Tài liệu Tiểu luận thực trạng quan hệ phân phối và 1 số giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện quan hệ phân phối ở nước ta

a. Lêi më ®Çu §Êt níc ta ®ang tõng bíc ®æi míi,qu¸ ®é tiÕn th¼ng lªn chñ nghÜa x· héi . Víi ®Æc thï riªng vÒ chÝnh trÞ ®Êt níc , hoµn c¶nh lÞch sö… t¸c ®éng gi¸n tiÕp trùc tiÕp lµm xuÊt hiÖn nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi sù ®a d¹ng vµ phong phó vÒ c¸c h×nh thøc së h÷u . Sù ®a d¹ng vÒ c¸c h×nh thøc së h÷u nµy ®· lµm xuÊt hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi kh¸c nhau. Mçi mét h×nh thøc së h÷u nhÊt ®Þnh nã sÏ lµm nÈy sinh mét h×nh thøc ph©n phèi nhÊt ®Þnh. Nh vËy khi ®I ph©n tÝch quan hÖ ph©n phèi trong nÒn kinh tÕ chóng ta sÏ n¾m b¾t ®îc c¸c quan hÖ kinh tÕ nh×n nhËn ®îc sù c«ng b»ng x· héi qua c¸c h×nh thøc ph©n phèi kh¸c nhau. Trong bÊt cø mét nÒn kinh tÕ nµo ph©n phèi còng lu«n chiÕm gi÷ mét vÞ trÝ v« cïng quan träng, lµ c©y cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, lµ lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh tÕ nh¹y c¶m& phøc t¹p ®ßi hái c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kinh tÕ ph¶Ø nghiªn cøu s©u réng mçi mét h×nh thøc ph©n phèi nã g¾n liÒn víi mét chÕ ®é chÝnh trÞ ph¸p quyÒn nhÊt ®Þnh . Nh vËy mçi mét chÕ ®é chÝnh trÞ x· héi kh¸c nhau ta l¹i cã mét quan hÖ ph©n phèi kh¸c nhau ë níc ta hiÖn nay ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi kinh tÕ m¹nh mÏ thÝch øng víi sù chuyÓn ®æi nµy lµ sù ®a d¹ng vÒ c¸c h×nh thøc së h÷u ®Ó ph¸t huy hÕt søc m¹nh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Cho nªn lµm xuÊt hiÖn nhiÒu quan hÖ ph©n phèi nh ph©n phèi theo lao ®éng ,ph©n phèi ngoµi thï lao lao ®éng ,ph©n phèi theo vèn vµ tµi s¶n Quan hÖ ph©n phèi trong nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay lµ mét chñ ®Ò réng. §Ó cã thÓ t×m hiÓu mét c¸ch cã hÖ thèng,vµ s©u s¾c h¬n vÒ quan hÖ ph©n phèi em xin ® îc ®i nhiÒu h¬n vµo quan hÖ ph©n phèi theo lao ®éng(lµ quan hÖ ph©n phèi chñ yÕu ë níc ta hiÖn nay) vµ mét h×nh thøc thÓ hiÖn râ nÐt cña nã ®ã lµ:h×nh thøc thu nhËp theo lao ®éng 1 B. Néi dung Ch¬ng I: Mét sè lý luËn chung vÒ quan hÖ ph©n phèi I) Mét sè quan ®iÓm vµ b¶n chÊt cña quan hÖ ph©n phèi 1.1) Mét sè quan ®iÓm vÒ quan hÖ ph©n phèi 1.1.1) Quan ®iÓm cña Mac-Enghen . Nh÷ng quan hÖ ph©n phèi hay nã chÝnh lµ nhu cÇu ®éng c¬ kh¸ch quan, quan hÖ nh÷ng lîi Ých kinh tÕ ph¶n ¸nh nhu cÇu vµ ®éng c¬ kh¸ch quan cña mçi t¸c nh©n kinh tÕ trong tæng thÓ nÌen kinh tÕ . Bëi vËy ®Õn víi quan ®iÓm vÒ ph©n phèi MacEnghen cã quan ®iÓm hêi hît ®Çu tiªn “ trong qóa tr×nh s¶n xuÊt , c¸c thµnh viªn cña x· héi thÝch nghi(t¹o ra, c¶i biÕn) c¸c s¶n phÈm cña tù nhiªn cho phï hîp víi nh÷ng nhu cÇu cña con ngêi, ph©n phèi x¸c ®Þnh tû lÖ mçi c¸ nh©n th©m gia vµo s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt ra , trao ®æi ®em l¹i cho c¸ nh©n nh÷ng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh mµ anh ta muèn dïng phÇn nhËn ®îc do ph©n phèi ®Ó trao ®æi…” Nh vËy râ rµng trong mäi nÒn kinh tÕ c¸c t¸c nh©n kinh tÕ tham gia vµo nÒn s¶n xuÊt x· héi thiÕt lËp mét quan hÖ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cho phÐp t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh phôc vô cho nhu cÇu cña x· héi vµ d¹ trªn nh÷ng nÒn t¶ng nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt cña nh÷ng t¸c nh©n kinh tÕ ®ã mçi mét t¸c nh©n ®îc nhËn mét s¶n phÈm nhÊt ®Þnh do qu¸ tr×nh ph©n phèi ®em l¹i . Quan hÖ ph©n phèi lµ mèi quan hÖ gi÷a chñ thÓ s¶n xuÊt vµ chñ thÓ tiªu dïng.Díi chÕ ®é x· héi nhñ nghÜa Mac cho r»ng “ ph©n phèi s¶n phÈm lµ do ph¬ng thøc s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh” nh vËy trong x· héi t b¶n vµ x· héi chñ nghÜa tån t¹i hai ph¬ng thøc s¶n xuÊt kh¸c biÖt liÖu cã dÉn ®Õn hai qu¸ tr×nh ph©n phèi kh¸c nhau kh«ng . §Ó hiÓu râ vÒ vÊn ®Ò nµy Mac ®· ®Ò cËp ®Õn c¸c quan hÖ ph©n phèi ë tõng khÝa c¹nh trong tõng x· héi . Ph©n phèi vµ s¶n xuÊt: ph©n phèi lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt còng lµ nguån thu nhËp , ngêi lao ®éng tham gia s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm vµ qua ®ã hä dîc hëng tiÒn c«ng tiÒn l¬ng, chÕ ®é … ngêi chñ së h÷u bá vèn s¶n xuÊt vµ hä thu ®îc lîi nhuËn, cæ tøc … Mac viÕt b¶n th©n sù ph©n phèi lµ s¶n vËt cña s¶n xuÊt kh«ng nh÷ng vÒ mÆt néi dung v× ngêi ta chØ cã thÓ ph©n phèi nh÷ng kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt th«i mµ c¶ vÒ mÆt h×nh thøc, v× ph¬ng thøc nhÊt ®Þnh cña viÖc tham gia vµo s¶n xuÊt quy ®Þnh h×nh th¸i ®Æc thï cña ph©n phèi , h×nh th¸i ®ã theo ®ã ngêi ta tham gia vµo sù ph©n phèi” (1) Trong x· héi t b¶n ngêi c«ng nh©n tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hä s¸ng t¹o ra nh÷ng gi¸ trÞ lín h¬n nh÷nh gi¸ trÞ mµ hä nhËn ®îc tõ tay nh÷ng nhµ t b¶n rÊt nhiÒu , hä bÞ nhµ t b¶n chiÕm ®o¹t phÇn thÆng d ®ã . Nh vËy trong x· héi t b¶n kh«ng cã dîc sù ph©n phèi mét c¸ch c«ng b»ng, ngêi lao ®éng vµ ngêi chñ së h÷u cã sù kh¸c 2 biÖt kh¸ lín vÒ h×nh thøc ph©n phèi . Díi chÕ ®é x· héi chñ nghÜa – mét chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt . Ngêi lao ®éng ®ång thêi còng lµ ngêi lµm chñ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , hä ®îc hëng lîi Ých xøng ®¸ng víi thµnh qu¶ lao ®éng cña hä , hay nãi c¸ch kh¸c trong x· héi chñ nghÜa ph©n phèi cong b»ng h¬n cho mäi tÇng líp ngêi trong x· héi. -Mèi quan hÖ gi÷a ph©n phèi vµ tiªu dïng . ChÕ ®é t b¶n chñ nghÜa nhµ t b¶n chØ quan t©m duy nhÊt tíi lîi nhuËn vµ v× vËy hä ®Çu t n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng v¾t kiÖt søc cña ngêi c«ng nh©n. qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra rÊt nhiÒu cña c¶i cho x· héi vµ nã lµ thµnh qu¶ lao ®éng cña ngêi c«ng nh©n nhng rót cuéc nã l¹i phôc vô chñ yÕu cho nhµ t b¶n . C¸c nhµ t b¶n kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn… trong khi ®ã giai cÊp c«ng nh©n chØ nhËn ®îc gi¸ trÞ ph©n phèi cña nhµ t b¶n chØ ®ñ bï ®¾p l¹i søc lao ®éng ®· mÊt , ®êi sèng cña hä vÉn nghÌo khæ c¬ cùc , cã lÏ sù lÖ thuéc vÒ kinh tÕ nh vËy nhµ t b¶n míi gi÷ ®îc hä ë tÇng líp thÊp kÐm, lµm thuª cho hä ®îc . Khi nghiªn cøu sang chÕ ®é x· héi chñ nghÜa Mac thÊy r»ng trong x· héi chñ nghÜa v× sù b×nh ®¼ng trong quan hÖ së h÷u nªn ®· thiÕt lËp chÕ ®é ph©n phèi c«ng b»ng. Ngêi lao ®éng ®îc hëng ®óng víi søc lao ®éng hao phÝ ®· bá ra . Khi ngêi lao ®éng cã hu nhËp cao hä sÏ tiªu dïng nhiÒu h¬n mét mÆt n©ng cao ®îc ®êi sèng cña ngêi lao ®éng mÆt kh¸c nã lµm cÇu tiªu dïng t¨ng lªn cã t¸c dông thóc ®Èy s¶n xuÊt . -Mèi quan hÖ gi÷a ph©n phèi vµ trao ®æi . Thùc chÊt ®©y lµ mèi quan hÖ gi÷a hai kh©u trung gian trong qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i. Víi gi¸ trÞ nhËn ®îc tõ trong qu¸ tr×nh lao ®éng ngêi lao ®éng cã thÓ dïng nã ®Ó trao ®æi lÊy s¶n phÈm mµ m×nh cÇn thiÕt h¬n ®iÒu ®ã ®îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh trao ®æi hµng ho¸ . Trong x· héi t b¶n c¹nh tranh Mac ®Ò cËp ®Õn sù s¶n xuÊt trµn lan , vµ sù c¹nh tranh gay g¾t lµm cho qu¸ tr×nh trao ®æi s¶n phÈm nhiÒu khi bÞ gi¸n ®o¹n gi¸ c¶ trªn thÞ trêng bÊp bªnh kh«ng æn ®Þnh , t×nh tr¹ng l¹m ph¸t lµm cho ®ång l¬ng danh nghÜa t¨ng ®ång l¬ng thùc tÕ gi¶m g©y khã kh¨n cho ngêi lao ®éng . Nh×n nhËn vÒ quan hÖ ph©n phèi cña Mac-Enghen ®· ®Ò ra. Trªn nÒn t¶ng ®ã §¶ng vµ Nhµ níc ta nhËn ®Þnh r»ng “ chóng ta ph¶i sèng phï hîp víi kÕt qu¶ lao ®éng cña m×nh kh«ng tiªu dïng qu¸ giíi h¹n mµ møc s¶n xuÊt cho phÐp” (2) “thiÕt lËp trËt tù míi x· héi chñ nghÜa , trªn mÆt trËn ph©n phèi , lu th«ng ®Ó gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng ®Èy m¹nh s¶n xuÊt chuyÓn ®æi t×nh h×nh kinh tÕ x· héi . Ph¸t huy t¸c dông ®ßn kÐo vµ cÇu nèi cña ph©n phèi … ph©n phèi , lu th«ng ph¶i tham gia ®¾c lùc vµo cuéc ®Êu tranh gi÷a hai con ®êng , më réng trËn ®Þa chñ nghÜa x· héi , ®iÒu tiÕt b»ng ®îc thu nhËp cña c¸c tÇng líp d©n c cho c«ng b»ng vµ hîp lý”(3) 3 1.1.2) Quan ®IÓm vÒ c¸c quan diÓm ph©n phèi kh¸c(Ad¸msmith,Ricardo,sismonvi) Tríc hÕt ®Õn víi quan ®iÓm cña Ad¸ms.mith .VÒlý luËn tiÒn theo «ng trong x· h«I nguyªn thuû tríc chñ nghÜa t b¶n th× toµn bé s¶n phÈm thuéc vÒ ngêi lao ®éng .§iÒu ®ã cã nghÜa lµ Ad¸msmith ®· kh¼ng ®Þnh r»ng mét khi ngêi lao ®éng lµm viÖc b»ng chÝnh nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt vµ ruéng ®©t cña m×nh , th× lÏ c«ng b»ng lµ ngêi s¶n xuÊt ph¶i ®îc s¶n phÈm toµn vÑn cña lao ®éng cña hä Nhng khi së h÷u t b¶n chñ nghÜa xuÊt hiÖn , ngêi lao ®éng bÞ tíc ®o¹t hÕt t liÖu s¶nt xuÊt buéc hä trë thµnh nh÷ng ngêi lµm thuª cho chñ t b¶n .Trong ®iÒu kiÖn nh vËy ngêi lµm thuª chØ ®îc nh¹n mét phÇn tiÒn tõ chñ sau khi ®· lµm viÖc cho chñ mét thêi gian nh¸t ®Þnh .V¹y tiÒn long cña nh÷ng ngêi c«ng nh©n lµm thuª kh«ng ph¶i lµ toµn bé gi¸ trÞ s¶n ph¶m mµ lao ®éng cña hä lµm ra ,mµ chØ lµ mét bé phËn gi¸ trÞ ®ã. ¤ng chØ ra møc b×nh thêng cña tiÒn l¬ng vµ cho r»ng tiÒn l¬ng ph¶i ®¹t ®îc ë møc tèi thiÓu .Theo Adamsmith,tiÒn l¬ng kh«ng dîc h¹ thÊp qu¸ møc tèi thiÓu nÕu kh«ng ®ã sÏ lµ th¶m ho¹ ®èi víi d©n téc .B»ng luËn cø khoa häc «ng chØ ra r»ng møc tiÒn l¬ng tèi thiÓu chØ diÔn ra ë nh÷ng níc ®ang diÔn ra sù tho¸i ho¸ vÒ kinh tÕ.Cßn ë nh÷ng níc ph¸t triÎn nhanh th× tiÒn l¬ng vît ngoµi møc tèi thiÓu . Ad¸msmith cho r»ng tiÒn l¬ng cao sÏ lµ ®éng lùc t¨ng trëng kinh tÕ .cô thÓ khi tiÒn l¬ng cao, ngêi lao ®éng phÊn khëi t×m mäi c¸ch ®Î t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng , t¨ng thu nhËp quèc d©n nãi chung .§Õn lît m×nh t¨ng thu nhËp quèc d©n ®Én ®Õn kh¶ n¨ng t¨ng tÝch luü t b¶n vµ do ®ã t¨ng cÇu vÒ s¶n phÈm vµ suy ®Ðn cïng nã sÏ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn MÆc dï cã nh÷ng t tëng hîp lý nh vËy nhng Ad¸msmith vÉn kh«ng tr¸nh khái sù lÉn lén gi÷a lao ®«ng vµ sc lao ®éng vµ coi tiÒn l¬ng lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng . TiÕp tôc sù nghiÖp nµy cña Adamsmith,D.Ric¶rdo cho r»ng gi¸ trÞ ngêi lao ®éng t¹o ra gåm :TiÒn l¬ng vµ Lîi nhuËn vµ kh¼ng ®Þnh khi tiÒn l¬ng t¨ng th× lîi nhuËn gi¶m .¤ng cã ý ®å gi¶i quyÕt viÖc x¸c ®Þnh tiÒn l¬ng theo quy luÆt gi¸ trÞ nhng khong thµnh c«ng v× «ng ®· m¾c ph¶i sai lÇm gièng Ad¸msmith.mét trong nh÷ng c«ng lao to lín cña «ng lµ «ng ®¨ ph©n tÝch ®îc tiÒn c«ng thùc tÕ vµ x¸c ®Þnh l¬ng hµng ho¸ mµ ngêi cong nh©n mua ®îc b»ng tiÒn cha quyÕt ®Þnh ®Þa vÞ x· héi cña ngêi ®ã.Sù quyÕt ®inh t×nh c¶nh cña c«ng nh©n phô thuéc vµo mèi t¬ng quan gi÷a tiÒn l¬ng vµ lîi nhuËn . SÝ smonvi khi ®Ðn víi quan ®IÓm vÒ tiÒn l¬ng «ng cã nhiÒu ®iÎm râ rµng h¬n Adamsmithvµ Ricardo.¤cho r»ng c«ng nh©n d©n lµ ng¬× t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi .Theo «ng tiÒn l¬ng ph¶i ngang b»ng toµn bé gi¸ trÞ s¶n phÈm cña c«ng nh©n… 4 Nh vËy mét sè nhµ kinh tÕ häc cæ ®iÎn tríc C.MAC ®· ®¹t dîc mét sè thµnh tùu nhÊt ®Þnh trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ì ph©n phèi .Nhng bªn c¹nh ®ã râ rµng trong nhËn ®Þnh cña c¸c «ng vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. §Õn víi nh÷ng lý luËn vÒ quan hÖ ph©n phèi cña c¸c nhµ kinh tÕ häc cæ ®iÓn vµ lý luËn vµ lý luËn cña c¸c M¸c §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· cã nh÷ng nhËn ®Þnh riªng trªn c¬ së tæng hîp nh÷ng u nhîc ®iÓm cña c¸c nhµ kinh tÕ chÝnh trÞ häc tï ®ã rót ra c¬ së lý luËn vÒ vÊn ®Ò quan hÖ ph©n phèi ë níc ta. 5 2. B¶n chÊt cña quan hÖ ph©n phèi vµ nguyªn t¾c ph©n phèi ë níc ta. Quan hÖ ph©n phèi lµ mét mÆt quan träng trong nÒn s¶n xuÊt. Ph©n phèi kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ ph©n phèi gi¸ trÞ s¶n xuÊt ra mµ nã cßn bao hµm c¶ ph©n phèi nguån lùc cho s¶n xuÊt. Ph©n phèi cho s¶n xuÊt lµ sù b¶o ®¶m c¸c yªó tè ®Çu vµo vÒ t liÖu s¶n xuÊt, vÒ lao ®éng, nguyªn nhiªn liªu… cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Trong bÊt cø mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nµo th× ph©n phèi cho s¶n xuÊt lu«n lµ vÊn ®Ò thiÕt yÕu nã quyÕt ®iÞnh hiÖu qu¶ kinh tÕ, s¶n phÈm ®Çu ra cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Khi ph©n phèi cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ, nã cã thÓ cho nhiÒu s¶n phÈm ®Çu ra h¬n trong khi ®Çu vµo kh«ng ®æi. Râ rµng ë ®©y ph©n phèi s¶n xuÊt ®· ®ãng mét vai trß quan träng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nh vËy tõ sù ph©n phèi t liÖu s¶n xuÊt, cïng c¸c yÕu tè ®Çu vµo kh¸c ®· t¹o lªn nh÷ng ®Æc trng riªng cña san phÈm ®Çu ra vµ tõ nh÷ng s¶n phÈm ®Çu ra ®ã ngêi ta l¹i tiÕn hµng ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i theo c¸c h×nh thøc kh¸c nhau. VËy th× ta thÊy r»ng ph©n phèi s¶n phÈm ch¼ng qua chØ lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph©n phèi cho s¶n xuÊt, sù ph©n phèi nµy ®· bao hµm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ quyÕt ®Þnh c¬ cÊu s¶n xuÊt. Xem xÐt s¶n xuÊt mµ kh«ng quan t©m ®Õn sù ph©n phèi ®ã, sù ph©n phèi bao hµm trong s¶n xuÊt th× râ rµng ®ã lµ mét sù trõu tîng trèng rçng, cßn sù ph©n phèi s¶n phÈm th× tr¸i l¹i, ®· bao hµm trong sù ph©n phèi nµy lµ mét yÕu tè cña s¶n xuÊt. Trong qu¸ tr×nh ph©n phèi cho s¶n xuÊt t¹o nªn c¬ cÊu s¶n xuÊt kh¸c nhauvµ tõ ®ã thiÕt lËp lªn quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm kh¸c nhau nh ta ®· nãi. ¥ níc ta chñ yÕu lµ h×nh thøc c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, kinh tÕ Nhµ níc, kinh tÕ tËp thÓ gi÷ vai trß chñ ®¹o. V× t liÖu s¶n xuÊt lµ b×nh ®¼ng cho mäi ngêi lao ®éng nªn ë níc ta cã ®îc quan hÖ ph©n phèi c«ng b»ng h¬n cho ngêi lao ®éng. Tuy nhiªn toµn bé nh÷ng s¶n phÈm mµ x· héi lµm ra lh«ng ph¶i ®Òu ®îc sö dông cho tiªu dïng c¸ nh©n mµ tríc hÕt nh÷ng gi¸ trÞ t¹o ra ®ã ph¶i ®îc sö dông ®Ó: - Bï ®¾p nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt ®· hao phÝ, hao mßn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. - LËp quü dù phßng ®Ò phßng thiªn tai, tai n¹n bÊt ngê , quèc phßng an ninh… - §Ó më mang s¶n xuÊt, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ngµy cµng më réng, ph¸t triÓn th× c¸c t liÖu s¶n xuÊt ph¶i ®îc thay ®æi, ®æi míi cïng víi sù c¶i tiÕn cña quan hÖ s¶n xuÊt. PhÇn cßn l¹i míi ®îc dµnh cho tiªu dïng. Trong phÇn nµy l¹i ®îc ph©n phèi cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó bï ®¾p l¹i nh÷ng hao phÝ bá ra, qu¶n lý hµnh chÝnh, phóc 6 lîi x· héi…phÇn cßn l¹i cuèi cïng míi ®îc dµnh cho tiªu dïng c¸ nh©n. Nh vËy tæng s¶n phÈm x· héi võa ®îc ph©n phèi ®Ó tiªu dïng c¸ nh©n võa ®îc ph©n phèi tiªu dïng cho s¶n xuÊt. 2.2.Nguyªn t¾c ph©n phèi ë níc ta hiÖn nay. XuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt cña quan hÖ ph©n phèi ë níc ta ®· h×nh thµnh lªn mét sè nguyªn t¾c ph©n phèi chñ yÕu sau. 2.2.1. Ph©n phèi theo lao ®éng. La h×nh thøc ph©n phèi chñ yÕu vµ r· nÐt nhÊt ë níc ta hiÖn nay. XuÊt ph¸t tõ mét nÒn s¶n xuÊt chñ yÕu dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt th× ph©n phèi theo lao ®éng lµ mét h×nh thøc ph©n phèi tá ra thÝch hîp nhÊt. ChÝnh sù c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt nµy ®· thiÕt lËp lªn sù c«ng b»ng cho ngêi lao ®éng, quyÒn lµm chñ cña ngêi lao ®éng. Ngêi lao ®éng sÏ ®îc hëng nh÷ng thµnh qu¶ lao ®éng xøng ®¸ng víi n¨ng lùc s¶n xuÊt cña m×nh, gi¸ trÞ lao ®éng cña hä ®em l¹i cho x· héi, ®ã còng chÝnh lµ c¬ së ®Ó tiÕn hµnh ph©n phèi theo lao ®éng. Khi mµ níc ta chñ yÕu lµ kinh tÕ Nhµ níc, kinh tÕ tËp thÓ th× ph©n phèi theo lao ®éng lµ hoµn toµn phï hîp. H¬n n÷a níc ta hiÖn nay cßn tån t¹i sù kh¸c biÖt rÊt lín giu· c¸c thµnh phÇn lao ®éng nh lao ®éng ®éng trÝ ãc, lao ®éng ch©n tay, lao ®éng gi¶n ®¬n…Do xuÊt ph¸t tõ níc n«ng nghiÖp l¹c hËul¹i ®ang ®Þnh híng l¹i theo con ®êng ph¸t triÓn kÕt hîp c«ng n«ng nghiÖp-dÞch vô nªn cã sù pha trén kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ v× vËy mµ lao ®éng còng h×nh thµnh nhiÒu lo¹i kh¸c nhau. ChÝnh v× vËy mµ kÕt qu¶ lao ®éng còng rÊt kh¸c nhau, do ®ã chóng ta muèn tiÕn hµnh ph©n phèi c«ng b»ng cho hä th× cÇn ph¶i c¨n cø vµo gi¸ trÞ mµ lao ®éng ®éng cña hä d· t¹o ra cho x· héi. MÆt kh¸c trong x· héi hiÖn cßn tån t¹i kh¸ nhiÒu nh÷ng ngêi cã t tëng Ø l¹, ¨n b¸m “ muèn trót bá g¸nh nÆng lao ®éng cho ngêi kh¸c ” trong t×nh h×nh ®ã ph©n phèi theo lao ®éng lµ gi¶i ph¸p hîp lý. ®Êt níc ta míi chØ ®ang ë giai ®o¹n qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, kinh tÕ cßn nghÌo nµn, s¶n phÈm quèc d©n cha ®ñ ®Ó ph©n ph¸t cho mäi ngêi theo nhu cÇu, h¬n n÷a lao ®éng cha trë thµnh nhu cÇu mµ nã vÉn cßn lµ ph¬ng thøc sinh nhai cña mçi ngêi, trong hoµn c¶nh ®ã th× ph©n phèi theo lao ®éng sÏ thóc ®Èy mäi ngêi lao ®éng ngµy mét tÝch cùc vµ h¨ng h¸i h¬n gióp cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Nh vËy ®Ó ph©n phèi theo lao ®éng cÇn ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu: Ph¶i c¨n cø vµo sè lîng chÊt lîng lao ®éng cña mçi ngêi dÓ tr¶ c«ng cho ngêi lao ®éng ,ph¶i tr¶ cong b»ng nhau cho lao ®éng nh nhau,tr¶ c«ng kh¸c nhau cho lao ®éng kh¸c nhau khong phan biÖt giµ trÎ , g¸i trai, d©n téc …MÆt kh¸c ph¶i gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých vËt chÊt víi ®«ng viªn tinh thÇn cho ngêi lao ®éng,cã 7 vËy míi ph¸t huy kh¶ n¨ng lao ®éng, s¸ng t¹o cña mäi ngêi .Sau cïng ®Ó ph©n phèi theo lao ®éng ®îc c«ng b»ng h¬n chóng ta cÇn ®Êu tranh chèng l¹i hai sai lÇm phæ biÕn ®ã lµ chñ nghÜa b×nh qu©n vµ khuynh híng ®ßi më réng qu¸ møc kho¶ng c¸ch bËc l¬ng mµ kh«ng cã c¨n cø kinh tÕ .Thùc hiÖn tèt ph©n phèi theo lao ®éng ë níc ta hiÖn nay sÏ mang l¹i nhiÒu t¸c dông to lín ,nã sÏ gãp phÇn t¹o ra c«ng b»ng trong x· héi ,khuyÕn khÝch ngêi lao déng tÝch cùc lao ®éng hÕt n¨ng lùc vµ khong ngõng n©ng cao tr×nh ®é b¶n th©n , qua ®ã t¹o diÒu kiÖn ph©n bæ lao ®éng hîp lý gi÷a c¸c ngµnh kÞnh tÕ , thóc ®Èy nÒn s¶n xu©t x· héi ph¸t triÓn. 2.2.2.Ph©n phèi theo tµi s¶n ,ng uån vèn vµ nh÷ng ®ãng gãp kh¸c Nguyªn t¾c ph©n phèi nµy còng rÊt phï hîp cho thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay khi mµ chóng ta ®ang thùc ®a dang ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u trong kinh doanh .Ph©n phèi theo vèn ta× s¶n vµ nh÷ng ®ãng gãp kh¸c ®ùoc hiÓu lµ qu¸ tr×nh tr¶ c«ng cho vèn tµi s¶n vµ nh÷ng ®ãng gãp kh¸c ®ã nã ®îc thÓ hiÖn th«ng qua l·i ,cá tøc ,lîi nhuËn…Víi mét nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn nh níc ta hiÖn nay bao gåm chñ yÕu lµ h×nh s¶n suÊt nhá lÎ ,hé gia ®×nh cha thµnh lËp ®îc c«ng ty lín (v× thiÕu vèn)th× h×nh thøc theo vèn tµi s¶n cïng nh÷ng ®ãng gãp kh¸c lµ mét ®éng lùc to lín thóc ®Èy huy ®éng vèn trong d©n chóng . chóng ta biÕt r»ng hiÖn nay, mét phÇn lín nguån vèn cßn ®ang n»m r¶i r¸c trong tay ngêi lao déng , nhµ t b¶n nhá .§Ó huy ®éng nguån vèn nµy chóng ta kh«ng thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p cìng bøc v× níc ta lµ mét nãc theo chñ nghÜa x· héi .mét biÖn ph¸p tá ra hiÖu qu¶ trong vÊn ®Ò nµy,kh«ng cã g× kh¸c chÝnh lµ nh÷ng biªn ph¸p kinh tÕ mÒm dÎo ,khuyÕn khÝch nguêi d©n . Muèn d©n chóng gãp vèn kinh doanh th× nhµ níc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch râ rµng trong viÖc quy ®Þnh l·i suÊt , lîi nhuËn …thu ®îc tõ nguån vèn tµi s¶n ®ãng gãp ®ã. Huy ®éng ®îc nguån vèn trong d©n kÝch øng ®îc ngêi d©n m¹nh d¹n ®Çu t s¶n suÊt kinh doanh sÏ nlµ mét lîi thÕ lín t¹o ®µ cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn v÷ng m¹nh vµ ®ã còng lµ mét trong nh÷ng môc tiªu chiÕn lîc cña ®¶ng ta. 2.2.3)H×nh thøc ph©n phèi ngoµi thï lao ®éng th«ng qua quü phóc lîi x· héi H×nh thøc ph©n phèi nµy lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc ph©n phèi kh«ng thÓ thiÕu trong mét ®Êt níc lu«n v¬n tíi s c«ng b»ng b×nh ®¼ng nh níc ta .Nguyªn t¾c ph©n phèi nµy ®¶m b¶o cho mäi ngêi ®îc hëng mét møc ph©n phèi c«mg b»ng vµ nã mang tÝnh nh©n ®¹o cao . Nhòng ngêi lµm viÖc víi n¨ng lùc cao h¬n mang l¹i hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh tèt h¬n sÏ ®îc hëng xøng ®¸ng víi lao ®«ng m×nh bá ra , ngoµi phÇn l¬ng c¬ b¶n ra cßn cã khen thëng .§iÒu ®ã gióp cho ngêi lao ®éng høng khëi trong s¶n xuÊt , ngêi lµm tèt sÏ lµm ngµy 8 mét tèt h¬n ,ngêi lµm cha tèt th× kh«ng ngõng phÊn ®Êu ,rÌn giòa m×nh ®Ó lµm viÖc lao ®éng tèt h¬n .Kh«ng chØ bã hÑp trong ph¹m vi c¸ nh©n ng¬× lao ®äng nã cßn gióp cho tng nhµ m¸y ,tõng ph©n xëng ,®«n vÞ s¶n xuÊt kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt t¹o ra nhiÒu h¬n cña c¶i cho x· h«i. Ph©n phèi ngoµi thï lao lao ®éng th«ng qua quü phóc lîi x¨ häi mang tinh chÊt nh©n d¹o cao. Qua hai h×nh thøc ph©n phèi ®a xÐt ta thÊy r»ng nhöng ngßi cã søc lao ®éng , cã vèn,hay cã ®ãng gáp kh¸c cho qu¸ trinh s¶n xuÊt x¨ héi hä sÏ ®îc hëng nh÷ng gi¸ trÞ ph©n phèi nhÊt ®Þnh tõ thµnh qu¶ lao ®éng ,®ãng gãp Êy.ThÕ vËy cßn nhng ngêi kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng(nh ngêi èm yÕu ,giµ c¶ mÊt söc lao ®äng….) th× sao.Quan hÖ ph©n phèi trong x· héi chñ nghÜa mµ cô thÓ lµ níc ta ®¶m b¶o cho hä mét møc sèng æn ®Þnh tèi thiÓu . NhËn ®Þnh vÒ h×nh thöc ph©n phèi nµy ta thÊy r»ng nã t¹o ra søc ph¸t triÓn toµn diÖn cho mäi thµnh viªn trong x·héi,®óng theo quan ®iÎm mµ ®¹i héi VII cña ®¶ng d· ®Ò ra “coi con nguêi lµ trung t©m cña mäi s ph¸t triÓn g¾n liÒn chÝng s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ víi chÝng s¸ch ph¸t triÓn x· héi” 2.2.4) §Õn víi ®a quan hÖ ph©n phèi trªn ta thÊy ®ã lµ ba quan hÖ ph©n phèi phæ biÕn vµ quan träng , kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi nÒn kinh tÕ níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay. C¸c quan hÖ ph©n phèi nµy t¹o nªn c¸c h×nh thøc thu nhËp kh¸c nhau gi÷a c¸c tÇng líp d©n c ,phæ biÕn lµ c¸c h×nh thøc thu nhËp sau: Thø nhÊt lµ: h×nh thøc tiÒn c«ng,tiÒn l¬ng : Cïng víi qu¸ tr×nh chuyÓn nÒn kinh tÕ níc ta tõ mét nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ qu¸ tr×nh chóng ta dÇn dÇn thõa nhËn søc lao ®éng lµ hµng ho¸. Khi ngêi lao ®äng lµm viÖc cho chñ doang nghiÖp hoÆc tæ chøc kinh tÕ quèc doanh ngêi lao ®äng nhËn ®îc mét kho¶n thu nhËp g¾n víi kÕt qu¶ lao déng cña hä . VÒ nguyªn t¾c kho¶n thu nhËp ®ã ph¶i dîc t¬ng xøng víi sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng mµ hä ®· cèng hiÕn . Sè thu nhËp theo lao ®ong ®ã dîc gäi la tiÒn l¬ng .Hay nãi c¸ch kh¸c tiÒn l¬ng chÝnh lµ h×nh thøc thu nhËp theo lao ®äng . §Ó cho ngêi lao ®äng thùc sù yªn t©m tõ dã s½n sµng mang hÕt søc s¸ng t¹o cña m×nh trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ,®iÒu quan träng tríc hÕt ë chç lµ ngêi lao déng ph¶i ®îc nhËn ®ñ møc l¬ng vµ nhËn kÞp thêi ,møc l¬ng ®ã ph¶i ngµy mét t¨ng theo kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña chÝnh hä. Do vËy trong c¬ cÊu tiÒn l¬ng thêng bao gåm hai phÇn lµ tiÒn l¬ng c¬ së vµ tiÒn thëng . PhÇn tiÒn l¬ng c¬ së lµ phÇn l¬ng tÝnh chung cho ngêi lao ®éng cã tr×nh ®é vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc nh nhau cßn phÇn tiÒn thëng lµ phÇn tÝnh riªng cho nh÷ng c¸ 9 nh©n lao ®éng xuÊt s¾c, ®©y lµ phÇn l¬ng cã t¸c dông khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng. TiÒn l¬ng cßn ®îc c¸c nhµ kinh tÕ häc thÓ hiÖn qua hai ph¹m trï ®ã lµ tiÒn l¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l¬ng thùc tÕ. TiÒn l¬ng danh nghÜa lµ phÇn tiÒn tÖ mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc phï hîp víi søc lao ®éng mµ hä bá ra. Trong ®iÒu kiÖn kh«ng cã sù biÕn ®éng trªn thÞ trêng gi¸ c¶ vµ thÞ trêng tiÒn tÖ th× sù n©ng cao tiÒn l¬ng danh nghÜa còng ®ång nghÜa víi viÖc n©ng cao ®êi sèng cña ngêi lao ®éng. Nhng trong t×nh tr¹ng l¹m ph¸t, ch¼ng h¹n tiÒn tÖ gi¶m gi¸ trÞ hµng hãa t¨ng gi¸ trÞ khi ®ã møc tiÒn l¬ng danh nghÜa kh«ng ph¶n ¸nh ®óng møc thu nhËp cña ngêi lao ®éng. Khi Êy ngêi ta ph¶i dïng ®Õn tiÒn l¬ng thùc tÕ. TiÒn l¬ng thùc tÕ chÝnh lµ phÇn gi¸ trÞ thu ®îc tõ nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt, dÞch vô mµ ngêi lao ®éng ®· cã ®îc khi mua chóng b»ng tiÒn l¬ng danh nghÜa. Møc tiÒn l¬ng thùc tÕ ph¶n ¸nh chÝnh x¸c nhÊt ®Çy ®ñ nhÊt thu nhËp thùc tÕ cña ngêi lao ®éng, nã cho biÕt ®êi sèng cña ngêi lao ®éng ®îc n©ng lªn hay gi¶m ®i. Nh vËy t¨ng thu nhËp tiÒn l¬ng thùc tÕ sÏ lµm t¨ng møc sèng cña d©n c. Râ rµng tiÒn l¬ng cã ¶nh hëng rÊt lín tíi ®êi sèng cña ngêi lao ®éng, do ®ã th«ng qua chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng, cã thÓ t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi ®êi sèng cña ngêi lao ®éng. NghÞ quyÕt ®¹i héi VII ®· kh¼ng ®Þnh “§èi víi chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng vµ thu nhËp, khuyÕn khÝch mäi ngêi t¨ng thu nhËp vµ lµm giµu dùa vµo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ b¶o vÖ c¸c nguån thu nhËp hîp ph¸p, ®iÒu tiÕt hîp lý thu nhËp gi÷a c¸c bé phËn d©n c, c¸c ngµnh, c¸c vïng ®Êu tranh ng¨n chÆn thu nhËp phi ph¸p”. Thø hai lµ : h×nh thøc lîi tøc, lîi nhuËn. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸i mµ c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh quan t©m tríc hÕt lµ lîi nhuËn vµ hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh thÓ hiÖn ë lîi nhuËn nhiÒu hay Ýt. Lîi nhuËn lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a chi phÝ b¸n hµng vµ phÝ tæn s¶n xuÊt. Trong lÞch sö ®· cã nhiÒu nhµ kinh tÕ häc quan niÖm r»ng lîi nhuËn chÝnh lµ sù tr¶ c«ng cho nh÷ng ai d¸m m¹o hiÓm vay vèn ®Çu t vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ d¸m chÊp nhËn rñi ro, thËm chÝ ph¸ s¶n. §Ó ®¹t lîi nhuËn tÊt yÕu c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i c¹nh tranh m¹nh mÏ víi nhau t×m mäi c¸ch ®Ó gi¶m chi phÝ ®Ó thu lîi nhuËn cao nhÊt. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng läi nhuËn lµ ®éng lùc chi phèi ho¹t ®éng cña ngêi s¶n xuÊt kinh doanh. ChÝnh lîi nhuËn ®· ®a doanh nghiÖp ®Õn c¸c khu vùc s¶n xuÊt hµng hãa mµ ngêi tiªu dïng cÇn nhiÒu h¬n, bá c¸c khu vùc Ýt ngêi tiªu dïng. Lîi nhuËn ®a c¸c doanh nghiÖp ®Õn viÖc ¸p dông khoa häc kü 10 thuËt ngµy cµng réng r·i vµ hiÖu qu¶ nhÊt. Lîi nhuËn t¹o ®iÒu kiÖn xóc t¸c cho thÞ trêng hµng hãa ngµy cµng hoµn thiÖn vµ ®a d¹ng ®Ó cã thÓ ®¸p øng mäi nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh ngoµi phÇn thu nhËp lµ tiÒn l¬ng, cßn kho¶n thu nhËp kh¸c ®ã lµ lîi nhuËn vµ phÇn nµy ngµy cµng t¨ng lªn, chiÕm u thÕ trong tæng thu nhËp. Tæng thu nhËp mµ mçi ngêi lao ®éng nãi chung mçi nhµ s¶n xuÊt nãi riªng nã võa ph¶i ph¶n ¸nh kÕt qu¶ lao ®éng cña mçi ngêi, võa ph¶n ¸nh kÕt qu¶ lao ®éng cña tËp thÓ víi t c¸ch lµ chØnh thÓ. §Ó thóc ®Èy t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cÇn ph¶i ph¸t huy tèi ®a søc s¸ng t¹o cña c¸c nhµ kinh doanh giái vµ th¹o víi c¬ chÕ thÞ trêng. §óng vËy cÇn kh«ng n©ng cao thu nhËp trong ®ã cã lîi nhuËn cña hä. ViÖc kh«ng ngõng n©ng cao thu nhËp cho hä ®ßi hái kh«ng ngõng c¶i tiÕn c¬ chÕ qu¶n lý vµ c¸c chinsh s¸ch kinh tÕ, trong ®ã cã chÝnh s¸ch ph©n phèi lîi nhuËn. ViÖc ®a ra ®óng c¬ chÕ h×nh thµnh vµ ph©n phèi lîi nhuËn sÏ gãp phÇn h×nh thµnh quan hÖ “lµm chñ thùc sù víi c«ngviÖc”. Lîi tøc chÝnh lµ mét phÇn tõ lîi nhuËn mµ c¸c tæ chøc kinh tÕ tr¶ cho ngêi së h÷u tiÒn tÖ (®ãng gãp cæ phÇn vµo doanh nghiÖp) nh vËy lîi tøc cã nguån gèc tõ lîi nhuËn, tuú theo h×nh thøc mua b¸n cæ phiÕu mµ lîi tøc ®îc chi tr¶ theo c¸c ph¬ng thøc kh¸c nhau. Lîi løc chÝnh lµ ®éng c¬ ®Ó mäi ngêi mua cæ phiÕu c¶ doanh nghiÖp, thêng th× nh÷ng doanh nghiÖp cã uy tÝn sÏ thu hót ®îc mäi mua cæ phiÕu khi doanh nghiÖp ph¸t hµnh cæ phiÕu. Th«ng qua h×nh thøc ph¸t hµnh cæ phiÕu gióp cho doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng vèn nhµn rçi ®Ó më réng quy m« cña doanh nghiÖp, t¨ng nguån vèn chñ së h÷u. Trong nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay ®· vµ ®ang xuÊt hiÖn nh÷ng c«ng ty cæ phÇn, ®ã lµ c«ng ty cæ phÇn nhµ níc vµ c«ng ty cæ phÇn t nh©n, ®Òu ®îc nhµ níc khuyÕn khÝch më réng. Thø ba : H×nh thøc thu nhËp tõ quü tiªu dïng c«ng céng: ®ã lµ phÇn thu nhËp mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc tõ quü tiªu dïng chung cña x· héi nh÷ng kho¶n u ®·i nhÊt ®Þnh nh trî cÊp, b¶o hiÓm, c¸c kho¶n u ®·i…§ã chÝnh lµ phÇn thu nhËp mµ chÝnh phñ trÝch ra tõ ng©n s¸ch nhµ níc ®Ó hç trî cho ngêi lao ®éng. §©y lµ h×nh thøc thu nhËp ph¶n ¸nh tÝnh nh©n ®¹o, quan t©m ®Õn ®êi sèng mäi tÇng líp nh©n d©n trong x· héi cña ®¶ng ta, nhÊt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay khi mµ nguån thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi cha cao. C¸c kho¶n trî cÊp , u ®·i ®¶m b¶o cho nh÷ng ngêi kh«ng cßn kh¶ n¨ng lao ®éng hoÆc bÞ tai n¹n lao ®éng mét cuéc sèng b×nh thêng tèi thiÓu… C¸c kho¶n b¶o hiÓm x· héi thêng chØ cã ë thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc, nã lµ nguån thu nhËp æn ®Þnh ®¶m b¶o cuéc sèng cho nh÷ng ngêi lao ®éng ®· ®Õn tuæi nghØ hu 11 : 2.3 Kinh nghiÖm thùc hiÖn ph©n phèi ë mét sè níc 2.3.1) Indonexia : ë Indonexia c¸c vÊn ®Ò chÝnh ®îc chÝnh phñ quan t©m lµ gi¸o dôc vµ t¹o viÖc lµm. Trong lÜnh vùc gi¸o dôc, chÝnh phñ mét mÆt chó träng t¨ng cêng gi¸o dôc phæ th«ng, mét mÆt ®a ra hÖ thèng ®µo t¹o quèc gia vÒ kü n¨ng híng nghiÖp. HÖ thèng nµy cã nhiÖm vô ®µo t¹o c«ng nh©n c¸c ngµnh nghÒ c¬ b¶n nh thªu, hµn, söa ch÷a xe h¬i, x©y dùng. Tõ nh÷ng n¨m 60 chÝnh phñ Indonexia ®· lu«n tiÕn hµnh c¸c ch¬ng tr×nh t¨ng cêng viÖc lµm ë khu vùc n«ng th«n víi mét phÇn kinh phÝ do ng©n s¸ch cÊp vµ phÇn kh¸c lµ viÖn trî cña n¬c ngoµi. Môc tiªu chÝnh cña ch¬ng tr×nh lµ t¨ng cêng s¶n xuÊt l¬ng thùc më ra c¸c c¬ héi viÖc lµm vµ t¹o ra sù ph©n phèi thu nhËp c«ng b»ng h¬n. Tuy nhiªn nhiÒu nhµ kinh tÕ cho r»ng, ë ®©y d©n chóng ngµy cµng phô thuéc nÆng nÒ h¬n vµo c¸c ch¬ng tr×nh cña chÝnh phñ hoÆc nãi c¸ch kh¸c nh©n d©n kh«ng n¾m v÷ng hoÆc lµm chñ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. ë Indonexia c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ cã ®ãng gãp to lín trong viÖc tiÕp cËn, gióp ®ì c¸c tÇng líp nghÌo khæ. Sù ra ®êi c¸c tæ chøc nµy, mét mÆt do nhu cÇu ph¶i bæ sung nh÷ng khiÕm khuyÕt trong nh÷ng ch¬ng tr×nh cña chÝnh phñ. MÆt kh¸c cã quan hÖ chÆt chÏ víi viÖc suy gi¶m c¸c nguån tµi trî tõ ng©n s¸ch do thu nhËp tõ dÇu löa gi¶m. Ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc nµy gåm bèn d¹ng chÝnh, huÊn luyÖn, nghiªn cøu, ph¸t triÓn thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh nh s¶n xuÊt, t vÊn… vÒ c¸c chøc n¨ng cña c¸c tæ chøc nµy táng viÖc gi¶m bít nghÌo khæ cã thÓ kÓ ®Õn lµ hç trî, bæ sung vµ lµm trung gian. Do tÝnh chÊt quan liªu nÆng nÒ, c¸c ch¬ng tr×nh cña chÝnh phñ cã thÓ kh«ng víi tíi c¸c vïng c¸c nhãm d©n c. Sù cã mÆt cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ ë nh÷ng n¬i bÞ bá trèng nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng.Víi t c¸ch lµ ngêi hç trî, c¸c tæ chøc nµy lµm chøc n¨ng céng sù thùc hiÖn c¸c ch¬ng tr×nh cña chÝnh phñ gióp ®ì c¸c tÇng líp nghÌo, víi t c¸ch lµ ngêi trung gian hä chuyÓn nh÷ng nguyÖn väng c¶u tÇng líp nghÌo ®Õn c¸c c¬ quan cña chÝnh phñ. 2.3.2 )Singapore : §Êt níc giµu cã vµ cã thu nhËp cao, viÖc gi¶m bít nghÌo khæ, chªnh lÖch thu nhËp l¹i cã nh÷ng ®iÓm kh¸c. Sù t¨ng trëng kinh tÕ cao vµ liªn tôc trong nhiÒu thËp niªn ®· lµm cho viÖc xo¸ bá nghÌo khæ ë ®©y Ýt nan gi¶i h¬n. Mét chiÕn lîc quan träng nh»m lµm gi¶m nghÌo khæ lµ ®Çu t vµo con ngêi. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, chÝnh phñ Singapore ®· cã nh÷ng cè g¾ng ®¸ng kÓ ®Ó t¨ng kü n¨ng vµ chÊt lîngcña toµn bé lîng lao ®éng, coi ®ã nh lµ mét phÇn cña c¶i c¸ch kinh tÕ cña chÝnh phñ. Chi phÝ cho gi¸o dôc t¨ng nhanh chñ yÕu lµ tËp trung cho c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc kü 12 thuËt, ®µo t¹o chuyªn ngµnh. MÆt kh¸c c¸c chÝnh s¸ch ®îc ¸p dông ®Òu khuyÕn khÝch c«ng nh©n cã tay nghÒ cao. Ë Singapore sù can thiÖp cña nhµ níc vµo thÞ trêng lao ®éng vµ gi¸o dôc cã t¸c dông to¹ nªn nguån vèn nh©n lùc trong c¸c hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n. C¸c biÖn ph¸p trªn kh«ng trùc tiÕp lo¹i bá møc thu nhËp thÊp vµ nh÷ng bÊt b×nh ®¼ng vÒ cña c¶i. Nã chØ gióp cho mäi c¸ nh©n cã ®îc viÖc lµm tèt víi thu nhËp xøng ®¸ng. 2.3.3 )Thailand : Trong c¸c níc ASIAN , Thailand vÉn ®îc coi lµ Ýt cã sù can thiÖp cña chÝnh phñ vµo ®êi sèng kinh tÕ h¬n c¶. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Thailand ®· thµnh c«ng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ. Tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ nhanh, tû lÖ sinh ®Î h¹ lµm cho thu nhËp theo ®Çu ngêi t¨ng mét c¸ch æn ®Þnh. Thailand ®· cã nhiÒu thµnh tùu trong viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô x· héi c¬ b¶n díi nhiªï h×nh thøc phong phó, cã môc ®Ých chung lµ n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng cho d©n chóng. Mét sè dÞch vô cã thÓ kÓ ®Õn lµ : 1. Phóc lîi cho nh÷ng khèn cïng trong x· héi. ë ®©y nh÷ng ngêi r¬i vµo hoµn c¶nh nan gi¶i cã thÓ ®îc cung cÊp tiÒn mÆt, hiÖn vËt, c¸c chØ dÉn hoÆc t vÊn. Mét ch¬ng tr×nh quan träng kh¸c lµ gióp ®ì v« danh vµ thÇm yªu ®èi víi nh÷ng phÇn tö khèn cïng do hoµn c¶nh kinh tÕ x· héi g©y ra. 2. Trî gióp gia ®×nh. H×nh thøc nµy nh»m môc ®Ých cñng cè gia ®×nh nh mét ®¬n vÞ c¬ b¶n cña x· héi. §èi tîng nµy lµ gia ®×nh thiÕu kh¶ n¨ng tù ®¶m b¶o ®îc cuéc sèng tèi thiÓu. 3. Phóc lîi trÎ em vµ thanh niªn. Phóc lîi nµy bao gåm c¸c dÞch vô cho trÎ em t¹i gia ®×nh khuyÕn khÝch c¸c gia ®×nh ch¨m sãc cho trÎ em lang thang c¬ nhì b¶o vÖ phóc lîi cho trÎ em h háng chèng bãc lét trÎ em vµ ch¨m sãc cã tæ chøc khi cÇn. 4. Trî gióp viÖc lµm vµ cho vay vèn, vèn ®îc cho vay kh«ng qu¸ 4000b¹t , kh«ng tÝnh l·i hoµn tr¶ trong 3 n¨m nh»m c¸c gia ®×nh tù t¹o viÖc lµm. 5. Phóc lîi ch¨m sãc vµ phôc håi chøc n¨ng cho nh÷ng ngêi tµn tËt. Tham gia ho¹t ®éng nµy lµ c¸c tæ chøc ch¨m sãc cho ngêi tµn tËt trªn 17 tuæi bÞ lÖ thuéc kh«ng cã bÖnh truyÒn nhiÔm, cã khuyÕt tËt nh mï, mÊt kh¶ n¨ng vÒ ch©n tay hoÆc cã bÖnh m·n tÝnh. Nh÷ng ngêi tµn tËt cßn ®îc d¹y nghÒ nh»m t¹o kh¶ n¨ng tham gia vµo lao ®éng theo nguyÖn väng cña hä. 6. Trî cÊp tai n¹n. C¸c n¹n nh©n cã thÓ ®îc hç trî b»ng tiÒn mÆt, hiÖn vËt hay dÞch vô tuú theo nhu cÇu cô thÓ cña tõng trêng hîp nh»m gióp hä vît qua tai ho¹ æn ®Þnh cuéc sèng. 13 Tãm l¹i kinh nghiÖm thùc tÕ cña c¸c níc vµ lý thuyÕt kinh tÕ hiÖn ®¹i ®· chøng minh r»ng, gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ vµ ph©n phèi thu nhËp cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau. T¨ng trëng kinh tÕ kh«ng chØ dÉn ®Õn sù giµu cã chung cña ®Êt níc, mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi gióp c¸c nhãm cã thu nhËp thùc hiÖn viÖc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo mÆt kh«ng thÓ cã t¨ng trëng kinh tÕ kÐo dµi nÕu kh«ng ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch ph©n phèi thu nhËp c«ng b»ng h¬n. ViÖc t¨ng thu nhËp cña ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n sÏ dÉn ®Õn më réng thÞ trêng tiªu thô nhiÒu lo¹i s¶n phÈm th«ng dông kÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn. ViÖc chÝnh phñ quan t©m ®Õn gi¸o dôc y tÕ vµ c¸c dÞch vô x· héi kh¸c cã t¸c dông n©ng cao chÊt lîng lao ®éng æn ®Þnh x· héi. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy ®Òu rÊt quan träng cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt tiÕp theo. §ã lµ nh÷ng kinh nghiÖm thùc tÕ hÕt søc quý b¸u ®ßi hái ®¶ng vµ nhµ níc ta ph¶i biÕt ch¾c läc vµ ¸p dông vµo nÒn kinh tÕ níc nhµ mét c¸ch linh ho¹t. 14 Ch¬ng II: Thùc tr¹ng quan hÖ ph©n phèi vµ mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m hoµn thiÖn quan hÖ ph©n phèi ë níc ta trong thêi gian tíi. I/ Thùc tr¹ng ph©n phèi theo lao ®éng ë ViÖt Nam . 1)Nh×n l¹i qu¸ khø- ph©n phèi theo lao ®éng trong thêi k× kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Trong thêi k× kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung ph©n phèi theo lao ®éngë ViÖt Nam ®· cã rÊt nhiÒu ®iÓm yÕu kÐm thÓ hiÖn t tëng nãng véi cña §¶ng ta muèn nhanh chãng ®¹t ®îc nÒn s¶n xuÊt cña chñ nghÜa x· héi mµ C¸c M¸c ®· nªu. Nh×n nhËn mét c¸ch kh¸ch quan cho ta thÊy. §¶ng vµ nhµ níc ®· xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nguyÖn väng chÝnh ®¸ng, tÊt c¶ v× nh©n d©n phôc vô nhng §¶ng ta ®· vËn dông t tëng cña M¸c mét c¸ch qu¸ m¸y mãc. X©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt tríc khi x©y dùng lùc lîng s¶n xuÊt- trong ®iÒu kiÖn ®Êt níc võa tho¸t khái chiÕn tranh tµn ph¸ lùc lîng s¶n xuÊt cßn nghÌo nµn l¹c hËu nhng níc ta ®· thiÕt lËp ngay chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt chÕ ®é së h÷u nhµ níc vµ kinh tÕ tËp thÓ. Nhµ níc nhÊn m¹nh sè lîng s¶n phÈm lµm ra mµ kh«ng qua t©m ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm. VÒ ngêi lao ®éng, nhµ níc c¨n cø vµo ngµy c«ng ®Ó tõ ®ã tiÕn hµnh ph©n phèi, kh«ng quan t©m ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng vµ tr×nh ®é tay nghÒ. ChÝnh nh÷ng lÝ do chñ quan ®ã nªn ®· t¹o ra nh÷ng bíc tr× trÖ trong nÒn kinh tÕ, kh«ng kÝch øng ®îc nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ngêi lao ®éng c¶m thÊy søc lao ®éng cña hä kh«ng ®îc ®¸nh gi¸ ®óng møc. B×nh qu©n x· héi, b×nh qu©n s¶n phÈm ®ã lµm cho ngêi lµm ®éng trÇy × kh«ng lµm hÕt søc lao ®éng cña m×nh hä chØ quan t©m ®Õn ngµy c«ng lao ®éng cña m×nh v× nhµ níc chØ c¨n cø duy nhÊt trªn ngµy c«ng ®ã ®Ó ph©n phèi s¶n phÈm. MÆt kh¸c trong qu¸ tr×nh ph©n phèi theo kiÓu tem phiÕu ®ã còng xuÊt hiÖn nhiÒu tiªu cùc nh “ Ngêi ®Õn tríc th× hëng miÕng ngon” thiªn vÞ mang tÝnh chÊt riªng t cña c¸n bé ph©n ph«i…KÏ hë ®ã lµm triÖt tiªu nh÷ng nh©n tè tÝch cùc trong nÒn kinh tÕ, nh÷ng con ngêi d¸m hi sinh v× ®Êt níc quªn m×nh trong lao ®éng. Cã kÎ dùa dÉm “ lµm b¸t nh¸o b¸o c¸o th× hay”. Thñ tiªu quan hÖ tiÒn hµng nÒn kinh tÕ kh«ng cã yÕu tè c¹nh tranh ®Ó ph¸t triÓn tõ c«ng b»ng x· héi chuyÓn sang b×nh qu©n x· héi. Trong hÖ thèng kinh tÕ, chØ bµo gåm kinh tÕ nhµ níc kinh tÕ tËp thÓ cßn kinh tÕ t nh©n th× bÞ chÌn Ðp kh«ng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. V× ®îc nhµ níc b¶o hé nªn sù ®éc quyÒn cña kinh tÕ nhµ níc ®· lµm yÕu tè c¹nh tranh trong nªn kinh tÕ bÞ triÖt tiªu.C¸c doanh nghiÖp nhµ níc lµm ¨n thêng xuyªn bÞ thua lç v× hä kh«ng quan t©m ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt do hä ®· cã nhµ níc g¸nh chÞu “ Lç 15 nhµ níc chÞu, l·i nhµ níc thu” v× sù kh«ng hiÖu qu¶ trong ho¹t s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc dÉn ®Õn ngêi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc cã møc thu nhËp kh«ng cao kh«ng ®¶m b¶o ®îc møc sèng. 2) TÝnh tÊt yÕu cña ph©n phèi theo lao ®éng trong c¬ chÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Nh×n nhËn thÊy nh÷ng yÕu kÐm khi chóng ta qu¸ dËp khu«n m« h×nh kinh tÕ mµ M¸c ®a ra §¶ng vµ nhµ níc ta ®· dÇn kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm yÕu ®ã tõng bíc c¶i tæ nÒn kinh tÕ theo quan ®iÓm cña M¸c nhng thÝch øng h¬n víi kinh tÕ thÞ trêng. §ã lµ viÖc lµm cÇn thiÕt cøu nguy cho nÒn kinh tÕ tho¸t khái t×nh tr¹ng cña kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Trong nÒn kinh tÕ më hiÖn nay chóng ta thiÕt lËp nhiÒu quan hÖ s¶n xuÊt míi nhng vÉn lÊy kinh tÕ nhµ níc, kinh tÕ tËp thÓ lµm chñ ®¹o ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®Ó tËn dông ®îc thÕ m¹nh cña tõng thµnh phÇn kinh tÕ ®ã. Do sù ®a d¹ng ®ã dÉn ®Õn thiÕt lËp c¸c quan hÖ ph©n phèi theo lao ®éng cã nhiÒu ®iÓm kh¸c so víi thêi k× kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Nhµ níc cho phÐp sù ho¹t ®éng cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ t¹o ra yÕu tè c¹nh tranh. Ngêi lao ®éng ngµy nay cã thÓ tù do t×m cho m×nh mét c«ng viÖc phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é cña m×nh.Quan hÖ ph©n phèi trong thêi k× nµy c«ng b»ng h¬n ®èi víi ngêi lao ®éng. Ngêi lµm nhiÒu th× hëng nhiÓu , ngêi lµm Ýt th× hëng Ýt ng¬× kh«ng lµm th× kh«ng hëng. Sù c«ng b»ng trong ph©n phèi lµ yÕu tè kÝch øng sù n©ng cao tay nghÒ, tr×nh ®é chuyªn m«n , v¨n ho¸ …kh«ng nh÷ng cña nh÷ng ngêi lao ®éng hiÖn thêi mµ cña mäi líp ngêi trong x· héi. Bëi v× xuÊt ph¸t tõ lîi Ých c¸ nh©n cña m×nh khi cµng ngµy sù ph©n phèi cµng c«ng b»ng h¬n. NÒn s¶n xuÊt ngµy cµng cã tr×nh ®é khoa häc kÜ thuËt cao h¬n ®ßi hái tr×nh ®é tay nghÒ cña ngêi lao ®éng ngµy mét cao h¬n, nÕu hä kh«ng tù th©n vËn ®éng , kh«ng b¾t kÞp víi sù thay ®æi ®ã th× chÝnh b¶n th©n hä sÏ bÞ nÒn s¶n xuÊt lo¹i trõ, x· héi lo¹i trõ. Khi tr×nh ®é tay nghÒ cña ngêi lao ®éng ®îc n©ng lªn kÕt qu¶ dÜ nhiªn lµ hä sÏ ®îc nÒn s¶n xuÊt chÊp nhËn vµ thu nhËp cña hä ngµy cµng cao, thu nhËp ®ã lµ thµnh qu¶ lao ®éng chÝnh ®¸ng víi tr×nh ®é cña hä vµ nã sÏ lµm cho møc sèng cña hä ngµy cµng cao. §ã còng chÝnh lµ môc tiªu vÜ m« cña nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i trong giai ®o¹n hiÖn nay sù bÊt c«ng trongph©n phèi theo lao ®éng ®· ®îc dì bá hoµn toµn. NÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay lu«n cã nh÷ng mÆt tr¸i cña nã vµ chóng ta cã thÓ nh×n nhËn thÊy nã ngay trong vÊn ®Ò ph©n phèi. Sù ®a d¹ng ho¸ vÒ h×nh thøc së h÷u cã mÆt tÝch cùc nhng còng cã mÆt tiªu cùc cña nã, qu¸ tr×nh së h÷u kh¸c nhau Êy sÏ t¹o ra qu¸ tr×nh ph©n phèi kh¸c nhau 16 gi÷a c¸c t©ng líp d©n c. Nh trong x· héi t b¶n mµ chóng ta ®· ®Ò cËp ch¾c ch¾n nã sÏ lµm xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng chªnh lÖch nhau vÒ thu nhËp. - Qu¸ tr×nh ®µo th¶i cña x· héi ®èi víi nh÷ng ngêi cã tay nghÒ thÊp tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp kÕt qu¶ lµ x· héi l¹i xuÊt hiÖn ngµy mét nhiÒu h¬n nh÷ng ngêi thÊt nghiÖp kh«ng cã c«ng ¨n viÖc lµm, trë thµnh nh÷ng g¸nh nÆng cho x· héi. - Trong qu¸ tr×nh ph©n phèi thµnh qu¶ lao ®éng ®Õn tay ngêi lao ®éngcòng cßn nhiÒu bÊt cËp thùc tÕ trong x· héi hiÖn nay vÉn cßn nhiÒu kÎ “ ngåi m¸t ¨n b¸t vµng” ®ã chÝnh lµ nh÷ng m¶nh vì cßn sãt l¹i cña thêi k× bao cÊp. C¸i t tëng kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp ®· ¨n s©u vµo t tëng mét sè ngêi, kÓ c¶ tÇng líp l·nh ®¹o. Khi ®Ò cËp ®Õn khÝa c¹nh kinh tÕ nhµ níc chóng ta thÊy kinh tÕ nhµ níc cha thùc sù lµ g¬ng mÉu ®Ó cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c noi theo, chóng ta thÊy ë ®ã vÉn cßn nhiÒu t×nh tr¹ng kh«ng lµm mµ hëng, lµm Ýt hëng nhiÒu, ngêi cã tr×nh ®é thÊp l¹i l·nh ®¹o ngêi cã tr×nh ®é cao h¬n, t×nh tr¹ng « dï mãc ngoÆc kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã vµ ngêi lao ®éng kh«ng ph¶i khi nµo còng ®îc hëng thµnh qu¶ lao ®éng mét c¸ch c«ng b»ng. 3) Nh÷ng gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò ph©n phèi theo lao ®éng ë níc ta. C¬ chÕ thÞ trêng ®· ®a l¹i nhiÒu thµnh tùu do c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®îc n¬i láng, t¹o ra c¬ héi ph¸t triÓn sèng ®éng nÒn kinh tÕ, n¨ng lùc s¶n xuÊt t¨ng ®¸ng kÓ. TÝnh chñ ®éng n¨ng ®éng ®îc ph¸t huy ë mäi ngêi vµ ë mäi lÜnh vùc c¬ may vÒ s¶n xuÊt vµ viÖc lµm ngµy cµng nhiÒu ngêi lao ®éng dÔ dµng t×m cho m×nh n¬i lµm viÖc theo tµi n¨ng së trêng vµ ®ång l¬ng hîp lý. Nhng nh ®· nãi ë trªnc¬ chÕ thÞ trêng còng ph¸t sinh nh÷ng quan hÖ nh÷ng chõng mùc míi gay g¾t gi÷a thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh- tËp thÓ víi c¸c thµnh ph©n kinh tÕ c¸ thÓ , t b¶n t nh©n, t b¶n níc ngoµi. Trong mèi quan hÖ nµynhµ níc kh«ng thÓ tËp trung ®Çu t bao cÊp , u ®·i cho kinh tÕ quèc doanh tËp thÓ nh tríc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¶i ®îc cïng b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt kinh tÕ quèc doanh còng kh«ng cßn lµ mét hÖ thèng kinh tÕ ®éc quyÒn nh xa, tuy thÕ m¹nh n¾m trong tay lùc lîng vËt chÊt kÜ thuËt quèc gia to lín. Nhng chóng ta thÊy r»ng trong giai ®o¹n hiÖn nay kinh tÕ nhµ níc vÉn cha ph¸t huy ®îc søc m¹nh cña nã vµ cha thÓ hiÖn ®îc vai trß trô cét trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn nµy.Trong khi ®ã kinh tÕ t nh©n t b¶n, kinh tÕ c¸ thÓ cã u thÕ nhiÒu h¬n vÒ ®Çu t vÒ trang thiÕt bÞ ®ang thÝch øng nhanh nh¹y víi c¬ chÕ thÞ trêng vµ ®ang ®¹t ®îc nh÷ng hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt kh¶ thi. §iÒu ®ã ®ßi hái nhµ níc ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc c¶i tæ nÒn kinh tÕ h¬n n÷a trong thêi gian tíi cô thÓ : 17 Mét lµ: cÇn ph¶i ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ quèc doanh, tËp thÓ v÷ng m¹nh cæ phÇn ho¸ réng r·i c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh ®ång thêi ban bè luËt ph¸ s¶n ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp lµm ¨n thua lç Hai lµ ta cÇn thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh m¹nh lµm c¬ së kinh tÕ – x· héi ®Ó thùc hiÖn nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng ®ång thêi víi viÖc thu hÑp ph¹m vi t¬ng ®èi sè lao ®éng nh©n viªn hëng biªn chÕ trong khu vùc kinh tÕ nhµ níc ®Ó tiÕt kiÖm ng©n s¸ch nhµ níc, tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p thi biªn chÕ c«ng chøc ®Ó t¹o ra sù phÊn ®Êu tr¸nh t tëng tr× trÖ cña c¸n bé c«ng nh©n viªn nhµ níc. Thø ba lµ ta cÇn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh lµm c¬ së t¹o lËp mét c¬ së h¹ tÇng ®Þnh híng XHCN. Kh«ng cã mét c¬ së h¹ tÇng nh thÕ, th× còng kh«ng cã mét nhµ níc mang b¶n chÊt v« s¶n cña d©n, do d©n vµ v× d©n ®îc. Trong nÒn kinh tÕ tËp trung mèi quan hÖ nµy tá râ tÝnh ®ång nhÊt t¬ng quan phï hîp sù ¨n khíp nhÞp nhµng. Trong c¬ chÕ thÞ trêng sù biÕn ®éng trong c¬ cÊu thµnh phÇn sù ®a d¹ng phøc t¹p vµ xu thÓ t¨ng cña khu vùc t nh©n , c¸ thÓ, t b¶n t¸c ®éng trùc tiÕp ngay vµo sù ra ®êi nhµ níc c¸ch m¹ng, díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n. M©u thuÉn ®· râ, nh÷ng nghÞch lý ph¸t sinh cßn nhiÒu nhng môc tiªu x· héi chñ nghÜa th× kh«ng bao giê ®îc tõ bá. Gi¶i ph¸p cho toµn bé vÊn ®Ò nµy lµ ph¶i thÊy râ ®îc mèi quan hÖ biÖn chøng kÐo c¸ch gi÷a ba nh©n tè (vÏ h×nh) KiÕn tróc thîng Nhµ níc tÇng x· héi cë së h¹ tÇng x· héi Kinh tÕ tËp thÞ trêng kinh tÕ Quèc doanh thÓ t nh©n Nh©n tè thø nhÊt, kinh tÕ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa chøa hai sung lùc: khu vùc kinh tÕ quèc doanh- tËp thÓ vµ khu vùc t nh©n c¸ thÓ t b¶n. Nh©n tè thø hai lµ c¬ chÕ thÞ trêng chøa hai sung lùc: søc m¹nh thÞ trêng vµ nh÷ng tiªu cùc cña nã, l¹i t¸c ®éng vµo tÊt c¶ c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng x· héi. Nh©n tè thø ba lµ nhµ níc ®· t¹o dùng trªn c¬ së h¹ tÇng vµ t¸c ®éng trë l¹i c¬ së h¹ tÇng x· héi. H¬n lóc nµo hÕt, trong c¬ chÕ thÞ trêng, nhµníc nh©n tè hµng ®Çu, th«ng qua §¶ng l·nh ®¹o nhµ níc c¬ quan qu¶n lý x· héi, hµnh ph¸p vµ t ph¸p, cã nghÜa vô 18 tËp hîp toµn bé nguån lùc trong vµ ngoµi níc nh»m ph¸t triÓn toµn diÖn kinh tÕ x· héi ®Êt níc. Thø t. níc ta ph¶i x©y dùng cho ®îc c¬ së kinh tÕ cña CNXN , b»ng con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, kÕt hîp nh÷ng bíc tiÕn tuÇn tù do xuÊt ph¸t ®iÓm cña níc ta thÊp “ nÒn kinh tÕ vÉn mang tÝnh chÊt n«ng nghiÖp l¹c hËu, c«ng nghiÖp nhá bÐ kÕt cÇu c¬ së h¹ tÇng kÐm ph¸t triªn. C¬ së kÜ thuËt cha cao” ®ång thêi ta ph¶i ®ãn ®Çu ®Ó h×nh thµnh nh÷ng mòi nhon ph¸t triÓn theo tr×nh ®é tiÕn tiÕn cña khoa häc c«ng nghÖ thÕ giíi t¹o nÒn t¶ng t¨ng trëng nhanh, hiÖu qu¶ cao vµ l©u bÒn cña toµn bé nÒn kinh tÕ. §¶m b¶o cho thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh ph¸t triÓn, hç trî ®¾c lùc cho kinh tÕ tËp thÓ®ñ søc dÉn d¾t c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c theo ®inh híng XHCN, t¹o ra c¬ së kinh tÕ x· héi ®Ó thùc hiÖn ph©n phèi vµ më réng ph©n phèi theo lao ®éng vµ tõng bíc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. CÇn ph¶i ®æi míi tËn gèc quan niÖm vµ ph¬ng ph¸p c«ng t¸c c¸n bé, tõ kh©u ®¸nh gi¸ , tuyÓn chän, sö dông, bè trÝ c¸n bé nhÊt lµ c¸n bé chñ chèt. Cuéc sèng míi ®ßi hái ph¶i tËp trung trong bé m¸y nhµ níc nh÷ng con ngêi cã tµi ®øc nhin xa thÊy réng d¸m lµm, d¸m chÞu tÝnh to¸n hiÖu qu¶, gi÷ nghiªm kØ c¬ng phÐp níc. §¸nh gi¸ lùa chon c¸n bé ph¶i c¨n cø vµo tiªu chuÈn c¬ b¶n. Nh÷ng ngêi cã b¶n lÜnh chÝnh trÞ kiªn ®Þnh víi môc tiªu vµ lÝ tëng cña §¶ng cã lèi sèng lµnh m¹nh cÇn kiÖm liªm chÝnh, gÇn gòi quÇn chóng, cã n¨ng lùc vµ phÈm chÊt ngang tµm nhiÖm cô. Ph¶i d©n chñ ho¸ c«ng t¸c c¸n bé, míi tr¸nh ®îc t thï, phe c¸nh hä hµng gia thÕ, bÌ ph¸i, míi ®Ò cao ®îc yªu cÇu tuyÓn chän thËn träng c«ng t©m. TÊt c¶ l¹i g¾n víi c«ng t¸c ®µo t¹o båi dìng theo chøc danh ®Ó t¹o ra ®îc nh÷ng con ngêi cña XHCN ®óng nh lêi B¸c ®· d¹y “ Muèn x©y dùng chñ nghÜa x· héi ph¶i cã con ngêi x· héi chñ nghÜa”. Gi¶i quyÕt ®èi víi h×nh thøc ph©n phèi tiÒn l¬ng vµ lîi nhuËn Suy ®Õn cïng vÊn ®Ò ph©n phèi thu nhËp, ph©n phèi lîi Ých kinh tÕ cho ngêi lao ®éng, tËp thÓ vµ x· héi ®îc gi¶i quyÕt nh thÕ nµo cho c«ng b»ng so víi sù ®ãng gãp vÒ lao ®éngtrong qu¸ tr×nh t¹o ra lîi Ých kinh tÕ. Mét nÒn kinh tÕ ®¹t ®îc tèc ®é t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn ngµy cµng cao hoµn toµn cã ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó gi¶i quyÕt tèt c¸c lîi Ých kinh tÕ. §Õn lît m×nh, viÖc gi¶i quyÕt tèt c¸c lîi Ých kinh tÕ l¹i t¹o ra ®éng lùc míi cho sù ph¸t triÓn. CÇn ®æi míi c¬ chÕ h×nh thµnh vµ ph©n phèi lîi nhuËn: vª c¬ chÕ h×nh thµnh lîi nhuËn kh«ng nªn x¸c ®inh lîi nhuËn b×nh qu©n theo cÊu thµnh gi¸ thµnh nh tríc ®©y. Nhµ níc nªn quy ®Þnh vµ ®iÒu chØnh l¹i tØ lÖ lîi nhuËn ®Þnh møc kh¸c nhau. Nhµ níc nªn n©ng tØ lÖ lîi nhuËn ®Þnh møc, cßn ®èi víi 19 nh÷ng s¶n phÈm tÝnh gi¸ trÞ lín, s¶n phÈm ®éc quyÒn , nhµ níc nªn h¹ tØ lÖ lîi nhuËn ®Þnh møc. Khi ®ã sÏ gãp phÇn gi¶i quyÕt dÇn nh÷ng bÊt b×nh ®¼ng trong viÖc thu vµ ph©n phèi lîi nhuËn tríc ®©y. Bªn c¹nh ®ã nhµ níc cÇn th«ng qua bé m¸y qu¶n lý thùc hiÖn viÖc kiÓm tra, kiÓm kª, kiÓm s¸t ®Ó n¾m chÝnh x¸c c¸c nguån vèn cña c¸c doanh nghiÖp. Trªn c¬ së ®ã buéc c¸c ®¬n vÞ ph¶i ®i vµo ho¹t ®éng thùc sù hiÖu qu¶ h¬n II)VÊn ®Ò ph©n phèi thu nhËp ë níc ta hiÖn nay 1/ VÊn ®Ò ph©n phèi thu nhËp ë níc ta hiÖn nay. 1.1/ Thùc tr¹ng chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng 1.1.1/ NhËn ®Þnh chung vÒ chÕ ®é chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n viªn chøc tríc th¸ng 9/1985. NÒn kinh tÕ níc ta tõ tríc th¸ng 9 n¨m 1985 lµ nÒn kinh tÕ theo kiÓu kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp. ChÕ ®é tiÒn l¬ng trong giai ®o¹n nµy mang tÝnh chÊt hiÖn vËt nhiÒu th«ng qua tem phiÕu. §ång thêi nhµ níc duy tr× chÕ ®é b¸n cung cÊp vÒ nhµ ë, ®iÖn, níc sinh ho¹t. Hµng th¸ng c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc chØ ph¶i tr¶ tiÒn nhµ, ®iÖn níc sinh ho¹t b»ng 1 % ®Õn 5 % tuú theo møc l¬ng vµ chøc vô theo chÕ ®é tÝnh c«ng, tÝnh ®iÓm nªn kh«ng khuyÕn khÝch ®îc ngêi lao ®éng lµm viÖc hÕt n¨ng lùc cña m×nh. H×nh thøc tiÒn l¬ng nµy sím mang tÝnh bÊt cËp, do s¶n phÈm ®îc ph©n phèi ®«i khi kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu ngêi lao ®éng. Gi¸ c¶ sinh ho¹t ngµycµng cao nhng tiÒn l¬ng danhnghÜa kh«ng t¨ng nªn tiÒn l¬ng thùc tÕ ngµy cµng gi¶m sót v× tiÒn l¬ng. Nh×n chung trong thêi k× nµy chÕ ®é tiÒn l¬ng võa b»ng tiÒn vµ hiÖn vµ b»ng hiÖn vËt víi gi¸ qu¸ thÊp võa ch¾p v¸ vµ võa b×nh qu©n kÐo dµi qu¸ l©u nªn ®· g©y ra nhiÒu tiªu cùc trong tæ chøc, qu¶n lý ngêi lao ®éng, trong lÜnh vùc ph©n phèi lu th«ng kh«ng ph¸t huy ®îc tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña nh÷ng ngêi lao ®éng còng nh tËp thÓ s¶n xuÊt 1.1.2. Qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh chÕ ®é tiÒn c«ng tiÒn l¬ng sau khi ban hµnh nghÞ ®Þnh 235/HD-BT & nh÷ng u nhîc ®iÓm. Cïng víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu, bao cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ víi c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, tÊt yÕu ph¶i ®æi míi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cò tríc ®©y cho phï hîp víi c¬ cÊu vµ c¬ chÕ míicña nÒn kinh tÕ. Trong ®ã chÝnh s¸ch tiÒn c«ng vµ tiÒn l¬ng lao ®éng lµ hÕt søc cÇn thiÕt, nã thÓ hiÖn quan ®iÓm cña §¶ng vµ nhµ níc ta trong sù h×nh thµnh vµ ph©n phèi thu nhËp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta. 20