “C«ng b»ng x· héi kh«ng chØ ®îc ®îc thùc hiÖn trong kh©u ph©n phèi kÕt qu¶
s¶n xuÊt, mµ cßn thùc hiÖn ë kh©u ph©n phèi t liÖu s¶n xuÊt, ë viÖc t¹o ra nh÷ng
®iÒu kiÖncho mäi ngêi ph¸t huy tèt n¨ng lùc cña m×nh”. Nh vËy, c«ng b»ng x·
héi ®îc nh×n nhËn ë c¸c khÝa c¹nh cô thÓ sau:
Thø nhÊt, tõ gãc ®é ph©n phèi kÕt qu¶ s¶n xuÊt; ®ã lµ sù t¬ng xøng gi÷a lao
®éng vµ thu nhËp, gi÷a cèng hiÕn vµ hëng thô.
Thø hai, tõ viªc cã c¬ héi ngang nhau trong viÖc tiÕp nhËn c¸c nguån t liÖu s¶n
xuÊt x· héi nh c¸c nguån vèn, tµi nguyªn, th«ng tin, khoa häc kü thuËt vµ c¸c
dÞch vô x· héi kh¸c.
Thø ba, tõ gãc ®é c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c c¸ nh©n, c¸c nhãm x· héi thÓ
hiÖn, ph¸t huy n¨ng lùc cña chÝnh m×nh.
ViÖc ph©n biÖt c¸c gãc ®é nh×n nhËn c«ng b»ng x· héi nh trªn còng chØ mang
tÝnh t¬ng ®èi nh»m cô thÓ ho¸ nh÷ng tiªu chÝ ®¸nh gi¸ sù c«ng b»ng. Trªn thùc
tÕ, gi÷a chóng cã mèi quan hÖ kh¸ chÆt chÏ víi nhau, dï sù c«ng b»ng vÒ mÆt
kinh tÕ cã vÞ trÝ quan träng nhÊt, nã cã kh¶ n¨ng chi phèi c¸c mèi quan hÖ kh¸c.
Trªn thùc tÕ cña cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, chÝnh c¸c ®iÒu kiÖn x· héi kh¸c nhau
l¹i lµ c¬ héi ®Ó ngêi ta ph¸t triÓn kinh tÕ vµ khi cã kinh tÕ, ngêi ta cã ®iÒu kiÖn ®Ó
bíc vµo c¸c c¬ héi kh¸c. Nh vËy trong mèi quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi, kh«ng
cã c«ng b»ng vÒ c¬ héi th× khã cã cã thÓ cã c«ng b»ng vÒ kinh tÕ, thu nhËp; vµ
khi ®iÒu kiÖn kinh tÕ chªnh lÖch qu¸ xa th× khã cã ®îc ®iÒu kiÖn hëng thô gi¸ trÞ
v¨n ho¸ tinh thÇn nh nhau
Trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu tiªu chÝ cô thÓ ®Ó ®¸nh gi¸ c«ng b»ng x· héi nh: thu
nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi; c¸c chØ sè vÒ gi¸o dôc nh tû lÖ ngêi biÕt ch÷, tû lÖ ngêi
®i häc trong ®é tuæi, tû lÖ phæ cËp gi¸o dôc c¸c cÊp…; c¸c chØ sè vÒ y tÕ; tû lÖ ®ãi
nghÌo vµ kho¶ng c¸ch ®ãi nghÌo; b×nh ®¼ng giíi….
2.2 Mèi liªn hÖ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi
Khi xem xÐt t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi nh lµ nh÷ng vÊn ®Ò riªng
rÏ th× mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a chóng lµ mèi liªn hÖ bªn ngoµi. Nhng nÕu coi t¨ng
trëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi lµ hai mÆt c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ, tiÕn
bé x· héi th× mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a chóng víi nhau lµ mèi liªn hÖ bªn trong.
Nh vËy mèi liªn hÖ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi võa lµ mèi liªn
hÖ bªn trong, võa lµ mèi liªn hÖ bªn ngoµi
6
2.2.1 Sù t¸c ®éng cña t¨ng trëng kinh tÕ ®Õn c«ng b»ng x· héi
Cã thÓ nãi t¨ng trëng kinh tÕ lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò kinh
tÕ, chÝnh trÞ, x· héi.
Tríc hÕt, t¨ng trëng kinh tÕ thÓ hiÖn b»ng sù t¨ng lªn vÒ sè lîng, chÊt lîng
hµng ho¸, dÞch vô vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ra nã, do ®ã t¨ng trëng kinh tÕ lµ tiÒn ®Ò
vËt chÊt ®Ó gi¶m bít t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo. T¨ng trëng kinh tÕ nhanh lµ vÊn ®Ò cã
ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi mäi quèc gia trªn con ®êng vît lªn kh¾c phôc sù l¹c
hËu, híng tíi giµu cã, thÞnh vîng
T¨ng trëng kinh tÕ lµm møc thu nhËp cña d©n c t¨ng, phóc lîi x· héi vµ chÊt lîng cuéc sèng cña céng ®ång ®îc c¶i thiÖn nh: kÐo dµi tuæi thä, gi¶m tû lÖ suy
dinh dìng vµ tö vong ë trÎ em, gióp cho gi¸o dôc, y tÕ, v¨n hãa…ph¸t triÓn vµ tõ
®ã còng cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn c«ng b»ng x· héi
T¨ng trëng kinh tÕ t¹o ®iÒu kiÖn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, gi¶m thÊt nghiÖp.
Khi mét nÒn kinh tÕ cã tû lÖ t¨ng trëng cao th× mét trong nhng nguyªn nh©n
quan träng lµ ®· sö dông tèt h¬n lùc lîng lao ®éng. V× vËy t¨ng trëng kinh tÕ
nhanh th× tû lÖ thÊt nghiÖp cã xu híng gi¶m
T¨ng trëng kinh tÕ nhanh lµ môc tiªu cña mäi quèc gia, trong ®ã cã ViÖt Nam,
nhng sÏ lµ kh«ng ®óng nÕu theo ®uæi t¨ng trëng kinh tÕ b»ng mäi gi¸. Thùc tÕ
cho thÊy, kh«ng ph¶i sù t¨ng trëng nµo còng mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi
nh mong muèn, ®«i khi t¨ng trëng kinh tÕ còng cã tÝnh hai mÆt cña nã. Ch¼ng
h¹n t¨ng trëng kinh tÕ qu¸ møc cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ qu¸ nãng,
g©y ra l¹m ph¸t, hoÆc t¨ng trëng kinh tÕ cao lµm cho d©n c giµu lªn, nhng ®ång
thêi còng lµm cho sù ph©n ho¸ giµu nghÌo trong x· héi t¨ng lªn vµ do ®ã c«ng
b»ng x· héi sÏ kh«ng ®îc b¶o ®¶m.
2.2.2 Sù t¸c ®éng cña c«ng b»ng x· héi ®Õn t¨ng trëng kinh tÕ
C«ng b»ng x· héi lµ mét nguyªn t¾c ph©n phèi lîi Ých. Kh¸c víi c¸c nguyªn
t¾c ph©n phèi lîi Ých nãi chung, thíc ®o cña nguyªn t¾c ph©n phèi lîi Ých c«ng
b»ng chÝnh lµ sù b×nh ®¼ng gi÷a ngêi víi ngêi trong mèi quan hÖ t¬ng øng gi÷a
cèng hiÕn vµ hëng thô víi tiªu chÝ ngang nhau th× hëng thô ngang nhau. H¬n n÷a
nÕu nguyªn t¾c ph©n phèi nãi chung ®îc thùc hiÖn b»ng c¸ch kh«ng dùa trªn sù
tho¶ thuËn tù nguyÖn chung th× ngîc l¹i, nguyªn t¸c ph©n phèi lîi Ých c«ng b»ng
l¹i ®îc thùc hiÖn dùa trªn sù tho¶ thuËn tù nguyÖn cña mäi c¸ nh©n cïng tham
gia vµo mét quan hÖ lîi Ých. V× thÕ t¸c ®éng cña nguyªn t¾c ph©n phèi c«ng b»ng
tíi ho¹t ®éng cña con ngêi kh«ng mang tÝnh cìng bøc, mµ cã tÝnh tÝch cùc. §iÒu
®ã cµng kÝch thÝch sù cèng hiÕn tù nguyÖn cña mçi c¸ nh©n vµo ho¹t ®éng chung
cña x· héi v× lîi Ých cña m×nh vµ cña c¶ céng ®ång. Nãi c¸ch kh¸c nguyªn t¾c
ph©n phèi c«ng b»ng mµ néi dung cña nã lµ sù b×nh ®¼ng gi÷a ngêi víi ngêi
7
trong mèi quan hÖ gi÷a cèng hiÕn vµ hëng thô ®· khiÕn cho kh«ng mét c¸ nh©n
nµo c¶m thÊy thiÖt thßi , t¹o ra mét x· héi æn ®Þnh; h¬n thÕ, cßn thóc ®Èy mçi
ngêi “ ho¹t ®éng h¬n n÷a”. ChÝnh sù tù nguyÖn “ ho¹t ®éng h¬n n÷a” Êy cña mäi
thµnh viªn ®· thóc®Èy x· héi tiÕp tôc vËn ®éng vµ ph¸t triÓn. Theo nghÜa ®ã c«ng
b»ng x· héi lµ mét ®éng lùc tÝch cùc t¹o nªn sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ
cña x· héi cña x· héi nãi chung, còng cã nghÜa c«ng b»ng x· héi chÝnh lµ mét
®éng lùc tÝch cùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ.
Cßn nÕu nh c«ng b»ng x· héi kh«ng ®îc duy tr× th× sao? NÕu nh vËy th× rÊt
khã cã thÓ ®¹t ®îc ®Õn sù t¨ng trëng cao cña mét ®Êt níc, bëi v× mét ®Êt níc
kh«ng duy tr× ®îc c«ng b»ng x· héi th× tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn mÊt æn ®Þnh vÒ x· héi,
chÝnh trÞ, vµ ®iÒu nµy ¶nh hëng nghiªm träng ®Õn sù t¨ng trëng kinh tÕ.
Tõ nh÷ng luËn ®iÓm trªn ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r¾ng: t¨ng trëng kinh tÕ vµ
c«ng b»ng x· héi cã mèi liªn hÖ rÊt chÆt chÏ víi nhau, t¨ng trëng kinh tÕ lµ tiÒn
®Ò vËt chÊt ®Ó b¶o ®¶m c«ng b»ng x· héi, c«ng b»ng x· héi l¹i t¹o ra mét x· héi
æn ®Þnh lµ yÕu tè quan träng b¶o ®¶m cho sù t¨ng trëng bÒn v÷ng; vµ kh«ng cã
t¨ng trëng kinh tÕ th× còng kh«ng thÓ cã c«ng b»ng x· héi, ngîc l¹i kh«ng cã
c«ng b»ng x· héi th× còng kh«ng thÓ cã t¨ng trëng bÒn v÷ng. Mét quèc gia muèn
®¹t ®Õn sù tiÕn bé x· héi th× kh«ng thÓ thiÕu hai yÕu tè nµy.
2.3 Thùc tr¹ng cña mèi quan hÖ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x·
héi ë ViÖt Nam
2.3.1 Thêi kú 1976-1985
Thêi kú 1976-1985, tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ b×nh qu©n hµng n¨m ë níc ta chØ
®¹t 2% trong khi tèc ®é t¨ng d©n sè binh qu©n hµng n¨m lµ 2,4%; nÒn kinh tÕ
t¨ng trëng thÊp, lµm kh«ng ®ñ ¨n vµ dùa vµo nguån bªn ngoµi ngµy cµng lín
C¸c chØ tiªu t¨ng trëng kinh tÕ(1976-1996)
N¨m
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
D©n sè
(1000
ngêi)
49160
50413
51421
52462
53722
54921
56170
57373
58653
59872
61109
62452
Tèc ®é t¨ng trëng(%)
Toµn bé
nÒn
kinh tÕ
2,8
2,3
-2,0
-1,4
2,3
8,8
7,2
8,3
5,7
6,5
3,4
N«ng
nghiÖp
14,3
-5.2
-1,8
8,7
7,5
4,4
11,3
3,3
5,3
2,5
4,8
0,4
8
C«ng
nghiÖp
10,8
8,2
-4,7
-10,3
1,0
8,7
13,0
13,2
9,9
6,2
10,0
XuÊt
khÈu
44,8
1,4
-0,2
5,5
18,5
31,2
17,1
5,4
7,5
12,9
3,8
NhËp
khÈu
18,9
6,9
17,1
13,9
5,2
6,5
3,7
14,3
6,4
16,0
13,9
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1996/1975(%)
63727
64774
66233
67774
69405
71026
72510
74000
75520
153,7
4,6
2,7
5,1
6,0
8,6
8,1
8,8
9,5
9,4
280,5
4,3
7,4
1,4
2,9
8,1
6,2
3,9
4,7
4,8
248,9
14,3
-3,3
3,1
10,4
17,1
12,7
13,5
14,0
14,2
389,5
21,6
87,4
23,5
-13,2
23,6
15,7
20,6
35,0
37,5
287,5
12,3
-6,9
7,3
-17,1
8,7
33,8
27,4
33,0
46,6
768,7
Trong thêi kú nµy, chÕ ®é ph©n phèi vÉn mang nÆng tÝnh chÊt b×nh qu©n do ®ã
lµm triÖt tiªu ®éng lùc cña ngêi lao ®éng, c«ng b»ng x· héi bÞ vi ph¹m nghiªm
träng, kinh tÕ x· héi bÞ r¬i vµo khñng ho¶ng nÆng nÒ, kÐo dµi.
2.3.2 Thêi kú ®æi míi( Tõ 1986 ®Õn nay)
T¹i ®ai héi 6 (n¨m 1986). §¶ng ta ®· khëi xíng c«ng cuéc ®æi míi. Nh÷ng
néi dung quan träng cña ®æi míi kinh tÕ lµ thùc hµnh d©n chñ ho¸ ®êi sèng kinh
tÕ, chuyÓn c¬ chÕ qu¶n lý kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cao ®é sang c¬ chÕ thÞ trêng cã
sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, chuyÓn viÖc ph¸t triÓn
kinh tÕ quèc doanh vµ tËp thÓ å ¹t sang ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn,
chuyÓn viÖc cÊp ph¸t hiÖn vËt vµ bao cÊp sang sö dông quy luËt gi¸ trÞ cña s¶n
xuÊt hµng ho¸, më cña nÒn kinh tÕ, thu hót ®Çu t níc ngoµi, chuyÓn kinh tÕ ®èi
ngo¹i tõ ®¬n ph¬ng sang ®a ph¬ng theo híng nÒn kinh tÕ më, ®a d¹ng ho¸ h×nh
thøc vµ ®a ph¬ng ho¸ quan hÖ
Thêi kú1986-1996, tèc ®é t¨ng trëng cña ®Êt níc ®· ®îc n©ng lªn ®¸ng kÓ. Tõ
n¨m 1992-1996, tèc ®é t¨ng trëng nÒn kinh tÕ hµng n¨m ®Òu vît trªn 8%. NÒn
kinh tÕ níc ta ®ang trªn ®µ cÊt c¸nh.
a)Nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc tõ viÖc kÕt hîp gi÷a t¨ng trëng kinh
tÕ vµ c«ng b¨ng x· héi
Từ Ðại hội VI (12-1986) đến nay, quá trình đổi mới tư duy lý luận của Ðảng
về mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ
và công bằng xã hội đã đạt được những thành tựu quan trọng, thể hiện thông qua
hệ thống các chủ trương và quan điểm cơ bản. Theo đó, đã hình thành nền kinh
tế hàng hóa nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của
Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa (Ðại hội IX khái quát là nền kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa), có tác động khơi dậy và nhân lên tính
năng động, chủ động và tính tích cực xã hội của tất cả các tầng lớp dân cư, tạo
9
nên luồng sinh khí mới làm xoay chuyển tình hình mọi mặt đất nước. Ðồng thời,
từng bước khẳng định ngày càng rõ hơn việc thực hiện phân phối chủ yếu theo
kết quả lao động và hiệu quả kinh tế, phân phối theo mức đóng góp vốn và các
nguồn lực khác vào sản xuất, kinh doanh và thông qua phúc lợi xã hội. Mặt
khác, đã thiết lập cơ chế, chính sách để người lao động tự tạo ra việc làm cho
mình và cho người khác, xem mọi hoạt động tạo ra thu nhập mà không bị pháp
luật cấm đều được thừa nhận là việc làm; khẳng định chủ trương khuyến khích
mọi người làm giàu hợp pháp đi đôi với tích cực xóa đói, giảm nghèo, coi việc
một bộ phận dân cư giàu trước là cần thiết cho sự phát triển. Chúng ta khẳng
định giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu
nhằm phát huy nguồn lực con người - yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng
trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Xem phát triển giáo dục, khoa học, y tế là sự
nghiệp của toàn Ðảng, của Nhà nước và của toàn dân. Thực hiện công bằng xã
hội trong giáo dục, tạo điều kiện để ai cũng được học hành. Thực hiện công
bằng xã hội trong chăm sóc sức khỏe nhân dân, có chính sách trợ cấp và bảo
hiểm y tế cho người nghèo. Ðề xuất quan điểm tổng quát văn hóa là nền tảng
tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh
tế - xã hội; Có quan niệm mới về các tầng lớp xã hội, mà Cương lĩnh 1991 đã
nêu lên quan niệm về việc hình thành một cộng đồng xã hội văn minh, trong đó
các giai cấp, các tầng lớp dân cư đều có nghĩa vụ, quyền lợi chính đáng, đoàn
kết chặt chẽ góp phần xây dựng đất nước Việt Nam giàu mạnh. Ðặc biệt coi
trọng xây dựng đội ngũ công nhân lành nghề, những nhà kinh doanh có tài,
những nhà quản lý giỏi và các nhà khoa học, kỹ thuật có trình độ cao; khẳng
định mạnh mẽ chiến lược kinh tế - xã hội, đặt con người vào vị trí trung tâm, tạo
điều kiện cho mọi người với tư cách từng cá nhân và cả cộng đồng đều có cơ hội
phát triển và sử dụng tốt năng lực của mình.
Từ hệ thống những chủ trương, quan điểm trên và từ thực tiễn của quá trình
thực hiện tăng trưởng kinh tế phải đi đôi và gắn liền với tiến bộ và công bằng xã
hội trong 20 năm qua đã cho chúng ta bài học tổng quan trong vấn đề này là:
10
Phải có sự thống nhất chính sách kinh tế với chính sách xã hội, xem trình độ
phát triển kinh tế là điều kiện vật chất để thực hiện chính sách xã hội, thực hiện
tốt chính sách xã hội là động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế; tăng
trưởng kinh tế phải gắn liền với bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong
từng bước và từng chính sách phát triển.
Về kết quả thực tế, phát triển kinh tế trong những năm qua là cơ sở thuận lợi
để Nhà nước ta có thể huy động các nguồn lực tăng cường đầu tư cho phát triển
xã hội trên nguyên tắc tiến bộ và công bằng x· héi. Với những nền tảng đó, hệ
thống chính sách phát triển giáo dục và đào tạo, y tế, văn hóa... đã có nhiều điều
kiện thuận lợi để triển khai, củng cố và hoàn thiện trong thực tế.
Theo tinh thần các chủ trương và quan điểm trên của Ðảng, Chính phủ đã lần
lượt thể chế hóa thành hệ thống pháp luật, chính sách, kế hoạch, chương trình,
dự án cụ thể để đưa vào cuộc sống. Nhờ vậy, thực tiễn đổi mới ở nước ta thời
gian qua đã đạt được những thành tựu đáng khích lệ về phát triển văn hóa, xã
hội trong sự gắn bó với phát triển kinh tế.
- Nhìn chung, sau gần 20 năm đổi mới, mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế
với thùc hiÖn công bằng xã hội ở nước ta đã được giải quyết một cách khá hiệu
quả. Nền kinh tế đạt tốc độ tăng trưởng cao trong nhiều năm liền, c¬ cÊu kinh tÕ
chuyÓn dÞch theo híng tiÕn bé. Các cơ hội phát triển được mở rộng cho mọi
thành phần kinh tế, mọi tầng lớp dân cư. Ðời sống của đại bộ phận nhân dân
được cải thiện rõ rệt
-
Từ năm 1991 đến nay, trung bình hằng năm cả nước đã giải quyết cho
khoảng 1,2 triệu người lao động có việc làm. Công tác xóa đói, giảm nghèo đạt
kết quả đầy ấn tượng. Theo chuẩn quốc gia, tỷ lệ hộ đói nghèo đã giảm từ 30%
năm 1992 xuống 11% năm 2003. Còn theo chuẩn quốc tế, thì tỷ lệ nghèo chung
đã giảm từ 58% năm 1993, xuống 28,9% năm 2002. Như vậy, Việt Nam đã hoàn
thành sớm hơn so với kế hoạch toàn cầu: giảm một nửa tỷ lệ nghèo vào năm
2015 mà Liên hợp quốc đã đề ra.
11
- Sự nghiệp giáo dục có bước phát triển mới về quy mô, đa dạng hóa về loại
hình trường lớp từ mầm non, tiểu học đến cao đẳng, đại học. Năm 2000, cả nước
đã đạt chuẩn quốc gia về xóa mù chữ và phổ cập giáo dục tiểu học; đến cuối
năm 2003, 19 tỉnh, thành phố đã đạt chuẩn phổ cập trung học cơ sở. Tỷ lệ người
từ 15 tuổi trở lên biết chữ đã tăng từ 88% cuối những năm 1980 lên 94% hiện
nay.
- Tiềm lực khoa học và công nghệ của nước nhà có bước phát triển nhất định.
Ðội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ đã góp phần cung cấp luận cứ khoa học
phục vụ hoạch định đường lối, chính sách đổi mới của Ðảng và Nhà nước; tham
gia xây dựng các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội; tiếp thu, làm
chủ và ứng dụng có hiệu quả các công nghệ nhập từ nước ngoài, nhất là trong
các lĩnh vực thông tin - truyền thông, lai tạo một số giống cây trồng, vật nuôi có
năng suất cao, thăm dò và khai thác dầu khí, phát triển thủy điện, xây dựng cầu,
đóng tàu biển, sản xuất vắc-xin phòng dịch...
- Công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân có tiến bộ, góp phần hạ thấp đáng kể tỷ
lệ tử vong ở trẻ sơ sinh, giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng ở trẻ em dưới 5 tuổi, cơ bản
thanh toán một số dịch bệnh phổ biến trước đây, khống chế thành công bệnh
viêm đường hô hấp cấp (SARS). Tuổi thọ trung bình của người dân từ 63 tuổi
năm 1990 tăng lên 69 tuổi hiện nay.
- Chỉ số phát triển con người (HDI) từ mức dưới trung bình: 0,498 năm 1991
tăng lên mức trung bình: 0,688 năm 2002.
Nếu so với thứ bậc xếp hạng GDP bình quân đầu người thì thứ bậc xếp hạng
HDI của Việt Nam năm 2002 vượt lên 19 bậc. Ðiều đó chứng tỏ sự phát triển
kinh tế của Việt Nam có xu hướng phục vụ sự phát triển con người, bảo đảm tiến
bộ và công bằng xã hội tốt hơn so với một số nước đang phát triển có GDP bình
quân đầu người cao hơn nước ta.
- Về văn hóa, việc triển khai thực hiện 10 nhiệm vụ do Nghị quyết Hội nghị
T.Ư 5 khóa VIII đề ra đã góp phần củng cố sự thống nhất trong Ðảng, sự đồng
thuận trong xã hội đối với đường lối đổi mới toàn diện của đất nước. Tính chủ
12
động, sáng tạo của nhân dân được phát huy. Các tài năng văn hóa - nghệ thuật
được khuyến khích. Nhiều di sản văn hóa, cả vật thể và phi vật thể, được giữ gìn
tôn tạo. Những giá trị và sắc thái văn hóa của 54 dân tộc anh em được kế thừa và
phát triển, góp phần làm phong phú thêm nền văn hóa Việt Nam thống nhất
trong đa dạng. Giao lưu, hợp tác văn hóa với nước ngoài được mở rộng.
b)Nh÷ng h¹n chÕ cßn tån t¹i
Trên lĩnh vực phát triển kinh tế, nền kinh tế thị trường nhiều thành phần theo
định hướng xã hội chủ nghĩa tuy đã hình thành, song chậm được thể chế hóa
đồng bộ, nÒn kinh tÕ cña ta cßn nhiÒu h¹n chÕ cô thÓ lµ:
NÒn kinh tÕ chñ yÕu ph¸t triÓn theo chiÒu réng, cha theo chiÕu s©u, nghÜa lµ
t¨ng trëng níc ta vÉn dùa vµo t¨ng sè lîng c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh vèn, tµi
nguyªn, lao ®éng: ®iÒu nµy lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn kh«ng bÒn v÷ng
Nh÷ng nÒn t¶ng cho t¨ng trëng kinh tÕ nh tr×nh ®é c«ng nghÖ cao, chÊt lîng
nguån nh©n lùc, n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn… cßn rÊt thÊp
C¸c b¶ng sau sÏ chøng minh ®iÒu trªn
Møc ®é tù ®éng ho¸ vµ c¬ khÝ ho¸
Tû lÖ doanh nghiÖp (%)
1. Tù ®éng ho¸ (T§H)
- Hoµn thµnh kh«ng cã T§H
- T§H tõ 5%-10% c«ng viÖc
- T§H tõ 11%-20% c«ng viÖc
- T§H trªn 20% c«ng viÖc
2. C¬ khÝ ho¸ (CKH)
- CKH tõ 30%-50% c«ng viÖc
- CKH tõ 51%- 60% c«ng viÖc
- CKH trªn 60% c«ng viÖc
B¶ng trªn cho biÕt møc ®é thµnh lËp tù ®éng
nghiÖp ViÖt Nam
Tªn níc,
l·nh thæ
Hµn Quèc
Xinh-ga-po
NhËt B¶n
§µi Loan
Møc ®é
s½n cã lao
®«ng s¶n
xuÊt chÊt
lîng cao
7,0
6,83
8,00
5,37
Møc ®é cã
s½n c¸c
c¸n bé
hµnh
chÝnh chÊt
l¬ng cao
8,00
5,67
7,50
5,62
21,74
4,35
16,00
43,00
42,00
12,00
26,00
ho¸ vµ c¬ khÝ ho¸ á c¸c doanh
Møc ®é cã
s½n c¸c c¸n
bé qu¶n lý
chÊt lîng
cao
7,50
6,33
7,00
5,00
13
Sù thµnh
th¹o
tiÕng
Anh
Sù thµnh
th¹o c«ng
nghÖ
th«ng cao
4,00
8,33
3,50
3,86
7,00
7,83
7,50
7,62
¢n §é
5,25
5,50
5,62
6,62
6,50
Trung Quèc 7,12
6,19
4,12
3,62
4,37
Ma-lai-xi-a
4,50
7,00
4,50
4,00
5,50
Hång K«ng 4,23
5,24
4,24
4,50
5,43
Phi-lip-pin
5,80
6,20
5,60
5,40
5,00
Th¸i- lan
4,00
3,37
2,36
2,82
3,27
ViÖt Nam
3,25
3,50
2,75
2,62
2,50
In-®«-nª-xi-a 2,00
3,00
1,50
3,00
2,50
B¶ng chØ sè chÊt lîng nguån nh©n lùc cña mét sè níc ch©u A vµ ViÖt Nam
T¨ng trëng kinh tÕ ®· gãp phÇn ph¸t triÓn x· héi, song vÉn cßn r©t nhiÒu h¹n
chÕ nh: kho¶ng c¸ch giµu nghÌo t¨ng, t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp thiÕu viÖc lµm. Qu¸
tr×nh t¨ng trëng kinh tÕ níc ta trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ theo nhiÒu thµnh phÇn,
vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi
chñ nghÜa vÉn cßn tån t¹i t×nh tr¹ng ph©n ho¸ giµu nghÌo ngµy cµng më réng
gi÷a c¸c vïng, gi÷a thµnh thÞ víi n«ng th«n vµ gi÷a c¸c tÇng líp d©n c. §êi s«ng
mét bé phËn d©n c, nhÊt lµ ë mét sè vïng c¨n cø c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn tríc
®©y, vïng ®ång bµo d©n téc cßn qu¸ khã kh¨n. ChÊt lîng phôc vô y tÕ, gi¸o dôc,
®µo t¹o ë nhiÒu n¬i cßn rÊt thÊp. Ngêi nghÌo kh«ng ®ñ tiÒn ®Ó ch÷a bÖnh vµ cho
con em ®i häc. TÖ n¹n x· héi gia t¨ng. TÖ quan liªu, tham nhòng, bu«n lËu, sö
dông l·ng phÝ ng©n s¸ch vµ tµi s¶n c«ng phæ biÕn vµ nghiÖm träng. Tiªu cùc
trong bé m¸y nhµ níc, §¶ng vµ ®oµn thÓ, nhÊt lµ trªn lÜnh vùc nhµ ®Êt, x©y dùng
c¬ b¶n, hîp t¸c ®Çu t, thu, xuÊt nhËp khÈu vµ c¶ trong ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan
thi hµnh ph¸p luËt nghiªm träng kÐo dµi. T×nh tr¹ng ®ã cµng kÐo c¨ng thªm sù
bÊt b×nh ®¼ng trong x· héi.
1993
14
1998
2002
Tû lÖ nghÌo
Thµnh thÞ
N«ng th«n
Ngêi Kinh vµ ngêi Hoa
D©n téc thiÓu sè
51,8
25,1
66,4
53,9
86,4
37,4
9,2
45,5
31,1
75,2
28,9
6,6
35,7
23,1
69,3
NghÌo l¬ng thùc
Thµnh thÞ
N«ng th«n
Ngêi Kinh vµ ngêi Hoa
D©n téc thiÓu sè
24,9
7,9
29,1
20,8
52
15
2,5
18,6
10,6
41,8
9,96
3,61
11,99
6,5
41,5
Kho¶ng c¸ch nghÌo
18,5
9,5
6,9
Thµnh thÞ
6,4
1,7
1,3
N«ng th«n
21,5
11,8
8,7
Ngêi Kinh vµ ngêi Hoa
16
7,1
4,7
D©n téc thiÓu sè
34,7
24,2
22,1
B¶ng tû lÖ nghÌo vµ kho¶ng c¸ch ®ãi nghÌo ë ViÖt Nam
B¶ng trªn cho thÊy: xu híng gi¶m nghÌo ®ãi ®· diÔn ra ë tÊt c¶ c¸c vïng vµ ®èi
víi c¸c d©n téc trong c¶ níc. Tuy nhiªn,ViÖt Nam vÉn ®îc xÕp vµo nhãm c¸c níc
nghÌo cña thÕ giíi. Thu nhËp cña mét bé phËn vÉn n»m gi¸p ranh giíi møc
nghÌo, do ®ã chØ cÇn ®iÒu chØnh nhá vÒ ngìng nghÌo còng khiÕn cho tØ lÖ nghÌo
t¨ng lªn, trong khi tèc ®é gi¶m nghÌo còng ®ang chËm dÇn. Trong 5 n¨m ®Çu tû
lÖ nghÌo gi¶m trung b×nh 4% mét n¨m. Nhng trong 4 n¨m sau th× chØ gi¶m 2%
mét n¨m. PhÇn lín thu nhËp cña ngêi nghÌo lµ tõ n«ng nghiÖp. Víi ®iÒu kiÖn vÒ
nguån lùc rÊt h¹n chÕ, thu nhËp cña hä rÊt bÊp bªnh vµ dÔ bÞ tæn th¬ng tríc
nh÷ng ®ét biÕn cña mçi gia ®×nh vµ céng ®ång. NghÌo ®ãi tËp trung chñ yÕu ë
n«ng th«n víi trªn 90% sè ngêi nghÌo sinh sèng, nhÊt lµ ë vïng ®Æc biÖt khã
kh¨n nh vïng s©u, vïng xa, vïng nói cao. TØ lÖ ®ãi nghÌo ®Æc biÖt cao trong c¸c
nhãm d©n téc Ýt ngêi. ¥ mét ph¬ng diÖn nhÊt ®Þnh, ph©n ho¸ giµu nghÌo thÓ hiÖn
rÊt râ sù bÊt b×nh ®¼ng x· héi. NghÌo kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò cña c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn mµ cã tinh toµn cÇu. Ngay c¶ ë nh÷ng níc ph¸t triÓn còng tån t¹i mét bé
phËn d©n c nghÌo ®ãi`
2.3 Gi¶i ph¸p cho mèi quan hÖ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ vµ c«ng b¨ng x· héi.
NÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i víi ®Æc trng c¬ b¶n lµ ®êi sèng kinh tÕ d©n chñ
kÕt hîp víi vai trß híng vµ ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc lµ c¬ chÕ ®¶m b¶o gi¶i quyÕt tèt
mèi quan hÖ gi÷a t¨ng trëng vµ c«ng b»ng x· héi. Tuy nhiªn vai trß ®iÒu tiÕt cña
Nhµ níc trªn thùc tÕ lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p. Vai trß ®ã ph¶i ®îc hiÓu lµ
sù hç trî cho nh÷ng khiÕm khuyÕt cña thÞ trêng th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu
chØnh vÜ m« h¬n lµ lµm thay hoÆc can thiÖp trùc tiÕp vµo c¸c quan hÖ thÞ trêng.
Sau ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m gi¶i quyÕt tèt h¬n mèi quan hÖ gi÷a t¨ng trëng
kinh tÒ vµ c«ng b»ng x· héi
15
1.ChiÕn lîc t¨ng trëng kinh tÕ ph¶i híng vµo gi¶i quyÕt c¸c van ®Ò ®ãi nghÌo
vµ c«ng b»ng x· héi
T¨ng trëng kinh tÕ ph¶i ph¸t triÓn trªn c¬ së mét chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ,
x· héi phï hîp víi tiÒm n¨ng cña ®Êt níc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ phï hîp víi bèi
c¶nh cña qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ; ®ång thêi ph¶i g¾n víi viÖc t¹o ra viÖc lµm
míi, t¨ng thu nhËp cho c¸c tÇng líp d©n c., gi¶m chªnh gi÷a c¸c vïng vµ c¸c
nhãm d©n c. §èi víi níc ta ®Ó g¾n t¨ng trëng kinh tÕ víi gi¶m nghÌo vµ bÊt c«ng
b»ng trong ph©n phèi thu nhËp trong giai ®o¹n tíi cÇn chó ý:
-Ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n tiÕp tôc lµ híng ®îc quan
t©m ®Ó cã thÓ thùc hiÖn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo trªn diÖn réng
Ngêi nghÌo ®Æc biÖt lµ nghÌo vÒ l¬ng thùc, thùc phÈm chñ yÕu vÉn tËp trung ë
n«ng th«n vµ viÖc t¹o thªm thu nhËp cho hä chñ yÕu g¾n víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp. V× vËy, ph¸t triÓn toµn diªn n«ng nghiÖp, tËp trung th©m canh, n©ng
cao hiÖu qu¶ cña s¶n xu©t n«ng nghiÖp cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc thóc
®Èy t¨ng trëng kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ c¶i thiÖn ®êi sèng n«ng d©n
-§Èy m¹nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô cña khu vùc ®« thÞ
HiÖn nay khu vùc ®« thÞ cña níc ta thÊt nghiÖp vÉn chiÕm tû lÖ lín. Qu¸ tr×nh
®« thÞ ho¸ diÔn ra kh¸ nhanh, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp ë khu vùc ven ®« bÞ thu
hÑp ®¸ng kÓ céng víi t×nh tr¹ng di c tõ n«ng th«n tíi c¸c khu ®« thÞ ®ang t¹o ra
nh÷ng th¸ch lín trong v©n ®Ò gi¶m ®ãi nghÌo vµ c¸c van ®Ò x· héi kh¸c cÇn gi¶i
quyÕt. Kinh nghiÖm cho thÊy ph¸t triÓn tiÓu thñ c«ng nghiÖp, c¸c doanh nghiÖp
c«ng nghiÖp vµ dÞch vô cã quy m« võa vµ nhá, ph¸t triÓn c¸c c¬ së c«ng nghiÖp
hç trî cho c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp lín trong vÊn ®Ò t¹o ra viÖc lµm. Tuy
nhiªn cÇn chó ý kh¾c phôc tinh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng cã thÓ x¶y ra trong ph¸t
triÓn c¸c lo¹i h×nh nµy.
2.TiÕp tôc ®æi míi nÒn kinh tÕ nh»m b¶o ®¶m nÒn kinh tÕ t¨ng trëng bÒn v÷ng.
NÒn kinh tÕ t¨ng trëng chËm, thiÕu bÒn v÷ng th× nh÷ng nhãm nghÌo hay võa
tho¸t nghÌo, nh÷ng vïng nghÌo, nh÷ng vïng nghÌo sÏ bÞ ¶nh hëng nÆng nÒ nhÊt
vµ nhµ níc còng kh«ng ®ñ nguån tµi chÝnh ®Ó b¶o ®¶m c¸c dÞch vô c«ng céng vµ
®Çu t c«ng
MÆc dï t¨ng trëng kinh tÕ cña Viªt Nam ®¹t ®îc trong nh÷ng n¨m võa råi lµ
kh¸ cao, song nhiÒu tiÒm n¨ng vÉn cha ®îc khai th¸c cã hiÖu qu¶, n¨ng lùc c¹nh
tranh cña nÒn kinh tÕ cßn thÊp. §æi míi khu vùc doanh nghiÖp nhµ níc tuy ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, song vÉn chøa ®ùng nhiÒu h¹n chÕ, nhÊt lµ t×nh tr¹ng
nî nÇn…T×nh tr¹ng ®ã rÊt cã thÓ lµm cho nÒn kinh tÕ t¨ng trëng chËm l¹i. V× thÕ
cÇn ®Èy nhanh c¶i c¸ch khu vùc doanh nghiÖp nhµ níc, c¶i c¸ch khu vùc tµi
chÝnh: khuyÕn khÝch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, n©ng cao søc canh
16
tranh vµ møc ®é héi nhËp cña nÒn kinh tÕ; c¶i tiÓn qu¶n lý khu vùc kinh tÕ nhµ níc; c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh quèc gia
3.Ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o vµ cã c¸c chÝnh s¸ch quan t©m ®Õn ngêi nghÌo,
vïng nghÌo
X©y dùng mét nÒn gi¸o dôc c«ng b»ng h¬n, chÊt lîng h¬n cho tÊt c¶ mäi ngêi,
®Æc biÖt quan t©m ®Õn ngêi nghÌo, vïng nghÌo. T¨ng tû lÖ ®Çu t cho gi¸o dôc vµ
ph©n bæ c«ng b»ng h¬n ®Ó cã kinh phÝ ® Çu t cho c¶i c¸ch gi¸o dôc nh»m n©ng
cao chÊt lîng; ®Ó n©ng cÊp c¬ së vËt chÊt cho gi¸o dôc vµ gi¶m bít viÖc ®i häc
cña trÎ em; cã chÝnh s¸ch ®Ó c¸c hé nghÌo cã thÓ tham gia ®ãng gãp trùc tiÕp
cho gi¸o dôc nhÊt lµ ®èi víi vïng s©u, vïng xa vµ ®ång bµo c¸c d©n téc Ýt ngêi
B¶ng chi phÝ c¸ nh©n cho gi¸o dôc n¨m 2002
Nhãm
Häc
phÝ
Dông
§ãng §ång S¸ch
cô
Häc Chi
gi¸o
phÝ
gãp phôc khoa häc thªm kh¸c
tËp
51,9 17,0 27,6 26,5
7,4
4,8
47,2 24,9 36,4 34,6 14,1 8,8
Tæng
céng
Gi¸o
dôc
tiÓu
häc
Nhãm nghÌo nhÊt
4,7
Nhãm gÇn nghÌo 7,5
nhÊt
Nhãm trung b×nh
11,5 50,3
Nhãm gÇn giµu nhÊt 26,4 29,8
Nhãm giµu nhÊt
131,1 102,5
30,0
44,9
73,9
41,3
41,9
58,8
38,6
43,8
62,6
22,6 15,4
44,7 22,0
218,2 89,3
215,0
290,8
756,7
Gi¸o
dôc
trung
häc
c¬ së
Nhãm nghÌo nhÊt
30,7 51,3 28,3
Nhãm gÇn nghÌo 45,9 56,4 39,1
nhÊt
Nhãm trung b×nh
50,0 60,5 44,5
Nhãm gÇn giµu nhÊt 70,0 68,8 60,7
Nhãm giµu nhÊt
180,1 103,4 100,8
49,0
56,3
40,4
49,3
15,5
28,9
225,7
293,2
62,7
71,1
90,6
54,7
63,3
79,3
45,6 18,0 343,1
89,9 31,0 457,5
425,7 89,4 1076,0
9,1
16,0
130,7
174,3
Më réng m¹ng líi vµ n©ng cao chÊt lîng ®µo t¹o nghÒ. Chó ý ®Õn c¸c ®èi tîng nghÌo thiÕu kü n¨ng nghÒ nghiÖp ®Ó t×m kiÕm viÖc lµm vµ nh÷ng ngêi mÊt
®©t n«ng nghiÖp ph¶i chuyÓn ®æi sang c¸c nghÒ phi n«ng nghiÖp
4.N©ng cao chÊt lîng dÞch vô y tÕ, kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, gi¶m g¸nh nÆng chi
phÝ y tÕ cho ngêi nghÌo
Cñng cè hoµn thiÖn m¹ng líi y tÕ c¬ së vµ n©ng cao dÞch vô y tÕ, ®Æc biÖt lµ
tuyÕn y tÕ c¬ së ë c¸c x· theo tiªu chuÈn quèc gia, ®Èy m¹nh y tÕ dù phßng
T¨ng cêng nguån lùc tµi vµ ban hµnh chÝnh s¸ch u tiªn ®èi víi c¸c vïng, tuyÕn
y tÕ c¬ së cã khã kh¨n vµ ®èi víi ngêi nghÌo ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thùc hiÖn mét
17
c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n. Gióp ngêi d©n c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn vÖ sinh, ®Æc biÖt lµ ch¬ng tr×nh níc s¹ch vµ nhµ vÖ sinh s¹ch
G¾n c¸c ch¬ng tr×nh quèc gia v× trÎ em, chiÕn lîc søc khoÎ sinhs¶n, lång ghÐp
c¸c môc tiªu y tÕ víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo
Thùc hiÖn chiÕn lîc d©n sè, kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, gi¶m tû lÖ sinh vµ n©ng cao
chÊt lîng d©n sè
5. §¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ vµ c«ng b»ng trong viÖc ph©n bæ chi tiªu vµ c¸c ch ¬ng tr×nh ®Çu t c«ng, chó ý ®Çu t c«ng nh»m thóc ®Èy t¨ng trëng vµ trëng kinh vµ
trùc tiÕp c¶i thiÖn ®êi sèng cña c¸c vïng nghÌo
C¸c ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t c«ng cã nh÷ng t¸c ®éng kh¸c ®Õn t¨ng trëng kinh
tÕ, gi¶m nghÌo vµ thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi trong ph©n phèi thu nhËp. Tuy
nhiªn, t¸c ®éng cña c¸c dù ¸n kh«ng ph¶i bao giê còng ®ång thêi ®¹t ®îc c¶ 2
môc tiªu trªn. NÕu ®Çu t c¸c ch¬ng tr×nh dù ¸n c«ng vµo c¸c vïng giµu tiÒm n¨ng
vµ cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ thuËn lîi, sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n vïng
nghÌo vµ cã thÓ cã hiÖu qu¶ h¬n xÐt trªn ph¹m vi lîi Ých chung cña x· héi. Tuy
nhiªn, tuy nhiªn tËp trung ®Çu t vµo c¸c vïng giµu, lµm cho c¸c vïng nµy t¨ng trëng nhanh h¬n, khiÕn cho sù ph©n hãa giµu nghÌo trong thu nhËp ngµy cµng
t¨ng. Ngîc lai nÕu ®Çu t dµn tr¶i gi÷a c¸c vïng hay thiªn vÒ c¸c vïng ngheo th×
sÏ lµm h¹n chÕ t¨ng trëng. KÕt qu¶ lµ lµm chËm t¨ng trëng vµ vÊn ®Ò ®ãi nghÌo
ngµy cµng trë nªn khã kh¨n. Nh vËy cÇn cã c¬ chÕ ph©n bæ nguån lùc sao cho
®¶m b¶o c«ng b»ng vµ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt
§a sè ngêi nghÌo hiÖn nay sèng b¨ng nghÒ n«ng vµ ë n«ng th«n. V× vËy viÖc
quan t©m ®Çu t cho n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n( thuû lîi, ®êng x¸, gi¸o dôc…)cã
t¸c ®éng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ n«ng th«n, thóc ®Èy viÖc lµm phi n«ng
nghiÖp, gi¶m nghÌo ®ãi
6. CÇn cã c¸c ch¬ng tr×nh hç trî ®Æc biÖt vµ ph¸t triÓn m¹ng líi an sinh x· héi
®Ó trî gióp c¸c ®èi tîng khã kh¨n
Nh÷ng ngêi nghÌo do ®Æc ®iÓm vµ hoµn c¶nh cña m×nh nªn khã tiÕp cËn thÞ trêng lao ®éng ®Ó t×m kiÕm viÖc lµm hoÆc kh«ng ®ñ tµi s¶n, ®Êt ®ai,vèn, kü thuËt
®Ó tù t¹o viÖc lµm cho m×nh. V× vËy gióp ®ì hä tiÕp cËn ®Õn c¸c nguån tÝn dông u ®·i, chuyÓn giao kü thuËt s¶n xuÊt th«ng qua c¸c h×nh thøc khuyÕn n«ng thÝch
hîp hoÆc c¸c ho¹t ®éng d¹y nghÒ sÏ cã t¸c ®éng thiÕt thùc trong viÖc gióp ®ì hä
tù t¹o thªm thu nhËp
Trong chÝnh s¸ch xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ChÝnh phñ ®· ®· cã mét sè hç trî trùc
tiÕp híng vµo ®èi tîng hé nghÌo vµ nh÷ng nhãm kh¸c trong x· nghÌo nh: cÊp
chøng nhËn hé nghÌo, thÎ kh¸m ch÷a bÖnh, vay tÝn dông u ®·i, thµnh lËp ng©n
18
hµng chÝnh s¸ch x· héi, miÔn häc phÝ vµ ë cÊp x· ®· thùc hiÖn trî cÊp cho nh÷ng
x· nghÌo. Nh÷ng hç trî trªn ®· ®em l¹i hËu qu¶ ®¸ng khÝch lÖ
Nh÷ng nç lùc tíi cÇn ph¶i tËp trung vµo mét sè ch¬ng tr×nh ®· ®îc chøng
minh lµ cã hiÖu qu¶ ®¶m b¶o cÊp ng©n s¸ch ®Õn ®óng nh÷ng ®èi tîng cã nhu
cÇu, thiÕt kÕ c¸c ch¬ng tr×nh sao cho c¸c ph¹m vi phôc vô ngêi nghÌo ®îc më
réng, t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña
c¸c ch¬ng tr×nh hç trî, n©ng cao n¨ng lùc vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña c¸c cÊp
chÝnh quyÒn ë ®Þa ph¬ng; t¨ng cêng tiÕng nãi vµ sù tham gia cña ngêi d©n trong
c¸c ch¬ng tr×nh
HiÖn nay vµ trong nh÷ng n¨m tíi nghÌo ®ãi vÉn diÔn ra chñ yÕu ë n«ng th«n.
Nhng nã sÏ tËp trung nhiÒu h¬n ë vïng s©u, vïng xa vµ sÏ ¶nh hëng m¹nh ®Õn
c¸c d©n téc Ýt ngêi. Do ®ã cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Æc biÖt h¬n, u ®·i h¬n
®èi víi ®ång bµo d©n téc.
19
KÕt LuËn
C«ng b»ng x· héi cña níc ta g¾n liÒn víi chñ nghÜa x· héi, lµ mét trong nh÷ng
biÓu hiÖn ®Æc trng cña chñ nghÜa x· héi. Chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam lµ sù
thèng nhÊt vµ ph¸t triÓn biÖn chøng gi÷a gi¶i phãng d©n téc vµ, gi¶i phãng giai
cÊp, gi¶i phãng x· héi vµ gi¶i phãng con ngêi. Chñ nghÜa x· héi sÏ tiÕn tíi xo¸
bá mäi ¸p bøc bãc lét, bÊt c«ng vµ mu cÇu h¹nh phóc cho mäi ngêi, mäi gia ®×nh
vµ toµn x· héi. §ã lµ c«ng b»ng x· héi lín nhÊt triÖt ®Ó nhÊt mµ chóng ta ®ang
phÊn ®Êu. Môc tiªu l©u dµi ®ã ®îc cô thÓ ho¸ cho giai ®o¹n tríc m¾t ë níc ta
b»ng khÈu hiÖu toµn d©n ®oµn kÕt phÊn ®Êu v× sù nghiÖp “ d©n giµu, níc m¹nh,
x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh”. B»ng khÈu hiÖu ®ã, §¶ng vµ Nhµ níc ta
chñ tr¬ng khuyÕn khÝch mäi ngêi tham gia lµm giµu chÝnh ®¸ng
Kinh nghiÖm thµnh c«ng ë c¸c nÒn kinh tÕ §«ng Nam A cho thÊy, kh«ng nªn vµ
kh«ng thÓ t¸ch rêi c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch t¨ng trëng kinh tÕ vµ c¸c chÝnh
s¸ch t¹o lËp c«ng b»ng. §iÒu quan träng nh÷ng lµ t¹o ®îc mét c¬ chÕ mµ t¨ng trëng
vµ gi¶m bÊt b×nh ®Èng lµ kÕt qu¶ ®ång thêi vµ lµ ®iÒu kiÖn hé trî lÉn nhau.
Thùc tiÔn trong nh÷ng n¨m võa qua ®· cho thÊy: tõ sau khi ®æi míi ®Õn nay
ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu cao trong t¨ng trëng kinh tÕ qua h¬n 10
n¨m ®æi míi, ®êi sèng nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn râ rÖt, gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ xo¸
®ãi gi¶m nghÌo cã tiÕn bé, trong c«ng b»ng x· héi ®ang tõng bíc ®îc xo¸ bá.
ChÕ ®é ph©n phèi g¾n víi thµnh qu¶ vµ hiÖu qu¶ lao ®éng ®· t¹o ra nh÷ng ®éng
lùc thóc ®Èy t¨ng trëng vµ t¹o ra c«ng b»ng
Tuy nhiªn sù ph©n tÝch còng nh quan s¸t thùc tÕ cho thÊy møc ®é bÊt b×nh ®¼ng
trong ph©n phèi thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp d©n c, c¸c vïng còng ngµy cµng gia
t¨ng. §iÒu nµy liªn quan trùc tiÕp ®Õn nh÷ng khëi ®iÓm kh¸c nhau gi÷a c¸c tÇng líp
d©n c vµ c¸c vïng. H¬n n÷a, møc ®é bÊt b×nh ®¼ng còng ph¶n ¸nh quy luËt chung
cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lµ bÊt b×nh ®¼ng t¨ng lóc ®Çu vµ chØ gi¶m xuèng sau khi ®¹t
®îc t¨ng trëng æn ®Þnh. §iÒu ®¸ng quan t©m lµ nh÷ng mÐo mã trong ph©n phèi
thµnh qu¶ t¨ng trëng kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ n¹n tham nhòng, sÏ c¶n trë qu¸ tr×nh t¨ng
trëng tiÕp theo. ViÖt Nam ®Æt môc tiªu lµ mét níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµo n¨m
2020, ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®ã ch¾c ch¾n ph¶i kÕt hîp hµi hoµ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ
vµ c«ng b»ng x· héi. Víi ®êng lèi chÝnh s¸ch ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ níc ta,
chóng ta tin tëng r»ng ViÖt Nam sÏ ®¹t ®îc môc tiªu ®· ®Ò ra, trë thµnh mét níc nh
®óng khÈu hiÖu chóng ta ®· ®Ò ra, ®ã lµ: “ D©n giµu. níc m¹nh. x· héi c«ng b»ng.
d©n chñ. v¨n minh”
20
- Xem thêm -
.DOC 
22 
63 
122 
