Tài liệu Tiểu luận sự nghiệp cnh và hđh ở nước ta hiện nay

MỤC LỤC Trang A Đặt vấn đề 1 B Nội dung 3 I Cơ sở lý luận triết học của sự nghiệp công nghiệp hoá- hiện đại 3 hoá 1. Khái niệm về công nghiệp hoá- hiện đại hóa 3 2. Tính tất yếu khách quan của công nghiệp hoá- hiện đại hoá trên 3 con đường quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta 2.1 Cơ sở vật chất kỹ thuật 3 2.2 Tính tất yếu khách quan 4 2.3 Vai trò công nghiệp hoá- hiện đại hoá 5 3. Lý luận triết học về sự kết hợp giữa kinh tế và xã hội trong sự 6 nghiệp công nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nước 3.1 Sự kết hợp giữa kinh tế và xã hội trong sự nghiệp phát triển 6 nguồn lực con người để thực hiện công nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nước 3.2 Kết hợp giữa kinh tế và xã hội trong việc xoá đói giảm nghèo 7 đẩy nhanh tiến trình công nghiệp hoá- hiện đại hoá 3.3 Kết hợp giữa kinh tế và xã hội để phát triển nền văn hoá tiên 8 tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong tiến trình công nghiệp hoá- hiện đại hoá 4. Bản sắc dân tộc của văn hoá trong công nghiệp hoá- hiện đại hoá 10 5. Triết lý đạo đức và pháp luật trong sự nghiệp công nghiệp hoá- 14 hiện đại hoá ở Việt Nam 5.1 Sự chuyển đổi quan niệm về các giá trị đạo đức và mối quan hệ, 14 giữa đạo đức và pháp luật trong thời kỳ đổi mới 5.2 Vai trò của đạo đức và pháp luật trong sự nghiệp công nghiệp 16 hoá- hiện đại hoá theo định hướng XHCN ở Việt Nam II Thực trạng của sự nghiệp công nghiệp hoá- hiện đại hoá ở nước 1 18 ta hiện nay 1. Công nghiệp hoá hiện đại hoá và đặc điểm của nó ở nước ta hiện 18 nay 2. Những tiền đề và điều kiện cần thiết để thực hiện quá trình công 19 nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nước 2.1 Đảm bảo có sự ổn định chính trị xã hội 20 2.2 Tạo nguồn vốn tích luỹ 20 2.3 Làm tốt công tác điều tra cơ bản xác định đúng tình hình kinh 20 tế xã hội của đất nước 2.4 Đào tạo cán bộ khoa học kỹ thuật, cán bộ quản lý, công nhân 20 lành nghề 2.5 Đẩy mạnh công tác nghiên cứu ứng dụng KHCN vào quá trình 20 công nghiệp hoá- hiện đại hóa 2.6 Mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại 21 2.7 Xây dựng kết cấu hạ tầng phù hợp với yêu cầu của sự nghiệp 21 công nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nước 3. Nội dung chủ yếu của công nghiệp hoá- hiện đại hoá ở nước ta 21 3.1 Tiến hành cách mạng khoa học và công nghệ để xây dựng cơ sở 21 vật chất 3.2 Xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý 23 III Định hướng và giải pháp cho sự nghiệp công nghiệp hoá- hiện 24 đại hoá ở Việt Nam 1. Mục tiêu của công nghiệp hoá- hiện đại hoá ở nước ta 24 2. Những nội dung cụ thể của công nghiệp hoá hiện đại hoá ở nước 25 ta trong những năm trước mắt C Kết Luận 28 2 3 A- ®Æt vÊn ®Ò Sự ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi trong lÞch sö lµ sù chuyÓn tiÕp cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi tõ thÊp ®Õn cao. Tuy vËy, khi ph©n tÝch vÒ sù vËn ®éng ®i lªn cña c¸c h×nh th¸i ®ã th× c¸c chñ nghÜa M¸c – Lª nin ®· chØ ra r»ng: H×nh th¸i kinh tÕ x· héi mµ nã cã thÓ bá qua, rót ng¾n sù ph¸t triÓn cña mét h×nh th¸i x· héi ®ã. Sù ph¸t triÓn cña x· héi ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi sù vËn ®éng chung cña c¸c quy luËt ®ã. Ngay tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû XX, B¸c Hå vÞ l·nh tô v« vµn kÝnh yªu cña d©n téc ®· quyÕt ®Þnh lùa chän con ®êng ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam lµ: C¸ch m¹ng d©n téc, d©n chñ tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa. Sù lùa chän nµy ®· ®îc kh¼ng ®Þnh trong ChÝnh c¬ng v¾n t¾t do Ngêi so¹n th¶o n¨m 1930. Thùc tiÔn tiÕn tr×nh c¸ch m¹ng ViÖt Nam h¬n 70 n¨m qua, díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam ®· kh¼ng ®Þnh sù lùa chän con ®êng ®i lªn cña c¸ch m¹ng níc ta lµ hoµn toµn ®óng ®¾n. TiÕn lªn chñ nghÜa x· héi bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa lµ sù lùa chän mét môc tiªu x· héi, lµ sù lùa chän mét con ®êng ®Ó thùc hiÖn lý tëng, kh¸t väng gi¶i phãng giai cÊp, gi¶i phãng con ngêi khái ¸p bøc bãc lét vµ n« dÞch cña chñ nghÜa t b¶n, ®Ó ®¶m b¶o ®éc lËp cho Tæ quèc, tù do vµ h¹nh phóc cho tÊt c¶ mäi thµnh viªn trong x· hé. §ã lµ sù lùa chän phï hîp víi xu thÕ cña thêi ®¹i vµ phï hîp víi thùc tÕ lÞch sö c¸ch m¹ng ViÖt Nam. Con ®êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam lµ sù ph¸t triÓn qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa, bá qua viÖc x¸c lËp vÞ trÝ thèng trÞ cña quan hÖ s¶n xuÊt vµ kiÕn tróc thîng tÇng t b¶n chñ nghÜa, nhng chóng ta tiÕp thu, kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu mµ nh©n lo¹i ®· ®¹t ®îc díi chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa… §Æc biÖt vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Ó ph¸t triÓn nhanh lùc lîng s¶n xuÊt, x©y dùng nÌn kinh tÕ hiÖn ®¹i, thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i hãa v× d©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. X©y dùng chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa t¹o r¹ sù biÕn ®æi vÒ chÊt cña x· héi trªn trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc lµ sù nghiÖp rÊt khã kh¨n, phøc t¹p, tÊt yÕu ph¶i tr¶i qua mét thêi k× qu¸ ®é l©u dµi víi nhiÒu chÆng ®êng, nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ, x· héi co tÝnh chÊt qu¸ ®é. Qu¸ tr×nh qu¸ ®é tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi chóng ta kh«ng thÓ kh«ng tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa. Thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i hãa lµ con ®êng, lµ ph¬ng c¸ch ®a l¹i sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc lîng s¶n xuÊt. ChÝnh 4 chñ nghÜa t b¶n víi c«ng nghiÖp hãa ®· t¹o ra n¨ng suÊt cao h¬n h¼n so víi ph¬ng thøc s¶n xuÊt phong kiÕn. Chóng ta còng ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa, nhng chóng ta ph¶i thùc hiÖn theo m« thøc míi. §ã lµ c«ng nghiÖp hãa trªn c¬ së khai th¸c vµ t¸i t¹o thiªn nhiªn víi môc tiªu tèi cao lµ v× con ngêi. Nãi c¸ch kh¸c, ®ã lµ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa bÒn v÷ng. Vµ vÊn ®Ò muèn ph¸t triÓn, rót ng¾n qu¸ tr×nh ®i lªn chñ nghÜa x· héi th× ®¬ng nhiªn ph¶i rót ng¾n qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa mét c¸ch bÒn v÷ng nh»m t¹o ra sù ph¸t triÓn vît bËc cña lùc lîng s¶n xuÊt. Nh vËy, c«ng nghiÖp hãa bÒn v÷ng rót ng¾n võa lµ ®iÒu kiÖn, võa lµ néi dung c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh ph¸t trÓn rót ng¾n ®i lªn chñ nghÜa x· héi 5 b- néi dung I/ C¬ së lý luËn triÕt häc cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i hãa: 1) Kh¸i niÖm vÒ c«ng nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i hãa: C«ng nghiÖp hãa lµ mét qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn vÒ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô vµ qu¶n lý kinh tÕ – x· héi, tõ sö dông søc lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph¬ng tiÖn vµ ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i. Dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ vµ tiÕn bé khoa häc – kü thuËt tiªn tiÕn nã t¹o ra n¨ng suÊt x· héi cao. Nh vËy, c«ng nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i hãa ë níc ta thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng, ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, tõng bíc hiÖn ®¹i hãa nÒn kinh tÕ cho phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn tiªn tiÕn cña c¸c níc trªn thÕ giíi. C¬ së h¹ tÇng lµ toµn bé nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ cña mét x· héi nhÊt ®Þnh. KiÕn tróc thîng tÇng lµ toµn bé nh÷ng quan ®iÓm chÝnh trÞ, ph¸p quyÒn, triÕt lÝ, ®¹o ®øc, t«n gi¸o, nghÖ thuËt,.. cïng víi nh÷ng thiÕt chÕ x· héi t¬ng øng nh Nhµ níc, §¶ng ph¸i, Gi¸o héi, c¸c ®oµn thÓ x· héi,…®îc h×nh thµnh trªn c¬ së h¹ tÇng nhÊt ®Þnh. Lùc lîng s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi tù nhiªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Lùc lîng s¶n xuÊt thÓ hiÖn n¨ng lùc thùc tiÔn cña con ngëi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. Lùc lîng s¶n xuÊt bao gåm ngêi lao ®éng víi kü n¨ng lao ®éng cña hä vµ t liÖu s¶n xuÊt, trøoc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, søc lao ®éng cña con ngêi vµ t liÖu s¶n xuÊt, tríc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng, kÕt hîp víi nhau t¹o thµnh lùc lîng s¶n xuÊt. Trong c¸c yÕu tè cña lùc lîng s¶n xuÊt, “Lùc lîng s¶n xuÊt hµng ®Çu cña toµn thÓ nh©n lo¹i lµ c«ng nh©n, lµ ngêi lao ®éng” (V.I.Lª Nin toµn tËp). ChÝnh ngêi lao ®éng lµ chñ thÓ cña qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt, víi søc m¹nh vµ kÜ n¨ng lao ®éng cña m×nh, cïng víi tiÕn bé cña khoa häc kÜ thuËt chÝnh lµ søc m¹nh cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay. 2-TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña c«ng nghiÖp hãa-hiÖn ®¹i hãa trªn con ®êng qu¸ ®é ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta. 2.1-C¬ së vËt chÊt kü thuËt. 6 C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi lµ nÒn s¶n xuÊt lín hiÖn ®¹i cã c¬ cÊu s¶n xuÊt tiÕn bé, tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i. C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi lµ ®iÒu kiÖn quan träng vµ quyÕt ®Þnh nhÊt ®èi víi th¾ng lîi cuèi cïng cña chñ nghÜa x· héi. Mét phong thøc s¶n xuÊt th× chØ cã thÓ x¸c lËp mét c¸ch v÷ng ch¾c trªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt t¬ng øng. C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña mét x· héi, lµ toµn bé hÖ thèng c¸c yÕu tè vÒ vËt chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt x· héi, phï hîp víi tr×nh ®é kü thuËt t¬ng øng mµ lùc lîng lao ®éng x· héi sö dông ®Îe s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt. NhiÖm vô quan träng nhÊt trong thêi kú qu¸ ®é ë níc ta lµ ph¶i x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi. Trong ®ã c«ng nghiÖp hãa vµ n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, cã v¨n hãa, khoa häc- kü thuËt tiªn tiÕn. Muèn vËy, th× chóng ta ph¶i thùc hiÖn nhiÖm vô c«ng nhiÖp hãa ®Ó chuyÓn nÒn kinh tÕ l¹c hËu thay mét nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. C«ng nghiÖp hãa lµ qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. V× thÕ, mét bíc tiÕn cña c«ng nghiÖp hãa-hiÖn ®¹i hãa lµ mét bíc t¨ng cêng vÒ c¬ së vËt chÊt cho nÒn kinh tÕ níc ta, ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc lîng s¶n xuÊt gãp phÇn hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa. 2.2-TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan. Thùc hiÖn c«ng nhiÖp hãa-hiÖn ®¹i hãa trong thêi kú qu¸ ®é ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, bëi v×: -B»ng con ®êng thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa-hiÖn ®¹i hãa, ®¸t níc sÏ x©y dùng ®îc c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi, ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi, ®¶m b¶o sù th¾ng lîi hßan toµn cña chñ nghÜa x· héi. -C«ng nghiÖp hãa-hiÖn ®¹i hãa t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó cñng cè khèi liªn minh c«ng n«ng trÝ thøc x· héi chñ nghÜa. -C«ng nghiÖp hãa-hiÖn ®¹i hãa t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ vµ sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña con ngêi. -C«ng nghiÖp hãa –hiÖn ®¹i hãa t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc cñng cè vµ t¨ng cêng vai trß kinh tÕ cña nhµ níc, gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o viÖc lµm, n©ng cao ®êi sèng, kÕt hîp t¨ng trëng kinh tÕ víi c«ng b»ng vµ tiÕn bé x¸ héi, gi÷a thµnh thÞ víi n«ng th«n, gi÷a miÒn xu«i víi miÒn nói … - C«ng nghiÖp hãa –hiÖn ®¹i hãa t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó t¨ng cêng, cñng cè lùc lîng an ninh quèc phßng. 7 - C«ng nghiÖp hãa –hiÖn ®¹i hãa t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó x©y dùng nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®éc lËp, tù chñ, ®ñ søc ®Ó thùc hiÖn sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn. 2.3-Vai trß cña c«ng nghiÖp hãa-hiÖn ®¹i hãa: Thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i hãa cã t¸c dông toµn diÖn trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc vµ c«ng nghiÖp hãa lµ nhiÖm vô trung t©m cña thêi kú qu¸ ®é ®i lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta. C«ng nghiÖp hãa lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn môc tiªu x©y dùng nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa. Lµ mét qu¸ tr×nh c¶i tiÕn mét x· héi n«ng nghiÖp thµnh mét x· héi c«ng nghiÖp g¾n víi viÖc h×nh thµnh tõng bíc quan hÖ s¶n xuÊt míi tiÕn bé, ®ã lµ quan hÖ s¶n xuÊt x· héi - x· héi chñ nghÜa. - C«ng nghiÖp hãa lµ qu¸ tr×nh t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt cÇn thiÕt vÒ con ®êng vµ khoa häc c«ng nghÖ, thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ nh»m huy ®éng sö dông nguån lùc cã hiÖu qu¶ ®Ó kh«ng ngõng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, v¨n hãa, tinh thÇn cho nh©n d©n thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. - C«ng nghiÖp hãa t¹o c¬ së vËt chÊt biÕn ®æi vÒ vËt chÊt cña lùc lîng s¶n xuÊt, nhê ®ã mµ n©ng cao vai trß con ngêi-nh©n tè trung t©m t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n hãa ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. - C«ng nghiÖp hãa thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ, cñng cè liªn minh c«ng n«ng, tri thøc. §Æc biÖt lµ gãp phÇn t¨ng cêng quyÓn lùc, søc m¹nh vµ hiÖu qu¶ bé m¸y cña nÒn kinh tÕ nhµ níc. - C«ng nghiÖp hãa t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ trªn c¬ së ®ã ®Ó thùc hiÖn tèt sù ph©n c«ng hîp t¸c kinh tÕ. - C«ng nghiÖp hãa thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng x· héi ph¸t triÓn, thóc ®Èy quy ho¹ch vïng, l·nh thæ hîp lÝ, theo ph¬ng ch©m tËp trung chuyªn canh lµm cho quan hÖ gi÷a c¸c vïng, c¸c miÒn thèng nhÊt cao. -C«ng nghiÖp hãa t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn quèc phßng an ninh g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi. - C«ng nghiÖp hãa t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho sù ph¸t triÓn ®ång bé vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n hãa, x· héi, an ninh quèc phßng. Qua ph©n tÝch ta thÊy gi÷a c«ng nghiÖp hãa víi lùc lîng s¶n xuÊt cã mèi quan hÖ trùc tiÕp g¾n bã mËt thiÕt lÉn nhau, C«ng nghiÖp hãa lµ ®Ó thùc hiÖn x· héi hãa vÒ mÆt kinh tÕ, kü thuËt theo híng x· héi chñ nghÜa. Nã cã nh÷ng t¸c dông to lín, cã ý cùc kú quan träng vµ toµn diÖn, do vËy, §¶ng ta cho r»ng : “Ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, c«ng nghiÖp hãa ®Êt níc…lµ nhiÖm vô 8 trung t©m…” cña thêi k× qu¸ ®é tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi ë níc ta.(TrÝch C¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi). 3)Lý luËn triÕt häc vÒ sù kÕt hîp gi÷a kinh tÕ vµ x· héi trong sù nghiªp c«ng nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i hãa ®Êt n íc: 3.1- Sù kÕt hîp gi÷a kinh tÕ vµ x· héi trong sù nghiÖp ph¸t triÓn nguån lùc con ngêi ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc: Khi ta nãi ®Õn triÕt lý dùa vµo nguån lùc néi sinh lµ chÝnh ®Ó ph¸t triÓn, th× kh«ng ph¶i chØ nãi ®Õn c¸c nguån lùc kinh tÕ, mµ cßn ph¶i chó träng ®Õn nguån lùc x· héi, nguån lùc con ngêi. §Æc biÖt, trong thêi ®¹i c¸ch m¹ng khoa häc – c«ng nghÖ ®ang ph¸t triÓn nh vò b·o, kinh tÕ tri thøc ®· ra ®êi ë nh÷ng níc c«ng nghiÖp tiªn tiÕn, th× chóng ta cµng cÇn ph¶i tËp trung søc thùc hiÖn tãt nhiÖm vô n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n lùc, båi dìng nh©n tµi nh»m ph¸t huy ®Õn møc c©o nhÊt mäi tiÒm n¨ng cña nguån lùc con ngêi ViÖt Nam ®Ó ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc. Trong nhiÖm vô n©ng cao d©n trÝ hiÖn nay, nh÷ng luËn ®iÓm cã ý nghÜa triÕt lý chØ ®¹o hµnh ®éng cña Hå ChÝ Minh sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m “Lµm cho ai còng ®îc häc hµnh” , “Mét d©n téc dèt lµ mét d©n téc yÕu”, “Sù häc hái lµ v« cïng” vÉn gi÷ nguyªn gi¸ trÞ thùc tiÔn næi bËt. H·y lµm sèng l¹i tinh thÇn s«i næi cña toµn d©n téc trong cuéc “ diÖt giÆc dèt” ngay sau khi giµnh l¹i ®îc quyÒn lµm chñ ®Êt níc. TruyÒn thèng hiÕu häc cña d©n téc cÇn ®îc ph¸t huy m¹nh mÏ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn míi cña lÞch sö. Võa qua, Héi khuyÕn häc ViÖt Nam ®· ®a ra ý tëng rÊt hay lµ x©y dùng mét x· héi häc tËp. ý tëng ®ã võa phï hîp víi truyÒn th«ng hiÕu häc cña d©n téc ta, võa ®¸p øng yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa trong mét thÕ giíi ngµy cµng trÝ thøc hãa. ý táng ®ã cÇn ®îc thùc hiÖn theo tinh thÇn thi ®ua yªu níc cña Hå ChÝ Minh víi nh÷ng khÈu hiÖu míi : Häc tËp lµ yªu níc, yªu níc ph¶i häc tËp; Ngêi ngêi häc tËp, nhµ nhµ häc tËp, ngµnh ngµnh häc tËp; Ph¸t triÓn trÝ tuÖ, níc m¹nh d©n giµu. Khi khoa häc ®· trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp, c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc ®ang tõng bíc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc, th× viÖc ®µo t¹o nguån nh©n lùc, nhÊt lµ ®µo t¹o mét ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt cã tr×nh ®é cao vÒ kiÕn thøc khoa häc vµ c«ng nghÖlµ hÕt søc quan träng vÒ c¶ c¸c mÆt kinh tÕ, x· héi vµ chÝnh trÞ. 9 HiÖn nay ë níc ta, tû lÖ ®µo t¹o lµ : 1 cao ®¼ng, ®¹i häc vµ trªn ®ai häc; 1,75 trung cÊp kü thuËt; 2,3 c«ng nh©n kü thuËt ( trong khi nhiÒu níc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi, tû lÖ nµy lµ 1-4-10). Nh vËy, c«ng t¸c ®µo t¹o ë níc ta cha ra khái t×nh tr¹ng “NhiÒu thµy, Ýt thî”. NhiÒu thµy, còng chØ lµ mét c¸ch nãi, nhng thµy cho ra thµy th× vÉn cßn thiÕu. Nõu kh«ng cã sù chuyÓn chuyÓn biÕn m¹nh vÒ mÆt nµy, th× khã cã thÓ nãi ®Õn phôc vô cã hiÖu qu¶ sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa. Trong ph¸t triÓn nguån lùc, cÇn ®Æc biÖt coi träng båi dìng nh©n tµi. “HiÒn tµi lµ nguyªn khÝ cña quèc gia”, ®ã lµ triÕt lý s©u s¾c cña «ng cha tõ xa. Ngµy nay, ®Êt níc cµng ®ßi hái nhiÒu nh©n tµi h¬n bao giê hÕt. H»ng n¨m, trong c¸c cuéc thi quèc tÕ vÒ tin häc, to¸n häc, vËt lý häc,.v.v..c¸c thÝ sinh ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng gi¶i thëng cao lµm vinh dù cho ®Êt níc. VÊn ®Ò lµ ë chç sau khi ®· giµnh ®îc nh÷ng gianh hiÖu vÎ vang ®ã. Hä tiÕp tôc ®µo t¹o, båi dìng vµ sö dông nh thÕ nµo ®Ó gãp phÇn ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ ViÖt Nam, øng dông vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn cña ®Êt níc víi nh÷ng ý tëng míi, nh÷ng ph¸t minh, s¸ng t¹o míi? T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hä thùc hiÖn ®îc nh÷ng môc tiªu ®ã lµ tr¸ch nhiªmh to lín cña c¸c chñ thÓ qu¶n lý kinh tÕ vµ qu¶n lý x· héi. 3.2- KÕt hîp gi÷a kinh tÕ vµ x· héi trong viÖc xãa ®ãi gi¶m nghÌo ®Èy nhanh tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc: Mét trong nh÷ng vÊn ®Ì næi cém cña sù kÕt hîp gi÷a c¸i kinh tÕ vµ c¸i x· héi trong thÕ giíi hiÖn ®¹i lµ xãa ®ãi gi¶m nghÌo. VÊn ®Ò nµy kh«ng chØ lµ riªng ®èi ví c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, trong ®ã cã ViÖt Nam, mµ cßn ®èi víi c¶ c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn nhÊt. C¸ch ®ay h¬n 20 n¨m, F.Perroux ®· nhËn xÐt: “ ThÞ trêng vµ chñ nghÜa t b¶n víi nh÷ng ®éng c¬ vµ c¬ chÕ cña nã ®· kh«ng th¾ng ®îc n¹n ®ãi vµ t×nh tr¹ng bÇn cïng ®¸ng sî nhÊt trªn ph¹m vi thÕ giíi”. Ngµy nay, t×nh tr¹ng Êy ch¼ng nh÷ng kh«ng gi¶m mµ cßn xÊu h¬n mét c¸ch nghiªm träng. “H¬n 800 triÖu ngêi trªn thÕ giíi ®ãi ¨n. Trªn thùc tÐ, ë h¬n 100 níc, thu nhËp cña ngêi d©n thÊp h¬n 15 n¨m tríc ®©y. GÇn 1,6 tû ngêi sèng tåi h¬n ®Çu nh÷ng n¨m 80”. Trong khi ®ã gÇn 10 n¨m qua, níc ta ®· gi¶m mét nöa tû lÖ hé ®ãi nghÌo, ®îc thÕ giíi ca ngîi, xem ViÖt Nam lµ mét trong n÷ng níc ch«ng ®ãi nghÌo cã hiÖu qu¶ nhÊt. Tuy nhiªn, chóng ta kh«ng thÓ b»ng lßng víi nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc. Ch«ng ®ãi nghÌo lµ c¶ mét qu¸ tr×nh phÊn ®Êu l©u dµi, lµ biÓu hiÖn cô thÓ cña 10 sù kÕt hîp c¸i kinh tÕ vµ c¸i x· héi cã hiÖu qu¶ tíi ®©u. §iÒu ®ã phô thuéc vµo n¨ng lùc, phÈm chÊt l·nh ®¹o, qu¶n lý cña §¶ng vµ Nhµ níc trong viÖc kÕt hîp gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ víi thùc hiÖn tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi mµ trung t©m lµ sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña con ngêi. N¨m 1990, Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña Liªn hîp ph¸t triÓn cña Liªn hiÖp quèc (UNDP) ®· ®Ò nghÞ ®a thªm chØ sè ph¸t triÓn con ngêi (HNDP) vµo viÖc x¸c ®Þnh møc ®é nghÌo cña quèc gia. Nhng chØ sè ®ã vÉn cßn h¹n chÕ v× chØ míi ®Ò cËp ®Õn GDP b×nh qu©n ®Çu ngêi, tuæi thä vµ tr×nh ®é gi¸o dôc. Trong khi ®ã, nh÷ng nhu cÇu cña con ngêi ph¶i ®îc hëng thô trong mét x· héi v¨n minh bao gåm nhiÒu mÆt. V× thÕ, cÇn ph¶i bæ sung vµo HDI hµng lo¹t tiªu chÝ kh¸c n÷a vÒ x· héi trong c«ng cuéc xãa ®ãi gi¶m nghÌo: §ã lµ viÖc lµm cho ngêi nghÌo, hÖ thèng an sinh x· héi cho ngêi nghÌo, nhµ ë cho ngêi nghÌo, níc s¹ch cho ngêi nghÌo, ch÷a bÖnh cho ngêi nghÌo, ®µo t¹o nghÒ cho ngêi nghÌo, th«ng tin cho ngêi nghÌo,.v..v.. 3.3- KÕt hîp gi÷a kinh tÕ vµ x· héi ®Ó ph¸t triÓn nÒn v¨n hãa tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i hãa: Mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng cña sù kÕt hîp c¸i kinh tÕ vµ c¸i x· héi trong thêi k× c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa lµ yÕu tè v¨n hãa. NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø nhÊt BCH Trung ¬ng khãa VIII (7-1998) nªu râ : “Ph¬ng híng chung cña sù nghiÖp v¨n hãa níc ta lµ ph¸t huy chñ nghÜa yªu níc vµ truyÒn thèng ®¹i ®oµn kÕt d©n téc, ý thøc ®éc lËp tù chñ, tù cêng x©y dùng vµ b¶o vÖ x· héi chñ nghÜa, x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n hãa ViÖt Nam tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc, tiÕp thu tinh hoa v¨n hãanh©n lo¹i…..t¹o ra trªn ®Êt níc ta ®êi sèng tinh thÇn cao ®Ñp, tr×nh ®é d©n trÝ cao, khoa häc ph¸t triÓn, phôc vô ®¾c lùc sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa v× môc tiªu d©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh, tiÕn bíc v÷ng ch¾c lªn chñ nghÜa x· héi”. Thøc tÕ cho thÊy kh«ng ph¶i lóc nµo ph¸t triÓn v¨n hãa còng cã tØ lÖ thuËn víi ph¸t triÓn kinh tÕ. ë níc ta, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t vÒ mÆt v¨n hãa trong qu¸ tr×nh ®æi míi, còng cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò næi cém nh viÖc nhËp lËu vµ phæ biÕn trµn lan c¸c s¶n phÈm v¨n hãa ph¶n ®éng, ®åi trôy, kÐo theo sù gia t¨ng c¸c tÖ n¹n x· héi. CÇn ph¶i lµm cho t¨ng trëng kinh tÕ lu«n ®i ®«i víi ph¸t triÓn v¨n hãa theo híng tiÕn bé. T¨ng trëng kinh tÕ mµ v¨n hãa suy ®åi lµ ®iÒu v« nghÜavµ tr¸i víi b¶n chÊt cña chÕ ®é x· héi XHCN lÊy sù ph¸t triÓn toµn diÖn con ngêi 11 lµm môc tiªu trung t©m. ChØ cã mét nÒn v¨n hãa tiªn tiÕn, thÊm nhuÇn s©u s¾c tÝnh nh©n v¨n vµ víi b¶n s¾c d©n téc ®Ëm ®µ th× míi ®ñ søc kiÒm chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc cña kinh tÕ thÞ trêng. Trªn c¬ së ®êng lèi, chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch ®æi míi ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ níc, viÖc kÕt hîp c¸i kinh tÕ vµ c¸i x· héi trong thêi k× c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa cßn ®ßi hái mét sù chuyÓn biÕn s©u s¾c vÒ bé m¸y tæ chøc vµ phong c¸ch l·nh ®¹o, qu¶n lÝ tõ trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng. VÒ vÊn ®Ò nµy, kÕt qu¶ cña sù kÕt hîp c¸i kinh tÕ vµ c¸i x· héi kh«ng n»m ngoµi néi dung cña c¶i c¸ch hµnh chÝnh. Nh÷ng n¨m qua, c¶i c¸ch hµnh chÝnh ®îc coi lµ mét trong nh÷ng kh©u quan träng nhÊt cña ®æi míi ë níc ta. Mét sè viÖc ®· lµm ®îc vÒ mÆt nµy. Nhng khi ®Êt níc ®· bíc vµo thêi k× ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖ ®¹i hãa th× vÊn ®Ò c¶i c¸ch hµnh chÝnh cµng ®îc ®Æt ra mét c¸ch bøc xóc. V× lÜnh vùc hµnh chÝnh g¾n liÒn víi mét lo¹t quan hÖ rÊt c¬ b¶n, nh quan hÖ gi÷a quan lÝ kinh tÕ vµ qu¶n lÝ x· héi,gi÷a c¸c ngµnh thuéc bé m¸y Nhµ níc víi nhau, nhÊt lµ gi÷a Nhµ níc víi nh©n d©n. NhiÒu ý kiÕn cho r»ng ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p m¹nh mÏ lµm cho bé m¸y Nha níc ®i s¸t d©n, gÇn d©n h¬n ®Ó gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ- x· héi. Nhng ®iÒu c¨n b¶n kh«ng chØ dõng l¹i ë chç gÇn d©n, s¸t d©n mµ cßn ph¶i x©y dùng mét bé m¸y hµnh chÝnh theo nguyªn t¾c mét Nhµ níc ph¸p quyÒn XHCN, mét bé m¸y kh«ng chØ ®¶m b¶o nh÷ng nghÜa vô cña c«ng d©n ®èi víi Nhµ níc mµ quan träng h¬n lµ ®¶m b¶o thùc hiÖn nh÷ng nghÜa vô cña Nhµ níc ®èi víi c«ng d©n. C¸c chñ thÓ l·nh ®¹o vµ qu¶n lÝ kinh tÕ- x· héi ph¶i chñ ®éng t¹o ra niÒm tin cua nh©n d©n. Ýt dïng quyÒn lùc ®Ó gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn x· héi, mµ nªn t¨ng cêng c¸c ph¬ng ph¸p vËn ®éng, gi¶i thÝch, thuyÕt phôc, ®èi tho¹i. Cã ý thøc s©u s¾c vÒ d©n chñ hãa bé m¸y vµ phong c¸ch l·nh ®¹o, qu¶n lÝ. Nh÷ng quan ®iÓm cã tÝnh triÕt lÝ chØ ®¹o hµnh ®éng trªn ®©y kh«ng chØ cÇn ®îc thÊm nhuÇn trong qu¸ tr×nh gi¸o dôc- ®µo t¹o vµ khao häc- c«ng nghÖ mµ cßn ph¶i ®îc qu¸n triÖt trong c¶ qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn v¨n hãa míi. Kh«ng ph¶i ngÊu nhiªn, sau khi cho ra ®êi cïng mét lóc hai nghÞ quyÕt gi¸o dôc- ®µo t¹o vµ khoa hoc- c«ng nghÖ, §¶ng ta l¹i ban hµnh nghÞ quyÕt vÒ “ X©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n hãa ViÖt Nam tiÕn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc”. Cã thÓ nãi, ba nghÞ quyÕt quan träng nªu trªn ®· ®Æt nÒn mãng v÷ng ch¾c cho chiÕn lîc con ngêi trong sù nghiÖp c«ng nghiªp hãa, hiÖn ®¹i hãa ë níc ta hiÖn nay. VÊn ®Ò cßn l¹i lµ ph¶i triÓn khai thùc hiÖn nh÷ng nghÞ quyÕt 12 trªn sao cho cã hiÖu qu¶ nh»m ®a sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc ®Õn thµnh c«ng. 4) B¶n s¾c d©n téc cña v¨n hãa trong c«ng nghiÖp hãa-hiÖn ®¹i hãa: Kh¸c víi nh÷ng níc c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa tríc kia, níc ta tiÕn hµnh sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa trong bèi c¶nh thÕ giíi ®· bíc sang thêi ®¹i v¨n minh míi, v¨n minh trÝ tuÖ; xu thÕ toµn cÇu hãa vµ ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc ®ang ngµy cµng phæ biÕn. §Ó c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc, chóng ta kh«ng thÓ tù m×nh tÝch lòy t b¶n theo ph¬ng ph¸p cò nh c¸c níc cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn tríc ®©y thêng lµm. Mét mÆt, chóng ta ph¶i më cöa, héi nhËp víi thÕ giíi, tiÕp nhËn nh÷ng thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, thu hót ®Çu t. Nãi cho ®óng h¬n, ®©y kh«ng ph¶i lag ph¸t triÓn theo: nghÜa ch©n chÝnh cña nã mµ chØ lµ mét sù t¨ng trëng phiÕn diÖn mét vµi lÜnh vùc nµo ®ã cña ®Êt níc. Sù “ph¸t triÓn kiÓu nµy sÏ ®em l¹i nh÷ng hËu qu¶ kh«n lêng, v× nã thi tiªu nh÷ng truyÒn thèng tèt ®Ñp ®· t¹o nªn søc m¹nh trêng tån cña d©n téc vµ tõ ®ã sÏ c¾t ngang sù tån t¹i v× ph¸t triÓn cña b¶n th©n d©n téc. §¹i héi VIII cña §¶ng ®· chØ ra r»ng, trong khi ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cÇn hÕt søc ®Ò phßng xu híng xa rêi nh÷ng xa rêi nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa ruyÒn thèng, lµm mÊt b¶n s¾c d©n téc. §¹i héi ®· kh¼ng ®Þnh: “ B¶n s¾c d©n téc vµ tÝnh chÊt tiªn tiÕn cña v¨n hãa ph¶i ®îc thÊm ®Ëm kh«ng chØ trong c«ng t¸c v¨n hãa – v¨n nghÖ, mµ c¶ trong mäi ho¹t ®éng x· héi s¸ng t¹o vËt chÊt, øng dông c¸c thµnh tù khoa häc, c«ng nghÖ, gi¸o dôc, ®µo t¹o…sao cho trong mäi lÜnh vùc, chóng ta cã c¸ch t duy ®éc lËp, cã c¸ch lµm võa hiÖn ®¹i võa mang s¾c th¸i ViÖt Nam. §i vµo kinh tÕ thÞ trêng, më réng giao lu quèc tÕ, c«ng nghiÖp hãa, hiÖn d¹i hãa ®Êt níc, tiÕp thu nh÷ng tinh hoa cña nh©n lo¹i, song ph¶i lu«n lu«n coi träng nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng vµ b¶n s¾c d©n téc, quyÕt kh«ng ®îc tù ®¸nh mÊt m×nh, trë thµnh bãng mê hoÆc b¶n sao chÐp cña ngêi kh¸c”. H¬n thÕ n÷a, trong NghÞ quyÕt §¹i héi VIII, §¶ng cßn ®ßi hái: “ Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng vµ më réng giao lu quèc tÕ, ph¶i ®Æc biÖt quan t©m g×n gi÷ vµ n©ng cao b¶n s¾c d©n téc, kÕ thõa vµ ph¸t huy truyÒn thèng ®¹o ®øc, tËp qu¸n tèt ®Ñp vµ lßng tù hµo cña níc ngoµi; mÆt kh¸c, chóng ta ph¶i tù m×nh n©ng cao n¨ng lùc néi sinh, ph¸t huy m¹nh mÏ truyÒn thèng v¨n hãa d©n téc ®ång thêi ra søc häc tËp, tiÕp nhËn tinh hoa v¨n hãa thÕ giíi, ph¸t triÓn toµn diÖn con ngêi ViÖt Nam trªn c¬ së ph¸t triÓn v¨n hãa, nªu cao tinh thÇn tù lùc, tù cêng. 13 Trong bèi c¶nh më réng giao lu quèc tÕ ®ång thêi ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Ó c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, vÊn ®Ì gi÷ g×n b¶n s¾c d©n téc sÏ trë thµnh mét th¸ch thøc lín ®èi víi níc ta. Vëy chóng ta ph¶i gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a viÖc gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc víi hiÖn ®¹i hãa v¨n hãa trong c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa nh thÕ nµo? §©y còng lµ bµi häc ph¶i tr¶ gi¸ ®¾t cña nhiÒu níc tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa tríc ta. Bëi kh«ng Ýt ngêi ®· trëng r»ng chØ b»ng c¸ch dùa vµo nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa ngo¹i nhËp lµ cã thÓ c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa nh thÕ, nÒn kinh tÕ cã thÓ nhÊt thêi t¨ng trëng, nh÷ng sÏ kh«ng tr¸nh khái ph¶i tr¶ gi¸ b»ng viÖc ®Î mÊt b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc. Mµ mét nÒn v¨n hãa kh«ng cßn b¶n s¾c d©n téc th× nÒn v¨n hãa Êy còng kh«ng cßn lµ nÒn v¨n hãa cña mét d©n téc ®éc lËp. Gi¸ trÞ cña mét nÒn v¨n hãa d©n téc chÝnh lµ ë b¶n s¾c d©n téc cña nã. §iÒu ®ã c¶ thÕ giíi ®Ìu thÊy vµ chÝnh UNESCO trong ThËp kû thÕ giíi ph¸t triÓn kh«ng lµnh m¹nh lµ lµm mÊt ®i b¶n s¾c d©n téc, khiÕn cho tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña d©n téc Êy ngµy cµng bÞ thôt chét ®i. §ã lµ sù ph¸t triÓn kh«ng bÒn v÷ng, ph¸t triÓn bÊt chÊp nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa. TiÕp thu tinh hoa cña c¸c d©n téc trªn thÕ giíi, lµm giµu ®Ñp thªm nÒn v¨n hãa ViÖt Nam; ®Êu tranh chèng sù x©m nhËp cña c¸c lo¹i v¨n hãa ®éc h¹i, nh÷ng khuynh híng sïg ngo¹i, l¹i c¨ng, mÊt gèc. Kh¾c phôc t©m sinh lý sïng b¸i ®ång tiÒn, bÊt chÊp ®¹o lý, coi thêng c¸c gi¸ trÞ nh©n v¨n. Nh vËy lµ, §¶ng ta kh«ng chØ ®Ò phßng khuynh híng sïng ngo¹i, b¾t chíc, l¹i c¨ng mµ cßn yªu cÇu n©ng cao vµ ph¸t triÓn b¶n s¾c d©n téc ngay trong qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i hãa nÒn v¨n hãa ViÖt Nam. §Õn Héi nghÞ lÇn thø n¨m Ban chÊp hµnh Trung ¬ng khãa VIII, §¶ng ta mét lÇn n÷a chØ râ: “ B¶n s¾c d©n téc bao gåm nh÷ng gi¸ trÞ bÒn ÷ng, nh÷ng tinh hoa cña céng ®ång c¸c d©n téc ViÖt Nam ®îc vun ®¾p nªn qua lÞch sö hµng ngµn n¨m ®Êu tranh dùng níc vµ gi÷ níc. §ã lµ lßng yªu níc nång nµn, ý chÝ tù cêng d©n téc, tinh thÇn ®oµn kÕt, ý thøc céng ®ång g¾n kÕt c¸ nh©n – gia ®×nh – lµng x· - Tæ quèc; lßng nh©n ¸i, khoan dung, trong nghÜa t×nh, ®¹o lý,®øc tÝnh cÇn cï s¸ng t¹o trong lao ®éng; sù tinh tÕ trong øng sö, tÝnh gi¶n dÞ trong lèi sèng…B¶n s¾c d©n téc cßn ®Ëm nÐt c¶ trong c¸c h×nh thøc biÓu hiÖn mang tÝnh d©n téc ®éc ®¸o. B¶o vÖ b¶n s¾c d©n téc ph¶i g¾n kÕt víi më réng giao lu quèc tÕ, tiÕp thu cã chän läc nh÷ng c¸i hay, c¸i tiÕn bé trong v¨n hãa c¸c d©n téc kh¸c. Gi÷ g×n b¶n s¾c d©n téc ph¶i ®i liÒn víi chèng c¸i l¹c hËu, lçi thêi trong phong tôc, tËp qu¸n, lÒ thãi cò”. 14 Cã thÓ nãi, ®©y chÝnh lµ mét quan ®iÓm cã ý nghÜa triÕt lý häc chØ ®¹o rÊt quan träng ®èi víi viÖc gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc. Mét mÆt, nã ®Þnh híng cho viÑc kh¬i dËy vµ nh©n lªn nh÷ng gi¸ trÞ u tó cña v¨n hãa d©n téc tõ l©u ®êi ®Ó thóc ®Èy c«ng cuéc ph¸t triÓn ®Êt níc hiÑn nay. Nhng mÆt kh¸c, nã còng ®Ò phßng khuynh híng lui vÒ triÕt lý ®ãng cöa vµ b¶o thñ, tù giam h·m mÜnh trong tÝnh riªng biÖt vÒ v¨n hãa vµ tù ru ngñ m×nh víi nh÷ng c¸i ®îc gäi lµ “ truyÒn thèng” , nhng ®· tá ra lçi thêi v× c¶n trë sù ph¸t triÓn. B¶n th©n UNESCO, n¬i tËp hîp trÝ tuÖ cñe nhiÒu nhµ v¨n hãa næi tiÕng trªn thÕ giíi còng tõng cã nhËn xÐt: “ Kinh nghiÖm cña hai thËp kØ võa qua ®· cho thÊy r»ng trong x· héi ngµy nay, bÊt luËn ë tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ nµo hoÆc theo xu híng chÝnh trÞ vµ kinh tÕ nµo, v¨n hãa vµ ph¸t triÓn lµ hai mÆt g¾n liÒn víi nhau”. Víi nhËn thøc ®ã, UNESCO ®· ph¸t ®éng ThËp kû thÕ giíi ph¸t triÓn v¨n hãa víi 4 môc tiªu lín lµ: - Lµm cho mäi ngêi thõa nhËn vÞ trÝ cña v¨n hãa trong ph¸t triÓn, ®¶m b¶o vÞ trÝ cña c¸c v¨n hãa ®îc coi träng mét c¸ch thÝch ®¸ng trong c¸c kÕ ho¹ch, chÝnh s¸ch vµ dù ¸n ph¸t triÓn. - Kh¼ng ®Þnh vµ ®Ò cao c¸c b¶n s¾c v¨n hãa, khuyÕn khÝch tµi n¨ng s¸ng t¹o vµ cuéc sèng cã v¨n hãa. - Më réng sù tham gia vµo ®êi sèng v¨n hãa, huy ®éng c¸c lùc lîng vµ kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña c¸ nh©n vµ céng ®ång v× d©n chñ, tù do ý chÝ vµ ®éc lËp vÒ trÝ tuÖ. - §Èy m¹nh hîp t¸c quèc tÕ vÒ v¨n hãa, khuyÕn khÝch th«ng tin gi÷a c¸c nÒn v¨n hãa vµ t¨ng cêng t×nh ®oµn kÕt quèc tÕ. §Ó thùc hiÖn nh÷ng néi dung trªn, UNESCO ®· quyÕt ®Þnh lÊy ngµy 21 th¸ng 5 hµng n¨m lµm ngµy thÕ giíi ph¸t triÓn v¨n hãa vµ ®· ®a ra nhiÒu khuyÕn nghÞ vÒ c¸c ch¬ng tr×nh hµnh ®éng chung cho c¸c níc. Trong bèn néi dung trªn, UNESCO rÊt chó ý ®Õn viÖc kh¼ng ®Þnh vµ ®Ò cao b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc, kÕt hîp víi viÖc ®Èy m¹nh hîp t¸c quèc tÕ v¨n hãa. UNESCO cho r»ng: “ Níc nµo tù ®Æt cho m×nh môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ mµ t¸ch rêi m«i trêng v¨n hãa, th× nhÊt ®Þnh sÏ x¶y ra nh÷ng mÊt c©n ®èi nghiªm träng c¶ vÒ kinh tÕ lÉn v¨n hãa, vµ tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña níc Êy sÏ bÞ suy yÕu rÊt nhiÒu”. VÒ mèi quan hÖ gi÷a v¨n hãa vµ ph¸t triÓn, chóng ta cã thÓ rót ra nhiÒu bµi häc tõ lÞch sö ra dêi, ph¸t triÓn vµ tan r· cña Liªn X« cò. Ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng, h¬n 70 n¨m x©y dùng vµ chiÕn ®Êu cña nh©n d©n Liªn X« cò. Ph¶i 15 kh¼ng ®Þnh r»ng, h¬n 70 n¨m x©y dùng vµ chiÕn ®Êu cña nh©n d©n X« - ViÕt, v¨n hãa ®· tõng lµ ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt cña x· héi vµ ph¸t triÓn ®· tõng coi v¨n hãa nh mét trong nh÷ng môc tiªu cao c¶ cña m×nh. V¨n hãa cña Liªn X« mµ ®Ønh cao lµ chñ nghÜa M¸c – Lªnin ®· tõng më ®ßng cho nh÷ng cuéc chiÕn ®Êu vinh quang chèng mäi thï trong giÆc ngoµi, ®· v¹ch ra ®êng lèi x©y dùng níc x· héi chñ nghÜa ®Çu tiªn trªn thÕ giíi. NÒn v¨n hãa ®Êy ®· dÉn d¾t nh©n d©n Liªn X« ®¸nh b¹i chñ nghÜa ph¸t xÝt, më ®êng cho mét lo¹t níc ë §«ng ¢u vµ §«ng ¸ ®i theo chñ nghÜa x· héi, trë thµnh ngon cê hÊp dÉn toµn thÓ nh©n lo¹i. Ph¸t triÓn cña Liªn X« ®· ®a ra mét ®Êt níc vèn chËm tiÕn vÒ nhiÒu mÆt so víi c¸c níc T©y ¢u vµ B¾c Mü nhanh chãng trë thµnh mét cêng quèc, t¹o ®îc thÕ c©n b»ng chiÕn lîc gi÷a phe ph¸i x· héi chñ nghÜa vµ phe ph¸i t b¶n chñ nghÜa trªn thª giíi. Nhng, chóng ta kh«ng chØ cã bµi häc thµnh c«ng mµ còng ®· vÊp ph¶i nh÷ng thÊt b¹i, do kh«ng quan t©m liªn tôc vµ ®óng møc ®Õn vÞ trÝ, vai tß cña v¨n hãa trong ph¸t triÓn, nhÊt lµ ë thêi kú b¾t ®Çu x©y dùng ®Êt níc thèng nhÊt trong ®iÒu kiÖn hßa b×nh tõ chèi nh÷ng n¨m 70 –nöa ®Çu nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû XX. Song còng nhê biÕt dùa vµo søc m¹nh céi nguån cña v¨n hãa d©n téc. §¶ng ta ®· sím nhËn ra nh÷ng sai lÇm chñ quan duy ý chÝ cña thêikú ®ã vµ ®· kÞp thêi lµm sèng l¹i bµo häc “lÊy d©n lµm gèc”, suy nghÜ vµ hµnh ®éng theo quy luËt kh¸ch quan, ®Æt con ngêi vµo vÞ trÝ trung t©m cña mäi chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch vµ Õ ho¹ch ph¸t triÓn. §iÒu ®ã cã nghÜa r»ng, chÝnh v¨n hãa ®· ®ãng vai trß lµ nh©n tè khëi ®éng cña sù nghiÖp ®æi míi. §æi míi nh thÕ vÒ thùc chÊt lµ sù kÕ thõa vµ ph¸t triÓn nh÷ng gi¸ trÞ u tó cña v¨n hãa d©n téc, kÕt hîp víi tiÕp thu tinh hoa v¨n hãa nh©n lo¹i, v× vËy ®· kh¬i dËy ®îc tiÒm n¨ng to lín cña c¸c tÇng líp nh©n d©n, t¹o nªn ®éng lùc m¹nh mÏ cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi trong nh÷ng n¨m qua, ®a ®Êt níc ra khái khñng ho¶ng vµ chuyÓn sang giai ®o¹n ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa-hiÖn ®¹i hãa hiÖn nay. 5)TriÕt lý ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãahiÖn ®¹i hãa ë ViÖt Nam. 5.1-Sù chuyÓn ®æi quan niÖm vÒ c¸c gi¸ trÞ ®¹o ®øc vµ mèi quan hÖ gi÷a ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt trong thêi kú ®æi míi. Bèi c¶nh ®Æc biÖt cña nh÷ng n¨m ®æi míi ®· t¹o ra ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ níc ta ph¸t triÓn, c¶i thiÖn ®¸ng kÓ ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n, ®em l¹i ®éng lùc cho con ngêi ViÖt Nam ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng 16 s½n cã cña m×nh nh»m môc ®Ých hoµn thiÖn b¶n th©n ®ång thêi gãp phÇn x©y dùng ®Êt níc. Nhng, còng chÝnh trong bèi c¶nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ më cöa ra bªn ngoµi, con ngêi cµng cã ®iÒu kiÖn béc lé b¶n chÊt thùc cña m×nh, ®Êt níc còng béc lé râ nh÷ng nhîc ®iÓm, yÐu kÐm do tµn d cò dÓ l¹i céng víi nhiÒu hËu qu¶ cña chiÕn tranh cha kh¾c phôc hÕt. Qu¸ tr×nh kh¾c phôc nh÷ng nhîc ®iÓm, yÕu kÐm cña mçi ngêi vµ cña c¶ níc nãi chung còng lµ qu¸ tr×nh thö th¸ch quyÕt liÑt tríc sù lùa chän mét triÕt lý sèng cña mçi ngêi vµ sù lùa chän mét triÕt lý ph¸t triÓn chung cña ®Êt níc. ChÝnh qu¸ tr×nh ®ã ®ßi hái ph¶i gi¶i quyÕt ®óng ®¾n mèi quan hÖ gi÷a ®¹o ®øc vµ ph¸p luô©t trong ph¸t triÓn x· héi. XÐt vÒ b¶n chÊt, nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhiÒu thµnh phÇn vèn cã hai mÆt: tÝch cùc vµ tiªu cùc. Nhê cã c¹nh tranh vµ trong c¹nh tranh, nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã t¸c dông kÝch thÝch tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o, khuyÕn khÝch mäi ngêi tËp trung søc lùc cho viÖc t×m tßi nh÷ng gi¶i ph¸p tãi u cho ph¸t triÓn, cho sù ph¸t huy ®a d¹ng tiÒm lùc trÝ tuÖ cña m×nh. Song bªn c¹nh mÆt tÝch cùc lµ c¬ b¶n, nÒn kinh tÕ thÞ trêng còng t¹o ®iÒu kiÖn cho sù n¶y sinh c¶ mÆt tiªu cùc, nh chñ nghÜa c¸ nh©n cùc ®oan, tÝnh c¬ héi vµ nãi chung lµ nh÷ng thãi Ých kØ, sù xÊu xa vèn lµ mÆt tr¸i trong b¶n n¨ng tù nhiªn cña con ngêi. Tuy r»ng ngêi ta sinh ra vèn cã b¶n chÊt lµ thiÖn nh c©u ch©m ng«n cña ngêi xa thêng nãi “ nh©n chi s¬ tÝnh abnr thiÑn”, nhng khi ph¶i ®èi mÆt víi thùc tÕ cuéc sèng, ph¶i ®Êu tranh ®Ó sinh tån, con ngêi còng dÔ ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn c¶ tÝnh ®éc ¸c, lßng vÞ kû, cho nªn cã thuyÕt nãi r»ng “ con ngêi sinh ra b¶n chÊt lµ ¸c” kh«ng ph¶i kh«ng cã c¬ së. Mèi quan hÖ gi÷a thiÖn vµ ¸c kh«ng ph¶i lµ bÊt biÕn mµ lu«n cã sù chuyÓn ®æi tïy thuéc hoµn c¶nh sèng cña mçi ngêi vµ nhÊt lµ hoµn c¶nh x· héi mµ con ngêi sèng vµ ho¹t ®éng. Hå ChÝ Minh tõng cã nhËn xÐt: “ Mçi con ngêi ®Òu cã c¸i thiÖn vµ c¸i ¸c ë trong lßng”. VÊn ®Ò lµ ph¶i thÊy ®îc qua tr×nh vËn ®éng vµ ®Êu tranh gi÷a hai mÆt thiÖn ¸c. gi÷a c¸i t«t vµ c¸i xÊu; vµ ph¶i lµm cho phÇn tèt ë con ngêi nÈy në nh hao mïa xu©n”. Sù ph¸t triÓn chØ cã ®îc nhê kÕt qu¶ cña cuéc ®Êu tranh ®Ó sinh tån ®ã. Cho nen ë x· héi ta, muèn cho con ngêi ph¸t huy ®îc c¸i thiÖn vèn cã cña m×nh th× viÖc ®Êu tranh gi÷a c¸i thiÖn víi c¸i ¸c lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. Qua tr×nh h×nh thµnh t tëng ®¹o ®øc vµ quan niÖm vÒ ph¸p luËt xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ lµ mçi con ngêi ®Òu tiÒm Èn c¶ hai mÆt thiÖn ¸c, tiªu cùc vµ tÝch cùc, còng nh trong x· héi cã ®Êu tranh gi÷a tÝch cùc vµ tiªu cùc, gi÷a thiÖn vµ ¸c, gi÷a chÝnh nghÜa vµ phi nghÜa… 17 Quan hÖ gi÷a ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt còng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tõ khi cã cuéc ®Êu tranh gi÷a hai mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc, thiÖn vµ ¸c…trong mçi con ngêi vµ trong toµn x· h«i nãi chung. XuÊt ph¸t tõ quan hÖ tù nhiªnvµ biÕn chøng ®ã, Hªghen míi nãi “ ®¹o ®øc lµ h×nh th¸i cao nhÊt trong sù ph¸t triÓn cña ý niÖm ph¸p lý”. V× lµ vÊn ®Ò mang tÝnh quy luËt cho nªn viÖc thõa nhËn mèi quan hÖ g¾n bã h÷u c¬ gi÷a ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt lµ ®¬ng nhiªn. Nhng, quan niÖm ®¹o ®øc nµo vµ ph¸p luËt phôc vô ai th× hÇu nh ý kiÕn lu«n lu«n kh¸c nhau tïy theo hoµn c¶nh mçi ngêi, phô thuéc vµo ý thøc giai cÊp vµ d©n téc cña hä. §èi víi chóng ta, ®¬ng nhiªn chóng ta x©y dùng ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt trªn c¬ së quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh. Bëi lÏ, triÕt lý ph¸t triÓn mµ chóng ta theo ®uæi lµ triÕt lý ph¸t triÓn theo con ®êng x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë níc ta. Nhng, ®èi víi nhiÒu ngêi kh¸c ®Þnh híng ph¸t triÓn ®Êt níc cña hä lµ theo con ®êng cña chñ nghÜa t b¶n th× dÜ nhiªn hä cã quan ®iÓm vÒ ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt kh«ng gièng chóng ta. Còng chØ diÔn ®¹t b»ng nh÷ng ph¹m trï thiÖn vµ ¸c, chÝnh vµ tµ, tèt vµ xÊu, tÝch cùc vµ tiªu cùc…nhng hiÓu thÕ nµo lµ thiÖn vµ ¸c, lµ chÝnh lµ tµ, lµ tèt lµ xÊu, lµ tÝch cùc lµ tiªu cùc… th× thêng l¹i rÊt kh¸c nhau tïy theo chç ®øng cña mçi ngêi, hoµn c¶nh thùc tÕ cña mçi x· héi, bèi c¶nh cña thêi ®¹i. Do ®ã, viÖc nhËn thøc vÒ ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt còng nh quan niÖm vÒ vai trß cña nã, vÒ quan hÖ gi÷a ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt trong mçi giai ®o¹n lÞch sö x· héi cÇn ph¶i ®Æt ra tríc khi ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ®¹o ®øc vµ viÖc thùc thi ph¸p luËt. Ch¼ng h¹n, nãi ®Õn kinh tÕ thÞ trêng kh«ng thÓ phñ nhËn yÕu tè c¹nh tranh vèn ®îc xem nh mét tÝnh chÊt cè h÷u cña nã, nhng c¹nh tranh nh thÕ nµo ®Ó thÓ hiÖn ®¹o ®øc vµ tinh thÇn ph¸p luËt theo quan ®iÓm t b¶n chñ nghÜa th× kh«ng gièng nhau. HoÆc trong kinh doanh, râ rµng chóng ta kh«ng thÓ chÊp nhËn quan ®iÓm lµm giµu bÊt chÝnh b»ng bÊt cø gi¸ nµo, nghÜa lµ b»ng c¸ch bãc lét tµn b¹o c«ng nh©n tr¸i víi luËt lao déng cña nhµ níc. ë ®©y ch¼ng nh÷ng cã sù kh¸c nhau trong quan niÖm ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt mµ cßn cã c¶ sù kh¸c nhau trong nhËn thøc vÒ mèi quan hÖ gi÷a ®¹o ®øc vµ viÖc thùc thi ph¸p luËt. MÆc dï quyÕt ®Þnh chuyÓn sang ¸p dông nÒn kinh tÕ thÞ trêng, chÊp nhËn nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ph¸p luËt quèc tÕ vÒ th¬ng m¹i, nghÜa lµ cã nhiÒu yÕu tè chung víi c¸c níc cã ®Þnh híng t tëng kh¸c cña chóng ta, nhng chóng ta vÉn cã thÓ x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ níc ta trªn c¬ së v¨n hãa ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt mang b¶n s¾c d©n téc ViÖt Nam. §ã lµ ®iÒu ®· ®îc kh¼ng ®Þnh trong nhiÒu nghÞ quyÕt cña §¶ng vµ Nhµ níc ta. 18 VËy quan hÖ gi÷a ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt trong ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng xÉ héi chñ nghÜa ë níc ta diÔn ra nh thÕ nµo? Tríc hÕt nãi vÒ ®¹o ®øc, mét mÆt chóng ta cÇn kh¼ng ®Þnh nh÷ng ®¹o ®øc ®· h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng tríc ®©y, nhÊt lµ nh÷ng quan ®iÓm ®¹o ®øc c¸ch m¹ng theo t tëng Hå ChÝ Minh; nhng mÆt kh¸c, chóng ta còng ph¶i chÊp nhËn nh÷ng nguyªn t¾c ®¹o ®øc míi ®ang chi phèi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta nh: chÊp nhËn c¹nh tranh gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong kinh doanh vµ chÊp nhËn bãc lét hîp lý søc lao ®éng cña ngêi lµm c«ng. §èi víi nh÷ng níc ph¸t triÓn kinh tÕ theo con ®êng cña chñ nghÜa t b¶n th× viÖc ch¹y theo lîi nhuËn tèi ®a b»ng bÊt cø gi¸ nµo lµ viÖc b×nh thêng, lµ ®¹o lý cña giai cÊp t s¶n. Nhng ®èi víi chóng ta ph¸t triÓn ®Êt níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, viÖc t×m kiÕm lîi nhuËn b»ng nhiÒu h×nh thøc kinh doanh, bu«n b¸n, trao ®æi hµng hãa vµ dÞch vô lµ ®iÒu cßn míi mÎ vÒ ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt. V× vËy, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ mét quan ®iÓm cã ý nghÜa quan ®iÓm l©u dµi ®Ó tõ ®ã khi nghiªn cøu thùc tr¹ng ®¹o ®øc vµ thùc hiÖ th× ph¸p luËt cña chóng ta kh«ng cøng nh¾c vµ m¸y mãc trong viÖc nh×n nhËn nh÷ng hiÖn tîng ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt míi ph¸t sinh trong thêi k× ®æi míi. Song viÖc ®i t×m mét triÕt lý ph¸t triÓn ®óng ®¾n tr¸nh ®îc c¶ 2 xu híng cùc ®oan trong nhËn thøc vÒ ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt lµ ®iÒu kh«ng ®¬n gi¶n. Bëi lÏ viÖc x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi trªn c¬ së ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng trong bèi c¶nh toµn cÇu hãa, ®ßi hái më cöa héi nhËp víi c¸c níc cã khuynh híng t tëng kh¸c nhau. 5.2- Vai trß cña ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiªn ®¹i hãa theo ®inh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam Lµ mét níc n«ng nghiÖp l¹c hËu víi h¬n 70% d©n sè lµ n«ng d©n, ViÖt Nam ®i vµo giai ®o¹n ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa,hiÖn ®¹i hãa trong ®iÒu kiÖn rÊt kh¸c so víi c¸c níc ®· cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ cã hoµn c¶nh x· héi kh«ng gièng níc ta. ChÝnh ®iÒu ®ã quy ®Þnh ®Æc ®iÓm cña ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ë níc ta. §èi víi chóng ta, t tëng Hå ChÝ Minh vÒ viÖc n©ng cao ®¹o ®øc c¸ch m¹ng vµ x©y dùng nhµ níc ph¸p quyÒn cña d©n, do d©n vµ v× d©n lµ bµi häc vÒ ph¬ng ph¸p luËn v« cïng quan träng cho viÖc t¹o dùng nh÷ng quan ®iÓm cã ý nghÜa triÕt lý vÒ ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt trong thêi k× ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc. §ã kh«ng ph¶i lµ sù chuyÓn ®æi m¸y mãc, gi¶n ®¬n mµ 19 lµ qu¸ tr×nh kÕ thõa vµ ph¸t triÓn sao cho thÝch hîp víi x· héi míi. Qu¸ tr×nh Êy thùc chÊt lµ mét sù chuyÓn ®æi s©u s¾c trong c¶ hµnh vi ®¹o ®øc vµ chÊp hµnh ph¸p luËt, tøc lµ t×m triÕt lý ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt kh«ng ph¶i tõ trong ý niÖm µm lµ trong thùc tiÔn. Mµ chØ cã hµnh ®éng thùc tiÔn theo yªu cÇu ®¹o døc c¸ch m¹ng vµ yªu cÇu cña ph¸p luËt tiÕn bé th× ®¹o ®øc vµ ph¸p míi thùc sù ph¸t triÓn, phï hîp víi sù ®ßi hái cña thêi ®¹i hiÖn nay. Trong bèi c¶nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· bíc vµo giai ®o¹n toµn cÇu hãa nh hiÖn nay, vÊn ®Ò ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt vèn ®· quan träng, cµng cã vai trß quan träng h¬n bao giê hÕt. Nõu ®èi víi c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn, vÊn ®Ò kÝch thÝch chñ nghÜa tiªu dïng theo tiªu chÝ cña x· héi tiªu thô ®îc hä xem lµ mét quèc s¸ch thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ, th× ®èi víi níc ta vÊn ®Ò tiÕt kiÖm l¹i lµ mét quèc s¸ch quan träng cña ph¸t triÓn, bëi lÏ chØ cã chÝnh s¸ch tiÕt kiÖm ®óng ®¾n míi cã thÓ tÝch lòy ®Ó c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc. §ã chÝnh lµ mét vÊn ®Ò ®¹o ®øc thiÕt yÕu, ®ång thêi còng lµ vÊn ®Ò cÇn ®îc chó ý khi x©y dùng ph¸p luËt ë níc ta. H¬n n÷a, níc ta ®ang tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cho nªn chóng ta còng dÆt vÊn ®Ò x©y dùng ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt theo tinh thÇn kh¸c so víi c¸c níc phat triÓn kh«ng theo ®Þnh híng ®ã. Chç kh¸c vÒ c¶ ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt ®èi víi níc ta thÓ hiÖn ë môc tiªu c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa kh«ng chØ nh»m t¨ng trëng kinh tÕ b»ng bÊt cø gi¸ nµo, cµng kh«ng ph¶i v× môc ®Ých thu lîi nhuËn tèi ®a cho mét thiÓu sè ngêi giµu, mµ kh«ng v× môc tiªu d©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. §¹o ®øc, ph¸p luËt còng nh v¨n hãa nãi chung lµ nÒn t¶ng cña x· héi. Mäi hµnh vi ®¹o ®øc còng nh hµnh vi thùc thi ph¸p luËt cña mçi con ngêi ViÖt Nam ®Òu cã quan hÖ ®Õn nhiÖm vô c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc. Song, ®¹o ®øc còng nh ph¸p luËt kh«ng ph¶i lµ c¸i g× bÊt biÕn kh«ng bao giê thay ®æi. Bëi lÏ, ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt dï quan träng nh thÕ nµo th× nã vÉn lµ h×nh th¸i ý thøc ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së hiÖn thùc x· héi. Khi c¬ së hiÖn thùc x· héi cã nh÷ng ®æi thay, nhÊt lµ sù ®æi thay cña tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, th× ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt vµ nhiÒu h×nh th¸i ý thøc kh¸c còng biÕn ®æi theo. Nhng qu¸ tr×nh biÕn ®æi ®ã diÔn ra nh thÕ nµo, nhÊt lµ vÒ ®¹o ®øc vµ p¸hp luËt, l¹i kh«ng ph¶i tïy thuéc vµo ý chÝ chñ quan cña con ngêi mµ ph¶i tu©n theo quy luËt kh¸c quan. V× thÕ, quan ®iÓm cã ý nghÜa triÕt lý vÒ vai trß ®¹o ®øc vµ ph¸p luËt trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ë níc ta chØ ph¸t huy t¸c dông híng dÉn hµnh ®éng khi nã ph¶n ¶nh ®îcquy luËt 20