Tài liệu Tiểu luận tuần hoàn và chu chuyển của tư bản

Môc lôc Trang 2 3 Lêi më ®Çu PhÇn mét:Lý luËn chung I/ TuÇn hoµn cña t b¶n 1.1. Ba giai ®o¹n vËn ®éng cña t b¶n vµ sù biÕn ho¸ h×nh th¸i cña t b¶ 3 3 1.2. C¸c h×nh th¸i tuÇn hoµn cña t b¶n c«ng nghiÖp 5 II- chu chuyÓn cña t b¶n 7 2.1 Chu chuyÓn t b¶n, thêi gian chu chuyÓn vµ tèc ®é chuyÓn cña t b¶n 7 2.2 T b¶n cè ®Þnh vµ t b¶n lu ®éng 8 2.3 Chu chuyÓn chung vµ chu chuyÓn thùc tÕ cña t b¶n øng 9 2.4 T¸c dông vµ biÖn ph¸p n©ng cao tèc ®é chu chuyÓn t 9 PhÇn hai: ý nghÜa thùc tiÔn khi nghiªn cøu lý thuyÕt thuÇn hoµn vµ chu chuyÓn cña t b¶n ®èi víi viÖc qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp ë níc ta khi bíc vµo nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc. KÕt luËn 10 tríc b¶n 14 Lêi më ®Çu Trong thêi buæi kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay viÖc sö dông vèn lµ hÕt søc quan träng, nã quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mét c«ng ty, mét nÒn kinh tÕ . Do ®ã em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn t b¶n vµ -1– ý nghÜa cña nã trong viÖc qu¶n lý vèn. VËp sù tuÇn hoµn cña t b¶n ë ®©y lµ g×? Nã ®îc hiÓu nh mét chu kú hay mét vßng quay cña tiÒn tÖ, sù tuÇn hoµn ®ã nã sÏ kh«ng mÊt ®i mµ chØ biÕn ®æi tõ d¹ng nµy sang d¹ng kh¸c, nã ®îc hiÓu qua c«ng thøc sau: T - H - T' T - lµ sè tiÒn tÖ (t b¶n), bá ra ban ®Çu ®Ó mua t liÖu s¶n xuÊt, søc lao ®éng, sau ®ã biÕn thµnh "H" ®em b¸n ®Ó thu vÒ mét lîng gi¸ trÞ lµ T'. T' ë ®©y lµ sè tiÒn hay gi¸ trÞ kÕt tinh cña s¶n xuÊt hµng ho¸ mµ chóng ta nãi mét c¸ch chÝnh x¸c h¬n lµ lîi nhuËn mµ nhµ t b¶n thu ®îc qua qu¸ tr×nh ®Çu t s¶n xuÊt. Mçi qu¸ tr×nh cña t b¶n, tiÒn tÖ cµng lín th× lîi nhuËn thu ®îc cµng cao tøc "T' " vµ ®Ó minh chøng cho nh÷ng kh¸i niÖm trªn ®©y, chóng ta sÏ xem kü h¬n c¸c qóa tr×nh chu chuyÓn cña t b¶n trong bµi díi ®©y ®Ó tõ ®ã cã thÓ hiÓu râ h¬n vÒ qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn cña t b¶n! PhÇn mét: lý luËn chung I. TuÇn hoµn cña t b¶n 1.1. Ba giai ®o¹n vËn ®éng cña t b¶n vµ sù biÕn ho¸ h×nh th¸i cña t b¶n. Mäi t b¶n s¶n xuÊt trong qóa tr×nh vËn ®éng ®Òu tr¶i qua 3 giai ®o¹n, tån t¹i díi ba h×nh thøc vµ thùc hiÖn ba chøc n¨ng. Giai ®o¹n thø nhÊt: Nhµ t b¶n xuÊt hiÖn trªn thÞ trêng víi t c¸ch ngêi mua, thùc hiÖn hµnh vi T - H, tøc lµ mua. Giai ®o¹n thø hai: Nhµ t b¶n tiªu dïng s¶n xuÊt c¸c hµng ho¸ ®· mua, tøc tiÕn hµnh s¶n xuÊt, kÕt qu¶ lµ nhµ t b¶n cã ®îc mét hµng ho¸ cã gi¸ trÞ lín h¬n gi¸ trÞ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ra hµng ho¸ ®ã. -2– Giai ®o¹n thø ba: Nhµ t b¶n trë l¹i thÞ trêng víi t c¸ch lµ ngêi b¸n, thùc hiÖn hµnh vi H' - T', tøc lµ b¸n. a, Giai ®o¹n thø nhÊt – giai ®o¹n la th«ng: T- H TLSX SL§ T b¶n xuÊt hiÖn díi h×nh th¸i tiÒn lµ t b¶n tiÒn tÖ (T). TiÒn ®îc sö dông ®Ó mua t liÖu s¶n xuÊt (TLSX) vµ søc lao ®éng(SL§). Hµng ho¸ t liÖu s¶n xuÊt vµ hµng ho¸ søc lao ®éng ph¶i phï hîp víi nhau vÒ sè lîng vµ chÊt lîng. Trong giai ®o¹n nµy, t b¶n tån t¹i díi h×nh th¸i tiÒn tÖ thùc hiÖn chøc n¨ng lµ ph¬ng tiÖn mau hai yÕu tè t liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng vµ sau khi mua song t b¶n tiÒn tÖ biÕn thµnh t b¶n s¶n xuÊt. b, Giai ®o¹n thø hai – giai ®o¹n s¶n xuÊt TLSX H … SX… H’ SL§ Trong giai ®o¹n nµy t b¶n tån t¹i díi h×nh th¸i t b¶n s¶n xuÊt (TBSX), cã chøc n¨ng thùc hiÖn sù kÕt hîp hai yÕu tè TLSX vµ SL§ ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ mµ trong gi¸ trÞ cña nã cã gi¸ trÞ thÆng d. Trong c¸c giai ®o¹n tuÇn hoµn cña t b¶n th× giai ®o¹n s¶n xuÊt cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh nhÊt, v× nã g¾n liÒn trùc tiÕp víi môc ®Ých cña nÒn s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa. c, Giai ®o¹n thø ba – giai ®o¹n lu th«ng: H–- T– Hµng ho¸ trong nÒn s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa t¹o ra mang h×nh th¸i t b¶n hµng ho¸ (H), trong ®ã chøa ®ùng kh«ng chØ gi¸ trÞ t b¶n øng trø¬c mµ cßn cã gi¸ trÞ thÆng d. Trong giai ®o¹n nµy, t b¶n hµng ho¸ cã chøc n¨ng thùc hiÖn gi¸ trÞ hµng hãa trong ®ã cã gi¸ trÞ thÆng d hay chøc n¨ng chuyÓn ho¸ t b¶n hµng ho¸ thµnh t b¶n tiÒn tÖ. Sù vËn ®éng qua 3 giai ®o¹n nãi trªn lµ sù vËn ®éng cã tÝnh tuÇn hoµn: Tõ h×nh th¸i tiÒn tÖ ban ®Çu cña vßng tuÇn hoµn råi quay vÒ díi h×nh th¸i tiÒn tÖ cuèi cïng cña vßng tuÇn hoµn; qua tr×nh ®ã tiÕp tôc vµ lÆp l¹i kh«ng ngõng. Nghiªn cøu sù biÕn ho¸ t b¶n tiÒn tÖ thµnh t b¶n s¶n xuÊt råi ®Õn t b¶n hµng ho¸, mµ sù vËn ®éng cña chóng nh mét chuçi nh÷ng biÕn ho¸ h×nh -3– th¸i cña t b¶n cho thÊy t b¶n kh«ng ph¶i lµ vËt ë tr¹ng th¸i tÜnh, mµ nã lÊy vËt lµm h×nh th¸i tån t¹i trong qu¸ tr×nh vËn ®éng. Thùc tiÔn s¶n xuÊt vµ lu th«ng cho thÊy kh«ng ph¶i lóc nµo c¸c giai ®o¹n vµ c¸c h×nh th¸i t b¶n trong qu¸ tr×nh tuÇn hoµn ®Òu ¨n khíp víi nhau mµ kh«ng cã sù ¸ch t¾c vµ gi¸n ®o¹n. Mçi sù ¸ch t¾c, gi¸n ®o¹n ë mét giai ®o¹n nµo ®ã ®Òu g©y rèi lo¹n hay ®×nh trÖ cho sù tuÇn hoµn cña t b¶n. Cã nhiÒu c¸c nguyªn nh©n ¶nh hëng tíi thêi gian t b¶n n»m l¹i ë mçi giai ®o¹n. Do vËy thu hÑp hay kÐo dµi c¸c thêi gian ®ã ®Òu ¶nh hëng tíi hiÖu qu¶ cña t b¶n. TuÇn hoµn cña t b¶n chØ tiÕn hµnh mét c¸ch b×nh thêng khi hai ®iÒu kiÖn sau ®©y ®îc tho¶ m·n. §ã lµ: c¸c giai ®o¹n cña chóng diÔn ra liªn tôc; c¸c h×nh th¸i t b¶n cïng tån t¹i vµ ®îc chuyÓn ho¸ mét c¸ch ®Òu ®Æn. Trong c¸c lo¹i t b¶n, chØ cã t b¶n c«ng nghiÖp( víi nghÜa lµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt) míi cã h×nh th¸i tuÇn hoµn ®Çy ®ñ gåm ba giai ®o¹n vµ míi lÇn lît mang vµo vµ trót bá ba h×nh th¸i t b¶n. 1.2. C¸c h×nh th¸i tuÇn hoµn cña t b¶n c«ng nghiÖp Trong sù vËn ®éng liªn tôc cña t b¶n c«ng nghiÖp, mçi h×nh th¸i cña t b¶n ®Òu cã thÓ lµm ®iÓm më ®Çu vµ lµm ®iÓm kÕt thóc cña tuÇn hoµn, t¹o nªn ba h×nh th¸i tuÇn hoµn kh¸c nhau cña t b¶n c«ng nghiÖp: TuÇn hoµn cña t b¶n tiÒn tÖ, tuÇn hoµn cña t b¶n s¶n xuÊt vµ tuÇn hoµn cña t b¶n hµng ho¸. a, TuÇn hoµn cña t b¶n tiÒn tÖ: TLSX T- H …SX … H’- T’ ( viÕt gän l¹i lµ T- T’) SL§ Më ®Çu vµ kÕt thóc ®Òu lµ tiÒn, ë ®©y sù vËn ®éng cña t b¶n biÓu hiÖn ralµ sù vËn ®éng cña tiÒn, cßn hµng ho¸ hay s¶n xuÊt chØ lµ nh÷ng yÕu tè trung gian ®Ó tiÒn ®Î ra tiÒn. H×nh th¸i tuÇn hoµn nµy ph¶n ¸nh râ rÖt nhÊt môc ®Ých , ®éng c¬ vËn ®éng cña t b¶n lµ lµm t¨ng gi¸ trÞ haygi¸ trÞ thÆng d, mµ gi¸ trÞ thÆng d nh C.M¸c nãi h×nh thøc biÓu hiÖn chãi läi nhÊt cña nã lµ h×nh th¸i tiÒn. Bëi vËy T- T’ lµ h×nh th¸i biÓu hiÖn phiÕn diÖn nhÊt, che giÊu quan hÖ bãc lét nhÊt, nhng còng ®Æc tr¨ng nhÊt cho sù vËn ®éng cña t b¶n. b, TuÇn hoµn cña t b¶n s¶n xuÊt: -4– TLSX SX- H’ – T’ - H …SX SL§ Trong h×nh th¸i nµy, më ®Çu vµ kÕt thóc lµ s¶n xuÊt, cßn hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ chØ lµ nh÷ng yÕu tè trung gian, toµn bé qu¸ tr×nh lu th«ng H’- T’- H chØ lµ ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt. TuÇn hoµn cña t b¶n s¶n xuÊt kh«ng chØ më ra ®îc môc ®Ých vµ ®éng c¬ cña t b¶n, nhng l¹i ph¶n ¸nh râ nÐt nguån gèc cña t b¶n vµ nguån gèc cña tÝch luü t b¶n, v× gi¸ trÞ thÆng d ®îc sinh ra vµ lín lªn trong qu¸ tr×nh tuÇn hoµn nµy. c, TuÇn hoµn cña t b¶n hµng ho¸: TLSX H’ – T’ - H …SX… H’ SL§ Trong h×nh th¸i tuÇn hoµn nµy, ®iÓm më ®Çu vµ kÕt thóc ®Òu lµ hµng ho¸ vµ sù vËn ®éng cña nã biÓu hiÖn ra lµ sù vËn ®éng cña hµng ho¸. Cßn s¶n xuÊt vµ tiÒn chØ lµnh÷ng h×nh thøc trung gian, chØ lµ ®iÒu kiÖncho sù vËn ®éng cña hµng ho¸. H×nh th¸i tuÇn hoµn nµy ph¶n ¸nh râ vai trß cña lu th«ng hµng ho¸ vµ tÝnh liªn tôc cña lu th«ng hµng ho¸. Më ®Çu tuÇn hoµn lµ t b¶n hµng ho¸ (H’), sù chuyÓn ho¸ H’- T’ bao gåm c¶ tiªu dïng s¶n xuÊt vµ tiªu dïng c¸ nh©n. Do ®ã, h×nh th¸i tuÇn hoµn nµy kh«ng chØ lµ h×nh th¸i vËn ®éng cña t b¶n c«ng nghiÖp c¸ biÖt, mµ cßn lµ h×nh th¸i thÝch hîp ®Ó ph©n tÝch sù vËn ®éng c¶u t b¶n x· héi. Tãm l¹i, tuÇn hoµn cña t b¶n c«ng nghiÖp lµ sù thèng nhÊt cña ba h×nh th¸i tuÇn hoµn cña t b¶n tiÒn tÖ, t b¶n c«ng nghiÖp vµ t b¶n hµng ho¸. TÝnh thèng nhÊt nµy phôc thuéc vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho tÝnh liªn tôc kh«ng gi¸n ®o¹n cña c¸c giai ®o¹n c¸c h×nh th¸i vµ tû lÖ ph©n chia t b¶n thµnh ba h×nh th¸i tuÇn hoµn nãi trªn. Tû lÖ ph©n chia nµy phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè, nhiÒu hoµn c¶nh kh¸c nhau ë tõng ngµnh kh¸c nhau. Trong nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y ë nhiÒu níc t b¶n chñ nghÜa xuÊt hiÖn nh÷ng yÕu tè lµm quy m« t b¶n øng tríc ngµy cµng t¨ng nh: do c¹nh tranh, do c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, do khã kh¨n vÒ tiªu thô vµ viÖc v¬n tíi nh÷ng thÞ trêng ngµy cµng xa vµ víi yªu cÇu chÊt lîng cao. Nhng còng cã nh÷ng yÕu tè lµm gi¶m -5– quy m« t b¶n øng tríc nh c«ng nghÖ míi, tæ chøc qu¶n lý khoa häc, quan hÖ tÝn dông, tèc ®é chu chuyÓn t b¶n. II. Chu chuyÓn cña t b¶n: 2.1 Chu chuyÓn te b¶n, thêi gian chu chuyÓn vµ tèc ®é chuyÓn cña t b¶n Nghiªn cøu tuÇn hoµn t b¶n lµ nghiªn cøu mÆt chÊt cña sù vËn ®éng t b¶n, cßn nghiªn cøu chu chuyÓn t b¶n lµ nghiªn cøu mÆt lînghay tèc ®é vËn ®éng cña t b¶n. a, Chu chuyÓn t b¶n Chu chuyÓn t b¶n lµ sù tuÇn hoµn t b¶n nÕu xÐt nã lµ mét qu¸ tr×nh ®Þnh kú ®æi míi, diÔn ra liªn tôc vµ lÆp ®i lÆp l¹i kh«ng ngõng. Chu chuyÓn t b¶n ph¶n ¸nh tèc ®é vËn ®éng nhanh hay chËm cña t b¶n. b, Thêi gian chu chuyÓn t b¶n Thêi gian chu chuyÓn cña t b¶n lµ thêi gian tÝnh tõ khi t b¶n øng ra díi mét h×nh th¸i nhÊt ®Þnh cho ®Õn khi thu vÒ díi d¹ng ban ®Çu, cã kÌm theo gi¸ trÞ thÆng d. Thêi gian chu chuyÓn t b¶n còng lµ thêi gian t b¶n thùc hiÖn ®îc mét vßng tuÇn hoµn. Thêi gian chu chuyÓn= Thêi gian s¶n xuÊt + thêi gian lu th«ng. Trong ®ã, thêi gian s¶n xuÊt lµ thêi gian t b¶n n»m trong lÜnh vùc s¶n xuÊt. Thêi gian s¶n xuÊt = Thêi gian lao ®éng + Thêi gian gi¸n ®o¹n lao ®éng + Thêi gian dù tr÷ s¶n xuÊt. Thêi gian lao ®éng lµ thêi gian ngêi lao ®éng t¸c ®éng vµo ®èi tîng lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. Thêi gian gi¸n ®o¹n lao ®éng lµ thêi gian ®èi tîng lao ®éng tån t¹i díi d¹ng b¸n thµnh phÈm n»m trong lÜnh vùc s¶n xuÊt. Thêi gian dù tr÷ s¶n xuÊt lµ thêi gian c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®îc mua vÒ, s½n sµng tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nhng cha thùc sù ®îc sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Thêi gian lu th«ng lµ thêi gian t b¶n n»m trong lÜnh vùc lu th«ng. Thêi gian lu th«ng = Thêi gian mua + Thêi gian b¸n. c Tèc ®é chu chuyÓn t b¶n -6– Tèc ®é chu chuyÓn cña t b¶n lµ kh¸i niÖm dïng ®Ó chØ sù vËn ®éng nhanh hay chËm cña t b¶n øng tríc. Nõu gäi (N) lµ tèc ®é chu chuyÓn t b¶n, gäi (ch) lµ thêi gian cña mét vßng chu chuyÓn t b¶n, gäi t¾t lµ thêi gian chu chuyÓn t b¶n vµ gäi (CH) lµ thêi gian t b¶n vËn ®éng trong vßng mét n¨m. Ta cã c«ng thøc: N= 2.2 T b¶n cè ®Þnh vµ t b¶n lu ®éng a, T b¶n cè ®Þnh T b¶n cè ®Þnh lµ bé phËn t b¶n biÓu hiÖn díi h×nh th¸i gi¸ trÞ cña nh÷ng m¸y mãc, thiÕt bÞ, nhµ xëng…, tham gia toµn bé vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nhng gi¸ trÞ cu¶ nã kh«ng chuyÓn hÕt mét lÇn mµ chuyÓn tõng phÇn vµo s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Æc ®iÓm cña t b¶n cè ®Þnh lµ vÒ hiÖn vËt, nã lu«n lu«n cè ®Þnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chØ cã gi¸ trÞ cña nã lµ tham gia vµo qu¸ tr×nh lu th«ng cïng s¶n phÈm. H¬n n÷a nã còng chØ lu th«ng tõng phÇn cßn mét phÇn vÉn bÞ cè ®Þnh trong t liÖu lao ®éng. b, T b¶n lu ®éng T b¶n lu ®éng lµ bé phËn t b¶n ®îc hoµn l¹i cho nhµ t b¶n sau khi hµng ho¸ s¶n xuÊt ra ®îc b¸n xong. Trong ®ã, bé phËn t b¶n biÓu hiÖn díi h×nh th¸i nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu, vËt liÖu phô…, gi¸ trÞ cña nã ®îc chuyÓn toµn bé vµo gi¸ trÞ hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Cßn bé phËn t b¶n díi h×nh th¸i tiÒn c«ng, ®· bÞ ngêi c«ng nh©n tiªu dïng vµ ®îc t¸i t¹o trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ 2.3 Chu chuyÓn chung vµ chu chuyÓn thùc tÕ cña t b¶n øng tríc a Chu chuyÓn chung Chu chuyÓn chung cã liªn quan ®Õn chu chuyÓn cña tæng t b¶n øng tríc. Nã lµ tèc ®é chu chuyÓn trung b×nh cña gi¸ trÞ t b¶n cè ®Þnh vµ t b¶n lu ®éng. Chu chuyÓn chung nhanh hay chËm phô thuéc vµo tèc ®é chu chuyÓn cña hai bé phËn nãi trªn. Tèc ®é chu chuyÓn cña tæng t b¶n øng tríc ®îc tÝnh b»ng gi¸ trÞ chu chuyÓn trung b×nh cña t b¶n cè ®Þnh v¸ gi¸ trÞ chu chuyÓn trung b×nh cña t b¶n lu ®éng trong n¨m chia cho gi¸ trÞ cña tæng t b¶n øng tríc. Nõu gäi T lµ tèc ®é chu chuyÓn chung cña tæng t b¶n øng tríc; gäi GC§ lµ gi¸ trÞ chu chuyÓn trung b×nh cña t b¶n cè ®Þnh trong n¨m; -7– gäi GL§ lµ gi¸ trÞ chu chuyÓn trung b×nh cña t b¶n cè ®Þnh trong n¨m vµ gäi K lµ tæng t b¶n øng tríc ta cã c«ng thøc tÝnh sau ®©y: T = ( GC§ + GL§ )/ K b Chu chuyÓn thùc tÕ Chu chuyÓn thùc tÕ nhanh hay chËm phô thuéc vµo thêi gian ®Ó gi¸ trÞ t b¶n cè ®Þnh ®îc kh«i phôc hoµn toµn , hay ®îc chuyÓn kÕt hÕt vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm míi. 2.4 T¸c dông vµ biÖn ph¸p n©ng cao tèc ®é chu chuyÓn t b¶n a, T¸c dông n©ng cao tèc ®é chu chuyÓn t b¶n. Tríc hÕt n©ng cao tèc ®é chu chuyÓn cña t b¶n cè ®Þnh sÏ tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ b¶o qu¶n, söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh; gi¶m ®îc hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh. Thø hai, n©ng cao tèc ®é chu chuyÓn t b¶n lu ®éng sÏ cho phÐp tiÕt kiÖm t b¶n øng tríc khi quy m« s¶n xuÊt nh cò hay cã thÓ më réng s¶n xuÊt mµ kh«ng cÇn cã thªm t b¶n míi. Thø ba, ®èi víi t b¶n kh¶ biÕn, viÖc n©ng cao tèc ®é chu chuyÓn t b¶n cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn viÖc lµm t¨ng thªm tû suÊt gi¸ trÞ thÆng dvµ khåi lîng gi¸ trÞ thÆng d hµng n¨m. b BiÖn ph¸p n©ng cao tèc ®é chu chuyªn t b¶n Do chôi nhiÒu ¶nh hëng cña nhiÒu nh©n tè, nªn thêi gian chu chuyÓn cña t b¶n diÔn ra kh¸c nhau. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông t b¶n , c¸c nhµ t b¶n thêng t×m mäi biÖn ph¸p khai th¸c mÆt thuËn lîi vµ h¹n chÕ nh÷ng mÆt kh«ng thuËn lîicña nh÷ng nh©n tè ®Ó n©ng cao tèc ®é chu chuyÓn t b¶n nh»m t¨ng cêng bãc lét ngµy cµng nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d ®èi víi giai cÊp c«ng nh©n. PhÇn hai: ý nghÜa thùc tiÔn khi nghiªn cøu lý thuyÕt thuÇn hoµn vµ chu chuyÓn cña t b¶n ®èi víi viÖc qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp ë níc ta khi bíc vµo nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc. T¹i §¹i héi §¶ng lÇn thø VI n¨m 1986 ®¸nh dÊu mét bíc ngoÆt quan träng cho nÒn kinh tÕ níc ta, tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc. Tríc n¨m 1986 quan hÖ ngo¹i giao cña níc ta víi c¸c níc trªn thÕ giíi rÊt mê nh¹t, chñ yÕu quan hÖ víi mét sè níc anh em nh: Liªn X« (cò), Trung Quèc, -8– Bungari... víi môc ®Ých tiÕp tôc nhËn viÖn trî . NÒn kinh tÕ trong níc cßn ®ang yÕu, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo lÖnh tõ cÊp trªn ®a xuèng vµ còng chÝnh Nhµ níc t×m c¸ch tiªu thô s¶n phÈm cho doanh nghiÖp bªn c¹nh ®ã l¹m ph¸t lu«n lµ møc phi m·. Tõ khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc c¸c doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm duy tr×, b¶o tån vµ ph¸t triÒn nguån vèn hiÖn cã nghÜa lµ doanh nghiÖp tù m×nh s¶n xuÊt kinh doanh t×m "®Çu vµo" vµ "®Çu ra" cho doanh nghiÖp. VÒ phÝa Nhµ níc lóc nµy chØ qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp ë tÇm vÜ m«. Do ®ã nghiªn cøu lý thuyÕt thuÇn hoµn cña t b¶n rÊt cã ý nghÜa ®èi víi viÖc qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp ë níc ta trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc. Thø nhÊt: x¸c ®Þnh ®êng lèi s¶n xuÊt kinh doanh cho doanh nghiÖp. HiÖn nay níc ta ®ang tån t¹i song song 5 phÇn kinh tÕ. Cïng víi sù xuÊt hiÖn cña nh÷ng doanh nghiÖp míi thµnh lËp ®· cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp lµm ¨n kh«ng cã hiÖu qu¶ dÉn ®Õn ph¸ s¶n. Ngay tõ khi cã quyÕt ®Þnh bá vèn thµnh lËp doanh nghiÖp nhµ qu¶n trÞ ph¶i tr¶ lêi ®îc 3 c©u hái: doanh nghiÖp s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt nh thÕ nµo? s¶n xuÊt cho ai? chØ khi tr¶ lêi ba c©u hái nµy mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c nhÊt th× ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp míi ®îc tiÕn hµnh b×nh thêng vµ liªn tôc hay nãi c¸ch kh¸c doanh nghiÖp gãp phÇn thùc hiÖn qu¸ tr×nh tuÇn hoµn t b¶n. §Ó tr¶ lêi ®îc c©u hái doanh nghiÖp s¶n xuÊt c¸i g×? doanh nghiÖp cÇn ph©n tÝch nhu cÇu cña thÞ trêng xem thÞ trêng ®ang thiÕu c¸i g× mµ nhu cÇu vÒ mÆt hµng ngµy ®ang t¨ng vµ nã sÏ mang l¹i nhiÒu lîi nhuËn nhÊt cho doanh nghiÖp trong kh¶ n¨ng vèn hiÖn cã. Sau ®ã nhµ qu¶n trÞ sÏ bá vèn ®Ó mua t liÖu s¶n xuÊt nh nguyªn vËt liÖu chÝnh, nguyªn vËt liÖu phô, thiÕt bÞ s¶n xuÊt, nhiªn liÖu, nhµ xëng, kho tµng vµ mua søc lao ®éng (tr¶ l¬ng cho c«ng nh©n). §©y lµ giai ®o¹n vèn cña doanh nghiÖp tõ h×nh th¸i tiÒn tÖ chuyÓn sang h×nh th¸i hiÖn vËt. ë giai ®o¹n nµy nhµ qu¶n trÞ ph¶i c©n ®èi vèn ®Ó mua t liÖu s¶n xuÊt vµ tr¶ l¬ng cho c«ng nh©n theo tØ lÖ thÝch hîp. NÕu thiÕu mét trong hai nh©n tè ®ã th× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sÏ bÞ gi¸n ®o¹n lµm ¶nh hëng tíi sù tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn cña t b¶n. Dùa vµo ph©n tÝch tèc ®é chu chuyÓn cña vèn c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ lªn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh mµ cßn ph¶i x©y dùng chiÕn lîc kinh doanh dµi h¹n b»ng c¸ch h×nh thµnh c¸c quÜ nh quÜ ®Çu t, ph¸t triÓn, quÜ khÊu hao, quÜ phóc lîi. Sau mét thêi gian s¶n xuÊt nh÷ng quÜ nµy ®îc ®a ra sö dông më réng s¶n xuÊt (theo chiÒu réng) hoÆc c¶i tiÕn m¸y mãc, nhËp thªm d©y chuyÒn hiÖn ®¹i ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng (më réng theo chiÒu s©u). -9– Thø hai: tiÕt kiÖm ®îc t b¶n øng tríc. Sau mét thêi gian dµi ho¹t ®éng m¸y mãc sÏ bÞ hao mßn dÇn do chuyÓn mét phÇn gi¸ trÞ vµo s¶n phÈm. Ngoµi viÖc c¶i tiÕn m¸y mãc, nhËp thªm nh÷ng d©y chuyÒn s¶n xuÊt tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i c¸c doanh nghiÖp ph¶i dùa vµo kinh nghiÖm s¶n xuÊt kinh doanh mµ dù tÝnh tríc nh÷ng c«ng viÖc b¶o dìng, tiÓu tu, trung tu, ®¹i tu tµi s¶n cè ®Þnh sau nh÷ng kho¶ng thêi gian ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh, còng nh viÖc söa ch÷a h háng th«ng thêng vµ bÊt thêng cã thÓ x¶y ra. Ngoµi ra, ®Ó tr¸nh hao mßn v« Ých, nhÊt lµ hao mßn v« h×nh doanh nghiÖp ph¶i ra søc tiÕt kiÖm c¸c chi phÝ b¶o qu¶n vµ söa ch÷a b»ng c¸ch n©ng cao ý thøc ngêi lao ®éng ®èi víi viÖc sö dông m¸y mãc, t¨ng cêng sö dông hÕt c«ng suÊt m¸y thiÕt kÕ ®Ó thu håi vèn nhanh vµ thu nhiÒu lîi nhuËn trong thêi gian ng¾n nhÊt. Thø ba: ®a ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó t¨ng tèc ®é chu chuyÓn vèn. Muèn quay vßng vèn nhanh ®Ó tiÕp tôc mét chu kú s¶n xuÊt míi c¸c doanh nghiÖp ph¶i ra søc rót ng¾n thêi gian s¶n xuÊt vµ thêi gian lu th«ng v× nã lµ thµnh phÇn t¹o nªn thêi gian chu chuyÓn cña vèn. C¸c doanh nghiÖp ë níc ta trong c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc thêng ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p sau ®©y ®Ó rót ng¾n thêi gian s¶n xuÊt. + ¸p dông khoa häc - kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Bªn c¹nh viÖc nhËp khÈu mét sè d©y chuyÒn níc ngoµi cã c«ng nghÖ tiªn tiÕn c¸c doanh nghiÖp kh«ng nªn bá qua nh÷ng d©y chuyÒn s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng sö dông b»ng c¸ch b¸n l¹i cho nh÷ng doanh nghiÖp cÇn nã. + Më réng quan hÖ ®Ó liªn doanh, liªn kÕt. ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng níc nghÌo nhÊt trªn thÕ giíi do ®ã liªn doanh liªn kÕt lµ con ®êng ng¾n nhÊt ®Ó b¾t kÞp víi sù tiÕn bé cña x· héi. + C¶i tiÕn bé m¸y tæ chøc vµ qu¶n lý lao ®éng. HiÖn nay mét sè doanh nghiÖp nhµ níc cã c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý cång kÒnh dÉn ®Õn gi¶i quyÕt c«ng viÖc bÞ chång chÐo lªn nhau,vi ph¹m quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña ngêi nµy víi ngêi kh¸c. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i gi¶m lùc lîng lao ®éng gi¸n tiÕp kh«ng cã n¨ng lùc ®Ó bé m¸y ®îc gän nhÑ linh ho¹t, tu©n thñ chÕ ®é mét thñ trëng. MÆt kh¸c lùc lîng lao ®éng trùc tiÕp lµ ngêi s¶n xuÊt ra s¶n phÈm nªn ph¶i bè trÝ ca kÝp lµm viÖc hîp lý cho mäi ngêi ®Ó cã thêi gian nghØ ng¬i. Thùc hiÖn chÕ ®é lµm viÖc 40 giê mét tuÇn ®ång thêi tr¶ l¬ng xøng ®¸ng cho ngêi lao ®éng ®· bá søc ra, khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng lµm viÖc cã n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ b»ng nh÷ng phÇn thëng vËt chÊt vµ tinh thÇn. - 10 – Mét sè gi¶i ph¸p rót ng¾n thêi gian lu th«ng. + Nhu cÇu cña con ngêi thêng xuyªn biÕn ®æi, khi mét nhu cÇu nµy ®îc tho¶ m·n nhu cÇu kh¸c l¹i xuÊt hiÖn, qóa tr×nh nµy kh«ng ngõng diÔn ra. §Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng ®ång nghÜa b¸n ®îc s¶n phÈm vµ thu håi vèn nhanh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i thêng xuyªn nghiªn cøu thÞ trêng, t×m hiÓu thÞ trêng xem s¶n phÈm nµo ®ang cã nhu cÇu trªn thÞ trêng ®Ó t¨ng s¶n lîng s¶n xuÊt. Ngîc l¹i, nÕu mét sè s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra ®ang b·o hoµ vµ cã xu híng gi¶m dÇn doanh nghiÖp nªn chuyÓn híng s¶n xuÊt kinh doanh s¶n phÈm kh¸c. + C¶i tiÕn mÆt hµng sao cho chñng lo¹i hµng ho¸ cña doanh nghiÖp lu«n phong phó ®a d¹ng, phï hîp víi tõng ®èi tîng, giíi tÝnh, ®é tuæi. S¶n xuÊt ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm kh«ng nh÷ng tho¶ m·n tèi ®a nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng mµ cßn tËn dông ®îc nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt cha dïng ®Õn vµ gi¶m thiÓu rñi ro trong kinh doanh. + ¸p dông c¸c h×nh thøc thanh to¸n linh ho¹t vµ ®Æc biÖt ph¶i x©y dùng c¸c kªnh ph©n phèi. X¸c ®Þnh ®©u lo¹i thÞ trêng chÝnh, thÞ trêng môc tiªu tõ ®ã ph©n khóc thÞ trêng nh»m më réng thÞ phÇn. Thø t: h¹n chÕ rñi ro trong kinh doanh. Trong c¬ chÕ thÞ trêng sù c¹nh tranh diÔn ra hÕt søc khèc liÖt, nã t¹o ra nhiÒu c¬ héi lµm ¨n míi nhng còng chøa ®Çy nh÷ng th¸ch thøc vµ ®e do¹. N¾m b¾t ®îc qui luËt tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn vèn cña doanh nghiÖp c¸c nhµ qu¶n trÞ tËn dông c¬ héi ®Ó ®Çu t më réng s¶n xuÊt kinh doanh. - 11 – KÕt luËn S¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa lµ sù thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ qóa tr×nh lu th«ng, gi÷a qu¸ tr×nh t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d vµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn gi¸ trÞ thÆng d. V× vËy nghiªn cøu lý thuyÕt tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn cña t b¶n chÝnh lµ nghiªn cøu qu¸ tr×nh lu th«ng ®Ó x¸c ®Þnh râ h¬n vÞ trÝ cña lu th«ng vµ hiÓu biÕt ®Çy ®ñ sù vËn ®éng cña t b¶n cïng víi nh÷ng biÓu hiÖn cña quan hÖ bãc lét t b¶n chñ nghÜa trong qóa tr×nh vËn ®éng ®ã. Níc ta sau h¬n 10 n¨m thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· thu ®îc nhiÒu kÕt qu¶ to lín ®¸ng kh¶ quan. Bé mÆt ®Êt níc ®· vµ ®ang thay ®æi mét c¸ch nhanh chãng, ®êi sèng nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn vµ n©ng cao. §Æc biÖt trong mét vµi n¨m trë l¹i ®©y kinh tÕ thÞ trêng ®· t¹o ra mét m«i trêng kinh tÕ hÕt søc s«i ®éng vµ c¹nh tranh gay g¾t do ®ã ®Ó tån t¹i vµ ®øng v÷ng trªn thÞ trêng c¸c doanh nghiÖp cÇn kÕt hîp ph©n tÝch lý thuyÕt tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn cña t b¶n víi ®iÒu kiÖn hiÖn cã cña doanh nghiÖp. Do lÇn ®Çu tiªn víi viÖc nghiªn cøu m«n Kinh tÕ chÝnh trÞ vµ thêi gian cã h¹n nªn kh«ng thÓ tr¸nh ®îc nh÷ng sai sãt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. Em rÊt mong ®îc sù chØ b¶o ®ãng gãp ý kiÕn cho b¶n tiÓu luËn ®îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Tµi liÖu tham kh¶o 1. C.M¸c t b¶n quyÓn 2 - TËp 1 2. C.M¸c t b¶n quyÓn 2 - TËp 2 3. ChÝnh s¸ch cæ phÇn ho¸ DNNN (NXB chÝnh trÞ quèc gia 1997) - 12 – 4. Mét sè v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng VIII 5. Gi¸o tr×nh “Kinh tÕ chÝnh trÞ” tËp II - Trêng §H KTQD 6. T¹p chÝ “Tµi chÝnh tiÒn tÖ” sè 2, 05, 18 n¨m 1999 7. T¹p chÝ “Ph¸t triÓn kinh tÕ” c¸c sè: 20-22/2000 8. T¹p chÝ “Ng©n hµng” sè 4/2000 9. T¹p chÝ “Doanh nghiÖp” sè 8/2000 - 13 –