Tài liệu Tiểu luận quy luật về sự phù hợp của quan hệ sản xuất với trình độ của lực lượng sản xuất. khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp

Më §Çu Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ®· t¹o ra bíc nh¶y vät lín trong lùc lîng s¶n xuÊt. VÞ trÝ cña khoa häc trong lùc lîng s¶n xuÊt ngµy cµng t¨ng lªn. thùc chÊt cña cuéc c¸ch m¹ng lµ ë chç ®· t¹o ra kØ nguyªn míi cña s¶n xuÊt tù ®éng hãa víi viÖc ph¸t triÓn vµ øng dông ®iÒu khiÓn häc vµ v« tuyÕn ®iÖn tö. Khoa häc trë thµnh ®iÓm xuÊt ph¸t cho nh÷ng biÕn ®æi to lín trong s¶n xuÊt, t¹o ra nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt míi, kÕt hîp khoa häc kÜ thuËt thµnh mét thÓ thèng nhÊt ®a ®Õn nh÷ng ph¬ng ph¸p c«ng nghÖ míi ®em l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ cao trong s¶n xuÊt, ph¸t hiÖn vµ ®Ò ra nh÷ng ph¬ng ph¸p khai th¸c nguån n¨ng lîng míi, chÕ t¹o vËt liÖu míi, t¹o ra sù thay ®æi trong chøc n¨ng cña ngêi s¶n xuÊt. Con ngêi kh«ng cßn thao t¸c trùc tiÕp trong hÖ thèng kinh tÕ mµ chñ yÕu lµ s¸ng t¹o, ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh ®ã mét c¸ch tù ®éng, tri thøc khoa häc trë thµnh mét tÊt yÕu trong ho¹t ®éng cña ngêi s¶n xuÊt. Vµ hiÖn nay khoa häc ®ang lµ lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp. NhËn thøc ®îc ®iÒu ®ã, c¸c níc ®ang tËp trung ph¸t triÓn khoa häc cña m×nh vµ øng dông vµo s¶n xuÊt t¹o thÕ vµ lùc riªng cho mçi quèc gia. Mµ ViÖt Nam kh«ng ph¶i lµ ngo¹i lÖ. Néi dung I. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt . 1. Lùc lîng s¶n xuÊt . Lùc lîng s¶n xuÊt lµ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi tù nhiªn ®îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt thÓ hiÖn tr×nh ®é chinh phôc con ngêi víi tù nhiªn. Lùc lîng s¶n xuÊt lµ thÓ thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a con ngêi lao ®éng víi t liÖu lao ®éng. Lùc lîng s¶n xuÊt bao gåm hai yÕu tè con ngêi lao ®éng vµ t liÖu s¶n xuÊt. Con ngêi lao ®éng gåm cã trÝ th«ng minh, s¸ng t¹o, søc lùc. T liÖu s¶n xuÊt bao gåm ®èi tîng lao ®éng vµ t liÖu s¶n xuÊt trong ®ã t liÖu s¶n xuÊt lµ quan träng nhÊt. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, søc lao ®éng cña con ngêi vµ t liÖu s¶n xuÊt, tríc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng, kÕt hîp víi nhau t¹o thµnh lùc lîng s¶n xuÊt. 1 T liÖu s¶n xuÊt lu«n thay ®æi v× con ngêi lu«n t×m tßi s¸ng t¹o vµ sö dông nh÷ng c«ng cô lao ®éng ngµy cµng tinh s¶o h¬n. V× vËy mµ trong lùc lîng s¶n xuÊt còng cã m©u thuÉn. “ M©u thuÉn bªn trong cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ m©u thuÉn gi÷a tr×nh ®é, kh¶ n¨ng cña lùc lîng s¶n xuÊt víi nhu cÇu chinh phôc, c¶i t¹o tù nhiªn, nhu cÇu biÕn ®æi ®èi tîng s¶n xuÊt ”. Sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ do nhu cÇu cña x· héi vµ do m©u thuÉn bªn trong cña lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh. M©u thuÉn nµy thêng xuyªn x¶y ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. VËy viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn nµy cÇn ®ßi hái con ngêi ph¶i ¸p dông khoa häc – kü thuËt c«ng nghÖ vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµm cho c«ng cô s¶n xuÊt ngµy cµng t©n tiÕn vµ hoµn thiÖn ®Ó phï hîp víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. V× ®ã ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña t liÖu s¶n xuÊt, lùc lîng s¶n xuÊt tõ thÊp ®Õn cao th× ph¶i kh«ng ngõng c¶i thiÖn kü thuËt vµ thay thÕ c«ng cô th« s¬ b»ng m¸y mãc. Trong lùc lîng s¶n xuÊt th× con ngêi ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh. Nhng ngµy nay c«ng cuéc c¸ch m¹ng ®· më ra mét bíc nh¶y vät lín cña lùc lîng s¶n xuÊt. Sù ph¸t triÓn cña khoa häc ®· quyÕt ®Þnh lùc lîng s¶n xuÊt. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ®· më ra mét kû nguyªn míi cña nÒn s¶n xuÊt tù ®éng ho¸ víi viÖc øng dông khoa häc kü thuËt tiÕn bé míi vµo nÒn s¶n xuÊt, dÇn dÇn thay thÕ chøc n¨ng cña ngêi lao ®éng. Do khoa häc trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp nªn thµnh phÇn ngêi cÊu thµnh lùc lîng s¶n xuÊt kh«ng chØ bao gåm lao ®éng ch©n tay mµ gåm c¶ kü thuËt viªn, kü s vµ c¸c c¸n bé khoa häc phôc vô trùc tiÕp cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. 2. Quan hÖ s¶n xuÊt Quan hÖ s¶n xuÊt lµ mèi quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt con ngêi kh«ng chØ cã mèi quan hÖ víi tù nhiªn mµ ph¶i cã mèi quan hÖ víi nhau ®Ó trao ®æi ho¹t ®éng vµ kÕt qu¶ cña lao ®éng. Quan hÖ s¶n xuÊt bao gåm ba mèi quan hÖ c¬ b¶n. Quan hÖ së h÷u ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt, quan hÖ tæ chøc vµ qu¶n lý, quan hÖ ph©n phèi s¶n xuÊt x· héi. Ba mèi quan hÖ nµy n»m trong mèi liªn hÖ rµng buéc quy ®Þnh lÉn nhau trong ®ã quan hÖ ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt gi÷ vai trß quan träng nhÊt nã quyÕt ®Þnh c¸c mèi quan hÖ cßn l¹i. C¸c mèi quan hÖ vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý, quan hÖ vÒ ph©n phèi s¶n phÈm x· héi gi÷ nh÷ng vai trß hÕt søc quan träng chóng cã thÓ gãp phÇn cñng cè, ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ còng cã thÓ lµm xãi mßn quan hÖ s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt cã tÝnh æn ®Þnh t¬ng ®èi so víi lùc lîng s¶n xuÊt. ë mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lÞch sö quan hÖ s¶n xuÊt tån t¹i trong mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh, quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ cña mçi x· héi quy ®Þnh b¶n chÊt vµ bé mÆt cña mçi h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi. ChÝnh v× vËy khi nghiªn cøu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt 2 kh«ng chØ dõng l¹i ë tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt mµ ph¶i xÐt tíi tÝnh chÊt quan hÖ s¶n xuÊt. II. Quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt Lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt cña mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt t¸c ®éng víi nhau. Sù liªn hÖ t¸c ®éng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt t¸c ®éng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt h×nh thµnh nªn quy luËt phæ biÕn cña toµn thÓ loµi ngêi. §ã lµ quy luËt sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Quy luËt sù phï hîp nµy lµ kh¶ n¨ng phèi hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc lîng s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra hiÖu qu¶ lao ®éng cao nhÊt 1. Vai trß quyÕt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt ®Õn quan hÖ s¶n xuÊt Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó gi¶m nhÑ søc lao ®éng vµ kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ lao ®éng th× con ngêi ph¶i t×m c¸ch c¶i tiÕn c«ng cô lao ®éng, chÕ t¹o ra c¸c c«ng cô lao ®éng míi t×nh x¶o h¬n. Cïng víi viÖc c¶i tiÕn vµ chÕ t¹o c«ng cô lao ®éng th× con ngêi kh«ng ngõng hoµn thiÖn chÝnh m×nh. Con ngêi ®· thu nhËn thªm nhiÒn tri thøc, nh÷ng kü n¨ng, kü x¶o, kinh nghiÖm lao ®éng vµ tri thøc khoa häc. Trong qóa tr×nh s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn díi sù ¶nh hëng tíi tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. Sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt t¹o ra ®éng lùc to lín thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Do lùc lîng s¶n xuÊt lµ yÕu tè c¸ch m¹ng thêng xuyªn vËn ®éng, biÕn ®æi, ph¸t triÓn trong khi ®ã quan hÖ s¶n xuÊt cã xu híng æn ®Þnh h¬n. Do vËy khi lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn tíi tr×nh ®é míi nã sÏ m©u thuÉn gay g¾t víi quan hÖ s¶n xuÊt cò, tõ ®ã xuÊt hiÖn mét nhu cÇu lµ ph¶i xo¸ bá quan hÖ s¶n xuÊt cò, thiÕt lËp mét quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tr×nh ®é míi cña lùc lîng s¶n xuÊt t¹o ®éng lùc cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Khi quan hÖ s¶n xuÊt cò xo¸ bá th× cã nghÜa lµ ph¬ng thøc s¶n xuÊt cò mÊt ®i thay b»ng mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt, x· héi cò mÊt ®i, x· héi míi ra ®êi, lÞch sö loµi ngêi ph¸t triÓn lªn mét giai ®o¹n míi. 2. Sù t¸c ®éng trë l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn díi ¶nh hëng quyÕt ®Þnh bëi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt v× vËy quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng ph¶i lµ yÕu tè thô ®éng mµ nã t¸c ®éng tÝch cùc trë l¹i víi lùc lîng s¶n xuÊt, nã cã thÓ thóc ®Èy hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt theo hai mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc. 3 + TÝch cùc: Khi quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt th× nã t¹o thµnh ®éng lùc to lín thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. + Tiªu cùc: Trong trêng hîp ngîc l¹i nã trë thµnh xiÒng xÝch ®èi víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Së dÜ quan hÖ s¶n xuÊt cã thÓ thóc ®Èy hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt v× nã quyÕt ®Þnh môc ®Ých cña lùc lîng s¶n xuÊt, quy ®Þnh vai trß tæ chøc vµ qu¶n lý lùc lîng s¶n xuÊt, quy ®Þnh ph¬ng thøc ph©n phèi s¶n xuÊt x· héi. III Khoa häc lµ g×? Khoa häc ®ang trë thµnh LLSX trùc tiÕp. 1. Mèi quan hÖ gi÷a khoa häc vµ c«ng nghÖ: Khoa häc lµ mét khèi liªn kÕt kiÕn thøc ®îc gom gãp tõ nh÷ng nç lùc n¨ng ®éng cña con ngêi ®Ó hiÓu ®îc thÕ giíi dùa trªn quan s¸t vµ thÝ nghiÖm. Mèi quan hÖ gi÷a khoa häc vµ c«ng nghÖ ®îc hiÓu nh lµ mèi quan hÖ gi÷a th«ng tin vµ c«ng nghÖ. NÒn s¶n xuÊt x· héi lµ ph¬ng thøc trao ®æi vËt chÊt, n¨ng lîng vµ th«ng tin gi÷a x· héi vµ tù nhiªn. ChÝnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, con ngêi b»ng trÝ tôª vµ lao ®éng ®îc ®Þnh híng bëi trÝ tuÖ ®· kh«ng ngõng biÕn ®æi c¸c d¹ng vËt chÊt, n¨ng lîng, th«ng tin. N¨ng lîng lµ sè ®o cña c¸c d¹ng vËt chÊt trong c¸c d¹ng kh¸c nhau. Trong ph¬ng thøc s¶n xuÊt x· héi, sù vËn ®éng biÕn ®æi cña vËt chÊt ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c hÖ thèng c«ng nghÖ. Bëi vËy, bÊt kú mét bíc nh¶y vät nµo cña hÖ thèng n¨ng lîng còng ®Òu diÔn ra víi mét cuéc c¸ch m¹ng trong c«ng nghÖ. Th«ng tin- lµ mét d¹ng biÓu hiÖn cña vËt chÊt ®ang vËn ®éng. Th«ng tin x· héi g¾n liÒn víi sù vËn ®éng cña d¹ng vËt chÊt cã tæ chøc cao nhÊt - bé ãc con ngêi. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö cña x· héi loµi ngêi ®· tõng diÔn ra n¨m bíc nh¶y vät vÒ chÊt cña th«ng tin x· héi, ®îc biÓu hiÖn díi n¨m h×nh thøc th«ng tin ®iÓn h×nh tõ thÊp ®Õn cao: tiÕng nãi, ch÷ viÕt, kü thuËt in Ên, c¸c thiÕt bÞ truyÒn th«ng b»ng ®iÖn vµ ®iÖn tö, m¹ng internet. Cïng víi ®ã lµ n¨m giai ®o¹n ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ víi n¨m hÖ thèng c«ng nghÖ kh¸c nhau vÒ chÊt vµ phï hîp víi chóng lµ nh÷ng hÖ thèng n¨ng lîng ®· vµ ®ang tån t¹i trong lÞch sö x· héi. §ã lµ giai ®o¹n mét víi hÖ thèng c«ng nghÖ tù nhiªn th« s¬, giai ®o¹n hai víi hÖ thèng c«ng nghÖ c¬ khÝ thñ c«ng, giai ®o¹n ba víi hÖ thèng c«ng nghÖ c¬ khÝ m¸y mãc ë tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸, giai ®o¹n bèn víi hÖ thèng c«ng nghÖ c¬ khÝ m¸y mãc ë tr×nh ®é ®iÖn khÝ ho¸ tù ®éng ho¸ bËc thÊp, giai ®o¹n n¨m víi hÖ thèng c«ng nghÖ trÝ tuÖ, bao gåm c«ng nghÖ th«ng tin vµ c¸c lo¹i c«ng nghÖ cao kh¸c. 4 So s¸nh c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn c¬ b¶n cña th«ng tin vµ c«ng nghÖ, chóng ta thÊy chóng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ vµ phï hîp víi nhau c¶ vÒ mÆt thêi gian vµ néi dung, tÝnh chÊt. C¸c cuéc c¸ch m¹ng nµy biÓu hiÖn tr×nh ®é ph¸t triÓn ngµy cµng cao h¬n cña vËt chÊt. Sù biÕn ®æi phï hîp nµy lµ c¬ së ®Ó cã thÓ gäi c¸c cuéc c¸ch m¹ng ®ã lµ cuéc c¸ch m¹ng th«ng tin - c«ng nghÖ. Th«ng qua c¸c cuéc c¸ch m¹ng nµy mèi quan hÖ khoa häc - c«ng nghÖ ngµy cµng bÒn chÆt vµ s©u s¾c h¬n. 1.1. Mèi quan hÖ gi÷a khoa häc, c«ng nghÖ víi LLSX. VÊn ®Ò khoa häc trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp. Khoa häc vµ c«ng nghÖ tham gia vµo qu¸ tr×nh biÕn ®æi, c¶i t¹o thÕ giíi tù nhiªn vµ ph¸t triÓn x· héi v× chóng lµ nh÷ng yÕu tè quan träng cña LLSX x· héi, chóng cã mÆt ë tÊt c¶ mäi thµnh phÇn cña LLSX: trong TLSX ( c«ng cô, kü thuËt ), trong con ngêi. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, khoa häc vµ c«ng nghÖ ( KH - CN ) ngµy cµng cã vai trß quan träng trong LLSX x· héi. 1.2. Mèi quan hÖ gi÷a c¸ch m¹ng th«ng tin - c«ng nghÖ vµ c¸ch m¹ng LLSX. Víi cuéc c¸ch m¹ng th«ng tin - c«ng nghÖ ( CM TT - CN ) lÇn thø nhÊt ®· dÉn ®Õn cuéc c¸ch m¹ng LLSX lÇn thø nhÊt. Con ngêi biÕt chÕ t¹o c«ng cô s¶n xuÊt ( CCSX ) tõ nh÷ng vËt liÖu cã s½n trong tù nhiªn: gç, ®Êt ®¸, x¬ng - thµnh c¸c c«ng, tªn, hßn ®¸ mµi thµnh c¸c c«ng cô ®Ó s¨n b¾t thó rõng. B»ng nh÷ng CCSX th« s¬ ®ã, bÇy ngêi nguyªn thuû ®· t¸ch m×nh ra khái thÕ giíi ®éng vËt. Cuéc CM TT - CN lÇn thø hai, LLSX cña x· héi ®· cã sù thay ®æi vÒ chÊt. Con ngêi biÕt chÕ t¹o ra CCSX b»ng kim lo¹i thñ c«ng: cµy cuèc, cèi xay níc, cèi xay giã - nhê ®ã viÖc khai th¸c tù nhiªn cña con ngêi cã hiÖu qu¶ h¬n. Cuéc CM TT - CN lÇn thø ba lµm ®¶o lén LLSX x· héi. CCSX c¬ khÝ m¸y mãc ra ®êi, nã tr¶i qua ba tr×nh ®é ph¸t triÓn: c¬ khÝ ho¸, ®iÖn khÝ ho¸ vµ tù ®éng ho¸. Nhê ®ã, ®· t¹o ra nh÷ng bíc tiÕn khæng lå trªn con ®êng chinh phôc tù nhiªn vµ ph¸t triÓn x· héi. Cuéc CM TT - CN lÇn thø n¨m chuyÓn sang sö dông nguån tiÒm n¨ng trÝ tuÖ - trÝ lùc, LLSX cã mét bíc ®ét biÕn quan träng cha tõng cã trong lÞch sö. LÇn ®Çu tiªn, trÝ n¨ng ®îc trao cho m¸y mãc. §©y lµ thêi kú tri thøc khoa häc trë thµnh LLSX trùc tiÕp. Nh vËy, ngµy nay, khoa häc ®· trë thµnh LLSX trùc tiÕp. 2. Khoa häc ®ang trë thµnh LLSX trùc tiÕp trong nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. Tríc ®©y, nÒn s¶n xuÊt x· héi cßn ë tr×nh ®é thÊp, khoa häc kh«ng thÓ trùc tiÕp ®i vµo s¶n xuÊt mµ ph¶i qua kh©u thùc nghiÖm khoa häc. Qu¸ tr×nh nµy diÔn 5 ra rÊt chËm ch¹p, khoa häc chØ cã thÓ biÓu thÞ nh mét LLSX tiÒm n¨ng. HiÖn nay, khi s¶n xuÊt x· héi ®¹t ®Õn tr×nh ®é ph¸t triÓn cao, s¶n xuÊt ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò míi, phøc t¹p, ®ßi hái khoa häc ph¶i cã ph¬ng thøc s¶n xuÊt phï hîp. Khoa häc kh«ng phôc vô s¶n xuÊt, nã ®· tham gia mét c¸ch tÝch cùc vµ chñ ®éng vµ trë thµnh yÕu tè quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, hiÖn nay, xu híng ph¸t triÓn cña khoa häc lµ thèng hîp khoa häc, tæng hîp tri thøc. V× vËy khoa häc ®· ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh vµ ®ñ søc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò do thùc tiÔn ®Æt ra. 2.1. Khoa häc trë thµnh LLSX ®îc biÓu hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc: 2.1.1. Tri thøc khoa häc ®îc vËt thÓ ho¸ thµnh c¸c c«ng cô, m¸y mãc tinh vi hiÖn ®¹i nh: m¸y vi tÝnh, siªu tÝnh, c¸c lo¹i c«ng nghÖ tù ®éng ho¸, r«bèt; c¸c lo¹i c«ng nghÖ míi: c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ vËt liÖu míi. ®iÒu nµy ®· mang l¹i hiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt lao ®éng cao, chÊt lîng tèt. MÆt kh¸c t¹o ra c¸c lo¹i vËt liÖu míi kh«ng cã s½n trong tù nhiªn, gi¶m thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt. Thùc tÕ s¶n xuÊt ë c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, tri thøc khoa häc ngµy cµng chiÕm mét hµm lîng cao trong gi¸ trÞ s¶n phÈm. Lao ®éng c¬ b¾p tõng bíc ®îc thay thÕ bëi lao ®éng trÝ tuÖ. Cô thÓ nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû 20 khi sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ cha g¾n chÆt víi s¶n xuÊt th× lao ®éng ch©n tay chiÕm mét tû lÖ cao tíi 9/10 gi¸ trÞ s¶n phÈm. §Õn nh÷ng n¨m 90 khi ë nhiÒu níc ®ang diÔn ra cuéc CM KHKT th× tû lÖ ®ã gi¶m xuèng cßn 1/5 trong khi sè lîng s¶n phÈm t¨ng 10 lÇn. Dù kiÕn tû lÖ ®ã cßn tiÕp tôc gi¶m m¹nh. Ngµy nay, ®èi tîng lao ®éng lµ s¶n phÈm cña lao ®éng, cña khoa häc c«ng nghÖ trong ®ã hµm lîng vËt liÖu tù nhiªn gi¶m. V× vËy, nÒn kinh tÕ tiÕt kiÖm ®îc tµi nguyªn, tµi nguyªn thiªn nhiªn kh«ng cßn lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt mµ phô thuéc chñ yÕu vµo tµi nguyªn con ngêi víi n¨ng lùc trÝ tuÖ cao. HiÖn nay lîi thÕ vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, lao ®éng c¬ b¾p v× thÕ ngµy cµng mÊt gi¸. Mét t¸c nh©n v« cïng quan träng ®èi víi s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay lµ th«ng tin, ®Æc biÖt lµ th«ng tin khoa häc c«ng nghÖ vµ th«ng tin thÞ trêng. Nhê n¾m b¾t ®îc th«ng tin míi cã thÓ kÞp thêi thay ®æi c«ng nghÖ ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm phï hîp víi nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng gióp cho lu th«ng hµng ho¸ nhanh chãng. Trong thêi ®¹i th«ng tin, chØ cÇn chËm mét bíc trong viÖc n¾m b¾t th«ng tin còng cã thÓ ph¶i tr¸ gi¸ ®¾t nh thua lç mÊt b¹n hµng, thiÖt h¹i, thËm chÝ dÉn ®Õn ph¸ s¶n. 2.1.2. Mét biÓu hiÖn quan träng cña viÖc khoa häc trë thµnh LLSX trùc tiÕp lµ ë chç, khoa häc cïng víi qu¸ tr×nh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®· t¹o ra nh÷ng ngêi lao ®éng míi: nh÷ng con ngêi lao ®éng trÝ tuÖ s¸ng t¹o, võa cã tri thøc chuyªn s©u 6 mét ngµnh nghÒ, võa cã hiÓu biÕt réng, tÇm nh×n xa, bao qu¸t, nh¹y bÐn, v÷ng vµng trong nghÒ nghiÖp. HiÖn nay, ngoµi chñ thÓ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, con ngêi lµ ®èi tîng khai th¸c cña chÝnh b¶n th©n m×nh. TrÝ tuÖ con ngêi trë thµnh nguån n¨ng lîng v« tËn cña mäi sù biÕn ®æi KH-CN vµ s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, ho¹t ®éng trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm kh«ng cßn lµ c«ng viÖc cña riªng ngêi lao ®éng mµ lµ cña mét bé phËn ngêi: Nh÷ng ngêi trùc tiÕp qu¶n lý, nh÷ng kü s, nh÷ng nhµ c«ng nghÖ. Ngêi lao ®éng chÝnh lµ lùc lîng s¶n xuÊt m¹nh mÏ nhÊt, to lín nhÊt, lµ nguån lùc cña mäi nguån lùc, lµ ®éng lùc cña mäi ®éng lùc ph¸t triÓn x· héi.. 2.1.3. khoa häc häc cßn trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh tæ chøc, qu¶n lý ®iÒu hµnh s¶n xuÊt. ®ã còng lµ mét biÓu hiÖn cña viÖc biÕn khoa häc thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp. ViÖc tæ chøc, qu¶n lý, ®iÒu hµnh s¶n xuÊt ngµy nay ë bÊt kú cÊp ®é nµo: trong mét d©y chuyÒn s¶n xuÊt, mét xÝ nghiÖp, mét ph©n xëng, hay trong mét liªn hîp c¸c xÝ nghiÖp.. ®Òu cÇn ®Õn tri thøc khoa häc, nhÊt lµ tri thøc khoa häc qu¶n lý. Lao ®éng qu¶n lý chiÕm u thÕ so víi lao ®éng s¶n xuÊt trùc tiÕp trong nÒn kinh tÕ tri thøc. Sù xÝch l¹i gÇn nhau gi÷a ngêi lao ®éng vµ nhµ qu¶n lý lµm cho gi¸ trÞ thÆng d ®îc t¹o ra do lao ®éng sèng s¶n xuÊt trùc tiÕp vµ lao ®éng vËt ho¸, lao ®éng qu¶n lý. Nh vËy LL-SX cã tÝnh x· héi ho¸, quèc tÕ ho¸ cao. ViÖc khoa häc ®ang trë thµnh LL-SX trùc tiÕp lµ mét ®Æc trng c¬ b¶n cña nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, ®ång thêi còng chøng tá r»ng khoa häc c«ng nghÖ ngµy cµng g¾n bã vµ ®ãng vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña x· héi. 2.2. T¹i sao KH-CN l¹i trë thµnh LLSX trùc tiÕp? Trong nh÷ng giai ®o¹n lÞch sö tríc ®©y, do sù ph¸t triÓn cßn lÖch pha gi÷a KH-CN víi s¶n xuÊt mµ phÇn nµo søc m¹nh cña KH-CN ®èi víi s¶n xuÊt nãi riªng, ®èi víi s¶n xuÊt x· héi nãi chung cßn bÞ h¹n chÕ. Ngµy nay, khi sù ph¸t triÓn ®ång ®iÖu cña KH-CN ®· t¹o nªn cuéc c¸ch m¹ng KH-CN hiÖn ®¹i lµm biÕn ®æi tËn gèc LLSX x· héi th× ¶nh hëng cña nh÷ng cuéc c¸ch m¹ng nµy nªn sù ph¸t triÓn cña thÕ giíi lµ v« cïng m¹nh mÏ, quyÕt liÖt vµ còng cã thÓ nãi lµ v« h¹n. VËy, t¹i sao cuéc c¸ch m¹ng KH-CN ngµy nay l¹i cã ®îc søc m¹nh k× diÖu ®ã? Mét lµ, trong cuéc c¸ch m¹ng KH-CN hiÖn ®¹i, c¸c yÕu tè KH-CN vµ s¶n xuÊt ®· th©m nhËp, g¾n bã bÒn chÆt víi nhau víi vai trß dÉn ®êng cña khoa häc. Nã kh«ng chØ ®îc hiÓu ®¬n thuÇn lµ kÜ thuËt ( c¸c ph¬ng tiÖn vËt chÊt kÜ thuËt) mµ gåm 4 yÕu tè c¬ b¶n: phÇn cøng cña c«ng nghÖ( kÜ thuËt) vµ 3 yÕu tè cña phÇn mÒm lµ con ngêi, th«ng tin vµ tæ chøc qu¶n lý. Víi viÖc KH-CN trë thµnh LLSX trùc tiÕp vµ viÖc khai th¸c vµ sö dông triÖt ®Ó 3 yÕu tè cña phÇn mÒm ®· lµm cho cuéc c¸ch m¹ng cña KH-CN thùc sù trë thµnh cuéc c¸ch m¹ng vÒ trÝ tuÖ víi vai trß quyÕt ®Þnh cña tri thøc( kinh tÕ tri thøc, vèn tri thøc, n¨ng lîng tri thøc hay trÝ 7 n¨ng, vËt liÖu tri thøc...). sù khai th¸c nguån trÝ n¨ng lµ ®Æc trng c¬ b¶n cña cuéc c¸ch m¹ng KH-CN hiÖn ®¹i. ®ã chÝnh lµ sù biÕn ®æi tËn gèc LLSX x· héi - lµm tiÒn ®Ò, c¬ së cho mäi sù biÕn ®æi kh¸c trong x· héi. Hai lµ,víi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc_ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i , c¸c yÕu tè riªng biÖt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc kÕt hîp chÆt chÏ hu c¬ víi nhau thµnh mét hÖ thèng liªn hoµn : m¸y c«ng t¸c - m¸y ®éng lùc - c¸c ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn ... võa tiÕt kiÖm ®îc thêi gian, c«ng søc, võa n©ng cao hiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt lao ®éng. Ba lµ, cuéc c¸ch m¹ng KH-CN ®· cho ra ®êi nh÷ng hÖ thèng c«ng nghÖ míi víi bèn trô cét chÝnh:c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ vËt liÖu míi. C¸c hÖ thèng c«ng nghÖ ®· liªn kÕt ®ång bé víi nhau v¬i vai trß d·n ®Çu lµ c«ng nghÖ th«ng tin ®Î cïng t¸c ®éng m¹nh mÏ , cã hiÑu qu¶ cao lªn nÒn s¶n xuÊt x· héi. Bèn lµ, cuéc c¸ch m¹ng KH-CN hiÖn ®¹i ®· lµm thay ®æi vÒ chÊt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Con ngêi ngµy cµng cã vai trß quan träng vµ quyÕt ®Þnh ®èi víi s¶n xuÊt. Con ngêi dîc t¸ch dÇn ra khái qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trùc tiÕp. TrÝ n¨ng- n¨ng lùc trÝ tuÖ cña con ngêi ®· trë thµnh nguån n¨ng lîng míi cña c«ng nghÖ vµ s¶n xuÊt vµ d· h×nh thµnh nªn nhng con ng¬i lao ®éng kiÓu míi, cã tri thøc, cã kÜ n¨ng,kÜ x¶o vµ n¨ng lùc toµn diÖn. N¨m lµ,cuéc c¸ch m¹ng KH-CN d· t¹o nªn sù t¨ng trëng vît bËc cña n¨ng suÊt lao ®éng nhê sù thay ®æi cua c¬ cÊu LLSX, cña ph©n c«ng lao ®«ng x· héi trong ph¹m vi quèc gia, khu vùc vµ thÕ giíi. Nh÷ng ®Æc trng trªn cho thÊy KH-CN ®· t¸c ®éng ®Ðn sù thay ®çi cã tÝnh chÊt c¸ch m¹ng trong LLSX vµ t¸c ®äng m¹nh mÏ ,s©u s¾c toµn diÖn lªn mäi mÆt còa ®ßi sèng x· héi 3. KHCN hiÖn ®¹i ®· lµm cho LLSX thay ®æi ®ång bé gi÷a TLSX hiÖn ®¹i vµ con ngêi hiÖn ®¹i ,n©ng cao tr×nh ®é x· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt. - Ứng dông c«ng nghÖ phÇn mÒm vµo c¸c quy tr×nh s¶n xuÊt ,vµo viÑc ®¸nh gi¸ ,thiÕt kÕ ,x©y dùng c¸c hÖ thèng tin häc øng dông . Nghiªn cøu ,øng dông mét sè lÜnh vùc chän läc ;c«ng nghÖ na n«, linh kiÖn ®iÖn tö, øng dông tin häc. - Phæ cËp kiÕn thøc vµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ,trong hÖ th«ng cac tr¬ng hiÖn nay ®Òu cã trang bÞ m¸y vi tinh d¸p øng nhu cÇu c«ng nghÖ th«ng tin . - VÒ viÖc øng dông c«ng nghÖ sinh häc : + øng dông c«ng nghÖ en-zim,protein vµo c«ng nghiÖp thùc phÈm . 8 + øng dông c«ng nghÖ vi sinh vµo chän gièng vµ t¹o gièng møi trong n«ng ,l©m ,thuû s¶n. Ph¸t triÓn c¸c xÝ nghiÖp nh©n gièng c©y, s¶n xuÊt h¹t gièng chÊt lîng cao, tËp trung vµo nhãm c©y l¬ng thùc , rau , hoa qu¶ , l©m nghiÖp ,vËt nu«i , thuû s¶n. + øng dông c«ng nghÖ v¹t liÖu tiªn tiÕn vµo viÖc xö lý m«i trêng ,sö dông vËt liÖu nhiÖt dÎo cho kÜ thuËt ®iÖn vµ ®iÖn tö . + øng dông c«ng nghÖ c¬ khÝ chÕ t¹o m¸y vµo viÖc t¹o ph«i ,c«ng nghÖ gia c«ng . c«ng nghÖ s¬ chÕ ®îc øng dông vµo trong s¬ chÕ ,ph©n lo¹i ,lam s¹ch s¶n phÈm. C«ng nghÖ chÕ biÕn ®îc øng dông trong nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm cã lîi thÕ vµ triÓn väng xuÊt khÈu nh: g¹o, thuû s¶n ,cµ phª ..vv. c«ng nghÖ b¶o qu¶n ®îc øng dông trong c«ng nghÖ lµm kh« lóa vµ hoa mµu ,®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp b¶o qu¶n l¹nh rau qu¶ vµ s¶n phÈm ch¨n nu«i. kÕt qu¶ næi KÕt luËn Quy luËt Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña Lùc lîng s¶n xuÊt. §©y lµ quy luËt phæ biÕn cña mäi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi, v¹ch ra tÝnh chÊt phô thuéc kh¸ch quan cña Quan hÖ s¶n xuÊt vµo sù ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt. §Õn lît m×nh Quan hÖ s¶n xuÊt t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi Lùc lîng s¶n xuÊt. Xu híng cña s¶n xuÊt vËt chÊt lµ kh«ng ngõng biÕn ®æi, ph¸t triÓn, sù biÕn ®æi ph¸t triÓn ®ã bao giê còng b¾t ®Çu tõ sù biÕn ®æi ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt. Tríc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng, c«ng cô lao ®éng ph¸t triÓn dÉn ®Õn m©u thuÉn gay g¾t víi Quan hÖ s¶n xuÊt hiÖn cã, ®ßi hái kh¸ch quan ph¶i xo¸ bá Quan hÖ s¶n xuÊt cò thay b»ng Quan hÖ s¶n xuÊt míi. 9 LÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi lµ lÞch sö thay ®æi c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt, sù thay ®æi ®ã b¾t ®Çu tõ sù thay ®æi cña Lùc lîng s¶n xuÊt. X· héi loµi ngêi tr¶i qua 5 ph¬ng thøc s¶n xuÊt (Céng s¶n nguyªn thuû, ChiÕm h÷u n« lÖ, X· héi phong kiÕn, T b¶n chñ nghÜa, X· héi chñ nghÜa). Lùc lîng s¶n xuÊt lµ néi dung, lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt; Quan hÖ s¶n xuÊt lµ h×nh thøc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, h×nh thøc bao giê còng æn ®Þnh h¬n. Song sù æn ®Þnh ®ã còng chØ lµ t¹m thêi vµ sím hay muén còng ph¶i thay ®æi cho phï hîp. Quan hÖ s¶n xuÊt ra ®êi tõ Lùc lîng s¶n xuÊt, nhng khi ra ®êi nã cã vai trß t¸c ®éng trë l¹i tÝch cùc hoÆc tiªu cùc. NÕu Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña Lùc lîng s¶n xuÊt, nã thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhanh, ngîc l¹i nã k×m h·m sù ph¸t triÓn cña Lùc lîng s¶n xuÊt. Khi ra ®êi Quan hÖ s¶n xuÊt quy ®Þnh môc ®Ých, khuynh híng ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt, quy ®Þnh hÖ thèng qu¶n lý s¶n xuÊt vµ qu¶n lý x· héi, quy ®Þnh ph¬ng thøc ph©n phèi Ýt hay nhiÒu mµ ngêi lao ®éng ®îc hëng. ViÖc t×m ra nh÷ng ®iÒu chØnh thÝch øng cña chñ nghÜa t b¶n vÒ quy luËt Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña Lùc lîng s¶n xuÊt thóc ®Èy, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n n÷a. Chñ nghÜa t b¶n ®iÒu chØnh tÊt c¶ c¸c yÕu tè trong Quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa, ®iÒu chØnh c¸c lÜnh vùc, c¸c khÝa c¹ch kh¸c nhau cña Quan hÖ s¶n xuÊt ®· t¸c ®éng, ¶nh hëng chi phèi lÉn nhau, tæng hîp l¹i t¹o ra sù thÝch øng, phï hîp. Sù ®iÒu chØnh trong Quan hÖ së h÷u díi d¹ng cæ phiÕu dÇn dÇn thay thÕ cho chiÕm h÷u c¸ thÓ vµ chiÕm h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt. Nh÷ng ngêi c«ng nh©n lµn thuª cã thÓ mua cæ phÇn cña c¸c c«ng ty, xÝ nghiÖp nªn trë thµnh ®ång së h÷u, ®îc hëng mét phÇn lîi nhuËn lµm cho hä quan t©m ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. 10 môc lôc Më §Çu..............................................................................................................1 Néi dung...........................................................................................................2 I. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt .............2 1. Lùc lîng s¶n xuÊt ....................................................................................2 2. Quan hÖ s¶n xuÊt.....................................................................................3 II. Quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt.............................................................................................................3 1. Vai trß quyÕt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt ®Õn quan hÖ s¶n xuÊt..........4 2. Sù t¸c ®éng trë l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt.. . .4 III Khoa häc lµ g×? Khoa häc ®ang trë thµnh LLSX trùc tiÕp....................5 1. Mèi quan hÖ gi÷a khoa häc vµ c«ng nghÖ:.............................................5 1.1. Mèi quan hÖ gi÷a khoa häc, c«ng nghÖ víi LLSX. VÊn ®Ò khoa häc trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp..................................................6 1.2. Mèi quan hÖ gi÷a c¸ch m¹ng th«ng tin - c«ng nghÖ vµ c¸ch m¹ng LLSX............................................................................................................6 2. Khoa häc ®ang trë thµnh LLSX trùc tiÕp trong nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i.....................................................................................................................7 2.1. Khoa häc trë thµnh LLSX ®îc biÓu hiÖn díi nhiÒu h×nh thøc:.......7 2.2. T¹i sao KH-CN l¹i trë thµnh LLSX trùc tiÕp?..................................9 3. KHCN hiÖn ®¹i ®· lµm cho LLSX thay ®æi ®ång bé gi÷a TLSX hiÖn ®¹i vµ con ngêi hiÖn ®¹i ,n©ng cao tr×nh ®é x· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt.. .10 KÕt luËn........................................................................................................12 11