Tài liệu Skkn nâng cao chất lượng dạy học theo mô hình trường học mới vnen trong trường tiểu học..

MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC THEO MÔ HÌNH TRƯỜNG HỌC MỚI VNEN TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC. NHÓM TÁC GIẢ SÁNG KIẾN: 1. HÀ THỊ PHƯƠNG - Phó trưởng phòng Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Kim Sơn – Tỉnh Ninh Bình. 2. TRẦN THỊ AN - Hiệu trưởng trường Tiểu học Lưu Phương - huyện Kim Sơn - Tỉnh Ninh Bình. I. LÝ DO CHỌN SÁNG KIẾN: Ban chấp hành Trung ương Đảng khóaXI đã ban hành nghị quyết hội nghị lần thứ 89 số 29- NQ-TW ngày 04/ 01/ 2013) về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cấu công nghiệp hoa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội churnghiax và hội nhập Quốc tế.Vấn đề cốt lõi, trung tâm của công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là tập trung chuyển mạnh từ giáo dục chủ yếu là truyền thụ kiến thức sang hình thành phẩm chất và phát triển năng lực người học. Trước tiên phải xuất phát từ yêu cầu phát triển nhân cách, năng lực người học, tiếp đến là đáp ứng nhu cầu về người nhân lực cho xã hội. Năm học 2012-2013, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai thí điểm Mô hình học mới Việt Nam (VNEN) tại 1447 trường Tiểu học nhằm thực hiện chủ trương đổi mới về phương pháp dạy, đổi mới về phương pháp học, đổi mới phương pháp đánh giá học sinh, đổi mới tổ chức lớp học. Sau khi được tập huấn và nghiên cứu các văn bản hướng dẫn thực hiện mô hình trường học mới Việt Nam, năm học 2013 - 2014 trường chúng tôi đã mạnh dạn đăng ký tổ chức thực hiện và là trường đầu tiên của huyện Kim Sơn. Song đây là quá trình thực nghiệm nên bước đầu triển khai chúng tôi gặp không ít khó khăn, vướng mắc về tài liệu, về phân phối chương trình, về phương pháp và hình thức dạy học và cả về nhận thức của cha mẹ học sinh.v.v.. Mặc dù vậy, chúng tôi đã từng bước khắc phục và đã đạt được những kết quả bước đầu khả quan: học sinh mạnh dạn, tự tin, linh hoạt, sáng tạo, tích cực hơn trong học tập và tham gia các hoạt động. Không khí học tập trong lớp tự nhiên, nhẹ nhàng, thân thiện. Là những người chỉ đạo chung các hoạt động trong các nhà trường và mong muốn chất lượng hiệu quả dạy và học trong nhà trường ngày càng phát triển bền vững. Chúng tôi đưa ra “Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học theo mô hình trường học mới (VNEN) tại trường Tiểu học Lưu Phương huyện Kim Sơn tỉnh Ninh Bình”. 1 II. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN 1. Giải pháp cũ thường làm. 2. Bước vào năm học mới PGD chỉ đạo trường thực hiện các nhiệm vụ : - Làm văn bản báo cáo với Đảng uỷ, UBND xã Lưu Phương về việc triển khai và thực hiện Mô hình trường học mới năm học 2013- 2014. Họp phụ huynh học sinh khối lớp 3 triển khai thực hiện mô hình trường học mới: - Giới thiệu mô hình trường học mới. - Giới thiệu sách học Mô hình trường học mới: Hướng dẫn học Tiếng Việt; Hướng dẫn học Toán; Hướng dẫn học Tự nhiên và xã hội. - Nêu cao vai trò, sự cộng tác của Nhà trường - Cộng đồng- Gia đình cùng phối hợp triển khai, thực hiện, đánh giá học sinh theo Mô hình trường học mới.Tiến hành trang trí lớp học. - Xây dựng kế hoạch triển khai, thực hiện Mô hình trường học mới: - Chuẩn bị tài liệu, phương tiện, đồ dùng phục vụ dạy học Khối, lớp triển khai, thực hiện Mô hinh trường học mới (VNEN). - Triển khai dạy học theo Mô hình trường học mới 1.1. Ưu điểm: Ban chỉ đạo cấp trường đã bám sát các văn bản hướng dẫn của Bộ, Sở, Phòng Giáo dục và Đào tạo để tổ chức thực hiện có hiệu quả. Giáo viên đã biết tổ chức theo “10 bước học tập” để phát huy tính tích cực, chủ động, tự giác, tự tìm tòi, khám phá kiến thức của học sinh. Đã chỉ đạo các lớp xây dựng được các hội đồng tự quản làm việc khá tích cực. Biết huy động sự tham gia của cha mẹ học sinh, của cộng đồng để trang trí lớp học và xây dựng các công cụ hỗ trợ lớp học. Học sinh đã quen dần với cách học mới, các em đã biết tự đọc tài liệu, tự tìm tòi, nghiên cứu và hợp tác, chia sẻ với các bạn trong nhóm để chiếm lĩnh kiến thức. Học sinh ngày càng mạnh dạn, tự tin và phát triển tốt các kỹ năng sống. Cha mẹ học sinh và chính quyền địa phương, các ban ngành đoàn thể đã tích cực hỗ trợ nhà trường. Môi trường giáo dục đảm bảo dân chủ, thân thiện đủ điều kiện cho nhà trường nhân rộng thêm các lớp trên học theo Mô hình VNEN. Đội ngũ giáo viên ngày càng được chuẩn hoá về mặt đào tạo đang được trẻ hoá dần. Đặc biệt là các đồng chí giáo viên trẻ nhiệt tình, hăng say công tác và được trang bị nhiều kiến thức mới, gặp môi trường sư phạm tốt đã phát huy được khả năng trong công tác giảng dạy. 1.2. Hạn chế: Nội dung tập huấn còn chung chung chưa thể hiện rõ được phương pháp mới của Mô hình VNEN. Công tác tập huấn, bồi dưỡng cho giáo viên còn bất cập do trong năm học có sự điều động, luân chuyển giáo viên. Việc tập huấn thường tổ chức tập trung vào đầu năm học, nhưng có những giáo viên được điều động về sau 2 nên đòi hỏi Ban lãnh đạo nhà trường và tổ chuyên môn phải mất nhiều thời gian để tập huấn và bồi dưỡng. Một số giáo viên đã quen với phương pháp dạy học truyền thống nên trong quá trình tổ chức hoạt động học cho học sinh còn truyền thụ và giảng giải nhiểu. Việc hướng dẫn học sinh làm và sử dụng các công cụ học tập trong lớp đôi khi còn hình thức. Một số giáo viên tổ chức lớp học còn rập khuôn, ít sáng tạo. Giáo viên ít có thời gian để bồi dưỡng thêm kiến thức nâng cao cho học sinh giỏi. Một số học sinh kỹ năng giao tiếp hạn chế, rụt rè. Một số trưởng nhóm kỹ năng điều hành, chỉ đạo nhóm chưa tốt. Một số cha mẹ học sinh chưa quan tâm, đôn đốc con em học tập. Ý thức hợp tác với nhà trường còn thấp. Giáo viên chưa thực sự vững về kiến thức, việc tự học tự bồi dưỡng chưa thường xuyên . Do đó việc nắm bắt, tiếp cận đổi mới phương pháp dạy học còn hạn chế. 2.2. Các biện pháp chỉ đạo đã thực hiện: 2.2.1. Nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền Đầu tháng 7 hàng năm, Ban lãnh đạo nhà trường báo cáo với Ban thường vụ đảng ủy xã những kết quả đạt được về thực hiện kế hoạch năm học và kết quả thực hiện Mô hình trường học mới VNEN của năm học cũ, nêu những thuận lợi khó khăn vướng mắc về cơ sở vật chất cũng như công tác chỉ đạo và đề ra những tiêu chí phấn đấu của nhà trường trong năm học mới và xin ý kiến chỉ đạo của Ban thường vụ Đảng ủy. Tại cuộc họp với lãnh đạo Đảng ủy, Ủy ban nhân xã cùng Bí thư chi bộ các xóm, chi bộ cơ quan và trưởng các đoàn thể như Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể trong xã như: Đoàn Thanh niên, Hội phụ nữ, Hội Nông dân, Hội Khuyến học và cuộc họp phụ huynh đầu năm học. Tại cuộc họp này, trường đã giới thiệu rõ các văn bản của Bộ Giáo dục, của Sở và Phòng Giáo dục và Đào tạo về mô hình trường học mới (VNEN) và kế hoạch tổ chức thực hiện của nhà trường để tranh thủ ý kiến chỉ đạo của cấp ủy và chính quyền địa phương, đồng thời tuyên truyền sâu rộng đến các lực lượng xã hội. Hàng tháng, nhà trường luôn tham mưu với cấp ủy đảng chính quyền địa phương để họ đưa vào nghị quyết và chỉ đạo các ban ngành đoàn thể phối hợp thực hiện. Nhà trường kết hợp với ban đại diện Hội CMHS để phối hợp giáo dục, xây dựng cơ sở vật chất, trang trí lớp học, làm đẹp bồn hoa, cây cảnh để đảm bảo một môi trường học tập “xanh, sạch, đẹp, an toàn, thân thiện”. Nhà trường chỉ đạo cán bộ, giáo viên tuyên truyền đến tận các bậc CMHS để họ nhận thức đúng đắn về vai trò của mình trong nhà trường, giúp phụ huynh thấy được những lợi ích mà mô hình trường học mới sẽ mang lại cho con em họ để họ đồng tình ủng hộ. Chỉ đạo giáo viên mời cha mẹ HS đến tham gia vào các hoạt động của nhà trường của lớp như: : Bầu hội đồng tự quản, dự giờ, thăm lớp, đến với “Ngày hội tiểu học”... Đồng 3 thời chỉ đạo Liên đội lên bảng tin, cho phát thanh viên tuyên truyền các thành tích và hoạt động nổi bật của nhà trường trong việc thực hiện mô hình trường học mới. Tổ chức cuộc họp với các đoàn thể và giáo viên trong nhà trường để quán triệt chủ trương và các công văn hướng dẫn thực hiện, nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên. Với cách làm trên, trường chúng tôi đã nhận được sự quan tâm giúp đỡ của Đảng ủy, chính quyền địa phương và các ban ngành đoàn thể, của Hội CMHS để mở rộng khuôn viên trường, xây dựng thêm nhà để xe, thư viện xanh, một số bồn hoa cây cảnh và trang trí các lớp học theo mô hình VNEN. Cộng đồng cũng đã hỗ trợ chúng tôi rất nhiều trong việc hướng dẫn học sinh học tập ở nhà, đặc biệt là hoạt động ứng dụng. Cụ thể: Năm học 2013 - 2014 nhà trường đã làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục huy động ngày công lao động và nguồn đóng góp tự nguyện của phụ huynh trang trí các biểu bảng cho 3 lớp học khối lớp 3 theo mô hình VNEN tổng trị giá 15.000.000 đồng. Năm học 2014 - 2015 nhà trường tiếp tục huy động nguồn đóng tự nguyện của phụ huynh trang trí thêm 3 lớp học theo mô hình VNEN và sắm được 15 bộ bàn ghế đạt chuẩn tổng trị giá 37.000.000 VNĐ. 2.2.2 Biện pháp nâng cao vai trò quản lí và tổ chức tập huấn bồi dưỡng năng lực đội ngũ giáo viên. Vai trò quản lí, công tác tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên phải được coi trọng và ưu tiên hàng đầu. Đặc biệt là phương pháp quản lí, phương pháp tập huân phải được thay đổi kịp thời khác cách thức trước đây tổ chức. Các buổi tập huấn không tranh luận về lí thuyết nhiều mà yêu cầu giáo viên cần mạnh dạn tự tin bắt tay làm từ thực tiễn và chia sẻ để thực hành ngay tại lớp tập huấn. Với yêu cầu và tiêu chí đề ra của nhà trường nên đầu năm học mới Ban lãnh đạo nhà trường đã cử một số giáo viên có năng lực giảng dạy vững vàng đã tham gia lớp tập huấn tại tuyến tỉnh, huyện tổ chức tập huấn lại cho toàn bộ giáo viên trong trường. Việc tập huấn tại trường được thực hiện một cách nghiêm túc. Lớp tập huấn được trang bị đầy đủ tài liệu và đồ dùng phục vụ cho việc học. Lớp được chia thành các nhóm nhỏ để giáo viên được trao đổi, chia sẻ, bàn bạc về tài liệu hướng dẫn học của học sinh, về phương pháp giảng dạy, về hình thức tổ chức lớp học và đưa ra những khó khăn, trở ngại để cùng nhau tìm giải pháp khắc phục. Giảng viên tập huấn phải tổ chức cho các học viên tự nghiên cứu, trao đổi, bàn bạc để cùng nhau tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc chứ không được thuyết trình, giảng giải. Ban Lãnh đạo nhà trường phải theo dõi và đánh giá sát đúng ý thức và kết quả tập huấn của giáo viên. Việc tổ chức tập huấn đã giúp giáo viên có được những nhận thức cơ bản, những kiến thức cần thiết về Mô hình trường học mới VNEN để vận dụng trong quá trình giảng dạy và giáo dục học sinh. Bên cạnh đó, nhà trường đã làm tốt công tác bồi dưỡng cho giáo viên thông qua dự giờ thăm lớp 4 và qua các buổi sinh hoạt chuyên đề như xem băng đĩa, dự giờ, nêu tình huống sư phạm mọi giáo viên phân tích rút ra bài học kinh nghiệm, tìm giải pháp hiệu quả nhất. Giúp giáo viên hiểu hình thức sinh hoạt chuyên môn chủ yếu là rút kinh nghiệm qua quan sát phân tích một bài dạy cụ thể và gồm 4 bước cơ bản sau: Bước 1- Xây dựng kế hoạch. Bước 2- Tổ chức minh họa dự giờ. Bước 3- Thảo luận chung. Bước 4- Áp dụng vào thực tiễn. Với cách làm trên, trường chúng tôi đã bồi dưỡng được một đội ngũ giáo viên có năng lực giảng dạy vững vàng. Kết quả cụ thể: Năm học 2014 - 2015 nhà trường đã tổ chức được 45 chuyên đề (chuyên đề về phương pháp dạy học mới các bộ môn, cách đánh giá học sinh theo thông tư 30, chuyên đề về sinh hoạt chuyên môn, ...) Trong đó có 15 tiết chuyên đề về phương pháp dạy học VNEN được xếp loại tốt và được nhân rộng phương pháp toàn trường. Hiệu quả nhất là 100% các lớp đã thành lập được hội đồng tự quản và trưởng ban đối ngoại điều khiển màn chào hỏi giới thiệu về lớp mình bạo dạn, tự tin, tạo ra không khí lớp học sôi nổi, học tập thoải mái không bị gò ép và đạt hiệu quả cao. 2.2.3 Nâng cao năng lực và đổi mới hoạt động sư phạm: Chất lượng giáo dục đào tạo luôn là mục tiêu hàng đầu, là yêu cầu thường xuyên đối với quá trình phát triển và đổi mới giáo dục. Để thực hiện thành công mô hình VNEN hơn ai hết bản thân người giáo viên thực sự có mong muốn tạo ra những thay đổi, tập trung chú ý vào những thay đổi về chiến lược giảng dạy, yêu thương học sinh và tin tưởng rằng tất cả học sinh đều có tiềm năng thành công nếu được trang bị những kĩ thuật học tập đa dạng. Vì lẽ đó, tôi đã chỉ đạo giáo viên mạnh dạn tập trung đổi mới các hoạt động sư phạm của mình như sau: a. Đổi mới phương pháp dạy giáo viên Trước hết Ban giám hiệu nhà trường giúp cho giáo viên hiểu rõ đổi mới phương pháp dạy học theo mô hình VNEN là người thầy giáo không phải là “thầy dạy” mà là thầy về cách học, cách tiếp cận vấn đề, là người giúp các em cách học mới, cách tự học. Không phải là người áp đặt tư duy cho học sinh mà là người luôn phát huy tính dân chủ, là người bạn đồng hành với học sịnh, giảng dạy cái học sinh cần, là một nhà tâm lí giáo dục, luôn tác động vào học sinh để kích thích những yếu tố bên trong sự tự tin và độc lập bản lĩnh, để giúp người học phát triển. Phương pháp dạy học hiện hành đã phần nào phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Tuy nhiên một số giáo viên đôi khi vẫn còn nặng về vai trò truyền thụ kiến thức. Một số bộ phận học sinh chưa mạnh dạn, tự tin tham gia vào quá trình học tập và các hoạt động giáo dục; kỹ năng sống hạn chế. Bởi vậy, khi thực hiện mô hình trường học mới, hơn ai hết bản thân người giáo viên phải tích cực đổi mới hoạt động sư phạm của mình với phương châm “Chuyển đổi từ dạy học truyền 5 thụ của giáo viên sang tổ chức hoạt động tự học của học sinh, quá trình tự học, tự giáo dục là trung tâm của hoạt động giáo dục”. Giáo viên hướng dẫn học sinh sử dụng tài liệu hướng dẫn học để tự học, tự khám phá; tổ chức cho học sinh hoạt động khám phá, phát hiện kiến thức, kỹ năng mới thông qua quá trình học tập mang tính hợp tác. Giáo viên chỉ hổ trợ và hướng dẫn học sinh khi cần thiết. Giáo viên phải biết khuyến khích mọi cố gắng, nổ lực, sáng kiến và những tiến bộ dù là nhỏ nhất của học sinh để những HS vốn rụt rè, nhút nhát dần trở nên mạnh dạn, tự tin hơn. Chỉ đạo GV thường xuyên gần gũi, quan tâm đến những đối tượng HS đó. Chỉ đạo giáo viên tổ chức linh hoạt các hoạt động học tập của học sinh, không nhất thiết phải thực hiện theo tài liệu hướng dẫn học. Giáo viên phải dựa vào đối tượng học sinh và thực tế của lớp học để lựa chọn phương pháp và hình thức dạy học phù hợp. Sau đây là một vài ví dụ minh hoạ về cách làm của chúng tôi: Bài 5: Ôn tập các bảng nhân và bảng chia ( tài liệu Toán lớp 3 trang 15) Trước khi vào tiết học, GV tổ chức HS chơi trò chơi “Kết bạn”. Các em sẽ biết nếu “kết 4” mà lớp mình có 24 bạn thì sẽ thành lập được 6 nhóm, nếu “kết 5” thì lớp mình sẽ thành lập được 4 nhóm còn dư 4 bạn ( bạn bị dư sẽ bị phạt). Thông qua trò chơi, HS sẽ cảm thấy trò chơi mà mình vừa được tham gia rất gần gũi với bản thân, không chỉ thế trò chơi còn kích thích tính tò mò, khơi dậy hứng thú trong học tập giúp các em muốn tiếp tục được trải nghiệm kiến thức mới. - Đối với bài: “Chia cho số có hai chữ số” Hướng dẫn học Toán 4 tập 1B. Ở bài tập 1 của Hoạt động thực hành, với lôgô làm việc cá nhân. Đây là tiết học đầu tiên trong phần chia cho số có nhiều chữ số nên HS rất lúng túng trong việc ước lượng chữ số ở thương. Do vậy, chúng tôi đã hướng dẫn GV cách tổ chức học sinh ước lượng chữ số ở thương. GV quan sát, theo dõi và hỗ trợ cho HS, nếu thấy nhiều học sinh trong lớp không tự làm được bài tập thực hành thì giáo viên cần linh động tổ chức dạy học cả lớp để hướng dẫn kỹ cho học sinh cách ước lượng thương, sau đó mới cho các em tiếp tục thực hành. Mặt khác để phát huy tốt năng lực của học sinh khá, giỏi, tôi đã chỉ đạo GV yêu cầu các em có năng lực tốt hỗ trợ các bạn trong nhóm. Hoặc GV ra các bài tập nâng cao hay câu hỏi khó rồi kín đáo bỏ vào hộp thư cá nhân của HS, sau đó nãi nhỏ với HS: “em có thư” để học sinh xuống lấy và hứng thú giải quyết. Cuối tiết học, hoặc trong giờ ra chơi cho em đó được nói về bức thư của mình và hướng giải quyết. Nếu HS làm tốt GV khen ngợi và tuyên dương trước lớp. Nếu HS không làm được giáo viên giúp HS giải quyết và không quên động viên, khích lệ HS. Có thể ra thêm bài tập tương tự để HS làm được, giúp em thêm tự tin và hứng thú hơn. b. Đổi mới về cách học của học sinh Để chỉ đạo có hiệu quả phương pháp dạy học theo mô hình VNEN. Ban giám hiệu nhà trường yêu cầu giáo viên chú trọng rèn cho học sinh một số kĩ năng học tập như kĩ năng tự học theo nhóm, kĩ năng đọc hiểu từ tài liệu, hiểu được các câu lệnh, các chỉ dẫn các yêu cầu, các dạng hoạt động học tập,các kĩ năn( Kĩ năng làm 6 việc cá nhân theo cặp theo nhóm, kĩ năng sử dụng đồ dùng học tập ở góc học tập, sử dụng tài liệu, thư viện lớp học, …) Ở mô hình trường học mới, học sinh không tiếp thu kiến thức một cách thụ động mà ngược lại các em chủ động làm việc độc lập với tài liệu, thao tác với các đồ vật, quan sát trực tiếp, phân tích so sánh và tương tác với các bạn cùng nhóm, tương tác với giáo viên và cộng đồng. Giáo viên hướng dẫn học sinh thực hiện theo “10 bước học tập”. Quá trình chiếm lĩnh kiến thức được khởi đầu bằng việc học sinh đọc và viết tên bài học, tiếp đến là việc đọc mục tiêu bài học - đây là việc đầu tiên của HS phải biết mình làm cái gì trong bài học này. Hoạt động cơ bản là quá trình tự trải nghiệm nghiên cứu tài liệu, bắt đầu từ cá nhân và trao đổi trong nhóm. Trình tự bài học đến báo cáo kết quả học tập của cá nhân và nhóm thể hiện tính độc lập tương đối của cá nhân và nhóm. Trong giờ học, giáo viên tổ chức cho các nhóm trưởng điều hành các nhóm hoạt động. Dưới sự điều hành của nhóm trưởng, các nhóm nghiêm túc học bài và hăng hái thảo luận mỗi khi có chủ đề đưa ra. Chính vì vậy, người giáo viên phải “tập huấn” cho nhóm trưởng về cách điều khiển hoạt động của nhóm (như một giáo viên). Nhóm trưởng phải biết phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên trong nhóm sao cho các bạn đều được tham gia, đều được bày tỏ ý kiến, đều được thể hiện. Tránh hiện tượng học sinh ngồi nói chuyện riêng hoặc không chịu khó suy nghĩ mà chỉ trông chờ vào giáo viên và các bạn. Đặc biệt, giáo viên phải biết huy động những học sinh khá, giỏi trong lớp để giúp mình hướng dẫn, hỗ trợ và kiểm tra đánh giá các bạn khác. Với cách làm đó, chúng ta không còn bắt gặp hình ảnh cả lớp ngồi im lặng nghe thầy, cô giáo giảng bài nữa, mà thay vào đó là những nhóm học sinh (4-6 em/nhóm) ngồi thảo luận và làm các bài tập trong tài liệu theo yêu cầu. Qua đó, phát huy tính tích cực, chủ động, ý thức tự học, tự giải quyết vấn đề và tinh thần hợp tác, chia sẻ của học sinh. HS ngày càng mạnh dạn, tự tin hơn rất nhiều. Không khí học tập của học sinh rất sôi nổi và thoải mái. c. Đổi mới phương pháp đánh giá động viên khuyến khích học sinh: Việc chỉ đạo kiểm tra đánh giá kết quả học tập cảu học sinh phải được tiến hành thường xuyên liên tục ngay trong quá trình thực hiện mỗi hoạt động học tập để kịp thời khuyến khích động viên và nhất là giúp các em điều chỉnh những sai sót để hoạt động học tập có hiệu quả .Với cách làm đó, chúng ta không còn bắt gặp hình ảnh cả lớp ngồi im lặng nghe thầy, cô giáo giảng bài nữa, mà thay vào đó là những nhóm học sinh (4-6 em/nhóm) ngồi thảo luận và làm các bài tập trong tài liệu theo yêu cầu. Qua đó, phát huy tính tích cực, chủ động, ý thức tự học, tự giải quyết vấn đề và tinh thần hợp tác, chia sẻ của học sinh. HS ngày càng mạnh dạn, tự tin hơn rất nhiều. 7 Trước đây việc đánh giá học sinh chủ yếu tập trung vào hoạt động học tập, còn với mô hình VNEN đánh giá học sinh tập trung vào 3 nội dung sau: - Đánh giá hoạt động học tập theo chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương trình. - Đánh giá sự hình thành và phát triển năng lực chung của học sinh tiểu học: a) Tự phục vụ, tự quản; b) Giao tiếp, hợp tác; c) Tự học và giải quyết vấn đề. - Đánh giá sự hình thành và phát triển các phẩm chất của học sinh tiểu học.Việc đánh giá được thực hiện theo 3 hình thức: Đánh giá thường xuyên, đánh giá định kì và đánh giá tổng hợp cuối học kì 1 và cuối năm học. Việc đánh giá học sinh không dùng điểm số mà ghi nhận xét. Lời nhận xét đánh giá của giáo viên phải hết sức cụ thể, dễ hiểu giúp học sinh biết để phát huy mặt mạnh và khắc phục những hạn chế; giúp phụ huynh biết được rõ hơn về con em mình để có biện pháp hỗ trợ. Việc đánh giá học sinh không chỉ dành riêng cho giáo viên mà còn có sự tham gia của học sinh, phụ huynh và cộng đồng, trong đó đánh giá của giáo viên là quan trọng nhất. 2.2.4. Chỉ đạo đổi mới tổ chức lớp học: Lớp học là “hạt nhân” trong “Mô hình trường học mới Việt Nam”. Bàn ghế không kê theo kiểu truyền thống mà được bố trí lại để học sinh ngồi theo nhóm, phù hợp với sự tương tác giữa các bạn trong nhóm và giáo viên. Khác với trước đây, ban cán sự lớp do giáo viên áp đặt và hoạt động theo các yêu cầu của giáo viên. Trong mô hình VNEN, ban cán sự lớp được đổi mới thành “Hội đồng tự quản”. “Hội đồng tự quản” được thành lập là vì học sinh, do học sinh và các em được chủ động tự quản trong các hoạt động của lớp. Để có một “Hội đồng tự quản” theo đúng ý nghĩa của nó tôi đã hướng dẫn giáo viên tổ chức học sinh xây dựng kế hoạch một cách rõ ràng. Kế hoạch bầu “Hội đồng tự quản” phải nêu rõ mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ, đối tượng tham gia, thời gian tiến hành. Sau đó tổ chức cho các em tiến hành ứng cử, bầu cử. Học sinh được quyền ứng cử, bầu cử một cách dân chủ để chọn ra một “Hội đồng tự quản” chỉ đạo lớp hoạt động. Sau khi thành lập được “Hội đồng tự quản” giáo viên cho các em tự phân công nhiệm vụ. Các thành viên trong lớp được tự do tham gia vào các ban. Các em có thể ghi tên mình vào mảnh giấy hoặc các hình ảnh mà các em thích rồi dán vào ban mình đăng kí. “Hội đồng tự quản” cũng có thể được thay đổi trong năm học. Nếu hội đồng tự quản không làm tốt nhiệm vụ giáo viên có thể cho học sinh bầu lại. Mặt khác nếu hội đồng tự quản làm tốt, hết học kì I giáo viên cũng có thể cho bầu lại để cho nhiều học sinh có cơ hội được tập làm lãnh đạo. Những học sinh đã làm tốt rồi giáo viên khen ngợi và động viên các em làm cố vấn cho các bạn mới được bầu vào Hội đồng tự quản mới. Như vậy, nhiều học sinh được phát huy năng lực và sở trường của mình. 8 MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA 2.2.5. Chỉ đạo trang trí lớp học: 9 Ngay từ đầu năm học tôi đã chủ động hướng dẫn giáo viên kết hợp với cha mẹ học sinh để trang trí lớp học theo mô hình VNEN. Xung quanh lớp học được trang trí các phương tiện hỗ trợ học tập như: Góc học tập; góc cộng đồng , tủ đựng sách báo, hộp thông tin “Những điều em muốn nói”; bảng thông tin “Ngày em đến lớp”, bảng “10 bước học tập”, bảng “Nội quy lớp học”, “Hộp thư cá nhân”,… Tất cả đã tạo nên một không gian và môi trường học tập thân thiện. Góc học tập là nơi để các đồ dùng học tập của học sinh và các vật dụng để làm đồ dùng trực quan trong các môn học. Các vật dụng này không cố định mà được thay đổi, linh động theo kế hoạch dạy học. Giáo viên cần huy động cả học sinh và phụ huynh tham gia chuẩn bị các đồ dùng học tập để góc học tập trở nên phong phú và phục vụ tốt cho việc học của các em. Đây cũng là nơi để trưng bày những sản phẩm học tập, những bài văn hay, những trang vở đẹp của học sinh. “Hộp thư cá nhân”, “Điều em muốn nói” là nơi để học sinh được bày tỏ cảm xúc, chia sẻ những tâm sự của mình với bạn bè, với thầy giáo, cô giáo. Giáo viên hướng dẫn học sinh dùng giấy hoặc bìa cứng để gấp những phong bì thư, trên đó có ghi tên học sinh, ngày sinh và sở thích rồi dán vào bảng “Hộp thư cá nhân” của lớp. Giáo viên nên giải thích kỹ cho học sinh về mục đích của hội thư. Đây là công cụ giúp học sinh được bày tỏ ý kiến của mình, có thể là những tình cảm, cảm nhận, mong muốn, đề nghị hoặc bất cứ điều gì các em muốn nói về thầy cô, cha mẹ, các cô chú nhân viên…Hay mỗi khi một thành viên trong lớp có hành động đẹp, có kết quả học tập tiến bộ hay hành động chưa tốt…các học sinh khác có thể viết thư cho vào phong thư của bạn đó để khen ngợi hoặc nhắc nhở. Giáo viên khéo léo tâm sự với HS để nghe các em chia sẻ những cảm xúc của mình đối với bạn bè, sau đó gợi ý để học sinh viết thư cho bạn hoặc viết thư bỏ vào hộp thư “Điều em muốn nói” . Cách làm này đã giúp học sinh thân thiện, quan tâm đến nhau nhiều hơn. Các em có ý thức hơn khi học tập cũng như khi tham gia các hoạt động để nhận được nhiều lời khen ngợi từ phía các bạn và cô giáo. Đối với Hội đồng tự quản khi nhận được thư ở hộp thư “Điều em muốn nói” cần phải đọc để biết phản hồi từ phía các bạn để có hướng điều chỉnh cho phù hợp với nhu cầu chung và nội quy của lớp. Nếu những việc các bạn bày tỏ mà Hội đồng tự quản không giải quyết được thì phải nhờ tới sự can thiệp của giáo viên. Ngoài ra, giáo viên có thể hướng dẫn học sinh trang trí “Góc sinh nhật” để tạo sự vui tươi trong lớp học. Giúp HS biết cách quan tâm đến bạn, biết cách tổ chức những buổi lễ nho nhỏ. Giáo viên cùng học sinh dùng giấy A0 để vẽ cây hoa có 12 bông hoa, mỗi bông hoa là một tháng trong năm. Trên các bông hoa ghi tên những bông hoa, mỗi bông hoa là một tháng trong năm.6 Trên các bông hoa ghi tên những sinh nhật của bạn nào để tổ chức sinh nhật cho bạn. Việc tổ chức không cần cầu kì. Học sinh có thể tổ chức một chương trình văn nghệ, trò chơi…và nói những lời chúc mừng bạn. Chính những hoạt động này đã góp phần giúp học sinh phát huy tốt hơn năng lực tự quản của mình. 10 11 12 13 Trên đây là những biện pháp chỉ đạo mà bản thân chúng tôi đã đúc rút và vận dụng trong quá trình trực tiếp chỉ đạo thực hiện dạy học theo mô hình trường học mới VNEN và đã đạt được những kết quả đáng mừng. Giáo viên giảng dạy nhiệt tình trách nhiệm, sáng tạo say sưa với nghề nghiệp, các phụ huynh đã quan tâm và có nhận thức đúng đắn về việc học tập của con em mình. Học sinh đều có ý thức tự học và học theo nhóm có hiệu quả cao, đặc biệt hầu hết các em đều có ý thức tự quản và tự giác trong mọi hoạt động. Chất lượng học sinh được tăng lên rõ rệt. * Kết quả, chất lượng học sinh khối 3 trong năm học vừa qua như sau: + Khảo sát đầu năm học 2014 – 2015. Môn TSHS Giỏi % Khá % T. B % Yếu % Toán 93 38 41 40 43 15 16 0 0 T. V 93 35 38 36 39 22 23 0 0 + Khảo sát cuối năm học 2014 – 2015. Môn Tổng số Giỏi % Khá % T. Bình % Yếu % Toán 93 58 62 28 30 13 8 0 0 T. V 93 38 41 35 38 20 21 0 0 * Danh hiệu khen thưởng cuối năm: Khối 3 TSHS 93 HS có thành tích nổi bật trong học tập, hình thành và phát triển năng lực phẩm chất SL 38 % 41 HS có thành tích khá nổi bật trong học tập, hình thành và phát triển năng lực phẩm chất SL 28 % 49 Khen từng mặt SL % 9 10 3. Những nhược điểm của giải pháp cũ mà giải pháp mới đã khắc phục: Giải pháp cũ - Nội dung các hoạt động học tập đơn điệu, nghèo nàn. - Không khí lớp học căng thẳng, nặng nề. - HS thụ động làm theo hướng Giải pháp mới - Nội dung các hoạt động học tập đa dạng, phong phú. - Không khí lớp học sôi nổi, học sinh hào hứng - HS chủ động thao tác, trao đổi, lựa chọn 14 dẫn. - HS lúng túng, làm theo mẫu nên chóng quên. - HS làm việc máy móc, ỷ lại, phụ thuộc vào giáo viên. - HS chưa có thói quen tự nghiên cứu bài học nên giáo viên mất nhiều thời gian để hường dẫn. cách làm, tự kết luận thực hành. - HS tự tìm được cách làm, cách trả lời nên khắc sâu, nhớ lâu, vận dụng vào hoạt động thực hành tốt. - HS tự tìm tòi khám phá sẽ rèn luyện được tính kiên trì, vượt khó và một số phẩm chất của người học sinh như tự tin, tự trọng biết suy luận có cơ sở…. - HS được bồi dưỡng về các kĩ năng giao tiếp hợp tác nhóm nên giáo viên giành được nhiều thời gian quán xuyến lớp học. - HS được rèn luyện, tập dượt nhiều nên - Một số em hồi hộp, lúng túng khi tự tin khi học theo nhóm. khi bị nhóm trưởng chỉ định trả lời. - GV đã kịp thời nắm vững trình độ học - Có GV chưa linh hoạt phương sinh của lớp mình để giúp học sinh hiểu pháp để vận dụng vào trình độ lớp bài nhanh nên thời gian làm bài ít, kết quả học của mình nên có tiết còn kéo đạt được cao hơn. dài. - GV được bồi dưỡng về nội dung, - Có Giáo viên chưa được bồi phương pháp dạy học qua nhiều đợt nên dưỡng, tập huấn sâu về nội dung tạo được sự đồng đều giữa các lớp, các nên GV phải tự mày mò tìm hiểu khối về số lượng và chất lượng, tạo nguồn nội dung cũng như phương pháp để nhân rộng các lớp 5 cho năm học sau. giảng dạy. * Điểm mới của sáng kiến: Việc tổ chức dạy học theo mô hình VNEN trong trường Tiểu học thì vai trò của người giáo viên được thay đổi thực sự, họ không còn là người truyền thụ, giảng giải thậm chí là làm thay mà chuyển sang vai trò là người tổ chức, người hướng dẫn, trợ giúp cho HS. Hoạt động dạy học được thay đổi cơ bản so với dạy học truyền thống, thể hiện ở hình thức tổ chức lớp học thành từng nhóm. Học sinh chủ yếu là tự nghiên cứu, hợp tác với bạn và cùng với sự hỗ trợ của giáo viên để tìm hiểu kiến thức. Học sinh được phát huy tốt hơn các kỹ năng sống, các nhóm năng lực và phẩm chất. 15 V. HIỆU QUẢ KINH TẾ VÀ XÃ HỘI DỰ KIẾN ĐẠT ĐƯỢC. 1. Hiệu quả kinh tế: Khi thực hiện sáng kiến này chỉ cần người cán bộ quản lý nhiệt tình, năng động, sáng tạo, tâm huyết với với nghề và tận dụng thời gian để xây dựng mối quan hệ với cộng đồng, gia đình, xã hội để tăng cường cơ sở vật chất. Vì khi thực hiện Mô hình trường học mới, ngoài việc đổi mới phương pháp dạy và học, hình thức tổ chức lớp học, việc bài trí, xây dựng các góc của lớp học cũng có vai trò rất quan trọng. Và để phát huy tính cộng đồng trong xây dựng trường lớp học, Ban giám hiệu nhà trường đã huy động phụ huynh học sinh cùng tham gia xây dựng, trang trí các góc trong lớp. Các phụ huynh học sinh của trường phần lớn là nông dân, mặc dù có những thời điểm mùa vụ khá bận rộn song đều rất nhiệt tình, cố gắng thu xếp thời gian, cùng tham gia trang trí lớp học, sữa chữa bàn ghế, làm rèm cửa, làm các bộ sản phẩm đặc trưng của địa phương… để trang trí lớp học. Mặt khác chính bản thân học sinh tự tin khi tham gia học tập, có kĩ năng tự quản, tự điều hành các hoạt động học tập cũng như các hoạt động giáo dục khác. Có thể thấy chỉ trong thời gian hai năm học triển khai mô hình trường học mới VNEN đã thực sự mang lại điều mới mẻ cho thầy và trò trường Tiểu học Lưu Phương huyện Kim Sơn. Đây mới chỉ là những thành công bước đầu song đã tạo niềm tin, sự phấn khởi để tập thể các thầy giáo, cô giáo nhà trường tiếp tục đưa mô hình trường học Việt Nam mới đạt tới những tầm cao nhất định với một mục tiêu cao nhất là vì sự phát triển toàn diện của học sinh. Qua 2 năm thực hiện dạy học theo Mô hình trường học mới VNEN nhà trường đã huy động nguồn đóng góp tự nguyện của phụ huynh và cộng đồng trang trí 5 lớp học theo Mô hình VNEN tổng giá trị : 25.000.000; Sắm được 15 bộ bàn ghế tổng trị giá 22.000.000 đồng. Tài liệu 3 trong 1 giáo viên , học sinh, phụ huynh dùng chung một cuốn tài liệu nên rất thuận lợi trong việc phối kết hợp giữa nhà trường - gia đình- xã hội để giáo dục học sinh. Giáo viên không mất thời gian, kinh phí để soạn bài, giành được nhiều thời gian để hỗ trợ cá thể hóa đến từng học sinh giúp các em cùng tiến bộ. 2. Hiệu quả xã hội: Mô hình VNEN thực hiện đổi mới phương pháp dạy học theo nguyên tắc lấy HS làm trung tâm, học tập mang tính tương tác và phù hợp với từng cá nhân HS; chuyển việc truyền thụ của GV thành việc hướng dẫn HS tự học. Lớp học do HS tự quản và được tổ chức theo các hình thức, như: Làm việc theo cặp, làm việc cá nhân và làm việc theo nhóm, trong đó hình thức học theo nhóm là chủ yếu. Học sinh được học trong môi trường học tập thân thiện, thoải mái, không bị gò bó, luôn được gần gũi với bạn bè, với thầy 16 cô, được sự giúp đỡ của bạn học trong lớp, trong nhóm và thầy cô, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi các em. Học sinh khá giỏi được phát huy, học sinh còn hạn chế, yếu kém được học sinh của nhóm và giáo viên giúp đỡ kịp thời ngay tại lớp. Góp phần tích cực vào việc đào tạo con người mới tự tin, năng động, sáng tạo nhằm đáp ứng với yêu cầu của thời đại mới. Cha mẹ học sinh quan tâm đầu tư, tạo điều kiện cho con em mình học tập. .Đến nay, sau 2 năm học, các học sinh lớp 3, lớp 4 của Trường Tiểu học Lưu Phương đã rất quen thuộc với cách học mới. Năm học 2015- 2016 Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Kim Sơn chỉ đạo nhân rộng mô hình trường học mới trong nhiều trường Tiểu học trong huyện. III. ĐIỀU KIỆN VÀ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG - Cán bộ quản lí, giáo viên, phụ huynh nhận thức được tác dụng của mô hình VNEN. - Giáo viên nhiệt tình trách nhiệm, sáng tạo say sưa với nghề nghiệp, được phân công đúng năng lực chuyên môn. - Học sinh có ý thức tự học và học theo nhóm và có ý thức tự quản và tự giác trong mọi hoạt động. - Nhà trường có CSVC cho học sinh - Áp dụng trong trường tiểu học. Tuy nhiên, để đạt được kết quả trên, tôi không chỉ thực hiện một số biện pháp trên mà luôn luôn xây dựng, điều chỉnh, bổ sung kế hoạch, cách thức chỉ đạo, áp dụng các biện pháp sao cho phù hợp với điều kiện thực tế của các nhà trường theo từng năm học. IV. PHẦN KẾT LUẬN Qua hai năm thực hiện “Mô hình trường học mới” chúng tôi thấy việc đổi mới phương pháp dạy học ở trường Tiểu học nói chung và các khối lớp dạy theo Mô hình trường học mới VNEN nói riêng là rất cần thiết. Qua quá trình chỉ đạo và thực hiện chúng tôi nhận thấy đã có những chuyển biến rõ rệt: học sinh mạnh dạn, tự tin, linh hoạt, sáng tạo, tích cực hơn trong học tập và các hoạt động. Không khí học tập trong lớp tự nhiên, nhẹ nhàng, thân thiện. Giáo viên và học sinh tương tác với nhau nhiều hơn. Học sinh hứng thú tiếp nhận kiến thức. Các em được phát huy năng lực tự học, học sinh có nhiều cơ hội độc lập suy nghĩ, bộc lộ ý kiến riêng khi 17 làm việc cá nhân và có nhiều cơ hội phát huy năng lực hợp tác khi học nhóm. Phát huy tốt vai trò lãnh đạo, nhiều em thể hiện được khả năng của mình khi điều hành các bạn. Khả năng giao tiếp, ứng xử của học sinh tiến bộ hơn nhiều. Học sinh mạnh dạn tham gia đánh giá quá trình học tập, rèn luyện của mình, của bạn. Một số học sinh có tính cách nhút nhát đã dần trút bỏ được sự tự ti và trở nên mạnh dạn, tự tin để thể hiện khả năng của bản thân mình. Cha mẹ học sinh đã hiểu được lợi ích từ mô hình trường học mới đối với con em họ và nhiệt tình hưởng ứng. Giáo viên chúng tôi đã quen dần với cách tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh theo mô hình VNEN. Qua quá trình thực hiện không tránh khỏi những thiếu sót hoặc những vấn đề còn mang tính chủ quan. Bản thân chúng tôi rất mong sự đóng góp ý kiến của quý vị và các bạn đồng nghiệp./. Lưu Phương, ngày 22 tháng 5 năm 2015 Người thực hiện HÀ THỊ PHƯƠNG TRẦN THỊ AN XÁC NHẬN HỘI ĐỒNG THẨM ĐỊNH SÁNG KIẾN CẤP TRÊN PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN KIM SƠN SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH NINH BINH 18 TÀI LIỆU THAM KHẢO STT 1 2 3 TÊN TÀI LIỆU NHÀ XUẤT BẢN Tổ chức lớp học theo mô hình trường học mới Tài liệu tập huấn : Dạy học theo mô hình trường học mới , Tập 1 Tài liệu tập huấn : Dạy học theo mô hình trường học mới , Tập 2 Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam Các phương pháp dạy học hiệu quả. Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam 4 Sách hướng dẫn học Tiếng Việt lớp 3;4 Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam 5 Sách hướng dẫn học Toán lớp 3;4 Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam 6 7 8 9 Hỏi đáp về phương pháp dạy học ở Tiểu học Tăng cường năng lực dạy học của giáo viên Đổi mới sinh hoạt chuyên môn 19 Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam Nhà xuất bản Đại học sư phạm 20