Tài liệu Skkn phương pháp giúp học sinh lớp 7 tích cực trong giờ kiểm tra, đánh giá môn âm nhạc

1 1. Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến “Phương pháp giúp học sinh lớp 7 tích cực trong giờ kiểm tra, đánh giá môn âm nhạc” 2. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Tác giả đồng thời là chủ đầu tư tạo ra sáng kiến. 3. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục (môn Âm nhạc) 4. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu: 07 / 09 / 2020 5. Mô tả bản chất của sáng kiến: 5.1. Tính mới của sáng kiến: Bài kiểm tra đa dạng (giấy, thực hành, sản phẩm dự án, cá nhân, nhóm…) trong suốt quá trình học tập. Nhấn mạnh sự hợp tác trong kiểm tra nhóm (thực hành hát, đọc nhạc). Quan tâm đến phương pháp học tập, phương pháp rèn luyện của học sinh thông qua bài kiểm tra. Chú trọng vào quá trình tạo ra sản phẩm, chú ý đến ý tưởng sáng tạo, đến các chi tiết của sản phẩm để nhận xét (hình thức trình diễn và quá trình biên đạo cho bài hát kiểm tra của nhóm). Giáo viên và học sinh chủ động trong đánh giá, khuyến khích tự đánh giá và đánh giá chéo của học sinh. Đánh giá phẩm chất của học sinh toàn diện, chú trọng đến năng lực cá nhân, khuyến khích học sinh thể hiện cá tính và năng lực bản thân. Tăng cường sử dụng công nghệ thông tin trong kiểm tra, đánh giá: sử dụng các thiết bị hỗ trợ âm thanh để tăng tính nghệ thuật cho bộ môn trong giờ kiểm tra, đánh giá học sinh. 5.2. Nội dung sáng kiến: Trước đây, hoạt động kiểm tra, đánh giá môn âm nhạc chưa bảo đảm yêu cầu khách quan, chính xác, công bằng. Việc kiểm tra chủ yếu chú ý đến yêu cầu tái hiện kiến thức và đánh giá qua điểm số đã dẫn đến tình trạng giáo viên và học sinh duy trì dạy học theo lối "đọc-chép" thuần túy, học sinh học tập thiên về ghi nhớ, ít quan tâm vận dụng kiến thức. Nhiều giáo viên chưa vận dụng đúng quy trình biên soạn đề kiểm tra nên các bài kiểm tra còn nặng tính chủ quan của người dạy (đối với bài 2 kiểm tra lý thuyết bằng giấy). Hoạt động kiểm tra đánh giá ngay trong quá trình tổ chức hoạt động dạy học trên lớp chưa được quan tâm thực hiện một cách khoa học và hiệu quả (đối với bài kiểm tra thực hành). Thực trạng trên đây dẫn đến hệ quả là không rèn luyện được tính trung thực trong thi, kiểm tra, nhiều học sinh còn thụ động trong việc học tập, khả năng sáng tạo và năng lực vận dụng tri thức đã học để giải quyết các tình huống thực tiễn cuộc sống còn hạn chế. Kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực của học sinh bao gồm cả hai hình thức: kiểm tra thực hành và kiểm tra lý thuyết. Qua đó giáo viên nắm được cả hai mặt năng lực của học sinh: kiến thức cơ bản và kỹ năng thực hành âm nhạc. 5.2.1. Kiểm tra thực hành hát và tập đọc nhạc a. Trong kiểm tra, đánh giá bài cũ của nội dung ôn tập hàng ngày thì đơn giản, giáo viên linh hoạt sao cho phù hợp với thời lượng, kiến thức trong một tiết học là được. b. Còn trong giờ kiểm tra định kỳ như thi học kỳ thì học sinh sẽ được ôn tập nội dung trọng tâm là những bài hát, tập đọc nhạc đã được học trong bài ôn tập. Qua đó học sinh rèn luyện lại những kỹ năng cơ bản, được học thuộc bài hát, đọc nhiều lần tập đọc nhạc tại lớp, được xem các bạn có năng khiếu biểu diễn các bài đã học. Bên cạnh đó, thời gian ôn bài là một tuần, đủ cho các em sắp xếp để cùng nhau ôn tập. - Để khắc phục tình trạng không đủ thời lượng trong giờ kiểm tra, giáo viên cho học sinh tự chọn nhóm yêu thích, điều này giúp học sinh tăng phần hứng thú khi thi và tăng cường tính hợp tác trong ôn tập, tạo không khí thi đua giữa các nhóm với nhau. - Về nội dung kiểm tra thực hành: là một bài hát và một bài tập đọc nhạc đã học. Giáo viên không để học sinh tự chọn bài vì các em sẽ chọn bài ngắn bỏ bài dài, chọn bài dễ bỏ bài khó.. vì thế cho học sinh bốc thăm trong giờ ôn tập. 3 - Hình thức thi như sau: + Đối với thi hát: từng nhóm lên biểu diễn bài hát, kết hợp những động tác phụ họa, vận động theo nhạc hoặc gõ đệm… + Đối với đọc nhạc: nhóm trưởng sẽ đọc nhạc kết hợp đánh nhịp chỉ huy, các thành viên còn lại vừa đọc nhạc kết hợp gõ đệm theo phách, nhịp. - Sau đây là một số hình ảnh minh họa thực tế trong giờ kiểm tra, đánh giá môn âm nhạc của lớp 7: + Hát kết hợp vận động và phụ họa động tác: Các em thể hiện sự tự tin, thoải mái khi thể hiện bài thi và có sự hợp tác tốt. Động tác minh họa đều và sáng tạo…Các em có sự nghiêm túc và thể hiện tốt sắc thái, tình cảm của bài hát. Các nhóm có sự thi đua tích cực với nhau - Để tăng tính sự sáng tạo và thi đua giữa các nhóm, giáo viên đưa ra thang điểm để đánh giá như sau: Thể hiện đúng Bài hát Điểm Thuộc bài sắc thái, tình 2 Thuộc bài cảm 1 Thể hiện đúng Tập đọc nhạc sắc thái, tình Điểm cảm 1 3 Động tác minh Đồng đều, hợp họa sáng tạo tác tốt 1 1 Gõ đệm hoặc đánh nhịp tốt 1 Thời gian còn lại trong giờ kiểm tra giáo viên đưa ra nhận xét ưu, tồn tại trong phần biểu diễn của các nhóm, chấm điểm công khai và đánh giá năng lực của các em, tuyên dương, khuyến khích các nhóm thể hiện tốt, động viên những em còn biểu hiện chưa tốt. Bên cạnh đó có thể cho các em nhận xét chéo nhau, tự nhận xét nhóm mình. 4 5.2.2. Kiểm tra lý thuyết ( viết ) a. Đối với kiểm tra 15 phút: giáo viên có thể cho học sinh viết lại lời mới cho những bài hát đã học hay những bài tập đọc nhạc ngắn, ví dụ như: - Em hãy viết lại lời ca mới cho hai câu nhạc trong bản Bài ca hòa bình (Nhạc Beethoven) theo chủ đề mùa xuân: Nhà nhà đón tết ấm no sum vầy tài lộc sẽ đến khắp muôn nơi. Hòa bình sung túc đó đây an vui tràn đầy hạnh phúc cho mọi người. (Hà An – lpp /11 NH 202202 20221) Hay giáo viên cho học sinh làm bài kiểm tra nhạc lí, ví dụ như: - Em hãy viết mô ̣t câu nhạc gồm 4 nhịp hai bốn, dùng hình nốt đen và trắng, lă ̣ng đen, ví dụ: - Nội dung của kiểm tra chủ yếu là kiến thức của từng phân môn nhằm củng cố lại bài cũ, không mất nhiều thời gian nhưng vẫn nắm được năng lực của từng học sinh để kịp thời thay đổi phương pháp giảng dạy, nhắc nhở học sinh lười học. b. Đối với kiểm tra 45 phút: xây dựng ma trận và đề kiểm tra dựa trên định hướng phát triển năng lực của học sinh nhưng đảm bảo tính vừa phải với học sinh trung bình, yếu. Ví dụ : Nội dung Câu hỏi/ bài Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng tập đánh giá mức độ mức độ cao kỹ năng thấp Theo chuẩn KT-KN 1. Học hát Biết được Nêu được Mái trường tên, xuất nội dung mến yêu và xứ, tác giả bài hát, kể 5 Lí cây đa của bài hát tên một vài bài tiêu biểu của nhạc sĩ hoặc các bài Bài tập định dân ca quan lượng ( trắc họ Bắc nghiệm / tự Biết khái Ninh Kể tên các Viết được 1 Nhịp bốn niệm nhịp bài hát viết khuông bốn bốn bốn ở nhịp bốn nhạc với 3 bốn. nhịp bốn 2. Nhạc lý luận ) 3. Âm nhạc Biết bài Kể vài điều kể tên một bốn Nêu cảm thường thức Nhạc rừng về nhạc sĩ vài tác nhận về tác Nhạc sĩ là của nhạc Hoàng Việt. phẩm của phẩm của Hoàng Việt, sĩ Hoàng Phân loại nhạc sĩ ông. Nhận sơ lược về Việt. được đặc Hoàng Việt. biết được nhạc cụ Biết sơ lược điểm của chân dung phương tây về một số của nhạc sĩ. các nhạc cụ. nhạc cụ Nêu cảm phương tây. nhận về âm thanh của 1 nhạc cụ phương tây - Các dạng câu hỏi cho từ ma trâ ̣n trên: I/Học hát - Nhận biết 6 Câu 1: (Tự luận) Em hãy cho biết tác giả xuất xứ của bài Mái trường mến yêu và Lí cây đa? - Thông hiểu Câu 2: (Tự luận) Em hãy cho biết nội dung của bài Mái trường mến yêu. Kể tên một vài bài hát dân ca quan họ Bắc Ninh? II/ Nhạc lý - Nhận biết Câu 3: (trắc nghiệm) Nhịp bốn bốn có ký hiệu là gì ? a. B b. C c. D d. E Câu 4: (trắc nghiê ̣m) Nhịp bốn bốn phù hợp trong các bài hát nào ? a. Hành khúc b. Trang nghiêm c. Trữ tình d. Tất cả đều đúng - Thông hiểu Câu 5: (Tự luận) Điền vào chỗ trống: Nhịp bốn bốn là nhịp có .............. phách trong mỗi nhịp mỗi phách có giá trị bằng ............... phách ......... mạnh phách .......... nhe ........................ Câu 6: (Tự luâ ̣n) Kể tên các bài hát viết ở nhịp bốn bốn. - Vận dụng ở mức độ cao Câu /: (Tự luận). Viết được 1 khuông nhạc vpi 3 nhịp bốn bốn III/ Âm nhạc thường thức - Nhận biết Câu 8: (Tự luận) Hãy kể tên các nhạc cụ phương tây mà em biết? Câu 9: (trắc nghiệm) Vở nhạc kịch Cô Sao là tác phẩm của nhạc sĩ nào? a. Phạm Tuyên b. Hoàng Việt c. Hoàng Lân d. Mô da - Thông hiểu Câu 102: (Tự luận) Em hãy phân biệt đặc điểm của đàn ghi ta và Vi ô lông? - Vận dụng ở mức độ cao 7 Câu 11: Em hãy nêu cảm nhận về âm thanh của các nhạc cụ phương tây ( Piano Violon Guitar Accordion ) ? 6. Những thông tin cần được bảo mật: không. 7. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: a. Về chuyên môn: Từ thực tế giảng dạy, để đạt kết quả cao trong giờ kiểm tra, bản thân tôi đúc rút ra phải có một số điều kiê ̣n cần thiết như sau: Để tạo hứng thú đối với giờ kiểm tra, đánh giá cho học sinh thì trước hết phải gây hứng thú cho học sinh ngay từ phần dặn dò chuẩn bị của tiết học trước. Trong quá trình kiểm tra, đánh giá giáo viên phải biết phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh bằng cách giao nhiê ̣m vụ cho từng nhóm, từng em rõ ràng (đối với phần kiểm tra thực hành), đưa ra nô ̣i dung ôn tâ ̣p cụ thể (đối với phần kiểm tra lý thuyết ). Giáo viên cần phải nắm đặc trưng của bộ môn, có phương pháp kiểm tra, đánh giá linh hoạt, sáng tạo, phải tìm mọi cách để cải tiến cách kiểm tra phân môn học hát và đọc nhạc theo hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh, bổ sung sáng tạo thêm nhiều thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng hóa cách thức truyền đạt ở mỗi hình thức kiểm tra. Biết nhận xét và cho điểm theo hướng khuyến khích như một yếu tố gây xúc cảm để tạo động lực cho những lần kiểm tra lần sau. Tạo không khí vui tươi, tránh gò ép đối với học sinh vì đặc trưng bộ môn là học vui - vui học. Tăng cường các hoạt động âm nhạc trong lớp, trong trường bằng hình thức tổ chức hội thi văn nghệ ngoại khóa ngay từ trong giờ học, nhân các ngày lễ… Muốn thực hiện những nội dung trên có hiệu quả đòi hỏi giáo viên phải không ngừng nâng cao kiến thức, tạo cho mình một trình độ chuyên môn vững vàng, thường xuyên học hỏi rút kinh nghiệm ở các đồng nghiệp (dạy các môn nhạc, văn, địa, …) 8 b. Về điều kiê ̣n cơ sở vâ ̣t chất: Phòng học rộng rãi. Phương tiện hỗ trợ phù hợp, hiệu quả (phương tiện càng đầy đủ, hiệu quả thì càng thay thế được sự hỗ trợ của GV, ví dụ phương tiện âm thanh, loa, máy chiếu, tranh ảnh, bảng phụ âm nhạc. Đối với trường khác thì tùy vào điều kiện của từng trường mà GV có thể linh động áp dụng sao cho phù hợp và vẫn phát huy được ưu điểm của các phương pháp trên. 8. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả: a. Trước khi áp dụng sáng kiến: HS vẫn được phát huy tính tích cực trong các hoạt động học và các nhiệm vụ học tập mà Gv đưa ra. Tuy nhiên, các em vẫn chưa thể hiện hết kĩ năng hoạt động nhóm, kĩ năng tự học, tự tìm tòi và hợp tác với bạn ngoài nhà trường (như ở nhà, ngoài xã hội…) để hoàn thành nhiệm vụ được giao đối với bài kiểm tra thực hành. Còn đối với bài kiểm tra viết thì kết quả chưa cao. b. Sau khi áp dụng sáng kiến: - Trong tiết kiểm tra thực hành đều thu hút học sinh tham gia tích cực các hoạt động theo nhóm. Mạnh dạn, tự tin, sáng tạo và có tinh thần hợp tác nhau hơn. - Thể hiê ̣n nội dung bài kiểm tra đã học, thực hành kỹ năng cơ bản khi kiểm tra từ khá, tốt trở lên. - Kết quả bài kiểm tra viết đạt từ trung bình trở lên, em có năng khiếu đạt khá, giỏi. Tiết học cũng trở nên nhẹ nhàng, luôn được các em quan tâm, yêu thích môn học hơn. - Kỹ năng hợp tác nhóm và hoạt động nhóm tăng rõ rệt, các em có tinh thần trách nhiệm hơn, biết phân công và vạch ra kế hoạch hoạt động cho các thành viên để đạt mục tiêu đề ra. - Kết quả bài kiểm tra thực hành như sau: 9 Lôùp 7 Sĩ số Hs tham 223 gia tích cực 215 % Hs có % Hs không % tham gia 8 3,5 tham gia 0 96,4 0 % Từ 8-710 % Dưới 5 % 11 điểm 198 89 điểm 0 0 - Kết quả bài kiểm tra viết như sau: Lôùp 7 Sĩ số Từ 5-77 223 điểm 25 Qua phương pháp trên các em nghiêm túc thực hiện yêu cầu và nhiệm vụ trong giờ kiểm tra hơn. Vì thế mà hiệu quả bài kiểm tra cũng nâng cao. Với những phương pháp trên, tôi đã giúp Hs tích cực chuẩn bị bài học, kết quả thu được và tỉ lệ đạt yêu cầu được cải thiện. Hs tự thấy được năng lực thật sự của mình. ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ 9. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân đã tham gia áp dụng sáng kiến lần đầu, kể cả áp dụng thử (nếu có): ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ 10 ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ ........................................................................................................................................ Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật. Ái Vy