TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
Lêi më ®Çu
Níc ta ®ang x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi
chñ nghÜa, do ®ã nh÷ng kiÕn thøc,kh¸i niÖm ,ph¹m trï ,quy luËt ..cña kinh tÕ chÝnh
rÞ ®a ra lµ cùc kú cÇn thiÕt cho viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh
nghiÖp vµ c¸c tÇng líp d©n c.
Lµ mét sinh viªn ®îc häc tËp vµ rÌn luyÖn díi m¸i trêng Kinh tÕ ®îc c¸c thÇy
c« d¹y b¶o vµ truyÒn ®¹t nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ bé m«n kinh tÕ chÝnh trÞ. Nh ng
®Ó cã c¬ së lý luËn vµ ph¬ng ph¸p luËn nh»m häc tËp tèt c¸c m«n kinh tÕ khoa häc
kh¸c v× c¸c m«n nµy ®Òu ph¶i dùa vµo c¸c kiÕn thøc, c¸c ph¹m trï kinh tÕ vµ c¸c
quy luËt mµ kinh tÕ chÝnh trÞ Mac-Lªnin ®a ra th× nhÊt thiÕt ph¶i lµm tiÓu luËn m«n
kinh tÕ chÝnh trÞ,mÆt kh¸c nã cßn gióp em nhËn thøc s©u s¾c h¬n vÒ nh÷ng vÊn ®Ò
kinh tÕ ,®êi sèng x· héi….
Quy luËt gi¸ trÞ lµ mét quy luËt c¨n b¶n cña s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸. ë
®©u cã s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ th× ë ®ã cã sù tån t¹i vµ ph¸t ph¸t huy t¸c
dông cña quy luËt gi¸ trÞ .v× vËy qua t×m hiÓu chung vÒ t×nh h×nh thùc tÕ cña nÒn
kinh tÕ thÞ trêng vµ em quyÕt ®Þnh lùa chän chuyªn ®Ò:
“Quy luËt gi¸ trÞ vµ vai trß cña nã trong ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta”
V× nã lµ mét quy luËt gióp ®iÒu tiÕt vµ lu th«ng hµng ho¸ ,kÝch thÝch c¶i tiÕn kÜ
thuËt hîp lý ho¸ s¶n xuÊt ,th hiÖn sù lùa chän tù nhiªn vµ ph©n ho¸ kÎ giµu ngêi
nghÌo .
Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì ,híng dÉn tËn t×nh cña thÇy
gi¸o bé m«n kinh tÕ chÝnh trÞ ®· gióp em hoµn thiÖn bµi tiÓu luËn nµy
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
-1-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
CH¦¥NG 1
nh÷ng vÊn lý luËn vÒ quy luËt gi¸ trÞ vµ vai trß cña nã
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1.1
Néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ
1.1.1 C¸c quan ®iÓm vÒ gi¸ trÞ :
-Theo Adam Smith lý luËn gi¸ trÞ :¤ng ph©n biÖt ®îc gi¸ trÞ sö dông ,gi¸ trÞ
trao ®æi cho gi¸ trÞ hµng ho¸ lµ do hao phÝ lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra nã quyÕt ®Þnh,
xong «ng l¹i kh«ng nhÊt qu¸n .Cã lóc l¹i ®a ra ®Þnh nghÜa sai lÇm vÒ gi¸ trÞ bá mÊt
bé phËn t b¶n bÊt biÕn (C) chØ cßn (v+m )nªn bÞ bÕ t¾c khi ph©n tÝch t¸i s¶n xuÊt.
-Theo Thomas Robert Malthus:¤ng ®· sö dông nghÜa thø hai cña A.Smith vÒ
gi¸ trÞ vµ bæ sung ®Þnh nghÜa nµy .§iÒu ®ã lµm cho quan ®iÓm vÒ gi¸ trÞ cña
Thomas Robert Malthus xa rêi quan ®iÓm gi¸ trÞ –lao ®éng.Thomas Rober
Malthus ñng hé ®Þnh nghÜa cho r»ng :
“Gi¸ trÞ hµng ho¸ do lao ®éng mµ ngêi ta cã thÓ mua ®îc b»ng hµng ho¸ nµy
quyÕt ®Þnh”
¤ng bæ sung thªm:
“Lao ®éng mµ b»ng hµng ho¸ nµy cã thÓ mua ®îc b»ng nh÷ng chi phÝ ®Ó s¶n
xuÊt ra nã .C¸c chi phÝ nµy bao gåm :Chi phÝ vÒ lao ®éng sèng ,lao ®éng vËt ho¸
céng víi lîi nhuËn t b¶n øng tríc”
Nh vËy nguån gèc cña gi¸ trÞ theo Thomas Rober Malthus lµ c¸c chi phÝ vÒ lao
®éng sèng ,lao ®éng vËt ho¸ vµ lîi nhuËn t b¶n øng tríc .ë ®©y «ng coi lîi nhuËn lµ
kho¶n d«i ra tõ lao ®éng sèng .§iÒu ®ã thÓ hiÖn «ng xa rêi lý thuyÕt gi¸ trÞ lao
®éng.
-Theo J.b.Say:§Æc ®iÓm næi bËt trong lý thuyÕt gi¸ trÞ lµ «ng xa rêi lý thuyÕt
gi¸ trÞ lao ®éng ,ñng hé lý thuyÕt gi¸ trÞ lîi Ých hay gi¸ trÞ lîi Ých- chñ quan.T tëng
vÒ lîi Ých cã tõ l©u kÓ tõ thêi cæ ®¹i .TiÕp tôc t tëng nµy Say viÕt :
“S¶n xuÊt t¹o ra Ých lîi (tøc gi¸ trÞ sö dông ),cßn Ých lîi lµm cho vËt cã gi¸
trÞ’’
¤ng chØ ra lµ :
“Gi¸ c¶ lµ thíc ®o cña gi¸ trÞ ,cßn gi¸ trÞ lµ thíc ®o cña lîi Ých .Ých lîi cña s¶n
phÈm cµng nhiÒu th× gi¸ trÞ s¶n phÈm cµng cao’.
-2-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
Theo trêng ph¸i thµnh Viene :Lý thuyÕt gi¸ trÞ cña ph¸i thµnh Viªn cã nÐt kh¸c
biÖt.B»ng c¸ch kÕt hîp ph¹m trï kinh tÕ vµ ph¹m trï to¸n häc hä ®a ra ph¹m trï
“Ých lîi giíi h¹n’’vµ “gi¸ trÞ Ých lîi giíi h¹n’’:
+Ých lîi giíi h¹n :Karl Menger chØ ra r»ng cïng víi ®µ t¨ng lªn cña vËt phÈm
t¨ng lªn ,tho¶ m·n nhu cÇu vÒ sau cã Ých lîi Ýt h¬n vËt tríc .Víi mét lîng vËt phÈm
cuèi cïng lµ “vËt phÈm giíi h¹n’’Ých lîi cña nã lµ Ých lîi giíi h¹n.Nã quyÕt ®Þnh
Ých lîi chung cña tÊt c¶ c¸c vËt phÈm kh¸c nhau.
Nh vËy Ých lîi giíi h¹n lµ Ých lîi cña vËt cuèi cïng ®ua ra tho¶ m·n nhu cÇu,
Ých lîi ®ã lµ nhá nhÊt ,nã quyÕt dÞnh tÊt c¶ c¸c vËt phÈm kh¸c.
+Gi¸ trÞ trao ®æi :NÕu A.Smith cho r»ng gi¸ trÞ trao ®æi lµ kh¸ch quan th×
M.Menger cho r»ng gi¸ trÞ trao ®æi lµ chñ quan .Theo M.Menger ,së dÜ hai ngêi
trao ®æi s¶n phÈm cho nhau chØ v× c¶ hai tin r»ng s¶n phÈm mµ m×nh bá ra ®èi víi
m×nh ×t h¬n mµ s¶n phÈm m×nh thu vÒ .Nh vËy khi trao ®æi c¸c c¸ nh©n tÝnh to¸n
c¨n cø vµo nhu cÇu ,tøc lµ so s¸nh gi÷a s¶n phÈm sÏ cã sau khi trao ®æi víi nhu cÇu
cña b¶n th©n .NÕu cã lîi anh ta míi trao ®æi .
Quan ®iÓm gi¸ trÞ cña K.Menger ®uîc Bohm Bwerk tiÕp tôc ph©n tÝch ,«ng ®·
ph©n lo¹i c¸c h×nh thøc gi¸ trÞ thµnh gi¸ trÞ kh¸ch quan vµ gi¸ trÞ chñ quan vµ tõ ®ã
Bohm Bwerk ph©n chia gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ trao ®æi thµnh bèn lo¹i gi¸ trÞ :
+Gi¸ trÞ sö dông chñ quan
+Gi¸ trÞ trao ®æi chñ quan
+Gi¸ trÞ sö dông kh¸ch quan
+Gi¸ trÞ trao ®æi chñ quan
C¨n cø sù ph©n chia nµy lµ n¬i nhËn s¶n phÈm cña c¶i ®ã ®Õn tay ai ?
Theo nhµ kinh tÕ häc Von Wieser (1851-1926)gi÷a gi¸ trÞ vµ Ých lîi cã sù t¸ch
biÖt .Khi sè lîng s¶n phÈm cµng t¨ng lªn ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu th× Ých lîi giíi h¹n
cña nã cµng gi¶m xuèng .Do vËy ,gi¸ trÞ cña hµng ho¸ cµng gi¶m ®i .Tõ ®ã ,«ng ®i
®Õn kÕt luËn :
“Muèn cã nhiÒu gi¸ trÞ ph¶i t¹o ra sù khan hiÕm .Khi s¶n phÈm t¨ng lªn m·i
th× Ých lîi giíi h¹n cã thÓ tiÕn tíi kh«ng .¤ng nãi r»ng ,lóc ®ã vËt chØ cã Ých lîi trõu
tîng chø kh«ng cßn Ých lîi cô thÓ n÷a .Khi vËt cã Ých lîi trõu tîng th× Ých lîi ®ã kh«ng t¹o
ra gi¸ trÞ ”
Theo Leon Walras :Quan ®iÓm gi¸ trÞ cña Leon Walras dùa trªn lý thuyÕt gi¸
trÞ cña trêng ph¸i thµnh Viªn vµ lý thuyÕtkhan hiÕm cña Auguste Walras .Theo A.Walras,khan hiÕm lµ mét quan niÖm kh¸ch quan theo ®ã,
-3-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
gi¸ trÞ ph¸t sinh tõ t×nh tr¹ng bÊt c©n xøng gi÷a cung vµ cÇu. Mét vËt cã gi¸ trÞ khi
cung nhá h¬n cÇu .NÕu cung lín h¬n cÇu ,th× vËt ®ã trë lªn d thõa ,mÊt gi¸ trÞ .KÕt
hîp c¸c quan ®iÓm nµy Leon Walras cho r»ng :
“Gi¸ trÞ lµ tÊt c¶ nh÷ng vËt h÷u h×nh hay v« h×nh ®ang ë trong t×nh tr¹ng khan
hiÕm .C¸c vËt ®ã cã Ých víi ta vµ sè lîng cña vËt cã h¹n’’.
1.1.2 Quan ®iÓm cña Mac vÒ gi¸ trÞ :
LÇn ®Çu tiªn gi¸ trÞ ®îc xem xÐt nh lµ quan hÖ s¶n xuÊt x· héi cña nh÷ng ngêi
s¶n xuÊt hµng ho¸ cßn hµng ho¸ lµ nh©n tè tÕ bµo cña x· héi t s¶n .
M¸c ph©n tÝch tÝnh chÊt hai mÆt cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ lao ®éng cô
thÓ vµ lao ®éng trõu tîng , lao ®éng t nh©n vµ lao ®éng x· héi . ChØ râ lao ®éng trõu
tîng t¹o ra gi¸ trÞ hµng ho¸ .M¸c ®Þnh nghÜa lîng gi¸ trÞ hµng ho¸ ®îc ®o b»ng thêi
gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt , phª ph¸n c¸c quan ®iÓm ®i tríc. M¸c lµ ngêi ®Çu
tiªn ph¸t hiÖn ra tÝnh hai mÆt cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ . Trªn c¬ së ph¸t hiÖn
nµy , M¸c ®· thùc hiÖn mét cuéc c¸ch m¹ng trong khoa häc kinh tÕ chÝnh trÞ . ¤ng
viÕt “ T«i lµ ngêi ®Çu tiªn ph¸t hiÖn ra tÝnh hai mÆt cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng
ho¸ vµ khoa häc kinh tÕ chÝnh trÞ xoay quanh ®iÓm nµy” . Tõ ®ã , «ng v¹ch ra trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , lao ®éng cô thÓ b¶o tån vµ di chuyÓn gi¸ trÞ cò (c) vµo trong s¶n
phÈm míi, lao ®éng trõu tîng t¹o ra gi¸ trÞ míi (v+m). Vµ toµn bé gi¸ trÞ hµng ho¸
bao gåm c+v+m. §iÒu nµy D.Ricardo kh«ng vît ®îc . Trªn c¬ së lý thuyÕt gi¸ trÞlao ®éng , M¸c gi¶i quyÕt hÖ thèng c¸c ph¹m trï vµ quy luËt kinh tÕ kh¸c.
1.1.3 Yªu cÇu cña quy luËt gi¸ trÞ :
Yªu cÇu chung :s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ph¶i dùa trªn c¬ së thêi gian
lao ®éng x· héi cÇn thiÕt .
Yªu cÇu cô thÓ :
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ,mçi ngêi s¶n xÊt tù quyÕt ®Þnh hao phÝ lao
®éng c¸ biÖt cña m×nh nhng gi¸ trÞ cña hµng ho¸ kh«ng ph¶i dîc quyÕt ®Þnh bëi
hao phÝ lao ®éng cña tõng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ ,mµ bëi hao phÝ lao ®éng x· héi
cÇn thiÕt .V× vËy,muèn b¸n ®îc hµng ho¸ ,bï ®¾p ®îc chi phÝ vµ cã l·i ,ngßi s¶n
xuÊt ph¶i ®iÒu chØnh lµm cho hao phÝ lao ddoongj c¸ biÖt cña m×nh phï hîp vêi
møc chi phÝ x· héi chÊp nhËn ®îc .
Trao ®æi hµng ho¸ còng ph¶i dùa trªn c¬ së hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn
thiÕt cã nghÜa lµ trao ®æi theo nguyªn t¾c ngang gi¸ .
Sù vËn ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ th«ng qua sù vËn ®éng cña gi¸ c¶ hµng
ho¸ .V× gi¸ trÞ lµ c¬ së cña gi¸ c¶ nªn tríc hÕt gi¸ c¶ phô thuéc vµo gi¸ trÞ. Hµng
ho¸ nµo nhiÒu gi¸ trÞ th× gi¸ c¶ cña nã sÏ cao vµ ngîc l¹i .Trªn thÞ trêng ,ngoµi gi¸
-4-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
trÞ ,gi¸ c¶ cßn phô thuéc vµo c¸c nh©n tè :C¹nh tranh ,cung cÇu ,søc mua cña ®ång
tiÒn .Sù t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè nµy lµm cho gi¸ c¶ cña hµng ho¸ trªn thÞ
trêng t¸ch rêi víi gi¸ trÞ vµ lªn xuèng xoay quanh trôc gi¸ trÞ cña nã .Sù vËn ®éng
gi¸ c¶ thÞ trêng xoay quanh trôc gi¸ trÞ cña nã chÝnh lµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña quy
luËt gi¸ trÞ .Th«ng qua sù vËn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ trêng mµ quy luËt gi¸ trÞ ph¸t huy
t¸c dông.
1.2 BiÓu hiÖn ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ trong ®iÒu kiÖn
tù do c¹nh tranh vµ trong ®iÒu kiÖn ®éc quyÒn
1.2.1. BiÓu hiÖn ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ trong ®iÒu kiÖn tù do
c¹nh tranh
Tù do c¹nh tranh lµ tù do di chuyÓn t b¶n tõ ngµnh nµy sang nghµnh kh¸c, tøc
lµ tù ph¸t ph©n phèi t b¶n (C vµ v)vµo c¸c nghµnh s¶n xuÊt kh¸c nhau nªn h×nh
thµnh tû suÊt lîi nhuËn kh¸c nhau .Trong c¹nh tranh cã sù ganh ®ua ®Êu tranh vÒ
kinh tÕ gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt víi nhau ,gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt víi nh÷ng ngêi tiªu dïng hµng ho¸ dÞch vô nh»m dµnh ®îc nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong s¶n
xuÊt vµ tiªu thô hµng ho¸ cã sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nªn chi phÝ lao
®éng c¸ biÖt cña s¶n xuÊt hµng ho¸ cã sù kh¸c nhau ®Ó dµnh ®îc c¸c ®iÒu kiÖn
thuËn lîi trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm ph¶i c¹nh tranh nhau nhng c¸c ®iÒu
kiÖn thuËn lîi trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm lu«n biÕn ®éng nªn c¹nh tranh
diÔn ra liªn tôc .Do ®ã trong tù do c¹nh tranh quy luËt gi¸ trÞ ®îc biÓu hiÖn thµnh
quy luËt gi¸ c¶ s¶n xuÊt.
1.2.2BiÓu hiÖn ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ trong ®iÒu kiÖn ®éc
quyÒn :
§éc quyÒn lµ biÓu hiÖn míi, mang nh÷ng quan hÖ míi nhng nã kh«ng vît
ra khái quy luËt gi¸ trÞ cña chñ nghÜa t b¶n, mµ chØ lµ sù tiÕp tôc më réng, ph¸t triÓn
nh÷ng xu híng s©u s¾c nhÊt cña chñ nghÜa t b¶n vµ cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ nãi
chung,lµm cho c¸c quy luËt cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ cña chñ nghÜa t b¶n cã
nh÷ng biÓu hiÖn míi .
-Do chiÕm ®îc vÞ trÝ ®éc quyÒn nªn c¸c tæ chøc ®éc quyÒn ®· ¸p ®Æt gi¸ c¶
®éc quyÒn; gi¸ c¶ ®éc quyÒn thÊp khi mua,gi¸ c¶ ®éc quyÒn cao khi b¸n .Tuy
nhiªn, ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ trong giai ®o¹n ®Õ quèc chñ nghÜa quy luËt gi¸ trÞ
kh«ng cßn ho¹t ®éng .VÒ thùc chÊt, gi¸ c¶ ®éc quyÒn vÉn kh«ng tho¸t ly vµ phñ
®Þnh c¬ së cña nã lµ gi¸ trÞ .C¸c tæ chøc ®éc quyÒn thi hµnh chÝnh s¸ch gi¸ c¶ ®éc
quyÒn ch¼ng qua lµ chiÕm ®o¹t mét phÇn gi¸ trÞ cña nh÷ng ngêi kh¸c .NÕu xem
-5-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
xÐt trong toµn bé hÖ thèng kinh tÕ t b¶n chñ nghÜa th× tæng sè gi¸ c¶ vÉn b»ng tæng
sè gi¸ trÞ .Nh vËy trong giai ®o¹n ®Õ quèc chñ nghÜa quy luËt gi¸ trÞ biÓu hiÖn thµnh
quy luËt gi¸ c¶ ®éc quyÒn.
Gi¸ c¶ ®éc quyÒn b»ng chi phÝ s¶n xuÊt céng víi lîi nhuËn ®éc quyÒn . Gi¸ c¶
®éc quyÒn thêng cao h¬n gi¸ trÞ cña hµng ho¸ . Do n¾m ®îc vai trß ®éc quyÒn trong
mét ngµnh s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh nªn tËp ®oµn cã thÓ tù ý quyÕt ®Þnh gi¸ b¸n trªn thÞ
trêng , nhê ®ã mµ thu ®îc lîi nhuËn ®éc quyÒn . Lîi nhuËn ®éc quyÒn b»ng lîi
nhuËn b×nh qu©n céng víi mét sè lîi nhuËn kh¸c do ®Þa vÞ thèng trÞ cña c¸c tËp
®oµn ®éc quyÒn. C¬ chÕ thÞ trêng tù do c¹nh tranh vµ c¬ chÕ ®éc quyÒn t nh©n ®Òu
cã nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc . Khi tr×nh ®é x· héi ho¸ cña lùc lîng s¶n xuÊt ®·
vît khái giíi h¹n ®iÒu tiÕt cña c¬ chÕ thÞ trêng vµ ®éc quyÒn t nh©n th× tÊt yÕu ®ßi
hái ph¶i ®îc bæ sung b»ng sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc. C¬ chÕ ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña
chñ nghÜa t b¶n ®éc quyÒn Nhµ níc lµ sö dông hîp c¶ ba c¬ chÕ: thÞ trêng, ®éc
quyÒn t nh©n vµ ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc nh»m ph¸t huy mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ mÆt
tiªu cùc trong c¬ chÕ.
1.3 Vai trß cña quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
*)§iÒu tiÕt lu th«ng hµng ho¸
§iÒu tiÕt s¶n xuÊt :ngêi s¶n xuÊt ,s¶n xuÊt ra c¸i g× ,s¶n xuÊt b»ng c«ng nghÖ g×
,s¶n xuÊt cho ai ,môc ®Ých cña hä lµ thu nhiÒu l·i .Dùa vµo sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶
thÞ trêng do t¸c ®éng cña cung cÇu ngêi ta biÕt hµng nµo ®ang thiÕu ®ang thõa tõ ®ã
ngêi s¶n xuÊt sÏ më réng s¶n xuÊt thu nhiÒu l·i thËm chÝ ®ãng cöa nh÷ng mÆt hµng
Õ thõa gi¸ thÊp
KÕt qña :C¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh t liÖu s¶n xuÊt ,søc lao ®éng ,tiÒn vèn ®îc
chuyÓn tõ nghµnh nµy sang nghµnh kh¸c lµm cho quy m« nghµnh nµy më réng
nghµnh kia thu hÑp .
Quy luËt gi¸ trÞ ®iÒu tiÕt quy lu¹t lu th«ng ,hµng hãa bao giê còng vËn ®éng tõ
n¬i gi¸ thÊp ®Õn n¬i gi¸ cao, quy luËt gi¸ trÞ cã t¸c dông ®iÒu tiÕt sù vËn ®éng ®ã ®Ó
ph©n phèi nguån hµng ho¸ hîp lý h¬n gi÷a c¸c vïng ,gi÷a cung vµ cÇu.
Nh vËy sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ trªn thÞ trêng kh«ng nh÷ng chØ râ sù biÕn ®éng
vÒ kinh tÕ ,mµ cßn t¸c ®éng ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ hµng ho¸ .
*) KÝch thÝch c¶i tiÕn kü thuËt ,hîp lý ho¸ s¶n xuÊt t¨ng n¨ng xuÊt
lao ®éng, lùc lîng s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn nhanh
Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ,mçi ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ mét chñ thÓ
kinh tÕ ®éc lËp ,tù quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh .Ngêi s¶n xuÊt nµo
-6-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
còng muèn m×nh thu lîi nhuËn, muèn vËy ngêi s¶n xuÊt ph¶i t×m mäi c¸ch kü thuËt
s¶n xuÊt n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ ,sö dông thµnh tùu míi khoa häc kü thuËt vµo
s¶n xuÊt viÖc c¶i tiÕn c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ thùc hµnh tiÕt kiÖm ®Ó
lµm gi¸ trÞ c¸ biÖt thÊp nhÊt so víi gi¸ trÞ cña hµng. Ngoµi ra hä cßn ph¶i thêng
xuyªn c¶i tiÕn chÊt lîng mÉu m· hµng ho¸ cho phï hîp víi nhu cÇu thÞ hiÕu cña
ngêi tiªu dïng .Cßn ph¶i c¶i tiÕn lu th«ng b¸n hµng ®Ó tiÕt kiÖm phÝ lu th«ng vµ
tiªu thÞ s¶n phÈm nhanh ,sù c¹nh tranh quyÕt liÖt cµng thóc ®Èy qu¸ tr×nh nµy diÔn
ra m¹nh mÏ h¬n, mang tÝnh x· héi. KÕt qu¶ lµ lùc lîng s¶n xuÊt x· héi ®îc thóc
®Èy ph¸t triÓn m¹nh mÏ .
*) Thùc hiÖn sù lùa chän tù nhiªn vµ ph©n ho¸ ngêi s¶n xuÊt hµng
ho¸ thµnh kÎ giµu ngêi nghÌo
Trong s¶n xuÊt hµng ho¸ nh÷ng ngêi cã s¶n ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt thuËn lîi cã
tr×nh ®é cao cã vèn nhiÒu tøc cã lîng lao ®éng hao phÝ c¸ biÖt kÕt tinh trong hµng
ho¸ thÊp h¬n so víi lîng lao ®éng cÇn thiÕt cña x· héi, th× hä sÏ giµu, ngîc l¹i
nh÷ng ngßi kh«ng cã ®iÒu kiÖn trªn hoÆc gÆp rñi ro dÉn ®Õn ph¸ s¶n,t¸c ®éng nµy
®µo th¶i c¸i yÕu kÐm kÝch thÝch nh©n tè tÝch cùc ph©n ho¸ s¶n xuÊt thµnh nh÷ng ngßi giµu vµ nghÌo t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt lín hiÖn ®¹i.
CH¦¥NG 2
Thùc tr¹ng sù vËn dông quy luËt gi¸ trÞ ë níc ta trong
thêi gian qua vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m vËn dông tèt h¬n
quy luËt ë níc ta trong thêi gian tíi
2.1 Thùc tr¹ng sù vËn dông quy luËt gi¸ trÞ ë níc ta trong
thêi gian qua
2.1.1 Tõ n¨m 1986 vÒ tríc
NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n kh¸c nhau , quy luËt gi¸ trÞ ®îc
¸p dông theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau phï hîp ®Æc ®iÓm cña tõng thêi k×. Nhµ níc
®iÒu khiÓn nÒn kinh tÕ b»ng hÖ thèng ph¸p lÖnh vÒ sè lîng , vÒ thu nhËp ,vÒ nép
ng©n s¸ch , vÒ vèn vµ l·i suÊt tÝn dông … Gi¸ c¶ do Nhµ níc quyÕt ®Þnh .Thùc chÊt
còng lµ mét chØ tiªu ph¸p lÖnh mµ gi¸ c¶ l¹i lµ biÓu hiÖn cña quy luËt gi¸ trÞ . ChÝnh
v× vËy cã thÓ nãi trong thêi kú nµy quy luËt gi¸ trÞ ®îc ¸p dông mét c¸ch cøng
nh¾c , ¸p ®Æt vµo nÒn kinh tÕ th«ng qua viÖc ®Þnh gi¸ theo nh÷ng chØ tiªu cã s½n mµ
kh«ng ®Ó ý ®Õn thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam . Nh÷ng n¨m 1964 , ë miÒn
-7-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
B¾c, hÖ thèng gi¸ ®îc sù chØ ®¹o cña Nhµ níc ®· ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së lÊy gi¸
thãc s¶n xuÊt trong níc lµm c¨n cø x¸c ®Þnh gi¸ chuÈn vµ tû lÖ trao ®æi hiÖn vËt .
HÖ thèng gi¸ nµy vÒ c¬ b¶n ®îc thùc hiÖn cho ®Õn n¨m 1980, trong khi ®iÒu kiÖn
s¶n xuÊt , lu th«ng, thÞ trêng trong níc vµ quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ®· cã nh÷ng
thay ®æi lín. HÖ thèng gi¸ chØ ®¹o cña Nhµ níc ngµy cµng thÊp xa so víi gi¸ thÞ trêng tù do lµm rèi lo¹n ph©n phèi lu th«ng , g©y khã kh¨n cho ng©n s¸ch Nhµ níc.
ViÖc duy tr× hÖ thèng gi¸ nµy chñ yÕu lµ sù viÖn trî cña Trung Quèc, Liªn X« vµ
c¸c níc §«n
c ®©y. Suèt thêi k× Nhµ níc chØ ®¹o gi¸ cho ®Õn tríc c¶i c¸ch gi¸ n¨m 1991 , trªn thÞ
trêng cã hai hÖ thèng gi¸ : gi¸ chØ ®¹o cña Nhµ níc ¸p dông trªn thÞ trêng cã tæ
chøc vµ gi¸ thÞ trêng tù do biÕn ®éng theo quan hÖ cung cÇu. §Æc ®iÓm cña gi¸ chØ
®¹o lµ kh«ng chó ý ®Õn quan hÖ cung-cÇu vµ gÇn nh bÊt biÕn.
Nh÷ng n¨m 1975, sau ngµy MiÒn Nam ®îc gi¶i phãng , cïng víi qu¸ tr×nh thèng
nhÊt ®Êt níc vÒ chÝnh trÞ vµ qu©n sù , viÖc thèng nhÊt vÒ thÓ chÕ kinh tÕ còng ®îc
xóc tiÕn. Qu¸ tr×nh thèng nhÊt vÒ thÓ chÕ kinh tÕ trong c¶ níc , trªn thùc tÕ lµ sù
dËp khu«n gÇn nh toµn bé thÓ chÕ kinh tÕ ®· tån t¹i tríc ®ã ë miÒn B¾c. Nh vËy,
lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ níc ta mét lÇn n÷a l¹i lÆp l¹i thêi kú tr× trÖ, b¶o thñ, ®¸ng
lÏ ph¶i më ra mét thêi k× míi , ph¸t huy cao ®é c¸c ®éng lùc nÒn kinh tÕ hµng ho¸
vµ lµm cho chóng trë thµnh ®ßn bÈy m¹nh mÏ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ®i lªn.
§Êt níc thèng nhÊt ®· t¹o niÒm phÊn khëi l¹c quan c¶ vÒ chÝnh trÞ x· héi vµ kinh
tÕ. Tuy nhiªn nh÷ng khã kh¨n míi còng xuÊt hiÖn. Tríc hÕt lµ sù thiÕu hôt nguån
tµi trî , sù bïng næ vÒ tiªu dïng, vÒ c«ng ¨n viÖc lµm ®· bÞ dån nÐn qua nhiÒu n¨m
chiÕn tranh. C¸c tæ chøc kinh tÕ quèc doanh ®Þa ph¬ng mäc lªn nhanh chãng , bé
m¸y hµnh chÝnh kinh tÕ tõ trung ¬ng ®Õn tØnh, huyÖn , x· ®· qu¸ nhiÒu t¹o ra t×nh
tr¹ng thõa ngêi thiÕu viÖc viÖc lµm nghiªm träng. Trong kinh tÕ quèc doanh vµ
trong bé m¸y Nhµ níc h×nh thµnh hÖ thèng quan liªu mµ cho ®Õn ngµy nay vÉn cßn
lµ g¸nh nÆng ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ. ViÖc duy tr× chÝnh s¸ch tµi chÝnh , tÝn
dông , chÝnh s¸ch gi¸ c¶ vµ tiÒn l¬ng theo kiÓu cÊp ph¸t , giao nép hiÖn vËt b×nh
qu©n cña nÒn kinh tÕ thêi chiÕn g©y ra t¸c h¹i nghiªm träng ®èi víi nÒn kinh tÕ.
Trong thêi kú nµy ®êi sèng cña n«ng d©n , c«ng nh©n , viªn chøc , lùc lîng vò
trang gi¶m sót nghiªm träng. Thùc tr¹ng kinh tÕ ®ã ®· lµm lung lay c¸c t tëng cæ
®iÓn vµ lµm xuÊt hiÖn nh÷ng ý tëng c¶i t¹o ®Çu tiªn mét sè lÜnh vùc kinh tÕ nãng
báng nhÊt nh chÝnh s¸ch gi¸ c¶ , c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ chÝnh s¸ch tµi chÝnh , chÝnh
s¸ch ®Çu t vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n. Héi nghÞ trung ¬ng §¶ng lÇn thø 6 ®· n©ng
cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ h¹n chÕ mét bíc c¬ chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh tËp trung, chó ý
-8-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
h¬n ®Õn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nhá , s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ thõa nhËn kinh tÕ t
nh©n vµ thÞ trêng tù do nh mét thµnh phÇn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.Tuy nhiªn ,
nÒn kinh tÕ quèc doanh vÉn cßn khã kh¨n , tr× trÖ, s¶n xuÊt tiÕp tôc gi¶m sót. Cuèi
n¨m 1980, chÝnh phñ ®· ®a ra quyÕt ®Þnh 96 CP vÒ b·i bá chÕ ®é giao nghÜa vô nép
n«ng s¶n theo gi¸ thÊp vµ chuyÓn sang thu mua theo hîp ®ång kinh tÕ hai chiÒu.
ChÝnh s¸ch nµy cha ph¸t huy t¸c dông ngay trong n¨m 1980 mµ ph¶i sau ®ã mét
n¨m míi thùc sù cã t¸c ®éng tèt .
2.1.2 Sau n¨m 1986 ®Õn nay
*) Sù vËn hµnh gi¸ c¶ thÞ trêng
Gi¸ c¶ thÞ trêng lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ thÞ trêng cña hµng ho¸
Gi¸ c¶ thÞ trêng cã nh÷ng chøc n¨ng chñ yÕu sau ®©y:
+ Chøc n¨ng th«ng tin: Nh÷ng th«ng tin vÒ gi¸ c¶ thÞ trêng cho ngêi s¶n xuÊt
biÕt ®îc t×nh h×nh s¶n xuÊt trong c¸c ngµnh, biÕt ®îc t¬ng quan cung vµ cÇu, biÕt ®îc sù khan hiÕm ®«Ý víi c¸c lo¹i hµng ho¸. Nhê ®ã mµ ®¬n vÞ kinh tÕ cã liªn quan
ra ®îc nh÷ng quyÕt ®Þnh thÝch hîp. Nh vËy nh÷ng th«ng tin vÒ gi¸ c¶ ®iÒu chØnh híng s¶n xuÊt vµ quy m« s¶n xuÊt , tõ ®ã ®iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt s¶n phÈm phï
hîp víi nhu cÇu cña x· héi.
+ Chøc n¨ng ph©n bè c¸c nguån lùc kinh tÕ: Sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ sÏ dÉn
®Õn sù biÕn ®éng trong ph©n bè c¸c nguån lùc kinh tÕ. Nh÷ng ngêi s¶n xuÊt sÏ
chuyÓn vèn tõ n¬i gi¸ c¶ thÊp, do ®ã lîi nhuËn thÊp ®Õn n¬i cã gi¸ c¶ hµng ho¸
cao , do ®ã lîi nhuËn cao , tøc lµ c¸c nguån lùc sÏ ®îc chuyÓn ®Õn n¬i mµ chóng ®îc sö dông víi hiÖu qu¶ cao nhÊt , c©n ®èi gi÷a tæng cung vµ tæng cÇu .
+ Chøc n¨ng thóc ®Èy tiÕn bé kü thuËt: §Ó cã thÓ c¹nh tranh ®îc vÒ gi¸ c¶ ,
buéc nh÷ng ngêi s¶n xuÊt ph¶i gi¶m s¶n phÈm ®Õn møc tèi thÞªñ b»n c¸ch ¸p dông
kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn . Do ®ã thóc ®Èy sù tiÕn bé kü thuËt , c«ng nghÖ vµ
sù ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt . Ngoµi ra gi¸ c¶ cßn thùc hiÖn chøc n¨ng ph©n phèi
l¹i .
Do ®ã viÖc chuyÓn sang c¬ chÕ mét gi¸ - gi¸ c¶ thÞ trêng dèi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i
hµng ho¸ , chØ trõ mét sè rÊt Ýt hµng ho¸ do nhµ níc ®Þnh gi¸ lµ bíc chuyÓn cã ý
nghÜa quyÕt ®Þnh tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr êng ë
níc ta .
Tuy nhiªn gi¸ c¶ thÞ trêng cßn phô thuéc vµo c¸c nh©n tè sau :
+ Gi¸ c¶ thÞ trêng: gi¸ c¶ thÞ trêng lµ kÕt qu¶ cña sù c©n b»ng c¸c gi¸ trÞ c¸ biÖt
cña hµng ho¸ trong cïn mét ngµnh th«ng qua c¹nh tranh. C¹nh tranh trong néi bé
ngµnh dÉn ®Õn h×nh thµnh mét gi¸ trÞ x· héi trung b×nh . Tuú thuéc vµo tr×nh ®é
-9-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
ph¸t triÓn cña søc s¶n xuÊt cña mçi ngµnh mµ gi¸ trÞ thÞ trêng cã thÓ øng víi mét
trong biÕn ¸p trêng hîp sau :
. Trêng hîp 1: gi¸ trÞ thÞ trêng cña hµng ho¸ do gi¸ trÞ cña ®¹i bé phËn hµng
ho¸ ®îc s¶n xuÊt ra trong ®iÒu kiÖn trung b×nh quyÕt ®Þnh. §©y lµ trêng hîp phæ
biÕn nhÊt .
. Trêng hîp 2: gi¸ trÞ thÞ trêng cña hµng ho¸ do gi¸ trÞ cña ®¹i bé phËn hµng
ho¸ ®îc s¶n xuÊt ra trong ®iÒu kiÖn xÊu quyÕt ®Þnh .
. Trêng hîp 3 : gi¸ trÞ thÞ trêng hµng ho¸ do gi¸ trÞ cña ®¹i bé phËn hµng ho¸ ®îc s¶n xuÊt ra trong ®iÒu kiÖn tèt quyÕt ®Þnh .
+ Gi¸ trÞ (hay søc mua) cña tiÒn : Gi¸ trÞ thÞ trêng tû lÖ thuËn víi gi¸ trÞ thÞ trêng cña hµng ho¸ vµ tû lÖ nghÞch víi gi¸ trÞ hay søc mua cña tiÒn . Bëi vËy, ngay c¶
khi gi¸ trÞ thÞ trêng cña hµng ho¸ kh«ng ®æi th× gi¸ c¶ hµng ho¸ vÉn cã thÓ biÕn ®æi
do gi¸ trÞ cña tiÒn t¨ng lªn hay gi¶m xuèng . Sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ c¶ thÞ trêng vµ
gi¸ trÞ thÞ trêng lµ hiÖn tîng ®¬ng nhiªn lµ vÎ ®Ñp cña c¬ chÕ thÞ trêng , cßn sù phï
hîp gi÷a chóng lµ sù ngÉu nhiªn.
+ Cung vµ cÇu : Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng , cung vµ cÇu lµ nh÷ng lùc lîng
ho¹t ®éng trªn thÞ trêng . CÇu ®îc biÓu hiÖn lµ nhu cÇu cña x· héi vÒ hµng ho¸ ®îc
biÓu hiÖn trªn thÞ trêng ë mét møc gi¸ nhÊt ®Þnh , nã bÞ giíi h¹n bëi kh¶ n¨ng thanh
to¸n cña d©n c . Nãi cô thÓ h¬n , cÇu lµ lîng mét mÆt hµng mµ ngêi mua muèn mua
ë møc gi¸ nhÊt ®Þnh. Nhng nh©n tè ¶nh hëng tíi cÇu lµ thu nhËp trung b×nh cña ngêi tiªu dïng , quy m« thÞ trêng , gi¸ c¶ vµ t×nh tr¹ng cña hµng ho¸ kh¸c, khÈu vÞ
hay së thÝch , trong ®ã thu nhËp cña ngêi tiªu dïng lµ quan träng nhÊt .
Cung ®îc biÓu hiÖn lµ toµn bé hµng ho¸ cã trªn thÞ trêng vµ cã thÓ ®a ®Õn ngay
thÞ trêng ë mét møc gi¸ nhÊt ®Þnh . Nãi cô thÓ h¬n cung lµ lîng mét mÆt hµng mµ
ngêi b¸n muèn ë møc gi¸ nhÊt ®Þnh . Nhng nh©n tè ¶nh hëng tíi cung lµ s¶n phÈm
s¶n xuÊt , ®©y lµ nh©n tè lín nhÊt ¶nh hëng tíi cung , gi¸ c¶ vµ t×nh tr¹ng cña hµng
ho¸ kh¸c.
Gi÷a cung vµ cÇu tån t¹i mét mèi quan hÖ biÖn chøng ; sù t¸c ®éng gi÷a chóng
h×nh thµnh nªn gi¸ c¶ c©n b»ng hay gi¸ c¶ thÞ trêng , gi¸ c¶ ®ã kh«ng thÓ ®¹t ®îc
ngay , mµ ph¶i tr¶i qua mét thêi gian dao ®éng quanh vÞ trÝ c©n b»ng . §ã lµ thùc
chÊt cña lý thuyÕt cung cÇu.
Cung cÇu cã quan hÖ t¬ng quan mËt thiÕt víi nhau cã nh÷ng chøc n¨ng sau
®©y:
-10-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
- T¬ng quan cung vµ cÇu chØ râ s¶n xuÊt x· héi ®îc ph¸t triÓn c©n ®èi ®Õn møc
nµo . BÊt kú mét sù mÊt c©n ®èi nµo trong s¶n xuÊt ®Òu ®îc ph¶n ¸nh vµo trong t¬ng quan gi÷a cung vµ cÇu .
- T¬ng quan cung vµ cÇu ®iÒu chØnh gi¸ c¶ thÞ trêng , chÝnh x¸c h¬n lµ ®iÒu
chØnh sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ c¶ thÞ trêng víi gi¸ trÞ thÞ trêng . Sù biÕn ®æi cña t¬ng
quan cung vµ cÇu sÏ dÉn ®Õn sù lªn xuèng cña gi¸ c¶ thÞ trêng , ngîc l¹i gi¸ c¶
còng ¶nh hëng trë ®èi víi cung vµ cÇu. CÇu biÕn ®æi ngîc chiÒu vãi gi¸ c¶ thÞ trêng
vµ cïng chiÒu víi møc thu nhËp cßn cung biÕn ®æi ngîc chiÒu víi gi¸ c¶ ®Çu ra ,
nhng còng biÕn ®æi ngîc chiÒu víi gi¸ c¶ ®Çu vµo .
Khi híng tíi tr¹ng th¸i c©n b»ng , cung vµ cÇu t¹o kh¶ n¨ng kh«i phôc nhng
c©n ®èi ®· bÞ ph¸ ho¹i trong nÒn kinh tÕ.
Tuy nhiªn sù c©n b»ng cung cÇu lµ t¹m thêi , sù kh«ng c©n b»ng gi÷a cung vµ
cÇu lµ thêng xuyªn. v× cung vµ cÇu vèn chÞu ¶nh hëng cña nhiÒu nh©n tè , mµ c¸c
nh©n tè nµy lu«n lu«n biÕn ®æi , nªn cung vµ cÇu thêng xuyªn lµ kh«ng c©n b»ng .
ChÝnh ®iÒu nµy ®· h×nh thµnh qu¸ tr×nh t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a cung cÇu gi¸ c¶ ;
qu¸ tr×nh nµy ®a ®Õn sù c©n b»ng t¹m thêi gi÷a cung vµ cÇu.
Nh vËy tr¹ng th¸i c©n b»ng cung cÇu lµ do qu¸ tr×nh mÊt c©n b»ng h×nh thµnh.
- Cung vµ cÇu ®¶m b¶o mèi liªn hÖ gi÷a kh©u ®Çu vµ kh©u cuèi cña qu¸ tr×nh
t¸i s¶n xuÊt , tøc lµ mèi quan hÖ gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng , ®ång thêi quan hÖ
cung vµ cÇu cßn biÓu hiÖn quan hÖ vÒ lîi Ých gt÷a ngêi s¶n xuÊt vµ ngêi tiªu dïng ,
gi÷a ngêi b¸n vµ ngêi mua.
+ C¹nh tranh trªn thÞ trêng : C¹nh tranh lµ mét kh¸i niÖm réng, kh«ng nh÷ng
tån t¹i trong lÜnh vùc kinh tÕ mµ cßn tån t¹i trong lÜnh vùc x· héi . Trong kinh tÕ thÞ
trêng c¸c chñ thÓ hµnh vi kinh tÕ v× lîi Ých riªng cña b¶n th©n m×nh mµ tiÕn hµnh
c¹nh tranh víi nhau . C¹nh tranh ®îc hiÓu lµ sù ®Êu tranh gi÷a c¸c chñ thÓ hµnh vi
kinh tÕ nh»m dµnh lîi Ých tèi ®a cho m×nh . C¹nh tranh lµ yÕu tè c¬ b¶n cña c¬ chÕ
thÞ trêng . Nã lµ hiÖn tîng tù nhiªn , tÊt yÕu cña kinh tÕ thÞ trêng , ë ®©u cã s¶n xuÊt
vµ trao ®æi hµng ho¸ th× ë ®ã cã c¹nh tranh.
Vai trß cña c¹nh tranh ®îc hiÓu qua c¸c chøc n¨ng cña nã :
_ C¹nh tranh lµ c¬ chÕ ®iÒu chØnh linh ho¹t s¶n xuÊt x· héi vµ do ®ã lµm cho sù
ph©n bè c¸c nguån lùc kinh tÕ cña x· héi mét c¸ch tèi u . Môc ®Ých hoËt ®éng cña
c¸c doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn tèi ®a , do ®ã hä sÏ ®Çu t vµo n¬i cã lîi nhuËn cao,
tøc lµ c¸c nguån lùc kinh tÕ cña x· héi sÏ ®îc chuyÓn ®Õn n¬i mµ chóng ®îc sö
dông víi hiÖu qu¶ cao nhÊt.
-11-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
- C¹nh tranh kÝch thÝch tiÕn bé kü thuËt, ¸p dông c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt .
Ngêi s¶n xuÊt nµo vµ kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt tiªn tiÕn sÏ th ®îc lîi nhuËn
siªu ng¹ch . Do ®ã c¹nh tranh lµ ¸p lùc ®èi víi ngêi s¶n xuÊt buéc hä ph¶i c¶i tiÕn
kü thuËt nhê ®ã kü thuËt vµ c«ng nghÖ cña toµn x· héi ®îc ph¸t triÓn.
- C¹nh tranh gãp phÇn t¹o nªn c¬ së cho sù ph©n phèi thu nhËp lÇn ®Çu. Ng êi
s¶n xuÊt nµo cã n¨ng suÊt , chÊt lîng hiÖu qu¶ cao sÏ cã thu nhËp cao ; ®ång thêi
th«ng qua c¹nh tranh nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng ®îc ®¸p øng .
- C¹nh tranh thêng x¶y ra m¹nh ®îc yÕu thua, c¸c chñ thÓ hµnh vi kinh tÕ
thÝch øng víi thÞ trêng sÏ tån t¹i vµ ph¸t triÓn , ngîc l¹i , c¸c chñ thÓ hµnh vi kinh tÕ
kh«ng thÝch øng víi thÞ trêng sÏ bÞ ®µo th¶i.
- C¹nh tranh cã nhiÒu lo¹i , tuú theo gãc ®é nghiªn cøu mµ ph©n chia c¹nh
tranh néi bé ngµnh vµ c¹nh tranh gt÷a c¸c ngµnh, c¹nh tranh gi÷a bªn mua vµ bªn
b¸n ; c¹nh tranh gi¸ c¶ vµ c¹nh tranh phi gi¸ c¶ …§Ó nghiªn cøu hiÖu lùc cña c¬
chÕ thÞ trêng ngêi ta chó ý ®Õn c¹nh tranh hoµn h¶o vµ c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o.
Do ®ã ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa , chóng ta
còng ph¶i t¹o ra m«i trêng c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi
thµnh phÇn kinh tÕ .
Trong nh÷ng n¨m 1986,níc ta ®· cã hµng lo¹t nh÷ng cuéc c¶i c¸ch nh»m ®a
nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo mét híng míi . §¶ng ta ®· th¼ng th¾n nhËn biÕt vµ phª
ph¸n nh÷ng sai lÇm trong nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ thêi k× tríc ®©y. ViÖc ®æi míi
nµy ®· b¾t ®Çu t¹o lËp nÒn mãng cho sù chuyÓn biÕn tõ t duy gi¸ c¶ phi thÞ trêng
®Õn t duy gi¸ c¶ thÞ trêng. Nã ®· tiÕn hµnh ®iÒu chØnh gi¸ ®Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt ,
tiÕn tíi c¶i c¸ch toµn bé hÖ thèng gi¸ cña Nhµ níc theo híng lµm cho gi¸ c¶ ph¶n
¸nh ®Çy ®ñ chi phÝ hîp lý vÒ s¶n xuÊt vµ lu th«ng, ®¶m b¶o cho ngêi s¶n xuÊt thu ®îc lîi nhuËn tho¶ ®¸ng. TiÕp tôc x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ ®æi míi
qu¶n lý kinh tÕ, nç lùc ph¸t huy thÕ m¹nh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ , võa c¹nh
tranh vïa hîp t¸c bæ sung cho nhau trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. §Ó thùc hiÖn ®îc
®iÒu ®ã §¶ng ta quyÕt ®Þnh khÈn tr¬ng s¾p xÕp l¹i vµ ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ quèc
doanh , ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ vµ n¾m nh÷ng lÜnh vùc , ngµnh then chèt ®Ó ph¸t huy
hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ. TiÕp tôc ®æi míi vµ kiÖn toµn kinh tÕ tËp thÓ theo
nguyªn t¾c tù nguyÖn, d©n chñ , b×nh ®¼ng ph¸t huy vµ kÕt hîp hµi hoµ søc m¹nh
cña tËp thÓ vµ x· viªn.
Bªn c¹nh ®ã kinh tÕ t nh©n vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn trong c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt
theo sù qu¶n lý cña Nhµ níc. Híng kinh tÕ t b¶n t nh©n ph¸t triÓn theo con ®êng t
b¶n Nhµ níc díi nhiÒu h×nh thøc. Tõng bíc h×nh thµnh, më réng ®ång bé c¸c thÞ tr-
-12-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
êng hµng tiªu dïng, t liÖu s¶n xuÊt, dÞch vô…tiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng cô
qu¶n lý vÜ m« träng yÕu cña Nhµ níc. X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia
vµ thùc hiÖn c¶i c¸ch c¬ b¶n tµi chÝnh Nhµ níc theo híng thóc ®Èy khai th¸c tiÒm
n¨ng tù nhiªn cña c¸c tÇng líp nh©n d©n, võa tÝch tô vèn ë ®¬n vÞ kinh tÕ võa ®¶m
b¶o nguån vèn tËp trung cña Nhµ níc.
*) Sù h×nh thµnh gi¸ c¶ trong ®iÒu kiÖn ®éc quyÒn
- sù h×nh thµnh thÞ trêng nhµ níc víi viÖc nhµ níc chñ ®éng më réng thÞ trêng
trong níc b»ng viÖc bao mua s¶n phÈm cña c¸c xÝ nghiÖp ®éc quyÒn th«ng qua
nh÷ng hîp ®ång ®îc kÝ kÕt ®· gióp t b¶n t nh©n kh¾c phôc ®îc mét phÇn khã kh¨n
trong thêi k× khñng ho¶ng thõa, gãp phÇn b¶o ®¶m cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ®îc
diÔn ra b×nh thêng. C¸c hîp ®ång kÝ kÕt víi nhµ níc gióp cho c¸c tæ chøc ®éc
quyÒn t nh©n võa tiªu thô ®îc hµng ho¸ võa ®¶m b¶o lîi nhuËn æn ®Þnh võa kh¾c
phôc ®îc t×nh tr¹ng thiÕu nhiªn liÖu, nguyªn liÖu chiÕn lîc.
- sù tiªu thô cña nhµ níc ®îc thùc hiÖn qua nh÷ng ®¬n ®Æt hµng cña nhµ níc,
quan träng h¬n c¶ lµ c¸c ®¬n ®Æt hµng qu©n sù do ng©n s¸ch nhµ níc chi mçi ngµy
mét t¨ng. C¸c hîp ®ång nµy ®¶m b¶o cho c¸c ®éc quyÒn t nh©n kiÕm ®îc khèi lîng
lîi nhuËn lín vµ æn ®Þnh, v× tû suÊt lîi nhuËn cña viÖc s¶n xuÊt nh÷ng hµng ho¸ ®ã
cao h¬n h¼n lîi nhuËn th«ng thêng.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng gi¸ c¶ n«ng phÈm kh«ng chØ ¶nh hëng ®Õn møc thu
nhËp, møc sèng cña ngêi n«ng d©n mµ cßn ¶nh hëng ®Õn s¶n lîng n«ng s¶n, ®Õn
sù æn ®Þnh x· héi . Trong nh÷ng n¨m ®îc mïa gi¸ c¶ n«ng phÈm thêng gi¶m sót
nghiªm träng , ¶nh hëng xÊu ®êi sèng cña nh©n d©n vµ quy m« s¶n xuÊt trong
nh÷ng n¨m tiÕp theo. Do ®ã nhµ níc cÇn quy ®Þnh gi¸ sµn ®èi víi n«ng phÈm.§Ó
gi¸ sµn ®ùoc thùc hiÖn trªn thùc tÕ th× nhµ níc cÇn cã hç trî vÒ tµi chÝnh cho c¸c
c«ng ty thu mua n«ng s¶n.Bªn c¹nh ®ã nhµ níc cÇn ph¶i thùc hiÖn ¸p dông gi¸ trÇn
®èi víi mét sè lo¹i hµng ho¸ nh gi¸ x¨ng,gi¸ dÇu…nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng mét sè
doanh nghiÖp lîi dông thÞ trêng ®éc quyÒn ®Ó n©ng cao gi¸ c¶,hay h¹ thÊp gi¸ c¶
lµm thÞ trêng mÊt c©n ®èi,æn ®Þnh
2.2.Mét sè gi¶i ph¸p nh»m vËn dông tèt h¬n trong thêi gian
tíi
Theo em, do níc ta vÉn trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi nªn nÒn kinh tÕ
níc ta vÉn cßn mang nÆng tÝnh n«ng nghiÖp l¹c hËu ,nªn ®Ó vËn dông tèt h¬n quy
luËt gi¸ trÞ vµo nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× §¶ng vµ nhµ níc cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt mét
sè gi¶i ph¸p sau:
-13-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
-§Èy m¹nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi nh»m t¨ng lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn
gióp cho s¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn h¬n.
-Ph¶i ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ vµ c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ
còng nh c«ng nh©n cã tr×nh ®é cao
-N©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« cña nhµ níc ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ
trêng
-Ph¶i t¨ng cêng liªn kÕt c¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ víi c¸c quan hÖ x· héi
-§Ò ra c¸c biÖn ph¸p nh»m thùc hiÖn tèt c¸c chÝnh s¸ch nh :chÝnh s¸ch ruéng
®Êt ,chÝnh s¸ch ®Çu t,chÝnh s¸ch thuÕ chÝnh s¸ch gi¸ c¶ vµ s¶n lîn …Nh»m t¹o ®iÒu
kiÖn ph¸t huy cao t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ trong kinh tÕ x· héi
-Ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ trêng nh thÞ trêng tiªu dïng,dÞch vô…
-Ph¶i t¹o ra m«i trêng c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc thµnh
phÇn kinh tÕ,chØ thùc hiÖn ®äc quyÒn mét sè nghµnh,mét sè lÜnh vùc v× lîi Ých cña
®Êt níc,h¹n chÕ ®éc quyÒn,®Æc lîi lòng ®o¹n thÞ trêng ,kh¾c phôc t×nh tr¹ng kinh
doanh tr¸i phÐp trèn lËu thuÕ,cÇn t¨ng cêng kiÓm tra,kiÓm so¸t vµ xö lý nghiªm c¸c
vi ph¹m lµm lµnh m¹nh thÞ trêng
-14-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
KÕt luËn
-Nh vËy quy luËt gi¸ trÞ lµ mét quy luËt kinh tÕ quan träng ®èi víi sù h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña níc ta trong htêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x·
héi .§ã lµ mét quy luËt kinh tÕ c¨n b¶n cña s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ .Nã cã
t¸c dông ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ ,®ång thêi kÝch thÝch c¶i tiÕn kü
thu©t ,hîp lý ho¸ s¶n xuÊt ,t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng ,lùc lîng s¶n xuÊt x· héi ph¸t
triÓn nhanh vµ thùc hiÖ sù lùa chän tù nhiªn,ph©n ho¸ ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ thµnh
kÎ giµu ngêi nghÌo .Thùc tiÔn chøng tá r»ng quy luËt gi¸ trÞ víi nh÷ng biÓu hiÖn
cña nã nh gi¸ c¶,tiÒn tÖ, gi¸ trÞ hµng ho¸…lµ lÜnh vùc t¸c ®éng rÊt lín tíi ®êi sèng
kinh tÕ x· héi.
§èi víi níc ta trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi vÉn cßn mang nÆng
tÝnh n«ng nghiÖp l¹c hËu,c¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn phô thuéc c¸c níc kh¸c,tuy
nhiªn §¶ng vµ nhµ níc ®· nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ tÇm quan träng trong viÖc ®æi
míi x· héi còng nh hiÓu râ vai trß vµ t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ mµ tõ ®ã thùc
hiÖn nhiÒu cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ… tu©n theo nhng néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ
nh»m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ x· héi chñ nghÜa ®a d¹ng vµ ®·
®¹t ®ù¬c nh÷ng hiÖu qu¶ thµnh tùu ®¸ng kÓ ,tuy nhiªn trong thêi gian qua sù vËn
dông ®ã cßn cha qu¸n triÖt s©u s¾c nhiÒu khi vÉn cßn dËp khu«n m¸y mãc,nªn cÇn
ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc nhanh chãng nh÷ng sai lÇm.
-15-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
liÖu tham kh¶o
1. Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, gi¸o tr×nh Kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c – LªNin, Nhµ
xuÊt b¶n chÝnh trÞ Quèc gia 2002.
2. Bµi “Kinh tÕ ViÖt Nam thêi kú c¶ níc cïng x©y dùng x· héi chñ nghÜa 19761995”- s¸ch lÞch sö kinh tÕ quèc d©n , NXB gi¸o dôc 1999.
3. §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n m«n lÞch sö c¸c häc thuyÕt Kinh tÕ – LÞch sö c¸c
häc thuyÕt kinh tÕ – Nhµ xuÊt b¶n thèng kª1999.
4. TrÇn HËu Th – Vai trß qu¶n lý cña Nhµ níc theo nÒn kinh tÕ thÞ trêng níc
ta, NXB chÝnh trÞ Quèc gia 1994.
Môc lôc
- Lêi më ®Çu.
Trang 1
- CH¦¥NG I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ quy luËt gi¸ trÞ
vµ vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1.1. Néi dung quy luËt gi¸ trÞ
1.1.1.
C¸c quan ®iÓm vÒ gi¸ trÞ
1.1.2.
Quan ®iÓm cña M¸c vÒ gi¸ trÞ.
1.1.3.
Yªu cÇu quy luËt gi¸ trÞ.
1.2. BiÓu hiÖn ho¹t ®éng quy luËt gi¸ trÞ trong ®iÒu kiÖn
2
2
2
4
5
5
tù do c¹nh tranh.
1.2.1.
1.2.2.
Trong ®iÒu kiÖn tù do c¹nh tranh
Trong ®IÒu kiÖn tù do ®éc quyÒn.
1.3. Vai trß quy luËt gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
7
- CH¦¥NG II: Thùc tr¹ng sù vËn dông quy luËt gi¸
9
trÞ ë níc ta trong thêi gian qua vµ mét sè gi¶i ph¸p
nh»m vËn dông tèt h¬n quy luËt gi¸ trÞ ë níc ta trong
thêi gian tíi.
2.1.Thùc tr¹ng quy luËt gi¸ trÞ trong thêi gian qua
9
2.1.1.Tríc n¨m 1986.
2.1.2. Sau n¨m 1986 ®Õn nay.
11
2.2. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m vËn dông tèt h¬n trong thêi gian tíi. 17
-16-
6
6
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
- KÕt luËn
18
-17-
- Xem thêm -
.DOC 
17 
35 
72 
