§Ò tµi: Quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ ë c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ ë ViÖt
Nam hiÖn nay.
I.§Æt vÊn ®Ò: Trong suèt n¨m qua ®Êt níc ta ®· cã nh÷ng mÆt thay ®æi kh«ng
ngõng nÒn kinh tÕ t¨ng trëng m¹nh mÏ, ®êi sèng cña ngêi d©n ®îc ®Çy ®ñ h¬n
vµ gi¸ trÞ chÊt x¸m con ngêi ®îc quan t©m h¬n. Tõ mét thêi kú kinh tÕ qu¸
®é( mang tÝnh bao cÊp) thiÕu thèn vÒ vËt chÊt, nÒn kinh tÕ th× ch× trÖ, ph¬ng
thøc s¶n xuÊt l¹c hËu, tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ chÊt x¸m cña con ngêi kh«ng
®îc sö dông cã hiÖu qu¶. §Ó cã nh÷ng thµnh qu¶ trªn §¶ng vµ Nhµ níc ta ®·
tõng bíc nghiªn cøu vµ ¸p dông chÝnh s¸ch, ®êng nèi ®æi míi phï hîp víi xu
thÕ nÒn kinh tÕ më hiÖn nay, mµ nßng cèt vÉn theo ph¬ng híng b¶n chÊt
XHCN. Dùa vµo triÕt häc CN M¸c Lª- nin n»m ®¸nh gi¸ thùc tÕ nÒn kinh tÕ
cña nh÷ng giai cÊp tríc kia qua mçi giai ®o¹n lÞch sö v¹ch ra nh÷ng sai lÇm cña
chóng ®Ó tr¸nh m¾c ph¶i vµ chØ ra nh÷ng ®êng nèi ®óng ®¾n cÇn ph¸t huy.
Thay ®æi vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tõ thêi kú qu¸ ®é sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng
cÇn ph¶i tõng bíc, ch¾c ch¾n, hiÖu qu¶ mang tÝnh tÊt yÕu, cÇn thiÕt cho c«ng
cuéc ®æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam hiÖn nay. Nh÷ng nhËn ®Þnh trªn lµ nh÷ng bÒn
mÆt næi thµnh c«ng cña nã, nhng giai ®o¹n thùc hiÖn chóng rÊt khã kh¨n vµ kÓ
c¶ gÆp nhiÒu thÊt b¹i. Vµ khi b¾t ®Çu t×m hiÓu nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ngêi
nghiªn cøu ®Òu ph¶i t×m hiÓu vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nµy míi ®¸nh gi¸ hÕt ®îc thµnh
qu¶ cña c«ng cuéc ®æi kinh tÕ ViÖt Nam.
II. N«i dung : Sau c¸ch m¹ng th¸ng t¸m th¾ng lîi, chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng cßn
non trÎ nhng ®Çy søc sèng ®· x©y dùng mét kinh tÕ c¬ chÕ bao cÊp nh»m phï
hîp víi thêi kú ®Êt níc ®ang cßn trong chiÕn tranh, võa s¶n xuÊt võa chiÕn ®Êu
®Ó tËp chung toµn lùc cho cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng miÒn Nam.
1. C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng cña nÒn kinh tÕ trong thêi kú
qu¸ ®é ë níc ta
1
- C¬ së h¹ tÇng trong thêi kú qu¸ ®é ë níc ta bao gåm c¸c kiÓu quan hÖ s¶n
xuÊt g¾n liÒn víi c¸c h×nh thøc së h÷u t¬ng øng víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
kh¸c nhau, thËm chÝ ®èi lËp nhau, cïng tån t¹i trong mét c¬ cÊu kinh tÕ thèng
nhÊt theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
- VÒ x©y dùng kiÕn tróc thîng tÇng x· héi chi nghÜa ë níc ta, §¶ng ta kh¼ng
®Þnh: lÊy chñ nghÜa M¸c - Lª nin vµ t tëng Hå ChÝ Minh lµm nÒn t¶ng t tëng
cho mäi ho¹t ®éng tinh thÇn cña XHCN mang tÝnh chÊt giai cÊp c«ng nh©n, do
®éi tiªn phong cña nã lµ §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam l·nh ®¹o, b¶o ®¶m cho
nh©n d©n thùc sù lµ ngêi chñ cña x· héi. C¸c tæ chøc, bé m¸y t¹o thµnh hÖ
thèng chÝnh trÞ x· héi kh«ng tån t¹i nh mét môc ®Ých tù th©n mµ v× phôc vô con
ngêi, thùc hiÖn cho ®îc lîi Ých vµ quyÒn lùc thuéc vÒ nh©n d©n lao ®éng.
- Mçi bíc ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng hoÆc kiÕn tróc thîng tÇng lµ mét bíc
gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a chóng. ViÖc ph¸t triÓn vµ cñng cè c¬ së h¹ tÇng,
®iÒu chØnh vµ chñng cè c¸c bé phËn cña kiÕn tróc thîng tÇng lµ mét qu¸ tr×nh
diÔn ra trong suèt thêi kú qu¸ ®é.
- Sù ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn th×
ho¹t ®éng ®Þnh híng cña kiÕn tróc thîng tÇng kh«ng chØ bã hÑp trong kinh tÕ
quèc doanh mµ ph¶i ho¹t ®éng bao qu¸t c¶ trong nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ
ngoµi quèc doanh nh»m tõng bíc x· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt víi nh÷ng h×nh thøc
vµ bíc ®i thÝch hîp theo híng: kinh tÕ quèc doanh ®îc cñng cè vµ ph¸t triÓn ë
nh÷ng vÞ trÝ chñ ®¹o, kinh tÕ tËp thÓ díi h×nh thøc thu hót phÇn lín nh÷ng ngêi
s¶n xuÊt nhá trong c¸c ngµnh nghÒ, c¸c h×nh thøc xÝ nghiÖp, c«ng ty cæ phÇn
ph¸t triÓn m¹nh, kinh tÕ t nh©n vµ gia ®×nh ph¸t huy ®îc mäi tiÒm n¨ng, c¸c
ngµnh kinh tÕ quan träng chi phèi trong nÒn kinh tÕ ®îc h×nh thµnh.
( trÝch trong gi¸o tr×nh tËp II trang 44 ®Õn trang 50)
1.1 MÆt h¹n chÕ trong thêi kú qu¸ ®é ë níc ta:
Tuy c¬ së vËt chÊt, h¹ tÇng cã t¨ng nhiÒu so víi tríc thêi kú gi¶i phãng miÒn
B¾c, nhng nÒn kinh tÕ vÉn cha thùc sù ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu s©u lÉn chiÒu réng:
nh thiÕt bÞ quan träng cßn thiÕu thèn, l¹c hËu, trao ®æi hµng ho¸, th¬ng m¹i míi
chØ bã hÑp ph¹m vi trong níc. NÒn kinh tÕ trong thêi kú nµy kÐm n¨ng ®éng,
ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶, cha khai th¸c, tËn dông tèi ®a ®îc tµi nguyªn chÊt
x¸m cña con ngêi trong níc.
1.12 Nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng thùc tr¹ng trong thêi kú qu¸ ®é:
Trong cuéc khñng ho¶ng toµn diÖn vµ s©u s¾c vÒ m« h×nh x©y dùng Chñ
nghÜa x· héi, m« h×nh tæ chøc Nhµ níc x· héi chñ nghÜa kh«ng thÓ kh«ng
tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, nh÷ng khuyÕt tËt. Bèn c¨n bÖnh chñ yÕu cña Nhµ
2
níc ta lµ: Quan liªu, thiÕu kû c¬ng, thiÕu khoa häc trong c«ng t¸c tæ chøc vµ
®iÒu hµnh vµ tham nhò phæ biÕn. §ã chÝnh lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn thùc tr¹ng
Nhµ níc kÐm hiÖu lùc, ®iÒu hµnh kÐm hiÖu qu¶ vµ mÊt lßng tin trong Nh©n d©n
Ph¶i thõa mét thùc tr¹ng: Khoa häc lý luËn vÒ Nhµ níc XHCN, khoa häc
qu¶n lý Nhµ níc trong suèt n¨m m¬i n¨m qua kh«ng ®îc quan t©m nghiªn cøu.
Chóng ta ®· b»ng lßng dõng l¹i ë nh÷ng luËn ®iÓm cña M¸c- Lªnin cã tÝnh
chÊt ph¬ng híng chung mµ kh«ng chÞu nghiªn cøu tiÕp theo nh÷ng kü thuËt,
nh÷ng ph¬ng ph¸p hîp lý ®· ®îc lÞch sö kiÓm chøng vµ tá ra cã hiÖu qu¶ vµ
hîp víi qui luËt ph¸t triÓn, hîp víi thêi ®¹i. §Õn lóc vÊp ph¶i mét thùc tÕ kinh
tÕ x· héi chËm ph¸t triÓn so víi CNTB th× l¹i xuÊt hiÖn híng phñ nhËn khoa
häc M¸c- Lªnin vÒ Nhµ níc, ®i t×m tßi” s¸ng t¹o” cao h¬n chñ nghÜa M¸cLªnin mµ vÒ thùc chÊt lµ r¬i vµo nh÷ng lo¹i häc thuyÕt t s¶n cò vµ míi. Mét
trong nh÷ng luËn ®iÓm sai lÖch ®ã lµ ®Ò cao häc thuyÕt:” Tam quyÒn ph©n lËp”
trong viÖc tæ chøc bé m¸y nhµ níc, nã ®· cã tõ xa xa. Ngay tõ thêi cæ ®¹i,
Aristote ®· ®a ra quan niÖm ba chøc n¨ng chÝnh: QuyÕt ®Þnh cña Quèc héi, chØ
huy cña nhµ chøc tr¸ch, xÐt xö cña toµ ¸n. §Õn thÕ kû 17 ë Anh, Looke ph©n
biÖt bèn quyÒn lùc: LËp ph¸p, hµnh ph¸p, ®èi ngo¹i vµ ®Æc quyÒn cña Nhµ vua.
M·i ®Õn thÕ kû 18, Montesquieu( Nhµ triÕt häc Ph¸p) n©ng lªn thµnh häc
thuyÕt ph©n lËp c¸c quyÒn mét c¸ch hoµn chØnh. Néi dung c¬ b¶n cña häc
thuyÕt ®îc nªu lªn nh sau: §Ó kh«ng cã thÓ l¹m dông ®îc quyÒn lùc, ph¶i s¾p
xÕp sao cho” quyÒn lùc ng¨n c¶n quyÒn lùc”, ®ã lµ c¸c quyÒn: LËp ph¸p, hµnh
ph¸p vµ t ph¸p. Ph¶i thõa nhËn r»ng, thuyÕt”Tam quyÒn ph©n lËp” lµ mét tiÕn
bé cña khoa häc vÒ tæ chøc bé m¸y Nhµ níc, ®ã chÝnh lµ ph¶n øng cã tÝnh chÊt
c¸ch m¹ng tríc chÕ ®é ®éc tµi chuyªn chÕ cña Nhµ níc phong kiÕn lóc bÊy giê.
Nã lµ s¶n phÈm cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN tiÕn bé h¬n ph¬ng thøc s¶n
xuÊt phong kiÕn l¹c hËu ®ang k×m h·m sù ph¸t triÓn x· héi.
Th¸i ®é cña chóng ta lµ ph¶i biÕt tiÕp thu nh÷ng mÆt hîp lý trong khoa häc
vÒ tæ chøc Nhµ níc mµ lÞch sö ®· kiÓm chøng, coi ®Êy lµ nh÷ng thµnh qu¶
chung cho kho tµng khoa häc cña nh©n lo¹i” Nhµ níc ViÖt Nam thèng nhÊt ba
quyÒn lËp ph¸p, hµnh ph¸p vµ t ph¸p víi sù ph©n c«ng lµnh m¹nh ba quyÒn
®ã”( C¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc thêi kú qu¸ ®é tiÕn lªn CNXH).
( trÝch trong phÇp Nghiªn Cøu- Trao §æi trang 5vµ 6 cña t¸c gi¶ §iÖp V¨n
S¬n)
2. C«ng cuéc c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ tõ thêi kú qu¸ ®é sang XHCN:
2.1 NhËn thøc ®óng ®Ó tiÕn hµnh c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh quèc gia:
3
§êng lèi ®æi míi toµn diÖn c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi do §¶ng ta khëi
xíng vµ l·nh ®¹o thùc tiÔn 5 n¨m qua chøng tá tÝnh ®óng ®¾n cña nã, §¹i héi
lÇn thø VI cña §¶ng cã ý nghÜa bíc ngoÆt trong ®æi míi t suy cña §¶ng ta- mµ
h¹t nh©n cña nã lµ sù x¸c ®Þnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn trong
thêi kú qu¸ ®é. Thùc tiÔn kinh tÕ- x· héi cña ®Êt níc kh¸ch quan ®ßi hái ®æi
míi trong lÜnh vùc x· héi. Trong ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ “ thùc hiÖn mét
cuéc c¶i c¸ch lín vÒ tæ chøc bé m¸y qu¶n lý Nhµ níc” theo nghÞ quyÕt cña §¹i
héi VII lµ mét vÊn ®Ò lín vµ phøc t¹p.V× vËy §¹i héi VII võa qua ®· tæng kÕt
®¸nh gi¸ “ KhuyÕt ®iÓm lín lµ ®Õn nay cha thùc hiÖn ®îc cuéc c¶i c¸ch c¬ b¶n
vÒ tæ chøc bé m¸y Nhµ níc”. N¨m n¨m qua, qu¸ tr×nh nµy còng ®ang ®îc diÔn
ra vµ tuy cã nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, song cßn rÊt chËm ch¹p, c¸c bíc ®i cha
râ vµ cha cã chØ huy ®ång bé, viÖc lµm cßn mang tÝnh söa ch÷a, thiÕu hÖ thèng.
MÆt kh¸c, trong qu¸ tr×nh t×m kiÕm mét m« h×nh tæ chøc míi cho Nhµ níc ta
n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò cã quan hÖ h÷u c¬ kh«ng chØ víi chÕ ®é chÝnh trÞ mµ cèt
lâi cña nã lµ viÖc thiÕt kÕ cho ®îc m« h×nh kinh tÕ thÝch hîp víi thêi kú qóa ®é
ë níc ta trong thêi ®¹i cã sù hoµ nhËp cña nÒn v¨n minh nh©n lo¹i vµ cuéc ®Êu
tranh giai cÊp diÔn ra díi h×nh thøc míi. Tõ sau §¹i héi VI trong thùc tÕ ®·
diÔn ra cuéc t×m kiÕm cña nh÷ng ngêi theo “ quan ®iÓm hµng ho¸” hay “ quan
®iÓm thÞ trêng”, vµ nh÷ng ngêi chèng l¹i quan ®iÓm nµy. Nh÷ng sù sôp ®æ cña
c¬ chÕ cò ë Liªn X« sau 70 n¨m x©y dùng XHCN vµ c¸c níc §«ng ¢u, cïng
víi thùc tiÔn cña ta vµ nghiªn cøu c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña CNTB ®· chØ ra
r»ng: ChÕ ®é qu¶n lý theo kÕ ho¹ch tËp trung lo¹i trõ thÞ trêng còng quÌ quÆt vµ
bÖnh ho¹n nh thÞ trêng kh«ng ®îc kÕ ho¹ch ®iÒu tiÕt. §©y lµ mét vÊn ®Ò ph¶i ®îc nghiªn cøu mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ tØnh t¸o. Chóng t«i kh«ng ®ång t×nh víi
nh÷ng ai cho thÞ trêng ®iÒu tiÕt tÊt c¶, thÞ trêng dêng nh cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt
®îc mäi vÊn ®Ò cña chóng ta… Bëi lÏ, hÖ thèng kinh tÕ TBCN hiÖn ®¹i ®· bá
qua ®iÒu ®ã tõ l©u, c¸c mèi quan hÖ thÞ trêng tù do cã kh¶ n¨ng dÉn ®Õn mét
t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng trong x· héi, cã thÓ dÉn tíi tÖ l¹m ph¸t d÷ déi, v× vËy cÇn
ph¸t triÓn thÞ trêng míi, cã sù tham gia ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc, duy tr× c¸c biÖn
ph¸p t¸c ®éng kinh tÕ vµ ®ång thêi ph¶i kÝch thÝch hÕt møc ho¹t ®éng kinh tÕ
®éc lËp cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt c¬ së, c¸c kinh tÕ t nh©n ph¸t triÓn theo ®Þnh híng cña Nhµ níc XHCN.
¥ ®©y cã mét ph¬ng ph¸p luËn chung: CÇn ph¶i kÕt hîp mét c¸ch biÖn
chøng c¸c mÆt ®èi lËp: KÕ ho¹ch vµ thÞ trêng; chÕ ®é tËp chung mµ Nhµ níc lµ
ngêi ®¹i diÖn vµ quyÒn d©n chñ ®îc thÓ hiÖn qua tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh
cña c¸c xÝ nghiÖp. Tuy nhiªn c¸c khÝa c¹nh thùc tiÔn- chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cô thÓ
4
cña vÊn ®Ò nµy v« cïng phøc t¹p, sù thµnh c«ng phô thuéc vµo b¶n lÜnh vµ trÝ
tuÖ cña §¶ng, ë n¨ng lùc tæ chøc qu¶n lý thùc tiÔn cña Nhµ nícXHCN ®· ®îc
®æi míi.
Mét nh©n tè kh¸c chi phèi trong t duy lý luËn vµ tæ chøc lµ tæ chøc thùc tiÔn
lµ nh÷ng ®æi míi vÒ h×nh thøc së h÷u- sù thõa nhËn tÝnh ®a d¹ng cña nã trong
thêi kú qu¸ ®é cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn c¬ cÊu x· héi vµ c¸c mèi quan hÖ
chÝnh trÞ. Sù ph¸t triÓn kh¸ch quan nµy cho phÐp ta nhËn thøc mét c¸ch tØnh t¸o
r»ng: NÕu chóng ta hîp ph¸p ho¸ chÕ ®é së h÷u t nh©n vµ më kho¶ng trèng cho
sù ph¸t triÓn th× tÊt yÕu chóng ta sÏ nhËn ®îc nh÷ng xung ®ét giai cÊp cïng víi
c¸c xung ®ét vÒ d©n téc vµ lao ®éng. Nh©n d©n lao ®éng sÏ l¹iph¶i g¸nh chÞu
nh÷ng hËu qu¶ x· héi tr¸i víi c¸c môc tiªu x· héi chñ nghÜa cña chóng ta. ¥ níc ta kh«ng ph¶i kh«ng cã nh÷ng ngêi muèn cã mét thø” chñ nghÜa t b¶n tèt
®Ñp !” kiÓu nh ë Thôy §iÓn hay NhËt B¶n. Nhng ®©y chØ lµ nh÷ng hy väng mµ
th«i.Cßn nh÷ng ai m¬ íc cã CNTB hiÖn thùc trªn ®Êt níc ta th× CNTB sÏ chØ
xuÊt hiÖn díi bé mÆt cña mét níc t b¶n chËm ph¸t triÓn, chØ lµ nguån cung cÊp
nguyªn liÖu, lao ®éng cho c¸c tæ chøc t b¶n ®éc quyÒn.
(trÝch dÉn trong b¶n NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø VI- NXB Sù thËt 1987trang 119 vµ B¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi lÇn thø VII cña §¶ng- NXB Sù thËt
1991- trang 44).
2.12 Nh÷ng ¶nh hëng cña nÒn kinh tÕ CNTB ®èi víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi
trong suèt thËp kû qua:
C¸c níc t b¶n kÐm ph¸t triÓn trë thµnh nguån cung cÊp nguyªn liÖu, lao
®éng cho c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn, dÉn ®Õn mét thùc tr¹ng lµ c¸c níc nghÌo
cµng nghÌo h¬n cßn c¸c níc giµu cµng giµu thªm vµ ch¼ng kh¸c g× níc nghÌo
®ang viÖn trî cho c¸c níc giµu. Cã thÓ dÉn ra ®©y vµi con sè tham kh¶o: Theo
sè liÖu cña Ng©n hµng thÕ giíi n¨m 1980- gi¸ trÞ tæng s¶n lîng cña c¸c níc
thuéc tæ chøc hîp t¸c ph¸t triÓn kinh tÕ ( gåm 24 níc ph¸t triÓn) lµ 10.750 ®«la
Mü/®Çu ngêi, cßn ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn lµ 320 ®«la Mü/®Çu ngêi nh vËy tØ
lÖ chªnh lÖnh lµ 33,6/1. N¨m 1988- tØ lÖ nµy lµ 17.400 ®«la/320 ®«la tøc 54,4/1.
Cã mét sù thËt kh¸c lµ c¸c níc kÐm ph¸t triÓn ngµy cµng ®«ng( theo tiªu
chuÈn x¸c ®Þnh níc kÐm ph¸t triÓn nhÊt cña tæ chøc ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn
hîp quèc UNDP), n¨m 1971 cã 25 níc; n¨m 1981 cã 39 níc; cßn 1991 lªn tíi
41 níc!? Níc ta n»m trong sè nµy. Cßn c¸c níc T b¶n ph¸t triÓn chØ dµnh trung
b×nh 0,09% tæng s¶n lîng thu nhËp quèc d©n ®Ó viÖn trî cho c¸c níc kÐm ph¸t
triÓn.( Trong ®ã NhËt 0,07%; Mü cã 0,04%; mét sè níc T©y ¢u lµ 0,15%!?).
( trÝch dÉn theo”TuÇn tin tøc” No 19 ngµy 11/5/ 1991).
5
V× vËy, vÊn ®Ò lµ tæ chøc Nhµ níc cña ta cã mét thiÕt chÕ thÝch hîp, cã hiÖu
lùc chi phèi vµ sö dông c¸c thµnh phÇn së h÷u phi XHCN cho môc ®Ých ph¸t
triÓn nÒn kinh tÕ x· héi theo ®Þnh híng CNXH.
2.13 ViÖc ®æi míi bé m¸y hµnh chÝnh Nhµ níc phï hîp víi sù ph¸t triÓn
kinh tÕ:
B¾t ®Çu cã ®æi míi vai trß cña hÖ thèng qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ níc. ViÖc
ph©n ®Þnh chøc n¨ng qu¶n lý hµnh chÝnh- kinh tÕ víi chøc n¨ng s¶n xuÊt- kinh
doanh ®· ®îc h×nh thµnh mét bíc c¶ trªn ph¬ng diÖn lý luËn vµ thùc tiÔn tæ
chøc l¹i c¬ quan cña Héi ®ång Bé trëng vµ bé m¸y chÝnh quyÒn c¸c cÊp. Trong
c¬ chÕ míi, cuéc ®Êu tranh ®Ó s¾p xÕp l¹i mét bíc c¸c tæ chøc vµ gi¶m bít c¸c
®Çu mèi ®· ®em l¹i kÕt qu¶ râ rÖt so víi tríc ®©y- §· gi¶m tõ 43 bé 37 c¬ quan
thuéc Héi ®ång Bé trëng vµo n¨m 1985- cßn 24 Bé vµ 28 c¬ quan trùc thuéc:
gÇn 50% c¸c Côc, Vô víi biªn chÕ gi¶m 13,6% so víi 1986. Bé m¸y cÊp TØnh,
HuyÖn còng gi¶m trung b×nh 40- 50% c¸c ®Çu mèi vµ biªn chÕ hµnh chÝnh.
Riªng n¨m 1991 thùc hiÖn NghÞ quyÕt cña quèc héi kho¸ VIII vÒ s¾p xÕp tæ
chøc vµ gi¶m biªn chÕ hµnh chÝnh sù nghiÖp ®· gi¶m ®îc trªn 50.000 ngêi.
§éi ngò c¸n bé còng ®· ®îc ®æi míi mét phÇn trªn c¬ së x¸c ®Þnh chøc
danh tiªu chuÈn, ph©n lo¹i c¸n bé, trÎ ho¸ c¸n bé, cã sù ph©n c«ng, ph©n cÊp
míi trong hÖ thèng qu¶n lý c¸n bé cña §¶ng víi Nhµ níc. KÕt qu¶ trong 5 n¨m
qua chóng ta ®æi míi 70% Bé trëng, 40% BÝ th tØnh ñy, thµnh ñy; 60% Chñ
tÞch, Phã chñ tÞch cÊp tØnh vµ h¬n 50% c¸n bé chñ chèt c¬ së. Trong qu¸ tr×nh
bè trÝ l¹i c¸n bé ®· tiÕn hµnh ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý Nhµ
níc( nhÊt lµ qu¶n lý kinh tÕ vµ qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ níc).
Tuy nhiªn, víi tinh thÇn míi- nh×n th¼ng vµo sù thËt, ®¸nh gi¸ ®óng sù thËt,
nãi râ sù thËt, trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ x©y dùng ph¬ng ¸n c¶i c¸ch nÒn hµnh
chÝnh Nhµ níc, c¸c nhµ nghiªn cøu cña ta cã dÞp ®¸nh gi¸ mét c¸ch tæng thÓ
nh÷ng yÕu kÐm cña nÒn hµnh chÝnh níc ta tríc hµng lo¹t nh÷ng nhiÖm vô phøc
t¹p vÒ chØ ®¹o qu¶n lý mét nÒn kinh tÕ chuyÓn tiÕp tõ mét nÒn kinh tÕ hiÖn vËt
lµ chñ yÕu víi c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu sang mét nÒn kinh tÕ
hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn víi c¬ chÕ thÞ trêng cã ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc. §èi
chiÕu víi yªu cÇu x©y dùng mét Nhµ níc d©n chñ, Nhµ níc ph¸p quyÒn, Nhµ
níc ®îc tæ chøc khoa häc vµ Nhµ níc trong s¹ch th× c«ng cuéc c¶i c¸ch nÒn
hµnh chÝnh Nhµ níc ta lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan vµ cÊp b¸ch, mµ theo ®¸nh
gi¸ chung cña c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn th× nÒn hµnh chÝnh cã hiÖu qu¶ lµ
mét nguån ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn ®Êt níc.
6
Nh÷ng yÕu kÐm vÒ hÖ thèng hµnh chÝnh Nhµ níc ta hiÖn nay tËp trung trong
nh÷ng néi dung chñ yÕu sau ®©y:
1. Cha h×nh thµnh mét c¬ cÊu tæ chøc trong ®ã kh«ng x¸c ®Þnh ®óng vµ
ph©n biÖt râ sù l·nh ®¹o cña §¶ng víi vai trß chøc n¨ng qu¶n lý cña bé m¸y
Nhµ níc; c¸c chøc n¨ng LËp ph¸p- Hµnh ph¸p- T ph¸p trong c¬ cÊu cña Nhµ níc thèng nhÊt cha ®îc ph©n ®Þnh râ rµng, cßn trïng lËp lÉn nhau, triÖt tiªu hiÖu
lùc cña nhau.Trong ®ã hÖ thèng hµnh ph¸p cha thµnh mét hÖ thèng thèng nhÊt
tõ Trung ¬ng tíi c¬ së, chøc n¨ng, quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm cña mçi bé phËn cha ®îc quy ®Þnh rµnh m¹ch vµ ®Çy ®ñ; mèi quan hÖ gi÷a hµnh chÝnh vµ chÝnh trÞ
còng kh«ng x¸c ®Þnh râ rµng xÐt vÒ tÝnh lÖ thuéc cña hµnh chÝnh vµ quyÒn lùc
chÝnh trÞ còng nh tÝnh liªn tôc, æn ®Þnh vµ ®éc lËp t¬ng ®èi cña nã ®èi víi chÝnh
trÞ.
2. QuyÒn lËp quy vµ ho¹t ®éng lËp quy cña hÖ thèng hµnh chÝnh kh«ng ®Çy
®ñ(trªn c¬ së cña mét hÖ thèng lËp ph¸p kh«ng ®Çy ®ñ), võa thiÕu, kh«ng ®ång
bé, kh«ng hoµn chØnh, võa cã nh÷ng mÆt l¹c hËu.Bé m¸y tæ chøc hµnh chÝnh
cßn cång kÒnh, nhiÒu tÇng líp trung gian, hay thay ®æi mét c¸ch thiÕu c¨n cø
khoa häc, thiÕu tÝnh æn ®Þnh cÇn thiÕt, trong ®ã chøc n¨ng cña mçi bé phËn
kh«ng hîp lý, võa tËp trung quan liªu, võa ph©n t¸n t¶n m¹n. Ho¹t ®éng thùc tÕ
cña hÖ thèng hµnh chÝnh cßn mang nÆng tÝnh c¾t cø, ®Þa ph¬ng côc bé, c¬ chÕ
tr¸ch nhiÖm kh«ng râ rµng.
3. §éi ngò c¸n bé vµ viªn chøc Nhµ níc võa thõa, nhng l¹i võa thiÕu, kh«ng
®îc chuÈn bÞ chu ®¸o vÒ kiÕn thøc qu¶n lý Nhµ níc, qu¶n lý hµnh chÝnh vµ kiÕn
thøc ph¸p luËt. ThiÕu mét quy chÕ viªn chøc Nhµ níc cã tÝnh ph¸p lý khoa häc,
do ®ã c¸c qu¸ tr×nh bÇu cö, tuyÓn dông, bæ nhiÖm, thuyªn chuyÓn, khen thëng
vµ kû luËt, tr¸ch nhiÖm vµ hëng thô v.v… kh«ng hîp lý, mang nÆng tÝnh du
kÝch, tuú tiÖn. HiÖn nay vÉn cßn tån t¹i quan liÖm cho r»ng: C«ng viÖc hµnh
chÝnh ai còng lµm ®îc nÕu cã chót Ýt kinh nghiÖm vµ l¬ng tri!?
4. Trong qu¶n lý Nhµ níc, chóng ta cßn thiÕu nh÷ng bé luËt c¬ b¶n nh bé
LuËt Lao ®éng, LuËt Hµnh chÝnh vµ nh÷ng thiÕt chÕ tµi ph¸n t¬ng øng. §iÒu
nµy t¹o ra cho c¸c c¬ quan vµ viªn chøc Nhµ níc thêng xuyªn vµ ®Ô dµng vi
ph¹m quyÒn vµ quyÒn lîi cña c«ng d©n trong mèi quan hÖ hµng ngµy víi hä,
trªn c¸c mÆt ®êi sèng x· héi. MÆt kh¸c, cßn tån t¹i mét thñ tôc hµnh chÝnh cßn
rêm rµ, phøc t¹p, phiÒn to¸i, cïng bÖnh cöa quyÒn, tham nhòng trë nªn thùc sù
phæ biÕn vµ hÕt søc nghiªm träng, lµm triÖt tiªu mäi nç lùc cña §¶ng vµ Nhµ níc ta trong viÖc thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch kinh tÕ- x· héi vµ thi hµnh ph¸p luËt.
7
5. Chóng ta thiÕu c¸c ®Þnh chÕ vµ kü thuËt qu¶n trÞ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn. Trong
lÜnh vùc hµnh chÝnh, ®Þnh chÕ lµ c¶ mét hÖ thèng tæ chøc vµ liªu tôc ®Ó theo
®uæi c¸c môc tiªu x· héi ®· x¸c ®Þnh. Thêi gian qua ta còng cã tiÕn bé trong
qu¶n lý c¸c dù ¸n ph¸t triÓn, song c¸c cÊp qu¶n lý chØ coi träng khÝa c¹nh tµi
chÝnh mµ cha chó ý ®óng møc tíi khÝa c¹nh ph¸t triÓn tæ chøc, qu¶n trÞ vµ
nh©n sù.
6. NghiÖp vô vµ kü thuËt hµnh chÝnh qu¸ thñ c«ng, l¹c hËu, gÇn nh hµng chôc
n¨m kh«ngthay ®æi, Ýt sö dông kü thuËt m¸y mãc b×nh thêng trong khoa häc vµ
nghiÖp vô hµnh chÝnh, hÖ thèng th«ng tin l¹c hËu, qu¸ chËm trÔ trong viÖc øng
dông tin häc. Do ®ã bé m¸y vµ con ngêi l¹c hËu l¹i cµng l¹c hËu, kh«ng ®¸p
øng kÞp sù ph¸t triÓn míi cña x· héi vµ ®ßi hái cña viÖc x©y dùng mét Nhµ níc
hiÖn ®¹i.
Nh÷ng yÕu kÐm trªn ®©y còng chÝnh lµ nh÷ng vÊn ®Ò c¨n b¶n cña c¶i c¸ch
nÒn hµnh chÝnh Nhµ níc ta trong thêi gian tíi. Song, chóng ta cho r»ng: Qu¸
tr×nh ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ, ®æi míi bé m¸y Nhµ níc ta ph¶i ®îc ®Æt trong
quü ®¹o ho¹t ®éng cña quy luËt phï hîp trong lÞch sö, vµ sù ph¸t triÓn cña mét
h×nh th¸i kinh tÕ- x· héi theo quan ®iÓm chñ nghÜa M¸c- Lªnin. V× vËy, viÖc
x¸c ®Þnh râ m« h×nh tæ chøc x· héi níc ta trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH lµ
mét tÊt yÕu cÇn ®îc kh¼ng ®Þnh vµ thùc tÕ trong c¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc do
§¹i héi VII cña §¶ng th«ng qua ®· thÓ hiÖn kh¸ ®Çy ®ñ m« h×nh nµy. ¥ ®©y, tõ
sù ph©n tÝch c¸c yÕu tè kinh tÕ- chÝnh trÞ- x· héi vµ thùc tr¹ng tæ chøc Nhµ níc
ta trªn ®©y, chóng t«i m¹nh d¹n ®a ra mét m« h×nh x· héi qu¸ ®é cña ta nh sau:
Mét x· héi trong ®ã cã nÒn kinh tÕ hµng ho¸ víi nhiÒu thµnh phÇn së h÷u ho¹t
®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc; trong lÜnh vùc chÝnh trÞ
®ßi hái ph¶i cã mét Nhµ níc ph¸p quyÒn; trong lÜnh vùc x· héi ph¶i lµ mét x·
héi ®¶m b¶o quyÒn tù do- d©n chñ cña cña mäi c«ng d©n vµ ph¸t huy mäi tiÒm
n¨ng s¸ng t¹o cña nh©n tè con ngêi; trong lÜnh vùc t tëng ®ßi hái ph¶i ®a d¹ng
ho¸ ý kiÕn trªn c¬ së khoa häc M¸c- Lª nin vµ nh÷ng gi¸ trÞ chung cña nÒn v¨n
minh nh©n lo¹i. §©y lµ c¬ së cho phÐp chóng ta thiÕt kÕ mét c¬ cÊu tæ chøc
Nhµ níc vµ mét c¬ chÕ vËn hµnh chóng cã hiÖu qu¶.
C«ng cuéc c¶i c¸ch c¬ b¶n cña tæ chøc bé m¸y Nhµ níc, c¶i c¸ch nÒn hµnh
chÝnh níc ta hiÖn nay lµ mét quèc s¸ch.
Trong sù nghiÖp ®æi míi ®Êt níc do §¶ng ta khëi xíng vµ l·nh ®¹o theo
®Þnh híng XHCN nh»m ®a ®Êt níc ra khái khñng ho¶ng ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn,
chóng ta võa kiªn tr× gi÷ v÷ng nh÷ng nguyªn t¾c tæ chøc cña mét Nhµ níc “
cña d©n, do d©n vµ v× d©n” díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng; võa kÕt hîp víi nghÖ
8
thuËt mÒm dÎo trong so¹n th¶o vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®Ó chñ ®éng më cöa
hoµ nhËp vµo c¸c tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn v¨n minh nh©n lo¹i, b¶o vÖ hoµ
b×nh vµ CNXH trong mét thÕ giíi phøc t¹p vµ ®Çy biÕn ®éng.
(trÝch trong V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII- Hµ NéiST1991- trang 44).
2.2 §æi míi h×nh thøc qu¶n lý vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp ®Ó thÝch øng
víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ:
HiÖn nay, trong tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ Nhµ níc, ®ang béc lé nhiÒu
®iÓm thÝch øng víi yªu cÇu ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ, tríc hÕt lµ trong viÖc thùc
hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m«: ®ang cßn t×nh tr¹ng bu«ng láng nhiÒu viÖc thuéc
chøc n¨ng ®Ých thùc cña m×nh, nhng l¹i can thiÖp trùc tiÕp vµo c«ng viÖc thuéc
chøc n¨ng cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh, sù nghiÖp. §©y lµ mét nhîc
®iÓm lín ®· vµ ®ang h¹n chÕ kÕt qu¶ c«ng viÖc ®æi míi kinh tÕ.C¶i c¸ch bé
m¸y Nhµ níc lµ yªu cÇu kh¸ch quan ®Ó lµm cho c¸c doanh nghiÖp, xÝ nghiÖp…
võa thÝch øng võa phôc vô vµ thóc ®Èy c«ng cuéc ®æi míi.
Trong nh÷ng n¨m tíi, theo ph¬ng híng cña HiÕn ph¸p söa ®æi, cÇn ph©n biÖt
lµm râ chøc n¨ng vµ ph¬ng thøc ho¹t ®éng gi÷a tæ chøc Nhµ níc vµ tæ chøc
kinh doanh, sù nghiÖp; x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña bé
m¸y Nhµ níc mét c¸ch khoa häc, cã ®éi ngò c¸n bé ®ñ n¨ng lùc thÝch hîp víi
c¬ chÕ míi. Chóng ta ph¶i sím x©y dùng vµ hoµn chØnh c¸c luËt vÒ tæ chøc Nhµ
níc, nghÜa vô c«ng d©n ®èi víi ®Êt níc, luËt vÒ kinh doanh phï hîp víi c¬ chÕ
kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, luËt gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp gi÷a c¸c doanh nghiÖp.
C«ng cuéc c¶i c¸ch c¬ quan hµnh chÝnh c¸c cÊp ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi
chung vµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nãi riªng, lµm
cho c¬ quan hµnh chÝnh thùc sù chuyÓn tõ chç can thiÖp trùc tiÕp vµo c«ng viÖc
cô thÓ vÒ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp sang c¸ch lµm chñ yÕu lµ
th«ng qua luËt ph¸p vµ c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cña c¸c ®¬n vÞ thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ; t¨ng cêng chøc n¨ng kiÓm
kª, kiÓm so¸t mäi ho¹t ®éng kinh tÕ.
( TrÝch b¸o c¸o cña H§BTvÒ nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi n¨m 19911995 vµ n¨m 1992 do Chñ tÞch H§BT Vâ V¨n KiÖt tr×nh bµy t¹i kú häp thø 10Quèc héi kho¸ VIII, ngµy 10-12-1991).
2.21 Thêi c¬ vµ th¸ch thøc:
9
Nh÷ng thµnh tùu cña c«ng cuéc ®æi míi ®· vµ ®ang t¹o ra thÕ vµ lùc míi, c¶
bªn trong vµ bªn ngoµi ®Ó chóng ta bíc vµo thêi kú ph¸t triÓn míi.NhiÒu tiÒn
®Ò cÇn thiÕt cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®· ®îc t¹o ra. Sù t¨ng trëng cña
nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, trong n¨m 1994, mét lÇn n÷a l¹i chuyÓn ®éng vÒ phÝa tríc.Theo b¸o c¸o cña Thñ tíng Vâ V¨n KiÖt tríc quèc héi, GDP n¨m nay ®¹t
møc 8,5%. Nh vËy, tÝnh chung cho thêi kú 1991- 1994, møc t¨ng GDP b×nh
qu©n 7,8% n¨m. N¨m 1991, tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ lµ 6%, n¨m 1992 t¨ng
8,6%, n¨m 1993 t¨ng 8,1% vµ n¨m 1994.
Mét thµnh tùu quan träng nhÊt cña c¶i c¸ch kinh tÕ lµ ®· k×m chÕ vµ ®Èy lïi
n¹n ph¸t. Tèc ®é l¹m ph¸t phi m· 3 con sè ( 400- 500%) tríc n¨m 1990 ®· ®îc
gi¶m m¹nh cßn 68% n¨m 1991, 18% n¨m 1992, 5% n¨m 1993 vµ xÊp xØ 910% tÝnh ®Õn th¸ng 12 n¨m 1994. KÕt qu¶ to lín nµy b¾t nguån tõ viÖc chÝnh
phñ thi hµnh chÝnh s¸ch tµi chÝnh- tiÒn tÖ tÝch cùc, n¨ng ®éng linh ho¹t. Sè liÖu
®¸nh gi¸ t×nh h×nh kinh tÕ ViÖt Nam n¨m 1994:
* Tæng s¶n phÈm trong níc( GDP) t¨ng 8,5% so víi n¨m 1993( kÕ ho¹ch
8%).
* Gi¸ trÞ tæng s¶n lîng c«ng nghiÖp t¨ng 13%( kÕ ho¹ch 11%).
* Gi¸ trÞ tæng s¶n lîng n«ng- l©m nghiÖp t¨ng 4,5%.
*Tæng s¶n lîng l¬ng thùc ®¹t 25,6- 26 triÖu tÊn (t¨ng 30- 50 v¹n tÊn).
* Kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t møc kÕ ho¹ch 3,6 tû USD.
* Kim ng¹ch nhËp khÈu kho¶ng 4,5 tû USD.
* NhËp siªu 900 triÖu USD.
* Vèn ®Çu toµn x· héi kho¶ng 43.000 tû ®ång ( vît 1000 tû so víi dù kiÕn,
t¨ng 35% so víi n¨m 1993), ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi kho¶ng 3,5 tû USD, t¨ng
26% so víi n¨m 1993).
* L¹m ph¸t: 9% n¨m 1994.
* ThÊt nghiÖp: Theo mét sè liÖu cña Bé lao ®éng- th¬ng binh vµ x· héi, lao
®éng c¶ níc t¨ng thªm 4,7 triÖu ngêi trong vßng 5 n¨m( 1991-1995). Sè ngêi
cÇn cã viÖc lµm(gåm sè d«i ra sau khi x¾p xÕp l¹i lao ®éng vµ cha cã viÖc lµm
®Õn nay kho¶ng 7,5 triÖu ngêi).
( TrÝch trong cuèn t¹p chÝ ViÖt Nam & §«ng Nam ¸ ngµy nay tiÕn vµo
ASEAN sè 1/95).
Quan hÖ cña níc ta víi c¸c níc trªn thÕ giíi më réng h¬n bao giê hÕt. Kh¶
n¨ng gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chi vµ héi nhËp víi céng ®ång thÕ giíi t¨ng thªm. §ã
lµ thêi c¬ lín, cét mèc quan träng míi trong quan hÖ ViÖt Nam- ASEAN cã thÓ
diÓn ra vµo th¸ng 7- 1995, víi viÖc ViÖt Nam gia nhËp tæ chøc nµy. Nhng bèn
10
nguy c¬ mµ Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú( 1- 1994) nªu lªn cho
®Õn nay vÉn lµ nh÷ng th¸ch thøc lín; Nguy c¬ tôt hËu xa h¬n vÒ kinh tÕ so víi
nhiÒu níc trong khu vùc vÉn lµ th¸ch thøc to lín vµ gay g¾t do ®iÓm xuÊt ph¸t
cña ta qu¸ thÊp, l¹i ph¶i ®i lªn trong m«i trêng c¹nh tranh quyÕt liÖt. Cã nh÷ng
thÕ lùc vÉn tiÕp tôc mu toan diÔn biÕn hoµ b×nh, d©n chñ hßng can thiÖp vµo néi
bé níc ta. T×nh h×nh khu vùc Ch©u ¸- Th¸i B×nh D¬ng vµ BiÓn §«ng cßn diÔn
biÕn phøc t¹p. TÖ quan liªu, tham nhòng vµ suy tho¸i vÒ phÈm chÊt, ®¹o ®øc
cña mét bé phËn §¶ng viªn lµm cho bé m¸y §¶ng vµ Nhµ níc suy yÕu, lßng
tin cña nh©n d©n ®èi víi §¶ng, c¸c chñ chÝnh s¸ch cña Nhµ níc bÞ thi hµnh sai
lÖch dÉn tíi chÖch híng; ®ã lµ m¶nh ®Êt thuËt lîi cho diÔn biÕn hoµ b×nh.
ThuËn lîi vµ khã kh¨n, thêi c¬ vµ nguy c¬ ®an xen nhau. Chóng ta chñ n¾m
thêi c¬,v¬n lªn ph¸t triÓn nhanh vµ v÷ng ch¾c,t¹o ra thÕ vµ lùc míi;®ång thêi
lu«n lu«n tØnh t¸o, kiªn quyÕt ®Èy lïi vµ kh¾c phôc c¸c nguy c¬, kÓ c¶ nguy c¬
míi n¶y sinh, b¶o ®¶m ph¸t triÓn ®óng híng.
Trong cuéc häp ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII nªu ra híng phÊn ®Êu ®Õn
n¨m 2000 lµ bíc rÊt quan träng cña thêi kú ph¸t triÓn míi- ®Èy m¹nh c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. NhiÖm vô cña nh©n d©n lµ tËp trung mäi lùc
lîng, tranh thñ thêi c¬, vît qua thö th¸ch, ®Èy m¹nh c«ng cuéc ®æi míi mét
c¸ch toµn diÖnvµ ®ång bé, tiÕp tôc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, vËn
hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng
XHCN,phÊn ®Êu ®¹t vµ vît môc tiªu ®îc ®Ò ra trong ChiÕn lîc æn ®Þnh vµ ph¸t
triÓn kinh tÕ - x· héi ®Õn n¨m 2000: t¨ng trëng kinh tÕ nhanh, hiÖu qu¶ cao vµ
bÒn v÷ng ®i ®«i víi gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc vÒ x· héi, b¶o ®¶m an
ninh, quèc phßng, c¶i thiÖn ®êi sèng cña nh©n d©n, n©ng cao tÝch luü tõ néi bé
nÒn kinh tÕ, t¹o tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c cho bíc ph¸t triÓn cao h¬n vµo ®Çu thÕ kû
sau. Chó ý, ph¸t triÓn vµ ph¸t huy tèt tiÒm lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ; lùa chän
vµ lµm chñ c¸c lo¹i h×nh c«ng nghÖ nhËp vµ tÝch cùc chuÈn bÞ cho bíc ph¸t
triÓn cao h¬n ë giai ®o¹n sau. Tèc ®é ®æi míi c«ng nghÖ ®¹t 10% n¨m trë lªn.
§æi míi c¨n b¶n tæ chøc, qu¶n lý vµ n©ng cao hiÖu qu¶ khu vùc doanh
nghiÖp Nhµ níc. Ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt trùc tiÕp gi÷a c¸c
doanh nghiÖp Nhµ níc víi nhau, gi÷a kinh tÕ Nhµ níc víi kinh tÕ hîp t¸c, kinh
tÕ t b¶n t nh©n, c¸ thÓ vµ c¸c c«ng ty níc ngoµi. T¹o viÖc lµm nhiÒu h¬n sè lao
®éng t¨ng thªm h»ng n¨m, gi¶m ®¸ng kÓ thÊt nghiÖp; xo¸ ®ãi, tiÕp tôc gi¶m
nghÌo. C¶i thiÖn ®iÒu kiÖn ¨n, ë, häc hµnh, ch÷a bÖnh, ®i l¹i, n©ng cao hëng
thô v¨n ho¸ cña nh©n d©n, ®Æc biÖt c¸c vïng n«ng th«n, miÒn nói. Tíi n¨m
2000, nhÞp ®é t¨ng d©n sè díi 1,8%. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng suy dinh dìng nÆng
11
ë trÎ em díi 5 tuæi. Thanh to¸n n¹n mï ch÷ cho ngêi trong ®é tuæi 15-35, phæ
cËp gi¸o dôc tiÓu häc, t¨ng tØ lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o lªn 22-25%. Ng¨n chÆn
t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng. §Èy lïi tiªu cùc vµ c¸c tÖ n¹n x· héi. Gi÷ v÷ng
sù æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn.
Cñng cè quèc phßng, gi÷ v÷ng an ninh.Më réng quan hÖ ®èi ngo¹i, chñ
®éng tham gia c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc, cñng cè vµ n©ng cao vÞ thÕ cña
níc ta trªn trêng quèc tÕ.
3. §Þnh híng ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc chñ yÕu:
3.1 Ph¸t triÓn vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸:
Gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ ®i ®«i víi më réng hîp t¸c quèc tÕ, ®a ph¬ng ho¸, ®a
d¹ng ho¸ quan hÖ ®èi ngo¹i. Dùa vµo nguån lùc trong níc lµ chÝnh ®i ®«i víi
tranh thñ tèi ®a nguån lùc bªn ngoµi.X©y dùng mét nÒn kinh tÕ më, héi nhËp
víi khu vùc vµ thÕ giíi, híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu b»ng nh÷ng s¶n phÈm trong
níc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ sù nghiÖp cña toµn
d©n, cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã kinh tÕ Nhµ níc lµ chñ ®¹o. LÊy viÖc
ph¸t huy nguån lùc con ngêi lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn
v÷ng. §éng viªn toµn d©n cÇn kiÖm x©y dùng ®Êt níc, kh«ng t¨ng tÝch luü cho
®Çu t ph¸t triÓn. Khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ ®éng lùc cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸. KÕt hîp c«ng nghÖ truyÒn thèng víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i: tranh thñ ®i
nhanh vµo hiÖn ®¹i ë nh÷ng kh©u quyÕt ®Þnh.
LÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ- x· héi lµm tiªu chuÈn c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh ph¬ng ¸n
ph¸t triÓn, lùa chän ph¬ng ¸n ®Çu t vµ c«ng nghÖ. §Çu t chiÒu s©u ®Ó khai th¸c
tèi ®a n¨ng lùc s¶n xuÊt hiÖn cã. Trong ph¸t triÓn míi, u tiªn quy m« võa vµ
nhá, c«ng nghÖ tiªn tiÕn, t¹o nhiÒu viÖc lµm, thu håi vèn nhanh; ®ång thêi x©y
dùng mét sè c«ng tr×nh quy m« lín thËt cÇn thiÕt vµ cã hiÖu qu¶. T¹o ra nh÷ng
mòi nhän trong tõng bíc ph¸t triÓn.
Néi dung c¬ b¶n cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸:
3.12 C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n:
Ph¸t triÓn toµn diÖn n«ng, l©m, ng nghiÖp, h×nh thµnh c¸c vïng tËp trung
chuyªn canh, cã c¬ cÊu hîp lý vÒ c©y trång, vËt nu«i, cã s¶n phÈm hµng ho¸
nhiÒu vÒ sè lîng, tèt vÒ chÊt lîng, ®¶m b¶o an toµn vÒ l¬ng thùc trong x· héi,
®¸p øng øng ®îc yªu cÇu cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ thÞ trêng trong, ngoµi níc. Thùc hiÖn thuû lîi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, c¬ giíi ho¸, sinh häc ho¸…
Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n víi c«ng nghÖ ngµy cµng
cao, ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ, lµng nghÒ truyÒn thèng vµ c¸c ngµnh nghÒ míi
12
bao gåm tiÓu, thñ c«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng, hµng xuÊt
khÈu, c«ng nghiÖp khai th¸c vµ chÕ biÕn c¸c nguån nguyªn liÖu phi n«ng
nghiÖp, c¸c lo¹i h×nh dÞch vô phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh©n d©n. X©y dùng
kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ vµ x· héi, tõng bíc tõng bíc h×nh thµnh n«ng th«n míi
v¨n minh, hiÖn ®¹i. Hoµn thµnh c¬ b¶n viÖc giao ®Êt, kho¸n rõng cho hé n«ng
d©n. §iÒu chØnh viÖc ph©n bæ vèn vµ huy ®éng thªm nhiÒu nguån vèn cho ph¸t
triÓn n«ng, l©m, ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n. Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch
vµ trî gióp n«ng d©n trong x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, chuyÓn giao c«ng nghÖ,
gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n vÒ vèn, vÒ gi¸ c¶ vËt t n«ng nghiÖp vµ hµng n«ng s¶n,
vÒ thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm…
3.13 Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp:
¦u tiªn c¸c ngµnh chÕ biÕn l¬ng thùc- thùc phÈm, s¶n xuÊt hµng tiªu dïng,
hµng xuÊt khÈu, c«ng nghiÖp ®iÖn tö vµ c«ng nghÖ th«ng tin.Ph¸t triÓn cã chän
läc mét sè c¬ s¬ c«ng nghiÖp nÆng( n¨ng lîng- nhiªn liÖu, vËt liÖu x©y dùng,
c¬ khÝ chÕ t¹o, ®ãng vµ söa tµu thuû, luyÖn kim, ho¸ chÊt), t¨ng thªm n¨ng lùc
s¶n xuÊt t¬ng øng víi yªu cÇu t¨ng trëng kinh tÕ, n©ng cao kh¶ n¨ng ®éc lËp tù
chi vÒ kinh tÕ vµ quèc phßng. KÕt hîp kinh tÕ víi quèc phßng, x©y dùng vµ
ph¸t triÓn c«ng nghiÖp quèc phßng nh»m ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu cÇn
thiÕt trong tõng thêi kú.
C¶i t¹o c¸c khu c«ng nghiÖp hiÖn cã vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng vµ c«ng nghÖ s¶n
xuÊt. X©y dùng míi mét sè khu c«ng nghiÖp, ph©n bè réng trªn c¸c vïng.
3.14 X©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng:
Kh¾c phôc t×nh tr¹ng xuèng cÊp cña hÖ thèng giao th«ng hiÖn cã; kh«i
phôc, n©ng cÊp vµ më thªm mét sè tuyÕn giao th«ng träng yÕu, kÕt hîp giao
th«ng thuû lîi, tËn dông giao th«ng ®êng thuû; më thªm ®êng ®Õn c¸c vïng
s©u, vïng xa; c¶i thiÖn giao th«ng ë c¸c thµnh phè lín. C¶i t¹o, n©ng cÊp mét
sè c¶ng s«ng, c¶ng biÓn, s©n bay; x©y dùng dÇn c¶ng biÓn níc s©u.
TiÕp tôc ph¸t triÓn vµ hiÖn ®¹i ho¸ m¹ng th«ng tin liªn l¹c ®iÖn tho¹i ®Õn hÇu
hÕt c¸c x·. ph¸t triÓn nguån ®iÖn; c¶i t¹o vµ më réng líi ®iÖn ®¸p øng nhu cÇu
vµ cung cÊp ®iÖn æn ®Þnh. C¶i thiÖn viÖc cÊp tho¸t níc ë ®« thÞ, thªm nguån níc s¹ch cho n«ng th«n.
T¨ng ®Çu t cho kÕt cÊu h¹ tÇng x· héi ( gi¸o dôc, y tÕ, khoa häc, v¨n ho¸th«ng tin, thÓ thao…).
3.15 Ph¸t triÓn nhanh du lich, c¸c dÞch vô:
13
Hµng kh«ng, hµng h¶i, bu chÝnh- viÔn th«ng, th¬ng m¹i, vËt t¶i, tµi chÝnh,
ng©n hµng, kiÓm to¸n, b¶o hiÓm, c«ng nghÖ, ph¸p lý, th«ng tin… vµ c¸c dÞch vô
phôc cuéc sèng nh©n d©n.
Tõng bíc ®a níc ta trë thµnh mét trung t©m du lÞch, th¬ng m¹i- dÞch vô cã
tÇm cì trong khu vùc.
3.16 Ph¸t triÓn hîp lý c¸c vïng l·nh thæ:
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ l·nh thæ trªn c¬ së khai th¸c triÖt ®Ó c¸c lîi thÕ,
tiÒm n¨ng cña tõng vïng, liªn kÕt hç trî nhau, lµm cho tÊt c¶ vïng ®Òu ph¸t
triÓn.
§Çu t ë møc cÇn thiÕt cho c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t
triÓn cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Dµnh nguån lùc thÝch ®¸ng cho viÖc gi¶i quyÕt
nh÷ng nhu cÇu cÊp b¸ch, ®Æc biÖt lµ c¸c vïng cao, biªn giíi, h¶i ®¶o, vïng
®ång bµo d©n téc Ýt ngêi, vïng s©u, vïng c¨n cø c¸ch m¹ng cã bíc tiÕn nhanh
h¬n, dÇn dÇn gi¶m bít sù chªnh lÖch qu¸ lín vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ- x·
héi gi÷a c¸c vïng, coi ®©y lµ träng t©m chØ ®¹o c¸c ngµnh, c¸c cÊp. §Æc biÖt
quan t©m ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn, kÕt víi an ninh- quèc phßng.
Tõng bíc h×nh thµnh m¹ng líi ®« thÞ hîp lý, tr¸nh kh«ng t¹o thµnh c¸c siªu
®« thÞ. T¨ng cêng c«ng t¸c quy ho¹ch vµ qu¶n lý ®« thÞ.
3.17 Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i:
§Èy m¹nh xuÊt khÈu, coi xuÊt khÈu lµ híng u tiªn vµ lµ träng ®iÓm cña kinh
tÕ ®èi ngo¹i.T¹o thªm c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. N©ng søc c¹nh tranh
trªn thÞ trêng. Gi¶m tØ träng s¶n phÈm th« vµ s¬ chÕ, t¨ng tØ träng s¶n phÈm chÕ
biÕn s©u vµ tinh trong hµng xuÊt khÈu. N©ng cao tØ träng phÇn gi¸ trÞ gia t¨ng
trong gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu.Gi¶m dÇn nhËp siªu, u tiªn viÖc nhËp khÈu ®Ó ph¸t
triÓn s¶n xuÊt phôc vô xuÊt khÈu, h¹n chÕ nhËp nh÷ng hµng tiªu dïng cha thiÕt
yÕu. Cã chÝnh s¸ch b¶o hé hîp lý hµng s¶n xuÊt trong níc. §iÒu chØnh c¬ cÊu
thÞ trêng ®Ó võa héi nhËp khu vùc võa héi nhËp toµn cÇu, xö lý ®óng ®¾n lîi Ých
gi÷a ta vµ ®èi t¸c.
Chñ ®éng tham gia céng ®ång th¬ng m¹i thÕ giíi, c¸c diÔn ®µn, c¸c tæ chøc,
c¸c ®Þnh chÕ quèc tÕ mét c¸ch cã chän läc, víi bíc ®i thÝch hîp.
ViÖc sö dông vèn vay vµ thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ph¶i theo quy
ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnhvµ vïng l·nh thæ, ®¶m b¶o thùc hiÖn môc
tiªu, nhiÖm vô ®· ®Ò ra. C¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n, t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ. Lµm
râ vµ thùc hiÖn ®óng tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n cña c¬ quan qu¶n lý nî níc
ngoµi, cña ngêi ®i vay vµ ngêi sö dông vèn vay.
14
3.21. Thùc hiÖn nh÷ng chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch sau ®©y ®æi víi tõng thµnh
phÇn kinh tÕ:
TiÕp tôc ®æi míi vµ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ kinh tÕ Nhµ níc ®Ó lµm tèt vai trß
chñ ®¹o: lµm ®ßn bÈy ®Èy nhanh t¨ng trëng kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò
x· héi; më ®êng, híng dÉn, hç trî c¸c thµnh phÇn kh¸c cïng ph¸t triÓn; lµm
lùc lîng vËt chÊt ®Ó Nhµ níc ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý m«; t¹o nÒn t¶ng cho chÕ ®é
x· héi míi. TËp trung nguån lùc ph¸t triÓn kinh tÕ Nhµ níc trong lÜnh vùc träng
yÕu nh kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ, x· héi, hÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng, b¶o hiÓm,
nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt vµ th¬ng m¹i, dÞch vô quan träng, mét sè doanh nghiÖp
thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô cã quan hÖ ®Õn quèc phßng- an ninh. Doanh nghiÖp
Nhµ níc cã chung cã quy m« võa vµ lín, c«ng nghÖ tiÕn bé, kinh cã hiÖu qu¶,
t¹o nguån thu lín cho ng©n s¸ch.
LÊy suÊt sinh lêi trªn vèn lµm mét trong nh÷ng tiªu chuÈn chñ yÕu ®¸nh gi¸
hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp kinh doanh. TriÓn khai tÝch cùc vµ vùng ch¾c viÖc
cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ níc ®Ó huy ®éng thªm vèn, t¹o thªm ®éng lùc
thóc ®Èy doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶, vèn huy ®éng ®îc ph¶i dïng ®Ó ®Çu
t më réng s¶n xuÊt kinh doanh. Tæ chøc hîp lý c¸c tæng c«ng ty, b¶o ®¶m võa
tr¸ch ph©n t¸n lùc lîng, võa chèng ®éc quyÒn hoÆc trë thµnh cÊp hµnh chÝnh
trung gian.
3.22 Kinh tÕ hîp t¸c mµ nßng cèt lµ c¸c hîp t¸c x·:
Lµ h×nh thøc liªn kÕt tù nguyÖn cña nh÷ng ngêi lao ®éng nh»m kÕt hîp søc
m¹nh cña tõng thµnh viªn víi søc m¹nh tËp thÓ ®Ó gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ h¬n
nh÷ng vÊn ®Ò s¶n xuÊt, kinh doanh vµ ®êi sèng.
Hîp t¸c x· ®îc tæ chøc trªn c¬ së ®ãng gãp cæ phÇn vµ sù tham gia lao ®éng
trùc tiÕp cña x· viªn, ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ theo cæ phÇn, mçi
thµnh viªn cã quyÒn nh nhau ®èi víi c«ng viÖc chung.
T¨ng cêng l·nh ®¹o, chØ ®¹o vµ cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, u ®·i, gióp ®ì
kinh tÕ hîp t¸c ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶. Thùc hiÖn tèt luËt hîp t¸c x·.
3.23 Kinh tÕ t b¶n Nhµ níc:
Bao gåm c¸c h×nh thøc hîp t¸c liªn doanh gi÷a kinh tÕ Nhµ níc víi t b¶n t
nh©n trong níc vµ hîp t¸c liªn doanh gi÷a kinh tÕ Nhµ níc víi t b¶n níc ngoµi.
Kinh tÕ t b¶n Nhµ níc cã vai trß quan träng trong viÖc ®éng viªn tiÒm n¨ng to
lín vÒ vèn, c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng tæ chøc qu¶n lý… cña c¸c Nhµ t b¶n v× lîi Ých
cña b¶n th©n hä, còng nh cña c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt níc.
15
C¶i thiÖn m«i trêng ®Çu t vµ n©ng cao n¨ng qu¶n lý ®Ó thu hót cã hiÖu qu¶
vèn ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi. B¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cña ngêi lao ®éng
trong c¸c xÝ nghiÖp hîp t¸c, liªn doanh.
3.24 Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ:
Cã vÞ trÝ quan träng, l©u dµi. Gióp ®ì kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ nh÷ng khã
kh¨n vÒ vèn, vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, vÒ thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm. Híng
dÉn kinh tÕ c¸ thÓ,tiÓu chñ v× lîi Ých thiÕt th©n vµ nhu cÇu ph¸t triÓn cña s¶n
xuÊt, tõng bíc ®i vµo hîp t¸c lµm ¨n mét c¸ch tù nguyÖn.
3.25 Kinh tÕ t b¶n t nh©n:
Cã kh¶ n¨ng gãp phÇn x©y dùng ®Êt níc. KhuyÕn khÝch t b¶n t nh©n ®Çu t
vµo s¶n xuÊt, yªn t©m lµm ¨n l©u dµi; b¶o hé quyÒn së h÷u vµ lîi Ých hîp ph¸p,
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®i ®«i víi t¨ng cêng qu¶n lý, híng dÉn lµm ¨n ®óng
ph¸p luËt, cã lîi cho quèc kÕ d©n sinh.
4 TiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ:
4.1 T¹o lËp ®ång bé c¸c yÕu tè cña thÞ trêng:
Ph¸t triÓn m¹nh thÞ trêng hµng ho¸ vµ dÞch vô. Më réng thÞ trêng, thùc hiÖn
giao lu hµng ho¸ th«ng suèt trong c¶ níc. Ph¸t triÓn thÞ trêng c«ng nghÖ, c¸c
dÞch vô th«ng tin, t vÊn, tiÕp thÞ, ph¸p lý,tµi chÝnh, ng©n hµng, b¶o hiÓm, b¶o
l·nh…Kh¾c phôc t×nh tr¹ng kinh doanh tr¸i phÐp trèn thuÕ, h¹n chÕ ®é quyÒn
kinh doanh, duy tr× ®Æc quyÒn, ®Æc lîi, lòng ®o¹n thÞ trêng; kh¾c phôc t×nh
tr¹ng bu«ng láng thÞ trêng n«ng th«n, miÒn nói.
Tæ chøc qu¶n lý vµ híng dÉn tèt viÖc thuª mín vµ sö dông lao ®éng, t¹o
thªm chç lµm viÖc, tù t¹o viÖc lµm, tæ chøc tèt dÞch vô giíi thiÖu viÖc lµm vµ
®µo t¹o nghÒ. B¶o hé quyÒn lîi vµ an toµn lao ®éng, gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ
gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng.
Qu¶n lý chÆt chÏ ®Êt ®ai vµ thÞ trêng bÊt ®éng s¶n. §Êt ®ai thuéc së h÷u
toµn d©n, kh«ng ®îc t nh©n ho¸, kh«ng cho phÐp bu«n b¸n,trao ®æi bÊt hîp
ph¸p g©y mÊt æn ®Þnh vÒ kinh tÕ. Thùc hiÖn ®óng LuËt ®Êt ®ai; bæ sung hoµn
chØnh hÖ thèng ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch vÒ luËt ®Êt ®ai.
X©y dùng thÞ trêng vèn , tõng bíc h×nh thµnh thÞ trêng chøng kho¸n; thu hót
vèn qua ng©n hµng vµ c¸c c«ng ty tµi chÝnh ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cho vay vµ ®Çu
ph¸t triÓn.
4.12 Hoµn chØnh hÖ thèng luËt ph¸p vÒ kinh tÕ:
Ban hµnh mét sè luËt míi vµ söa ®æi, bæ sung mét sè luËt vµ ph¸p lÖnh hiÖn
hµnh ®Ó tiÕp tôc thÓ chÕ ho¸ C¬ng lÜnh, ChiÕn lîc vµ chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña
§¶ng, h×nh thµnh khu«n khæ ph¸p lý ®ång bé, cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng kinh tÕ.
16
4.13 TiÕp tôc ®æi míi c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸:
KÕ ho¹ch Nhµ níc ph¶i qu¸n triÖt ®êng nèi, chñ tr¬ng cña §¶ng ®Ó ®a ra mét
hÖ thèng c¸c môc tiªu vÜ m«, x¸c ®Þnh tèc ®é ph¸t triÓn, c¬ cÊu vµ c¸c c©n ®èi
lín, c¸c chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p ®Ó dÉn d¾t nÒn kinh tÕ theo ®Þnh híng kÕ
ho¹ch.TËp trung søc x©y dùng chiÕn lîc vµ quy ho¹ch ph¸t triÓn, ch¬ng tr×nh
vµ dù ¸n lín cho c¶ níc vµ cho tõng ngµnh, tõng vïng, tõng lÜnh vùc.
4.14 §æi míi c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ, gi¸ c¶:
ChÝnh s¸ch tµi chÝnh nh»m môc tiªu thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn; huy ®éng
vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc; t¨ng tÝch luü ®Ó t¹o vèn cho ®Çu t ph¸t
triÓn; ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu chi thêng xuyªn thËt sù cÇn thiÕt, cÊp b¸ch; b¶o
®¶m qu¶n lý thèng nhÊt nÒn hµnh chÝnh quèc gia; gi¶m béi chi ng©n s¸ch, gãp
phÇn khèng chÕ vµ kiÓm so¸t l¹m ph¸t. Xö lý ®óng ®¾n c¸c mèi quan hÖ: tÝch
luü vµ tiªu dïng; tµi chÝnh doanh nghiÖp vµ tµi chÝnh d©n c; ng©n s¸ch trung ¬ng vµ ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng; chi thêng xuyªn vµ chi ®Çu t ph¸t triÓn, chi b¶o
®¶m quèc phßng- an ninh; huy ®éng vèn trong níc vµ vèn bªn ngoµi; vay vµ tr¶
nî…§Ó t¹o vèn ®Çu t vµ ph¸t triÓn ph¶i lµm ¨n cã hiÖu qu¶, ph¸t triÓn kinh tÕ,
thùc hµnh tiÕt kiÖm triÖt ®Ó trong Nhµ níc ,trong s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiªu
dïng cña d©n c. Thùc hiÖn chÆt chÏ chÕ ®é kÕ to¸n, kiÓm to¸n vµ chÕ ®é kiÓm
tra, thanh tra tµi chÝnh.
ChuyÓn m¹nh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng ng©n hµng phï hîp víi c¬ chÕ
thÞ trêng, gãp phÇn æn ®Þnh søc mua cña ®ång ViÖt Nam, huy ®éng vµ cho vay
vèn cã hiÖu qu¶…Cã chÝnh s¸ch tØ gi¸ hèi ®o¸i vµ qu¶n lý ngo¹i hèi hîp lý thóc
®Èy xuÊt khÈu vµ ®iÒu tiÕt ®îc nhËp khÈu, tõng bíc lµm cho ®ång ViÖt Nam cã
gi¸ trÞ chuyÓn ®æi ®Çy ®ñ vµ lµ ph¬ng tiÖn lu th«ng duy nhÊt trong níc.
TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng gi¸ c¶ vµ ®æi míi c«ng t¸c qu¶n lý gi¸.
4.2 Ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o:
4.21 Khoa häc vµ c«ng nghÖ:
Ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ cña níc ta trong giai ®o¹n tíi cÇn tËp trung
vµo c¸c ph¬ng híng chñ yÕu sau ®©y:
-VËn dông s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn häc thuyÕt M¸c- Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ
Minh; ph¸t triÓn vµ kÕt hîp chÆt chÏ c¸c ngµnh khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n,
khoa häc tù nhiªn vµ c«ng nghÖ…§Èy m¹nh nghiªn cøu øng dông c¸c thµnh
tùu khoa häc tù nhiªn vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong tÊt c¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt
kinh doanh, dÞch vô, qu¶n lý vµ quèc phßng- an ninh.
N¾m b¾t c¸c c«ng nghÖ cao nh c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc,
c«ng nghÖ vËt liÖu míi, nh÷ng c«ng nghÖ míi trong chÕ t¹o m¸y… ®Ó cã thÓ ®i
17
nhanh vµo hiÖn ®¹i ë nh÷ng kh©u quyÕt ®Þnh. §¸nh gi¸ chÝnh x¸c tµi nguyªn
quèc gia, tõ ®ã ®Ò xuÊt mét chiÕn lîc ®óng ®¾n vÒ khai th¸c, sö dông, b¶o vÖ
tµi nguyªn. ¦u tiªn c¸c c«ng nghÖ s¹ch, tèn Ýt nguyªn, nhiªn liÖu. §Ò xuÊt c¸c
ph¬ng ph¸p khoa häc vµ øng dông c¸c ph¬ng tiÖn kü thuËt ®Ó h¹n chÕ hËu qu¶
thiªn tai.
X©y dùng tiÒm lùc nh»m ph¸t triÓn mét nÒn khoa häc vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn.
§Èy m¹nh c¸c h×nh thøc ®µo t¹o c¸n bé khoa häc ë trong vµ ngoµi níc. GÊp rót
®µo t¹o chuyªn gia ®Çu ®µn. Sö dông cã hiÖu qu¶ ®éi ngò c¸n bé trÎ cho c¸c c¬
quan nghiªn cøu triÓn khai, c¸c trêng ®¹i häc. Ph¸t huy sù t×m tßi, s¸ng t¹o
trong nghiªn cøu, ®ång thêi ®Ò cao tr¸ch nhiÖm x· héi cña nh÷ng ngêi lµm
c«ng t¸c khoa häc vµ c«ng nghÖ ®èi víi ®Êt níc. Thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp,
nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp lín cña Nhµ níc ®æi míi c«ng nghÖ, thu hót lùc lîng
nghiªn cøu-triÓn khai vÒ c¸c doanh nghiÖp. Cã chÝnh s¸ch b¶o hé quyÒn së h÷u
trÝ tuÖ, u ®·i nh©n tµi cã cèng hiÕn quan träng, khuyÕn khÝch c¸n bé khoa häc
lµm viÖc ë vïng s©u, vïng xa. X©y dùng quü tÝn dông vµ ng©n hµng ®Çu t ph¸t
triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ, quyÕt t©m ®a níc ta ra khái nghÌo nµn vµ l¹c hËu
b»ng khoa häc c«ng nghÖ.
4.22 Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o:
Cïng víi khoa häc vµ c«ng nghÖ, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu
nh»m n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n lùc, båi dìng nh©n tµi. Coi träng c¶ ba
mÆt: më réng quy m«, n©ng cao chÊt lîng vµ ph¸t huy hiÖu qu¶. Ph¬ng híng
chung cña lÜnh vùc gi¸o dôc, ®µo t¹o trong 5 n¨m tíi lµ ph¸t triÓn nguån nh©n
lùc ®¸p øng yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng yÕu
kÐm trong gi¸o dôc vµ ®µo t¹o; b¶o ®¶m ®¹i bé phËn trÎ em 5 tuæi ®îc hëng
ch¬ng tr×nh gi¸o dôc mÇm non, thanh to¸n n¹n mï ch÷ nh÷ng ngêi trong ®é
tuæi tõ 15 ®Õn 35, c¬ b¶n hoµn thµnh phæ cËp tiÓu häc trong c¶ níc. Cã chÝnh
s¸ch b¶o ®¶m cho con em c¸c gia ®×nh diÖn chÝnh s¸ch, gia ®×nh nghÌo ®îc ®i
häc, ®éng viªn gióp ®ì nh÷ng häc sinh giái, cã nhiÒu triÓn väng. X©y dùng hÖ
thèng nh÷ng trêng träng ®iÓm, trung t©m chÊt lîng cao ë c¸c bËc häc. Coi
träng viÖc d¹y ngo¹i ng÷ vµ tin häc tõ cÊp phæ th«ng. Më thªm c¸c trêng phæ
th«ng néi tró ë nh÷ng vïng khã kh¨n, vïng ®ång bµo thiÓu sè. Coi träng gi¸o
dôc gia ®×nh.
§æi míi hÖ thèng gi¸o dôc chuyªn nghiÖp vµ ®¹i häc, kÕt hîp ®µo t¹o víi
nghiªn cøu, t¹o nguån nh©n lùc ®ñ kh¶ n¨ng tiÕp nhËn c«ng nghÖ tiªn tiÕn.
Ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc gi¸o dôc tõ xa. Më réng hÖ thèng c¸c trêng líp d¹y
nghÒ vµ ®µo t¹o c«ng nh©n lµnh nghÒ, n©ng tØ lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o tõ 10%
18
hiÖn nay lªn kho¶ng 22- 25%. N©ng cao kiÕn thøc v¨n ho¸, nghÒ nghiÖp cho
phô n÷; båi dìng lùc lîng c¸c bé n÷. T¨ng cêng gi¸o dôc c«ng d©n, gi¸o dôc
lßng yªu níc, chñ nghÜa M¸c- Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh, gi¸o dôc ®¹o ®øc
vµ nh©n v¨n, lÞch sö d©n téc vµ b¶n s¾c d©n téc. Ng¨n chÆn vµ xö lý nghiªm
nh÷ng tiªu cùc trong gi¶ng d¹y, häc tËp, thi cö vµ cÊp v¨n b»ng, chøng chØ.
N©ng dÇn tØ träng chi ng©n s¸ch cho gi¸o dôc, ®µo t¹o. §Èy m¹nh hîp t¸c quèc
tÕ trong gi¸o dôc, ®µo t¹o. Ph¸t huy tr¸ch nhiÖm cña c¸c cÊp uû ®¶ng, c¸c cÊp
chÝnh quyÒn, ®oµn thÓ, c¸c doanh nghiÖp ®èi víi sù nghiÖp gi¸o dôc, ®µo t¹o.
4.3 X©y dùng nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc:
V¨n ho¸ lµ nÒn t¶ng tinh thÇn cña x· héi, võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc
thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi.Mäi ho¹t ®éng v¨n ho¸, v¨n nghÖ ph¶i
nh»m x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc, x©y
dùng con ngêi ViÖt Nam vÒ t tëng, ®¹o døc, t©m hån, t×nh c¶m, lèi sèng, x©y
dùng mét m«i trêng v¨n ho¸ lµnh m¹nh cho sù ph¸t triÓn x· héi.
KÕ thõa vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn, ®¹o ®øc vµ thÈm mü,c¸c di s¶n v¨n
ho¸, nghÖ thuËt cña d©n téc. B¶o tån vµ t«n t¹o c¸c di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸ vµ
danh lam th¾ng c¶nh cña ®Êt níc. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng vµ më réng
giao lu quèc tÕ, ph¶i ®Æc biÖt quan t©m g×n gi÷ vµ n©ng cao b¶n s¾c v¨n ho¸
d©n téc,kÕ thõa vµ ph¸t huy truyÒn thèng ®¹o ®øc, tËp qu¸n tèt ®Ñp vµ lßng tù
hµo d©n téc. TiÕp thu tinh hoa cña c¸c d©n téc trªn thÕ giíi, lµm giµu ®Ñp thªm
nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam. Cñng cè, t¨ng cêng m¹ng líi v¨n ho¸ c¬ së. Qu¶n lý tèt
c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, v¨n nghÖ. N©ng cao hiÓu biÕt vµ hëng thô v¨n ho¸ cña
nh©n d©n ë mäi vïng ®Êt níc. Híng dÉn nh©n d©n vÒ nÕp sèng v¨n ho¸, v¨n
minh; chèng c¸c thñ tôc, mª tÝn dÞ ®oan.
Ph¸t triÓn ®i ®«i víi qu¶n lý tèt m¹ng líi th«ng tin, b¸o chÝ, xuÊt b¶n, ph¸t
thanh, truyÒn h×nh, ®iÖn ¶nh vµ c¸c h×nh thøc nghÖ thuËt kh¸c. Sím ho¹ch ®Þnh
mét chiÕn lîc quèc gia vÒ th«ng tin; coi träng viÖc n©ng cao chÊt lîng th«ng tin
®¹i chóng, tÝnh ch©n thËt, tÝnh chiÕn ®Êu vµ tÝnh ®a d¹ng cña th«ng tin; coi
träng viÖc ph¸t hiÖn vµ ®Ò cao c¸c nh©n tè míi ®ång thêi víi viÖc ph¸t hiÖn vµ
phª ph¸n c¸c hiÖn tîng tiªu cùc. T¨ng cêng c«ng t¸c th«ng tin ®èi ngo¹i.
KhuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy s¸ng t¸c v¨n häc, nghÖ thuËt ph¶n ¸nh
c¸c nh©n tè míi trong x· héi, cæ vò c¸i tèt, c¸i ®Ñp trong quan hÖ gi÷a con ngêi
víi con ngêi, gi÷a con ngêi víi x· héi, víi thiªn nhiªn, phª ph¸n c¸i sai, lªn ¸n
c¸i xÊu, c¸i ¸c, híng ch©n, thiÖn mü. Phæ biÕn kÞp thêi c¸c t¸c phÈm tèt, ®a c¸c
nh©n tè v¨n ho¸, tinh thÇn nh©n v¨n thÊm s©u vµo c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x·
19
héi, tõ c¸ch øng sö trong gia ®×nh, trêng häc, x· héi ®Õn c¸c ho¹t ®éng s¶n
xuÊt, kinh doanh, giao tiÕp…
X©y dùng v¨n ho¸ lµ nhiÖm vô chung cña toµn xa héi. Cã chÝnh s¸ch ®Çu t
®Ých ®¸ng cho v¨n ho¸, v¨n nghÖ. Ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, v¨n nghÖ
cña Nhµ níc, tËp thÓ vµ c¸ nh©n theo ®êng lèi cña §¶ng vµ sù qu¶n lý cña Nhµ
níc.
4.4 ChÝnh s¸ch gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò x· héi:
HÖ thèng chÝnh s¸ch x· héi ®îc ho¹ch ®Þnh trªn nh÷ng quan ®iÓm sau ®©y:
T¨ng trëng kinh tÕ ph¶i g¾n liÒn víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi ngay trong
tõng bíc vµ trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n
phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ chñ yÕu, ®ång thêi ph©n phèi
dùa trªn møc ®ãng gãp c¸c nguån lùc kh¸c vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ
ph©n phèi th«ng qua phóc lîi x· héi, ®i ®«i víi chÝnh s¸ch ®iÒu hîp lý, b¶o hé
quyÒn lîi cña ngêi lao ®éng.
Trong nh÷ng n¨m tríc m¾t, ph¶i gi¶i quyÕt tèt mét sè vÊn ®Ò x· héi sau ®©y:
- TËp trung søc t¹o viÖc lµm.
Ph¬ng híng quan träng nhÊt lµ Nhµ níc cïng toµn d©n ra søc ®Çu t ph¸t triÓn,
thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch vµ c¸c ch¬ng tr×nh kinh tÕ- x· héi. KhuyÕn khÝch mäi
thµnh phÇn kinh tÕ, t¹o nhiÒu viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. Mäi c«ng d©n ®Òu ®îc tù do hµnh nghÒ, thuª mín nh©n c«ng theo ph¸p luËt. Ph¸t triÓn dÞch vô lµm.
TiÕp tôc ph©n bè l¹i d©n c vµ lao ®éng trªn ®Þa bµn c¶ níc,t¨ng d©n c trªn c¸c
®Þa bµn cã tÝnh chiÕn lîc vÒ kinh tÕ, an ninh- quèc phßng. Më réng kinh tÕ ®èi
ngo¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng. Gi¸m tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vµ thiÕu
viÖc lµm ë n«ng th«n.
- Thùc hiÖn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®Òn ¬n ®¸p nghÜa, b¶o hiÓm x· héi vµ c¸c
ho¹t ®éng nh©n ®¹o, tõ thiÖn.
Thùc hiÖn tèt ch¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, nhÊt lµ ®èi víi vïng c¨n cø
c¸ch m¹ng, vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè. X©y dùng vµ ph¸t triÓn quü xo¸
®ãi gi¶m nghÌo b»ng nhiÒu nguån vèn trong vµ ngoµi níc; qu¶n lý chÆt chÏ,
®Çu t ®óng ®èi tîng vµ cã hiÖu qu¶. Më réng diÖn c¸c x· cã ®iÖn, cã ®êng, cã
trêng häc, cã tr¹m y tÕ, cã níc s¹ch…
Më réng phong trµo ®Òn ¬n ®¸p nghÜa, ch¨m sãc th¬ng binh, gia ®×nh liÖt sÜ.
Båi dìng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c con em nh÷ng ngêi cã c«ng víi c¸ch m¹ng
tiÕp nèi sù nghiÖp cña cha anh.
Thùc hiÖn vµ hoµn thiÖn chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi, b¶o ®¶m ®êi sèng ngêi nghØ
hu ®îc æn ®Þnh, tõng bíc ®îc c¶i thiÖn. X©y dùng LuËt b¶o hiÓm x· héi. §Èy
20
- Xem thêm -
.DOC 
27 
120 
144 
