Tài liệu Tích hợp bộ môn hóa học, sinh học, giáo dục công dân và giáo dục môi trường trong dạy học địa lí thpt bài 15. bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai

Giáo án dự thi tích hợp liên môn SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI TRƯỜNG THPT NGUYỄN GIA THIỀU Địa chỉ: số 27, ngõ 298- Phố Ngọc Lâm – Long Biên – Hà Nội Họ và tên giáo viên: Trần Thị Ngân Sinh ngày 14/11/1977. Giáo viên bộ môn Địa lí Điện thoại: 0982023534 Email: [email protected] HỒ SƠ DẠY HỌC DỰ THI TÍCH HỢP LIÊN MÔN CỦA GIÁO VIÊN I. Tên hồ sơ dạy học: Tích hợp bộ môn hóa học, sinh học, giáo dục công dân và giáo dục môi trường trong dạy học Địa lí THPT Bài 15. BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG VÀ PHÒNG CHỐNG THIÊN TAI II. Mục tiêu bài học Sau bài học, HS cần : 1. Về kiến thức - Biết được một số vấn đề chính về bảo vệ môi trường ở nước ta: mất cân bằng sinh thái, ô nhiễm môi trường (nước, không khí, đất) - Biết được một số thiên tai chủ yếu và các biện pháp phòng chống - Hiểu được nội dung chiến lược quốc gia về bảo vệ tài nguyên và môi trường. 2. Về kĩ năng - Tìm và chọn lọc tư liệu có nội dung liên quan đến bài học. - Tìm hiểu, quan sát thực tế, thu thập tài liệu về môi trường - Viết báo cáo - Rèn luyện kĩ năng thảo luận nhóm - Rèn luyện kĩ năng thuyết trình. - Rèn luyện tư duy logic, năng lực vân dụng các vấn đề liên quan giữa các môn hóa học, sinh học, giáo dục công dân và giáo dục môi trường trong bài học Địa lí. - Có kĩ năng cơ bản để chủ động ứng phó với các thiên tai xảy ra. Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 1 Giáo án dự thi tích hợp liên môn 3. Về thái độ, hành vi - Có ý thức chủ động phòng chống thiên tai. - Có ý thức và hành động cụ thể góp phần bảo vệ, giữ gìn môi trường sống. III. Đối tượng dạy học Lớp 12B2. Sĩ số 45. IV. Ý nghĩa của bài học - Hiện nay thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đang phải đối mặt với hàng loạt các vấn đề về môi trường: nhiệt độ Trái Đất tăng, tình trạng mất cân bằng sinh thái, suy giảm và cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường, đặc biệt là môi trường đô thị…. Việc dạy bài: “Sử dụng và phòng chống thiên tai” nhằm giúp học sinh nhận thức được những vấn đề nổi bật về môi trường hiện nay, thấy được hậu quả nghiêm trọng của các vấn đề đó, từ đó xây dựng ý thức và có hành vi cụ thể bảo vệ môi trường xung quanh, gìn giữ môi trường sống, góp phần phát triển bền vững. - Hiểu được, tự ý thức được trách nhiệm công dân trong việc thực hiện chiến lược quốc gia về bảo vệ môi trường. V. Thiết bị dạy học, học liệu - Máy tính, máy chiếu. - Sách giáo khoa - Một số tranh ảnh, tư liệu về tình trạng suy thoái tài nguyên, phá hủy cảnh quan thiên nhiên và ô nhiễm môi trường. - Các phiếu học tập. VI. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học 1. Ổn định tổ chức 2. Định hướng bài học Môi trường là không gian sống của con người nhưng môi trường đang bị hủy hoại bởi chính con người. Vậy hiện nay nước ta đang phải đối mặt với những vấn đề môi trường nào, những thiên tai nào thường xảy ra ở nước ta, nhiệm vụ chủ yếu của chiến lược bảo Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 2 Giáo án dự thi tích hợp liên môn vệ tài nguyên và môi trường là gì? Trong bài học hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu các vấn đề đó để thấy được tầm quan trọng của thế hệ trẻ trong việc xây dựng và phát triển bền vững ở nước ta. 3. Tiến trình bài học (40 phút) Hoạt động của GV và HS Nội dung chính * Hoạt động1 : tìm hiểu các vấn đề quan 1. Bảo vệ môi trường trọng nhất trong bảo vệ môi trường ở Có 2 vấn đề quan trọng nhất trong bảo nước ta (10 phút) vệ môi trường ở nước ta: Phương pháp làm việc dự án, thu thập, xử lí - Tình trạng mất cân bằng sinh thái môi tài liệu, báo cáo kết quả. trường: sự gia tăng các thiên tai, sự biến Nội dung này, GV hướng dẫn HS làm việc theo nhóm từ giờ trước, yêu cầu các nhóm đi tìm hiểu thực tế ở địa phương về tình trạng và nguyên nhân ô nhiễm tài nguyên nước, không khí và hoàn thành phiếu học tập, 2 nhóm tìm hiểu tài nguyên nước, 2 nhóm tìm hiểu tài nguyên không khí (phần phụ lục). đổi thất thường của thời tiết. - Tình trạng ô nhiễm môi trường: nước, không khí, đất, đặc biệt ở các thành phố lớn. Yêu cầu : HS phải vận dụng kiến thức các môn hóa học, sinh học, địa lí, giáo dục môi trường để hoàn thành nhiệm vụ. - Đại diện các nhóm nêu những biểu hiện, nguyên nhân của tình trạng mất cân bằng sinh thái môi trường và ô nhiễm môi trường ở nước ta, ở địa phương. Đề xuất các biện pháp giải quyết chủ yếu (có file video báo cáo kết quả làm việc của HS kèm theo). - Các nhóm khác nhận xét, đánh giá lẫn nhau, cho điểm. - GV cho HS xem 1 đoạn video clip (khoảng 1,5 phút) về tình trạng ô nhiễm môi Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 3 Giáo án dự thi tích hợp liên môn trường ở nước ta (có file kèm theo), yêu cầu HS nêu bật những vấn đề môi trường ở nước ta hiện nay - GV chuẩn kiến thức, lấy thêm ví dụ để HS thấy rõ sự mất cân bằng sinh thái. VD phá rừng dẫn đến những hậu quả gì? * Hoạt động 2: Tìm hiểu về một số thiên 2. Một số thiên tai chủ yếu và biện tai chủ yếu và các biện pháp phòng chống pháp phòng chống (20 phút) a. Bão Phương pháp thảo luận, liên hệ thực tế, giải b. Ngập lụt c. Lũ quét quyết vấn đề. ? Kể tên các thiên tai chủ yếu của nước ta ? d. Hạn hán - Yêu cầu : HS phải vận dụng tổng hợp kiến (Phiếu phản hồi thông tin, phần phụ thức thực tế, giáo dục môi trường để giải lục 3) quyết vấn đề. - GV chia lớp làm 4 nhóm, các nhóm thảo luận để hoàn thành phiếu học tập, mỗi nhóm tìm hiểu về một thiên tai, phân tích nguyên nhân và đưa ra giải pháp. + Nhóm 1: Hoàn thành phiếu học tập số 1: tìm hiểu hoạt động, hậu quả, giải pháp phòng chống bão ở nước ta. + Nhóm 2: Hoàn thành phiếu học tập số 2: tìm hiểu hoạt động, hậu quả, giải pháp phòng chống ngập lụt ở nước ta. + Nhóm 3: Hoàn thành phiếu học tập số 3: tìm hiểu hoạt động, hậu quả, giải pháp phòng chống lũ quét ở nước ta. + Nhóm 4: Hoàn thành phiếu học tập số 4: tìm hiểu hoạt động, hậu quả, giải pháp phòng chống hạn hán ở nước ta. - Trước khi HS thảo luận, GV cung cấp cho Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 4 Giáo án dự thi tích hợp liên môn HS các tư liệu về các thiên tai ở nước ta (SGK, video clip – có file đính kèm, hình ảnh…). - Các nhóm thảo luận trong 5 phút rồi báo cáo. - Các nhóm nhận xét, đánh giá. - GV tổng hợp kiến thức bằng phiếu phản hồi thông tin (phần phụ lục). * Tiểu kết: Các thiên tai chủ yếu ở nước ta là bão, ngập lụt, lũ quét, hạn hán, động đất, lốc, sương muối,…chúng ta cần có những kĩ năng cơ bản để phòng tránh các thiên tai. * Hoạt động 3: Tìm hiểu chiến lược quốc 3. Chiến lược quốc gia về bảo vệ tài gia về bảo vệ tài nguyên và môi trường nguyên và môi trường (10 phút) - Duy trì các hệ sinh thái và các quá Phương pháp nêu và giải quyết vấn đề, tư trình sinh thái chủ yếu, có ý nghĩa quyết duy tổng hợp kiến thức. định đến đời sống con người Yêu cầu HS phải vận dụng kiến thức của môn sinh học, giáo dục công dân để thấy trách nhiệm của cá nhân trong việc đảm bảo sự phát triển bền vững. - Đảm bảo sự giàu có về vốn gen - Đảm bảo việc sử dụng hợp lí các nguồn tài nguyên thiên nhiên, điều khiển việc sử dụng trong giới hạn có thể phục ? Dựa trên những kiến thức đã có và SGK, hồi được. hãy nêu các nhiệm vụ chiến lược quốc gia - Đảm bảo chất lượng môi trường phù về bảo vệ tài nguyên và môi trường ? hợp với yêu cầu về đời sống con người ? Mục đích của chiến lược quốc gia về bảo - Ổn định dân số vệ tài nguyên và môi trường là gì ? - Ngăn ngừa ô nhiễm môi trường, kiểm ? Trong các nhiệm vụ mà chiến lược đề ra, soát và cải tạo môi trường. em cam kết sẽ thực hiện những nhiệm vụ nào? ? Để thực hiện được các nhiệm vụ đó, em Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 5 Giáo án dự thi tích hợp liên môn cần có những biện pháp nào? * Tiểu kết: Chiến lược quốc gia về bảo vệ tài nguyên và môi trường ở nước ta dựa trên những nguyên tắc chung của chiến lược bảo vệ toàn cầu. Chiến lược đảm bảo sự bảo vệ đi đôi với phát triển bền vững. GV tổng kết toàn bài: Hiện nay nước ta đang đối mặt với rất nhiều vấn đề môi trường. Nguyên nhân gây ra tình trạng này là do các hoạt động sản xuất và sinh hoạt của con người gây ra. Mỗi chúng ta cần ý thức trách nhiệm cá nhân trong việc bảo vệ môi trường nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững. 3. Củng cố - Đánh giá (5 phút) GV cho học sinh hoàn thành trò chơi ô chữ nhằm kiểm tra độ nắm kiến thức của học sinh ngay tại lớp. Học sinh làm việc theo bàn. GV đặt mục tiêu cho HS ghi đầy đủ các câu trả lời ra giấy, nhóm hoàn thành nhanh nhất được 10 điểm. VII. Phụ lục cho các hoạt động dạy và học 1. Phụ lục 1: hoạt động 1 tìm hiểu thực tế ở địa phương về tình trạng và nguyên nhân ô nhiễm tài nguyên nước, không khí Ô nhiễm nước: Thực trạng Nguyên nhân Hậu quả Giải pháp - Màu nước: - Chất lơ lửng - pH - Nhu cầu ôxi sinh hóa - Nhu cầu ôxi hóa học Ô nhiễm không khí: Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 6 Giáo án dự thi tích hợp liên môn Thực trạng Nguyên nhân Hậu quả Giải pháp - Bụi lơ lửng - Tầm nhìn xa - Mùi - Tiếng ồn… 2. Phụ lục 2 : hoạt động 2 tìm hiểu các thiên tai chủ yếu ở nước ta và biện pháp phòng chống Phiếu học tập số 1: Thiên tai bão Thời gian xảy ra Nơi hay xảy Hậu quả Biện pháp phòng chống Hậu quả Biện pháp phòng chống Hậu quả Biện pháp phòng chống Hậu quả Biện pháp phòng chống ra Phiếu học tập số 2: Thiên tai ngập lụt Thời gian xảy ra Nơi hay xảy ra Phiếu học tập số 3: Thiên tai lũ quét Thời gian xảy ra Nơi hay xảy ra Phiếu học tập số 4: Thiên tai hạn hán Thời gian xảy ra Nơi hay xảy ra 3. Phụ lục 3 : thông tin phản hồi các phiếu học tập a. Phiếu học tập số 1- Bão ở nước ta Thời gian xảy ra Nơi hay xảy Hậu quả Biện pháp phòng chống - Trung bình mỗi năm có 3 - 4 cơn bão trực tiếp đổ bộ vào vùng bờ biển nước ta. ra Bão hoạt động mạnh nhất ở ven biển Trung Bộ, Nam Bộ ít chịu ảnh hưởng - Mưa lớn trên diện rộng, gây ngập úng - Gió mạnh làm lật úp tàu thuyền, - Làm tốt công tác dự báo bão - Sơ tán dân, thông báo cho tàu thuyền về nơi ẩn trú - Củng cố đê điều Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 7 Giáo án dự thi tích hợp liên môn -Thời gian hoạt của bão tàn phá nhà cửa - Chống bão kết hợp với động: từ tháng 6 - Ô nhiễm môi chống lụt, úng và chống lũ, đến tháng 11, trường, gây dịch xói mòn. nhất là tháng 6, 7, bệnh. 8 - Bão chậm dần từ Bắc vào Nam b. Phiếu học tập số 2- Ngập lụt ở nước ta Thời gian xảy ra Nơi hay xảy Hậu quả Biện pháp phòng chống 10, riêng DHMT ra - Đồng bằng Phá hủy mùa - Làm các công trình thoát châu thổ sông màng, tắc nghẽn lũ, ngăn thủy triều giao thông, ô - Trồng rừng đầu nguồn Hồng nhiễm môi trường - Đồng bằng từ tháng 9 đến 12 sông Cửu Long Thời gian vào mùa mưa, từ tháng 5 đến tháng - Đồng bằng Duyên hải miền Trung c. Phiếu học tập số 3- Lũ quét ở nước ta Thời gian xảy ra Nơi hay xảy Hậu quả ra - Năm nào cũng Xảy ra vùng Gây thiệt hại về có lũ quét, xu lưu vực sông tính mạng, tài sản suối bị chia cắt dân cư. hướng tăng. mạnh, có dộ - Xảy ra khi mưa dốc lớn, mất lớn trong vài giờ. lớp phủ thực vật d. Phiếu học tập số 4 – Hạn hán ở nước ta Thời gian xảy ra Nơi hay xảy ra Khi khô hạn kéo Ở nhiều nơi, Gây Hậu quả mất Biện pháp phòng chống - Trồng rừng - Quy hoạch vùng dân cư tránh vùng lũ quét nguy hiểm - Quản lí sử dụng đất đai hợp lí… Biện pháp phòng chống mùa, - Trồng rừng Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 8 Giáo án dự thi tích hợp liên môn dài, vào mùa khô đặc biệt là Tây cháy rừng, thiếu - Xây dựng hệ thống thủy Nguyên, miền nước cho sản xuất lợi và sinh hoạt. - Trồng cây chịu hạn. Nam. VIII. Các sản phẩm của học sinh (có video kèm theo) - Phần làm việc theo nhóm được các nhóm trình bày bằng trình chiếu powerpoint, bằng phiếu học tập. - Phần kiểm tra đánh giá bài học được học sinh thể hiện qua các phiếu đi kèm, nhóm nào làm tốt sẽ thưởng điểm. PHIẾU TRẢ LỜI CÂU HỎI CỦA HỌC SINH- PHẦN TRÒ CHƠI Ô CHỮ Bàn …... Tổ ….Họ và tên thành viên: 1. Ô chữ hàng ngang Câu hỏi Hàng 1, gồm 7 ô chữ: Đây là thiên tai thường xuất hiện ở vùng biển nhiệt đới, Đáp án gây tác hại lớn đối với sản xuất và đời sống? Hàng 2, gồm 6 ô chữ: Đây là cách phòng chống sự tàn phá của bão ở vùng ven biển? Hàng 3, gồm 11 ô chữ: Các biện pháp để bảo vệ tài nguyên đất ở miền núi (ví dụ thủy lợi, trồng rừng…) có tác dụng gì? Hàng 4, gồm 13 ô chữ: Một trong những biện pháp để bảo vệ đa dạng sinh học mà Nhà nước ta đã ban hành? Hàng 5, gồm 8 ô chữ: Một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường đô thị? Hàng 6, gồm 14 ô chữ: Hướng mới của việc phát triển du lịch nhằm bảo vệ môi trường? Hàng 7, gồm 7 ô chữ: Hệ quả của việc Trái đất nóng lên, làm tăng mực nước biển và đại dương? 2. Ô chữ hàng dọc: IX. Phụ lục 1. Phần làm việc của giáo viên Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 9 Giáo án dự thi tích hợp liên môn - Bài giảng power point - Video clip về ô nhiễm môi trường, thiên tai ở nước ta 2. Phần kết quả làm việc của học sinh - Video clip báo cáo kết quả tìm hiểu môi trường thực tế tại địa phương, quận Long Biên - Kết q uả trò chơi ô chữ 3. Đĩa CD Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 10 Giáo án dự thi tích hợp liên môn Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 11 Giáo án dự thi tích hợp liên môn Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 12 Giáo án dự thi tích hợp liên môn Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 13 Giáo án dự thi tích hợp liên môn Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 14 Giáo án dự thi tích hợp liên môn Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 15 Giáo án dự thi tích hợp liên môn Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 16 Giáo án dự thi tích hợp liên môn Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 17 Giáo án dự thi tích hợp liên môn Giáo viên: Trần Thị Ngân, trường THPT Nguyễn Gia Thiều, Long Biên, Hà Nội 18