Tài liệu Tiểu luận tư tưởng hcm về xây dựng con người

TƯ tƯëng Hå ChÝ Minh vÒ x©y dùng con ngêi I. TƯ tƯëng Hå ChÝ Minh vÒ ®¹o ®øc: 1. Nguån gèc tư tưëng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh. Tư tưëng ®¹o ®øc cña Hå ChÝ Minh lµ sù kÕt tinh ®¹o ®øc d©n téc vµ tinh hoa ®¹o ®øc nh©n lo¹i. Trong ®ã tư tưëng ®¹o ®øc cña chñ nghÜa M¸c Lªnin ®· t¹o ra bưíc ngoÆt vµ chiÕm vÞ trÝ quyÕt ®Þnh trong viÖc h×nh thµnh tư tưëng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh 2. Vai trß, vÞ trÝ cña ®¹o ®øc c¸ch m¹ng theo quan niÖm Hå ChÝ Minh - Hå ChÝ Minh lµ l·nh tô quan t©m hµng ®Çu ®Õn vÊn ®Ò ®¹o ®øc ®Õn x©y dùng ®¹o ®øc míi. Sù quan t©m nµy rÊt sím. Ngay tõ khi b¾t ®Çu ho¹t ®éng c¸ch m¹ng vµ quan t©m suèt c¶ cuéc ®êi. §iÒu nµy thÓ hiÖn: + Trong nh÷ng bµi gi¶ng ë Qu¶ng Ch©u ®Ó huÊn luyÖn c¸c chiÕn sÜ yªu nưíc ViÖt Nam, Hå ChÝ Minh ®· đặt néi dung gi¸o dôc ®¹o ®øc lªn hµng ®Çu. Trong t¸c phÈm "§ưêng c¸ch m¹ng", Ngưêi ®· nªu lªn 23 ®iÒu vÒ tinh c¸ch cña ngưêi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng. - Theo Hå ChÝ Minh, mçi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng ph¶i cã ®¹o ®øc c¸ch m¹ng vµ ®Ó cã nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt ®Ñp cÇn ph¶i trang bÞ cho hä vÒ lý luËn vµ thùc hµnh, rÌn luyÖn trong thùc tÕ. - Hå ChÝ Minh cho r»ng ®Ó c¸ch m¹ng thµnh c«ng ph¶i lµm cho mäi ngưêi gi¸c ngé chÝnh trÞ, mÆt kh¸c t¨ng cưêng søc m¹nh tæ chøc vµ ®Æc biÖt ph¶i t¨ng cưêng gi¸o dôc, rÌn luyÖn ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. Hå ChÝ Minh quan t©m ®Õn vÊn ®Ò ®¹o ®øc trªn c¶ hai phư¬ng diÖn: + VÒ lý luËn, ngưêi ®· x©y dùng ®ưîc hÖ thèng quan ®iÓm, chuÈn mùc ®¹o ®øc ®óng ®¾n, phï hîp mang tÝnh chiÕn ®Êu cao. + VÒ thùc tiÔn ®¹o ®øc: Ngưêi ®· ®Ó l¹i mét tÊm gư¬ng ®¹o ®øc s¸ng ngêi. Hå ChÝ Minh tiÕp thu ®¹o ®øc tõ nhiÒu yÕu tè trong ®ã quan träng nhÊt lµ tÊm gư¬ng cña Lªnin. Hå ChÝ Minh cho r»ng chÝnh Lªnin ®· ®µo t¹o ra 1 c¸c thÕ hÖ c¸ch m¹ng thÕ giíi kh«ng chØ b»ng tư tưëng chÝnh trÞ thiªn tµi mµ cßn b»ng c¶ tÊm gư¬ng ®¹o ®øc cao c¶. - Hå ChÝ Minh coi ®¹o ®øc lµ gèc, lµ nÒn t¶ng cña ngưêi c¸ch m¹ng "Còng như s«ng ph¶i cã nguån míi cã nưíc, kh«ng cã nguån th× s«ng c¹n; c©y ph¶i cã gèc, kh«ng cã gèc c©y hÐo. Ngưêi c¸ch m¹ng ph¶i cã ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, kh«ng cã ®¹o ®øc c¸ch m¹ng th× tµi giái ®Õn mÊy còng kh«ng l·nh ®¹o ®ưîc nh©n d©n". Bëi v× theo Hå ChÝ Minh cuéc c¸ch m¹ng cña nh©n d©n ta tiÕn hµnh" lµ c«ng viÖc to t¸t nÆng nÒ, lµ cuéc chiÕn ®Êu khæng lå" cho nªn kh«ng cã ®¹o ®øc c¸ch m¹ng th× kh«ng thÓ hoµn thµnh ®ưîc nhiÖm vô c¸ch m¹ng to lín. - §¹o ®øc c¸ch m¹ng liªn quan ®Õn sù thµnh b¹i cña c¸ch m¹ng, nÕu quan t©m båi dưìng ®¹o ®øc c¸ch m¹ng cho c¸n bé, §¶ng viªn th× c¸ch m¹ng thµnh c«ng, nÕu xem nhÑ vÊn ®Ò nµy, kh«ng t¨ng cưêng gi¸o dôc båi dưìng ®¹o ®øc th× c¸ch m¹ng sÏ gÆp khã kh¨n, thÊt b¹i. Do ®ã, Hå ChÝ Minh cho r»ng trong bÊt cø giai ®o¹n nµo cña c¸ch m¹ng ®Òu ph¶i ra søc rÌn luyÖn ®¹o ®øc cho c¸n bé, §¶ng viªn. - Môc tiªu cña CNXH lµ ch¨m lo ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n, hưíng con ngưêi tíi nh÷ng gi¸ trÞ cña ch©n, thiÖn, mü. Víi c¸ch tiÕp cËn CNXH dưíi gãc ®é v¨n ho¸ ®¹o ®øc nªn ®èi víi Hå ChÝ Minh CNXH kh«ng chØ lµ kinh tÕ mµ cßn lµ nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn, cã khi lÊy tinh thÇn, ph¸t huy yÕu tè tinh thÇn ®Ó th¾ng vËt chÊt. Th¾ng lîi cña nh©n d©n ViÖt Nam ®èi víi bän ®Õ quèc, phong kiÕn lµ sù th¾ng lîi cña v¨n ®èi víi b¹o tµn. - §¹o ®øc lµ thưíc ®o lßng cao thưîng cña con ngêi. Hå ChÝ Minh cho r»ng mçi ngưêi cã c«ng viÖc, tµi n¨ng, vÞ trÝ x· héi kh¸c nhau nhưng ®Ó xem ngưêi ®ã cã lßng cao thưîng hay kh«ng th× ph¶i c¨n cø vµo ®¹o ®øc cña hä. Ai gi÷ ®ưîc ®¹o ®øc lµ cao thưîng. - V¨n ho¸ ®¹o ®øc sÏ t¹o ra søc m¹nh cho cuéc ®Êu tranh giµnh ®éc lËp d©n téc vµ x©y dùng x· héi míi. §¹o ®øc míi, ®¹o ®øc c¸ch m¹ng lµ xo¸ 2 bá ¸ch ¸p bøc, bãc lét cña chÕ ®é cò, x©y dùng mét x· héi míi tèt ®Ñp. - §¹o ®øc cßn lµ ®éng lùc gióp chóng ta vît lªn khi khã kh¨n còng như lóc thuËn lîi trong qu¸ tr×nh ®Êu tranh c¸ch m¹ng. Theo Hå ChÝ Minh trong ®Êu tranh c¸ch m¹ng, trong c«ng viÖc cã lóc chóng ta gÆp khã kh¨n, nÕu chóng ta gi÷ ®ưîc ®¹o ®øc c¸ch m¹ng th× sÏ kh«ng sî sÖt, kh«ng rôt rÌ, bi quan ch¸n n¶n vµ khi c«ng viÖc thuËn lîi sÏ kh«ng r¬i vµo kiªu c¨ng, c«ng thÇn, ®Þa vÞ, tù m·n. 3. TÝnh thèng nhÊt vµ toµn diÖn trong t ư tưëng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh. - TÝnh thèng nhÊt. + Thèng nhÊt gi÷a chÝnh trÞ vµ ®¹o ®øc: ®ã lµ sù thèng nhÊt cña Hå ChÝ Minh trong quan ®iÓm lÊy ®¹o ®øc phôc vô môc tiªu chÝnh trÞ vµ ng ưîc l¹i tư tëng chÝnh trÞ cña Ngưêi lu«n thÊm nhuÇn ®¹o ®øc c¸ch m¹ng. Ngưêi nãi: ®¹o ®øc c¸ch m¹ng cuèi cïng ph¶i phôc vô c¸ch m¹ng. §¹o ®øc kh«ng chØ v× ®¹o ®øc mµ phôc vô cho sù nghiÖp cøu d©n, cøu nưíc. + Thèng nhÊt gi÷a tư tưëng ®¹o ®øc vµ hµnh vi ®¹o ®øc, nãi ®i ®«i víi lµm. Hå ChÝ Minh cho r»ng nãi vµ lµm ph¶i ®i liÒn víi nhau, nãi Ýt vµ cÇn ph¶i lµm nhiÒu. + Thèng nhÊt gi÷a ®¹o ®øc vµ tµi: Hå ChÝ Minh cho r»ng ngêi c¸ch m¹ng ph¶i cã ®¹o ®øc vµ cã tµi n¨ng. §øc tµi ®i liÒn víi nhau "Cã tµi mµ kh«ng cã ®øc lµ ngêi v« dông, cã ®øc mµ kh«ng cã tµi th× lµm viÖc g× còng khã". Theo Hå ChÝ Minh, tµi cao th× ®øc ph¶i lín. + Thèng nhÊt gi÷a ®¹o ®øc c¸ch m¹ng vµ ®¹o ®øc ®êi thưêng: Hå ChÝ Minh lu«n lu«n nhÊn m¹nh ®¹o ®øc c¸ch m¹ng nhưng Ngêi kh«ng quªn gi¸o dôc rÌn luyÖn båi dưìng ®¹o ®øc ®êi thưêng ®Ó mäi ngưêi øng xö víi nhau mét c¸ch tèt ®Ñp trong cuéc sèng. - TÝnh toµn diÖn: + §Ò cËp ®¹o ®øc tíi mäi tÇng líp nh©n d©n trong x· héi vµ mäi tÇng líp nh©n d©n ®Òu cã thÓ nhËn ®îc ë Ngưêi nh÷ng lêi d¹y, nh÷ng viÖc lµm vÒ ®¹o ®øc. Trong c¸c tÇng líp nh©n d©n Hå ChÝ Minh lu«n lu«n nhÊn m¹nh 3 ®Õn ®¹o ®øc cña c¸n bé, §¶ng viªn vµ thÕ hÖ trÎ. + §Ò cËp ®¹o ®øc trong mäi ph¹m vi: gia ®×nh, nhµ trưêng, x· héi, c«ng së, d©n téc, quèc tÕ trong ®ã Ngưêi rÊt chó ý ®Õn vai trß cña gia ®×nh trong viÖc båi dưìng ®¹o ®øc cho con ngưêi. + §Ò cËp ®¹o trong c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng như: häc tËp, chiÕn ®Êu, lao ®éng. + §Ò cËp ®¹o ®øc trong nhiÒu mèi quan hÖ nhưng næi lªn 3 mèi quan hÖ chÝnh. * Quan hÖ víi chÝnh m×nh * Quan hÖ víi ngưêi kh¸c * Quan hÖ víi c«ng viÖc. §èi víi m×nh Ngưêi cho r»ng ph¶i cÇn kiÖm liªm chÝnh. §èi víi ngưêi kh¸c ph¶i th©n ¸i gióp ®ì. §èi víi c«ng viÖc ph¶i tËn tuþ. 4. C¸c phÈm chÊt ®¹o ®øc c¬ b¶n. a. Trung víi nưíc, hiÕu víi d©n. - §©y lµ phÈm chÊt lµ chuÈn mùc cã ý nghÜa quan träng hµng ®Çu cña ngưêi c¸ch m¹ng bëi ë mçi con ngưêi cã nhiÒu mèi quan hÖ kh¸c nhau nhưng quan hÖ víi d©n víi nưíc cã ý nghÜa v« cïng quan träng, lµ t©m ®iÓm khi xem xÐt ®¹o ®øc cña con ngưêi cña mçi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng. + Dưíi thêi phong kiÕn ngưêi ta ®· ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò "trung", "hiÕu" nhưng ®Ò cËp víi néi dung rÊt h¹n hÑp. * Trung lµ víi vua, hiÕu víi cha mÑ, vua trªn c¶ nưíc. Hå ChÝ Minh bµn ®Õn trung hiÕu víi nghÜa lµ bæn phËn vµ tr¸ch nhiÖm cña con ngêi nhưng ®· g¹t bá néi hµm cña kh¸i niÖm cò, nh÷ng h¹n chÕ trong tư tưëng ®¹o ®øc cña Nho gi¸o, ®a vµo ®ã nh÷ng néi dung ®¹o ®øc míi ®ã lµ trung víi nưíc, hiÕu víi d©n. + Néi dung míi cña trung vµ hiÕu theo Hå ChÝ Minh lµ: * Ph¶i ®Æt lîi Ých cña c¸ch m¹ng, cña Tæ Quèc lªn trªn hÕt, ph¶i quyÕt t©m ®Êu tranh cho sù phån vinh cña ®Êt nưíc vµ h¹nh phóc cña nh©n d©n. 4 * Thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ nưíc * Ph¶i kh¼ng ®Þnh ®îc søc m¹nh thùc sù cña ®Êt nưíc lµ "nưíc lÊy d©n lµm gèc", "quÇn chóng nh©n d©n lµ ngưêi s¸ng t¹o ra lÞch sö". Kh¼ng ®Þnh vµ thùc hiÖn ®ưîc quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, tin tëng nh©n d©n, l¾ng nghe ý kiÕn cña nh©n d©n, tæ chøc vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn tèt chñ trư¬ng cña §¶ng vµ Nhµ nưíc. b. CÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, chÝ c«ng, v« tư: - §©y lµ phÈm chÊt ®¹o ®øc mµ mäi ngêi lÊy b¶n th©n m×nh lµm ®èi tưîng ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®¹o ®øc. VÊn ®Ò nµy ®ưîc Hå ChÝ Minh ®Ò cËp mét c¸ch thưêng xuyªn v× nã x¶y ra hµng ngµy, hµng giê, x¶y ra trong suèt qu¸ tr×nh ®Êu tranh c¸ch m¹ng, c¶ khi thuËn lîi vµ lóc khã kh¨n. Nã lµ mét biÓu hiÖn, mét minh chøng cho phÈm chÊt ®¹o ®øc trung víi nưíc, hiÕu víi d©n. - CÇn kiÖm liªm chÝnh theo quan ®iÓm cña Hå ChÝ Minh lµ: + "CÇn" lµ "siªng n¨ng, ch¨m chØ, cè g¾ng dÎo dai", lµ "t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ c«ng t¸c". + "KiÖm" lµ "kh«ng xa xØ, kh«ng phung phÝ, kh«ng bõa b·i vµ kh«ng bñn xØn". + "Liªm" lµ "kh«ng tham lam vËt chÊt, ®Þa vÞ, quyÒn hµnh, kh«ng tham «, tham nhòng". + "ChÝnh" trưíc hÕt lµ chÝnh víi b¶n th©n vµ víi ngưêi kh¸c. Hå ChÝ Minh cho r»ng chÝnh víi b¶n th©n lµ cè g¾ng thùc hiÖn c¸i tèt, m×nh cã chÝnh trùc th× míi yªu cÇu ngưêi kh¸c chÝnh trùc ®ưîc. + Hå ChÝ Minh cho r»ng gi÷a c¸c kh¸i niÖm nµy cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, t¸c ®éng lÉn nhau. Nã lµ thưíc ®o phÈm chÊt , tr×nh ®é cña mét con ngưêi. - Hå ChÝ Minh kh¼ng ®Þnh" + CÇn kiÖm liªm chÝmh lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt vµ quan träng víi c¸n bé §¶ng viªn bëi v× nã kh«ng chØ ¶nh hưëng ®èi víi c¸ nh©n cña hä mµ cã ¶nh 5 hưëng ®Õn §¶ng vµ Nhµ nưíc, ®Õn qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng. Bëi nÕu hä lµ ngưêi cã quyÒn hµnh Ngưêi cho r»ng ngưêi l·nh ®¹o mµ thiÕu lư¬ng t©m, kh«ng cã ®¹o ®øc th× dÔ trë nªn hñ b¹i, dÔ biÕn thµnh s©u mät cña d©n. + CÇn kiÖm liªm chÝnh cßn cã ý nghÜa to lín ®èi víi c¶ mét d©n téc. "lµ thưíc ®o sù giµu cã vÒ vËt chÊt, sù v÷ng m¹nh, tiÕn bé vÒ mÆt tinh thÇn cña d©n téc", "mét d©n téc biÕt cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh lµ mét d©n téc v¨n minh, tiÕn bé". - ChÝ c«ng v« tư: + §©y lµ kh¸i niÖm tiÕp nèi cÇn, kiÖm, liªm, chÝnh, nhưng nã còng cã néi hµm riªng: + ChÝ c«ng v« tưư theo Hå ChÝ Minh lµ: ®Æt lîi Ých cña ®¶ng cña c¸ch m¹ng cña Tæ quèc vµ nh©n d©n lªn trªn, lªn trưíc lîi Ých cña b¶n th©n "lo trưíc c¸i lo cña thiªn h¹, vui sau c¸i vui cña thiªn h¹" lµ "§¶ng viªn ®i trưíc mét lµng nưíc theo sau". + §©y lµ c¸i ®èi lËp víi chñ nghÜa c¸ nh©n bëi chñ nghÜa c¸ nh©n như H« ChÝ Minh ®· chØ râ: §ã lµ giÆc néi x©m, giÆc trong lßng, lµ thø vi trïng rÊt ®éc ®Î ra hµng tr¨m thø bÖnh, lµ trë lùc trªn con ®ưêng x©y dùng CNXH. Chñ nghÜa c¸ nh©n kh«ng chØ nguy h¹i víi mçi con ngêi mµ cßn nguy h¹i cho c¶ d©n téc. V× vËy Hå ChÝ Minh cho r»ng th¾ng lîi cña CHXH kh«ng thÓ t¸ch rêi th¾ng lîi cña cuéc ®Êu tranh xo¸ bá chñ nghÜa c¸ nh©n, x©y dùng tinh th©n chÝ c«ng, v« tư. + Hå ChÝ Minh còng lưu ý ph¶i ph©n biÖt ®©u lµ chñ nghÜa c¸ nh©n vµ ®©u lµ lîi Ých c¸ nh©n con ngưêi. Hå ChÝ Minh chñ trư¬ng xo¸ bá chñ nghÜa c¸ nh©n nhưng kh«ng bao giê chñ trư¬ng xo¸ bá lîi Ých c¸ nh©n chÝnh ®¸ng cña con ngưêi. Ngưêi nãi: "mçi ngưêi cã hoµn c¶nh riªng, së trưêng riªng, lîi Ých riªng, nÕu ®iÒu ®ã kh«ng ¶nh hưëng, ®i ngưîc l¹i lîi Ých tËp thÓ th× c¸i riªng ®ã cÇn ph¶i ®ưîc khuyÕn khÝch... ChØ cã trong chÕ ®é míi x· héi chñ nghÜa míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó tho¶ m·n lîi Ých riªng cña mçi ngưêi. Chèng chñ nghÜa c¸ nh©n kh«ng ph¶i lµ dµy xÐo lªn lîi Ých c¸ nh©n con ngưêi". c. Thư¬ng yªu con ngêi: - Duíi gãc ®é ®¹o ®øc, Hå ChÝ Minh ®· rót ra kÕt luËn: Trªn thÕ giíi 6 nµy chØ cã 2 gièng ngưêi: bãc lét vµ bÞ bãc lét. Nh÷ng ngưêi bÞ bãc lét dï mµu da, tiÕng nãi, chñng téc cã kh¸c nhau vÉn cã thÓ thư¬ng yªu nhau như anh em mét nhµ, vÉn cã thÓ ®¹i ®oµn kÕt, ®¹i hoµ hîp. Trªn thÕ giíi chØ cã t×nh h÷u ¸i thËt sù lµ t×nh h÷u ¸i v« s¶n. - Sù thư¬ng yªu con ngưêi cña Hå ChÝ Minh kh«ng ph¶i lµ chung chung trõu tưîng mµ lu«n ®ưîc nhËn thøc vµ gi¶i quyÕt trªn lËp trưêng cña giai cÊp c«ng nh©n. T×nh thư¬ng yªu ®ã hưíng tíi c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc, hưíng tíi giai cÊp v« s¶n, híng tíi ngưêi n« lÖ, ngưêi cïng khæ. - T×nh thư¬ng yªu ®ã võa bao la võa réng lín, võa gÇn gòi víi tõng sè phËn con ngưêi. Nh÷ng sè phËn cµng nhiÒu ®au khæ th× t×nh c¶m cña Hå ChÝ Minh cho hä cµng nång ch¸y. - T×nh thư¬ng ®ã võa g¾n víi d©n téc võa g¾n víi nh©n lo¹i ®ång thêi lu«n g¾n víi nh÷ng hµnh ®éng c¸ch m¹ng cô thÓ cña Hå ChÝ Minh. d. Tinh thÇn quèc tÕ trong s¸ng: - Hå ChÝ Minh cho r»ng chñ nghÜa quèc tÕ lµ mét ®Æc ®iÓm quan träng cña ®¹o ®øc céng s¶n chñ nghÜa. Nã ®îc b¾t nguån tõ b¶n chÊt quèc tÕ cña giai cÊp c«ng nh©n, tõ sù ưu viÖt cña chÕ ®é XHCN. - Theo Hå ChÝ Minh phÈm chÊt ®¹o ®øc nµy ®ưîc thÓ hiÖn: + §ã lµ sù kÕt hîp chÆt chÏ chñ nghÜa yªu nưíc ch©n chÝnh víi chñ nghÜa quèc tÕ v« s¶n cao c¶ trong mçi con ngưêi. + Lµ sù t«n träng c¸c d©n téc, ®Êu tranh chèng sù thï h»n d©n téc, ®Êu tranh cho sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c d©n téc, cho hoµ b×nh vµ ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i. - Kh¼ng ®Þnh t×nh ®oµn kÕt quèc tÕ gi÷a giai cÊp c«ng nh©n víi nhau. Hå ChÝ Minh viÕt: "Quan san mu«n dÆm mét nhµ. Bèn ph¬ng v« s¶n ®Òu lµ anh em". Hå ChÝ Minh hÕt søc quan t©m ®Õn vÊn ®Ò ®oµn kÕt víi nh©n d©n tiÕn bé thÕ giíi, víi giai cÊp c«ng nh©n, víi c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc vµ lu«n ®Æt c¸ch m¹ng ViÖt Nam trong mèi quan hÖ chÆt chÏ víi c¸ch m¹ng thÕ giíi, coi sù gióp ®ì c¸ch m¹ng thÕ giíi lµ nghÜa vô vµ bæn phËn cña ngưêi c¸ch m¹ng. 7 5. Nh÷ng phư¬ng ph¸p rÌn luyÖn ®¹o ®øc. a. RÌn luyÖn bÒn bØ, suèt ®êi vµ g¾n bã thùc tiÔn c¸ch m¹ng. - Hå ChÝ Minh nãi: ®©y lµ c«ng viÖc mµ mçi ngưêi ph¶i lµm thưêng xuyªn "như röa mÆt hµng ngµy"; "§¹o ®øc c¸ch m¹ng kh«ng ph¶i trªn trêi r¬i xuèng. Nã do ®Êu tranh rÌn luyÖn bÒn bØ hµng ngµy mµ ph¸t triÓn vµ cñng cè. Còng như ngäc cµng mµi cµng s¸ng, vµng cµng luyÖn cµng trong". - §¹o ®øc c¸ch m¹ng lµ hưíng tíi gi¶i phãng con ngưêi vµ ®ã còng lµ ®¹o ®øc cña con ngưêi ®i gi¶i phãng nªn ph¶i thưêng xuyªn rÌn luyÖn ®Êu tranh. - Mçi c¸ nh©n tù gi¸c rÌn luyÖn lµ chÝnh nhưng c¸c tæ chøc, c¸c ®oµn thÓ vµ quÇn chóng nh©n d©n còng ph¶i thưêng xuyªn gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn cho mçi ngưêi phÊn ®Êu rÌn luyÖn, vư¬n lªn kh«ng ngõng. b. Nªu gư¬ng ®¹o ®øc, nãi ®i ®«i víi lµm. - Theo Hå ChÝ Minh, mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ nÐt ®Ñp cña truyÒn thèng v¨n ho¸, truyÒn thèng ®¹o ®øc phư¬ng Đ«ng lµ "mét tÊm gư¬ng sèng cã gi¸ trÞ h¬n hµng tr¨m bµi diÔn thuyÕt". - Theo Hå ChÝ Minh, ®¹o ®øc cña giai cÊp bãc lét lµ "nãi nhưng kh«ng lµm", "b¾t nh©n d©n lµm ®Ó phôc vô cho lîi Ých cña chóng". §ã lµ ®¹o ®øc gi¶. - Hå ChÝ Minh cho r»ng ®¹o ®øc míi lµ "§¶ng viªn ®i trưíc lµng nưíc theo sau", "ãc nghÜ, tai nghe, m¾t tr«ng, ch©n ®i, miÖng nãi, tay lµm". Hå ChÝ Minh chñ trư¬ng ®èi víi ngưêi c¸n bé §¶ng viªn cÇn ph¶i tr¸nh t×nh tr¹ng "NghÞ quyÕt ®Çy tói ¸o, thèng c¸o ®Çy tói quÇn", trong khi ®ã c«ng viÖc thiÕt thùc cho ®Þa phư¬ng th× l¹i kh«ng lµm ®ưîc. c. X©y ®i ®«i víi chèng Hå ChÝ Minh cho r»ng cuéc c¸ch m¹ng cña nh©n d©n ta lµ cuéc ®Êu tranh l©u dµi, khã kh¨n trong ®ã võa chèng lai näc ®éc cña x· héi cò, nh÷ng c¸i xÊu võa n¶y sinh, võa chèng l¹i bän ®Õ quèc thùc d©n, võa chèng nghÌo nµn l¹c h©u, thãi hư tËt xÊu v× vËy th¸i ®é cña nguêi c¸ch m¹ng lµ ph¶i kiªn quyÕt ®Êu tranh chèng l¹i c¸i xÊu, c¸i ¸c, ph¶i båi duìng vµ ph¸t triÓn c¸i 8 thiÖn, c¸i tèt ®Ñp cho x· héi. V× vËy x©y vµ chèng ph¶i ®i ®«i víi nhau. - Theo Hå ChÝ Minh mçi ngưêi ®Òu cã c¸i xÊu, c¸i tèt trong lßng nªn ph¶i thưêng xuyªn ®Êu tranh ®Ó cho c¸i tèt c¸i thiÖn trong mçi con ngưêi "nÈy në như hoa mïa xu©n vµ phÇn xÊu mÊt dÇn ®i" - Theo Hå ChÝ Minh, gi÷a x©y vµ chèng cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ trong ®ã lÊy x©y lµ chÝnh, lµ nhiÖm vô c¬ b¶n l©u dµi. §Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã cÇn ph¶i t¹o ra phong trµo thi ®ua yªu nưíc, phong trµo ngưêi tèt viÖc tèt. II. TƯ tƯëng nh©n v¨n Hå ChÝ Minh. 1. Con ngưêi lµ vèn quý nhÊt - nh©n tè quyÕt ®Þnh th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng a. Nguån gèc tư tưëng nh©n v¨n Hå ChÝ Minh. - TruyÒn thèng nh©n ¸i cña d©n téc ViÖt Nam + §ã lµ tinh thÇn ®oµn kÕt gióp ®ì nhau yªu thư¬ng quý träng con ngưêi cña d©n téc ViÖt Nam "Thư¬ng ngưêi như thÓ thư¬ng th©n","Mét con ngùa ®au c¶ tµu bá cá", "l¸ lµnh ®ïm l¸ r¸ch" + Yªu hoµ b×nh, sèng hoµ hiÕu víi c¸c d©n téc kh¸c kh«ng muèn chiÕn tranh, lu«n hµnh ®éng theo triÕt lý: lÊy nh©n nghÜa th¾ng b¹o tµn, lÊy chã nh©n thay cưêng b¹o. + Sù t«n kÝnh tæ tiªn biÕt ¬n ngưêi ®i trưíc, sù thuû chung g¾n bã víi gia ®×nh quª hư¬ng, ®Êt nưíc. §ã lµ truyÒn thèng uèng nưíc nhí nguån, ¨n qu¶ nhí ngưêi trång c©y. + Sù yªu thư¬ng quý träng, thuû chung cña gia ®×nh Hå ChÝ Minh  Trªn ®©y lµ nh÷ng c¬ së ®Çu tiªn rÊt quan träng, lµ dÊu Ên ®Ëm nÐt nhÊt h×nh thµnh nªn tư tưëng nh©n v¨n cña Hå ChÝ Minh. - Tư tưëng nh©n ®¹o, b¸c ¸i cña v¨n ho¸ phư¬ng §«ng vµ phư¬ng T©y. + Hå ChÝ Minh tiÕp thu tư tưëng vÒ thÕ giíi "®¹i ®ång", tinh thÇn "nh©n, lÔ, nghÜa, trÝ, tÝn", "KiÕn nghÜa bÊt vi v« dâng d·" cña Nho gi¸o. + Tinh thÇn cøu khæ, cøu n¹n tõ bi cña PhËt gi¸o. 9 + Tinh thÇn b¸c ¸i yªu thư¬ng con ngưêi cña Giªsu. + TiÕp nhËn cã phªn ph¸n tư tưëng nh©n quyÒn vµ d©n quyÒn, tư tưëng tù do, b×nh ®¼ng, b¸c ¸i, cña c¸ch m¹ng tư s¶n Mü vµ c¸ch m¹ng tư s¶n Ph¸p. - TiÕp nhËn nh©n sinh quan CS, tinh thÇn nh©n ®¹o CSCN cña chñ nghÜa M¸c Lªnin. + Thùc tiÔn cuéc sèng c¬ cùc cña con ngưêi nhÊt lµ ngưêi lao ®éng dưíi ¸ch thèng trÞ cña bän ®Õ quèc thùc d©n. - Kh¸i niÖm con ngưêi trong tư tưëng Hå ChÝ Minh: "Ch÷ ngưêi, nghÜa hÑp lµ gia ®×nh, anh em, hä hµng, bÇu b¹n. NghÜa réng lµ ®ång bµo c¶ níc, réng n÷a lµ c¶ loµi ngưêi". Tư tưëng nh©n v¨n cña Hå ChÝ Minh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò con ngưêi trªn c¸c phư¬ng diÖn ®ã. - C¸ch nh×n nhËn con ngưêi vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò con ngưêi cña Hå ChÝ Minh kh«ng trõu tưîng, chung chung mµ Hå ChÝ Minh nh×n nhËn con ngưêi mét c¸ch cô thÓ, g¾n bã víi ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh lÞch sö nhÊt ®Þnh. + Trưíc c¸ch m¹ng th¸ng 8 - 1945, ®ã lµ "con ngưêi n« lÖ", "con ngưêi cïng khæ". C¸ch nh×n nhËn nµy ®· ph¶n ¸nh ®óng ®¾n, chÝnh x¸c thùc tÕ con ngưêi sèng trong c¶nh n« lÖ, lÇm than. + Sau c¸ch m¹ng th¸ng 8: §ã lµ "ngưêi c«ng nh©n", "ngưêi n«ng d©n", "lao ®éng trÝ ãc", "lao ®éng ch©n tay"," ngưêi chñ ®Êt nưíc"… + Khi nãi ®Õn kh¸i niÖm "d©n", "nh©n d©n", Hå ChÝ Minh cho r»ng ®ã kh«ng ph¶i lµ mét khèi ®ång nhÊt mµ lµ mét céng ®ång d©n téc nhiÒu giai cÊp, nhiÒu tÇng líp, cã lîi Ých chung vµ riªng kh¸c nhau, cã th¸i ®é, vai trß kh¸c nhau ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi trõ bän viÖt gian b¸n níc vµ tham nhòng. Khi bµn ®Õn vÊn ®Ò nµy, Hå ChÝ Minh lu«n thèng nhÊt gi÷a lËp trưêng giai cÊp c«ng nh©n víi lËp trưêng d©n téc. b. Lßng yªu thư¬ng v« h¹n con ngưêi 10 - Yªu thư¬ng con ngưêi, mong muèn gi¶i phãng ®ång bµo tho¸t khái c¶nh khæ ®au lµ mét nguyªn nh©n quan träng khiÕn Hå ChÝ Minh quyÕt ®Þnh ®i ra nưíc ngoµi t×m ®ưêng cøu nưíc, cøu d©n, ®em l¹i cuéc sèng Êm no h¹nh phóc cho nh©n d©n. §©y lµ lý tưëng cao ®Ñp mµ Ngưêi suèt ®êi phÊn ®Êu kh«ng mÖt mái ®Ó thùc hiÖn. - Hå ChÝ Minh giµnh t×nh thư¬ng trưíc hÕt cho ®ång bµo, ®ång chÝ kh«ng ph©n biÖt miÒn ngưîc, miÒn xu«i, trÎ giµ, trai, g¸i, d©n téc, t«n gi¸o. Ngưêi quan t©m ®Õn mçi ngưêi vµ mäi ngêi "N©ng niu tÊt c¶ chØ quªn m×nh". - Ngưêi còng giµnh t×nh yªu thư¬ng ®èi víi nh©n d©n thÕ giíi, nhÊt lµ víi nh÷ng ngưêi cïng khæ, nh÷ng ngưêi bÞ ¸p bøc bãc lét, víi b¹n bÌ ®ång chÝ quèc tÕ. - Hå ChÝ Minh ®Æc biÖt biÕt quý träng sinh m¹ng cña con ngưêi nªn lu«n lu«n mong muèn hoµ b×nh, t×m mäi c¸ch gi¶i quyÕt m©u thuÉn b»ng con ®ưêng ®µm ph¸n hoµ b×nh, tr¸nh ®æ m¸u víi phư¬ng ch©m "M¸u cña ngưêi Ph¸p còng lµ m¸u" - Suèt cuéc ®êi Hå ChÝ Minh lu«n ®Êu tranh cho tù do, h¹nh phóc cña con ngưêi.TriÕt lý sèng cña Hå ChÝ Minh lµ: "ë ®êi vµ lµm ngưêi lµ ph¶i biÕt thư¬ng nưíc, thư¬ng d©n, thư¬ng nh©n lo¹i bÞ khæ ®au ¸p bøc", "HiÓu Chñ nghÜa M¸c Lªnin lµ ph¶i sèng víi nhau cã nghÜa cã t×nh". + Kiªn quyÕt chiÕn ®Êu ®Ó gi¶i phãng con ngưêi, tho¸t khái ¸p bøc bãc lét khæ ®au ®ãi nghÌo, ®em l¹i h¹nh phóc cho con ngưêi. + Kiªn quyÕt trõng trÞ nh÷ng kÎ ph¶n d©n, h¹i nưíc, tham «, tham nhòng ®ôc khoÐt må h«i tiÒn cña cña d©n. - Theo Hå ChÝ Minh, gi¶i phãng con ngưêi kh«ng ph¶i lµ chung chung mµ rÊt cô thÓ ®ã lµ: + VÒ chÝnh trÞ: con ngưêi ph¶i ®ưîc tù do, quyÒn c«ng d©n ph¶i ®ưîc b¶o ®¶m. + VÒ kinh tÕ: con ngưêi ph¶i cã cuéc sèng ngµy cµng tèt ®Ñp. + VÒ v¨n ho¸: ph¶i ®ưîc häc hµnh, vui ch¬i, hưëng thô c¸c gi¸ trÞ v¨n 11 ho¸. + §èi víi trÎ em: ph¶i ®ưîc ch¨m sãc d¹y dç vÒ mäi mÆt. + §èi víi phô n÷: B×nh ®¼ng víi nam giíi, cã mäi quyÒn c«ng d©n. c. Tin tưëng vµo con ngưêi: - Hå ChÝ Minh lµ mét l·nh tô cã lßng tin ®Æc biÖt s©u s¾c vµo kh¶ n¨ng cña con ngưêi, vµo søc m¹nh to lín cña nh©n d©n. §iÒu nµy thÓ hiÖn: + Trong c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ nh©n d©n Ngưêi ®· kh¼ng ®Þnh: "Ngµy mµ hµng tr¨m triÖu ngưêi Ch©u ¸ bÞ tµn s¸t vµ ¸p bøc thøc tØnh…. hä sÏ trë thµnh mét lùc lưîng khæng lå". + Trong c¸ch m¹ng XHCN: DÔ tr¨m lÇn kh«ng d©n còng chÞu Khã v¹n lÇn d©n liÖu còng xong - Tin vµo tµi n¨ng trÝ tuÖ s¸ng t¹o cña nh©n d©n Hå ChÝ Minh viÕt: "nh©n d©n biÕt c¸ch gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò mét c¸ch ®¬n gi¶n mµ nh÷ng ngưêi tµi giái, nh÷ng ®oµn thÓ nghÜ m·i kh«ng ra" - Tin vµo kh¶ n¨ng tèt ®Ñp, sù hưíng thiÖn cña con ngưêi nÕu ®ưîc gi¸o dôc ®µo t¹o ®óng ®¾n "HiÒn d÷ ph¶i ®©u lµ tÝnh s½n Ph Çn nhiÒu do gi¸o dôc mµ nªn" 2. Con ngưêi võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc cña c¸ch m¹ng - Hå ChÝ Minh hoµn toµn thèng nhÊt víi quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin vÒ vai trß cña quÇn chóng vµ c¸ nh©n trong lÞch sö nªn Ngưêi cho r»ng sù nghiÖp c¸ch m¹ng, sù nghiÖp gi¶i phãng con ngưêi do chÝnh nh©n d©n lµm nªn. Môc tiªu cña c¸ch m¹ng lµ gi¶i phãng con ngêi, mang l¹i h¹nh phóc thùc sù cho con ngưêi. - §Ó con ngưêi trë thµnh ®éng lùc, thµnh môc tiªu ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng theo Hå ChÝ Minh cÇn ph¶i: + Ch¨m lo gi¸o dôc, båi dìng vÒ mäi mÆt cho con ngưêi nh»m ph¸t huy mÆt tèt ®Ñp, mÆt tÝch cùc cña mçi c¸ nh©n vµ c¶ céng ®ång, ®ång thêi kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ khuyÕt ®iÓm cña hä. + T¹o ®iÒu kiÖn vÒ mäi mÆt ®Ó con ngưêi ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn. 12 + Thùc hiÖn c«ng b»ng, d©n chñ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ai còng cã c¬ héi thÓ hiÖn vµ ph¸t huy tµi n¨ng lùc cña m×nh. + C¸c c¸ nh©n, tËp thÓ ph¶i kh«ng ngõng nç lùc, phÊn ®Êu tù gi¸c vư¬n lªn mäi mÆt. + Ph¶i cã lßng khoan dung ®é lîng víi con ngưêi., 3. Trång ngưêi - chiÕn lưîc hµng ®Çu cña CM. - Hå ChÝ Minh kh¼ng ®Þnh "Muèn x©y dùng CNXH trưíc hÕt cÇn cã con ngưêi XHCN" bëi v×: + CNXH ®ưîc x©y dùng trªn c¬ së hµnh ®éng tù gi¸c cña con ngưêi . V× vËy viÖc t¹o ra con ngưêi XHCN ®ã lµ yªu cÇu kh¸ch quan lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña sù nghiÖp x©y dùng CNXH nưíc ta. + Hå ChÝ Minh cho r»ng kh«ng ®ưîc chê ®Õn khi cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ®Çy ®ñ míi tiÕn hµnh x©y dùng con ngưêi XHCN vµ còng kh«ng chê x©y dùng xong con ngưêi XHCN míi tiÕn hµnh x©y dùng CNXH mµ 2 qu¸ tr×nh ®ã ph¶i tiÕn hµnh song song trong suèt qu¸ tr×nh ®i lªn CNXH + Tiªu chuÈn cña con ngưêi míi XHCN theo Hå ChÝ Minh lµ. * Cã tư tưëng XHCN, cã ý thøc lµm chñ cã n¨ng lùc lµm chñ, cã tư tưëng m×nh v× mäi ngưêi. * Cã ®¹o ®øc vµ lèi sèng XHCN * Cã t¸c phong XHCN. * Cã n¨ng lùc ®Ó lµm chñ b¶n th©n, gia ®×nh vµ c«ng viÖc . §©y lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó tiÕn lªn lµm chñ x· héi. - V× lîi Ých tr¨m n¨m "trång ngưêi", "båi dưìng thÕ hÖ c¸ch m¹ng cho ®êi sau lµ mét viÖc rÊt quan träng vµ rÊt cÇn thiÕt". Cho nªn Ngưêi lu«n chñ trư¬ng ®µo t¹o båi dưìng con ngưêi cho c¸ch m¹ng, coi ®ã lµ c«ng viÖc thưêng xuyªn. - Trång ngưêi ph¶i ®øng trªn quan ®iÓm toµn diÖn, ®øc, trÝ, thÓ, mü ®Ó 13 t¹o ra nh÷ng con ngưêi míi "võa hång võa chuyªn". 14 kÕt luËn  Néi dung x©y dùng con ngu¬× ViÖt Nam theo nghÜa réng cã quan hÖ mËt thiÕt víi ph¸t triÓn kinh tÕ , x· héi , v¨n ho¸ , tinh thÇn. Theo nghÜa hÑp , x©y dùng con ngêi tríc hÕt vµ c¬ b¶n dùa trªn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o . Bëi thùc chÊt néi dung x©y dùng con ngêi lµ x©y dùng vÒ mÆt nh©n c¸ch cô thÓ lµ x©y dùng mét hÖ thèng ®¹o ®øc trÝ tuÖ thÓ lùc kü n¨ng t©m hån ... lµm cho con ngêi cã nh÷ng phÈm chÊt vµ n¨ng lùc míi, cao, ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng Hå ChÝ Minh rÊt chó träng x©y dùng con ngêi Viet Nam rÊt toµn diÖn nhng Ngêi lu«n ®Æt lªn hµng ®Çu t tëng ®¹o ®øc nh÷ng lèi sèng . Theo Ngêi, con ngêi míi XHCN ®îc biÓu hiÖn: Yªu níc yªu chñ nghÜa x· héi mét lßng trung thµnh víi tæ quèc víi nh©n d©n, víi ®¶ng . Dòng c¶m, mu trÝ, s¸ng t¹o, gi¸m nghÜ gi¸m lµm cã tinh thÇn quèc tÕ trong s¸ng .cã ®¹o ®øc c¸ch m¹ng, cÇn kiÖm, liªm chÝnh, chÝ c«ng v« t.  Song theo ®¹o lý viªt nam nh©n ¸i bao dung hiÕu th¶o khiªm tèn, trung thùc cÇn cï, gi¶n dÞ, ®oµn kÕt céng ®éng, hÕt lßng v× mäi ngêi  Yeu lao ®éng, tËn tuþ, quen m×nh, lao ®«ng bÒn bØ tù gi¸c, s¸ng t¹o, cã ý thøc kû luËt, ham häc hái cÇu tiÕn bé, cã n¨ng lùc chuyªn m«n tèt cã tri thøc hiÖn ®¹i  Cã n¨ng lùc ®Ó lµm chñ b¶n th©n, gia ®×nh vµ c«ng viÖc . Kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, v¨n ho¸, khoa häc kü thuËt . 15