Môc lôc
PhÇn më ®Çu
Néi dung:
Ch¬ng I: Sù nhËn thøc vÒ lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt vµ qui luËt
quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é vµ tÝnh chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt.
I-/ §«i nÐt vÒ lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt.
+ Lùc lîng s¶n xuÊt lµ g×? Quan hÖ s¶n xuÊt ®îc hiÓu nh thÕ nµo.
II/ Quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é
ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
1 - Quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt m©u thuÉn hay phï hîp.
2 - NhËn thøc vÒ ph¹m trï h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi céng s¶n chñ nghÜa.
Ch¬ng II: Sù vËn dông qui luËt s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh
®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
I/ Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong
giai ®o¹n hiÖn nay cña níc ta.
II/ C«ng nghiÖp ho¸ sù vËn dông tuyÖt vêi cña qui luËt trong sù
nghiÖp ®æi míi hiÖn nay ë níc ta.
- Häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi c¬ së lý luËn cña sù
nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸.
KÕt luËn:
- Nh÷ng t tëng c¬ b¶n cña ®Ò tµi.
- KiÕn nghÞ.
1
PhÇn më ®Çu
Tõ khi con ngêi míi xuÊt hiÖn trªn hµnh tinh ®· tr¶i qua n¨m ph¬ng thøc
s¶n xuÊt ®ã lµ: Nguyªn thuû, chiÕm h÷u n« lÖ, x· héi phong kiÕn, x· héi chñ
nghÜa, t b¶n chñ nghÜa. T duy nhËn thøc cña con ngêi kh«ng dõng l¹i ë mét
chç mµ theo thêi gian t duy cña con ngêi cµng ph¸t triÓn cµng hoµn thiÖn h¬n.
Tõ ®ã kÐo theo sù thay ®æi ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt còng nh c¬ së s¶n xuÊt.
Tõ khi s¶n xuÊt chñ yÕu b»ng h¸i lîm s¨n b¾t, tr×nh ®é khoa häc kü thuËt l¹c
hËu th× ngµy nay tr×nh ®é khoa häc ®¹t tíi møc tét ®Ønh. Kh«ng Ýt c¸c nhµ
khoa häc, c¸c nhµ nghiªn cøu ®æ søc bá c«ng cho c¸c vÊn ®Ò nµy cô thÓ lµ
nhËn thøc con ngêi, trong ®ã cã trêng ph¸i triÕt häc. Víi ba trêng ph¸i trong
lÞch sö ph¸t triÓn cña m×nh chñ nghÜa duy vËt, chñ nghÜa duy t©m vµ trêng ph¸i
nhÞ nguyªn luËn. Nhng hä ®Òu thèng nhÊt r»ng thùc chÊt cña triÕt häc ®ã lµ sù
thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc lîng s¶n xuÊt nh thèng
nhÊt gi÷a hai mÆt ®èi lËp t¹o nªn chØnh thÓ cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. T¸c ®éng
qua l¹i biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n xuÊt ®îc m¸c vµ
¡nghen kh¸i qu¸t thµnh qui luËt vÒ sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc
lîng s¶n xuÊt. Tõ nh÷ng lý luËn trªn ®a M¸c - ¡nghen v¬n lªn ®Ønh cao trÝ tuÖ
cña nh©n lo¹i. Kh«ng chØ trªn ph¬ng diÖn triÕt häc mµ c¶ chÝnh trÞ kinh tÕ häc
vµ chñ nghÜa céng s¶n khoa häc. Díi nh÷ng h×nh thøc vµ møc ®é kh¸c nhau,
dï con ngêi cã ý thøc vµ møc ®é kh¸c nhau, dï con ngêi cã ý thøc ®îc hay
kh«ng th× nhËn thøc cña hai «ng hay qui luËt hai «ng vÉn xuyªn suèt lÞch sö
ph¸t triÓn.
BiÖn chøng quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc lîng s¶n xuÊt t¹o ®iÒu kiÖn cho sinh
viªn nãi chung vµ em nãi riªng cã ®îc mét nhËn thøc vÒ s¶n xuÊt x· héi. §ång
thêi më mang ®îc nhiÒu lÜnh vùc vÒ kinh tÕ. ThÊy ®îc vÞ trÝ, ý nghÜa cña nã. Em
m¹nh d¹n ®a ra nhËn ®Þnh cña m×nh vÒ ®Ò tµi: "Sù nhËn thøc vµ vËn dông qui
luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt
trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi". Tuy nhiªn tr×nh ®é nhËn thøc hiÓu
biÕt vÒ mäi mÆt cßn h¹n chÕ, nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Em mong
nhËn ®îc sù chØ b¶o cña thÇy c« vµ ý kiÕn ®ãng gãp cña b¹n ®ång häc. Em xin
ch©n thµnh c¶m ¬n !
2
Néi dung
Ch¬ng I
Sù nhËn thøc vÒ lùc l îng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n
xuÊt
vµ qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt
vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l îng s¶n xuÊt.
I/ §«i nÐt vÒ lùc l îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt.
1. Lùc lîng s¶n xuÊt lµ g×?
Lùc lîng s¶n xuÊt lµ toµn bé nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt do x· héi t¹o ra, tríc
hÕt lµ c«ng cô lao ®éng vµ nh÷ng ngêi lao ®éng víi kinh ngiÖm vµ thãi quen
lao ®éng nhÊt ®Þnh ®· sö dông nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt ®ã ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt
chÊt cho x· héi.
Tõ thùc tr¹ng ®ã lý luËn vÒ lùc lîng s¶n xuÊt cña x· héi ®îc C.M¸c nªu
lªn vµ ph¸t triÓn mét c¸ch s©u s¾c trong c¸c t¸c phÈm chuÈn bÞ cho bé "T b¶n"
vµ chÝnh trong bé "T b¶n" M¸c ®· tr×nh bµy hÕt søc râ rµng quan ®iÓm cña
m×nh vÒ c¸c yÕu tè cÊu thµnh lùc lîng s¶n xuÊt cña x· héi trong ®ã bao gåm
søc lao ®éng vµ t liÖu s¶n xuÊt. §èi víi M¸c cïng víi t liÖu lao ®éng ®èi víi
lao ®éng còng thuéc vÒ t liÖu s¶n xuÊt, cßn trong t liÖu lao ®éng tøc lµ tÊt c¶
nh÷ng yÕu tè vËt chÊt mµ con ngêi sö dông ®Ó t¸c ®éng vµ ®èi tîng lao ®éng
nh c«ng cô lao ®éng, nhµ xëng, ph¬ng tiÖn lao ®éng, c¬ së vËt chÊt kho tµng...
th× vai trß quan träng h¬n c¶ thuéc vÒ c«ng cô lao ®éng. C«ng cô lao ®éng lµ
yÕu tè quan träng nhÊt linh ho¹t nhÊt cña t liÖu s¶n xuÊt. Mäi thêi ®¹i muèn
®¸nh gi¸ tr×nh ®é s¶n xuÊt th× ph¶i dùa vµo t liÖu lao ®éng. Tuy nhiªn yÕu tè
quan träng nhÊt trong lùc lîng s¶n xuÊt chÝnh lµ con ngêi cho dï nh÷ng t liÖu
lao ®éng ®îc t¹o ra tõ tríc cã søc m¹nh ®Õn ®iÒu vµ ®èi tîng lao ®éng cã
phong phó nh thÕ nµo th× con ngêi vÉn lµ bËc nhÊt.
LÞch sö loµi ngêi ®îc ®¸nh dÊu bëi c¸c mèc quan träng trong sù ph¸t triÓn
cña lùc lîng s¶n xuÊt tríc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng. Sau bíc ngoÆt sinh häc, sù
xuÊt hiÖn c«ng cô lao ®éng ®¸nh dÊu mét bíc ngoÆt kh¸c trong sù chuyÓn tõ
vîn thµnh ngêi. Tõ kiÕm sèng b»ng s¨n b¾t h¸i lîm sang ho¹t ®éng lao ®éng
thÝch nghi víi tù nhiªn vµ dÇn dÇn c¶i t¹o tù nhiªn. Tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp
c«ng nghÖ l¹c hËu chuyÓn lªn c¬ khÝ ho¸ s¶n xuÊt. Sù ph¸t triÓn lùc lîng s¶n
xuÊt trong giai ®o¹n nµy kh«ng chØ giíi h¹n ë viÖc t¨ng mét c¸ch ®¸ng kÓ sè lîng thuÇn tuý víi c¸c c«ng cô ®· cã mµ chñ yÕu lµ ë viÖc t¹o ra nh÷ng c«ng
cô hoµn toµn míi sö dông c¬ b¾p con ngêi. Do ®ã con ngêi ®· chuyÓn mét
phÇn c«ng viÖc n¨ng nhäc cho m¸y mãc cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy c¸c n¨ng lùc
kh¸c cña m×nh.
ë níc ta tõ tríc tíi nay nÒn kinh tÕ lÊy n«ng nghiÖp lµm chñ yÕu, nªn
tr×nh ®é khoa häc kü thuËt kÐm ph¸t triÓn. HiÖn thêi chóng ta ®ang ë trong
3
t×nh tr¹ng kÕ thõa nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt võa nhá nhoi, võa l¹c hËu so víi
tr×nh ®é chung cña thÕ giíi, h¬n n÷a trong mét thêi gian kh¸ dµi, nh÷ng lùc lîng Êy bÞ k×m h·m, ph¸t huy t¸c dông kÐm. Bëi vËy §¹i héi lÇn thø VI cña
§¶ng ®Æt ra nhiÖm vô lµ ph¶i "Gi¶i phãng mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt hiÖn cã. Khai
th¸c mäi kh¶ n¨ng tiÒm tµng cña ®Êt níc, sö dông cã hiÖu qu¶ sù gióp ®ì
quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc lîng s¶n xuÊt. MÆt kh¸c chóng ta ®ang ë
trong giai ®o¹n míi trong sù ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ®ang
chøng kiÕn nh÷ng biÕn ®æi c¸ch m¹ng trong c«ng nghÖ. ChÝnh ®iÒu nµy ®ßi
hái chóng ta lùa chän mét mÆt tËn dông c¸i hiÖn cã mÆt kh¸c nhanh chãng
tiÕp thu c¸i míi do thêi ®¹i t¹o ra nh»m dïng chóng ®Ó nh©n nhanh c¸c nguån
lùc tõ bªn trong. NÕu ph©n tÝch mét c¸ch kh¸ch quan th× râ rµng lùc lîng s¶n
xuÊt cña ta ®ang øng víi c¶ ba giai ®o¹n ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt trong
nÒn v¨n minh loµi ngêi. Thùc tÕ hiÖn nay trong nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt c«ng cô
thñ c«ng vÉn ®ang lµ chñ yÕu, lao ®éng nÆng ®ang chiÕm tØ lÖ cao, ®Õn nay
vÉn cha hoµn thµnh c¬ khÝ ho¸ vµ thùc tÕ cha biÕt khi nµo míi xong. CÇn
kh¼ng ®Þnh mét vÊn ®Ò cã tÝnh quy luËt lµ trong lÞch sö bao giê còng cã sù ®an
xen cña tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau trong tõng yÕu tè cÊu thµnh lùc lîng s¶n
xuÊt.
Tuy nhiªn trªn thùc tÕ song song víi t×nh tr¹ng l¹c hËu trong ph¹m vi hÑp
nhÊt ®Þnh, chóng ta ®ang dÇn dÇn ®i lªn víi tù ®éng ho¸, sö dông thµnh th¹o
m¸y mãc vi tÝnh... §èi tîng lao ®éng thÊp kÐm ®ang ®îc bæ sung. ChÝnh v× lÏ
®ã mµ sÏ kh«ng cã c©u tr¶ lêi ®¬n thuÇn vÒ viÖc chØ nªn ph¸t triÓn lo¹i t liÖu
s¶n xuÊt nµo, c«ng cô g× vµ ®èi tîng lao ®éng nµo lµ chÝnh.
2. Quan hÖ s¶n xuÊt ®îc hiÓu ra sao:
Quan hÖ s¶n xuÊt lµ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi con ngêi trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt cña x· héi, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt con ng êi
ph¶i cã nh÷ng quan hÖ, con ngêi kh«ng thÓ t¸ch khái céng ®ång. Nh vËy viÖc
ph¶i thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ trong s¶n xuÊt tù nã ®· lµ vÊn ®Ò cã tÝnh qui
luËt råi. Nh×n tæng thÓ quan hÖ s¶n xuÊt gåm ba mÆt.
- ChÕ ®é së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt tøc lµ quan hÖ gi÷a ngêi ®èi víi t liÖu
s¶n xuÊt, nãi c¸ch kh¸c t liÖu s¶n xuÊt thuéc vÒ ai.
- ChÕ ®é tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh, tøc lµ quan hÖ gi÷a ngêi
víi ngêi trong s¶n xuÊt vµ trao ®æi cña c¶i vËt chÊt nh ph©n c«ng chuyªn moon
ho¸ vµ hîp t¸c ho¸ lao ®éng quan hÖ gi÷a ngêi qu¶n lý víi c«ng nh©n.
- ChÕ ®é ph©n phèi s¶n xuÊt, s¶n phÈm tøc lµ quan hÖ chÆt chÏ víi nhau
vµ cïng mét môc tiªu chung lµ sö dông hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ t liÖu s¶n xuÊt
®Ó lµm cho chóng kh«ng ngõng ®îc t¨ng trëng, thóc ®Èy t¸i s¶n xuÊt më réng,
n©ng cao phóc lîi ngêi lao ®éng. §ãng gãp ngµy cµng nhiÒu cho nhµ níc x·
héi chñ nghÜa.
4
Trong c¶i t¹o vµ cñng cè quan hÖ s¶n xuÊt vÊn ®Ò quan träng mµ ®¹i héi
VI nhÊn m¹nh lµ ph¶i tiÕn hµnh c¶ ba mÆt ®ång bé: chÕ ®é së h÷u, chÕ ®é
qu¶n lý vµ chÕ ®é ph©n phèi kh«ng nªn coi träng mét mÆt nµo c¶ vÒ mÆt lý
luËn, kh«ng nghi ngê g× r»ng: chÕ ®é së h÷u lµ nÒn t¶ng quan hÖ s¶n xuÊt . Nã
lµ ®Æc trng ®Ó ph©n biÖt ch¼ng nh÷ng c¸c quan hÖ s¶n xuÊt kh¸c nhau mµ cßn
c¸c thêi ®¹i kinh tÕ kh¸c nhau trong lÞch sö nh møc ®· nãi.
- Thùc tÕ lÞch sö cho thÊy râ bÊt cø mét cuéc c¸ch m¹ng x· héi nµo ®Òu
mang mét môc ®Ých kinh tÕ lµ nh»m b¶o ®¶m cho lùc lîng s¶n xuÊt cã ®iÒu
kiÖn tiÕp tôc ph¸t triÓn thuËn lîi vµ ®êi sèng vËt chÊt cña con ngêi còng ®îc
c¶i thiÖn. §ã lµ tÝnh lÞch sö tù nhiªn cña c¸c qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn gi÷a c¸c
h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi trong qu¸ khø vµ còng lµ tÝnh lÞch sö tù nhiªn cña
thêi kú qu¸ ®é tõ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi t b¶n chñ nghÜa sang h×nh th¸i kinh
tÕ - x· héi céng s¶n chñ nghÜa.
- Vµ xÐt riªng trong ph¹m vi mét quan hÖ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh th× tÝnh chÊt
cña së h÷u còng quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt cña qu¶n lý vµ ph©n phèi. MÆt kh¸c
trong mçi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi nhÊt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ bao
giê còng gi÷ vai trß chi phèi c¸c quan hÖ s¶n xuÊt kh¸c Ýt nhiÒu c¶i biÕn chóng
®Ó ch¼ng nh÷ng chóng khong ®èi lËp mµ cßn phôc vô ®¾c lùc cho sù tån t¹i vµ
ph¸t triÓn cña chÕ ®é kinh tÕ - x· héi míi.
NÕu suèt trong qu¸ khø, ®· kh«ng cã mét cuéc chuyÓn biÕn nµo tõ h×nh
th¸i kinh tÕ - x· héi sang h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi kh¸c hoµn toµn lµ mét qu¸
tr×nh tiÕn ho¸ ªm ¶, th× thêi kú qu¸ ®é tõ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi t b¶n chñ
nghÜa hoÆc tríc t b¶n chñ nghÜa sang h×nh th¸i kinh tÕ céng s¶n chñ nghÜa
(CSCN) trong thêi ®¹i ngµy nay cµng kh«ng thÓ lµ mét qu¸ tr×nh ªm ¶. Chñ
nghÜa M¸c - Lªnin cha bao giê coi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi nµo ®· tån t¹i kÓ
tõ tríc ®Õn nay lµ chuÈn nhÊt. Trong mçi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cïng víi
mét quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ, ®iÓn h×nh cßn tån t¹i nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt
phô thuéc, lçi thêi nh lµ tµn d cña x· héi cò. Ngay ë c¶ c¸c níc t b¶n chñ
nghÜa ph¸t triÓn nhÊt còng kh«ng chØ cã mét quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa
thuÇn nhÊt. TÊt c¶ c¸c t×nh h×nh trªn ®Òu b¾t nguån tõ ph¸t triÓn kh«ng ®Òu vÒ
lùc lîng s¶n xuÊt kh«ng nh÷ng gi÷a c¸c níc kh¸c nhau mµ cßn gi÷a c¸c vïng
vµ c¸c ngµnh kh¸c nhau cña mét níc. ViÖc chuyÓn tõ quan hÖ s¶n xuÊt lçi thêi
lªn cao h¬n nh C. M¸c nhËn xÐt: "Kh«ng bao giê xuÊt hiÖn tríc khi nh÷ng
®iÒu kiÖn tån t¹i vËt chÊt cña nh÷ng quan hÖ ®ã cha chÝn muåi..." ph¶i cã mét
thêi kú lÞch sö t¬ng ®èi l©u dµi míi cã thÓ t¹o ra ®iÒu kiÖn vËt chÊt trªn.
3. NhËn thøc vÒ ph¹m trï h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi céng s¶n.
B¾t nguån tõ nhËn thøc vÒ qui luËt ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi lµ mét
qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn, ®ång thêi xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn míi cña thùc
5
tÕ lÞch sö hiÖn nay cã thÓ kh¼ng ®Þnh c¸c níc chËm ph¸t triÓn còng cã kh¶
n¨ng tiÕn lªn CNXH tïy theo hoµn c¶nh vµ kh¶ n¨ng cña m×nh. Kh¶ n¨ng qu¸
®é lªn CNXH nµy thêng ®îc gäi lµ con ®êng qu¸ ®é gi¸n tiÕp lªn CNXH, con
®êng bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa. Con ®êng ph¸t triÓn
theo kh¶ n¨ng nµy cßn ®îc gäi lµ con ®êng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
Theo kinh nghiÖm thùc tÕ cña Lªnin ®©y lµ mét con ®êng kh¸ l©u dµi ph¶i qua
nhiÒu bíc trung gian, ph¸t triÓn qua ®Êu tranh giai cÊp rÊt phøc t¹p. Sù ®i lªn
ph¶i cã sù ñng hé vµ gióp ®ì bªn ngoµi kÓ c¶ c¬ së s¶n xuÊt. Tríc hÕt trong níc ®ã cÇn cã mét §¶ng cña giai cÊp v« s¶n l·nh ®¹o, mét ®¶ng cã quan hÖ mËt
thiÕt "sèng cßn" víi d©n. Tõ ®ã tæ chøc ¸p dông l·nh ®¹o trong ®ã cã c¶ vËn
dông qui luËt s¶n xuÊt phï hîp víi níc ®ã mét c¸ch tÝch cùc ®Ó kh«ng ngõng
tiÕn bíc.
II- Qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh
®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
1. Quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt m©u thuÉn hay phï hîp.
Trong t¸c phÈm gãp phÇn phª ph¸n khoa kinh tÕ - chÝnh trÞ n¨m 1859
C.M¸c viÕt "Trong sù s¶n xuÊt x· héi ra ®êi sèng cña m×nh, con ngêi ta cã
nh÷ng quan hÖ nhÊt ®Þnh, tÊt yÕu kh«ng phô thuéc ý muèn cña hä, tøc nh÷ng
quan hÖ s¶n xuÊt. Nh÷ng qui luËt nµy phï hîp víi mét tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt
®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt. Nh÷ng quan hÖ nµy phï hîp víi mét tr×nh ®é ph¸t
triÓn nhÊt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt vËt chÊt cña hä..." Ngêi ta thêng coi t tëng nµy cña M¸c lµ t tëng vÒ "Qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt
vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt".
Cho ®Õn nay hÇu nh qui luËt nµy ®· ®îc kh¼ng ®Þnh còng nh c¸c nhµ
nghiªn cøu triÕt häc M¸c xÝt. Kh¸i niÖm "phï hùop" ®îc hiÓu víi nghÜa chØ
phï hîp míi tèt, míi hîp qui luËt, kh«ng phï hîp lµ kh«ng tèt, lµ tr¸i qui luËt.
Cã nhiÒu vÊn ®Ò mµ nhiÒu lÜnh vùc ®Æt ra víi tõ "phï hîp" nµy. C¸c mèi quan
hÖ trong s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu d¹ng thøc kh¸c nhau mµ nh×n mét c¸ch tæng
qu¸t th× ®ã lµ nh÷ng d¹ng quan hÖ s¶n xuÊt vµ d¹ng nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt tõ
®ã h×nh thµnh nh÷ng mèi lien hÖ chñ yÕu c¬ b¶n lµ mèi liªn hÖ gi÷a quan hÖ
s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. Nhng mèi liªn hÖ gi÷a
hai yªu tè c¬ b¶n nµy lµ g×? Phï hîp hay kh«ng phï hîp. Thèng nhÊt hay m©u
thuÉn? Tríc hÕt cÇn x¸c ®Þnh kh¸i niÖm phï hîp víi c¸c ý nghÜa sau.
- Phï hîp lµ sù c©n b»ng, sù thèng nhÊt gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp hay "sù yªn
tÝnh" gi÷a c¸c mÆt.
- Phï hîp lµ mét xu híng mµ nh÷ng dao ®éng kh«ng c©n b»ng sÏ ®¹t tíi.
Trong phÐp biÖn chøng sù c©n b»ng chØ lµ t¹m thêi vµ sù kh«ng c©n b»ng
lµ tuyÖt ®èi. ChÝnh ®©ylµ nguån gèc t¹o nªn sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn . Ta biÕt
6
r»ng trong phÐp biÖn chøng c¸i t¬ng ®èi kh«ng t¸ch khái c¸i tuyÖt ®èi nghÜa lµ
gi÷a chóng kh«ng cã mÆt giíi h¹n x¸c ®Þnh. NÕu chóng ta nh×n nhËn mét c¸ch
kh¸c cã thÓ hiÓu sù c©n b»ng nh mét sù ®øng im, cßn sù kh«ng c©n b»ng cã
thÓ hiÓu nh sù vËn ®éng. Tøc sù c©n b»ng trong s¶n xuÊt chØ lµ t¹m thêi cßn
kh«ng c©n b»ng kh«ng phï hîp gi÷a chóng lµ tuyÖt ®èi. ChØ cã thÓ quan niÖm
®îc sù ph¸t triÓn chõng nµo ngêi ta thõa nhËn tÝnh ch©n lý vÜnh h»ng cña sù
vËn ®éng. Còng v× vËy chØ cã thÓ quan niÖm ®îc sù ph¸t triÓn chõng nµo ngêi
ta thõa nhËn, nhËn thøc ®îc sù ph¸t triÓn trong m©u thuÉn cña lùc lîng s¶n
xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt chõng nµo ta thõa nhËn tÝnh vÜnh viÔn kh«ng phï hîp
gi÷a chóng.
Tõ nh÷ng lý luËn ®ã ®i ®Õn thùc t¹i níc ta còng vËy víi qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn lÞch sö l©u dµi cña m×nh tõ thêi ®å ®¸ ®Õn nay thêi v¨n minh hiÖn ®¹i. Níc ta ®i tõ sù kh«ng phï hîp hay sù l¹c hËu tõ tríc lªn ®Õn nay nÒn v¨n minh
®Êt níc. Tuy nhiªn qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh
®i tõ sù kh«ng phï hîp ®Õn sù phï hîp, nhng tr¹ng th¸i phï hîp chØ lµ sù t¹m
thêi, ng¾n ngñi, ý muèn t¹o nªn sù phï hîp vÜnh h»ng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt
víi quan hÖ s¶n xuÊt lµ tr¸i tù nhiªn, lµ thñ tiªu c¸i kh«ng thñ tiªu ®îc, tøc lµ
sù vËn ®éng.
Tãm l¹i, cã thÓ nãi thùc chÊt cña qui luËt vÒ mèi quan hÖ gi÷a lùc lîng
s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ qui luËt m©u thuÉn. Sù phï hîp gi÷a chóng chØ
lµ mét c¸i trôc, chØ lµ tr¹ng th¸i yªn tÜnh t¹m thêi, cßn sù vËn ®éng, dao ®éng
sù m©u thuÉn lµ vÜnh viÔn chØ cã kh¸i niÖm m©u thuÉn míi ®ñ kh¶ n¨ng v¹ch
ra ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn míi cã thÓ cho ta hiÓu ®îc sù vËn ®éng cña qui
luËt kinh tÕ.
2. Qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
TÊt c¶ chóng ta ®Òu biÕt, quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt lµ hai mÆt
hîp thµnh cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt cã t¸c ®éng qua l¹i biÖn chøng víi nhau.
ViÖc ®Èy quan hÖ s¶n xuÊt lªn qu¸ xa so víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn
cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ mét hiÖn tîng t¬ng ®èi phæ biÕn ë nhiÒu níc x©y dùng
x· héi chñ nghÜa. Nguån gèc cña t tëng sai lÇm nµy lµ bÖnh chñ quan, duy ý
chÝ, muèn cã nhanh chñ nghÜa x· héi thuÇn nhÊt bÊt chÊp qui luËt kh¸ch quan.
VÒ mÆt ph¬ng ph¸p luËn, ®ã lµ chñ nghÜa duy vËt siªu h×nh, qu¸ l¹m dông mèi
quan hÖ t¸c ®éng ngîc l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Sù l¹m dông nµy biÓu hiÖn ë "Nhµ níc chuyªn chÝnh v« s¶n cã
kh¶ n¨ng chñ ®éng t¹o ra quan hÖ s¶n xuÊt míi ®Ó më ®êng cho sù ph¸t triÓn
cña lùc lîng s¶n xuÊt".
Nhng khi thùc hiÖn ngêi ta ®· quªn r»ng sù "chñ ®éng" kh«ng ®ång nghÜa
víi sù chñ quan tuú tiÖ, con ngêi kh«ng thÓ tù do t¹o ra bÊt cø h×nh thøc nµo
7
cña quan hÖ s¶n xuÊt mµ m×nh muèn cã. Ngîc l¹i quan hÖ s¶n xuÊt lu«n lu«n
bÞ qui ®Þnh mét c¸ch nghiªm ngÆt bëi tr¹ng th¸i cña lùc lîng s¶n xuÊt, bëi
quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
Quan hÖ s¶n xuÊt chØ cã thÓ më ®êng cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn khi mµ
nã ®îc hoµn thiÖn tÊt c¶ vÒ néi dung cña nã, nh»m gi¶i quyÕt kÞp thêi nh÷ng
m©u thuÉn gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt.
+ Lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh biÕn ®æi cña quan hÖ s¶n
xuÊt: lùc lîng s¶n xuÊt lµ c¸i biÕn ®æi ®Çu tiªn vµ lu«n biÕn ®æi trong s¶n xuÊt
con ngêi muèn gi¶m nhÑ lao ®éng nÆng nhäc t¹o ra n¨ng suÊt cao ph¶i lu«n
t×m c¸ch c¶i tiÕn c«ng cô lao ®éng. ChÕ t¹o ra c«ng cô lao ®éng míi. Lùc lîng
lao ®éng qui ®Þnh sù h×nh thµnh vµ biÕn ®æi quan hÖ s¶n xuÊt ki quan hÖ s¶n
xuÊt kh«ng thÝch øng víi tr×nh ®é, tÝnh chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt th× nã k×m
h·m thËm chÝ ph¸ ho¹i lùc lîng s¶n xuÊt th× nã k×m h·m thËm chÝ ph¸ ho¹i lùc
lîng s¶n xuÊt vµ ngîc l¹i.
+ Sù t¸c ®éng trë l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt. Quan
hÖ s¶n xuÊt khi ®· ®îc x¸c lËp th× nã ®éc lËp t¬ng ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt vµ
trë thµnh nh÷ng c¬ së vµ nh÷ng thÓ chÕ x· héi vµ nã kh«ng thÓ biÕn ®æi ®ång
thêi ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt. Thêng l¹c hËu so víi lùc lîng s¶n xuÊt vµ nÕu
quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é s¶n xuÊt, tÝnh chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt
th× nã thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. NÕu l¹c hËu so víi lùc lîng
s¶n xuÊt dï t¹m thêi th× nã k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Së dÜ
quan hÖ s¶n xuÊt cã thÓ t¸c ®éng m¹nh mÏ trë l¹i ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt v×
nã qui ®Þnh môc ®Ých cña s¶n xuÊt qui ®Þnh hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt
vµ qu¶n lý x· héi, qui ®Þnh ph¬ng thøc ph©n phèi vµ phÇn cña c¶i Ýt hay nhiÒu
mµ ngêi lao ®éng ®îc hëng. Do ®ã nã ¶nh hëng tíi th¸i ®é tÊt c¶ quÇn chóng
lao ®éng. Nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn hoÆc kÝch thÝch hoÆc h¹n chÕ sù ph¸t triÓn
c«ng cô s¶n xuÊt, ¸p dông thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt hîp t¸c
ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ.
Ch¬ng II
Sù vËn dông qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi
tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l îng s¶n
xuÊt vµo thêi kú qu¸ ®é lªn x· héi chñ nghÜa.
I -/ Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu
thµnh phÇn trong giai ®o¹n hiÖn nay ë n íc ta.
Sau khi giµnh ®îc chÝnh quyÒn tõ tay ®Õ quèc Ph¸p nÒn kinh tÕ níc ta ®i
lªn theo nÒn kinh tÕ tù nhiªn tù cung tù cÊp, nÒn s¶n xuÊt nhá tr×nh ®é khoa
häc kÐm ph¸t triÓn, quan hÖ gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt víi tr×nh ®é s¶n xuÊt rêi
r¹c, tÎ nh¹t. Tuy nhiªn nã còng cã phÇn phï hîp víi thêi ®ã bëi v× níc ta
kh«ng ph¶i nh c¸c níc b×nh thêng kh¸c mµ níc ta lµ mét níc trµn ngËp chiÕn
tranh. §¸nh th¾ng ®Õ quèc Ph¸p th× giÆc Mü l¹i x©m chiÕm ®¸nh ph¸ níc ta.
8
ThÕ råi non s«ng vÒ mét mèi c¶ níc ®i lªn x· héi chñ nghÜa víi mét lùc lîng
s¶n xuÊt lín vµ tiÒm n¨ng mäi mÆt cßn non trÎ ®ßi hái níc ta ph¶i cã mét chÕ
®é kinh tÕ phï hîp víi níc nhµ vµ do ®ã nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh
phÇn ra ®êi. Nh×n th¼ng vµo sù thËt chóng ta thÊy r»ng, trong thêi gian qua do
qu¸ cêng ®iÖu vai trß cña quan hÖ s¶n xuÊt do quan niÖm kh«ng ®óng vÒ mèi
quan hÖ gi÷a së h÷u vµ quan hÖ kh¸c, do quªn mÊt ®iÒu c¬ b¶n lµ níc ta qu¸
®é ®i lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét x· héi tiÒn t b¶n chñ nghÜa. §ång nhÊt chÕ
®é c«ng h÷u víi chñ nghÜa x· héi lÉn lén ®ång nhÊt gi÷a hîp t¸c ho¸ vµ tËp
thÓ ho¸. Kh«ng thÊy râ c¸c bíc ®i cã tÝnh qui luËt trªn con ®êng tiÕn lªn
CNXH nªn ®· tiÕn hµnh ngay cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®èi víi nÒn kinh
tÕ quèc d©n vµ xÐt vÒ thùc chÊt lµ theo ®êng lèi "®Èy m¹nh c¶i t¹o x· héi chñ
nghÜa, ®a quan hÖ s¶n xuÊt ®i tríc më ®êng cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
ThiÕt lËp chÕ ®é c«ng h÷u thuÇn nhÊt gi÷a hai h×nh thøc së h÷u toµn d©n vµ
tËp thÓ". Quan niÖm cho r»ng cã thÓ ®a quan hÖ s¶n xuÊt ®i tríc ®Ó t¹o ®Þa bµn
réng r·i, thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®· bÞ b¸c bá. Sù ph¸t triÓn cña
lùc lîng s¶n xuÊt x· héi nµy ®· m©u thuÉn víi nh÷ng c¸i ph©n tÝch trªn. Trªn
con ®êng t×m tßi lèi tho¸t cña m×nh tõ trong lßng nÒn x· héi ®· n¶y sinh
nh÷ng hiÖn tîng tr¸i víi ý muèn chñ quan cña chóng ta cã nhiÒu hiÖn tîng
tiªu cùc næi lªn trong ®êi sèng kinh tÕ nh qu¶n lý kÐm, tham «,... Nhng thùc ra
m©u thuÉn gi÷a yªu cÇu ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt víi nh÷ng h×nh thøc kinh
tÕ - x· héi xa l¹ ®îc ¸p ®Æt mét c¸ch chñ quan kinh tÕ thÝch hîp cÇn thiÕt cho
lùc lîng s¶n xuÊt míi n¶y sinh vµ ph¸t triÓn. Kh¾c phôc nh÷ng hiÖn tîng tiªu
cùc trªn lµ cÇn thiÕt vÒ mÆt nµy trªn thùc tÕ chóng ta cha lµm hÕt nhiÖm vô
m×nh ph¶i lµm. Ph¶i gi¶i quyÕt ®óng ®¾n gi÷a m©u thuÉn lùc lîng s¶n xuÊt víi
quan hÖ s¶n xuÊt tõ ®ã kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vµ tiªu cùc cña nÒn kinh tÕ.
ThiÕt lËp quan hÖ s¶n xuÊt míi víi nh÷ng h×nh thøc vµ bíc ®i phï hîp víi
tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt lu«n lu«n thóc ®©û s¶n xuÊt ph¸t triÓn
víi hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Trªn c¬ së cñng cè nh÷ng ®Ønh cao kinh tÕ trong tay
nhµ níc c¸ch m¹ng. Cho phÐp phôc håi vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa t b¶n vµ lu«n
b¸n tù do réng r·i cã lîi cho sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Míi ®©y c¸c nhµ b¸o cña
níc ngoµi pháng vÊn Tæng bÝ th Lª Kh¶ Phiªu r»ng "víi mét ngêi cã b»ng
cÊp vÒ qu©n sù nhng kh«ng cã b»ng cÊp vÒ kinh tÕ «ng cã thÓ ®a níc ViÖt
Nam tiÕn lªn kh«ng", tr¶ lêi pháng vÊn Tæng bÝ th kh¼ng ®Þnh r»ng ViÖt Nam
chóng t«i kh¸c víi c¸c níc ë chç chóng t«i ®µo t¹o mét ngêi lÝnh th× ngêi lÝnh
Êy ph¶i cã kh¶ n¨ng cÇm sóng vµ lµm kinh tÕ rÊt giái, vµ «ng cßn kh¼ng ®Þnh
lµ kh«ng chÊp nhËn ViÖt Nam theo con ®êng chñ quan cña t b¶n, nhng kh«ng
ph¶i triÖt tiªu t b¶n trªn ®Êt níc ViÖt Nam vµ vÉn quan hÖ víi chñ nghÜa t b¶n
trªn c¬ së cã lîi cho ®«i bªn vµ nh vËy cho phÐp ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ
t b¶n lµ s¸ng suèt. Quan ®iÓm tõ ®¹i héi VI còng ®· kh¼ng ®Þnh kh«ng nhng
kh«i phôc thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n vµ kinh tÕ c¶ thÕ mµ ph¶i ph¸t triÓn
9
chóng réng r·i theo chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc. Nhng ®iÒu quan träng
lµ ph¶i nhËn thøc ®îc vai trß cña thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc trong thêi kú qu¸
®é. §Ó thùc hiÖn vai trß nµy mét mÆt nã ph¶i th«ng qua sù nªu g¬ng vÒ c¸c
mÆt n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶. Thùc hiÖn ®Çy ®ñ ®èi víi nhµ níc. §èi
víi thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n vµ kinh tÕ c¸ thÓ thùc hiÖn chÝnh s¸ch
khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. Tuy nhiªn víi thµnh phÇn kinh tÕ nµy ph¶i cã nh÷ng
biÖn ph¸p ®Ó cho quan hÖ s¶n xuÊt thùc hiÖn phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é
ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt trong thêi kú qu¸ ®é. V× nh thÕ míi thùc sù
thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lùc lîng lao ®éng.
II-/ C«ng nghiÖp ho¸ vËn dông tuyÖt vêi quy luËt
quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é
ph¸t triÓn cña lùc l îng s¶n xuÊt trong sù nghiÖp ®æi
míi ë níc ta hiÖn nay.
Thuéc ph¹m trï cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ vËn ®éng kh«ng ngoµi biÖn
chøng néi t¹i cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt, vÊn ®Ò c«ng nghiÖp ho¸ g¾n chÆt víi
hiÖn ®¹i ho¸, tríc hÕt ph¶i ®îc xem xÐt tõ t duy triÕt häc. Tríc khi ®i vµo c«ng
nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ vµ muèn thµnh c«ng trªn ®Êt níc th× ph¶i cã tiÒm
lùc vÒ kinh tÕ con ngêi, trong ®ã lùc lîng lao ®éng lµ mét yÕu tè quan träng.
Ngoµi ra ph¶i cã sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é
ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ®©y míi lµ nh©n tè c¬ b¶n nhÊt.
§Êt níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ víi tiÒm
n¨ng lao ®éng lín cÇn cï, th«ng minh, s¸ng t¹o vµ cã kinh nghiÖm lao ®éng
nhng c«ng cô cña chóng ta cßn th« s¬. Nguy c¬ tôt hËu cña ®Êt níc ngµy cµng
®îc kh¾c phôc. §¶ng ta ®ang triÓn khai m¹nh mÏ mét sè vÊn ®Ò cña ®Êt níc vÒ
c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ tríc hÕt trªn c¬ së mét c¬ cÊu së h÷u hîp quy
luËt g¾n liÒn víi mét c¬ cÊu c¸c thµnh phÇn kinh tÕ hîp qui luËt, còng nh c¬
cÊu mét x· héi hîp giai cÊp. Cïng víi thêi c¬ lín, nh÷ng thö th¸ch ghª gím
ph¶i vît qua ®Ó hoµn thµnh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc
v× d©n giµu níc m¹nh c«ng b»ng v¨n minhh·y cßn phÝa tríc mµ néi dung c¬
b¶n trong viÖc thùc hiÖn lµ ph¶i nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ qui luËt quan hÖ s¶n
xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt trong
giai ®o¹n hiÖn nay cña níc ta.
III. Häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi c¬
së lý luËn cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i
ho¸.
Chóng ta ®Òu biÕt r»ng, tõ tríc ®Õn nay, c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ lµ
khuynh híng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña c¸c níc. §èi víi níc ta, tõ mét nÒn kinh tÕ
tiÓu n«ng muèn tho¸t khái nghÌo nµn, l¹c hËu, nhanh chãng ®¹t têi tr×nh ®é
cña mét níc ph¸t triÓn tÊt yÕu ph¶i ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ nh lµ
mét cuéc c¸ch m¹ng toµn diÖn vµ s©u s¾c. §¹i héi ®¹i biÓu lÇn thø VIII cña
§¶ng ®· kh¼ng ®Þnh "X©y dùng níc ta thµnh mét níc c«ng nghiÖp cã c¬ së
10
vËt chÊt - kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé
phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh
thÇn cao, quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c, d©n giµu níc m¹nh x· héi c«ng b»ng
v¨n minh". Theo quan ®iÓm cña c¸c nhµ s¸ng lËp chñ nghÜa M¸c - LÞch sö s¶n
xuÊt vËt chÊt cña nh©n lo¹i ®· h×nh thµnh mèi quan hÖ kh¸ch quan phæ biÕn:
Mét mÆt con ngêi ph¶i quan hÖ víi giíi tù nhiªn nh»m biÕn ®æi giíi tù nhiªn
®ã, quan hÖ nµy ®îc biÓu hiÖn ë lùc lîng s¶n xuÊt mÆt kh¸c con ngêi ph¶i
quan hÖ víi nhau ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt, quan hÖ nµy ®îc biÓu hiÖn ë quan hÖ
s¶n xuÊt. Lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ 2 mÆt ®èi lËp nhau biÖn
chøng cña mét thÓ thèng nhÊt kh«ng thÓ t¸ch rêi. Tuy nhiªn nÕu lùc lîng s¶n
xuÊt lµ c¸i cÊu thµnh cña toµn bé lÞch sö nh©n lo¹i th× quan hÖ s¶n xuÊt lµ c¶i
t¹o thµnh c¬ së kinh tÕ cña x· héi, lµ c¬ së hiÖn thùc cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt
tinh thÇn vµ nh÷ng thiÕt chÕ t¬ng øng trong x· héi.
C. M¸c ®· ®a ra kÕt luËn r»ng x· héi loµi ngêi ph¸t triÓn tr¶i qua nhiÒu
giai ®o¹n kÕ tiÕp nhau, øng víi mçi giai ®o¹n cña sù ph¸t triÓn ®ã lµ mét h×nh
th¸i kinh tÕ - x· héi nhÊt ®Þnh - r»ng tiÕn bé x· héi lµ sù vËn ®éng theo híng
tiÕn lªn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi kh¸c mµ gèc rÔ s©u xa cña nã lµ sù
ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña lùc lîng s¶n xuÊt. R»ng sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn
cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi lµ do t¸c ®éng cña c¸c qui luËt kh¸ch quan.
M¸c vµ ¡nghen ®· ®a ra nhiÒu lý luËn, nhiÒu t tëng. Nh÷ng lý luËn t tëng c¬
b¶n ®ã trong häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi chÝnh lµ c¬ së lý
luËn cho phÐp chóng ta kh¼ng ®Þnh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸
theo ®Þnh híng XHCN ë níc ta hiÖn nay lµ phï hîp víi qui luËt kh¸ch quan
trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña d©n téc ta, cña thêi ®¹i. §èi víi níc ta ®Ó phï
hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ®¶ng ta ®· nªu c«ng nghiÖp ho¸
ph¶i ®i ®«i víi hiÖn ®¹i ho¸, kÕt hîp nh÷ng bíc tiÕn tuÇn tù vÒ c«ng nghÖ víi
viÖc tranh thñ nh÷ng c¬ héi ®i t¾t, ®ãn ®Çu, h×nh thµnh nh÷ng mòi nhän ph¸t
triÓn theo tr×nh ®é tiªn tiÕn cña khoa häc c«ng nghÖ thÕ giíi. MÆt kh¸c chóng
ta ph¶i chó träng x©ydùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh
phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng, cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc vµ theo ®Þnh
híng XHCN. §©y lµ hai nhiÖm vô ®îc thùc hiÖn ®ång thêi. Chóng lu«n t¸c
®éng thóc ®Èy hç trî lÉn nhau cïng ph¸t triÓn. Bëi lÏ "nÕu c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ t¹o nªn lùc lîng s¶n xuÊt cÇn thiÕt cho chÕ ®é x· héi míi th× viÖc
x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn chÝnh lµ ®Ó x©y dùng hÖ thèng quan hÖ
s¶n xuÊt phï hîp ®a níc ta tiÕn lªn tõng ngµy nh §¶ng vµ Nhµ níc ta mong
muèn ®a vµ ®ang thùc hiÖn.
11
KÕt luËn
Chóng ta cÇn ph¶i hiÓu vµ vËn dông mét c¸ch tèt nhÊt qui luËt quan hÖ s¶n
xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Trªn
thùc tÕ bÊt cø ë ®©u vµ vµo lóc nµo còng kh«ng thÓ cã ®îc sù phï hîp tuyÖt
®èi gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l îng s¶n
xuÊt. Nhng ph¶i tuú theo t×nh h×nh thùc tÕ mµ chän gi¶i ph¸p phï hîp. Trong
quan hÖ gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt nãi chung còng cã sù rµng
buéc xuÊt ph¸t tõ chóng. Tuy nhiªn chÝnh b¶n th©n c¸c quan hÖ s¶n xuÊt l¹i cã
mèi quan hÖ chÆt chÏ víi lùc lîng s¶n xuÊt. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ta sö dông mèi
quan hÖ Êy nh thÕ nµo cho phï hîp. §Æc biÖt quan hÖ gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ
quan hÖ s¶n xuÊt l¹i cã nhiÒu lén xén trong viÖc nghiªn cøu, sö dông vµ ph¸t
triÓn c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt tøc lµ qu¸ tr×nh "§a d¹ng ho¸" cô thÓ h¬n lµ qu¸
tr×nh "phï hîp ho¸" c¸c lo¹i ph¬ng thøc s¶n xuÊt vµo ®iÒu kiÖn thùc tÕ hiÖn
nay cña níc ta. NÕu chóng ta sö dông ®óng c¸c qui luËt trªn céng víi ®iÒu hoµ
quan hÖ lùc lîng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n xuÊt th× kh«ng l©u sau níc ta sÏ tiÕn
nhanh cïng víi c¸c níc ph¸t triÓn tiÕn nhanh trªn con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®· chän.
Qua bµi viÕt nµy phÇn nµo em hiÓu vµ biÕt ®îc t×nh h×nh kinh tÕ níc nhµ.
Nh÷ng c¸i, nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ §¶ng vµ nhµ níc ta ®ang lµm ®Ó ph¸t triÓn ®Êt
níc.
Tõ ®ã em cã ®«i lêi kiÕn nghÞ sau:
- Kh«ng ngõng ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt b»ng viÖc nhanh chãng ®a c¸c
tiÕn bé kü thuËt cña nh÷ng níc ®i tríc vµ t¨ng cêng c«ng t¸c gi¸o dôc, híng
dÉn cho ngêi lao ®éng cã thÓ tiÕp thu ®îc nh÷ng c«ng nghÖ míi.
- B×nh thêng ho¸ quan hÖ s¶n xuÊt, cã c¸ch nh×n ®óng ®¾n gi÷a ngêi lµm
thuª víi «ng chñ cña m×nh. §©y lµ mét yÕu tè quan träng ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng cña s¶n phÈm lµm ra. Quan hÖ s¶n xuÊt tèt ngêi lao ®éng ®îc hëng mäi
quyÒn lîi hä sÏ tÝch cùc lµm viÖc tõ ®ã n¨ng suÊt vµ s¶n phÈm kh«ng ngõng
t¨ng.
§ã lµ ®«i lêi kiÕn nghÞ cña em, mong r»ng nã gãp mét phÇn nhá bÐ cïng
®Êt níc ®i lªn theo con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ hiÖn nay./.
12
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
T¹p chÝ:
1. T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ
"C«ng nghiÖp ho¸ nh×n tõ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ
s¶n xuÊt". PTS. Lu Hµ Vi.
2. T¹p chÝ triÕt häc:
* T¹p chÝ sè 2 th¸ng 6-1990:
- "VÒ sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phµn vµ ph¬ng
híng ®iÒu chØnh, cñng cè khu vùc kinh tÕ quèc doanh trong giai ®o¹n hiÖn nay
ë níc ta". - NguyÔn Huy.
- "Gãp vµo vÊn ®Ò ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ë níc ta hiÖn nay"
NguyÔn Träng ChuÈn.
* T¹p chÝ sè 2 th¸ng 6 - 1991:
" Quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt, m©u thuÉn hay phï hîp"
PTS. TriÕt häc Hoµng B×nh
C¸n bé nghiªn cøu - NguyÔn Kim Lai.
S¸ch:
1. Kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ c¸ch m¹ng quan hÖ s¶n xuÊt'
2. TriÕt häc M¸c - Lªnin: tËp I vµ II.
3. Kinh tÕ chÝnh trÞ häc: tËp I
13
- Xem thêm -