Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo án - Bài giảng Sáng kiến kinh nghiệm Skkn một số phương pháp dạy ngữ âm từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiến...

Tài liệu Skkn một số phương pháp dạy ngữ âm từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng anh cho học sinh trường thpt than uyên.

.PDF
26
1470
131

Mô tả:

Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. PHẦN MỞ ĐẦU I. Lý do chọn đề tài Trong các giai đoạn phát triển của thế giới, ngoại ngữ, đặc biệt là Tiếng Anh đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc giúp hình thành và gắn kết mối quan hệ ngoại giao đa quốc gia. Tiếng Anh thực sự đã và đang là một ngôn ngữ không chỉ trong lĩnh vực giao tiếp quốc tế mà còn là ngôn ngữ của nhiều ngành khoa học, công nghệ thông tin, văn hóa xã hội, du lịch , thương mại .... . Xác định được tầm quan trọng của ngoại ngữ này, ngành giáo dục Việt Nam rất chú trọng việc dạy tiếng Anh ở tất cả các bậc học. Như chúng ta đã biết, học ngoại ngữ bao gồm sự phối hợp của bốn kỹ năng: nghe, nói, đọc, viết và sản phẩm trực tiếp của quá trình học là kỹ năng sản sinh thông qua nói, viết. Theo quan điểm biên soạn của chương trình, sách tiếng Anh chú trọng phát triển các kỹ năng ngôn ngữ nhất là kỹ năng giao tiếp, lấy giao tiếp là sản phẩm đích, tiếng Anh là ngôn ngữ đích (target language) của quá trình giáo dục. Mục tiêu này được khẳng định về độ quan trọng trong nhiều văn bản, trong các lớp tập huấn cho giáo viên về phương pháp dạy ngoại ngữ nhằm “rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn” (Trích: Quyết định số 16/2006/QĐ- BGD ĐT ngày 05/6/2006 của Bộ trưởng Bộ GD & ĐT về Đổi mới phương pháp dạy học chương trình giáo dục phổ thông). Tuy nhiên giữa lý thuyết về dạy kỹ năng nói, kỹ năng giao tiếp và khả năng vận dụng tiếng Anh vào giao tiếp của học sinh Việt Nam nói chung và học sinh tỉnh Lai Châu nói riêng là một vấn đề còn nhiều hạn chế. Phải thẳng thắn nhìn nhận rằng việc dạy ngữ âm, nhất là trọng âm của từ, ngữ điệu của câu, kết hợp đưa từ vựng - ngữ pháp với ngữ âm - ngữ điệu vào trong giao tiếp không chỉ của học sinh mà cả đội ngũ giáo viên còn yếu. Thực trạng này có thể thấy rõ ở trường THPT Than Uyên, nơi tôi đã gắn bó hơn mười năm. Đa số học sinh yếu về ngữ pháp, lười học từ vựng, cấu trúc, ngại sử dụng tiếng Anh trên lớp dẫn tới kết quả học tập nói chung và điểm kiểm tra các nội dung về từ vựng, kiểm tra kỹ năng ngôn ngữ còn thấp. -1- Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. Ý thức được nguyên nhân của kết quả này, với sự tâm huyết của mình dành cho nghề giáo cùng tình yêu với phân môn Tiếng Anh, tôi muốn dần dần hình thành cho học sinh của mình thói quen, kỹ năng học và sự tự tin hơn khi sử dụng tiếng Anh trong cuộc sống sinh hoạt, đặc biệt là khi các em có cơ hội tiếp xúc với người nước ngoài. Điều này lôi cuốn tôi tiếp tục nghiên cứu và phát triển đề tài mình đã thực hiện năm 2011 với tiêu đề Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. II. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu Phạm vi tôi đưa vào nghiên cứu trong đề tài này được thực hiện trong năm học 2012 -2013 với học sinh trường THPT Than Uyên, nơi mà môi trường sử dụng tiếng Anh trong giao tiếp gần như không có, cơ hội tiếp xúc và sử dụng Anh ngữ với người bản địa rất ít, bên cạnh đó kiến thức, kỹ năng và quan trọng hơn cả là tâm lý ngại giao tiếp làm cho việc đưa tiếng Anh vào thực tế còn nhiều hạn chế. Điều này gây ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng dạy và học đồng thời làm cho mục tiêu dạy học ngoại ngữ theo đường hướng giao tiếp khó có thể thực hiện được. Đề tài này có thể được triển khai áp dụng cho cả các trường THPT và THCS trong toàn tỉnh. Đối tượng nghiên cứu trọng tâm của đề tài nhằm chỉ ra một số phương pháp dạy ngữ âm- từ vựng giúp phát triển kỹ năng giao tiếp bằng tiếng Anh cho học sinh trường trung học phổ thông Than Uyên. III. Mục đích nghiên cứu Đề tài nhằm đưa ra một số giải pháp giúp học sinh vận dụng kiến thức ngữ pháp, từ vựng - ngữ âm vào trong giao tiếp thông thường, từ đó hình thành kỹ năng nói, kỹ năng giao tiếp cho bản thân, giúp các em dần nâng cao kết quả học tập và cải thiện điểm thi trong phần ngôn ngữ giao tiếp nói riêng và điểm toàn bài thi tốt nghiệp nói chung. Đồng thời tôi cũng mong muốn được trao đổi, chia sẻ một vài phương pháp về hình thành kỹ năng giao tiếp cho học sinh với các bạn đồng nghiệp. -2- Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. IV. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu Trước đây đã có một số đề tài, sáng kiến kinh nghiệm của các tác giả trong và ngoài tỉnh nghiên cứu về phương pháp dạy ngữ âm, từ vựng hoặc phương pháp phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh. Tuy nhiên hầu hết các sáng kiến kinh nghiệm này mới chỉ đề cập đến một lĩnh vực riêng lẻ là ngữ âm, từ vựng hoặc kỹ năng giao tiếp và cũng chưa đưa ra được nhiều phương pháp khác nhau trong quá trình giảng dạy. Để tích hợp các nội dung và khắc phục những hạn chế trên, đề tài của tôi đã tóm lược lý thuyết về sử dụng ngữ âm – từ vựng trong việc dạy nói, tăng cường các thủ thuật dạy ngoại ngữ theo đường hướng giao tiếp. Đề tài đồng thời cũng khái quát sơ qua về ba mức độ thường gặp trong nghĩa của từ (Positive & Negative meaning, Neutral), cách cơ bản trong việc nhấn trọng âm của câu để giúp học sinh có những nhận biết ban đầu về cách chọn mức độ dùng từ và sử dụng trọng âm, ngữ điệu câu trong giao tiếp một cách có hiệu quả. Đặc biệt, đề tài chỉ rõ một số phương pháp kết hợp dạy ngữ âm – từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp cho học sinh, đây là một trong những mảng kiến thức khó và phức tạp. Đó là điểm mới của đề tài so với những nghiên cứu trước đây, đề tài lần đầu tiên được nghiên cứu và áp dụng tại trường THPT Than Uyên. -3- Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. PHẦN NỘI DUNG I. Cơ sở lý luận Ngôn ngữ, một sản phẩm trí tuệ tuyệt vời của loài người, đã tồn tại dưới hình thức âm thanh ngay từ khi mới xuất hiện và cũng nhờ có ngôn ngữ mà con người giao tiếp được với nhau. Có rất nhiều sinh ngữ (Living languges) tồn tại trên thế giới và tiếng Anh được chọn là một trong những ngôn ngữ giao tiếp quốc tế, do đó nó có phạm vi sử dụng rộng khắp thế giới. Xu hướng dạy tiếng Anh hiện nay là nhằm đạt được mục tiêu phát triển năng lực giao tiếp cho người học (communicative competence). Vì thế, nếu học sinh chỉ mới có kiến thức nền về ngữ pháp (grammatical) và từ vựng (lexical) thì cũng chưa chắc đã có kỹ năng tốt về sử dụng kiến thức đó trong giao tiếp vì giao tiếp đòi hỏi con người phải có thêm năng lực về sử dụng ngôn ngữ (linguistic competence). Ngay từ khi mới xuất hiện, ngôn ngữ đã tồn tại dưới hình thức âm thanh. Con người giao tiếp được với nhau chính là nhờ hình thức vật chất này. Mặt âm thanh đã làm nên tính chất hiện thực của ngôn ngữ. Nói đến ngôn ngữ là nói đến ngôn ngữ bằng âm thanh và hình thức âm thanh của ngôn ngữ được gọi là ngữ âm, ngữ âm là cái vỏ vật chất của ngôn ngữ, là hình thức tồn tại của ngôn ngữ. “Ngữ âm” là âm thanh do bộ máy phát âm của con người tạo ra có thể biểu đạt một ý nghĩa nhất định nào đó, không thể xem ngữ âm là vật chất tự nhiên thuần tuý. Ngữ âm là hệ thống ký hiệu ghi lại hoạt động tư duy một cách trực tiếp. “Từ vựng” (lexicology) được hiểu là tập hợp tất cả các từ và đơn vị tương đương với từ trong ngôn ngữ. Các bộ môn từ vựng học, ngữ âm học, và ngữ pháp học là những bộ môn tương đối độc lập. Tuy vậy, chúng không tách biệt nhau hoàn toàn mà vẫn có liên quan đến nhau. “Giao tiếp” là quá trình xác lập và vận hành các quan hệ giữa người với người nhằm hiện thực hóa các quan hệ xã hội giữa chủ thể này với chủ thể khác. Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta thực hiện công việc giao tiếp dưới nhiều hình thức khác nhau: giao tiếp giữa cá nhân với cá nhân, cá nhân với một nhóm người ... .Có thể nói, giao tiếp là cầu nối gắn kết các mối quan hệ. -4- Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. “Kỹ năng giao tiếp” là một tập hợp các quy tắc, cách đối đáp, ứng xử trong thực tế sinh hoạt hàng ngày giúp con người đạt được hiệu quả nhất định trong một cuộc nói chuyện, từ đó có thể khẳng định thiếu kỹ năng này, giao tiếp sẽ không đạt hiệu quả như mong muốn. Từ lý luận trên ta thấy có mối quan hệ giữa ngữ âm và từ vựng, giữa ngôn ngữ và giao tiếp. Ngữ âm và từ vựng giúp cho việc sử dụng ngôn ngữ uyển chuyển hơn, ngôn ngữ giúp cho việc giao tiếp dễ dàng hơn, giao tiếp nhiều giúp sử dụng ngôn ngữ linh hoạt hơn. Do đó, học ngoại ngữ là học cách nói ngôn ngữ đó, biến nó trở thành ngôn ngữ sống, sử dụng nó một cách tự nhiên (native) và tự động (automatic). II. Thực trạng của vấn đề Thông thường khi dạy ngoại ngữ, giáo viên thường chú trọng dạy ngữ pháp, cấu trúc rồi đến từ vựng. Tuy nhiên, ngữ pháp không phải là kết quả cuối cùng của quá trình học ngôn ngữ mà ngữ pháp là công cụ giúp người học giao tiếp hiệu quả hơn. Vì thế, trong cả các tiết dạy kỹ năng nói bao giờ cũng có phần dành cho việc dạy nhanh các cấu trúc ngữ pháp, giới thiệu từ vựng phục vụ cho bài học. Song trong thực tế, giữa tiếng Anh nói (spoken English) và tiếng Anh viết (written English) có khá nhiều khác biệt. Tiếng Anh viết đòi hỏi sự chính xác về mặt câu từ, cấu trúc, trái lại tiếng Anh nói đặc biệt là tiếng Anh trong giao tiếp cần sự linh hoạt, gần gũi trong ngôn từ. Thực tế, trong quá trình học ngoại ngữ, học sinh chú trọng vào học ngữ pháp vì chủ yếu các bài kiểm tra đòi hỏi việc vận dụng ngữ pháp, các bài thi không có hoặc gần đây có rất ít các bài tập yêu cầu sử dụng ngôn ngữ giao tiếp dẫn tới việc học tiếng Anh và vận dụng nó vào thực tế sử dụng chưa được cả giáo viên và học sinh chú trọng kết quả là lâu dần các em mất đi khả năng giao tiếp. Để đánh giá cụ thể chất lượng học tập của học sinh trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm, tôi đã thực hiện ba bài kiểm tra khảo sát đầu năm ở lớp 10A1 và 12A1 với 54 học sinh, kết quả thu được như sau: (Các phần kiểm tra được quy ra thang điểm 10) -5- Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. Trước khi áp dụng SKKN Kiến thức HS đạt HS đạt HS đạt HS đạt HS đạt Số học sinh điểm điểm điểm điểm điểm đạt điểm từ 5 9-10 7-8 5-6 3-4 0-2 trở lên 0 7 12 24 11 19 HS = 35.0% 0 5 10 21 18 15 HS = 27.8% 0 5 8 15 26 13 HS =24.1% kiểm tra Từ vựng (5 câu) Ngữ âm (5 câu) Ngôn ngữ giao tiếp (5 câu) Bên cạnh đó, tôi cũng đã phân tích và nhận ra sự hạn chế về khả năng giao tiếp tiếng Anh của học sinh do một số nguyên nhân sau: - Nguyên nhân khách quan: + Môi trường sống, môi trường học tập không tạo ra động lực phải giao tiếp bằng Anh ngữ. + Cơ hội để tiếp xúc và sử dụng Tiếng Anh với người nước ngoài ít hoặc thậm chí không có dẫn tới sự mai một về kiến thức giao tiếp. - Nguyên nhân chủ quan: + Hầu hết học sinh kiến thức ngữ pháp yếu, không hệ thống, từ vựng không đủ để diễn đạt ý kiến. + Các em thiếu kiến thức về giao tiếp Tiếng Anh thông dụng. + Chưa mạnh dạn, còn rụt rè trong sử dụng Tiếng Anh ngay cả khi thực hành trên lớp với cô giáo và các bạn. + Do phương pháp dạy ngữ âm, từ vựng, giao tiếp của giáo viên còn hạn chế. Giáo viên chưa tạo được môi trường nói tiếng Anh cho học sinh nhất là trong các tiết học ngôn ngữ thể hiện qua một số việc cụ thể như: giáo viên sử dụng tiếng Việt nhiều trong quá trình giao tiếp trên lớp, chưa tạo thói quen nghe và nói các ngôn ngữ lớp học (Classroom languages) cho học sinh. Bên cạnh đó, giáo viên -6- Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. chưa đưa ra các bài tập dạy ngữ âm - từ vựng - giao tiếp mà chỉ nặng về dạy các phần riêng lẻ, thiếu tính gắn kết, thiếu sự kích thích hứng thú học tập cho học sinh Tất cả các nguyên nhân cả khách quan và chủ quan trên dẫn tới kết quả học tập nói chung và kiến thức về ngữ âm – từ vựng – giao tiếp của học sinh trường THPT Than Uyên còn thấp. Từ những yếu tố trên cho thấy việc rèn kỹ năng nói và kỹ năng giao tiếp bằng ngoại ngữ cho học sinh là một vấn đề nan giải. Song, trong một số nguyên nhân, giáo viên và học sinh có thể dần dần khắc phục, mà phần quyết định xuất phát từ người dạy. Do đó, trong quá trình dạy học giáo viên phải thực hiện một số việc cần thiết với phân môn này đồng thời tích cực sáng tạo trong phương pháp và linh hoạt trong sử dụng phương pháp. III. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề Như đã trình bày ở trên, thực trạng về việc sử dụng tiếng Anh trong các tiết học kỹ năng nói riêng và trong giao tiếp nói chung còn nhiều tồn tại ở tất cả các bậc học. Để cải thiện tình trạng này, tôi xin trình bày một số việc bản thân đã thực hiện và số thủ thuật kết hợp dạy từ vựng - ngữ âm trong dạy kỹ năng nói theo đường hướng giao tiếp. 1. Tạo môi trường nói tiếng Anh trong lớp học: Ngay từ buổi học đầu tiên, giáo viên cần tạo cho học sinh có được không khí của tiết học ngoại ngữ nhất là đối với học sinh đầu cấp thông qua cách chào hỏi, tự giới thiệu về bản thân. Thường xuyên sử dụng tiếng Anh trong giờ dạy, đặc biệt là khi đưa yêu cầu, nhận xét bài hoặc khen ngợi học sinh. Tất nhiên việc sử dụng tiếng Việt để giảng giải là điều không thể loại trừ song cần cố gắng sử dụng Anh ngữ càng nhiều càng tốt nhưng ngôn ngữ sử dụng phải có tác dụng trong việc hiểu bài và ứng dụng thực tiễn của học sinh. Nếu lần đầu nói, học sinh chưa hiểu, giáo viên có thể kết hợp song ngữ Anh- Việt, lặp lại điều này trong lần thứ 2, thứ 3 nhưng phải rèn cho học sinh ý thức nghe và nhớ vì cách học tốt nhất cho bất kỳ một ngoại ngữ nào là thông qua truyền khẩu. Hãy hình thành cho học sinh thói quen sử dụng một số ngôn ngữ trong lớp học (classroom languages). Các ngôn ngữ -7- Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. lớp học dưới đây giáo viên và học sinh có thể sử dụng thường xuyên trong tất cả các bài học. Things you might say to your teacher Things your teacher might say to you - May I come in?/ May I go out? - Come in/ Go out, please. - I’m sorry, I don’t understand. - Open you book at page 20. - Pardon? - Listen to me, please. - What does ”chair” mean? - Answer my questions. - How do you say ”ghế ” in English? - Make the questions - How do you spell that/ this word? - Write the answers. - How do you pronounce this word? - Work individually/in pairs/in groups. - It this correct? - Listen and repeat. - What is the past of ”go”? - Copy this into your notebooks. - What do we have to do? - The homework is exercise 1, page 8 - Thank you/Thank so much.... - Good!/ Very good! Well done! .... Việc yêu cầu học sinh phải sử dụng các classroom languages sẽ tạo cho các em thói quen và sự mạnh dạn khi nói tiếng Anh với cô giáo, tạo môi trường nói tiếng Anh trong lớp học và là động lực để các em khi đã quen thuộc với những câu này sẽ muốn biết thêm những câu giao tiếp khác để không chỉ thực hiện với giáo viên mà còn với bạn bè. 2. Tạo không khí thân thiện, gần gũi trong lớp học: Một trong những yếu tố giúp giờ học thành công là bầu không khí của lớp học. Một tiết học không thể hiệu quả khi học sinh và giáo viên làm việc với sự căng thẳng, quá trang nghiêm, nhất là trong các tiết nói. Do đó, trong mọi giờ học giáo viên luôn phải là người khơi được hứng thú muốn học, muốn giao tiếp cho học sinh. Có một số nguyên tắc nên tuân theo trong dạy kỹ năng nói: - Đừng căng thẳng, gò ép các em phải nói đúng như ý đồ giáo viên thiết kế. Hãy để các em diễn đạt theo ý của mình, sau đó giáo viên nhận xét, góp ý. - Không ngắt lời khi học sinh đang trình bày một vấn đề, điều này làm cho các em giảm độ hứng thú và tập trung trong quá trình nói. -8- Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. - Hãy thường xuyên động viên học sinh bằng những từ khen ngợi ngắn gọn (Good! Excellent ! ....). - Tạo không khí thoải mái, thư giãn, gần gũi trong giờ học bằng các trò chơi nhỏ có liên quan đến nội dung bài. Sau 1 nhiệm vụ (Task) của tiết học giáo viên có thể đưa ra yêu cầu với học sinh: “Now, students. You did task 1 very well and I give you three minutes off. Do you like this?/ Do you want to play a small game?” Điều này không chỉ tạo sự thoải mái cho học sinh mà còn giúp tăng tính giao tiếp giữa giáo viên với học sinh đồng thời luyện kỹ năng nghe và hình thành phản xạ đáp lời sau khi tiếp nhận thông tin được truyền đi từ người nói. 3. Dạy từ vựng và giới thiệu các âm mang tính khái quát: - Nội dung này nên áp dụng khi dạy cách phát âm một số nguyên âm ở các bài Language Focus. Ví dụ 1: Khi giới thiệu cách phát âm của âm /a/ trong Unit 2 – School talks: Language Focus (Tiếng Anh 10), giáo viên có thể kết hợp với trò chơi Pyramid để huy động vốn từ của học sinh và qua đó giới thiệu cách dạng phát âm với nguyên âm này. Cách thực hiện: giáo viên đưa từ đầu tiên, yêu cầu học sinh đặt từ tiếp theo với chữ cái đầu bắt đầu bằng “a” và từ ở dưới nhiều hơn từ trên 1 chữ cái. - “Kim tự tháp” (Pyramid) mà học sinh lớp 10A1 đã “xây” được như sau: -9- Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. A A N A N D A U N T A C T O R A P P L E S A I R P O R T A L P H A B E T A R C H I T E C T Qua kim tự tháp này, ngoài bổ sung từ vựng cho học sinh, giáo viên có thể giới thiệu cách cách phát âm của nguyên âm “a” như / α /, / α: /, /ə / , /æ/ ....... Giáo viên tiếp tục thay đổi chữ cái đầu khi giới thiệu các âm khác ở các tiết Language Focus khác trong chương trình. Ví dụ 2: Khi giới thiệu từ vựng kết hợp dạy cách phát âm của một số nguyên âm, giáo viên có thể thiết kế trò chơi “A spelling stair”. Trò chơi được thực hiện như sau (áp dụng trong Unit 7- The mass media - Language Focus/ Tiếng Anh 10). Cách thực hiện: Giáo viên thiết kế hình thang, nêu luật chơi hoặc cho chữ cái đầu của mỗi từ trong từng bậc thang, yêu cầu học sinh hoàn thiện. - 10 - Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. Tôi đã áp dụng bậc thang này khi giới thiệu cách phát âm các nguyên âm /ei/ , /ai/ và âm /ɔi/. Để làm nổi bật âm trong từ mà mình muốn giới thiệu, giáo viên đặt màu khác ở âm đó để học sinh dễ theo dõi. Trong bài tiếp theo (Unit 9Tiếng Anh 10 ) giáo viên có thể thiết kế lại bậc thang cho phù hợp với các nguyên âm khác, hoặc thiết kế không nhằm mục đích dạy ngữ âm mà chỉ tập chung dạy từ vựng C L I M B U Y E A R A D I O I L I K E N J O Y Ví dụ 3: Cũng với dạng bài giới thiệu từ vựng kết hợp dạy cách phát âm của một số từ có 2 nguyên âm liền nhau, giáo viên còn có thể áp dụng trò chơi “Add consonants”. Trò chơi này thực hiện theo nhóm hoặc cả lớp đều có tác dụng rất tốt trong việc tạo hứng thú, khơi dạy vốn từ và khắc sâu cách phát âm của một số nguyên âm đôi. Giáo viên đưa 2 chữ cái (là nguyên âm) yêu cầu học sinh bổ sung những chữ cái phụ âm cần thiết để tạo nên từ mới. Ai viết được nhiều từ hơn là người chiến thắng. Minh họa 1: A I T A I L P A I L P A I N - 11 - Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. Minh họa 2: O O G O O D F O O T G O O S E Ví dụ 4: Một thủ thuật giới thiệu từ vựng- ngữ âm cho tổng hợp nguyên âm đơn và đôi có thể được giáo viên đưa vào sử dụng cả chương trình 10, 11 là trò chơi “Angram”(Phép đảo chữ cái). Trò chơi này sử dụng những từ mà khi thay đổi trật tự chữ cái của chúng sẽ tạo ra từ mới. Trò chơi có thể thực hiện theo đội, trong khoảng thời gian từ 1-2 phút, đội nào tìm được nhiều từ nhất theo quy định nêu trên là đội chiến thắng. (Áp dụng cho Unit 14- The World Cup- Tiếng Anh 10 và Unit 13- The 22nd Sea Games- Tiếng Anh 12) First word Angram ten net saw was tea eat team meat tale late East seat race care post stop 4. Dạy từ vựng kết hợp với dạy cách phát âm chuẩn xác: - Điều này đặc biệt quan trọng trong quá trình học ngoại ngữ khi giới thiệu một từ mới ngoài cách giới thiệu nghĩa, nhất thiết phải hướng dẫn học sinh cách đọc, lưu ý với học sinh một số trường hợp phát âm khác từ sẽ có nghĩa khác đi. Ví dụ: desert /'dezət/ - sa mạc và desert /di’:zət/ - món tráng miệng .... (Unit 9 - Deserts - Tiếng Anh 12) - 12 - Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. 5. Thường xuyên huy động vốn từ của học sinh theo chủ đề để tránh tình trạng từ vựng “chết”: - Quả thực nếu học sinh không sử dụng chắc chắn nhiều từ nhiều sẽ bị lãng quên và lại trở thành từ mới. Vì thế hãy cố gắng gợi lại kiến thức về từ, cấu trúc từ để hạn chế việc này. Giáo viên có thể sử dụng thủ thuật “Vocabulary tree” cho bài tập dạng huy động vốn từ. (Hình minh họa H.1 phần phụ lục- Có thể thay thế và áp dụng linh hoạt cho các phần Writing trong Unit 8- Tiếng Anh 10, Unit 10 - Tiếng Anh 11 và Unit 14- Tiếng Anh 12 ) 6. Để thực hiện việc dạy ngoại ngữ theo đường hướng giao tiếp, cần chú trọng dạy trọng âm từ, trọng âm câu và ngữ điệu của câu: - Trong giao tiếp, trọng âm, ngữ điệu rất quan trọng trong việc biểu đạt cảm xúc, ý đồ của người nói. Cùng một câu nhưng với ngữ điệu lên, hoặc trọng âm đặt vào từ khác sẽ hàm ý khác với câu có ngữ điệu xuống hoặc tập trung trọng âm vào từ khác. Nếu đối tượng học sinh khá, giáo viên có thể giới thiệu Hình thang nguyên âm (Cardinal vowel) để học sinh nhận biết được khu vực đặt âm, độ cao của âm, từ đó có thể bật âm chính xác trong các từ riêng lẻ. Cardinal vowel high front i: neutral i back u: ʊ З: mid ə ɔ: Λ low æ a: ɔ Trong đó: high- mid- low dùng để miêu tả độ cao của lưỡi còn front - mid back dùng để miêu tả vị trí nào của lưỡi được sử dụng để phát ra âm đó. Ví dụ, qua hình thang trên, ta có thể miêu tả âm /ɔ/ qua 3 tiêu chí - 13 - Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. back ɔ very low short - Ngoài hướng dẫn học sinh quy tắc trọng âm của từ (nội dung này đã được tôi trình bày tại mục 4- trang 12 SKKN: Một số phương pháp dạy ngữ âm- từ vựng thực hiện năm 2011 ), cần lưu ý các em các dạng âm mạnh, âm yếu (weak form strong form) ngữ điệu lên - xuống (rising - falling tune) để khi giao tiếp các em sử dụng ngữ điệu trong giọng nói một cách chính xác và hiệu quả. + Thông thường ngữ điệu xuống hay gặp trong các câu trần thuật, câu phủ định, thức mệnh lệnh và các Wh- questions. + Ngữ điệu lên thường dùng trong các câu hỏi dạng Yes/ No questions. Kết hợp ngữ điệu lên - xuống (rising - falling tune) luôn thấy trong các câu có sự lựa chọn (OR) và câu liệt kê (AND) Ví dụ 1: Would you like some TEA or COFFEE ? Ví dụ 2: I’d like some butter, cheese, apples AND milk. - Bên cạnh đó, vị trí trọng âm trong câu cũng rất quan trọng. Sau đây, tôi xin trình bày một ví dụ về trọng âm trong câu. ∙ I could Function words (Từ có chức năng) ∙ hardly believe ∙ my eyes. Content words (Lexical words) (Từ có chứa nội dung) Từ ví dụ trên có thể phân tích và rút ra: + Các từ có chứa nội dung gồm: danh từ (noun), động từ chính (main verb), tính từ (adjective), trạng từ (adverb). Từ để hỏi (question word) và đại từ chỉ định - 14 - Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. (demonstrative) cũng thuộc nhóm này. Thông thường, các từ có chứa nội dung luôn chứa trọng âm. + Các từ có chức năng bao gồm: đại từ (pronoun), trợ động từ (auxiliary). Mạo từ (article), giới từ (article), đại từ quan hệ (relative pronoun)... thường nằm trong nhóm này. 7. Thiết kế nhiều bài tập mang tính giao tiếp: Để vận dụng tổng hợp các kiến thức về ngữ pháp - từ vựng - ngữ âm vào trong thực hành nói , ứng dụng trong giao tiếp, giáo viên cần tích cực tìm tòi, thiết kế các bài tập mang tính giao tiếp phù hợp cho từng bài học. Dưới đây là một số kiểu bài tôi đã áp dụng: a. “Describe and Arrange ” - Hoạt động này được tiến hành theo cặp. Trong một cặp, học sinh A được phát 1 số hình ảnh có đánh số thứ tự cố định, học sinh B được phát các hình ảnh tương tự nhưng chỉ có 1 số hình ảnh được đánh số. Nhiệm vụ của B là phải trao đổi với A để hoàn chỉnh việc đánh số thứ tự các tranh, A thực hiện nhiệm vụ miêu tả, hướng dẫn B đánh số mà không được phép cho bạn xem tranh gốc. (Hình minh họa H.2- áp dụng trong Unit 10 – Conservation- Reading. Tiếng Anh 10; Hình minh họa H.3b- áp dụng trong Unit 13- Hobbies- Speaking. Tiếng Anh 11) b. “Describe and Draw ” - Tùy vào trình độ học sinh và nội dung cần chuyển tải trong bài học mà giáo viên lựa chọn hình ảnh trong tranh cho phù hợp. Trong hoạt động này, học sinh A được phát 1 bức tranh, học sinh này có nhiệm vụ miêu tả cho các học sinh khác để các bạn vẽ lại. Trong quá trình vẽ, các “ họa sỹ ” có thể đặt ra các câu hỏi để lấy thông tin rõ ràng hơn sử dụng các Wh- questions. Hoạt động này có tính giao tiếp khá cao và giúp luyện kỹ năng nghe cho học sinh. Ví dụ: Student A: There are two boys and a woman in the pictures. A boy is sitting on the wheelchair. Student B : Yes, and where’s other boy? (Hình minh họa H.3a Phần phụ lục- áp dụng trong Unit 12- MusicLanguage focus. Tiếng Anh 10) - 15 - Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. c.“Find the differences” - Hoạt động này có thể áp dụng theo cặp hoặc nhóm. Mỗi cặp/ nhóm được phát hai bức tranh có nhiều điểm giống nhau. Trong 2- 3 phút, yêu cầu các cặp/ nhóm chỉ ra sự khác biệt và thông báo trước lớp về kết quả của mình. (Hình minh họa H.4 Phần phụ lục) d. “Find someone who ......” - Dạng bài tập này áp dụng rất tốt cho những bài dạy kể cả nói và ngữ pháp (Language focus) theo chủ điểm các hoạt động hàng ngày (daily activities). Cách tiến hành: Yêu cầu học sinh liệt kê một số việc mà mọi người thường làm (như go jogging, go shopping, do aerobic.....), sau đó cho học sinh đi quanh lớp để tìm ra người có thói quen làm việc này. Giáo viên có thể đưa yêu cầu : Students, you have 3 minutes to find someone who does/ likes .... those things. - Qua thực tế sử dụng (áp dụng trong Unit 13- Hobbies- Speaking. Tiếng Anh 11) tôi thấy bài luyện tập này có thể áp dụng thiết kế cho nhiều trình độ học sinh và có hiệu quả tạo hứng thú cao e. “ Survey” - “Khảo sát” là một biện pháp huy động tính tích cực trong giao tiếp cho học sinh. Nếu học sinh có thể tự lập được câu hỏi thì hoạt động này thực sự rất bổ ích. Khi thực hiện hoạt động này, tôi áp dụng thời hiện tại hoàn thành và từ chủ đề được là ”sleep”. Giáo viên yêu cầu học sinh đưa ra càng nhiều từ vựng về chủ đề này càng tốt. (Ví dụ: dream, nightmare , light/heavy sleeper......). Học sinh sẽ tiến hành khảo sát bạn mình bằng cách đưa ra các câu hỏi sử dụng từ vựng vừa khai thác. Các câu hỏi mà học sinh có thể đưa ra là: + Are you a light/ heavy sleeper? + How many hours do you normally sleep a day? + Have you ever talked in your sleep? + Have you ever had a nightmare? + Have you ever fallen out of the bed? + If yes, describe the experience(s) ? - 16 - Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. (Thủ thuật này được tôi sử dụng trong Unit 3- People’s backgroundLanguage Focus. Tiếng Anh 10) f. “Role- playing” - Hoạt động đóng vai là một hoạt động mang tính giao tiếp và tính thực tiễn cao. Trong các tiết dạy nói và ngữ pháp, đều có thể áp dụng bài tập này. - Tình huống giáo viên đưa ra có thể là: “A, imagine that you are My Tam, a famous singer and other students, you are fans of My Tam. You meet her by a chance and have a talk with her.” Với tình huống này, học sinh đặt ra nhiều câu hỏi mang tính giao tiếp khác nhau . 8. Tùy theo trình độ học sinh và nội dung tiết dạy, có thể giới thiệu cho học sinh cách dùng các từ theo từng mức độ ý nghĩa. Nhiều từ tiếng Anh có nghĩa giống nhau nhưng mức độ ý nghĩa khác nhau. Dưới đây là ba mức độ thường thấy và một số ví dụ minh họa. (Có thể áp dụng trong các tiết tự chọn với nội dung nâng cao cho học sinh khá) Positive meaning Negative meaning Neutral (Nghĩa tích cực) (Nghĩa tiêu cực) (Nghĩa trung lập) home accommodation house girl, lady chick, board woman, female single girl sprinter unmarried woman wealthy loaded rich juvenile childish childlike good morning hey hello IV. Hiệu quả của Sáng kiến kinh nghiệm: Sau một năm học áp dụng các phương pháp, thủ thuật dạy từ vựng - ngữ âm và ứng dụng trong dạy kỹ năng giao tiếp, cùng với việc thường xuyên tham khảo ý kiến của đồng nghiệp, bản thân tôi cũng kiểm chứng sau từng bài đã áp dụng để tìm ra ưu điểm, hạn chế từ đó có thể thực hiện tốt hơn cho những bài sau. Tôi thấy học sinh có sự tiến bộ nhất định. Cụ thể ở các mặt sau: - 17 - Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. - Về ý thức học tập: + Học sinh hứng thú hơn với việc học bộ môn. Có ý thức ganh đua và tinh thần học hỏi lẫn nhau trong các phần thi. - Về kiến thức từ vựng: + Nhiều em đã cải thiện và mở rộng thêm vốn từ vựng + Học sinh thích thú với việc khám phá thêm nhiều từ mới phù hợp với nội dung từng bài học đồng thời các em sử dụng từ vựng chính xác hơn. - Về kiến thức ngữ âm: + Học sinh phát âm chuẩn xác hơn. Các em bắt đầu có ý thức về việc nhấn trọng âm của từ, trọng âm của câu làm cho ngôn ngữ trong câu sinh động và đạt hiệu quả giao tiếp hơn. - Về kiến thức giao tiếp: + Biết sử dụng ngôn ngữ giao tiếp linh hoạt, phù hợp với ngữ cảnh. + Tích cực hơn trong việc giao tiếp bằng tiếng Anh với giáo viên cũng như các bạn. - Kết quả chung: Bài tập về ngữ âm, từ vựng và ngôn ngữ giao tiếp đạt điểm số cao hơn. Để có sự kiểm chứng cụ thể, tôi tiến hành khảo sát trong một số tiết dạy với học sinh 2 lớp 10A1, 12A1 (54 học sinh) và thu được kết quả như sau. (Các phần kiểm tra được quy ra thang điểm 10) Số học sinh Sau khi áp dụng SKKN Kiến thức Điểm Điểm Điểm Điểm Điểm đạt điểm từ 5 kiểm tra 9-10 7-8 5-6 3-4 0-2 trở lên 7 16 22 9 0 45HS =83.0% 4 18 19 10 3 41HS =76.0% 8 14 19 6 7 41HS =76.0% Từ vựng (5 câu) Ngữ âm (5 câu) Ngôn ngữ giao tiếp (5 câu) - 18 - Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. Tôi đã so sánh kết quả này với bài khảo sát đầu năm và thấy việc áp dụng các phương pháp dạy từ vựng – ngữ âm – giao tiếp được trình bày trong sáng kiến đã thu được kết quả đáng mừng. BIỂU SO SÁNH TỈ LỆ HỌC SINH ĐẠT ĐIỂM TỪ TRUNG BÌNH TRỞ LÊN TRƯỚC VÀ SAU KHI ÁP DỤNG SKKN Học sinh đạt Học sinh đạt điểm điểm từ TB trở từ TB trở lên sau lên trước khi áp khi Kiến thức kiểm tra dụng SSKN Số lượng (HS) Từ vựng (5 câu) Ngữ âm (5 câu) Ngôn ngữ giao tiếp (5 câu) áp Tăng dụng SSKN % Số lượng (HS) % Số lượng (HS) % 19 35.0 45 83.0 26 48.0 15 27.8 41 76.0 26 48.2 13 24.1 41 76.0 28 51.9 - 19 - Một số phương pháp dạy Ngữ âm- từ vựng để phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh trường THPT Than Uyên. PHẦN KẾT LUẬN I. Những bài học kinh nghiệm: Sau một năm thực hiện và áp dụng đề tài sáng kiến kinh nghiệm, tôi đã rút ra một số kinh nghiệm về nội dung dạy ngữ âm - từ vựng - giao tiếp. Cụ thể như sau: - Việc dạy từ vựng - ngữ âm và sử dụng được từ đó trong kỹ năng nói và cao hơn nữa là sử dụng được trong giao tiếp rất quan trọng vì nó giúp đạt mục tiêu giao tiếp đạt hiệu quả cao. - Để mục tiêu dạy tiếng Anh đạt hiệu quả, cần tạo môi trường giao tiếp để học sinh được thực hành các kiến thức ngôn ngữ, từ vựng, ngữ pháp đã học đồng thời hình thành cho các em thói quen, sự tự tin khi dùng Anh ngữ. - Thường xuyên thay đổi phương pháp dạy học theo hướng tích cực bằng cách áp dụng các phương pháp dạy mới, thiết kế các hoạt động trên lớp nhằm huy động tối đa sự tập trung theo dõi và tham gia của học sinh trong mỗi tiết học. Những phương pháp được trình bày trong đề tài trên có thể được biến đổi và vận dụng sáng tạo linh hoạt để tạo hứng thú và truyền đạt kiến thức cho học sinh một cách có hiệu quả. - Hãy kiên nhẫn với học sinh và thường xuyên động viên, khen ngợi để tạo động lực học tập cho các em. - Giáo viên phải thường xuyên nâng cao năng lực giao tiếp bằng ngoại ngữ, trau dồi vốn từ, kiến thức ngữ pháp và ngữ âm thông qua các hoạt động cụ thể như trao đổi, thảo luận cùng đồng nghiệp trong các buổi sinh hoạt chuyên môn, dự giờ để học tập, rút kinh nghiệm. - Tự nâng cao năng lực giao tiếp và mở rộng vốn từ bằng cách xem phim, xem các clip bằng tiếng Anh hoặc có phụ đề Tiếng Anh. Ngoài ra, việc nghe các chương trình bằng tiếng Anh theo chủ đề bạn thích hoặc nghe các bài học tiếng Anh trên đài hoặc vô tuyến cũng rất hữu ích. II. Ý nghĩa của Sáng kiến kinh nghiệm: - Sáng kiến đưa ra một số giải pháp giúp học sinh trường THPT Than Uyên vận dụng kiến thức ngữ pháp, từ vựng - ngữ âm giúp các em dần nâng cao kết quả - 20 -
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng