Tài liệu Tiểu luận quy luật mâu thuẫn trong phép biện chứng duy vật với việc phân tích hệ thống mâu thuẫn của kinh tế thị trường

§Æt vÊn ®Ò M©u thuÉn lµ mét hiÖn tîng cã trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc tù nhiªn x· héi , vµ t duy cña con ngêi. Trong ho¹t ®éng kinh tÕ th× m©u thuÉn còng mang tÝnh phæ biÕn ,ch¼ng h¹n nh cung vµ cÇu, tÝch luü vµ tiªu dïng, tÝnh chÊt kÕ ho¹ch ho¸ cña tõng xã nghiÖp , c«ng ty víi tÝnh tù ph¸t v« chÝnh phñ cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ , m©u thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt . M©u thuÉn tõ khi sù vËt xuÊt hiÖn cho ®Õn khi sù vËt kÕt thóc. Trong mçi sù vËt , m©u thuÉn h×nh thµnh kh«ng ph¶i chØ cã mét mµ cã thÓ cã nhiÒu m©u thuÉn. M©u thuÉn nµy mÊt ®i th× m©u thuÉn kh¸c l¹i h×nh thµnh . Trong sù nghiÖp ®æi míi ®Êt níc ta do §¶ng l·nh ®¹o ®· giµnh ®îc nhiÒu th¾ng lîi vµ bíc ®Çu mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh , quan träng trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa . Trong nh÷ng chuyÓn biÕn ®ã ta ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh c«ng nhng còng kh«ng Ýt nh÷ng m©u thuÉn lµm k×m h·m sù ph¸t triÓn cña c«ng cuéc ®æi míi . V× vËy ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p gi¶i quyÕt ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Víi nh÷ng ham muèn t×m hiÓu thªm vÒ nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc ta còng nh nh÷ng bøc xóc vµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa t«i chän “Quy luËt m©u thuÉn trong phÐp biÖn chøng duy vËt víi viÖc ph©n tÝch hÖ thèng m©u thuÉn cña kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ ë ViÖt Nam” lµm ®Ò tµi cho bµi tiÓu luËn nµy. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. 1. Quy luËt m©u thuÉn trong phÐp biÖn chøng duy vËt . 1.1. M©u thuÉn lµ hiÖn tîng kh¸ch quan vµ phæ biÕn . TÊt c¶ c¸c sù vËt hiÖn tîng tån t¹i trong thùc t¹i kh¸ch quan ®Òu chøa ®ùng trong nã nh÷ng m©u thuÉn . Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña m©u thuÉn lµ do cÊu tróc tù th©n vèn cã bªn trong cña sù vËt , hiÖn tîng quy ®Þnh . M©u thuÉn 1 tån t¹i kh«ng phô thuéc vµo bÊt kú mét lùc lîng siªu tù nhiªn nµo , kÓ c¶ ý chÝ cña con ngêi . Mçi mét sù vËt hiÖn tîng ®ang tån t¹i ®Òu lµ mét thÓ thèng nhÊt ®îc cÊu thµnh bëi c¸c mÆt, c¸c khuynh híng , c¸c thuéc tÝnh ph¸t triÓn ngîc chiÒu nhau , ®èi lËp nhau. Sù liªn hÖ t¸c ®éng qua l¹i , ®Êu tranh chuyÓn ho¸ , bµi trõ vµ phñ ®Þnh lÉn nhau, t¹o thµnh ®éng lùc bªn trong cña mäi qóa tr×nh vËn ®éngvµ ph¸t triÓn kh¸ch quan cña chÝnh b¶n th©n c¸c sù vËt hiÖn tîng . M©u thuÉn lµ hiÖn tîng cã trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc khoa häc tù nhiªn hiÖn ®¹i chøng minh r»ng thÕ giíi vi m«lµ sù thèng nhÊt gi÷a nh÷ng thùc thÓ cã ®iÖn tÝch tr¸i dÊu , gi÷a h¹t vµ trêng h¹t vµ ph¶n h¹t . X· héi loµi ngêi cã nh÷ng m©u thuÉn phøc t¹p h¬n, ®ã lµ m©u thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt , c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng, gi÷a c¸c giai cÊp ®èi kh¸ng nh chñ n« vµ n« lÖ , n«ng d©n vµ ®Þa chñ , t s¶n vµ v« s¶n. Ho¹t ®éng kinh tÕ m©u thuÉn còng mang tÝnh phæ biÕn, ch¼ng h¹n nh cung vµ cÇu , tÝch luü vµ tiªu dïng, tÝnh kÕ ho¹ch ho¸ cña tõng xÝ nghiÖp, c«ng ty víi tÝnh tù ph¸t v« chÝnh phñ cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ … Trong t duy cña con ngêi còng cã nh÷ng m©u thuÉn nh ch©n lý vµ sai lÇm. M©u thuÉn tån t¹i tõ khi sù vËt xuÊt hiÖn cho ®Õn khi sù vËt kÕt thóc. Trong mçi sù vËt , m©u thuÉn h×nh thµnh kh«ng ph¶i chØ cã mét mµ cã nhiÒu m©u thuÉn , v× sù vËt trong cïng mét lóc cã rÊt nhiÒu mÆt ®èi lËp . M©u thuÉn nµy mÊt ®i th× m©u thuÉn kh¸c l¹i h×nh thµnh . ¡nghen chØ ra r»ng chÝnh sù vËn ®éng ®¬n gi¶n nhÊt cña vËt chÊt còng lµ mét m©u thuÉn . VËt chÊt tån t¹i ë h×nh thøc vËn ®éng cao h¬n , m©u thuÉn thÓ hiÖn cµng râ nÐt h¬n . Nã g¾n liÒn víi sù vËt, xuyªn suèt qóa tr×nh ph¸t sinh, ph¸t triÓn vµ diÖt vong cña sù vËt . §ã chÝnh lµ nh÷ng thuéc tÝnh quy ®Þnh tÝnh kh¸ch quan vµ phæ biÕn cña m©u thuÉn . 1.2. Sù ®Êu tranh vµ thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp . a> ThÕ nµo lµ mÆt ®èi lËp . Trong phÐp biÖn chøng duy vËt , kh¸i niÖm mÆt ®èi lËp lµ sù kh¸i qu¸t nh÷ng mÆt , nh÷ng thuéc tÝnh, nh÷ng khuynh híng, ph¸t triÓn ngîc chiÒu nhau tån t¹i trong cïng mét sù vËt, hiÖn tîng t¹o nªn sù vËt hiÖn tîng ®ã vÝ dô tÝch luü vµ tiªu dïng trong kinh tÕ .Do ®ã cÇn ph©n biÖt r»ng kh«ng ph¶i bÊt kú hai mÆt ®èi lËp nµo còng t¹o nªn m©u thuÉn .Bëi v× trong c¸c sù vËt hiÖn tîng cña thÕ giíi kh¸ch quan kh«ng ph¶i chØ tån t¹i trong nã hai mÆt ®èi lËp . Trong cïng mét thêi ®iÓm, ë mçi mét sù vËt cã thÓ tån t¹i nhiÒu mÆt ®çi lËp, chØ cã nh÷ng mÆt ®èi lËp nµo tån t¹i thèng nhÊt trong cïng mét sù vËt nh mét chØnh thÓ, nhng cã khuynh híng ph¸t triÓn ngîc chiÒu nhau, bµi trõ , phñ ®Þnh vµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau th× hai mÆt ®èi lËp nh vËy míi gäi lµ hai mÆt ®èi lËp t¹o thµnh m©u thuÉn. VÝ dô , trong mét nÒn s¶n xuÊt x· héi xuÊt hiÖn hµng lo¹t c¸c híng ph¸t triÓn ngîc chiÒu nhau nh cung vµ cÇu, tÝch luü vµ tiªu dïng v.v… b> Sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp : “Thèng nhÊt” cña c¸c mÆt ®èi lËp ®îc hiÓu víi nghÜa kh«ng ph¶i chóng ®øng bªn c¹nh nhau mµ lµ n¬ng tùa vµo nhau , t¹o ra sù phï hîp c©n b»ng nhng liªn hÖ phô thuéc, quy ®Þnh vµ rµng buéc lÉn nhau . MÆt ®èi lËp nµy lÊy mÆt tån t¹i kia lµm tiÒn ®Ò cho sù tån t¹i cña chÝnh m×nh vµ ngîc l¹i . NÕu thiÕu mét trong hai mÆt chÝnh t¹o thµnh sù vËt th× nhÊt ®Þnh sÏ kh«ng cã sù tån t¹i cña sù vËt.Bëi vËy sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®îc cho sù tån t¹i cña bÊt kú sù vËt , hiÖn tîng nµo . 2 Sù thèng nhÊt nµy lµ do nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cña b¶n th©n sù vËt t¹o nªn. VÝ dô, trong kinh tÕ :gi÷a hai mÆt tÝch luü vµ tiªu dïng ®èi lËp thèng nhÊt víi nhau trong nÒn s¶n xuÊt . Kh«ng cã tÝch luü th× kh«ng thùc hiÖn ®îc qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng vµ nh vËy sÏ kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng ngµy cµng cao. Ngîc l¹i nÕu kh«ng ®¶m b¶o tho¶ m·n vÒ nhu cÇu tiªu dïng th× còng kh«ng ®Èy m¹nh s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Kh«ng ®Èy m¹nh s¶n xuÊt ph¸t triÓn th× còng kh«ng cã tÝch luü. TÊt nhiªn kh¸i niÖm “thèng nhÊt” nµy còng chØ mang tÝnh t¬ng ®èi mµ th«i. B¶n th©n néi dung kh¸i niÖm ®· nãi lªn tÝnh chÊt t¬ng ®èi cña nã :thèng nhÊt cña c¸i ®èi lËp , trong thèng nhÊt ®· bao hµm vµ chøa ®ng trong nã sù ®èi lËp .“Kh¸i niÖm sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp” cßn ®îc dïng cïng mét nghÜa víi kh¸i niÖm “sù ®ång nhÊt” cña c¸c mÆt ®èi lËp . V× vËy trong quy luËt m©u thuÉn , ®ång nhÊt vµ thèng nhÊt ®îc hiÓu lµ ®ång nghÜa víi nhau . Lªnin viÕt : “Sù ®ång nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp ( “thèng nhÊt” cña chóng , nãi nh vËy cã lÏ ®óng h¬n ?. Tuy ë ®©y sù ph©n biÖt gi÷a c¸c tõ ®ång nhÊt vµ thèng nhÊt kh«ng quan träng l¾m . Theo mét nghÜa nµo ®ã c¶ hai ®Òu ®óng ), ®ã lµ sù thõa nhËn ( sù t×m ra ) nh÷ng khuynh híng m©u thuÉn , bµi trõ lÉn nhau , ®èi lËp trong tÊt c¶ c¸c hiÖn tîng vµ qóa tr×nh cña giíi tù nhiªn ( kÓ c¶ tinh thÇn vµ x· héi )”. Tuy nhiªn trong nh÷ng quan hÖ x¸c ®Þnh , kh¸i niÖm ®ång nhÊt vµ thèng nhÊt kh«ng hoµn toµn ®ång nghÜa víi nhau . §ã lµ trong trêng hîp mµ mÆt ®èi lËp chuyÓn ho¸ lÉn nhau . Lªnin viÕt : “ PhÐp biÖn chøng lµ häc thuyÕt v¹ch ra nh÷ng m¾t ®èi lËp lµm thÕ nµo lµ cã thÓ vµ thêng lµ ( trë thµnh ) ®ång nhÊt trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo chóng lµ ®ång nhÊt , b»ng c¸ch chuyÓn ho¸ lÉn nhau , t¹i sao lý trÝ con ngêi kh«ng nªn xem nh÷ng mÆt ®èi lËp Êy lµ chÕt , cøng ®ê , mµ lµ sinh ®éng , cã ®iÒu kiÖn n¨ng ®éng , chuyÓn ho¸ lÉn nhau”. Nh vËy mçi sù vËt võa lµ b¶n th©n nã , võa lµ c¸i kh¸c víi b¶n th©n nã . Trong sù ®ång nhÊt ®· bao hµm sù kh¸c nhau, kh«ng cã c¸i g× ®ång nhÊt thuÇn tuý kh«ng cã ®èi lËp kh«ng chuyÓn ho¸. c> §Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp : Sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp trong cïng mét sù vËt kh«ng t¸ch rêi sù ®Êu tranh chuyÓn ho¸ gi÷a chóng . Bëi v× c¸c mÆt ®èi lËp cïng tån t¹i trong mét sù vËt , thèng nhÊt nh mét chÝnh thÓ trän vÑn nhng kh«ng n»m yªn bªn nhau mµ ®Êu tranh chuyÓn ho¸ lÉn nhau t¹o thµnh ®éng lùc ph¸t triÓn cña b¶n th©n sù vËt . Sù ®Êu tranh chuyÓn ho¸ , bµi trõ vµ phñ ®Þnh lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt trong thÕ giíi kh¸ch quan thÓ hiÖn díi nhiÒu d¹ng kh¸c nhau. VÝ dô : trong c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt cã giai cÊp ®èi kh¸ng , m©u thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt tiªn tiÕn víi quan hÖ s¶n xuÊt l¹c hËu k×m h·m , nã diÔn ra rÊt gay g¾t vµ quyÕt liÖt . ChØ th«ng qua c¸c cuéc c¸ch m¹ng x· héi , b»ng rÊt nhiÒu h×nh thøc kÓ c¶ b¹o lùc míi cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc m©u thuÉn mét c¸ch c¨n b¶n. Sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp ®îc chia ra lµm nhiÒu giai ®o¹n . Th«ng thêng khi míi xuÊt hiÖn hai mÆt ®èi lËp cha thÓ hiÖn râ rµng sù xung kh¾c gay g¾t. TÊt nhiªn kh«ng ph¶i bÊt kú sù kh¸c nhau nµo còng ®îc gäi la m©u thuÉn . ChØ cã nh÷ng mÆt kh¸c nhau tån t¹i trong cïng mét sù vËt nhng liªn hÖ h÷u c¬ víi nhau, ph¸t triÓn ngîc chiÒu nhau , t¹o thµnh ®éng lùc bªn trong cña sù ph¸t triÓn th× hai mÆt ®èi lËp Êy míi h×nh thµnh bíc ®Çu cña m©u thuÉn . Khi hai mÆt ®èi 3 lËp cña m©u thuÉn ph¸t triÓn ®Õn giai ®o¹n xung ®ét gay g¾t , nã biÕn thµnh ®èi lËp . Sù vËt cò mÊt ®i , sù vËt míi ®îc h×nh thµnh . Sau khi m©u thuÉn ®îc gi¶i quyÕt , sù vËt míi h¬n xuÊt hiÖn . Cø nh thÕ ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp lµm sù vËt biÕn ®æi kh«ng ngõng tõ thÊp ®Õn cao . ChÝnh v× vËy , Lªnin kh¼ng ®Þnh sù ph¸t triÓn lµ mét cuéc “®Êu tranh” gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp. Khi bµn vÒ mèi quan hÖ gi÷a thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp , Lªnin chØ ra r»ng : mÆc dï thèng nhÊt chØ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó sù vËt tån t¹i víi ý nghÜa lµ chÝnh nã – nhê cã sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp mµ chóng ta nhËn biÕt ®îc c¸c sù vËt , hiÖn tîng tån t¹i trong thÕ giíi kh¸ch quan . Song b¶n th©n cña sù thèng nhÊt chØ lµ t¬ng ®èi vµ t¹m thêi . §Êu tranh gi÷a c¸c mÆt míi lµ tuyÖt ®èi. Nã diÔn ra thêng xuyªn liªn tôc trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i cña sù vËt . KÓ c¶ trong tr¹ng th¸i æn ®Þnh cña sù vËt , còng nh chuyÓn ho¸ nh¶y vät vÒ chÊt . Lªnin viÕt : “ sù thèng nhÊt phï hîp , ®ång nhÊt , t¸c dông ngang nhau cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ cã ®iÒu kiÖn t¹m thêi , tho¸ng qua trong t¬ng ®èi . Sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp bµi trõ lÉn nhau lµ tuyÖt ®èi còng nh sù ph¸t triÓn , sù vËn ®éng tuyÖt ®èi”. Sù chuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp : Kh«ng ph¶i bÊt kú sù ®Êu tranh nµo cña c¸c mÆt ®èi lËp ®Òu dÉn ®Õn sù chuyÓn hãa gi÷a chóng . ChØ cã sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt míi dÉn ®Õn sù chuyÓn ho¸ bµi trõ vµ phñ ®Þnh lÉn nhau . Trong giíi tù nhiªn , chuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp thêng diÔn ra mét c¸ch tù ph¸t , cßn trong x· héi chuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp nhÊt thiÕt ph¶i diÔn ra th«ng qua ho¹t ®éng ý thøc cña con ng¬× . Kh«ng nªn hiÓu sù chuyÓn ho¸ lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp chØ lµ sù ho¸n ®æi vÞ trÝ mét c¸ch ®¬n gi¶n, m¸y mãc . Th«ng thêng th× m©u thuÉn chuyÓn ho¸ theo hai ph¬ng thøc: + Mét lµ : mÆt ®èi lËp nµy chuyÓn ho¸ thµnh mÆt ®èi lËp kia nhng ë tr×nh ®é cao h¬n xÐt vÒ ph¬ng diÖn chÊt cña sù vËt VÝ dô : lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt trong x· héi phong kiÕn ®Êu tranh vµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau ®Ó h×nh thµnh quan hÖ s¶n xuÊt míi – quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa vµ lùc lîng s¶n xuÊt míi ë tr×nh ®é cao h¬n. + Hai lµ : c¶ hai mÆt ®èi lËp chuyÓn ho¸ lÉn nhau ®Ó h×nh thµnh hai mÆt ®èi lËp míi hoµn toµn . VÝ dô : nÒn kinh tÕ ViÖt Nam chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp chung bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa . Tãm l¹i , trong thÕ giíi hiÖn thùc , bÊt kú sù vËt hiÖn tîng nµo còng chøa ®ùng trong b¶n th©n nã nh÷ng mÆt nh÷ng thuéc tÝnh cã khuynh híng ph¸t triÓn ngîc chiÒu nhau . Sù ®Êu tranh chuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp trong ®iÒu kiÖn cô thÓ t¹o thµnh m©u thuÉn .M©u thuÉn lµ hiÖn tîng kh¸ch quan vµ phæ biÕn cña thÕ giíi . M©u thuÉn ®îc gi¶i quyÕt , sù vËt cò mÊt ®i, sù vËt míi h×nh thµnh . Sù vËt míi l¹i lµm n¶y sinh c¸c mÆt ®èi lËp vµ m©u thuÉn míi. C¸c mÆt ®èi lËp nµy l¹i ®Êu tranh chuyÓn ho¸ vµ phñ ®Þnh lÉn nhau ®Ó t¹o thµnh sù vËt míi h¬n. Cø nh v©y mµ c¸c sù vËt hiÖn tîng trong thÕ giíi kh¸ch quan thêng xuyªn ph¸t triÓn vµ biÕn ®æi kh«ng ngõng . V× vËy , m©u thuÉn lµ nguån gèc vµ ®éng lùc cña mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. 1.3. 4 2. Qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng: 2.1 §Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng: Níc ta ®·, ®ang vµ sÏ tiÕp bíc trªn con ®êng x· héi chñ nghÜa . Sù ®æi míi nµy lµ mét tÊt yÕu cña lÞch sö . Nã dÉn ®Õn nh÷ng môc tiªu rÊt cô thÓ vµ mang tÝnh c¸ch m¹ng . Sù ®æi míi nµy lµm thay ®æi hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò vÒ lý luËn, thùc tiÔn trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ . Thùc tiÔn con ®êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa M¸c –Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh trong ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh míi ®ång thêi còng lµ môc tiªu cña kinh tÕ thÞ trêng . Môc ®Ých cña kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt , ph¸t triÓn kinh tÕ ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt – kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi , n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n , kÝch thÝch s¶n xuÊt , ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o , thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Nhng ®ång thêi nÒn kinh tÕ thÞ trêng còng nh nÒn kinh tÕ tËp chung kh«ng ph¶i lµ ®Æc tÝnh ®Æc thï cè h÷u cña mét chÕ ®é kinh tÕ , x· héi nµo c¶ . Muèn ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao trong kinh tÕ th× mçi níc , mçi chÕ ®é x· héi ph¶i dùa vµo ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh , ®Æc ®iÓm tù nhiªn cña m×nh ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ . Tríc thêi kú ®æi míi , trong quan ®iÓm vÒ chñ nghÜa x· héi ngêi ta hiÓu kinh tÕ thÞ trêng chØ lµ ®Æc trng cña chñ nghÜa t b¶n , cßn trong chñ nghÜa x· héi th× sÏ kh«ng cßn kinh tÕ thÞ trêng . Thêi gian ®Çu cña qóa tr×nh ®æi míi , tuy chóng ta ®· hiÓu r»ng kinh tÕ thÞ trêng lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái trong qóa tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi , nhng vÉn cßn th¸i ®é hoµi nghi , cha tin tëng vµo kh¶ n¨ng dung hîp kinh tÕ thÞ trêng víi b¶n chÊt cña chñ nghÜa x· héi . Thùc tiÔn ®æi míi kinh tÕ –x· héi ë mét sè níc theo híng ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®· chøng tá r»ng nÒn kinh tÕ mµ chóng ta ®ang x©y dùng kh«ng ph¶i lµ tµn d cu¶ chñ nghÜa t b¶n , còng kh«ng ph¶i lµ c¸i chóng ta bÞ b¾t buéc , ph¶i miÔn cìng chÊp nhËn . Nã còng kh«ng ph¶i lµ “ bíc qu¸ ®é” trong qóa tr×nh ®i lªn x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ sÏ ®îc vît qua khi chñ nghÜa x· héi th¾ng lîi. Kinh tÕ thÞ trêng x· héi chñ nghÜa lµ bíc ph¸t triÓn tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ vµ nÒn v¨n minh nh©n lo¹i, lµ tr×nh ®é tr×nh ®é ph¸t triÓn cao h¬n cña nÒn kinh tÕ nh©n lo¹i sau kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa . Cã quan niÖm nh vËy míi thÊy ®îc r»ng , b¶n chÊt thêi ®¹i qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t b¶n lªn chñ nghÜa x· héi trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi kh«ng ph¶i lµ sù xo¸ bá nÒn kinh tÕ thÞ trêng nãi chung , mµ lµ sù qu¸ ®é tõ nÒn kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa sang nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa . Kinh tÕ thÞ trêng x· héi chñ nghÜa , ngoµi nh÷ng nÐt chung víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa nh : mét nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ víi sù liªn kÕt vµ trao ®æi trªn quy m« réng lín ë ph¹m vi quèc gia vµ quèc tÕ , víi sù ph¸t huy ®Çy ®ñ nh÷ng quy luËt : quy luËt gi¸ trÞ , quy luËt cung cÇu… kinh tÕ thÞ trêng cßn cã nh÷ng ®Æc trng riªng : NÕu nÒn kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa dùa trªn chÕ ®é së h÷u t nh©n t b¶n chñ nghÜa vÒ t liÖu s¶n xuÊt th× tr¸i l¹i nÒn kinh tÕ thÞ trêng x· héi chñ nghÜa tuy còng lµ mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn nhng nã dùa trªn chÕ ®é së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt , tøc lµ sù lµm chñ cña ngêi lao ®éng ®èi víi nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu cña x· héi . 5 NÕu nÒn kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa lÊy ph©n phèi theo t liÖu s¶n xuÊt vµ theo vèn lµ h×nh thøc ph©n phèi chñ yÕu th× trong Ìn kinh tÕ thÞ trêng x· héi chñ nghÜa , quy luËt ph©n phèi theo lao ®éng míi cã ®iÒu kiÖn ph¸t huy mét c¸ch ®Çy ®ñ . NÕu nÒn kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn theo híng bÊt b×nh ®¼ng x· héi ngµy cµng s©u s¾c h¬n, th× kinh tÕ thÞ trêng x· héi chñ nghÜa ph¸t triÓn theo híng ngµy cµng kh¾c phôc t×nh tr¹ng ph©n cùc mét c¸ch bÊt hîp lý cña x· héi do nÒn kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa t¹o ra . NÕu nÒn kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa dùa trªn sù khai th¸c cña c¸c quèc gia, c¸c khu vùc ph¸t triÓn ®èi víi tµi nguyªn vµ lao ®éng cña c¸c vïng, c¸c níc kÐm ph¸t triÓn , th× nÒn kinh tÕ thÞ trêng x· héi chñ nghÜa dùa trªn sù hîp t¸c vµ trao ®æi mét c¸ch b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi gi÷a c¸c vïng d©n c trong níc vµ gi÷a c¸c d©n téc , c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. Níc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nhá lµ phæ biÕn do ®ã nÒn kinh tÕ mµ chóng ta x©y dùng cha ph¶i lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng x· héi chñ nghÜa , mµ lµ mét nÒn kinh tÕ qu¸ ®é : nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa , tøc lµ mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng tuy cßn cha tho¸t khái nh÷ng ®Æc ®iÓm cña kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa nhng bíc ®Çu ®· mang yÕu tè x· héi chñ nghÜa vµ nh÷ng yÕu tè nµy ngµy cµng lín m¹nh lªn thay thÕ dÇn nh÷ng yÕu tè t b¶n chñ nghÜa . 2.2. ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ tÊt yÕu kh¸ch quan: Níc ta ®ang trªn con ®¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ . Mét nÒn kinh tÕ ®a d¹ng vµ phong phó c¶ vÒ quy m« vµ c¸ch thøc tæ chøc , nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®¸p øng ®îc mét phÇn nµo nh÷ng th¸ch thøc ®ã . H¬n n÷a nã lµ mét c«ng cô, ph¬ng thøc ®Ó níc ta ®i tíi môa tiªu x©y dùng chñ nghÜa x· héi . Nh×n l¹i nÒn kinh tÕ tËp chung quan liªu bao cÊp mäi ho¹t ®éng kinh tÕ -x· héi ®Òu ®îc triÓn khai trong cÊp ®é quèc gia . Thêi kú nµy tÝnh bao cÊp cña nhµ níc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ nh s¶n xuÊt , lu th«ng vv… cßn kh¸ nÆng nÒ vµ bøc xóc . Lîi Ých kinh tÕ cña ngêi lao ®éng –lùc lîng s¶n xuÊt chÝnh trong x· héi cha ®îc quan t©m ®óng møc ,thu nhËp cßn thÊp. V× thÕ sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thêi kú nµy lµ chËm ch¹p , kÐm n¨ng ®éng vµ Ýt tÝnh s¸ng t¹o cao. ChuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ bíc ®i ®óng ®¾n cña ®¶ng vµ nhµ níc ta. Theo bíc ®i cña kinh tÕ thÞ trêng ta ®· m¹nh d¹n chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn sö dông c¸c quan hÖ hµng ho¸ , tiÒn tÖ , cung cÇu vv… trªn thÞ trêng nh mét c«ng cô ph¬ng tiÖn trong kinh tÕ . H¬n n÷a nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn kh¼ng ®Þnh s¶n xuÊt hµng ho¸ kh«ng ®èi lËp víi chñ nghÜa x· héi mµ lµ thµnh tùu cña nÒn v¨n minh nh©n lo¹i , tån t¹i kh¸ch quan , cÇn thiªt cho c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ c¶ khi chñ nghÜa x· héi ®· ®îc x©y dùng . §ång thêi nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ c¸nh cöa më réng ®Ó ta tiÕp xóc víi bªn ngoµi ®Ó cã nh÷ng bµi häc lín vÒ kinh tÕ . V× vËy chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ tÊt yÕu vµ kh¸ch quan . KÓ tõ ®¹i héi §¶ng lÇn thø VI häp vµo th¸ng 12/1986 ®Õn nay , theo ®êng lèi ®æi míi, ®¸t níc ta ®· tõng bíc chuyÓn dÇn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng x· héi chñ nghÜa , vµ ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ chóng ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu quan träng , nh÷ng thµnh tùu ®ã cho phÐp chóng ta “ ®iÒu chØnh vµ bæ xung nhËn thøc, lµm cho quan niÖm vÒ chñ nghÜa x· héi ngµy cµng cô thÓ, ®êng lèi , chñ tr¬ng 6 chÝnh s¸ch ngµy cµng ®ång bé cã c¨n cø khoa häc vµ thùc tiÔn”. Nh÷ng thµnh tùu trong qóa tr×nh chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét thµnh c«ng lín ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn cña ®Êt níc . Kinh tÕ thÞ trêng lµ mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®a thµnh phÇn . ViÖc ph¸t triÓn mçi thµnh phÇn cña nÒn kinh tÕ ®· gãp phÇn lµm thay ®æi bé mÆt cña nÒn kinh tÕ ®ång thêi còng cã t¸c dông lµm cho mçi ®¬n vÞ kinh tÕ tù kh¼ng ®Þnh kh¶ n¨ng vµ vai trß cña m×nh trong thÞ trêng . Tuy nhiªn nhËn ra ®îc søc m¹nh cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng bao nhiªu th× chóng ta l¹i còng hiÓu râ bÊy nhiªu mÆt tr¸i cña nã ®èi víi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña ®êi sèng x· héi . Sù t¨ng trëng kinh tÕ ®¬ng nhiªn lµ môc tiªu cña ph¸t triÓn x· héi , nã cã kh¶ n¨ng t¹o ra ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi . Nhng t¨ng trëng kinh tÕ còng ph¶i g¾n liÒn víi tiÕn ®é ph¸t triÓn x· héi . Mét x· héi ph¸t triÓn th× tÊt yÕu nÒn kinh tÕ cña x· héi ®ã còng ph¸t triÓn theo . Nhng sù ph¸t triÓn Êy ph¶i theo ®óng víi ®êng lèi chñ tr¬ng vµ chÝnh s¸ch cña §¶ng. Do vËy quan niÖm cña §¶ng lµ ®Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi víi môc tiªu d©n giµu, níc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh , nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhÊt thiÕt ph¶i cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa . V× vËy chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan . 3. M©u thuÉn trong qu¸ tr×nh x©y dùng kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· h«i chñ nghÜa ë ViÖt Nam . 3.1. Kh¸i niÖm kinh tÕ thÞ trêng . Kinh tÕ thÞ trêng lµ kiÓu quan hÖ kinh tÕ x· héi trong ®ã s¶n xuÊt x· héi g¾n chÆt víi thÞ trêng . Nã biÓu hiÖn ra bªn ngoµi lµ quan hÖ hµng ho¸ . 3.2 Vµi nÐt s¬ qua vÒ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta : Bíc ®Çu vµo thùc hiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa , ta dÇn dÇn quen víi c¸c quan hÖ hµng ho¸ , biÕt sö dông thÞ trêng nh mét c«ng cô ®Ó t¨ng trëng kinh tÕ . Díi sù chØ ®¹o vµ qu¶n lý cña nhµ níc trong nÒn kinh tÕ theo nguyªn t¾c kÕt hîp thÞ trêng víi kÕ ho¹ch ph¸t huy mÆt tÝch cùc , h¹n chÕ vµ kh¾c phôc mÆt tiªu cùc cña kinh tÕ . Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa thùc hiÖn ph©n phèi chñ yÕu theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ , ®ång thêi ph©n phèi theo møc ®ãng gãp vèn vµ c¸c nguån lùc kh¸c vµo s¶n xuÊt kinh doanh vµ th«ng qua phóc lîi x· héi . NÕu tríc kia nÒn kinh tÕ níc ta chØ cã mét h×nh thøc së h÷u thuÇn nhÊt víi hai thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ vµ quèc doanh th× hiÖn nay nÒn kinh tÕ cña ta ®ang tån t¹i díi rÊt nhiÒu thµnh phÇn së hu . V× vËy nÒn kinh tÕ ®ßi hái kh«ng nh÷ng n¨ng ®éng vµ s¸ng t¹o . Kinh tÕ thÞ trêng tiÕp tôc tõng bíc thóc ®Èy h×nh thµnh ph¸t triÓn c¸c lo¹i thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa , ®Æc biÖt quan t©m tíi c¸c thÞ trêng quan träng nhng hiÖn cha cã hoÆc cßn s¬ khai nh : thÞ trêng lao ®éng , thÞ trêng chøng kho¸n , thÞ trêng bÊt ®éng s¶n , thÞ trêng khoa häc c«ng nghÖ. Tuy míi b¾t ®Çu ra nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhng nÒn kinh tÕ nµy ®ßi hái chóng ta ph¶i n¾m b¾t mét c¸ch nhanh nh¹y c¸c th«ng tin vÒ thÞ trêng , triÖt ®Ó xãa bá bao cÊp trong kinh doanh , t¨ng cêng vai trß qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ níc , ®Êu tranh cã hiÖu qu¶ chèng c¸c hµnh vi tiªu cùc , l·ng phÝ , tham nhòng , g©y phiÒn hµ . 7 Nhµ níc t¹o m«i trêng ph¸p lý thuËn lîi , b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh vµ hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn , b»ng chiÕn lîc , kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch kÕt hîp víi sö dông lùc lîng vËt chÊt cña Nhµ níc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi . Vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng vµ nhµ níc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ hÕt søc quan träng bëi chuyÓn ®æi sang kinh tÕ thÞ trêng lu«n g¾n liÒn víi sù qu¶n lý cña nhµ níc . Nhµ níc ta lµ nhµ níc x· héi chñ nghÜa , nhµ níc thùc sù cña d©n , do d©n , v× d©n , qu¶n lý nÒn kinh tÕ theo nguyªn t¾c kÕt hîp thÞ trêng víi kÕ ho¹ch ph¸t huy mÆt tÝch cùc , h¹n chÕ vµ kh¾c phôc mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ trêng , b¶o vÖ lîi Ých cña nh©n d©n lao ®éng , cña toµn thÓ nh©n d©n. 3.3. M©u thuÉn ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa : a> M©u thuÉn biÖn chøng gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ theo chñ nghÜa M¸c: Khi x· héi nguyªn thuû cßn tån t¹i th× cha cã kh¸i niÖm chÝnh trÞ . Mµ vÊn ®Ò chÝnh trÞ chØ xuÊt hiÖn khi cã x· héi cã giai cÊp vµ cã Nhµ níc. Theo chñ nghÜa M¸c th× kinh tÕ quyÕt ®Þnh chÝnh trÞ : “chÝnh trÞ lµ sù biÓu hiÖn tËp trung cña kinh tÕ”. VÊn ®Ò chÝnh trÞ lµ vÊn ®Ò thuéc quan hÖ giai cÊp vµ ®Êu tranh giai cÊp . Trong ®ã ®Êu tranh gi÷a c¸c giai cÊp , gi÷a c¸c lùc lîng x· héi nh»m giµnh vµ gi÷ chÝnh quyÒn nhµ níc vµ sö dông chÝnh quyÒn ®ã lµm c«ng cô ®Ó x©y dùng vµ b¶o vÖ chÕ ®é x· héi . Phï hîp víi lîi Ých cña giai cÊp cÇm quyÒn lµ vÊn ®Ò trung t©m cña chÝnh trÞ . B¶n th©n vÊn ®Ò chinh trÞ ra ®êi hoµn toµn lµ do kinh tÕ quyÕt ®Þnh . ChÝnh trÞ lµ ph¬ng tiÖn ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých kinh tÕ , F.¡nghen ®· kh¼ng ®Þnh “b¹o lùc chØ lµ ph¬ng tiÖn cßn lîi Ých kinh tÕ lµ môc ®Ých” . Trong t¸c phÈm Lut-vich-Phoi- ¬- b¨c vµ sù c¸o chung cña triÕt häc cæ ®iÓn §øc , F.¡nghen ®· chØ râ, ®Ó tho¶ thuËn nh÷ng lîi Ých kinh tÕ th× quyÒn lùc chÝnh trÞ chØ ®îc sö dông lµ mét ph¬ng tiÖn ®¬n thuÇn .QuyÒn lùc chÝnh trÞ lµ c«ng cô m¹nh mÏ nhÊt ®Ó b¶o vÖ chÕ ®é x· héi . Sù thèng trÞ vÒ chÝnh trÞ cña mét giai cÊp sÏ ®¶m b¶o cho giai cÊp ®ã ®îc æn ®Þnh vÒ c¶ kinh tÕ . Thùc chÊt cña viÖc ®Êu tranh giai cÊp lµ v× lîi Ých kinh tÕ th«ng qua h×nh thøc chÝnh trÞ . Theo F.¡nghen “ bÊt cø cuéc ®Êu tranh giai cÊp nµo còng ®Òu lµ ®Êu tranh chÝnh trÞ , xÐt ®Õn cïng ®Òu lµ xoay quanh vÊn ®Ò gi¶i phãng vÒ kinh tÕ”. VÊn ®Ò kinh tÕ kh«ng thÓ t¸ch rêi chÝnh trÞ mµ nã ®îc xem nh lµ mét lËp trêng chÝnh trÞ nhÊt ®Þnh . BÊt kú mét giai cÊp cÇm quyÒn nµo còng híng nÒn kinh tÕ cña m×nh theo lËp trêng chÝnh trÞ . NÕu lËp trêng chÝnh trÞ ®ã ®óng hay sai th× nã sÏ lµm thóc ®Èy ho¹c k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ - ®ã lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan trong tù nhiªn. Lªnin ®· kh¼ng ®Þnh “ kh«ng cã mét lËp trêng chÝnh trÞ ®óng th× mét giai cÊp nhÊt ®Þnh nµo ®ã kh«ng thÓ gi÷ v÷ng sù thèng trÞ cña m×nh vµ do ®ã còng kh«ng thÓ hoµn thµnh ®îc nhiÖm vô cña m×nh trong lÜnh vùc s¶n xuÊt”. Mét khi thÓ chÕ chÝnh trÞ kh«ng phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ th× tÊt yÕu kinh tÕ sÏ kh«ng ph¸t triÓn . Khi ®ã viÖc thay ®æi thÓ chÕ chÝnh trÞ cho phï hîp víi yªu cÇu cña kinh tÕ lµ ®iÒu kiÖn tÊt yÕu quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ . Do ®ã ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ lµ thèng nhÊt vµ biÖn chøng víi nhau trªn c¬ së nÒn t¶ng quyÕt ®Þnh lµ kinh tÕ . §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII (6/1991)cña §¶ng kh¼ng ®Þnh : “vÒ quan hÖ gi÷a ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ ph¶i tËp chung søc lµm tèt ®æi míi kinh tÕ , ®¸p øng nh÷ng ®ßi hái cÊp b¸ch cña nh©n d©n vÒ ®êi sèng , viÖc lµm vµ nhu cÇu x· héi kh¸c , x©y dùng c¬ së vËt chÊt cña chñ nghÜa x· héi , coi 8 ®ã lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó tiÕn hµnh ®æi míi trong lÜnh vùc chÝnh trÞ . §ång thêi ®æi míi kinh tÕ ph¶i tõng bíc ®æi míi tæ chøc vµ ph¬ng thøc ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ , ph¸t huy ngµy cµng tèt quyÒn lµm chñ vµ n¨ng lùc s¸ng t¹o cña nh©n d©n trªn c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ , kinh tÕ , v¨n ho¸ , x· héi .V× chÝnh trÞ ®ông ch¹m tíi tÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ ®Æc biÖt nh¹y c¶m vµ phøc t¹p trong x· héi , nªn viÖc ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ nhÊt thiÕt ph¶i trªn c¬ së nghiªn cøu vµ chuÈn bÞ rÊt nghiªm tóc , kh«ng cho phÐp g©y mÊt æn ®Þnh chÝnh trÞ ,dÉn ®Õn sù dèi lo¹n . Nhng kh«ng v× thÕ mµ tiÕn hµnh chËm chÔ ®æi míi chÝnh trÞ , nhÊt lµ vÒ tæ chøc bé m¸y nhµ níc , c¸c mèi quan hÖ gi÷a §¶ng vµ Nhµ níc , c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n , bëi ®ã lµ ®iÒu kiÖn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ , x· héi vµ thùc hiÖn d©n chñ”. §iÒu ®ã cho thÊy §¶ng ta lu«n g¾n liÒn ®æi míi kinh tÕ víi ®æi míi chÝnh trÞ , nhng ®æi míi lµm sao kh«ng mÊt æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ . §¹i héi ®¹i biÓu lÇn thø VIII cña §¶ng häp vµo th¸ng 7 n¨m 1996 , §¶ng ta kh¼ng ®Þnh ph¶i kÕt hîp chÆt chÏ ngay tõ ®Çu ®æi míi kinh tÕ víi ®æi míi chÝnh trÞ . §©y lµ mét trong nh÷ng bµi häc kh¸i qu¸t míi mang tÝnh khoa häc . §¶ng ta lu«n nhÊn m¹nh ph¶i æn ®Þnh chÝnh trÞ , gi÷ v÷ng vµ t¨ng cêng sù l·nh ®¹o cña §¶ng. ViÖc æn ®Þnh chÝnh trÞ ®îc thùc hiÖn th«ng qua giai cÊp cÇm quyÒn – nh÷ng ngêi l·nh ®¹o §¶ng ®øng ®Çu nhµ níc m×nh . Nhµ níc trong giai cÊp Êy ph¶i cã hiÖu lùc , luËt ph¸p ph¶i nghiªm minh , c¸c thÓ chÕ x· héi ®îc x¸c lËp râ rµng . §èi víi ®Êt níc ta thùc chÊt cña viÖc æn ®Þnh chÝnh trÞ lµ gi÷ v÷ng vµ t¨ng cêng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng , t¨ng cêng vai trß cña Nhµ níc x· héi chñ nghÜa , b¶o vÖ vµ tiÕp tôc x©y dùng ®Êt níc x· héi chñ nghÜa .æn ®Þnh chÝnh trÞ lµ ®iÒu kiÖn hÕt søc c¬ b¶n, hÕt søc quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ . nã t¹o ra m«i trêng kinh tÕ réng r·i , thu hót nguån vèn ®Çu t trong vµ ngoµi níc t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn . Nh÷ng thµnh tùu trong 10 n¨m ®æi míi võa qua ë níc ta ®· kh¼ng ®Þnh ®iÒu ®ã . ¤n ®Þnh chÝnh trÞ ph¶i g¾n liÒn víi ®æi míi chÝnh trÞ . Nhng ®æi míi chÝnh trÞ kh«ng ph¶i ®æi míi mét c¸ch v« nguyªn t¾c mµ ph¶i võa ®æi míi võa gi÷ v÷ng æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ , t¨ng cêng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng , vai trß tæ chøc qu¶n lý cña nhµ níc x· héi chñ nghÜa . §æi míi chÝnh trÞ ph¶i g¾n liÒn víi ®æi míi kinh tÕ , song ®æi míi kinh tÕ còng kh«ng ph¶i ®æi míi mét c¸ch tuú tiÖn mµ ph¶i theo mét ph¬ng híng quy t¾c nhÊt ®Þnh . §ã lµ chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp chung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng – nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa hay nãi ng¾n gän h¬n lµ kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa . ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ nh»m thùc hiÖn môc tiªu “ d©n giµu , níc m¹nh , x· héi c«ng b»ng v¨n minh” vµ ®ã còng lµ c¨n cø ®Ó æn ®Þnh vµ ®æi míi chÝnh trÞ còng nh ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ . Tãm l¹i æn ®Þnh vµ ®æi míi chÝnh trÞ lµ hai mÆt ®èi lËp nhng thèng nhÊt biÖn chøng víi nhau . Cã æn ®Þnh th× míi cã ®æi míi vµ ngîc l¹i , hai qu¸ tr×nh t¸c ®éng qua l¹i víi nhau trªn nÒn t¶ng ®ã ®Ó ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ . Nh vËy ta ®· thÊy tÇm quan träng cña viÖc ®æi míi ë níc ta , ®æi míi kinh tÕ vµ ®æi míi chÝnh trÞ lu«n lu«n g¾n bã chÆt chÏ víi nhau trong ®ã cm kinh tÕ lµ träng t©m , ®æi míi chÝnh trÞ ph¶i tõng bíc phï hîp víi ®æi míi kinh tÕ , ®¸p øng ®îc nhu cÇu ®æi míi kinh tÕ . b> M©u thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt . 9 Trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn th× vÊn ®Ò lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt diÔn ra rÊt phøc t¹p , m©u thuÉn cña chóng ®îc biÓu hiÖn trªn ph¬ng diÖn triÕt häc M¸c – Lªnin , theo ®ã lùc lîng lµ néi dung lµ néi dung cña sù vËt cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ ý thøc cña sù vËt , lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt , lùc lîng s¶n xuÊt lµ yÕu tè ®éng . Trong thêi ®¹i ph¸t triÓn kinh tÕ ngµy nay th× tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt ngµy cµng ®îc n©ng cao v× thÕ nã ®ßi hái c¸c quan hÖ s¶n xuÊt còng ph¶i ®îc c¶i thiÖn nÕu kh«ng nã sÏ tù trë thµnh nh©n tè k×m h·m sù ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt . §ã lµ quy luËt kinh tÕ chung cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña toµn x· héi . Qu¸ tr×nh m©u thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt l¹c hËu diÔn ra rÊt gay g¾t , quyÕt liÖt vµ cÇn ®îc gi¶i quyÕt . Nhng vÊn ®Ò lµ biÖn ph¸p gi¶i quyÕt nh thÕ nµocho xøng , ®ã chÝng lµ cuéc c¸ch m¹ng x· héi chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ ë níc ta phÊn ®Êu x©y dùng níc ta trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ , d©n giµu níc m¹nh , x· héi c«ng b»ng v¨n minh. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta võa mang tÝnh c¸ch m¹ng võa mang tÝnh khoa häc , ®©y lµ mét c¸ch nhËn thøc quan träng ®Ó x©y dùng x· héi chñ nghÜa . Nãi ®Õn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc lµ nãi ®Õn nÒn s¶n xuÊt tiªn tiÕn vµ ®ã chinh lµ lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt , nãi ®Õn khoa häc lµ nãi ®Õn mét ph¬ng ph¸p tèi u ®Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng s¶n xuÊt l¹c hËu ë níc ta . Kh«ng thÓ ¨n ®ãi , mÆc r¸ch víi c¸i tri thøc rçng tuÕch ®Ó bíc vµo nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®îc . Tríc ®©y, trong nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp §¶ng ta kh«ng chó träng , quan t©m nhiÒu ®Õn vÊn ®Ò tri thøc nªn tr×nh ®é nhËn thøc , ®¸nh gi¸ , nghiªn cøu khoa häc cßn thÊp , nÒn kinh tÕ nh×n chung cßn tr× trÖ vµ l¹c hËu . V× vËy mµ ngµy nay §¶ng ta lu«n nhÊn m¹nh kinh tÕ tri thøc lµm tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ níc ta theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. c> M©u thuÉn gi÷a nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ c¸c h×nh thøc së h÷u tríc ®©y cña nÒn kinh tÕ : H¬n 15 n¨m ®æi míi theo ®Þnh h¬ngs x· héi chñ nghÜa , §¶ng ta ®· chøng minh tÝnh ®óng ®¾n cña ®êng lèi chÝnh s¸ch ®æi míi . Tõ thùc tÕ cho thÊy , nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn bao gåm nhiÒu h×nh thøc së h÷u nh së h÷u toµn d©n, së h÷u nhµ níc , së h÷u tËp thÓ , së h÷u c¸ thÓ , së h÷u hçn hîp. Mçi hinh thøc l¹i cã nhiÒu ph¬ng thøc biÓu hiÖn kh¸c nhau . VÒ së h÷u toµn d©n : NÒn kinh tÕ cã c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn th× tÊt nhiªn ph¶i gåm nhiÒu hinh thøc së h÷u . Nhµ níc qu¶n lý kinh tÕ víi t c¸ch lµ c¬ quan cã quyÒn lùc ®¹i diÖn cho lîi Ých cña nh©n d©n .Trong hiÕn ph¸p , luËt ®Êt ®ai ®· quy ®Þnh “®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n”.Tuy nhiªn ®Êt ®ai còng lµ t liÖu s¶n xuÊt . ViÖc ®Êt ®ai sö dông thuéc së h÷u toµn d©n mµ nhµ níc lµ ngêi ®¹i diÖn së h÷u vµ viÖc qu¶n lý kh«ng hÒ m©u thuÉn víi viÖc trao quyÒn cho c¸c hé gia ®×nh nÕu biÕt gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò së h÷u , biÕt t¸ch quyÒn së h÷u víi quyÒn sö dông.V¨n kiÖn ®¹i héi VII cña §¶ng ®· chØ râ : “trªn c¬ së chÕ ®é së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai, ruéng ®Êt ®îc giao cho ngêi n«ng d©n sö dông l©u dµi. Nhµ níc quy ®Þnh b»ng ph¸p luËt c¸c vÊn ®Ò vÒ thõa kÕ , chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt …”. { §¶ng céng s¶n ViÖt Nam v¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII- Nhµ xuÊt b¶n sù thËt – Hµ Néi n¨m 1991]. Nh vËy së h÷u toµn d©n sÏ lµ mét trong nh÷ng nguån lùc ph¸t triÓn kinh tÕ . 10 -VÒ së h÷u nhµ níc : Tríc kia ngêi ta thêng nhÇm lÉn cho r»ng së h÷u toµn lµ së h÷u nhµ níc v× së h÷u toµn d©n g¾n liÒn víi chñ nghÜa x· héi nhiÒu h¬n nhng së h÷u nhµ níc lµ bao qu¸t tæng thÓ h¬n c¶. -VÒ së h÷u tËp thÓ : Tríc ®©y së h÷u tËp thÓ tån t¹i díi d¹ng hîp t¸c x· lµ chñ yÕu . Víi néi dung gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông trong ®ã c¸c x· viªn lµ chñ së h÷u chÝnh . V× vËy quyÒn mua b¸n , lu th«ng diÔn ra phøc t¹p. Sù nhËp nh»ng trong quyÒn së h÷u nhµ níc víi quyÒn së h÷u t nh©n cßn phæ biÕn . §Ó thãat ra khái t×nh tr¹ng ®ã trong bèi c¶nh cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay ta cÇn x¸c minh râ quyÒn mua b¸n , chuyÓn nhîng t liÖu s¶n xuÊt ®èi víi c¸c tËp thÓ s¶n xuÊt kinh doanh . Nh vËy së h÷u tËp thÓ míi cã kÕt qu¶ . HiÖn nay ë níc ta cã nhiÒu h×nh thøc hîp t¸c x· míi ra ®êi do nhu cÇu tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng . “ Hîp t¸c x· ®· ®îc tæ chøc trªn c¬ së ®ãng gãp cæ phÇn vµ sù tham gia lao ®éng trùc tiÕp cña x· viªn , ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ theo cæ phÇn , mçi x· viªn cã quyÒn nh nhau ®èi víi c«ng viÖc chung”.[ §¶ng céng s¶n ViÖt Nam , v¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII – Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia – 1996 ] Kinh tÕ tËp thÓ liªn kÕt réng r·i nh÷ng ngêi lao ®éng c¸c hé s¶n xuÊt , kinh doanh , c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá , kh«ng giíi h¹n quy m« , lÜnh vùc vµ ®Þa bµn . Ph¸t triÓn hîp t¸c x· kinh doanh tæng hîp ®a ngµnh hoÆc chuyªn ngµnh Nh©n réng m« h×nh hîp t¸c , liªn kÕt c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp , doanh nghiÖp nhµ níc vµ kinh tÕ hé n«ng d©n . Nhµ níc gióp ®ì hîp t¸c x· ®µo t¹o c¸n bé x©y dùng ph¬ng ¸n s¶n xuÊt , kinh doanh , më réng thÞ trêng , gi¶i quyÕt nî tån ®äng . KhuyÕn khÝch viÖc tÝch luü ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ vèn tËp thÓ trong hîp t¸c x· . Tæng kÕt viÖc chuyÓn ®æi hîp t¸c x· theo luËt hîp t¸c x· . Kinh tÕ c¸ thÓ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ ®îc nhµ níc t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì ph¸t triÓn . KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n t nh©n réng r·i trong nh÷ng ngµnh nghÒ s¶n xuÊt , kinh doanh mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm . T¹o m«i trêng kinh doanh thuËn lîi vÒ chÝnh s¸ch, ph¸p lý ®Ó kinh tÕ t b¶n t nh©n ph¸t triÓn trªn ®Þnh híng u tiªn cña Nhµ níc, kÓ c¶ ®Çu t ra níc ngoµi , liªn doanh , liªn kÕt víi nhau , víi kinh tÕ tËp thÓ va kinh tÕ nhµ níc . X©y dùng quan hÖ tèt gi÷a chñ doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng . Ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n nhµ níc díi c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt gi÷a kinh tÕ nhµ níc víi kinh tÕ t b¶n t nh©n trong vµ ngoµi níc , mang l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho c¸c bªn ®Çu t kinh doanh . T¹o ®iÒu kiÖn ®Ókhu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi ph¸t triÓn thuËn lîi , t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ ,x· héi g¾n víi thu hót c«ng nghÞªp hiÖn ®¹i , t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm. C¶i thiÖn m«i trêng kinh tÕ t¹o ®µ ph¸t triÓn cho kinh tÕ tËp thÓ , kinh tÕ nhµ níc ph¸t triÓn v÷ng m¹nh. d> + M©u thuÉn gi÷a kinh tÕ thÞ trêng vµ môc tiªu x©y dùng con ngêi x· héi chñ nghÜa : Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cho r»ng muèn x©y dùng chñ nghÜa x· héi tríc hÕt ph¶i cã con ngêi x· héi chñ nghÜa . kinh tÕ thÞ trêng lµ lo¹i h×nh kinh tÕ mµ trong ®ã cã mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a con ngêi víi con ngêi , th«ng qua nÒn kinh tÕ nµy c¸c quan hÖ kinh tÕ trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng cã cu híng ®i lªn . §êi sèng ngêi d©n ®îc c¶i thiÖn vµ n©ng cao, nh÷ng nhu cÇu sinh ho¹t vËt chÊt , tinh 11 thÇn ngµy cµng ®îc ®¸p øng mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ toµn vÑn h¬n . Con ngêi sèng trong m«i trêng kinh tÕ thÞ trêng sÏ lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc thóc ®Èy cho con ngêi ngµy mét hoµn thiÖn vÒ c¶ thÓ chÊt lÉn tinh thÇn . Kinh tÕ thÞ trêng t¹o ra sù c¹nh tranh , ch¹y ®ua quyÕt liÖt . §iÒu ®ã t¹o cho con ngêi c¸ tÝnh n¨ng ®éng , s¸ng t¹o , linh ho¹t , cã t¸c phong nhanh nhÑn , cã ®Çu ãc quan s¸t , ph©n tÝch ®Ó thÝch nghi vµ hµnh ®éng cã hiÖu qu¶ . Tõ ®ã n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ngêi gãp phÇn lµm gi¶m ®i sù chËm ch¹p vµ tr× trÖ vèn cã cña ngêi lao ®éng quan hÖ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng l¹c hËu . Song bÊt cø mét vÊn ®Ò nµo ®ã còng cã tÝnh hai mÆt cña nã , ph¸t triÓn kinh tÕ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam lµ mét bíc ®i rÊt ®óng theo sù ph¸t triÓn cña thêi ®¹i . Nhng ®ång thêi kinh tÕ thÞ trêng còng lµm ph¸t triÓn t©m lý ch¹y theo ®ång tiÒn, nã më ra kh¶ n¨ng cho mét sè ngêi kh«ng lao ®éng vÉn cã thÓ hëng ®îc thµnh qu¶ lao ®éng cña ngêi kh¸c . Hä lµm bÊt cø viÖc g× kÓ c¶ nh÷ng viÖc phi nh©n ®¹o ®Ó thu lîi , bÊt chÊp hËu qu¶ tríc m¾t vµ l©u dµi cña ho¹t ®éng ®ã . ë ®©y cÇn chØ ra mét ®Æc ®iÓm cña thÞ trêng ë níc ta lµ thÞ trêng cha ph¸t triÓn v÷ng tr¾c , trong nhiÒu trêng hîp nã cha ®¸nh gi¸ ®óng s¶n phÈm vµ chÊt lîng cña ho¹t ®éng . NhiÒu khi lµm hµng gi¶ cã lîi cho ngêi s¶n xuÊt h¬n lµm hµng thËt .Chñ nghÜa c¸ nh©n còng lµ nguyªn nh©n cña lèi sèng xa hoa , trôy l¹c , lµm b¨ng ho¹i nh÷ng gi¸ trÞ ®¹o ®øc vµ truyÒn thèng tèt ®Ñp cña d©n ta . Nh vËy , trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng , m©u thuÉn gi÷a lîi Ých c¸ nh©n vµ lîi Ých x· héi lµ ®iÒu cã kh¶ n¨ng x¶y ra vµ trªn thùc tÕ ®· x¶y ra ë mét sè bé phËn nhÊt ®Þnh trong x· héi . Chñ nghÜa c¸ nh©n lµ biÓu hiÖn tiªu cùc cña m©u thuÉn ®ã . §Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a lîi Ých c¸ nh©n vµ lîi Ých x· héi vÒ c¬ b¶n ph¶i kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lîi Ých c¸ nh©n víi lîi Ých x· héi , ®ång thêi ph¶i chèng l¹i nh÷ng biÓu hiÖn cña chñ nghÜa c¸ nh©n , nhÊt lµ chñ nghÜa c¸ nh©n cùc ®oan . M©u thuÉn gi÷a lîi Ých c¸ nh©n vµ lîi Ých x· héi còng cã thÓ xuÊt hiÖn do nh÷ng sai lÇm trong chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña nhµ níc , lµm h¹n chÕ , ng¨n c¶n sù ph¸t triÓn ®a d¹ng , phong phó cña nhu cÇu , lîi Ých c¸ nh©n , lµm suy gi¶m mét c¸ch ®¸ng kÓ tÝnh tÝch cùc s¸ng t¹o cña c¸ nh©n . §ã còng lµ mét nguyªn nh©n cña x· héi , lµ t×nh tr¹ng ®· diÔn ra trong m« h×nh cò cña chñ nghÜa x· héi . Tãm l¹i, sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ®ang lµm n¶y sinh hµng lo¹t m©u thuÉn . Sù thµnh c«ng cña chñ nghÜa x· héi phô thuéc phÇn lín vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn ®ã . VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i nghiªn cøu kü nh÷ng m©u thuÉn nµy vµ ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó gi¶i quyÕt chóng . ViÖc ¸p dông c¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái ph¶i n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý tÇm vÜ m« cña nhµ níc , ®ång thêi x¸c nhËn ®Çy ®ñ chÕ ®é tù chñ cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh . Thùc hiÖn tèt c¸c vÊn ®Ò nµy sÏ ph¸t huy ®îc nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc to lín còng nh ng¨n ngõa h¹n chÕ kh¾c phôc nh÷ng tiªu cùc , khiÕm khuyÕt cña kinh tÕ thÞ trêng . C¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i híng vµo phôc vô c«ng cuéc x©y dùng nguån lùc con ngêi . CÇn ph¶i tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ gi¸o dôc nh»m lo¹i bá t©m lý sïng b¸i ®ång tiÒn, bÊt chÊp ®¹o lý , coi thêng c¸c gi¸ trÞ nh©n v¨n , ph¶i ra søc ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn nh©n ®¹o, thÈm mü c¸c di s¶n v¨n ho¸ nghÖ thuËt cña d©n téc nh néi dung cña 12 nghÞ quyÕt TW5 ®· nªu . §©y chÝnh lµ c«ng cô , lµ ph¬ng tiÖn quan träng ®Ó t¸c ®éng ,gãp phÇn gi¶i quyÕt m©u thuÉn ®· nªu trªn. KÕt luËn M©u thuÉn lµ mét hiÖn tîng kh¸ch quan phæ biÕn h×nh thµnh tõ nh÷ng cÊu tróc vµ thuéc tÝnh bªn trong vèn cã tù th©n cña tÊt c¶ c¸c sù vËt hiÖn tîng trong b¶n th©n thÕ giíi kh¸ch quan .Do ®ã trong ho¹t ®éng thùc tiÔn ph©n tÝch tõng mÆt ®èi lËp t¹o thµnh m©u thuÉn cô thÓ ®Ó nhËn thøc ®îc b¶n chÊt khuynh híng vËn ®éng , ph¸t triÓn cña sù vËt hiÖn tîng . M©u thuÉn ph¸t sinh liªn tôc , gi¶i quyÕt m©u thuÉn nµy th× m©u thuÉn kh¸c l¹i h×nh thµnh . ChÝnh v× vËy ta cÇn n¾m v÷ng c¸c nguyªn t¨c ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn . §ã lµ sù ®Êu tranh gi÷a hai mÆt ®èi lËp diÔn ra theo quy luËt , ph¸ vì nh÷ng c¸i cò thiÕt lËp c¸i míi tiÕn bé h¬n. V× trong ®êi sèng x· héi , mäi hµnh vi , ph¬ng thøc biÓu hiÖn cña ®Êu tranh cÇn ®îc coi lµ ch©n chÝnh khi nã thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®a ra nh÷ng sai sãt trong c¸c ®êng lèi , chÝnh s¸ch biÖn ph¸p cña §¶ng vµ Nhµ níc ta . Kh¾c phôc t×nh tr¹ng §¶ng ra quyÕt ®Þnh nhng san l¹i lµm mét híng , nh vËy dÔ dÉn ®Õn nÒn kinh tÕ tôt hËu nhanh chãng so víi c¸c níc b¹n . Trong thêi kú chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ ë ViÖt Nam tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa , chñ tr¬ng l·nh ®¹o cña §¶ng lµ rÊt ®óng ®¾n , tuy nhiªn trong hiÖn thùc cßn rÊt nhiÒu thiÕu sãt , m©u thuÉn gi÷a c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh , nhng nh÷ng m©u thuÉn ®ã l¹i ®ßi hái chóng ta ph¶i gi¶i quyÕt cã nh thÕ nÒn kinh tÕ míi ph¸t triÓn theo ®óng nghÜa ®æi míi cña nã . Chóng ta ®a ra mét vÊn ®Ò th× cÇn ph¶i ®îc nhiÒu bªn ®¸nh gi¸ xem xÐt cã ¶nh hëng ®Õn lîi Ých x· héi hay kh«ng , bëi lîi Ých x· héi lµ lîi Ých ph¸t triÓn kinh tÕ . Bao giê ta còng ®Æt lîi Ých c¸ nh©n chÝnh ®¸ng vµ lîi Ých x· héi nªn hµng ®Çu bëi nhµ níc ta lµ nhµ níc cña d©n do d©n vµ v× d©n. V× vËy mäi chÝnh s¸ch cña §¶ng ph¶i g¾n liÒn víi lîi Ých cña nh©n d©n, v× nh©n d©n lµ mét bé phËn ®«ng ®¶o ®Ó thÈm ®Þnh l¹i c¸c chÝnh s¸ch cña §¶ng .NÕu ®îc nh©n d©n t¸n thµnh hëng øng th× tÊt yÕu nÒn kinh tÕ sÏ ph¸t triÓn. Mét lÇn n÷a x¸c ®Þnh c¸c m©u thuÉn vµ gi¶i quyÕt m©u thuÉn lµ rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa . 13