Tài liệu Tiểu luận quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất với việc phát triển nền kinh tế ở vn

CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688 "Quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt víi viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ë viÖt nam" TÝnh cÊp b¸ch cña ®Ò tµi: Sù t¸c ®éng cña quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt ®· ®îc lo¹i ngêi qua nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn lÞch sö kh¸c nhau. Nã chÝnh lµ quy luËt vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña x¸c héi qua sù thay ®æi kÕ tiÕp tõ thÊp ®Õn cao cña c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt. VËy quan hÖ s¶n xuÊt lµ g× ? lùc lîng s¶n xuÊt lµ g× ? Quan hÖ gi÷a chóng ra sao ? Quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt ®îc vËn dông nh thÕ nµo trªn thÕ giíi vµ ë c¸c níc ta ? §ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò sÏ ®îc kÌm ®Õn trong bµi tiÓu luËn nµy. Ch¬ng, môc vµ sè tiÕt tr×nh bµy trong ®Ò tµi. Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt. 1. Quan hÖ s¶n xuÊt 2. Lùc lîng s¶n xuÊt. Ch¬ng II: Quy luËt vÒ sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt t¸c ®éng ®Õn quan hÖ s¶n xuÊt. 1. Lùc lîng s¶n xuÊt t¸c ®éng ®Õn quan hÖ s¶n xuÊt. 2. Quan hÖ s¶n xuÊt t¸c ®éng trë l¹i lùc lîng s¶n xuÊt. Ch¬ng III. BiÓu hiÖn thùc tiÔn cña quy luËt ®èi víi CNTB vµ CNXH. 1. BiÓu hiÖn ®èi víi CNTB 2. BiÓu hiÖn ®èi víi CNXH. Ch¬ng IV. Qu¸ tr×nh vËn dông quy luËt ë ViÖt Nam. Nh÷ng tµi liÖu tham kh¶o - Bµi “T×m hiÓu t tëng cña c¸c M¸c vµ Ph. Anghen vÒ quy luËt phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc lîng s¶n xuÊt cña Tr¬ng H÷u Hoµn. T¹p chÝ TriÕt Häc. - TuyÓn tËp c¸c M¸c - Ph. Anghen tËp I - Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c - Lªnin tËp II. Néi dung HÖ thèng kinh tÕ chÝnh trÞ thÕ giíi vµ ViÖt Nam hiÖn nay ®ang cã rÊt nhiÒu biÕn ®éng. Khèi c¸c níc XHCN ®· sôp ®æ ë §«ng ¢u trong khi khèi c¸c níc TBCN ®ang lín m¹nh vµ bµnh tríng thÕ lùc ra toµn thÕ giíi. NÕu kinh tÕ ViÖt Nam còng ®ang cã bíc chuyÓn m×nh râ rÖt, tõ mét níc n«ng nghiÖp nghÌo nµn, l¹c hËu, thiÕu ¨n nay ®· trë thµnh mét níc cã nÒn kinh tÕ víi nhiÒu thµnh phÇn, cã tæng lîng g¹o xuÊt khÈu ®øng hµng thø ba trªn thÕ giíi. Nh÷ng thay ®æi ®ã 1 CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688 kh«ng thÓ kh«ng lµm cho chóng ta ph¶i quan t©m ®Õn lÜnh vùc quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt. Ph¶i ch¨ng nÒn kinh tÕ cña mçi níc kh¸c nhau lµ do quan hÖ gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc lîng s¶n xuÊt kh¸c nhau ? C¸c níc cã nÒn, kinh tÕ ph¸t triÓn ph¶i ch¨ng lµ do nhê quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt, cßn c¸c níc cã nÒn kinh tÕ kÌm ph¸t triÓn l¹i kh«ng cã vÊn ®Ò nµy ? VËy viÖc vËn dông quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ thùc tiÔn ®· diÔn ra nh thÕ nµo ®èi víi c¸c níc TBCN. C¸c níc XHCN vµ ®èi víi ViÖt Nam ? §ã lµ mét c©u hái mang tÝnh triÕt häc ®· ®îc ®Æt ra vµ viÖc gi¶i quyÕt c©u hái nµy còng gièng nh viÖc nhËn thøc nh÷ng hµnh ®éng ®óng ®¾n hay sai lÇm cña giíi l·nh ®¹o nãi chung, tõ ®ã t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p nh»m ph¸t huy thªm nh÷ng biÕn ®æi tÝch cùc, h¹n chÕ nh÷ng biÕn ®æi tiªu cùc. Tuy nhiªn ®· cã nh÷ng quan ®iÓm nh×n nhËn vÊn ®Ò nµy cha ®îc x¸c ®¸ng, ®ã lµ nh÷ng t duy chñ quan duy ý chÝ, hä cho r»ng mçi thêi ®¹i ®· ®îc Ên ®Þnh b»ng mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt cè ®Þnh mµ kh«ng cÇn xem xÐt quan hÖ s¶n xuÊt cã phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt hay kh«ng. §iÒu ®ã ®· g©y nªn sù sai lÖch trong ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, g©y ra nh÷ng hËu qu¶ kh«ng lêng. Thùc tÕ cho thÊy chØ cã c¸i nh×n kh¸ch quan míi ®¸nh gi¸ ®óng qu¸ tr×nh vËn dông quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. Ta sÏ ®i t×m hiÓu biÓu hiÖn thùc tiÔn cña quy luËt nµy mét c¸ch kh¸ch quan. I-/ Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt 1-/ Lùc lîng s¶n xuÊt: Lùc lîng s¶n xuÊt lµ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi tù nhiªn ®îc h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt thÓ hiÖn tr×nh ®é chinh phôc cña con ngêi ®èi víi tù nhiªn. Lùc lîng s¶n xuÊt lµ thÓ thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a con ngêi lao ®éng víi t liÖu lao ®éng. Lùc lîng s¶n xuÊt bao gåm hai yÕu tè con ngêi lao ®éng vµ t liÖu s¶n xuÊt. Con ngêi lao ®éng gåm cã trÝ th«ng minh, s¸ng t¹o, søc lùc... T liÖu s¶n xuÊt bao gåm ®èi tîng lao ®éng vµ t liÖu lao ®éng, trong ®ã t liÖu lao ®éng lµ yÕu tè quan träng nhÊt. T liÖu lao ®éng lµ nh÷ng vËt hay phøc hîp nh÷ng vËt cã thÓ nèi con ngêi víi ®èi tîng lao ®éng vµ dÉn truyÒn tÝch cùc sù t¸c ®éng cña con ngêi vµo ®èi tîng lao ®éng, t liÖu s¶n xuÊt lµ bé phËn trùc tiÕp dÉn truyÒn sù t¸c ®éng cña con ngêi vµo tù nhiªn. Vµ s¶n phÈm cña giíi tù nhiªn gäi lµ c«ng cô s¶n xuÊt. T liÖu s¶n xuÊt lu«n thay ®æi v× con ngêi lu«n t×m tßi s¸ng t¹o vµ sö dông nh÷ng c«ng cô lao ®éng ngµy cµng ®îc c¶i tiÕn tinh x¶o h¬n. V× vËy mµ trong lùc lîng s¶n xuÊt còng cã m©u thuÉn. “M©u thuÉn bªn trong cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ m©u thuÉn gi÷a tr×nh ®é, kh¶ n¨ng cña lùc lîng s¶n xuÊt víi nhu cÇu chinh phôc, c¶i t¹o tù nhiªn, nhu cÇu biÕn ®æi ®èi tîng s¶n xuÊt”. Sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ do nhu cÇu cña x· héi vµ do mÉu thuÉn bªn trong cña lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh. M©u thuÉn nµy thêng xuyªn ®Æt ra, liªn tôc ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. ViÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn nµy ®ßi hái ph¶i ¸p 2 CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688 dông khoa häc - kü thuËt - c«ng nghÖ vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµm cho c«ng cô s¶n xuÊt kh«ng ngõng ®îc hoµn thiÖn. V× vËy ®Ó thóc ®Èy t liÖu s¶n xuÊt ph¸t triÓn, lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn thay ®æi tõ thÊp ®Õn cao th× ph¶i kh«ng ngõng c¶i tiÕn kü thuËt, thay thÕ c«ng cô th« s¬ b»ng m¸y mãc. Trong lùc lîng s¶n xuÊt th× nh©n tè con ngêi ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh nhÊt. Song ngµy nay trong c«ng cuéc c¸ch m¹ng ®· më ra bíc nh¶y vät lín cña lùc lîng s¶n xuÊt. Khoa häc trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp. V× khoa häc lµ ®iÓm xuÊt ph¸t cho mäi biÕn ®èi to lín cho lÜnh vùc s¶n xuÊt, lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh ho¹t ®éng c¸c ngµnh s¶n xuÊt míi ®å sé khoa häc ®· kÕt tinh vµo mäi yÕu tè cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ lµm thay ®æi vÒ chÊt mäi yÕu tè ®ã. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ®· më ra mét kû nguyªn míi cña s¶n xuÊt tù ®éng ho¸ víi viÖc øng dông khoa häc tiÕn bé míi vµo s¶n xuÊt, ®· t¹o ra sù thay ®æi trong chøc n¨ng cña ngêi s¶n xuÊt. Con ngêi kh«ng trùc tiÕp thao t¸c mµ chñ yÕu s¸ng t¹o vµ ®iÒu chÝnh mét c¸ch hîp lý. TrÝ thøc khoa häc ®îc vËt chÊt ho¸ vµo mäi nh©n tè cña lùc lîng s¶n xuÊt, tõ ®èi tîng lao ®éng ®Õn t liÖu lao ®éng. Do khoa häc trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp nªn thµnh phÇn ngêi cÊu thµnh lùc lîng s¶n xuÊt kh«ng chØ bao gåm lao ®éng ch©n tay mµ gåm c¶ kü thuËt viªn, kü s vµ c¸c c¸n bé khoa häc phôc vô trùc tiÕp cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. 3 CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688 2-/ Quan hÖ s¶n xuÊt: Quan hÖ s¶n xuÊt lµ mèi quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan ®éc lËp víi ý thøc cña con ngêi. §Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt con ngêi kh«ng chØ cã mèi quan hÖ víi tù nhiªn mµ ph¶i cã mèi quan hÖ víi nhau ®Ó trao ®æi ho¹t ®éng vµ kÕt qu¶ cña lao ®éng. M¸c viÕt: “Ngêi ta chØ cã thÓ tiÕn hµnh s¶n xuÊt b»ng c¸ch hîp t¸c víi nhau theo mét c¸ch nµo ®ã. §Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt con ngêi ph¶i cã nh÷ng mèi liªn hÖ, quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. ChØ trong ph¹m vi cña nh÷ng mèi liªn hÖ, quan hÖ ®ã th× con ngêi míi cã mèi quan hÖ víi tù nhiªn, tøc lµ s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt bao gåm ba mèi quan hÖ c¬ b¶n: quan hÖ së h÷u ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt, quan hÖ tæ chøc vµ qu¶n lý, quan hÖ ph©n phèi s¶n xuÊt x· héi. Ba mèi quan hÖ nµy n»m trong mèi liªn hÖ rµng buéc quy ®Þnh lÉn nhau trong ®ã quan hÖ ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt gi÷ vai trß quan träng nhÊt, nã quy ®Þnh c¸c mèi quan hÖ cßn l¹i. B¶n chÊt cña mèi quan hÖ s¶n xuÊt ra sao th× phô thuéc vµo viÖc gi¶i quyÕt mèi quan hÖ ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu cña x· héi nh thÕ nµo. C¸c quan hÖ vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý, quan hÖ vÒ ph©n phèi s¶n phÈm x· héi gi÷ nh÷ng vai trß hÕt søc quan träng chóng cã thÓ gãp phÇn cñng cè, ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ còng cã thÓ lµm xãi mßn quan hÖ s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt cã tÝnh æn ®Þnh t¬ng ®èi so víi lùc lîng s¶n xuÊt. ë mçi giao ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lÞch sö quan hÖ s¶n xuÊt tån t¹i trong mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh, quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ cña mçi x· héi quy ®Þnh b¶n chÊt vµ bé mÆt cña mçi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi. ChÝnh v× vËy khi nghiªn cøu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh«ng chØ dõng l¹i ë tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt mµ ph¶i xÐt tíi tÝnh chÊt cña quan hÖ s¶n xuÊt. II-/ Quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. Lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt cña mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt vµ t¸c ®éng biÖn chøng víi nhau. Sù liªn hÖ t¸c ®éng biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt h×nh thµnh nªn quy luËt phæ biÕn cña toµn thÓ loµi ngêi. §ã lµ quy luËt sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Quy luËt sù phï hîp nµy lµ kh¶ n¨ng phèi hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc lîng s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra hiÖu qu¶ lao ®éng cao nhÊt. M¸c ®· vËn dông phÐp biÖn chøng duy vËt vµo viÖc xem xÐt mèi quan hÖ nµy, tõ ®ã tõng bíc t×m ra ®îc mèi quan hÖ gi÷a sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. 1-/ Vai trß quyÕt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt ®Õn quan hÖ s¶n xuÊt. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®Ó gi¶m nhÑ søc lao ®éng vµ kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ cña lao ®éng th× con ngêi ph¶i t×m c¸ch c¶i tiÕn c«ng cô lao ®éng, chÕ t¹o ra c¸c c«ng cô lao ®éng míi tinh x¶o h¬n. Cïng víi viÖc c¶i tiÕn vµ chÕ t¹o ra c¸c c«ng cô lao ®éng míi th× b¶n th©n con ngêi còng kh«ng ngõng hoµn 4 CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688 thiÖn. Nh÷ng kü n¨ng, kü x¶o, kinh nghiÖm lao ®éng vµ trÝ thøc khoa häc kh«ng ngõng ph¸t triÓn. Nh vËy lùc lîng s¶n xuÊt lµ mÆt c¸ch m¹ng nhÊt trong mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn díi sù ¶nh hëng tíi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. Sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt t¹o ra ®éng lùc to lín thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Do lùc lîng s¶n xuÊt lµ yÕu tè c¸ch m¹ng thêng xuyªn vËn ®éng, biÕn ®æi, ph¸t triÓn trong khi ®ã quan hÖ s¶n xuÊt cã xu híng æn ®Þnh h¬n. Do vËy khi lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn tíi tr×nh ®é míi nã sÏ m©u thuÉn gay g¾t víi quan hÖ s¶n xuÊt cò, tõ ®ã xuÊt hiÖn mét nhu cÇu kh¸ch quan lµ ph¶i xo¸ bá quan hÖ s¶n xuÊt cò, thiÕt lËp mét quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é míi cña lùc lîng s¶n xuÊt t¹o ®éng lùc cho s¶n xuÊt ph¸t triÓn. “Do ®ã nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt míi, loµi ngêi thay ®æi ph¬ng thøc s¶n xuÊt cña m×nh, tõ ®ã loµi ngêi ®· thay ®æi tÊt c¶ nh÷ng quan hÖ x· héi cña m×nh. C¸i cèi xay b»ng tay ®a l¹i x· héi cã l·nh chóa, c¸i cèi xay b»ng h¬i níc ®a l¹i x· héi cã nhµ t b¶n doanh nghiÖp”. Vµ M¸c còng ®· nãi: “Tíi mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh nµo ®ã lùc lîng s¶n xuÊt cña x· héi sÏ m©u thuÉn víi quan hÖ s¶n xuÊt mµ trong ®ã c¸c lùc lîng s¶n xuÊt vÉn tõng ph¸t triÓn. Tõ chç lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n xuÊt trë thµnh xiÒng xÝch ®èi víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, khi ®ã b¾t ®Çu mét thêi kú c¸ch m¹ng”. Khi quan hÖ s¶n xuÊt cò l¹i xo¸ bá th× cã nghÜa lµ ph¬ng thøc s¶n xuÊt cò mÊt ®i thay b»ng mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi, x· héi cò mÊt ®i, x· héi míi ra ®êi, lÞch sö loµi ngêi ph¸t triÓn lªn mét giai ®¹on míi cao h¬n vÒ chÊt. 5 CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688 2-/ Sù t¸c ®éng trë l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn díi ¶nh hëng quyÕt ®Þnh bëi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt v× vËy quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng ph¶i lµ yÕu tè thô ®éng mµ nã t¸c ®éng tÝch cùc trë l¹i ®èi víi lùc lîng s¶n xuÊt, nã cã thÓ thóc ®Èy hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Khi quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt th× nã t¹o thµnh ®éng lùc to lín thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Trong trêng hîp ngîc l¹i nã trë thµnh xiÒng xÝch ®èi víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Së dÜ quan hÖ s¶n xuÊt cã thÓ thóc ®Èy hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt v× nã quyÕt ®Þnh môc ®Ých cña lùc lîng s¶n xuÊt, quy ®Þnh vai trß tæ chøc vµ qu¶n lý lùc lîng s¶n xuÊt, quy ®Þnh ph¬ng thøc ph©n phèi s¶n xuÊt x· h«i. Quy luËt vÒ sù phï hîp quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ quy luËt chung nhÊt cña lÞch sö, nã chi phèi sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi qua c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau tõ thÊp tíi cao, tõ c«ng x· nguyªn thuû ®Õn chiÕm h÷u né lÖ, phong kiÕn... Thùc tiÔn ®· chØ ra r»ng chØ trong trêng hîp quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt th× s¶n xuÊt míi cã ®éng lùc ph¸t triÓn - Cßn trong c¸c trêng hîp quan hÖ s¶n xuÊt l¹c hËu, hoÆc ph¸t triÓn h¬n mét c¸ch gi¶ t¹o so víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt th× ®Òu t¹o ra lùc c¶n ®èi víi ph¸t triÓn s¶n xuÊt. III-/ biÓu hiÖn thùc tiÔn cña quy luËt ®èi víi CNTB vµ CNXH. 1-/ §èi víi CNTB: VËn dông quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt vµo viÖc gi¶i phÉu XHTB. M¸c ®· thÊy so víi c¸c x· héi tríc ®ã giai cÊp t b¶n ®· t¹o ra ®îc mét lùc lîng s¶n xuÊt khæng lç, ®Èy nhanh tiÕn tr×nh v¨n minh cña nh©n lo¹i. CNTB n¾m trong tay hÇu hÕt c¸c tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ lµm cho qu¸ tr×nh lao ®éng mang l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ v« cïng to lín. Bªn c¹nh ®ã qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng diÔn ra mét c¸ch nhÞp nhµng trong thÕ giíi t b¶n, nÒn s¶n xuÊt TBCN ®îc x· héi ho¸ rÊt cao nhê nh÷ng tæ chøc ®éc quyÒn, c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia... ThÕ nhng ®iÒu ngîc l¹i lµ quyÒn së h÷u t tiÖu s¶n xuÊt l¹i hoµn toµn thuéc vÒ giíi chñ. HÇu hÕt c¸c lîi nhuËn cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®Òu ch¶y vµo tói riªng cña c¸c «ng trïm t b¶n kÕch xï. Giai cÊp c«ng nh©n nãi chung ngêi lao ®éng nãi riªng chØ ®îc hëng mét phÇn rÊt nhá bÐ, cã thÓ coi nh lµ kh«ng ®¸ng kÓ. Tõ ®ã M¸c vµ Anghen ®· chØ ra m©u thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt cã tÝnh x· héi vµ chÕ ®é chiÕm h÷u t liÖu s¶n xuÊt cã tÝnh t nh©n diÖt vong cña x· héi TBCN, XHCN sÏ ra ®êi trªn c¬ së kh¾c phôc m©u thuÉn Êy b»ng c¸ch xo¸ bá chÕ ®é chiÕm h÷u t nh©n x©y dùng chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt. Lµm cho tr×nh ®é ph¸t triÓn cao cña lùc lîng s¶n xuÊt cã ®îc mét quan hÖ s¶n xuÊt míi thÝch øng, më ®êng cho nã ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n. Song mét thùc tÕ ®¸ng buån vÉn ®ang diÔn ra tríc m¾t chóng ta lµ hÖ thèng c¸c níc XHCN ®ang ngµy cµng mét suy sôp. Bªn c¹nh ®ã, cho ®Õn nay vÉn cha 6 CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688 cã mét cuéc c¸ch m¹ng XHCN nµo næ ra ë nh÷ng níc TBCN ph¸t triÓn nhÊt, tuy r»ng ë ®ã m©u thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt còng ®· ®Õn ®é gay g¾t. CNTB ngµy nay cïng víi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt mµ nã n»m trong tay vÉn cßn ®ang trªn con ®êng ph¸t triÓn ®Çy søc sèng. Mét sè nhµ triÕt häc Macxit còng ®ang b¨n kho¨n tù hái liÖu ph¶i gi¶i thÝch thÕ nµo vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt trong h×nh thøc míi ? Chóng ta ®Òu biÕt c¸ch m¹ng næ ra kh«ng chØ v× nguyªn nh©n kh¸ch quan mµ ph¶i cã nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan ®· ®¹t tíi ®é chÝn muåi cña nã. Së dÜ CNTB cha bÞ thñ tiªu h¼n trªn thÕ giíi lµ do hai nguyªn nh©n t¹m thêi sau: Thø nhÊt: CNTB ®· trë thµnh mét hÖ thèng réng lín, nªn vÊn ®Ò m©u thuÉn cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN cïng c¸ch gi¶i quyÕt m©u thuÉn cña nã kh«ng thÓ nh×n nhËn hay thùc hµnh trong tõng níc mét. Thø hai: GÇn ®©y TBCN ®· cã mét sè ph¬ng ph¸p nh»m gi¶m bít c¨ng th¼ng gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt trong x· héi. Tõ ®ã lµm kÐo dµi thªm thêi gian sèng cña nã. VÒ lùc lîng s¶n xuÊt, CNTB ®· x©y dùng lªn mét nÒn ®¹i c«ng nghiÖp v÷ng ch¾c, ®¸p øng nhu cÇu ®Çy ®ñ vÒ sinh ho¹t cho con ngêi. Víi nh÷ng c«ng nghÖ tinh vi hiÖn ®¹i s½n cã, CNTB t¹o ra lîng vËt chÊt ngµy cµng to lín ®Ó kho¶ lÊp nh÷ng ý ®å xÊu xa cña m×nh. VÒ quan hÖ s¶n xuÊt, giai cÊp t s¶n ngµy nay còng ®· ý thøc ®îc r»ng kh«ng thÓ thèng trÞ vµ bãc lét nh kiÓu cò. ViÖc quèc h÷u ho¸ mét sè ngµnh c«ng nghiÖp nÆng vµ giao th«ng vËn t¶i quan träng, còng nh viÖc biÕn c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, ng©n hµng thµnh c¸c c«ng ty cã nhiÒu cæ phÇn còng chøng tá giai cÊp t s¶n còng nh×n thÊy m©u thuÉn gay g¾t gi÷a s¶n xuÊt cã tÝnh x· héi, nhng chiÕm h÷u t nh©n vµ muèn gi¶i quyÕt b»ng c¸ch x· héi ho¸ mét phÇn lùc lîng s¶n xuÊt trong khu«n khæ cña CNTB. Ngµy nay chóng ta thõa nhËn ph¬ng thøc TBCN vÉn t¹o ra mét lîng cña c¶i khæng lå nhng kh«ng thÓ quy ®ã lµ do quan hÖ s¶n xuÊt TBCN vÉn cßn ®Çy søc sèng. NÕu nh×n vµo ®éi qu©n thÊt nghiÖp ngµy mét ®«ng ®¶o, nh×n vµo sè lîng nhµ m¸y bÞ ®ãng cöa vµ sè tiÒn cùc kú to lín chi phÝ cho ch¹y ®ua vò trang chóng ta míi thÊy CNTB kh«ng nh÷ng ®· k×m h·m mµ cßn l·ng phÝ lùc lîng s¶n xuÊt ghª gím ®Õn møc nµo. Nh÷ng biÖn ph¸p nãi trªn cña CNTB cã thÓ vÉn t¹m thêi kÝch thÝch ®îc s¶n xuÊt ph¸t triÓn, nhng vÒ c¬ b¶n vÉn kh«ng kh¾c phôc ®îc nh÷ng m©u thuÉn cè h÷u mµ Mac ®· chØ ra. V× thÕ c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa thñ tiªu chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa vÉn ®îc coi lµ tÊt yÕu. Mét vÊn ®Ò kh¸c lµ gi¶i thÝch nh thÕ nµo vÒ quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt ë nh÷ng níc tõ s¶n xuÊt nhá trë qua giai ®o¹n ph¸t triÓn TBCN ®i th¼ng lªn s¶n xuÊt lín TBCN ?, ph¶i ch¨ng ë nh÷ng níc nµy cã hiÖn tîng quan hÖ s¶n xuÊt ®i tríc lùc lîng s¶n xuÊt, v× trªn 7 CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688 c¬ së lùc lîng s¶n xuÊt cßn lµ thñ c«ng manh món ®· cã thÓ x©y dùng ®îc quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa ? 2-/ §èi víi XHCN: Lªnin ®· tõng ph¸t triÓn chñ nghÜa M¸c vµ ®a ra lý luËn trong ®iÒu kiÖn cã mét nhµ níc XHCN ®Çu tiªn trªn thÕ giíi, c¸c d©n téc chËm ph¸t triÓn cã thÓ bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn TBCN tiÕn th¼ng lªn XHCN. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ c¸c d©n téc nµy cã thÓ kh«ng cÇn ph¶i tr¶i qua c¸c m©u thuÉn ghª gím gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt TBCN khi cã sù gióp ®ì tõ c¸c níc XHCN anh em. Song thùc tÕ lÞch sö l¹i kh«ng diÔn ra ®óng nh ý ®Þnh. Liªn X« cïng khèi §«ng ¢u. Khèi c¸c níc XHCN. Dïng m¹nh nhÊt ®· bÞ tan r·. ThiÕu ®i sù gióp ®ì ®¸ng kÓ, môc tiªu tiÕn lªn XHCN ë mét sè níc ®ang cã nguy c¬ bÞ ph¸ s¶n. Nguyªn nh©n kh¸ch quan cña thÊt b¹i nµy mµ chóng ta ph¶i nh×n nhËn lµ sù û l¹i, dù dÉm cña c¸c níc kÐm ph¸t triÓn vµo Liªn X«. Hä chØ tr«ng chê vµo c¸c kho¶n viÖn trî mµ ch¼ng chó ý tíi vÊn ®Ò tÑ th©n ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña m×nh. Nguyªn nh©n thø hai lµ ®· cã nh÷ng quan ®iÓm nh×n nhËn phiÕn diÖn vÒ mèi quan hÖ s¶n xuÊt XHCN míi ®îc x©y dùng ë c¸c níc nµy. Ngêi ta tëng r»ng sau khi xo¸ bá ®îc chÕ ®é t h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, x©y dùng chÕ ®é c«ng h÷u th× mäi vÊn dÒ vÒ quan hÖ s¶n xuÊt XHCN ®îc gi¶i quyÕt vÒ c¬ b¶n r»ng “tÝnh u viÖt” cña chÕ ®é c«ng h÷u t liÖu s¶n xuÊt lµ ®ßn bÈy ®Ó thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh mÏ theo ý muèn chñ quan cña nh÷ng ngêi l·nh ®¹o. Tõ ®ã coi nhÑ vai trß then chèt cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, kh«ng quyÕt t©m thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ XHCN. §· cã mét thêi nh÷ng t tëng Êy ®· xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam vµ ®îc coi nh mét t tëng chñ ®¹o. Dï muèn hay kh«ng nh÷ng quan ®iÓm nãi trªn ®Òu cã chung mét sai lÇm lµ t¸ch rêi mèi quan hÑ gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. §óng lµ lÞch sö ®· giµnh cho chóng ta c¸i quyÒn u tiªu bá qua quan hÖ s¶n xuÊt TBCN ®Ó x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt nhá. Song muèn thùc hiÖn ®îc quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña XHCN lµ tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt v¨n ho¸ ngµy cµng cao cho nh©n d©n th× kh«ng cã con ®êng nµo kh¸c ngêi tõ th©n vËn ®éng ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. NghÜa lµ lµm cho quan hÖ s¶n xuÊt míi mau chãng cã ®îc mét lùc lîng s¶n xuÊt t¬ng øng. TÊt nhiªn quan hÖ s¶n xuÊt cã vai trß chñ ®éng tÝch cùc ®èi víi viÖc thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhng nã còng chØ ph¸t huy t¸c dông khi vµo ®îc x©y dùng trªn c¬ së phï hîp víi mét tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt. ChÝnh v× ®ã ngay trong §¹i héi V vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong chÆng ®êng thø nhÊt, §¶ng ®· tõng nªu ra mét trong mêi chÝnh s¸ch quan träng lµ: “®¶m b¶o sù phï hîp gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n xuÊt” vµ ngay sau khi thÊy râ ®îc nh÷ng sai lÇm tríc ®©y vµ xu thÕ ngµy cµng suy yÕu cña phe XHCN, níc ta cã nh÷ng c¶i c¸ch to lín vÒ quan hÖ s¶n xuÊt sao cho phï hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt. §ã lµ viÖc thÝch, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, t b¶n t nh©n ho¹t ®éng, lµm cho nÒn kt ph¸t triÓn toµn diÖn h¬n. Trong n«ng nghiÖp chóng ta ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch kho¸n s¶n 8 CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688 phÈm, gióp x· viÖc an t©m, phÊn khëi s¶n xuÊt vµ g¾n bã víi t liÖu s¶n xuÊt cña m×nh. Qua ®ã cã thÓ thÊy râ lµ tõ s¶n xuÊt nhá lªn XHCN chóng ta ph¶i tu©n theo mét c¸ch nghiªm kh¾c quy luËt mµ M¸c ®· ph¸t hiÖn. Cã thÓ kÕt luËn r»ng, c¸c d©n téc, c¸c quèc gia cã thÓ rót ng¾n giai ®o¹n quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. IV-/ Qu¸ tr×nh vËn ®éng quy luËt ë ViÖt Nam. Trong thùc tÕ ®Èy m¹nh viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt nhÊt thiÕt ph¶i g¾n liÒn víi nhËn thøc vµ vËn dông quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn, cña lùc lîng s¶n xuÊt. §ã lµ quy luËt phæ biÕn hµn s©u vµo trÝ thøc cña c¸c nhµ l·nh ®¹o. Tuy vËy kh«ng ph¶i lóc nµo ngêi ta còng nhËn tøhc vµ vËn dông ®óng quy luËt ®ã. Theo ph¬ng ch©m: chØ cã sù tinh tÕ nÕu m×nh nh×n nhËn ®îc nh÷ng viÖc ®óng sai cña m×nh. Sau ®ã ta hay ®i vµo nghiªn cø qu¸ tr×nh vËn dông quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt ë ViÖt Nam, ph¸t hiÖn ra xem cã nh÷ng hµnh ®éng ®óng ®¾n hay sai lÇm nµo. ë thêi kú ®Çu khi mµ MiÒn B¾c níc ta b¾t ®Çu x©y dùng CNXH, §¶ng ®· nh×n nhËn trong thùc tiÔn s¶n xuÊt ë níc ta lùc lîng s¶n xuÊt cßn bÞ quan hÖ s¶n xuÊt k×m h¹m lµm cho lùc lîng s¶n xuÊt kÐm ph¸t triÓn. §íi sèng nh©n d©n gÆp nhiÒu khã kh¨n. Bëi vËy §¶ng ta ®· tiÒn hµnh cuéc c¶i c¸ch ruéng ®Êt nh»m thùc hiÖn khÈu hiÖu “ngêi cµy cã ruéng” MÆc dÇu trong ph¬ng ph¸p thùc hiÖn cã nhiÒu sau lÇm song vÒ c¬ b¶n ®· xo¸ bá ®îc chÕ ®é së h÷u réng ®Êt phong kiÕn, thùc hiÖn së h÷u ruéng ®Êt cho nh©n d©n, cëi trãi søc s¶n xuÊt ë n«ng th«n, ngêi n«ng dÉn ®· thùc sù trë thµnh ngêi chñ ruéng ®Êt. ë c¸c bíc tiÕp sau chóng ta l¹i tiÕp tôc m¾c ph¶i mét sè sai lÇm nghiªm träng. Do cha nhËn thøc ®óng quy luËt vÒ mèi quan hÖ biªn chøc gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n xuÊt. Trong cuéc c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt cò vµ x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi chóng ta ®· ra søc vËn ®éng, mét sè n¬i gÇn nh lµ cìng bøc, n«ng d©n ®i vµo hîp t¸c ho¸ khi mµ hä cha cã thêi gian ®Ó suy nghÜ trªn m¶nh ®Êt ®îc chia. Cã thÓ chóng cha tu©n thñ lêi gi¸m huÊn cña Lªnin: Muèn dông mét ph¬ng ph¸p mau lÑ nµo ®ã, mét s¾c lÖnh, mét t¸c ®éng ngoµi vµo ®Ó c¶i t¹o hÖ c¸ thÓ Êy th× thËt lµ mét t tëng hoµn toµn phi lý. §ång thêi cïng víi viÖc x©y dùng hîp t¸c x· quy m« tõ thÊp tíi cao chóng ta ®· më réng vµ ph¸t triÓn c¸ quy m« n«ng trêng quèc doanh, c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp lín mµ kh«ng tÝnh ®Õn tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt ®ang cßn thÊp kÐm. MÆt kh¸c chóng ta t¹o ra nh÷ng quy m« lín lµ ngé nhËn lµ ®· cã quan hÖ s¶n xuÊt cò, x©y dùng mét quan hÖ s¶n xuÊt míi ®Òu thóc ®Èy sù ra ®êi vµ lín m¹nh cña lùc lîng s¶n xuÊt míi chóng ta ®· nhÇm lÉn trong khi nhÊn m¹nh qu¸ søc ®Ó së h÷u t liÖu s¶n xuÊt theo khuynh hëng tËp thÓ ho¸, cho ®ã lµ nh©n tè hµng ®Çu cña quan hÖ s¶n xuÊt míi, bëi vËy ®a ®Õn t×nh tr¹ng t¸ch rêi, biÖt lËp ngêi lao ®éng víi ®èi tîng lao ®éng chñ yÕu cña hä. Thùc tÕ nhiÒu n¨m qua ®· chøng minh quan ®iÓm ®ã sai 9 CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688 lÇm. Sai lÇm ë chç kh«ng ph¶i chóng ta duy tr×, quan hÖ s¶n xuÊt l¹c hËu so víi sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt nh ngêi ta thêng nãi, mµ chñ yÕu lµ cã nh÷ng mÆt cña quan hÖ s¶n xuÊt bÞ ®Èy lªn qu¸ cao, qu¸ xa mét c¸ch gi¶ t¹o lµm cho nã t¸ch rêi tr×nh ®é cßn thÊp kÐm cña lùc lîng s¶n xuÊt. Do vËy viÖc x¸c lËp quan hÔ míi ®Ó më ®îc cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn lµ cha x¸c ®¸ng. Ph¶i ch¨ng “hîp t¸c ho¸ lµ c¸i qu¸ r«ng vµ qu¸ sím víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn lóc bÊy giê”. Bëi vËy nhËn ®Þnh trong v¨n kiÖn ®¹i héi VI cña §¶ng cã c¨n cø vµo ®· lµm phong phó thªm lý luËn vÒ b¶n chÊt gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt quan hÖ s¶n xuÊt, lùc lîng s¶n xuÊt bÞ k×m h·m kh«ng chØ trong trêng hîp quan hÖ s¶n xuÊt l¹c hËu mµ c¶ khi quan hÖ s¶n xuÊt ph¸t triÓn kh«ng ®ång bé, cã nh÷ng yÕu tè ®i qu¸ xa so víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Th«ng thêng sù l¹c hËu cña quan hÖ s¶n xuÊt so víi tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ ®iÒu thêng x¶y ra, ë ®ã chøng tá quan hÖ s¶n xuÊt bÞ ph¸ vì. Cßn nÕu cã trêng hîp “quan hÖ s¶n xuÊt ®i trîc lùc lîng s¶n xuÊt” tuyÖt nhiªn kh«ng thÓ coi lµ h×nh thøc biÓu hiÖn ®Æc thï cña quy luËt mµ ®ã lµ dÊu hiÖu cho thÊy sù ®i lÖch khá quy luËt. §Ó hiÖn chøng cho quan niÖm “quan hÖ s¶n xuÊt ®i tríc” hoÆc nãi c¸ch kh¸c ®Ó gi¶i phãng m©u thuÉn gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn lªn víi lùc lîng s¶n xuÊt l¹c hËu. Chóng ta ®· ra søc x©y dùng lùc lîng s¶n xuÊt mét c¸ch khÈn tr¬ng b»ng c¸ch ®a kh¸ nhiÒu m¸y mãc vµo c¸c xÝ nghiÖp n«ng nghiÖp míi h×nh thµnh cßn non yÕu, nh»m x©y dùng m« h×nh l©u dµi c«ng n«ng nghiÖp trªn ®Þa bµn cÊp huyÖn mµ kh«ng tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng qu¶n lý tæ chøc sö dông cña n«ng d©n còng nh kh¶ n¨ng l·nh ®¹o cña b¶n quan lý hîp t¸c x·. Trong lùc lîng s¶n xuÊt chung ta chØ chó ý t liÖu s¶n xuÊt mét c¸ch thuÇn tuú mµ thiÕu sù cÇn thiÕt ë nh©n tè con ngêi c¶ vÒ tr×nh ®é lÉn th¸i ®é lao ®éng. B¶n th©n con ngêi yÕu tè quyÕt ®Þnh lµ chñ thÓ quan träng nhÊt trong lùc lîng s¶n xuÊt. Song s¶n xuÊt bÞ ®Æt trong vßng c¬ng to¶ cña c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu bao cÊp nªn con ngêi lao ®éng ®· trë thµnh thùc thÓ thô ®éng, n¨ng lùc s¸ng t¹o bÞ øc chÕ vµ mÊt ®i mét c¸ch tù nhiªn. TÊt c¶ nh÷ng sai lÇm ®ã ®· dÉn ®Õn sù “ng· gôc” trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ do ®ã ph¸ vì lu«n c¶ nhÞp ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Mét sai lµm c¬ b¶n cña chóng ta ®· vÊp ph¶i lµ xo¸ bá qu¸ sím quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n khi kinh tÕ XHCN cña ta cha ®ñ søc thay thÕ. §iÒu ®ã ¶nh hëng kh«ng tèn ®Õ lùc lîng s¶n xuÊt vµ mÊt mét kh¶ n¨ng t¹o ra s¶n phÈm dåi dµi cho x· héi. Còng vËy, nÕu ta xo¸ s¸ch tiÓu th¬ng khi hÖ thèng th¬ng nghiÖp quèc quanh vµ hîp t¸c x· mua b¸n cña ta cha lµm nèi vai trß “ngêi néi trî cho x· héi” th× sÏ g©y ra nhiÒu khã kh¨n vµ ¸ch t¸c hµng ho¸ vµ kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc nhu cÇu cÇn thiÕt cho nh©n d©n. Râ rµng ta kh«ng thÓ xo¸ bá mét h×nh thøc quan hÖ s¶n xuÊt nµo khi lùc lîng s¶n xuÊt t¬ng øng víi nã ®ang tån t¹i vµ thóc ®Èy søc sèng. Nh×n nhËn sai lÇm nãi trªn chóng ta kh«ng chØ ®æ lçi cho nguyªn nh©n kh¸ch quan. Mét ®Êt níc tho¸t khái chÕ ®é phong kiÕn, nöa thuéc ®Þa l¹i ®Ì nÆng 10 CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688 bëi ba m¬i n¨m chiÕn tranh kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khã kh¨n, thiÖt thßi nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i v× thÕ mµ kh«ng thõa nhËn sai lÇm vÒ mÆt chñ quan. Céi nguån cña nh÷ng sai lÇm chñ quan ®ã lµ do sù nhËn tøhc kh«ng ®Çy ®ñ vÒ chñ nghÜa x· héi, do ®ã vËn dông kh«ng ®óng ®¾n b¶n chÊt cña quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt. Trong thêi gian dµi, chóng ta cø cã quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa lµ cã chñ nghÜa x· héi mµ quªn ®i r»ng quan hÖ s¶n xuÊt ®ã ph¶i dùa trªn c¬ së lùc lîng s¶n xuÊt s¾n cã. TËp trung søc x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt song néi dung ý chÝ trong viÖc x©y dùng trËt tù bíc ®i còng nh viÖc lùa chän c¸c h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ. Song víi nh÷ng vÊp v¸p, nh÷ng thÊt b¹i, §¶ng ta vÉn cßn rÊt nhiÒu sù nh×n nhËn ®óng ®¾n còng nh c¸c biÖn ph¸p kÞp thêi ®Ó kh¾c phôc vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Qua qu¸ tr×nh l·nh ®¹o s¶n xuÊt l©u dµi §¶ng ta rót ra kinh nghiÖm bæ Ých vµ ®· kh¼ng ®Þnh r»ng; mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho x· héi chËm ph¸t triÓn, ®êi sèng nh©n d©n gÆp nhiÒu khã kh¨n lµ: Kh«ng n¾m v÷ng quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt, tõ ®ã §¶ng ®· rót ra c¸i cèt lâi ®Ó ®Èy m¹nh viÖc vËn dông quy luËt b»ng c¸ch nªu vÊn ®Ò g¾n liÒn víi c¸ch m¹ng quan hÖ s¶n xuÊt vµ c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt lªn hµng ®Çu. §«ng thêi tæ chøc l¹i nÒn s¶n xuÊt x· héi ®Ó x¸c ®Þnh ®óng nh÷ng h×nh thøc vµ bíc ®i thÝch hîp. §¶ng ®· nhËn thøc r»ng sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc lîng s¶n xuÊt kh«ng bao giê lµ sù phï hîp tuyÖt ®èi, kh«ng cã m©u thuÉn, kh«ng trao ®æi. Sù phï hîp nµy kh«ng bao giê lµ sù phï hîp chung mµ lµ sù tån t¹i díi nhiÒu h×nh thøc cô thÓ, thÝch øng víi ®Æc ®iÓm nhÊt ®Þnh víi tr×nh ®é nµo ®ã cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ cÇn x¸c lËp quan hÖ s¶n xuÊt nh thÕ nµo ®Ó thùc sù lµ h×nh thøc thÝch hîp nhÊt víi yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn tõng vïng. Bëi vËy vÊn ®Ò c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt lµ hoµn to¸n ®óng, c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t triÓn. Trong c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt cò vµ x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi ®¹i héi §¶ng lÇn VI ®· nhÊn m¹nh lµ ph¶i gi¶i phßng ®ång bé c¶ ba mÆt x©y dùng chÕ ®é së h÷u, qu¶n lý vµ chÕ ®é së h÷y mµ bá qua viÖc x©y dùng hai chÕ ®é bia. ChÕ ®é së h÷u cã tÇm lý luËn, chÕ ®é së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt lµ mÆt c¬ b¶n nhÊt lµm nÒn t¶ng cho quan hÖ s¶n xuÊt kh¸c trong lÞch sö x· héi. VÒ mÆt thùc tiÔn, tÝnh chÊt së h÷u t liÖu s¶n xuÊt míi còng quy ®Þnh c¶ tÝnh chÊt qu¶n lý vµ ph©n phèi. Trong quan hÖ s¶n xuÊt nÕu xÐt vÒ mÆt së h÷u t liÖu s¶n xuÊt c¬ b¶n cña n«ng nghiÖp tríc hÕt lµ ruéng ®Êt th× ruéng ®Êt giao kho¸n cho n«ng d©n vÉn thuéc quyÒn së h÷u tËp thÓ. Cßn nÕu xÐt quan hÖ qu¶n lý trong quan hÖ s¶n xuÊt kho¸n s¶n phÈm lµ qu¸ tr×nh h¹ch to¸n kinh tÕ ®Õn nhãm vµ tõng gia ®×nh ®· t¹o sù liªn doanh liªn kÕt tiÕn bé. Mét yÕu tè còng quan träng cña quan hÖ s¶n xuÊt lµ ph©n phèi. ë quan hÖ nµy thÓ hiÖn rÊt râ trong mçi quan hÖ ba lîi Ých. Sù ®ãng gãp cña nh©n d©n ®èi víi phÝ dÞch vô s¶n xuÊt vµ ®æi hµng ho¸ chiÒu kh«ng ngõng t¨ng lªn. V× thÕ nÕu c¶i t¹o XHCN lµ c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt cò. 11 CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688 Níc ta ®i lªn XHCN tõ nh÷ng xuÊt ph¸t triÓn h×nh vÒ lùc lîng s¶n xuÊt vµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt kÐm lïi sau tr×nh ®é cña thÕ giíi v¨n minh hµng tr¨m n¨m, cho nªn viÖc lùa chän vµ vËn dông nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt tõ ®ã ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi lµ vÊn ®Ò mong ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn hµng ®Çu. §Ó x¸c ®Þnh trËt tù bíc ®i, lùa chän nh÷ng h×nh thøc tèi u nh»m ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt mét c¸ch quy luËt th× ph¶i dù trªn ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Êt níc. Tuy nhiªn chóng ta ®ang ë trong thêi ®¹i cña ®Æc ®iÓm lín: c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ, xu híng hoµ ho·n hîp t¸c vµ tån t¹i hoµ b×nh gi÷a c¸c níc trªn thÕ giíi ngµy cµng t¨ng. Nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸ch quan cho phÐp chóng ta kÕt hîp h×nh thøc ph¸t triÓn tuÇn tù vµ nh¶y vät ®Ó nh»m võa cã thÓ ®Èy m¹nh vµ rót ng¾n thêi h¹n lÞch sö t¹o nªn bíc nh¶y vät vÒ chÊt vµ sù t¨ng trëng nhanh chãng cña lùc lîng s¶n xuÊt. §¶ng ®· nhËn thÊy, tõ níc cã nÒn s¶n xuÊt nhá nh giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸. Trªn thùc tÕ chóng ta ®· vµ ®ang tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc. Song nh÷ng lÖch l¹c cña thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ theo kiÓm cæ ®iÓm kh«ng phï hîp n÷a. §èi víi thÕ giíi nÒn v¨n minh c¬ khÝ ho¸ ®ang lïi vµo lÞch sö, nhng víi chóng ta, cã thÓ tõng bé phËn, tõng ngµnh cña nÒn v¨n minh Êy vÉn cßn cã gi¸ trÞ vµ cÇn ph¶i ®îc x©y dùng vµ hiÖn ®¹i ho¸. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho con ngêi chñ ®éng nhËn thøc vµ gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n xuÊt, ®iÒu chØnh vµ hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt ®Ó th«ng qua ®ã ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt. Muèn t¹o ra nh÷ng ®éng lùc tÝch cùc, kÝch thÝch n¨ng lùc s¸ng t¹o cña ngêi lao ®éng th× ®ßi hái ph¶i cã chiÕn lîc vÒ con ngêi nh»m t¹o ra nh÷ng biÕn ®æi míi tÝch cùc vÒ c¬ cÊu vµ chiÕn lîc nh©n c«ng. ViÖc c¶i c¸ch gi¸o dôc, båi dìng chuyªn m«n kü thuËt vµ n¨ng lùc qu¶n lý viÖc ban hµnh vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi, x©y dùng x· héi cã bÇu kh«ng khÝ dÇn dÇn phï hîp víi yªu cÇu cña cuéc sèng hiÖn ®¹i vµ híng lªn cña x· héi lµ nh÷ng ph¬ng tiÖn ®a d¹ng trong hÖ thèng ®Ó ®i ®Õn ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt. ë níc ta thÕ m¹nh cña khoa häc kü thuËt míi chØ ë d¹ng tiÒm n¨ng, sù tham gia cña nã vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cßn h¹n chÕ. §¶ng ta chñ tr¬ng víi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ míi víi sù më réng quyÒn tù chñ kinh tÕ cña ngêi s¶n xuÊt sÏ lµ nh÷ng t¸c nh©n kÝch thÝch sù th©m nhËp cña nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt. Chóng ta ph¶i t×m ra con ®êng ®i vµo thùc tiÔn mét c¸ch nhanh nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt. §iÒu ®ã muèn nãi ®Õn tÝnh thùc tÕ cña c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt. Trong ®iÒu kiÖn ®Êt níc ta cßn nghÌo, chØ cã tÝnh thùc tÕ ®ã míi chinh phôc ®îc ngêi s¶n xuÊt vµ do ®ã còng lµ con ®êng ng¾n nhÊt ®Ó khoa häc kü thuËt ®i nhanh nhÊt vµo cuéc sèng vµ s¶n xuÊt. Ýt ra còng lµ giai ®o¹n nµy. §Ó x©y dùng ph¬ng thøc s¶n xuÊt XHCN, chóng ta chñ tr¬ng mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn víi c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc nh»m ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc lîng s¶n xuÊt ®Ó x©y dùng c¬ së kinh tÕ cña CNXH. 12 CH số 11 - B1 - ĐH KTQD Chuyên Photocopy - Đánh máy - In Luận văn, Tiểu luận : 6.280.688 Trong thùc tÕ nÒn s¶n xuÊt ®i lªn s¶n xuÊt lín XHCN trªn c¬ së lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Qu¸ tr×nh ®ã thùc hiÖn kh«ng ph¶i b»ng sù tíc ®o¹t, gß Ðp theo chñ nghÜa h×nh thøc nh tríc ®©y mµ thùc hiÖn tõng bíc sù hçn hîp c¸c h×nh thøc së h÷u nh c«ng ty cæ phÇn, CNTB Nhµ níc, ®Ó h×nh thµnh tËp ®oµn kinh doanh lín, chóng ta kh«ng nªn chó träng g¹t bá c¸i cò ®Ó cã c¸i míi mµ thùc sù chuyÓn ho¸ c¸i míi thµnh c¸i cò. KÕt luËn: Quy luËt vÒ sù phï hîp quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ quy luËt chung cña sù ph¸t triÓn x· héi. Nã ®· ®a loµi ngêi tr¶i qua nhiÒu ph¬ng thøc s¶n xuÊt. ë níc ta, khi cã nh÷ng nh×n nhËn ®óng vÒ quy luËt nµy, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· kÞp thêi chÊn chØnh nh÷ng sai lÇm tríc ®ã, ®a ®Êt níc lªn CNXH mang l¹i cho nh©n d©n mét cuéc sèng ngµy cµng Êm no, h¹nh phóc. 13