Tài liệu Skkn một vài biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM I. ĐỀ TÀI: MỘT VÀI BIỆN PHÁP CHUẨN BỊ TÂM THẾ CHO TRẺ VÀO LỚP 1 Người viết: Nguyễn Thị Lợi Đơn vị: Trường Mẫu giáo Đại Hưng II. ĐẶT VẤN ĐỀ: Bác Hồ của chúng ta đã từng nói: “Trẻ em như búp trên cành Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan” Quả đúng vậy trẻ em trông như một búp non nếu được chăm sóc chu đáo thì chắc chắn chồi non sẽ phát triển tốt. Cũng như con người nếu được chăm sóc có sự đầu tư ngay từ nhỏ thì trẻ sẽ dần dần lớn lên và phát triển toàn diện cả về “đức, trí, lao, thể, mỹ”. Với lứa tuổi Mầm non, đối với trẻ mẫu giáo lớn sắp bước vào lớp 1, chuẩn bị bước sang một bước ngoặc vô cùng quan trọng đối với trẻ, vì trẻ đang sống trong một môi trường được sự chăm lo chu đáo của các cô giáo Mầm non giống như người mẹ thứ hai. Chuyển sang giai đoạn hoàn toàn mới một cách đột ngột trẻ sẽ khó thích nghi. Vì thế cô giáo Mầm non phải tạo cho trẻ một tâm thế vững vàng để trẻ sẵn sàng bước vào lớp 1 một cách thoải mái và tự tin, nhằm giúp trẻ tiếp thu kiến thức tốt ở bậc tiểu học. Chính vì lý do ấy tôi đã chọn đề tài: “Một vài biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1”. Trong những năm được phân công dạy lớp mẫu giáo lớn tôi đã nghiên cứu, tìm hiểu từ đó tôi rút ra một số biện pháp cụ thể để áp dụng vào thực tế lớp mình nhằm giúp trẻ có một tâm thế vững vàng bước vào lớp 1. Trẻ cần được chuẩn bị tâm lý sẵn sàng đi học hay còn gọi là “độ chín mùi” một cách hoàn thiện nhất. III. CƠ SỞ LÝ LUẬN Trong mỗi giai đoạn phát triển trẻ đều mang những đặc điểm đặc trưng Việc chuyển từ giai đoạn này sang giai đoạn khác là một sự chuyển biến mang tính nhảy vọt có sự biến đổi cả về chất và lượng. Sự phát triển ở một giai đoạn nhất định vừa là kết quả của giai đoạn trước đó vừa là tiền đề cho bước phát triển của giai đoạn tiếp theo. Nếu trẻ được phát triển tốt ở giai đoạn này cũng chính là sự chuẩn bị tốt cho giai đoạn tiếp theo. Tuy nhiên không phải trẻ em nào cũng dễ dàng thích nghi được vào bước ngoặc này là một sự kiện quan trọng khiến các bậc cha mẹ và các nhà giáo dục cần phải quan tâm. Một mặc là để giúp trẻ hoàn thiện những thành tựu trong suốt thời kỳ mẫu giáo, mặc khác tích cực chuẩn bị cho trẻ có đủ điều kiện để thích nghi với cuộc sống ở trường phổ thông với hoạt động chủ đạo là hoạt động học tập. IV. CƠ SỞ THỰC TIỄN Rất nhiều phụ huynh lo lắng là thế nào để cháu vào lớp 1 học được vì cháu còn khờ và chưa biết gì cả. Nhìn kết quả hiện tại của trẻ nhiều phụ huynh và bản thân tôi cũng luôn trăn trở: Làm thế nào để trang bị cho tất cả các cháu một tâm thế vững vàng khi bước vào lớp 1. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề trên ngay từ đầu năm học tôi đã tìm ra một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1. Sẽ gặp những thuận 1 lợi và khó khăn: 1. Thuận lợi: - Phòng học rộng rãi, thoáng mát, cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi tương đối đầy đủ. - Được ban giám hiệu giúp đỡ, tạo điều kiện dự giờ, học hỏi ở các trường bạn để tích lũy kinh nghiệm cho bản thân và đầu tư cho các hoạt động ở lớp được phong phú hơn. 2. Khó khăn: - Nhận thức của trẻ không đồng đều, nhiều trẻ trong lớp còn rụt rè, nhút nhát, chưa mạnh dạn trong giao tiếp. - Phụ huynh đa số mong trẻ viết được, đọc được để phụ huynh an tâm vì luôn nghĩ đọc được, viết tốt thì mới vào lớp 1 học tốt được. V. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU “Một vài biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1” Việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1 giúp trẻ có kiến thức phổ thông để vào lớp 1 không chỉ yêu cầu trẻ nhận biết thành thạo 29 chữ cái, đếm thành thạo trong phạm vi 10 mà quan trọng hơn cả là giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách. Chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1, cần hình thành và phát triển ở trẻ em những chức năng tâm sinh lý, năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng, những kỹ năng sống cần thiết phù hợp với lứa tuổi, khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn, đặt nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp theo và cho việc học tập suốt đời. 1. Chuẩn bị về thể lực: Điều kiện vật chất ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình học tập của người học sinh là thể lực. Thể lực phát triển tốt sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho những tư chất, những yếu tố sinh học với tư cách là tiền đề vật chất của sự phát triển nhân cách có cơ hội phát huy tác dụng. Trẻ có thể lực tốt, khỏe mạnh, tăng cân đều. da dẻ hồng hào… tất cả các yếu tố này giúp trẻ tích cực tham gia vào các hoạt động học tập và vui chơi đạt kết quả tốt nhất. Chuẩn bị về mặt thể lực cho trẻ không đơn thuần là sự chuẩn bị về lượng phát triển chiều cao và trọng lượng cơ thể mà còn là sự chuẩn bị về chất cụ thể là năng lực làm việc bền bỉ, dẻo dai, có khả năng chống lại sự mệt mỏi của thần kinh, cơ bắp, độ khéo léo của bàn tay, tinh nhạy của các giác quan…Để có được các phẩm chất đó, cô giáo cần tạo một chế độ sinh hoạt, ăn uống, nghỉ ngơi, luyện tập…cho trẻ một cách khoa học và hợp lý cả về thời gian cũng như phù hợp với đặc điểm phát triển riêng của từng trẻ. Giáo viên thực hiện đúng chế độ sinh hoạt trong một ngày từ đón trẻ đến trả trẻ: Thường xuyên tổ chức cho trẻ tập thể dục buổi sáng, tập đúng, đủ các động tác. Cho trẻ hoạt động ngoài trời: giáo viên cần tổ chức một cách khoa học nội dung bám sát theo từng chủ đề, cho trẻ chơi các trò chơi vận động thay đổi phù hợp độ tuổi, phù hợp chủ đề đang thực hiện. Tổ chức tốt các hoạt động chơi và hoạt động học, cho trẻ ngủ đúng giờ, ngủ sâu và đủ giấc. Quan tâm đến những trẻ khó ngủ, hay nói chuyện trong giờ ngủ… Ví dụ: Lớp tôi có cháu Minh, cháu Lâm rất khó ngủ, ở nhà phụ huynh bảo 2 cháu không bao giờ ngủ trưa đã là thói quen của cháu rồi. Đến lớp giờ ngủ cháu hay trằn trọc, lăn qua lăn lại không ngủ, tôi luôn quan tâm, đến gần nằm cạnh trẻ vỗ về xoa mông cháu như vậy cháu sẽ ngủ ngay, làm vài ngày như vậy trẻ sẽ có thói quen ngủ trưa rất tốt, phụ huynh rất hài lòng. Khuyến khích, động viên trẻ tự xúc ăn, ăn hết xuất, ăn không quá lâu. Những trẻ ăn quá chậm tôi có biện pháp động viên trẻ như: tuyên dương vào cuối ngày nếu ngày đó trẻ ăn có nhanh hơn một chút, hoặc con ăn nhanh chiều cô cho cắm cờ, hoa bé ngoan. Mọi lúc mọi nơi tôi đều khuyến khích trẻ: con ăn nhiều sẽ có một cơ thể khỏe mạnh, thông minh học giỏi. Đặc biệt chú ý tư thế ngồi học của trẻ. Cần chú ý quan tâm đến những cháu ít vận động, chưa tham gia tích cực vào hoạt động. Ví dụ: Lớp tôi đầu năm có một số cháu: Quốc, Vân, Linh giờ học, giờ chơi đều rất thụ động, ngồi yên một chỗ, bạn rủ cũng không chơi. Tôi thấy vậy liền rủ 3 cháu cùng chơi với cô, hướng dẫn trẻ chơi, khuyến khích động viên từng trẻ, rồi rủ vài cháu khác cùng vào chơi. Sau vài lần như vậy cảm thấy cháu rất thích chơi, vui vẻ, tích cực, tính thụ động của trẻ đã biến mất từ lúc nào không biết. Tôi thấy rằng: Làm được tất cả các điều trên là ta đã chuẩn bị cho trẻ tốt về mặt thể lực. Trẻ được vận động hợp lý, ăn ngủ tốt sẽ có một thể lực tốt, trẻ khỏe mạnh, tăng cân đều, vận động tốt, ít ốm đau sẽ hạn chế được các bệnh truyền nhiễm và đặc biệt quan trọng là trẻ sẽ có một tinh thần tốt, rất tích cực tham gia vào các hoạt động mà cô giáo tổ chức. Có như vậy thì mới trang bị cho các cháu có một thể lực tốt để bước vào lớp 1. 2. Chuẩn bị về mặt phát triển trí tuệ: Như chúng ta đều biết, để làm tiền đề cho trẻ mẫu giáo lớn bước vào lớp một một cách tốt nhất không thể không chuẩn bị tốt cho trẻ về tri thức. Bởi tri thức là vô cùng quan trọng và cần thiết cho trẻ. Trẻ có một trí tuệ tốt, trẻ thông minh nhanh trí, nắm bắt được những kiến thức do cô giáo truyền đạt ở lứa tuổi mẫu giáo sẽ rất thuận lợi cho trẻ bước vào lớp 1. Để chuẩn bị cho trẻ vào lớp một ta phải đáp ứng được nhu cầu nhận thức của trẻ ở lứa tuổi này. Điều này được thực hiện thông qua các hoạt động học và hoạt động chơi ở trẻ. Thông qua hoạt động khám phá khoa học dạy trẻ biết các bộ phận của cơ thể người, tìm hiểu về động vật thực vật, một số hiện tượng tự nhiên. Khám phá về xã hội: tìm hiểu về bản thân, gia đình, họ hàng cộng đồng, tìm hiểu về trường lớp mầm non, tiểu học, một số nghề phổ biến trong xã hội, các danh lam thắng cảnh và các ngày hội, ngày lễ…Các kiến thức đó được trải dài trong 10 chủ đề trong năm. Rèn luyện các thao tác trí tuệ, kích thích những hứng thú đối với hoạt động trí óc như ham hiểu biết, kích thích khám phá những điều mới lạ…gợi mở, khuyến khích trẻ quan sát sự vật, hiện tượng xung quanh. Biết phát hiện, so sánh các đặc điểm riêng biệt của các sự vật hiện tượng (các con vật, cỏ cây, hoa lá, hiện tượng thời tiết…) biết phán đoán, suy luận qua nhiều câu đố, trò chơi, chuyện kể…giúp trẻ hiểu biết thêm thế giới xung quanh. Rèn luyện sự tập trung chú ý, ghi nhớ có chủ định, linh hoạt trong việc sử dụng các thao tác trí tuệ, kích thích trẻ năng động, sáng tạo, ham tìm tòi khám phá. Khả năng định hướng trong không gian và thời gian cũng là một biểu hiện của sự phát triển trí tuệ. Việc xác định được vị trí không gian, thời gian của các sự vật 3 hiện tượng: mình đang ở đâu, vật ở trên dưới, trước sau, phải trái …mình đang ở thời điểm nào của thời gian: sáng, trưa, chiều, tối bây giờ là mùa đông hay mùa thu, mùa xuân hay mùa hè…Biết ước tính quá khứ, hiện tại và tương lai tức là biết được “bây giờ”, “lát nữa”, “hôm qua”, “ngày mai” “năm ngoái”, “năm nay” “sang năm”…dạy trẻ nhận biết đếm thành thạo đến 10, biết so sánh, thêm bớt tạo nhóm có số lượng 10, phân chia 10 đối tượng thành 2 nhóm và biết kết quả các nhóm. Nhận biết các chữ số 1-10 và các số liền trước, liền sau, cung cấp cho trẻ biết số chẵn, số lẻ… được thể hiện trong hoạt động làm quen với toán. Nhận biết và phát âm thành thạo 29 chữ cái, nhận biết các chữ cái có trong từ, cụm từ, nhận biết các chữ cái thông qua trò chơi… thông qua hoạt động làm quen với chữ cái. Giúp trẻ hiểu nội dung bài thơ, câu chuyện dành cho lứa tuổi. biết đánh giá các nhân vật trong chuyện… thông qua hoạt động làm quen văn học. Đó là điều kiện cần thiết để trẻ tiếp thu, lĩnh hội chương trình học tập cũng như tham gia vào các hoạt động khác ở trường phổ thông. Môi trường trang trí cũng rất quan trọng, góp phần giúp trẻ phát triển trí tuệ thông qua hoạt động chơi, học cùng cô, bạn. Ở lớp tôi có trang trí góc “Bé vui học toán” ở đó những đồ vật, con vật theo chủ đề, có số lượng thay đổi theo chương trình trẻ đang học. đặc biệt ở góc này tôi và trẻ cùng thực hiện, giống như trẻ đang chơi mà lại học. Hoạt động này trẻ vô cùng thích và đây là một góc mở của lớp tôi. Ví dụ: Tuần này trẻ học làm quen với toán đề tài: “Một tuần của bé” sau giờ học tôi cùng trẻ thực hiện góc này: cùng trẻ gắn thứ tự các ngày trong tuần : Thứ hai- thứ ba…chủ nhật. Hoặc tuần này cháu học “Bé đếm đến 9”, lớp đang thực hiện chủ đề “Động vật” tôi cùng các cháu thực hiện: Cùng dán con vật có số lượng 8, 9 và cùng tìm chữ số tương ứng. Tôi luôn tổ chức chế độ sinh hoạt một ngày của trẻ đúng thời gian biểu, không bao giờ cắt xắn. Tổ chức các hoạt động một cách khoa học, có hiệu quả, thường xuyên sử dụng câu hỏi mở để phát triển tư duy cho trẻ. Ví dụ: Giờ học làm quen văn học: Câu chuyện “Ai đáng khen nhiều hơn” Ngoài câu hỏi đàm thoại theo nội dung câu chuyện tôi còn hỏi thêm: +Nếu cháu là Thỏ em cháu sẽ làm gì khi gặp Sóc và Nhím ?. +Qua câu chuyện cháu học được gì ở Thỏ anh ?.... Hoặc giờ học: Khám phá khoa học: “Nước đối với đời sống con người” Tôi hỏi thêm: +Con làm gì để bảo vệ nguồn nước ? +Hàng ngày con tiết kiệm nước bằng cách nào ?.. Cung cấp kiến thức cho trẻ thông qua hoạt động học là chính ngoài ra còn cung cấp, nhắc nhở thường xuyên cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi để trang bị kiến thức và hình thành thói quen cho trẻ. 3. Chuẩn bị về tình cảm xã hội: Dạy trẻ biết quan tâm chia sẻ, ứng xử với mọi người xung quanh, lễ phép, kính trọng người lớn, đoàn kết thân ái với bạn bè, thông cảm thương xót những người bất hạnh. Biết được vị trí của mình trong gia đình và trong xã hội (là con ai, cháu ai, em hay anh chị của ai, là học sinh lớp nào…) và cách ứng xử phù hợp với vai trò của mình. Giáo dục hành vi và qui tắc ứng xử xã hội trong sinh hoạt ở gia đình, trường lớp, cộng đồng gần gũi…giáo dục trẻ biết quan tâm bảo vệ môi 4 trường. Nhận biết và thể hiện cảm xúc, tình cảm với con người, sự vật và hiện tượng xung quanh…. Là sự chuẩn bị rất cần thiết để giúp trẻ thích nghi tốt với môi trường học tập mới. Thông qua các hoạt động mang tính tập thể, trẻ làm quen dần với sinh hoạt trong nhóm bạn bè, qua đó làm nảy nở trẻ những động cơ xã hội tốt đẹp, hào hứng được đi học, được trở thành một người học sinh. Được trải nghiệm những câu chuyện kể, các trò chơi, sử dụng những đồ dùng học tập của lớp một, tham quan trường tiểu học..(chủ điểm trường tiểu học) giúp trẻ có những biểu tượng chính xác về trường phổ thông về các mối quan hệ giữa bạn bè, thầy cô giáo …Từ đó kích thích được sự háo hức đến trường học tập của trẻ Hình thành những thói quen vệ sinh cá nhân, tính tự lập và khả năng tự phục vụ trong các công việc sinh hoạt hàng ngày vừa sức cũng là một khía cạnh quan trọng cho trẻ trước khi bước vào trường phổ thông. Ví dụ: Tập trẻ có thói quen lao động tự phục vụ như: Tự rửa mặt, chải răng hàng ngày, tự xếp bàn ghế giờ ăn, giờ học, nhặt rác trên sân trường, từ bê giường ngủ…Khuyến khích trẻ làm những việc nhỏ giúp đỡ cô giáo như: Sắp xếp kệ đồ chơi, quét lớp… Ở lớp tôi có trang trí góc lễ giáo, ở đó có những hình ảnh đẹp mang tính giáo dục cao như: Bé mời nước cho ông, bà, bé giúp đỡ ba mẹ, cụ già, biết vòng tay chào khách đến nhà, biết nhận quà bằng hai tay…thông qua góc đó giáo dục trẻ biết kính trọng, lễ phép với người lớn, giúp đỡ cụ già, em nhỏ, mọi người xung quanh… Ví dụ: Vào buổi chiều tôi cùng trẻ về góc lễ giáo. Tôi hỏi trẻ qua hình ảnh: + Hình ảnh gì ? Con có nhận xét gì về hình ảnh này ? + Con đã làm được điều đó chưa?. + Con kể những việc tốt mà con đã làm ?. Những hình ảnh tôi luôn thay đổi thường xuyên, hình ảnh đẹp mắt có sức hấp dẫn, phù hợp độ tuổi đặc biệt phải có tính giáo dục cao. Giáo dục tình cảm xã hội được tích hợp vào trong tất cả các hoạt động trong ngày của trẻ, trong cả hoạt động học và chơi phù hợp chủ đề, đề tài đang thực hiện một cách phong phú, hiệu quả. Để chuẩn bị tốt cho trẻ về mặt tình cảm xã hội nghe thì như dễ mà mà lại rất khó vì độ tuổi của trẻ chưa có thể nhận thức được vấn đề. Chính vì vậy giáo dục cho trẻ thông qua hoạt động góc, mọi lúc, mọi nơi, qua các giờ nêu gương …nhưng phải thường xuyên để hình thành kỹ năng, thói quen cho trẻ. 4. Chuẩn bị về ngôn ngữ: Ngôn ngữ mẹ đẻ phát triển tốt là phương tiện quan trọng để phát triển trí tuệ và giúp cho việc tiếp thu kiến thức học tập tốt ở trường phổ thông. Hình thành và phát triển những kỹ năng nghe, nói, tiền đọc, tiền viết là rất quan trọng. Đó là nền tảng để trẻ hiểu về thế giới chữ viết và tiếp nhận nhiều tri thức mới. thông qua các hoạt động sinh hoạt, học tập, lao động, qua các buổi tham quan, dạo chơi…cần khuyến khích trẻ sử dụng tiếng mẹ đẻ một cách thành thạo, mở rộng vốn từ về thế giới xung quanh. Tập cho trẻ biết diễn đạt những gì mình muốn nói một cách rõ ràng, mạch lạc, không nói ngọng, nói lắp. Trẻ có ngôn ngữ mạch lạc phát triển tốt thì đồng thời các quá trình tâm lý như tư duy, tưởng tượng, trí nhớ, tri giác… của trẻ cũng phát triển tốt. 5 Bên cạnh đó chuẩn bị cho việc đọc, viết: như cho trẻ tiếp xúc với chữ viết trong môi trường xung quanh, nhận dạng và phát âm các chữ cái, tô chữ cái, từ, xem và nghe đọc các loại sách. Cho trẻ làm quen với cách đọc, hướng đọc, từ phải sang trái, từ dòng trên xuống dòng dưới, đọc truyện qua các tranh vẽ, đọc phải diễn cảm, các tranh vẽ phải đẹp và to, chữ viết rõ ràng. Dạy trẻ làm quen chữ cái thông qua giờ học: Làm quen chữ cái, tôi tổ chức giờ học không những đúng phương pháp mà còn phải phong phú qua các giờ học làm quen, trò chơi với chữ cái… giúp trẻ nhận biết được 29 chữ cái trong bảng chữ cái tiếng việt, nhận biết các chữ cái có trong từ, cụm từ. Cho trẻ làm quen với các kiểu chữ in thường, viết thường, in hoa viết hoa để làm tiền đề cho việc bước vào lớp một. Không những trong giờ học làm quen với chữ cái mà thông qua các hoạt động khác, mọi lúc mọi nơi ta cũng cần giúp trẻ phát triển ngôn ngữ. Do vốn từ của trẻ chưa phong phú, trẻ chưa có khả năng hiểu nghĩa của từ, khả năng tư duy còn hạn chế… Vì vậy tôi cho rằng một trong những hướng thiết thực cần chuẩn bị cho trẻ mẫu giáo lớn vào lớp một là rèn luyện cho trẻ kỹ năng đặt câu hỏi và trả lời câu hỏi rõ ràng, mạch lạc. Tôi có thể rèn các kỹ năng trên thông qua giờ học: Làm quen văn học, khám phá khoa học, làm quen với toán, trong các giờ chơi và mọi lúc mọi nơi để phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Ví dụ: Khi trẻ trả lời không trọn câu tôi sửa trẻ kịp thời, các giờ học luôn sử dụng các câu hỏi mở như: Theo con thì phải làm gì ? Con nghĩ như thế nào về điều đó ? Con có suy nghĩ gì qua câu chuyện vừa nghe ?...nhằm kích thích trẻ suy nghĩ, trả lời trọn câu, đủ ý giúp trẻ dần dần phát triển ngôn ngữ một cách tự nhiên, hiệu quả. Giúp trẻ phát triển ngôn ngữ thông giờ chơi ở các góc: Tôi thường xuyên tổ chức cho trẻ chơi mỗi ngày ở các góc qua đó trẻ được trò chuyện, giao lưu cùng bạn, được giải quyết các tình huống đơn giản. Ví dụ: Trẻ chơi ở các góc phân vai, xây dựng nghệ thuật… trẻ biết thể hiện vai cô bán hàng, người mua hàng như: Qủa cam này bao nhiêu tiền vậy chị ?. cám ơn chị nhé…qua đó giúp trẻ biết đặt câu hỏi, trả lời trọn câu, đủ ý. Tôi luôn tham gia chơi cùng trẻ để nhắc nhở, động viên trẻ, đồng thời đặt ra nhiều câu hỏi giúp trẻ trả lời để làm giàu và phát triển vốn từ cho trẻ. Môi trường trang trí chữ viết cũng góp phần giúp trẻ nhận biết và phát triển ngôn ngữ. Ví dụ: Trong lớp tôi trang trí môi trường chữ rất phong phú như các cụm từ: “Bé làm đẹp môi trường, vui khúc đồng dao, bé cùng sáng tạo, bé học điều hay, bé vui học toán, bé cao lớn mỗi ngày”… kèm theo hình ảnh phù hợp. Trong giờ học làm quen chữ cái kết thúc giờ học cho trẻ tìm những chữ đã học xung quanh lớp hoặc buổi chiều cho trẻ làm quen cụm từ, tìm chữ đã học rồi…Môi trường chữ cái trong lớp vẫn có sự thay đổi theo hình ảnh từng chủ đề, thay đổi cụm từ trong lớp để tránh nhàm chán và trẻ được làm quen nhiều cụm từ mới. 5. Chuẩn bị một số kỹ năng cần thiết của hoạt động học tập và tinh thần: Rèn luyện một số kỹ năng cơ bản của hoạt động học tập cần thiết như giúp cho trẻ biết cách cầm bút, cách đặt vở trong giờ học vẽ, mở sách, vở trong các lần học tập tô, làm quen với toán, tạo hình… , tư thế ngồi đúng trong khi ngồi học, chơi. Giúp trẻ thích nghi với hoạt động học tập mới, tránh được những bỡ ngỡ ban 6 đầu dễ gây cho trẻ những cảm giác sợ sệt, thiếu tự tin. Để đạt được những hiệu quả cần tạo điều kiện cho trẻ làm quen dần với môi trường học tập như: bố trí bàn ghế cho trẻ ngồi học cung cấp và cho trẻ tiếp xúc thường xuyên với sách, truyện, bút, thước… hướng dẫn trẻ cách sử dụng các dụng cụ học tập đó như thế nào cho đúng thông qua việc làm mẫu, quan sát và uốn nắn trực tiếp cho trẻ. Ví dụ: Trong giờ học vẽ một số cháu hay nhìn gần, ngồi sai tư thế. Tôi luôn chú ý và nhắc nhở thường xuyên, sửa ngay tư thế cho trẻ, khuyến khích động viên trẻ bằng cách: con ngồi đúng lớn lên sẽ có một thân hình đẹp, vẽ cũng sẽ rất đẹp, ngồi sai tư thế sẽ bị gù lưng, cong vẹo cột sống, sẽ thành người xấu lắm. Được chuẩn bị tốt về mặt tinh thần đối với trẻ cũng rất quan trọng. Trẻ có một tinh thần tốt, luôn luôn vui vẻ, thích thú trong mọi công việc, và đặc biệt là luôn vươn tới, luôn mong mỏi mình sẽ được đi học lớp 1 đó là một điều rất tốt. Vì vậy, tôi luôn động viên, khích lệ trẻ ngoan, biết vâng lời người lớn, hoàn thành các nhiệm vụ được người lớn giao cho. Chuẩn bị cho trẻ mẫu giáo trước khi vào lớp 1 được tiến hành thường xuyên, từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp thông qua các trò chơi hay các hoạt động hấp dẫn mà trẻ yêu thích. Cần tránh nôn nóng, áp đặt ép buộc trẻ học trước những gì trẻ em được tiếp thu một cách bài bản ở trường phổ thông sau này. Bởi dễ gây ra cho trẻ những chán nản, chủ quan, chểnh mảng dần đến tiêu diệt hứng thú học tập ngay từ những buổi học ban đầu và gây ra không ít những khó khăn cho giáo viên tiểu học trong việc khắc phục, uốn nắn những hậu quả sai lầm mà trẻ đã mắc phải. Trong giờ ăn, giờ chơi giáo viên tập cho trẻ biết sử dụng những đồ dùng một cách gọn gàng, khéo léo. Các nhà khoa học đã từng khẳng định: “Những vận động bằng tay của trẻ càng khéo léo, càng phong phú bao nhiêu càng dễ hình thành các thao tác trí tuệ bấy nhiêu.” 6. Thực hiện tốt các chỉ số trong bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi: Như chúng ta đã biết: Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi nhằm hỗ trợ thực hiện chương trình giáo dục mầm non, nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục, chuẩn bị tâm thế cho trẻ em 5 tuổi vào lớp 1. Vào đầu năm học tôi căn cử 120 chỉ số trong bộ chuẩn để xác định mục tiêu giáo dục năm học. Từ mục tiêu năm, tôi phân bổ vào mục tiêu chủ đề, tuần cho phù hợp. Có những chỉ số tôi lấy làm đề tài của bài dạy, có những chỉ số nhắc nhở, hướng dẫn trẻ ở mọi lúc, mọi nơi để giáo dục trẻ. Các chỉ số được nhắc đến trong 10 chủ đề và thực hiện có hiệu quả từng chỉ số, nếu chỉ số nào trẻ thực hiện còn thấp so với yêu cầu tôi đưa vào chủ đề tiếp theo để giúp trẻ thực hiện tốt. Tôi quyết tâm tổ chức thực hiện hết 120 chỉ số và có sự nhắc nhở thường xuyên, động viên khuyến khích kịp thời của giáo viên. Vào đầu năm họp phụ huynh tôi đã thông qua cho phụ huynh rõ mục đích của bộ chuẩn đối với trẻ 5 tuổi và photo bộ chuẩn gồm 5 lĩnh vực và 120 chỉ số cho mỗi phụ huynh nghiên cứu để cùng với giáo viên thực hiện bộ chuẩn đạt hiệu quả hơn. Tôi nghĩ nếu chúng ta thực hiện đầy đủ các chỉ số trong bộ chuẩn và thực hiện có hiệu quả thì ta đã chuẩn bị đầy đủ cho trẻ cả 5 lĩnh vực: thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, thẩm mỹ, tình cảm xã hội đó là một tâm thế rất vững chắc cho trẻ bước vào lớp một cách vững vàng và đầy tự tin. 7 7. Phối hợp với phụ huynh để chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1: Đa số phụ huynh đầu năm lớp mẫu giáo lớn đã nôn nóng cho con học chữ, xin cô ra bài về nhà viết….Việc ép trẻ học quá sớm vô tình chúng ta làm mất đi sự tập trung chú ý và hứng thú học tập của trẻ sau này, đồng thời làm giảm đi sự phát triển của bộ chuẩn trẻ em 5 tuổi mà ở lớp lớn trẻ phải hoàn thiện mới vững vàng bước vào lớp 1. Mặc khác không ít phụ huynh lại phó mặc con mình cho trường mầm non, không tạo ra được sự thống nhất trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Dẫn đến hiệu quả chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 không cao và khi vào lớp 1 trẻ rất bỡ ngỡ. Vì vậy chúng ta cần phối hợp với phụ huynh để có sự thống nhất giáo dục trẻ tốt hơn. Việc phối hợp giữa gia đình với nhà trường là một việc làm hết sức thiết thực giúp trẻ lĩnh hội kiến thức tốt hơn. Ở nhà bé có ba mẹ, đến trường bé có cô, nếu gia đình và nhà trường có sự phối hợp tốt sẽ giáo dục trẻ tốt hơn và duy trì được thói quen tốt thường xuyên cho trẻ. Thường xuyên tạo mối quan hệ gần gũi với phụ huynh, kết hợp cùng phụ huynh để giáo dục con cái. Tôi tổ chức họp phụ huynh theo quí, 3 lần/ 1 năm: vào đầu năm học, hết học kỳ 1 và cuối năm học. Vào đầu năm học họp phụ huynh mục đích để phụ huynh biết được kết quả khảo khát đầu năm của trẻ, kết quả chiều cao cân nặng của mỗi trẻ để phụ huynh có hướng kết hợp cùng nhà trường giáo dục trẻ. Thông báo với phụ huynh về các chủ đề thực hiện trong năm, 120 chỉ số trong bộ chuẩn để phụ huynh thấy được tầm quan trọng của việc đến trường. Đến hết học kỳ 1 tổ chức họp phụ huynh lần 2 để phụ huynh biết được sự tiến bộ của trẻ sau một học kỳ. Đến cuối năm tổ chức họp phụ huynh lần thứ 3 để phụ huynh thấy được tầm quan trọng của trẻ khi được đến trường và phụ huynh sẽ biết được đến lúc này trẻ đã có một tâm thế vững vàng để bước vào lớp một. Tổ chức cân đo cho trẻ 3lần/ năm theo dõi kết quả trên biểu đồ và thông báo kịp thời với nhà trường, phụ huynh những cháu suy dinh dưỡng, thấp còi để nhà trường, phụ huynh có hướng bồi dưỡng thêm hoặc điều chỉnh khẩu phần ăn cho trẻ lúc ở nhà. Hàng ngày, đến giờ trả trẻ tôi luôn trao đổi với phụ huynh về tình hình của cháu trong ngày: về sức khỏe, thói quen, ăn uống, để phụ huynh cùng với cô giáo kịp thời có hướng giải quyết tốt. Ở trước lớp tôi có góc phụ huynh, nhiều nội dung rất bổ ích: tuyên truyền kiến thức về một số bệnh đang gặp, thông báo với phụ huynh những điều cần thiết, thời gian biểu của tuần đang thực hiện. Buổi sáng phụ huynh đưa trẻ đến, buổi chiều đón trẻ phụ huynh thường hay xem, qua đó phụ huynh có thêm một số kiến thức, biết được tuần này, hôm nay con mình đang học gì để kết hợp cùng giáo viên giáo dục trẻ tốt hơn. Ví dụ: Đến trường cô luôn giáo dục trẻ có thói quen lễ phép với người lớn, đoàn kết với bạn, ở lớp cô đã hình thành cho trẻ thói quen và kỹ năng đó nhưng nếu về nhà phụ huynh ít quan tâm đến trẻ, trẻ nói thế nào cũng mặc kệ thì môi trường gia đình sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến trẻ. Thói quen ở trường của trẻ sẽ dần mất đi đến khi không còn tồn tại trong trẻ nữa. Còn nếu có sự phối hợp tốt với phụ huynh luôn nhắc nhở, khen ngợi động viên trẻ thì sẽ phát huy hơn nữa. Trẻ sẽ rất vui, chắc chắn sẽ duy trì và phát triển thói quen tốt cho trẻ. 8 Tôi nghĩ để giáo dục trẻ có hiệu quả tốt nhất thì phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường. Cha mẹ trẻ và cô giáo luôn có mối quan hệ thật gần gũi. Làm thế nào để trong cảm nhận của trẻ luôn có: “Cô và mẹ là hai cô giáo Mẹ và cô đấy hai mẹ hiền” VI. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Từ những nổ lực cố gắng của bản thân tôi đã nghiên cứu và áp dụng vào lớp mình. Tôi thấy các cháu lớp tôi thực tế có nhiều chuyển biến theo chiều hướng tốt. Kết quả thể hiện như sau: Những biểu hiện tính tích cực nhận thức của trẻ Trẻ tập trung chú ý, lắng nghe cô hướng dẫn. Tinh thần thoải mái, không có biểu hiện bị gò bó. Tham gia phát biểu bài. Tích cực tham gia vào hoạt động. Hợp tác sôi nổi cùng bạn khi tham gia chơi và học. Trẻ chủ động giao lưu cùng cô và bạn. Khả năng sử dụng ngôn ngữ để biểu đạt sự hiểu biết của mình. Mạnh dạn trong giao tiếp với mọi người xung quanh… Trẻ hay đặt câu hỏi trong các hoạt động. Đầu năm 40% 45% 30% 40% 40% 30% 40% Hiện nay 85% 90% 80% 90% 85% 87% 85% 45% 90% 35% 90% Đặc biệt các cháu rụt rè, nhút nhát đã trở nên tự tin, mạnh dạn trong giao tiếp và tham gia tích cực vào các hoạt động trong lớp. Vốn từ của trẻ ngày thêm phong phú và trẻ có thể tự giải quyết một số tình huống đơn giản, phát huy óc sáng tạo tưởng tượng của trẻ trong cuộc sống hàng ngày. VII. KẾT LUẬN Qua việc tìm hiểu lý luận công tác chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp một và thực tế, tôi thấy rõ hơn tầm quan trọng của việc chuẩn bị cho trẻ đến trường phổ thông, thấy được phải làm như thế nào để công tác chuẩn bị được tốt. Vừa phù hợp với yêu cầu của ngành học đề ra, vừa phù hợp với tâm lý lứa tuổi, đồng thời cũng thấy được chuẩn bị cho trẻ vào lớp một không phải là việc làm của riêng ai, của gia đình nào mà của toàn xã hội. Việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp một cần chuẩn bị một cách toàn diện, không coi trọng mặt nào, buông lỏng mặt nào. Vì chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp một sẽ tạo tiền đề cho việc học tập sau này của trẻ. Vậy nhiệm vụ của giáo viên là thực hiện tốt chế độ sinh hoạt một ngày của trẻ: tổ chức một cách có đầu tư, khoa học. Chuẩn bị tốt cho trẻ cả về 5 lĩnh vực phát triển, chuẩn bị cho trẻ những kỹ năng cần thiết của hoạt động học và giúp trẻ có một tinh thần tốt khi tham gia vào các hoạt động. Giáo viên không chỉ là cô giáo mà còn là người bạn đồng hành, gần gũi, thân thiết với trẻ. Nhận thức được điều đó tôi đã nghiên cứu và áp dụng trực tiếp vào lớp mình đã đạt được hiệu quả cao. Nhằm góp phần thúc đẩy sự phát triển toàn diện cho trẻ cũng như trang bị một tâm thế vững vàng cho trẻ bước vào lớp một. 9 VIII. ĐỀ NGHỊ Lãnh đạo cấp trên, nhà trường tạo điều kiện để có một môi trường phong phú cho trẻ hoạt động. Đại Hưng, ngày 2 tháng 03 năm 2015 Tác giả Nguyễn Thị Lợi 10 IX. PHẦN PHỤ LỤC Hình ảnh minh họa. *Các hoạt động của trẻ: Giờ ăn của bé Bé chơi xây dựng. Môi trường chữ trong lớp Giờ ngủ của bé. Bé đang ngồi học Góc bé vui học toán 11 Bé lao động tự phục vụ Góc lễ giáo Góc chủ điểm Góc phụ huynh 12 X. TÀI LIỆU THAM KHẢO: - Tài liệu hướng dẫn cho trẻ hoạt động làm quen với Toán. - Tập san mầm non. 13 XI. MỤC LỤC Trang I. TÊN Đ T I …………………………………………………………...... … . II. Đ T V N Đ ……………………………………………………….............. III. C SỞ L L N……………………………………………………........... IV.C SỞ TH C TI N.................................................................................... … V. N I D NG NGHIÊN C U: 1/Chuẩn bị về thể lực:………………………………………………………. …1-2 2/ Chuẩn bị về mặt phát triển trí tuệ:…………………........................................2-3 3/ Chuẩn bị về tình cảm xã hội:.……..................................................................3-4 4/ Chuẩn bị về ngôn ngữ: ..…………………................................................. ...4-5 5/ Chuẩn bị một số kỹ năng cần thiết của hoạt động học tập:………………. …5-6 6/ Thực hiện tốt các chỉ số trong bộ chuẩn:……………………………………… 6 7/ Phối hợp với phụ huynh để chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1………………..7 VI. K T Q NGHIÊN C ……………… ............................................... …...8 VII. K T L N ……………………………………………………….............. ...8 VIII. Đ NGH ………………………………………………………......................9 IX. PHẦN PHỤ LỤC………………………………………………………… 10-11 X. T I LIỆ THAM KH O…………………………………………………. …12 XI. MỤC LỤC…………………………………………………………………….13 14 15