tiÓu luËn triÕt
®Ò tµi
mèi quan hÖ gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng vËn dông vµo x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ
trêng ë níc ta
Gi¸o viªn híng dÉn:
Th¹c sÜ:
Häc sinh :
Líp :
1
tiÓu luËn triÕt
lêi nãi ®Çu
Trong lÞch sö kinh tÕ thÕ giíi, kinh tÕ thÞ trêng nh mét tÊt yÕu g¾n liÒn
víi sù tån t¹i cña mäi quèc gia , lµ con ®êng dÉn tíi giµu cã , v¨n minh. Nh©n
lo¹i ®· ®îc chøng kiÕn sù lín m¹nh cha tõng cã cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng
.Nã ®· t¹o ra lîng v« cïng lín hµng ho¸, dÞch vô vµ gãp phÇn ph¸t triÓn x·
héi. §iÒu ®ã cho thÊy tÝnh tÊt yÕu khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt
Nam. Thùc tÕ cho ta nhiÒu bµi häc kinh nghiÖm quÝ b¸u ,song víi ®iÒu kiÖn
kinh tÕ , x· héi, tù nhiªn riªng , sù vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng c¸i chung cña
kinh tÕ thÞ trêng vµo níc ta lµ rÊt cÇn thiÕt. Trong qu¸ tr×nh vËn dông ®ã, triÕt
häc M¸c-Lªnin , ®Æc biÖt lµ ph¹m trï triÕt häc c¸i chung ,c¸i riªng ®ãng vai
trß lµ kim chØ nam cho mäi ho¹t ®éng lý luËn vÒ kinh tÕ thÞ trêng.
§Ó gãp thªm mét tiÕng nãi ®ång t×nh víi ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ
trêng cña §¶ng t«i chän ®Ò tµi : Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¸i chung vµ
c¸i riªng ; VËn dông vµo x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam lµm
néi dung nghiªn cøu cña m×nh.
Hoµn thµnh tiÓu luËn nµy, t«i muèn mét lÇn n÷a còng cè thªm niÒm tin,ý
chÝ cña mäi ngêi vµo con ®êng x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt
Nam,nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
1.Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng theo quan niÖm cña triÕt
häc M¸c xÝt
1.1. Kh¸i niÖm c¸i chung ,c¸i riªng:
C¸i riªng: C¸i riªng lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ mét sù
vËt,mét hiÖn tîng, mét qu¸ tr×nh riªng lÎ nhÊt ®Þnh trong thÕ giíi kh¸ch
quan.VÝ dô nh ng«i nhµ , c¸i bµn, hiÖn tîng « nhiÔm m«i trêng , qu¸ tr×nh
nghiªn cøu thÞ trêng cña mét c«ng ty...
2
tiÓu luËn triÕt
Sù tån t¹i c¸ thÓ cña c¸i riªng cho thÊy nã chøa ®ùng trong b¶n th©n
nh÷ng thuéc tÝnh kh«ng lÆp l¹i trong c¸c cÊu tróc sù vËt kh¸c. TÝnh chÊt nµy
®îc diÔn ®¹t b»ng kh¸i niÖm c¸i ®¬n nhÊt. C¸i ®¬n nhÊt lµ mét ph¹m trï triÕt
häc dïng ®Ó chØ nh÷ng nÐt , nh÷ng mÆt , nh÷ng thuéc tÝnh chØ tån t¹i ë mét
kÕt cÊu vËt chÊt nhÊt ®Þnh vµ kh«ng lÆp l¹i ë kÕt cÊu vËt chÊt kh¸c.TÝnh c¸ch
cña mét con ngêi ,v©n tay, nÒn v¨n ho¸ cña mét d©n téc... lµ nh÷ng c¸i ®¬n
nhÊt. Nh vËy c¸i ®¬n nhÊt kh«ng ph¶i lµ mét sù v©t ,mét hiÖn tîng ®¬n lÎ mµ
nã tån t¹i trong c¸i riªng. Nã chØ lµ ®Æc trng cña c¸i riªng.
C¸i chung: C¸i chung lµ mét ph¹m trï triÕt häc dïng ®Ó chØ nh÷ng mÆt,
nh÷ng thuéc tÝnh, nh÷ng mèi liªn hÖ ®îc lÆp l¹i ë nhiÒu sù vËt hiÖn tîng qu¸
tr×nh riªng lÎ kh¸c nhau. VÝ dô c¸i chung cña ngêi ViÖt Nam lµ cã mét lßng
nång nµn yªu níc, c¸i chung cña chñ nghÜa t b¶n lµ bãc lét gi¸ trÞ thÆng d cña
c«ng nh©n lµm thuª , hay ngÉu nhiªn mêi b¹n ®¹t häc bæng cña trêng ®Òu
quª ë Thanh Ho¸...Ta cÇn ph©n biÖt c¸i chung b¶n chÊt vµ c¸i chung kh«ng
b¶n chÊt.
C¸i chung b¶n chÊt lµ c¸i chung qui ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña sù
vËt.Cßn c¸i chung kh«ng b¶n chÊt lµ c¸i chung thêng do sù ngÉu hîp mµ
cã.Ch¼ng h¹n c¸i chung b¶n chÊt víi ph¹m trï vËt chÊt cña chñ nghÜa duy vËt
M¸c-xit lµ vËt chÊt lu«n vËn ®éng...Nh vËy tÝnh lÆp l¹i lµ ®Æc trng cña c¸i
chung.TÝnh chÊt nµy cho thÊy nh÷ng mÆt ,nh÷ng mèi liªn hÖ c¬ b¶n chi phèi
nhiÒu qu¸ tr×nh vËt chÊt kh¸c nhau.Nã cho ta mét c¸ch nh×n sù vËt trong mèi
liªn hÖ qua lai,g¾n kÕt víi nhau.
.2. Quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng:
Ph¹m trï c¸i chung ,c¸i riªng ®îc bµn ®Õn nhiÒu trong triÕt häc ph¬ng
t©y thêi trung cæ.ph¸i duy thùc ®ång nhÊt thîng ®Õ vèi c¸i chung vµ nhÊn
m¹nh r»ng : ChØ cã c¸i chung míi tån t¹i ®éc lËp kh¸ch quan, lµ céi nguån s¶n
sinh ra c¸i riªng.Ph¸t triÓn ý tëng cña Plat«n vÒ ý niÖm, vµ cña Arirstote vÒ
''h×nh d¹ng thuÇn tuý'',c¸c ®¹i biÓu næi tiÕng cña trêng ph¸i nµy nh G.¥rigen¬
vµ Thomas d Aquincho r»ng chØ cã kh¸i niÖm phæ biÕn lµ tån t¹i thùc sù ,cã tríc c¸c sù vËt riªng biÖt. Chñ nghÜa duy danh l¹i cho r»ng chØ cã nh÷ng sù vËt
hiÖn tîng tån tËi riªng biÖt víi nh÷ng chÊt lîng riªng cña chóng míi lµ cã
thùc, cßn c¸c kh¸i niÖm chung (c¸i phæ biÕn) lµ s¶n phÈm cña t duy con ngêi.
Kh¾c phôc nhù¬c ®iÓm cña chñ nghÜa duy thùc vµ duy danh, t¸ch biÖt
c¸i riªng khái c¸i chung mét c¸ch trõu tîng vµ tuyÖt ®èi, chñ nghÜa duy vËt
biÖn chøng cho r»ng cã mét mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¸i chung vµ c¸i
3
tiÓu luËn triÕt
riªng. Chóng lµ hai mÆt ®èi lËp tån t¹i trong cïng mét sù vËt hiÖn t îng vµ sù
tån t¹i ®ã lµ kh¸ch quan .
C¸i riªng chØ tån t¹i trong mèi liªn hÖ dÉn ®Õn c¸i chung.Kh«ng cã c¸i
riªng nµo tån t¹i ®éc lËp, t¸ch biÖt. BÊt cø c¸i riªng nµo còng liªn hÖ víi c¸i
riªng kh¸c , còng n»m trong mèi liªn hÖ víi c¸i chung tæng thÓ. Thùc ra hai
mèi liªn hÖ nµy lµ mét v× suy cho cïng c¸i chung n»m trong nh÷ng c¸i
riªng , ®îc suy ra tõ nh÷ng c¸i riªng cïng lo¹i.
VÝ dô khi xem xÐt nguyªn nh©n biÓu t×nh cña c«ng nh©n ë mét c«ng ty
cã thÓ do c¸c nguyªn nh©n trùc tiÕp nh : ®Õn kú tr¶ l¬ng nhng kh«ng tr¶
thêi gian lao ®éng qu¸ dµi mµ tiÒn l¬ng kh«ng tho¶ ®¸ng...§ã lµ nh÷ng c¸i
riªng trong tõng ®iÒu kiÖn. Song ®»ng sau tÊt c¶ nh÷ng c¸i riªng ®ã lµ mét c¸i
chung b¶n chÊt ®Òu do t b¶n bãc lét gi¸ trÞ thÆng d cña c«ng nh©n.
Hay ®¬n gi¶n ta quan s¸t c¸c hiÖn tîng : qña t¸o r¬i , viªn phÊn r¬i tõ
trªn cao xuèng... C¸c hiÖn tîng nµy lµ nh÷ng hiÖn tîng riªng lÎ , lµ c¸i riªng.
Nhng chóng ®Òu cã mét mèi liªn hÖ chung lµ chiô t¸c ®éng cña lùc hót cña
tr¸i ®Êt.
Mèi liªn hÖ nµy ph¶i ch¨ng do c¸i riªng vèn dÜ bao hµm c¶ c¸ chung nã
chøa trong nã c¸i chung nªn cã mèi liªn hÖ nµy.
Ngîc l¹i, c¸i chung chØ tån t¹i trong c¸i riªng, th«ng qua c¸i riªng mµ
biÓu hiÖn sù tån t¹i.Kh«ng cã c¸i chung tån t¹i ®éc lËp ë ®©u ®ã. C¸i chung
chØ tån t¹i trong c¸i riªng. Bëi lÏ c¸i chung vèn dÜ chØ lµ nh÷ng mÆt, nh÷ng
thuéc tÝnh, nh÷ng ®Æc ®iÓm ®îc lÆp ®i ,lÆp l¹i ë nhiÒu kÕt cÊu sù vËt kh¸c
nhau. Nã kh«ng ph¶i lµ sù vËt ,hiÖn tîng hay qu¸ tr×nh. Ta chØ biÕt ®îc lùc
hót cña tr¸i ®Êt qua nh÷ng hiÖn tîng trong kh«ng gian thÊt ®Þnh.
PhÐp biÖn chøng cña c¸i chung vµ c¸i riªng nãi trªn cã thÓ thÊy râ trong
vÊn ®Ò lîi Ých kinh tÕ.
Lîi Ých kinh tÕ lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ
ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi.§ã lµ sù biÓu hiÖn mét c¸ch trùc tiÕp c¸c quan
hÖ x· héi.
Trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë níc ta hiÖn nay, lîi Ých kinh tÕ chØ
®îc biÓu hiÖn qua lîi Ých cña tõng thanh phÇn kinh tÕ , víi nh÷ng h×nh thøc së
h÷u kh¸c nhau ,®èi lËp nhau. V× vËy ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó võa b¶o ®¶m lîi Ých
toµn d©n ,võa kh«ng r¬i vµo triÖt tiªu lîi Ých chÝnh ®¸ng cña tõng c«ng d©n.
Trong ''ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Õn n¨m 2000'' , §¶ng ta ®· kh¼ng
®Þnh :ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ ,x· héi ®Æt con ngêi vµo vÞ trÝ trung t©m,gi¶i
phãng søc s¶n xuÊt, kh¬i dËy mäi tiÒm n¨ng cña mçi c¸ nh©n, mçi tËp thÓ lao
®éng vµ cña c¶ céng ®ång d©n téc, ®éng viªn vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ngêi
ViÖt Nam ph¸t huy ý chÝ tù lùc ,tù cêng , cÇn kiÖm x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ
4
tiÓu luËn triÕt
quèc, ra søc lµm giµu cho m×nh vµ cho ®Êt níc.Lîi Ých cña c¸ nh©n , tËp thÓ vµ
cña toµn x· héi g¾n bã h÷u c¬ víi nhau, trong ®ã lîi Ých c¸ nh©n lµ ®éng lùc
trùc tiÕp.
Ngoµi ra , bÊt cø c¸i riªng còng lu«n lu«n vËn ®éng , kh«ng cã c¸i
riªng nµo lµ vÜnh viÔn . Nã lu«n biÕn ®æi , chuyÓn ho¸ , ph¸t triÓn thµnh
nh÷ng c¸i riªng kh¸c . Sù chuyÓn ho¸ ®ã cø thÕ diÔn ra , kÕt qu¶ cña sù
chuyÓn ho¸ nµy lµ c¸c c¸i riªng ®Òu cã mèi liªn hÖ víi nhau . Cuèi cïng gi÷a
chóng cã nh÷ng c¸i chung nhÊt ®Þnh . Nh vËy , sù liªn hÖ gi÷a c¸c c¸i riªng
cßn do chÝnh qóa tr×nh vËn ®éng , ph¸t triÓn cña nã , do kh¶ n¨ng tù chuyÓn
ho¸ dÓ xÝch l¹i gÇn nhau h¬n . Nh÷ng c¸i riªng cïng lo¹i tù t×m thÊy nhau vµ
gi÷a chóng h×nh thµnh nªn mét c¸i chung quy luËt nµo ®ã.
Ch¼ng h¹n , ë nh÷ng n¨m ®Çu thËp niªn chÝn m¬i cña thÕ kØ XX , nÒn
kinh tÕ thÞ trêng níc ta cßn rÊt s¬ khai . C¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ cßn ë
d¹ng manh nha ,c¸c ph¹m trï cña kinh tÕ thÞ trêng cha râ rµng , sù kh¸c biÖt
gi÷a nÒn kinh tÕ thÞ trêng níc ta vµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng mét sè níc ph¸t triÓn
kh¸c rÊt s©u s¾c . Nhng mÊy n¨m gÇn ®©y , cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn
kinh tÕ thÕ giíi , chóng ta ®· tõng bíc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng cña ta
ph¸t triÓn hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng thÕ giíi.
C¸i riªng lµ c¸i toµn thÓ h¬n c¸i chung . Nã bao gåm c¶ c¸i chung vµ
c¸i ®¬n nhÊt . Kinh tÕ thÞ trêng ViÖt Nam ph¶i tu©n theo qui luËt nãi chung
cña kinh tÕ thÞ trêng thÕ giíi ,song lu«n cã nÐt ®Æc s¾c riªng cña kinh tÕ thÞ trêng ViÖt Nam ,tån t¹i trªn ®Êt ViÖt Nam ,do con ngêi ViÖt Nam d©y dùng. C¸i
chung chiÕm gi÷ phÇn b¶n chÊt , h×nh thµnh nªn chiÒu s©u cña sù vËt . C¸i
chung ë tÇm b¶n chÊt qui ®Þng sù tån t¹i ,ph¸t triÓn cña sù vËt. C¸i riªng lµ c¸i
toµn bé v× nã lµ mét thùc thÓ hoµn chØnh vµ sèng ®éng. C¸i riªng tån t¹i trong
sù ''va ch¹m '' víi nh÷ng c¸i riªng kh¸c. Sù va ch¹m nµy võa lµm cho sù vËt
xÝch l¹i gÇn nhau bëi c¸i chung , víi t c¸ch lµ mét bé phËn tån t¹i trong c¸i
chung , võa lµm cho chóng xa nhau bëi c¸i ®¬n nhÊt, kh«ng lÆp l¹i ë c¸i riªng
kh¸c .
Nh vËy c¸i chung vµ c¸i ®¬n nhÊt cïng tån t¹i trong c¸i riªng lµm s©u s¾c
vµ phong phó cho c¸i riªng. NÕu c¸i chung lµm s©u s¾c , th× c¸i ®¬n nhÊt l¹i
lµm ®a d¹ng,phong phó cho c¸i riªng , lµm sinh ®éng ho¸ thÕ giíi sù vËt.
BÊt cø c¸i riªng nµo bao giê còng n»m trong mét m«i trêng ,mét hoµn
c¶nh nhÊt ®Þnh. Cïng mét sù vËt hiÖn tîng , nÕu xÐt ë cÊp ®é nµy nã lµ c¸i
chung , nhng xÐt ë cËp ®é kh¸c nã l¹i tån t¹i víi t c¸ch lµ c¸i riªng trong ®ã cã
nh÷ng c¸i ®¬n nhÊt.VÝ dô nh : c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸- qu¸ tr×nh tÊt
yÕu cña mäi quèc gia khi bíc sang kinh tÕ thÞ trêng . Tuy nhiªn , ®èi víi ViÖt
Nam xÐt trªn tõng mÆt cña c«ng nghiÖp ho¸ ,hÞªn ®¹i ho¸ l¹i n¶y sinh c¸c vÊn
5
tiÓu luËn triÕt
®Ò mang tÝnh ®Æc trng cña níc ta : huy ®éng vèn trong ®iÒu kiÖn vèn Ýt ái ,
thÞ trêng vèn cha ph¸t triÓn…
Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, c¸i ®¬n nhÊt vµ c¸i chung cã thÓ
chuyÓn ho¸ cho nhau . §©y lµ chuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp trong cïng mét
sù vËt.Sù chuyÓn ho¸ nµy ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh vËn ®éng ®a d¹ng cña c¸c kÕt
cÊu vËt chÊt trong thÕ giíi.
Qóa tr×nh chuyÓn ho¸ tõ c¸i ®¬n nhÊt thµnh c¸i chung thÓ hiÖn qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn biÖn chøng cña sù vËt.Ngîc l¹i sù chuyÓn ho¸ tõ c¸i chung thµnh c¸i
®¬n nhÊt thÓ hiÖn sù tho¸i bé cña mét sù vËt ,hiÖn tîng trong qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn cña nã. Chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc cho ta mét dÉn
chøng.Sù tån t¹i phæ biÕn cña doanh nghiÖp nhµ níc tõ tríc ®Õn nay (vèn ®îc
xem lµ ®Æc trng c¨ b¶n cña kinh tÕ x· héi chñ nghÜa) ®ang dÇn dÇn ®îc thay
thÕ bëi sù ra ®êi cña c¸c c«ng ty ( h×nh thµnh tõ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp
nhµ níc) .H×nh thøc míi nµy cã søc hÊp dÉn h¬n so víi doanh nghiÖp .Sù tån
t¹i ®¬n thÊt cña nã dÇn dÇn ph¸t triÓn thµnh phæ biÕn vµ trë thµnh nÐt chung
cña kinh tÕ x· héi chñ nghÜa .Ngîc l¹i , nh÷ng biÓu hiÖn phæ biÕn tríc ®©y
(nh tÝnh chÊt kÕ ho¹ch ho¸ tËp chung cao ®ä ,c¬ chÕ hµnh chÝnh ,bao cÊp ) sÏ
dÇn dÇn mÊt ®i , c¸ biÖt ho¸ trong mét sè trêng hîp cñ thÓ vµ kh«ng ®iÓn h×nh.
Sù chuyÓn ho¸ trªn cho ta mét c¸ch nh×n c¸c ph¹m trï c¸i chung ,c¸i
riªng , c¸i ®¬n nhÊt mét c¸ch t¬ng ®èi , trong mét mèi quan hÖ biÖn chøng.
Trong mét sè trêng hîp , ta gÇn nh ®ång nhÊt c¸i riªng víi c¸i chung .VÝ
dô nh khi ta nãi : du lÞch lµ mét lo¹i dÞch vô , quÇn ¸o lµ mét lo¹i hµng tiªu
dïng....Tuy nhiªn , ®iÒu ®ã chØ nh»m t¸ch sù vËt ra khái ph¹m trï kh¸c cña
nã , vµ nhÊn m¹nh sù t¸c ®éng cña c¸i chung ®Õn c¸ thÓ.
Tõ viÖc nghiªn cøu mèi quan hÖ biÖn gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng ,®· cho
ta mét sè c¬ së lý luËn ®Ó t×m hiÓu qu¸ tr×nh x©y dùng kinh tÕ thÞ trêng níc ta
trong tæng quan kinh tÕ thÞ trêng thÕ giíi vµ theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa
mµ §¶ng ,nh©n d©n ta ®· chän.
2. vËn dông c¬ së lý luËn vÒ c¸i chung ,c¸i riªng vµo x©y dùng nÒn kinh kÕ thÞ
trêng ë ViÖt Nam hiÖn nay.
2.1. Kh¸i niÖm kinh tÕ thÞ trêng :
Loµi ngêi ®· chøng kiÕn sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸ ,sù h×nh thµnh
,ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa. Kinh tÕ thÞ trêng lµ h×nh thøc
6
tiÓu luËn triÕt
ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸, trong ®ã tõ s¶n suÊt ®Õn tiªu dïng ®Òu
th«ng qua thØtêng , Nãi c¸ch kh¸c , kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn ,trong ®ã mäi
quan hÖ kinh tÕ ®Òu ®îc tiÒn tÖ ho¸ th× gäi lµ kinh tÕ thÞ trêng.
Kinh tÕ thÞ trêng lµ kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng , c¬
chÕ tù ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ hµng ho¸ do sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt kinh tÕ
vèn cã cña nã ,c¬ chÕ ®ã gi¶i quyÕt ba vÊn ®Ò c¬ b¶n cña tæ chøc kinh tÕ lµ
g×,nh thÕ nµo vµ cho ai . Mét c¬ chÕ bao hµm c¸c nh©n tè c¬ b¶n lµ cung ,cÇu,
gi¸ c¶.
C¬ chÕ thÞ trêng kh«ng ph¶i lµ mét sù hçn ®én ,mµ lµ mét trËt tù kinh
tÕ ,lµ bé m¸y vi tÝnh phèi hîp mét c¸ch kh«ng cã ý thøc ho¹t ®éng cña ngêi
tiªu dïng víi c¸c nhµ s¶n xuÊt th«ng qua hÖ thèng gi¸ c¶ thÞ trêng.Kh«ng ai
t¹o ra nã ,nã tù ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn cïng víi sù ra ®åi vµ ph¸t triÓn cña kinh
tÕ hµng ho¸.
2.2. ChuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan
Nh mét sè níc x· héi chñ nghÜa kh¸c , trong mét thêi gian dµi chóng ta
®· duy tr× m« h×nh kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung ,quan lu ,bao cÊp .Nã ®· ®Î
l¹i nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng ®èi víi nÒn kinh tÕ : s¶n suÊt tr× trÖ ,®êi sèng
nh©n d©n sa sót,trong qu¶n lý ®· to¶ ra sù bÊt lùc.Trong n«ng nghiÖp, kho¸n
chui trë thµnh phæ biÕn ë nhiÒu ®Þa ph¬ng.Trong c«ng , th¬ng nghiÖp , c¸c
nhµ m¸y ,xÝ nghiÖp kh«ng thÓ b»ng lßng víi c¬ chÕ ''cÊp ph¸t ,giao nép " ®· tù
®éng "xÐ giµo" do thiÕu vËt t nguyªn liÖu ,vèn liÕng ,do sù bÊt lùc cña c«ng cô
kÕ ho¹ch kiÓu cò ... Céng vµo sù yÕu kÐm cña kinh tÕ lµ tån t¹i nh÷ng biÓu
hiÖn tiªu cùc vÒ mÆt chinh trÞ,x· héi. T×nh h×nh cµng gay g¾t h¬n khi Liªn X«
vµ c¸c níc §«ng ¢u sôp ®æ,chøng kiÕn sù thÊt b¹i cña m« h×nh kinh tÕ kÕ
ho¹ch ho¸ tËp chung.
Nh×n ra thÕ giíi , ®ã lµ sù thµnh c«ng cña kinh tÕ thÞ trêng ë c¸c níc t
b¶n chñ nghÜa : Anh ,MÜ ,NhËt B¶n... Kinh tÕ thÞ trêng ®· cã t¸c dông ph¸t
triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, ®¹t ®îc nh÷ng tiÕn bé x· héi nhÊt ®Þnh , ®Æc biÖt lµ x©y
dùng ®îc nh÷ng con ngêi cã kØ luËt , n¨ng suÊt lao ®éng cao, n¨ng ®éng
,nh¹y bÐn...
ThÕ giíi cµng ph¸t triÓn ,ë ViÖt Nam hoµ b×nh ®· lÆp l¹i , nh©n ®©n
kh«ng thÓ chÞu m·i cuéc sèng qu¸ thÊp ,qu¸ l¹c hËu nh tríc .Nhu cÇu ®Æt ra
cña x· héi víi nÒn kinh tÕ ngµy cµng cao .S¶n xuÊt kh«ng nh÷ng ®ñ tiªu dïng
mµ cßn ph¶i tÝch luü ,t¸i s¶n xuÊt më réng ,trong khi nÒn s¶n xuÊt tr×
trÖ,kh«ng ®ñ tiªu dïng tèi thiÓu ,cã khi cßn tiªu l¹m sang vèn vay níc ngoµi.
Trong ®iÒu kiÖn ®ã , sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng tù do chen lÉn thÞ trêng cã
tæ chøc.Sù l½ng lÆng vi pham nh÷ng ''quy t¾c'' , ''chuÈn mùc'' lóc bÊy giê, lµ
nh÷ng ph¶n øng kinh tÕ x· héi ph¶n ¸nh sù bÊp cËp , bÊt lùc cña mét c¬ chÕ
7
tiÓu luËn triÕt
qu¶n lý cøng nh¾c .Nh÷ng t×m tßi thö nghiÖm trong cuéc sèng cña ®«ng ®¶o
quÇn chóng lµ nh÷ng hiÖn tîng kinh tÕ míi l¹ cã søc thuyÕt phôc nh nh÷ng
gi¶i ph¸p kinh tÕ ®Ých thùc c¶ tÝch cùc lÉn tiªu cùc ®Ó tån t¹i.
T×nh h×nh ®ã ®ßi hái cÇn thiÕt ph¶i thay ®æi.
Tuy nhiªn ,cã quan ®iÓm cho r»ng kinh tÕ thÞ trêng kh«ng thÓ dung hîp
víi chñ nghÜa x· héi ,víi mét ®Þnh híng c«ng b»ng x· héi , tù do ,h¹nh
phóc ... mµ c¶ x· héi loµi ngêi ®ang híng tíi.§iÒu ®ã lµ hoµn toµn v« c¨n
cø ,chñ quan duy ý chÝ. Theo C¸c-M¸c : kinh tÕ hµng ho¸ , c¸i gèc cña kinh tÕ
thÞ tríng tån t¹i trong nhiÒu ph¬ng thøc s¶n xuÊt kh¸c nhau. Kinh tÕ thÞ trêng
kh«ng ph¶i lµ c¬ së kinh tÕ . V× theo nghÜa ®ã tÊt nhiªn sÏ dÉn ®Õn mét hÖ qu¶
: kinh tÕ thÞ trêng chØ tån t¹i trong chñ nghÜa t b¶n . Mµ kinh tÕ thÞ trêng lµ
mét thÓ chÕ kinh tÕ , lµ c¸ch thøc s¶n xuÊt cña x· héi . Do ®ã nã hoµn toµn
cã thÓ dung dìng trong chñ nghÜa x· héi .
H¬n n÷a ,kinh tÕ thÞ trêng kh«ng nh÷ng tån t¹i kh¸ch quan mµ cßn cÇn
thiÕt cho x©y dùng chñ nghÜa x· héi. Kinh tÕ thÞ trêng tån t¹i kh¸ch quan v×
vÉn cßn c¬ së cho nã tån t¹i vµ ph¸t triÓn lµ :
1.Sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi kh«ng mÊt ®i mµ sù chuyªn m«n ho¸ s¶n
xuÊt ngµy cµng cao diÔn ra trªn ph¹m vi c¶ níc vµ thÕ giíi.
2.Trong qu¸ tr×nh ®ã vµ díi chñ nghÜa x· héi , vÉn tån t¹i nh÷ng h×nh
thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ t liÖu s¶n xuÊt ,tøc vÉn cßn sù t¸ch biÖt vÒ kinh tÕ
gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸.
Nã còng cÇn thiÕt cho c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi.Chñ nghÜa
t b¶n ®· biÕt sö dông vai trß to lín cña kinh tÕ thÞ trêng ®Ó thóc ®Èy sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ.Chóng ta còng ph¶i biÕt khai th¸c vai trß to lín cña
kinh tÕ thÞ trêng vµ nh÷ng mÆt tÝch cùc cña nã : thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt
ph¸t triÓn,®Èy m¹nh c¶i tiÕn kü thuËt ,n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng,thóc ®Èy
ph©n c«ng lao ®«ng x· héi ph¸t triÓn...H¹n chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc cña kinh tÕ
thÞ trêng ®Ó ph¸t triÓn.
TÊt c¶ nh÷ng nguyªn nh©n trªn ta cã thÓ kÕt luËn r»ng : chuyÓn sang kinh
tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan ,chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng ®Þng híng x· héi chñ nghÜa lµ môc tiªu chiÕn lîc cña toµn §¶ng ,toµn
d©n ta, phï hîp víi xu híng ph¸t triÓn cña thÕ giíi.
2.3 . NÒn kinh tÕ thÞ trêng níc ta lµ mét bé phËn cña nÒn kinh tÕ thÞ
trêng thÕ giíi
Kh«ng c¸i riªng nµo lµ ®éc lËp hoµn toµn , kinh tÕ thÞ trêng níc ta lu«n
n»m trong tæng quan kinh tÕ thÞ trêng thÕ giíi .Nã liªn hÖ víi nh÷ng nÒn kinh
tÕ kh¸c h×nh thµnh nªn nÐt chung qui luËt cña mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
8
tiÓu luËn triÕt
B¶n chÊt cña kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lµ : kiÓu tæ
chøc kinh tÕ ph¶n ¸nh sù kÕt hîp gi÷a c¸i chung lµ kinh tÕ thÞ trêng víi c¸i
®Æc thï lµ ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa vµo tõng ®iÒu kiÖn kinh tÕ ,x· héi ,tù
nhiªn ,vµo tõng lÜnh vùc kh¸c nhau.Víi t c¸ch lµ c¸i chung ,kinh tÕ thÞ trêng ë
ViÖt Nam còng lµ kinh tÕ thÞ trêng nªn trong qu¸ tr×nh x©y dùng ph¶i t¹o lËp
vµ vËn dông ®ång bé c¸c yÕu tè :
a)C¬ së kinh tÕ mang tÝnh ®a d¹ng vÒ së h÷u vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
®Ó nÒn kinh tÕ cã '' tù do ho¸ vÒ kinh tÕ '' ( tù do c¹nh tranh ,tù do kinh doanh
vµ tù chñ), dÉn tíi c¸c chñ thÓ kinh tÕ cã tÝnh tù chñ cao , tù lùc ,tù c êng ph¸t
huy néi lùc.
b)C¸c ph¹m trï vèn cã cña KTTT nh : hµng ho¸ ,tiÒn tÖ ,thÞ trêng
c¹nh tranh, cung cÇu ,gi¸ trÞ thÞ trêng,gi¸ c¶ thÞ trêng vµ lîi nhuËn.
c)Kinh tÕ thÞ trêng lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸ nªn nã
chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c qui luËt vèn cã cña kinh tÕ hµng ho¸ lµ : qui luËt gi¸
trÞ ,qui luËt cung cÇu , qui luËt lu th«ng tiÒn tÖ vµ qui luËt c¹nh tranh.
d)H×nh thµnh mét líp ngêi n¨ng ®éng ,nh¹y c¶m , gi¸m nghÜ ,d¸m
lµm,ham mª lµm giµu chÝnh ®¸ng,quan niÖm ®óng ®¾n vÒ môc ®Ých kiÕm tiÒn.
e)Mét ®Æc trng c¬ b¶n cña kinh tÕ thÞ trêng lµ mäi biÕn ®éng kinh tÕ ®Òu
®îc ®iÒu tiÕt qua gi¸ c¶.GÝa c¶ s¶n xuÊt l¹i ®îc ®iÒu tiÕt qua thÞ trêng díi t¸c
®éng cña quan hÖ cung cÇu.
C¹nh tranh lµ tÊt yÕu vµ lîi nhuËn lµ môc tiªu cña c¹nh tranh. Cã lÏ
kh«ng mét m«i trêng nµo thóc ®Èy ph¸t triÓn h¬n lµ m«i trêng c¹nh tranh .
M«i trêng c¹nh tranh b¾t buéc mäi chñ thÓ kinh tÕ ph¶i tù lùa chän hai con
®êng hoÆc tiÕn lªn hoÆc bÞ tiªu diÖt. Sù c¹nh tranh cµng gay g¾t ,®éng lùc
thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cµng m¹nh mÏ .Tõ ®ã mµ tù nhiªn t¹o ra thø ®ßn bÈy
thÇn k× ,mét chÊt xóc t¸c hiÖu qu¶ , lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng , c¶i tiÕn ph¬ng thøc s¶n xuÊt nh»m gi¶m chi phÝ ,t¨ng c¶ sè lîng vµ chÊt lîng. §Æc biÖt ,
lµ c¸ch m¹ng ho¸ phong c¸ch lµm viÖc cña ngêi lao ®éng vèn kh«ng ®îc ch¨m
sãc trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung.
VÊn ®Ò ®Æt ra lµ t¹o dùng m«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh ,hiÖu qu¶.C¹nh
tranh kh«ng chØ ë ph¹m vi trong níc mµ cßn ë ph¹m vi thÕ giíi th«ng qua më
cña vµ héi nhËp quèc tÕ . Mµ c¬ së cña c¹nh tranh lµ tÝnh c«ng b»ng vµ tù do.
Ngay tõ buæi s¬ khai cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng thÕ giíi, bªn c¹nh tÝnh tù
do cña nã lµ mét c¬ chÕ vËn hµnh theo sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc. Vµ ngay
trong thêi ®¹i ngµy nay ,sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ níc còng lµ mét xu híng
kh¸ch quan ®èi víi tÊt c¶ c¸c níc kh«ng ph©n biÖt chÕ ®é chÝnh trÞ. Kh«ng cã
mét nhµ níc nµo ®øng ngoµi nÒn kinh tÕ,kh«ng cã mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng
nµo thuÇn tuý mµ ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau ®Òu cã sù can thiÖp cña nhµ n9
tiÓu luËn triÕt
íc.Nhµ níc ®iÒu tiÕt kinh tÕ th«ng qua ph¬ng ph¸p ''ch¬ng tr×nh ho¸'' víi kh¶
n¨ng ®iÒu hµnh c¸c ng©n hµng lín, c¸c hÖ thèng tÝn dông vµ th¬ng m¹i .Nhµ
níc cã thÓ ®iÒu tiÕt ë mét møc ®é nµo ®ã gi¸ c¶ thÞ trêng ,gi¶m chi phÝ s¶n
xuÊt,®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc khoa häc - kÜ thuËt thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn.
LÞch sö ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt x· héi chøng minh r»ng c¬ chÕ thÞ trêng
lµ c¬ chÕ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®¹t hiÖu qu¶ cao .Song c¬ chÕ thÞ trêng
kh«ng ph¶i lµ hiÖn th©n cña sù hoµn h¶o ,mäi sù vËt hiÖn tîng ®Òu cã tÝnh hai
m¨t , tÝnh biÖn chøng , nã vèn cã nh÷ng khuyÕt tËt,®Æc biÖt lµ vÒ mÆt x·
héi.Còng nh c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi,ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng hiÖn
tîng : « nhiÔm m«i trêng , l¹m dông tµi nguyªn, sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ,vÊn
®Ò ®¹o ®øc ,t×nh ngêi, v¨n ho¸ d©n téc cã xu híng bÞ mai mét do qu¸ tr×nh héi
nhËp...Mét nhµ nghiªn cøu ph¬ng T©y ®· nhËn xÐt vÒ x· héi cña c¸c níc ph¸t
triÓn cao nh sau :'' Trong c¸c nÒn v¨n minh ®îc gäi lµ ph¸t triÓn cña chóng ta ,
tån t¹i mét t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn th¶m h¹i vÒ v¨n ho¸ ,trÝ n·o ,®¹o ®øc vµ
t×nh ngêi''.Ngêi ta nhËn thÊy r»ng mét nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i ®øng tríc mét vÊn
®Ò nan gi¶i cña kinh tÕ vÜ m« kh«ng mét níc nµo trong thêi gian dµi l¹i cã ®îc l¹m ph¸t thÊt nghiÖp thÊp vµ c«ng ¨n viÖc lµm ®Çy ®ñ.
§ã lµ nh÷ng khuyÕt tËt vèn cã cña kinh tÕ thÞ trêng mµ bÊt cø quèc gia
nµo khi x©y dùng kinh tÕ thÞ trêng còng ph¶i ®èi mÆt . ChØ kh¸c nhau ë chç
mçi nhµ níc cã mét c¸ch ®èi sö víi chóng riªng.
NÒn kinh tÕ thÞ trêng níc ta còng tu©n theo xu híng toµn cÇu ho¸ ,héi
nhËp vµ hîp t¸c quèc tÕ.Qóa tr×nh nµy ®ang diÔn ra ngµy cµng m¹nh mÏ cuèn
hót tÊt c¶ c¸c nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi . Nã cã nh÷ng nguyªn t¾c, nh÷ng thiÕt
chÕ riªng b¾t buéc c¸c chñ thÓ tham ra ®Òu ph¶i tu©n theo Qua ®ã mµ cã mèi
quan hÖ biÖn chøng lÉn nhau.Kinh tÕ thÞ trêng ViÖt Nam chÞu sù t¸c ®éng
cña kinh tÕ thÞ trêng thÕ giíi vµ ngîc l¹i nã còng tham gia ®ãng vai trß lµ bé
phËn cña chØnh thÓ ®ã.
Qóa tr×nh h×nh thµnh c¸c lo¹i thÞ trêng ë ViÖt Nam lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
tõ thÊp ®Õn cao,tõ rèi lo¹n ®Òn æn ®Þnh ,hoµ nhËp thÞ trêng quèc tÕ.§©y lµ mét
tr×nh tù mµ nÒn kinh tÕ thÕ gíi ®· tr·i qua.
2.4. Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa , ®Æc trng cña kinh
tÕ thÞ trêng ViÖt Nam.
Víi t c¸ch lµ c¸i riªng ,ngoµi nh÷ng nÐt chung ®· tr×nh bµy ë trªn
kinh tÕ thÞ trêng níc ta cßn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng ph©n biÖt víi nÒn kinh tÕ
thÞ trêng cña c¸c níc kh¸c. §iÒu nµy ®îc quy ®inh bëi nh÷ng ®iÒu ®iÒu kiÖn
mang tÝnh chÊt lÞch sö ,x· héi ®Æc biÖt lµ chÕ ®é chÝnh trÞ.
2.4.1. Mét sè ®iÒu kiÖn mang tÝnh lÞch sö cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam tríc
khi bíc sang kinh tÕ thÞ trêng.
10
tiÓu luËn triÕt
§Æc ®iÓm kinh tÕ: nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu, s¶n xuÊt nhá, mang
nÆng tÝnh tù cung ,tù cÊp, c¬ së h¹ tÇng thÊp kÐm, lùc lîng s¶n xuÊt th« s¬,l¹c
hËu , ®èi víi ngêi lao ®éng tr×nh ®é thÊp kÐm, mang nÆng t tëng tiÓu n«ng...
BÞ chiÕn tranh tµn ph¸ nÆng nÒ .
ChÞu sù k×m h·m cña mÊy chôc n¨m x©y dùng nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸
tËp trung, quan lu, bao cÊp.Cô thÓ lµ :
-Nhµ níc qu¶n lý kinh tÕ b»ng mÖnh lÖnh hµnh chÝnh lµ chñ yÕu, thÓ
hiÖn ë sù chi tiÕt ho¸ c¸c nhiÖm vô do trung ¬ng giao b»ng mét hÖ thèng chØ
tiªu ph¸p lÖnh tõ trung t©m.§iÒu ®ã ®· lµm s¬ cøng nÒn kinh tÕ, nÒn kinh tÕ
kh«ng cã ®éng lùc ,kh«ng cã ®ua tranh, kh«ng ph¸t huy ®îc tÝnh chñ ®éng
s¸ng t¹o cña ngêi lao ®éng,cña chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh,s¶n xuÊt kh«ng
g¾n liÒn víi nhu cÇu ,ý chÝ chñ quan ®· lÊn ¸t kh¸ch quan vµ triÖt tiªu mäi
®éng lùc vµ søc m¹nh néi sinh cña b¶n th©n nÒn kinh tÕ .
-C¸c quan hÖ c¨n b¶n cña nÒn kinh tÕ : hµng ho¸ - tiÒn tÖ , tÝn dông, th¬ng m¹i chØ cßn lµ h×nh thøc.
-C¸c quan hÖ hµnh chÝnh - kinh tÕ can thiÖp qóa s©u vµo ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së ,nhng kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm g×
vÒ mÆt vËt chÊt ®èi víi c¸c quyÕt ®Þnh cña m×nh ®Én ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt
thÊp.
Bé m¸y qu¶n lý cång kÒnh, cã nhiÒu kh©u trung gian vµ kÐm n¨ng ®éng
tõ ®ã ph¸t sinh mét ®éi ngñ c¸n bé kÐm n¨ng lùc qu¶n lý,kh«ng th¹o nghiÖp
vô kinh doanh, nhng phong c¸ch th× quan lu cöa quyÒn.
TÊt c¶ ®· lµm cho nÒn kinh tÕ suy tho¸i , thiÕu hôt , hiÖu qua thÊp, nhiÒu
môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi kh«ng thùc hiÖn ®îc.
2.4.2. Nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng ph©n biÖt kinh tÕ thÞ trêng níc ta víi c¸c níc kh¸c.
XuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn lÞch sö trªn , kinh tÕ thÞ trêng ViÖt Nam cã nh÷ng
®Æc trng sau :
NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa .
Chóng ta kh«ng coi kinh tÕ thÞ trêng lµ môc tiªu mµ chØ lµ ph¬ng tiÖn ®Ó
ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ,x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho chñ nghÜa x·
héi vµ thiÕt lËp quan hÖ s¶n xuÊt míi.Môc ®Ých cña chóng ta lµ x©y dùng níc
ta thµnh mét x· héi d©n giµu ,níc m¹nh ,c«ng b»ng,d©n chñ v¨n minh.
NÕu kinh tÕ thÞ trêng trong chñ nghÜa t b¶n nh ë Anh, Ph¸p,MÜ... dùa
trªn c¬ së c¬ cÊu ®a d¹ng vÒ h×nh thøc së h÷u , trong ®ã së h÷u t nh©n vÒ t
liÖu s¶n xuÊt lµ nÒn t¶ng th× kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta lÊy së h÷u tËp thÓ, toµn
d©n ,nhµ níc lµm chñ ®¹o.Do ®ã nÒn kinh tÕ gåm nhiÒu thµnh phÇn,trong ®ã
kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o.
11
tiÓu luËn triÕt
Trong kinh tÕ thÞ trêng t b¶n chñ nghÜa , còng cã nhiÒu h×nh thøc ph©n
phèi trong ®ã ph©n phèi theo t b¶n lµ chñ yÕu th× kinh tÕ thÞ trêng x· héi chñ
nghÜa ë ViÖt Nam còng thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi : ph©n phèi theo
kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ,ph©n phèi dùa trªn møc ®ãng gãp c¸c
nguån lùc vµo s¶n xuÊt , kinh doanh, vµ ph©n phèi th«ng qua c¸c quÜ phóc lîi
x· héi, trong ®ã ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng gi÷ vai trß nßng cèt, ®i ®«i
víi chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt thu nhËp mét c¸ch hîp lý. Trong khi ë c¸c níc t b¶n
chñ nghÜa 80% tæng thu nhËp cña toµn x· héi l¹i n»m trong tay 20% d©n sè ,
cßn 20% cña c¶i cßn l¹i giµnh cho 4/5 d©n sè nghÌo ®ãi. Th× chóng ta thùc
hiÖn ph©n phèi theo nguyªn t¾c c«ng b»ng , ph©n phèi theo lao ®éng ,theo vèn
, trªn c¬ së khuyÕn khÝch méi ngêi tù do s¶n xuÊt kinh doanh c«ng khai hîp
ph¸p ,®ång thêi thùc hiÖn chÝnh s¸ch c«ng b»ng x· héi Tuy nhiªn ®Ó cã ®éng
lùc cho sù ph¸t triÓn , chóng ta chÊp nhËn ph©n ho¸ khi ph©n phèi . §iÒu quan
träng lµ ph¶i ph©n biÖt : ph©n ho¸ theo bÊt c«ng th× kiªn quyÕt xo¸ bá ,nhng
ph©n ho¸ do lao ®éng s¸ng t¹o cÇn khuyÕt khÝch. Chóng ta kh«ng coi bÊt b×nh
®¼ng x· héi nh mét trËt tù tù nhiªn, lµ ®iÒu kiÖn cña sù t¨ng trëng kinh tÕ , mµ
thùc hiÖn mçi bíc t¨ng trëng kinh tÕ g¾n liÒn víi c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n,
víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi.
Mçi chÕ ®é x· héi cã mét chÕ ®é ph©n phèi t¬ng øng víi nã.ChÕ ®é ph©n
phèi do quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ ,tríc hÕt lµ quan hÖ së h÷u quyÕt ®Þnh.Ph©n
phèi cã liªn quan ®Õn chÕ ®é x· héi,®Õn chÝnh trÞ.Díi chñ nghÜa t b¶n ph©n
phèi theo nguyªn t¾c gi¸ trÞ: ®èi víi ngêi lao ®éng theo gi¸ trÞ søc lao ®éng,
cßn theo t b¶n theo gi¸ trÞ t b¶n.Nh vËy thu nhËp cña ngêi lao ®éng chØ giíi
h¹n ë gi¸ trÞ søc lao ®éng ma th«i .Chñ nghÜa x· héi cã ®Æc trng riªng vÒ së
h÷u ,do ®ã chÕ ®é ph©n phèi còng cã ®Æc trng riªng.ph©n phèi theo lao ®éng lµ
®Æc trng cña chñ nghÜa x· héi . Thu nhËp cña ngêi lao ®éng kh«ng chØ giíi h¹n
ë gi¸ trÞ søc lao ®éng, mµ nã ph¶i vît qua giíi h¹n ®ã.Nã phô thuéc chñ yÕu
vµo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ.
NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta gåm nhiÒu
thµnh phÇn kinh tÕ.V× vËy, cÇn thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi thu
nhËp.ChØ cã nh vËy míi khai th¸c ®îc kh¶ n¨ng cña c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu
thµnh phÇn,huy ®éng ®îc mäi nguån lùc kinh tÕ vµo ph¸t triÓn kinh tÕ.
Trong kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë níc ta , sù t¨ng trëng vµ ph¸t
triÓn kinh tÕ g¾n liÒn víi sù tiÕn bé ,c«ng b»ng x· héi trong mçi bíc ph¸t
triÓn.T¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®i ®«i víi viÖc ®Èy m¹nh v¨n ho¸ ,gi¸o
dôc ®Ó n©ng cao d©n trÝ ,®¶m b¶o nguån nh©n lùc vµ x©y dùng mét nÒn v¨n
ho¸ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc.
12
tiÓu luËn triÕt
C¬ chÕ vËn hµnh nÒn kinh tÕ lµ c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña
nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Trong bíc chuyÓn sang kinh tÕ thÞ
trêng , vÊn ®Ò ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ®îc xem xÐt mét c¸ch c¬ b¶n toµn
diÖn tõ kinh tÕ ®Õn chÝnh trÞ x· héi . XÐt riªng ph¹m vi kinh tÕ , Nhµ Nø¬c sö
dông hai nh©n tè kh¸ch quan trùc tiÕp gãp phÇn b¶o ®¶m ®Þnh híng x· héi chñ
nghi· .Tríc hÕt ®Þnh híng vÒ chÕ ®é kinh tÕ,vai trß qu¶n lý cña Nhµ Níc x·
héi chñ nghÜa vµ sau ®ã lµ vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ Níc.
ViÖc ®Þnh híng cho chÕ ®é kinh tÕ ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c chiÕn lîc qui ho¹ch ,kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ; Nhµ Níc ®Çu t c¸c dù ¸n
vµo c¸c lÜnh vùc then chèt ®Ó b¶o ®¶m cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®óng ®Þnh híng ; æn ®Þnh m«i trêng kinh tÕ vÜ m« nh chèng l¹m ph¸t , chèng khñng
ho¶ng , ng¨n ngõa nh÷ng xung ®ét xÊu trong nÒn kinh tÕ .
Nhµ Níc víi chøc n¨ng qu¶n lý ,®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ , t¹o m«i trêng vµ
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng kinh tÕ nh b¶o ®¶m sù æn ®Þnh vÒ chÝnh
trÞ ,x· héi ,thiÕt lËp khu«n khæ luËt ph¸p thèng nhÊt, cã hÖ thèng chÝnh s¸ch
nhÊt qu¸n ®Ó t¹o m«i trêng æn ®Þnh vµ thuËn lîi cho giíi kinh doanh ho¹t
®éng hiÖu qu¶. X©y dùng kÕt cÊu h¹ t»ng kinh tÕ -x· héi b¶o ®¶m yªu cÇu cña
ph¸t triÓn kinh tÕ. Nhµ Nø¬c qu¶n lý tµi s¶n c«ng vµ kiÓm kª,kiÓm so¸t toµn
bé ho¹t ®éng kinh tÕ ,x· héi.Thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ NícvÒ
kinh tÕ vµ chøc n¨ng chñ së h÷u tµi s¶n c«ng cña Nhµ Níc . Nhµ Nø¬c chØ víi
chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý vÜ m« , kh«ng can thiÖp qu¸ s©u vµo chøc n¨ng
qu¶n trÞ kinh doanh còng nh quyÒn tù chñ cña doanh nghiÖp.
C¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ Níc theo ®Þnh híng x· héi
chñ nghÜa thÓ hiÖn ë mét néi dung quan träng lµ chøc n¨ng s÷a ch÷a nh÷ng
thÊt b¹i cña kinh tÕ thÞ trêng b¶o ®¶m môc tiªu ph¸t triÓn cña chñ nghÜa x· héi
. Sù ho¹t ®éng cña c¬ chÕ thÞ trêng cã thÓ lµm cho nÒn kinh tÕ ®¹t hiÖu qu¶.
Nhng c¬ chÕ thÞ trêng ho¹t ®éng phi nh©n tÝnh , nã kh«ng tÝnh ®Õn c¸c khÝa
c¹nh nh©n ®¹o vµ x· héi ,kh«ng mang l¹i nh÷ng kÕt qu¶ mµ x· héi cè v¬n tíi.
ViÖc ph©n phèi vµ sö dông tèi u c¸c nguån lùc kh«ng tù ®éng mang l¹i mét
mét sù ph©n phèi thu nhËp tèi u .
Sù can thiÖp cña Nhµ Níc nh»m ph©n phèi thu nhËp c«ng b»ng ,b¶o vÖ
c¸c thµnh viªn cña x· héi chèng l¹i nh÷ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ ,n©ng cao møc
sèng cña c¸c nhãm d©n c cã thu nhËp thÊp nhÊt .§iÒu ®ã ®îc thùc hiÖn th«ng
qua chÝnh s¸ch ph©n phèi, b¶o hiÓm x· héi vµ phóc lîi x· héi. Hµng n¨m Nhµ
Níc chi mét lîng ng©n s¸ch kh¸ lín cho c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ
chÝnh s¸ch x· héi . C«ng t¸c nµy kh«ng chØ ®îc thùc hiÖn qua c¸c quü tµi
chÝnh nh : vèn ng©n hµng ,tÝn dông víi l·i suÊt u ®·i cho c¸c ®èi tîng ®ãi
nghÌo , ®èi tîng chÝnh s¸ch …Mµ cßn cã c«ng t¸c híng dÉn hä trùc tiÕp lµm
13
tiÓu luËn triÕt
giµu chÝnh ®¸ng. §Ó gi¶m sù chªnh lÖch gi÷a c¸c vïng ,c¸c miÒn , Nhµ Níc
cã c¸c c¸c chÝnh s¸ch u ®·i nh : ®Çu t x©y dùng giao th«ng , th«ng tin liªn
l¹c , gi¸o dôc ®µo t¹o , y tÕ … VÒ vÊn ®Ò c¸n bé ,Nhµ Níc cã chÝnh s¸ch
khuyÕn khÝch c¶ lîi Ých vËt chÊt vµ lîi Ých tinh thÇn cho nh÷ng c¸n bé miÒn
nói ,biªn giíi ,h¶i ®¶o . Ngoµi ra , Nhµ Níc ta lu«n ®Æt vÊn ®Ò gi¸o dôc ,®µo
t¹o ,y tÕ ,v¨n ho¸ ,®¹o ®øc … lªn hµng ®Çu , ®Çu t ph¸t triÓn ch¨m sãc ®êi sång
mäi mÆt cho nh©n d©n.
Kinh tÕ thÞ trêng níc ta lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo kiÓu rót ng¾n.§iÒu
nµy cã nghÜa chóng ta cã thÓ bá qua mét sè tuÇn tù trong qu¸ tr×nh x©y dùng.
Nh vËy , chñ nghÜa x· héi vµ chñ nghÜa t b¶n ®Òu sö dông cç xe kinh tÕ hµng
ho¸, kinh tÕ thÞ trêng ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt , ph¶i ch¨ng chç kh¸c
nhau lµ sù c©n b»ng gi÷a kinh tÕ x· héi ,con nghêi vµ quan hÖ con ngêi víi
con ngêi ,quan hÖ ph©n phèi ,thiÕt chÕ chÝnh trÞ ; c¶ hai ®Òu sö dông c¹nh
tranh lµm ®éng lùc ph¸t triÓn , nhng díi chñ nghØa t b¶n kh«ng thÓ tr¸nh khái
quy luËt c¸ lín nuèt c¸ bÐ, bÊt b×nh ®½ng ,bÊt c«ng (nÕu nh thêi kú ®Çu biÓu
hiÖn trong c«ng xëng th× ngµy nay më ra quan hÖ toµn cÇu b»ng nh÷ng ¸p lùc
vµ rµng buéc phi lý) . Chóng ta chÊp nhËn thÞ trßng lµ chÊp nhËn c¹nh tranh
,®ua tranh nhng kh«ng d· man ,t¨ng trwongr kinh tÕ ®i ®«i víi c«ng b»ng ,
khuyÕt khÝch lµm giµu ®i ®«i víi xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ,sù gia t¨ng møc sèng
nhng gi÷ g×n ®¹o ®øc b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc.
Thµnh tùu cña kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam
Kinh tÕ thÞ trêng ®· thùc sù t¹o ra bíc ngoÆt trong nÒn kinh tÕ ViÖt
Nam.ViÖt Nam kh«ng nh÷ng kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng suy tho¸i , khñng
ho¶ng kÐo dµi mµ cßn ®¹t ®îc nh÷ng tiÕn bé næi bËt , ®¹ttèc ®é t¨ng trwongr
kh¸ lªn tôc.Tæng s¶n phÈm trong níc n¨m 1994 t¨ng 8,5% n¨m,trong ®ã s¶n
xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng 13%, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¨ng 4% , kim ng¹ch xuÊt
khÈu t¨ng 20,8%,l¹m ph¸t ®îc kiÒm chÕ , bíc ®Çu thu hót ®îc vèn ®Çu t níc
ngoµi.
Thµnh tùu næi bËt nhÊt lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn .Tõ chç thiÕu
l¬ng thùc trÇm träng nay chóng ta ®· trë thµnh quèc gia xuÊt khÈu g¹o ®øng
thø hai trªn thÕ giíi. C¬ cÊu kinh tÕ cã sù chuyÓn dÞch theo híng hiÖn ®¹i
cïng víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ,hiÖn ®¹i ho¸ . C¬ hÕ thÞ trêng cã sù qu¶n
lý cña Nhµ Níc theo ®Þnh híng XHCN ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh
hiÖu lùc qu¶n lý cña bé m¸y hµnh chÝnh Nhµ Níc ngµy cµng cao. NÒn kinh tÕ
quèc d©n ®· s¶n xuÊt ®îc mét lîng vËt chÊt nhÊt ®Þnh , lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t
triÓn ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu ®¸ng kÓ . Tuy nhiªn , bªn c¹nh nh÷ng thµnh
tùu quan träng trªn , kinh tÕ thÞ trêng níc ta còng cßn nhiÒu tån t¹i cÇn ®îc
gi¶i quyÕt ngay.
14
tiÓu luËn triÕt
Mét sè thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta
hiÖn nay.
Thùc tr¹ng:
Víi thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc: chñ yÕu lµ doanh nghiÖp nhµ níc .
Kinh tÕ nhµ níc lµ thµnh phÇn kinh tÕ chÞu ¶nh hëng trùc tiÕp vµ s©u s¾c
nh÷ng hËu qu¶ cña chÕ ®é kinh tÕ cò. Nªn mÆc dï chóng ta ®· thùc hiÖn
nhiÒu biÖn ph¸p c¶i c¸ch bé phËn kinh tÕ nµy , nã vÉn cßn tån t¹i nhiÒu thùc
tr¹ng nh :
-HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ sù c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp
nhµ níc cßn thÊp. TÝnh n¨ng ®éng cña mét bé phËn kh«ng nhá doanh nghiÖp
nhµ níc cßn h¹n chÕ.
-Tuy cã lîi thÕ h¬n vÒ kh¶ n¨ng vèn nhng do qua qu¸ nhiÒu kh©u trung
gian , kh«ng ph¸t huy ®îc tÝnh tù chñ trong kinh doanh …Nªn ®Çu t ®æi míi
c«ng nghÖ chËm , tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu .
-Tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp nhµ níc (DNNN) phÇn lín cßn yÕu
kÐm , cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña kinh tÕ thÞ trêng.C¸n bé qu¶n lý hÇu hÕt
trëng thµnh trong c¬ chÕ cò , cha ®îc ®µo t¹o ,®µo t¹o l¹i , kh«ng ®¸p øng ®îc
nhu cÇu míi ®Æt ra cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
-ChÝnh s¸ch tµi chÝnh,tÝn dông , chÝnh s¸ch thuÕ, ti×en l¬ng vµ ph©n phèi
lîi nhuËn cßn nhiÒu bÊt cËp .
- Qui m« doanh nghiÖp nhµ níc cßn nhá, dµn tr·i ,chång chÐo vÒ ngµnh
nghÒ vµ tæ chøc qu¶n lý.
VÒ lùc lîng s¶n xuÊt:
-C¬ së vËt chÊt ,kü thuËt cßn l¹c hËu. §ßi hái qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸
hiÖn ®¹i ho¸.
-Nguån nh©n lùc: Sù thiÕu hôt mét sè lîng lín c«ng nh©n kü thuËt, thî
bËc cao ®· ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn nÒn kinh tÕ . ChÊt lîng nguån nh©n lùc lµ
vÊn ®Ò rÊt bøc sóc . Khoa häc , c«ng nghÖ ph¸t triÓn nhanh chãng, kÐo theo
mäi mÆt biÕn ®æi kh«ng ngõng cña x· héi , ®ßi hái con ngêi ph¶i lu«n lu«n
thÝch nghi víi cuéc sèng. Do ®ã , nh÷ng phÈm chÊt cña ngêi lao ®éng ph¶i
cã sù biÕn ®æi t¬ng øng.Thùc tÕ ®ã ®ßi hái hÖ thèng gi¸o dôc ,®µo t¹o hîp lý.
Quan hÖ tµi chÝnh, tiÒn tÖ, tÝn dông, th¬ng m¹i cha ph¸t triÓn, cha ®¸p
øng ®îc nhu cÇu ®Æt ra cña nÒn kinh tÕ. Qóa tr×nh h×nh thµnh ,quay vßng vµ
ph©n phèi vèn cßn kh¸ chËm ,l¹i bÞ giµo c¶n bëi hÖ thèng chÝnh s¸ch , quy
t¾c rêm rµ nhng qu¶n lý kÐm hiÖu qu¶. C¸c quan hÖ nµy cha ®ång bé , cßn
nhiÒu cøng nh¾c , cha lµ ®éng lùc thùc sù thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn.
ThÞ trêng :
15
tiÓu luËn triÕt
ThÞ trêng s¬ khai ,rèi lo¹n vµ nhiÒu yÕu tè tù ph¸t (míi chØ cã thÞ trêng
®Çu ra : thÞ trßng hµng ho¸, cßn thÞ trêng ®Çu vµo : thÞ trêng tiÒn tÖ ,thÞ trêng
vèn ,thÞ trêng søc lao ®éng cha cã hoÆc míi ë d¹ng manh nha).ThÞ trêng tiÒn
tÖ vµ thÞ trêng vèn vÉn cßn t¸ch biÖt : mét bªn lµ tÝn dông l·i suÊt , tû gi¸ do
Nhµ Níc ®Þnh hoÆc khèng chÕ ; mét bªn lµ tÝn dông l·i suÊt tù do , tù ph¸t
ngoµi vßng kiÓm so¸t cña Nhµ Níc.ThÞ trêng søc lao ®éng cã phÇn cha tho¸t
khái chÕ ®é biªn chÕ , hoÆc tù ph¸t.ThÞ trêng thiÕu vµ cßn nh÷ng rèi lo¹n cïng
víi t×nh tr¹ng luËt lÖ Nhµ Níc võa thiÕu ,võa bÊt hîp lý : cßn nh÷ng gß bã vµ
c¶ nh÷ng s¬ hë , thñ tôc hµnh chÝnh phiÒn hµ,n¹n tham nhòng trµn lan lµ m«i
trêng bÊt lîi cho thÞ trêng ph¸t triÓn.
MÆc dï ®· cã ®Þnh híng lín ®Ó x©y dùng mét thÞ trêng ®ång bé , nhng
trªn thùc tÕ chuyÓn biÕn rÊt chËm. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ sù thiÕu nhÊt qu¸n
vÒ chÝnh s¸ch ,thÓ chÕ nhÊt lµ trong lÜnh vùc tµi chÝnh tiÒn tÖ,®Çu t ,th¬ng m¹i
tû gi¸, l·i suÊt . §ã lµ nh÷ng tån t¹i cña vÊn ®Ò thÞ trêng ë ViÖt Nam hiªn
nay.
Søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ :
Søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ cßn thÊp .VÝ dô nh ngµnh dÖt may ViÖt
Nam vèn ®îc coi lµ thÕ m¹nh cña chóng ta . Trong ba th¸ng ®Çu n¨m 2003
xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü vît 500 triÖu ®« - la Mü, th× vµo NhËt vµ EU gi¶m
25% . XuÊt khÈu vµo c¸c níc ASAN tríc ®©y chiÕm 25% kim ng¹ch xuÊt
khÈu hµng n¨m cña c¶ níc th× nay chØ cßn 17% . Tû träng nµy cã nghÜa lµ ViÖt
Nam ®· më réng sang c¸c thÞ trêng kh¸c , nhng còng chøng tá søc c¹nh trnh
cña hµng ho¸ Viªt Nam cßn thua kÐm so víi c¸c níc ASAN kh¸c.
VÒ mÆt x· héi : sù ph©n ho¸ giµu nghÌo, vÊn ®Ò ®¹o ®øc , lèi sèng, v¨n
ho¸ « nhiÔm m«i trêng , tµn ph¸ tµi nguyªn … Lµm cho c¸c môc tiªu cña chñ
nghÜa x· héi gÆp nhiÒu khã kh¨n khi thùc hiÖn .
Gi¶i ph¸p:
Cã thÓ nhËn thÊy hÇu hÕt nh÷ng thùc tr¹ng trªn lµ do kinh tÕ thÞ trêng ë
níc ta cha ph¸t triÓn. Do ®ã , gi¶i ph¸p chiÕn lîc , l©u dµi ,trªn tÇm c¶ vÜ m«
vµ vi m« lµ : T¹o lËp duy tr× vµ ph¸t triÓn tù do ho¸ kinh tÕ .§©y lµ mét ®iÒu
kiÖn cã tÇm quan träng ®Õn sù h×nh thµnh ,tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta . Tù do ho¸ kinh tÕ lµ ®iÒu kiÖn tÊt yÕu ®Ó s¶n sinh vµ nu«i dìng
tù do c¹nh tranh ,tù do kinh doanh vµ tù chñ rÊt cÇn thiÕt cho c¸c chñ doanh
nghiÖp víi t c¸ch lµ nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ . ChØ cã mét c¬ chÕ kinh tÕ
thùc sù tù do , c¹nh tranh lµnh m¹nh míi ®Èy c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ,®Æc
biÖt lµ bé phËn kinh tÕ Nhµ Níc , vèn quen thãi bÞ ®éng ,bao cÊp tù ph¸t
ph¶i ®øng vµo cuéc ®ua tranh quyÕt liÖt sèng cßn . Do ®ã bé phËn nµy ph¶i tù
16
tiÓu luËn triÕt
th©n vËn ®éng , ph¸t triÓn ®Ó thÝch nghi , hoµn thiÖn vÒ mäi mÆt kh«ng chØ lµ
qu¶n lý , mµ cßn së h÷u vµ ph©n phèi.
Tù do kinh tÕ lµ m«i trêng nu«i dìng c¹nh tranh , thÞ trêng - tiÒn ®Ò cho
hÖ thèng thÞ trêng ë níc ta vËn ®éng ®i lªn ,®ång thêi n©ng cao n¨ng lùc c¹nh
tranh cña nÒn kinh tÕ , yÕu tè v« cïng quan träng trong m«i trêng toµn cÇu
ho¸ hiÖn nay . Tù do ho¸ kinh tÕ cïng víi h×nh thµnh thÞ trêng lao ®éng còng
t¹o ra cuéc ®ua tranh quyÕt liÖt gi÷a nh÷ng ngêi lao ®éng ®Ó giµnh lÊy vÞ trÝ
lµm viÖc tèt nhÊt ,®ång thêi tuyÓn chän ®îc phÇn tö cã n¨ng lùc ,®µo th¶i c¸c
phÇn tö yÕu kÐm .
Cã thÓ nãi , tù do ho¸ kinh tÕ lµ mét ®iÒu kiÖn kh¸ch quan nh»m ph¸t
triÓn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta nãi chung , gi¶i quyÕt nh÷ng tån t¹i trªn nãi
riªng.
§Ó t¹o lËp ,duy tr× vµ ph¸t triÓn tù do ho¸ kinh tÕ cÇn thùc hiÖn c¸c
nhiÖm vô sau :
-§Èy m¹nh qu¸ tr×nh ®a d¹ng ho¸ së h÷u .Cã chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ ®ñ
søc xo¸ bá nhanh chãng sù kú thÞ , ph©n biÖt ®èi xö ,thùc hiÖn khuyÕn
khÝch ®Çu t vµ t«n vinh vai trß cña c¸c doanh nh©n trong tÊt c¶ c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ .
-Thóc ®Èy m¹nh mÏ h¬n n÷a ph©n c«ng lao ®éng x· héi trong níc vµ
quèc tÕ, tiÕp tôc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ trêng
-T¹o dùng m«i trêng chÝnh trÞ , kinh tÕ , x· héi t¬ng ®èi æn ®Þnh vµ
th«ng tho¸ng ®Ó c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong níc vµ níc ngoµi yªn t©m phÊn
khëi ®Çu t c¸c nguån lùc vµo s¶n xuÊt kinh doanh .
X©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt , kÕt cÊu h¹ tÇng vµ c¬ së h¹ tÇng hîp
lý , ®ãng vai trß lµ nh÷ng tiÒn ®Ò cho kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn.
T¹o dùng hµnh lang vµ c¬ chÕ b¶o ®¶m gi÷ v÷ng x· héi chñ nghÜa ®èi víi
kinh tÕ thÞ trêng.
T¹o lËp bé m¸y Nhµ Níc v÷ng m¹nh . §Èy nhanh nhÞp ®é c¶i c¸ch hµnh
chÝnh nhµ níc vµ tõng bíc ®c hiÖu qu¶ cña c¶i c¸ch hµnh chÝnh nhµ níc vµo
cuéc sèng.
Cô thÓ lµ :
Doanh nghiÖp nhµ níc :
-§æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch : doanh nghiÖp nhµ níc tù chñ , tù chÞu tr¸ch
nhiÖm , thùc sù ho¹ch to¸n kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ trêng.§æi míi c¶ vÒ kÕ
ho¹ch,vÒ tµi chÝnh ,vÒ tæ chøcbé m¸y c¸n bé vµ ®æi míi qu¶n lý nhµ níc theo
híng xo¸ bá chÕ ®é chñ qu¶n cña c¸c c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc víi c¸c
doanh nghiÖp nhµ níc.
17
tiÓu luËn triÕt
- S¸t nhËp ,gi¶i thÓ ,ph¸ s¶n doanh nghiÖp nhµ níc yÕu kÐm , thua lç kÐo
dµi mµ nhµ níc kh«ng cÇn n¾m gi÷. Còng cè , ph¸t triÓn c¸c tæng c«ng t ty
nhµ níc , tËp trung vµo ngµnh then chèt. Gi¶i thÓ c¸c liªn hiÖp vµ thµnh lËp
hÖ thèng c¸c tæng c«ng ty víi môc ®Ých ph¸t triÓn thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ .
-TiÕp tôc thö nghiÖm , ®a vµo x©y dùng m« h×nh c«ng ty mÑ ,c«ng ty con
-Cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp nhµ níc.
-TÝch cùc huy ®éng nguån vèn r¶nh dçi trong nh©n d©n , tËn dông ''gãp
giã thµnh b·o'' ®Ó t¨ng vèn ,t¹o vèn lín x©y dùng thµnh phÇn kinh tÕ v÷ng
m¹nh.
X©y dùng c¬ së vËt chÊt ,kü thuËt cho nÒn kinh tÕ :
- Víi t c¸ch lµ mét ®iÒu kiÖn cña kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa . NhiÖm vô nµy chØ ®îc thùc hiÖn khi chóng ta x©y dng thµnh c«ng sù
nghiÖp c«ng nghiÖp , ho¸ hiÖn ®¹i ho¸.
C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo quan ®iÓm míi lµ qu¸ tr×nh chuyÓn
®æi c¬ cÊu kinh tÕ g¾n liÒn víi ®æi míi c«ng nghÖ, x©y dùng c¬ cÊu vËt chÊt
kü thuËt, lµ qu¸ tr×nh chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ tr×nh ®é c«ng nghiÖp thÊp sang
tr×nh ®é cao h¬n, nhê ®ã mµ t¹o ra sù t¨ng trëng bÒn v÷ng vµ cã hiÖu qu¶ cña
toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ kh«ng chØ liªn quan
dÕn c«ng nghiÖp mµ bao trïm toµn bé nªn kinh tÕ quèc d©n, ®ông ch¹m ®Õn
nhiÒu lÜnh vùc cña dêi sèng x· héi. §ã lµ qu¸ tr×nh tõ thÊp nªn cao tõ cha
hoµn thiÖn ®Õn hoµn thiÖn.
Trong ®iÒu kiÖn cña níc ta hiÖn nay, mäi viÖc kh«ng thÓ lµm ngay mµ
ph¶i cã bíc ®i thÝch hîp. KÕt hîp nh÷ng bíc tiÕn tuÇn tù vÒ mÆt c«ng nghÖ ®Ó
tËn dông lao ®éng, nh÷ng c¬ s¬ s¶n xuÊt hiÖn cã. Nhng ®ång thêi l¹i tranh thñ
c¬ héi ®Ó tiÕp nhËn nh÷ng ngµnh cã tr×nh ®é khoa häc - c«ng nghÖ hiÖn ®¹i
mµ chóng ta cã kh¶ n¨ng sö dông. V× vËy, kÕt hîp c«ng nghÖ víi nhiÒu tr×nh
®é kh¸c nhau lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ,hiÖn
®¹i ho¸ ë níc ta.
ViÖt Nam lµ mét ®Êt níc n«ng nghiÖp víi gÇn 80% d©n sè n«ng d©n
.Trong nh÷ng n¨m tríc m¾t, cÇn quan t©m ®Õn c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp
vµ kinh tÕ n«ng th«n, thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo híng chuyÓn tõ nÒn
n«ng nghiÖp tù tóc, tù cÊp sang nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸, n©ng cao hiÖu qu¶
s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, më mang nghµnh nghÒ rót bít lao ®éng trong n«ng
nghiÖp g¾n víi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp chÕ biÕn. C«ng nghiÖp n«ng th«n chñ
yÕu ph¸t triÓn á tÇng díi, ®¶m nhiÖm chøc n¨ng vÖ tinh, hç trî, bæ sung cho
c«ng nghiÖp thµnh thÞ, chñ yÕu hêng vµo sö dông nguyªn liÖu t¹i chç, së dông
nhiÒu lao ®éng.
18
tiÓu luËn triÕt
Khi tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, vÊn ®Ò tríc tiªn lµ huy ®éng
sö dông vèn hiÖu qu¶. Trong ®iÒu kiÖn nguån vèn th× h¹n chÕ ph¶i trang tr¶i
vµo nhiÒu môc ®Ých, do ®ã cÇn cã chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t níc ngoµi, huy
®éng tèi ®a nguån vèn trong níc. Sö dông vèn còng lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan
träng .Sö dông vèn hîp lý, tËp trung , cã u tiªn , cã träng ®iÓm vµ t¸o b¹o
cã ý nghÜa quan träng nh»m t¹o ra tõng bíc ®ét ph¸ trong qu¸ tr×nh x©y dùng
c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ , t¹o ra nh÷ng ®iÓm s¸ng soi chiÕu c¶ c¸c bé
phËn kh¸c.
Trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, chóng ta cã nh÷ng yÕu
kÐm vÒ vèn, c«ng nghÖ, kÕt cÊu h¹ tÇng v.v… Nhng chóng ta cã mét nÒn gi¸o
dôc ph¸t triÓn ,tr×nh ®é d©n trÝ cao h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c níc b¹n. Chóng ta
cã lùc lîng lao ®éng víi truyÒn thèng v¨n ho¸ tèt ®Ñp v.v… ®ã lµ nh÷ng thÕ
m¹nh cÇn ®îc ph¸t huy khi tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta.
Më réng thÞ trêng c¶ bÒ réng lÉn bÒ s©u:
-KhuyÕn khÝch tù do kinh doanh ,më réng kh«ng gian thÞ trêng c¶ bÒ
réng lÉn bÒ s©u . Cã thÓ nãi c¬ së ban ®Çu ®Ó thÞ trêng ph¸t triÓn lµ d©n chñ
ho¸ ®êi sèng kinh tÕ ,®a d¹ng h×nh thøc së h÷u ,t«n träng së h÷u c¸
nh©n,khuyÕn khÝch tù do s¶n xuÊt , vµ kinh doanh hîp ph¸p .Tõ ®ã h×nh thµnh
c¹nh tranh lµnh m¹nh , ®éng lùc cho më réng kh«ng gian thÞ trêng. Tuy
nhiªn , mét t¸c ®éng cã tÝnh quyÕt ®Þnh lµ Nhµ níc cÇn nhÊt qu¸n vÒ chÝnh
s¸ch ,tiÕp tôc xo¸ bá nh÷ng vËt c¶n trong s¶n xuÊt vµ lu th«ng , khuyÕn khÝch
mäi ngêi tÝch luü ®Çu t, t¹o niÒm tin cho kinh tÕ t nh©n ph¸t triÓn .
-Ph¸t triÓn thÞ trêng ®ång bé :
+ThÞ trêng hµng ho¸ ,dÞch vô :
MÆc dï lµ thÞ trêng c¬ së nhng hiÖn nay thÞ trêng nµy vÉn cßn nhiÒu bÊt
cËp. Gi¶i ph¸p lµ khuyÕn khÝch tù do c¹nh tranh , h¹n chÕ ®éc quyÒn trong
c¸c tæ chøc s¶n xuÊt cung øng vËt t , ®a dngj ho¸ c¸c h×nh thøc kinh
doanh.Nhµ Níc chØ dïng lùc lîng dù tr÷ ®Ó can thiÖp khi cÇn ,t¨ng kh¶ n¨ng
dù b¸o , híng dÉn ,gi¶m dÇn nh÷ng h¹n chÕ ®Þnh lîng ,chñ yÕu ®iÒu chØnh
b»ng thuÕ quan .Bªn c¹nh c¸c trung t©m lín cã hÖ thèng ®¹i lý vÖ tinh réng
kh¾p , thuËn lîi cho viÖc s¶n xuÊt mua b¸n , híng s¶n xuÊt vµ nhËp khÈu vµo
viÖc tho¶ m·n nhu cÇu .
+ThÞ trêng tiÒn tÖ vµ thÞ trêng vèn:
NÕu trong kinh tÕ hiÖn vËt , chóng ta nãi nhiÒu ®Õn t liÖu s¶n xuÊt. th×
trong kinh tÕ thÞ trêng , thÞ trêng tiÒn tÖ vµ thÞ trêng vèn nh sù tuÇn hoµn m¸u
trong c¬ thÓ .Chóng lµ kªnh tÝch tô vËn ®éng cã hiÖu qu¶ ,®Ó huy ®éng
chuyÓn dÞch tiÒn tÖ , vèn tõ n¬i thõa sang n¬i thiÕu ,tõ n¬i kh«ng cã hiÖu qu¶
sang n¬i cã hiÖu qu¶ . §Ó cã thÞ trêng tiÒn tÖ , nguyªn t¾c c¬ b¶n nhÊt lµ thèng
19
tiÓu luËn triÕt
nhÊt mét l·i suÊt , tù do kinh doanh , b×nh ®¼ng gi÷a c¸c chñ thÓ kinh doanh
tiÒn tÖ .
Tríc hÕt , c¶i c¸ch tÝn dông trªn c¬ së chÊp nhËn l·i suÊt thÞ trêng ,®a
d¹ng ho¸ c¸c kªnh tÝch tô ®Ó huy ®éng vèn ,thùc thi mét thÞ trêng ngo¹i hèi
cã tæ chøc ,tû gi¸ theo quan hÖ cung cÇu .
Tµi chÝnh , ng©n hµng lµ hai lÜnh vùc quan hÖ trùc tiÕp ®Õn quan hÖ vèn ,
tiÒn tÖ . V× vËy , c¶i c¸ch hÖ thèng tµi chÝnh , ng©n hµng lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n ,
cÊp b¸ch nh»m tõng bíc h×nh thµnh thÞ trêng tµi chÝnh víi c¸c thÓ chÕ tµi
chÝnh hîp lý. Nhµ níc cµn chñ ®éng thóc ®Èy , t¹o lËp thÞ trêng ,c¶i c¸ch tiÕp
tôc hÖ thèng ng©n hµng sím t¹o ra hÖ thång ng©n hµng th¬ng m¹i canh trang ,
tõ ®ã t¹o ra l·i suÊt thÞ trêng mµ Nhµ Níc cã thÓ ®iÒu tiÕt mµ kh«ng lµm
thay .
Thóc ®Èy qu¸ tr×nh h×nh thµnh thÞ trêng vèn b»ng c¸c biÖn ph¸p nh :
h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn ,c«ng ty cæ phiÕu , sím h×nh thµnh thÞ trêng
chøng kho¸n, cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp nhµ níc.
+ ThÞ trêng søc lao ®éng :
H×nh thµnh c¸c quan hÖ cung cÇu lao ®éng .Xo¸ bá chÕ ®é biªn chÕ ®Ó
ngêi lao ®éng tù chän viÖc lµm , n¬i lµm viÖc .Ngîc l¹i ngêi cÇn søc lao ®éng
®îc chän ngêi lao ®éng thÝch hîp.TiÒn c«ng ph¶i cã t¸c dung võa khuyÕn
khÝch vËt chÊt võa khÝch tinh thÇn cho ngêi lao ®éng .Bªn c¹nh ®ã , sím h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c trung t©m híng nghiÖp , ®µo t¹o ,®µo t¹o l¹i chuyÓn ®æi
nghÒ nghiÖp , giíi thiÖu viÖc lµm. Nhµ Níc cã nhiÖm vô x©y dùng bé luËt lao
®éng thÝch hîp ®Ó qu¶n lý c¸c quan hÖ lao ®éng tù do .
+ ThÞ trêng s¶n phÈm khoa häc c«nh nghÖ vµ th«ng tin :
§Ó h×nh thµnh thÞ trêng nµy cÇn chuyÓn tõ chÕ ®é ng©n s¸ch cÊp ph¸t
sang chÕ ®é h¹ch to¸n kinh doanh trong c¸c tæ chøc nghiªn cøu khoa häc .c«ng nghÖ ,t vÊn , g¾n liÒn khoa häc víi nhu cÇn s¶n xuÊt kinh doanh . H×nh
thµnh luËt së h÷u c«ng nghiÖp , b¶o hé s¸ng chÕ , b¶n quyÒn t¸c gi¶ , tæ chøc
triÓn l·m héi trî giíi thiÖu c«ng nghÖ , nh÷ng s¸ng chÕ míi.
-Më réng thÞ trêng trong níc hoµ nhËp thÞ trêng quèc tÕ :
Muèn më réng quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ , ngoµi viÖc cã mét ®êng lèi ®èi
ngo¹i thÝch hîp cña Nhµ Níc vÊn ®Ò quan träng lµ ph¶i coi träng viÖc chuÈn
bÞ ®éi ngò c¸n bé cã phÈm chÊt , kiÕn thøc cÇn thiÕt cã kh¶ n¨ng ®èi t¸c.
N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ :
Thùc tÕ cho thÊy , n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ níc ta cßn rÊt thÊp
Nguyªn nh©n trùc tiÕp lµ do c¸c mÆt hµng cña ViÖt Nam cha t×m ®îc nh÷ng
nÐt m¹nh thùc sù . VÝ dô nh : lîi thÕ so s¸nh vÒ gi¸ c¶ , chÊt lîng hay mÉu
m· .Thêng c¸c hµng ho¸ nµy chØ ®¹t ®îc møc ®é b×nh thêng . Nªn chç ®øng
20
- Xem thêm -
.DOC 
24 
95 
78 
