Tài liệu Skkn một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 4 5 tuổi thông qua bộ môn văn học

Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện A.PHẦN MỞ ĐẦU I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: 1. Lí do khách quan. Nhà nghiên cứu và phê bình văn hoá Nga lỗi lạc V.G.Bielinxki đã từng nói: “Một tác phẩm viết cho thiếu nhi là để giáo dục, mà giáo dục là một sự nghiệp vĩ đại vì nó quyết định số phận con người”. Từ lâu, người ta đã nhận thấy văn hoá là nguồn suối không bao giờ cạn của tri thức, là kinh nghiệm sống mà con người cần tiếp thu và phát triển. Người ta cũng thấy rõ vị trí sức mạnh riêng của tác phẩm văn hoá trong sự nghiệp giáo dục nói chung và giáo dục trẻ em mầm non nói riêng, nó trở thành nội dung và phương tiện hữu hiệu để giáo dục trẻ. Văn hoá xây dựng hình tượng bằng chất liệu ngôn ngữ, ngôn từ với tư cách là chất liệu của văn hoá có những khả năng ưu thế đặc biệt đối với mỗi người. Trong đời sống, ngôn từ cũng là phát ngôn của một chủ lời nói mà ai cũng có thể hiểu và tiếp thu. Trong thơ ca, truyện kể chứa đầy những nội dung lý thú, những hình tượng nghệ thuật trong sáng. Vốn ngôn từ giàu chất mỹ cảm, nguồn tưởng tượng giàu có, trí tưởng tượng là nhiên liệu của sự sáng tạo, đổi mới. Nếu chỉ xét riêng tác dụng kích thích trí tưởng tượng thôi cũng đã thấy văn học cần thiết biết chừng nào đối với lứa tuổi mẫu giáo, lứa tuổi cần hoạt động thật nhiều để cho trí tưởng tượng tràn ngập tâm hồn. ((Kare Eden Haumare, những phương pháp và điều kiện cho trẻ vui chơi, tổ chức Radda Barmen) Chính những yếu tố đó đã lôi cuốn trẻ em, đem lại cho các em niềm vui sướng và cũng vì thế có ý nghĩa lớn trong giáo dục trẻ em trước tuổi đến trường phổ thông. 2. Lí do chủ quan. Nói đến chức năng của văn học là nói đến mục đích, ý nghĩa xã hội của văn học. Mĩ học và lý luận nghệ thuật Macxít hiện nay cho rằng văn học có nhiều chức năng, song có chức năng chủ yếu sau: chức năng nhận thức, chức 1 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện năng giáo dục và chức năng thẩm mĩ. Với các chức năng ấy, văn học có ưu thế đặc biệt trong việc thực hiện các nhiệm vụ giáo dục trẻ em trước tuổi học đường. Như vậy, có thể nói cho trẻ làm quen với văn học góp phần mở rộng nhận thức phát triển trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, phát triển ngôn ngữ, hứng thú “đọc” sách kỹ năng đọc và kể tác phẩm cho trẻ. Việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học với mục đích: nhằm phát triển ngôn ngữ, bao gồm việc làm giàu vốn từ, tập cho trẻ phát âm chính xác, diễn đạt rõ ràng có ngữ điệu, đúng ngữ pháp, tạo điều kiện cho trẻ có khả năng sử dụng ngôn ngữ và học tập với chức năng giáo dục bằng phương tiện văn học. Truyện và thơ giúp trẻ làm quen dần với lời hay ý đẹp, hình tượng trong sáng, tập cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học. Từng bước xây dựng cho trẻ lòng yêu tích văn học, phát triển mạnh mẽ những tình cảm đạo đức và tình cảm thẩm mĩ… góp phần làm phong phú hiểu biết và phát triển năng lực trí tuệ. a. Thuận lợi: - Bản thân tôi là một giáo viên trẻ, luôn luôn có lòng nhiệt tình, yêu nghề và mến trẻ; tôi luôn quan tâm đến trẻ và thường xuyên trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập của trẻ. - Trình độ đào tạo: đã học xong lớp Cao đẳng tại chức tôi luôn cố gắng không ngừng học hỏi Ban giám hiệu và các đồng nghiệp để nâng cao trình độ nghiệp vụ. - Trong quá trình giảng dạy, tôi luôn quan tâm gần gũi nhẹ nhàng, niềm nở với trẻ nên trẻ rất yêu quý cô và luôn vâng lời cô, hứng thú tham gia vào các hoạt động do cô tổ chức, khiến cho tiết học trở nên sôi nổi và đạt hiệu quả cao. Bên cạnh đó tôi cần phải cố gắng học tập thêm. b. Khó khăn: - Lớp tôi chưa có điện thắp sáng nên làm ảnh hưởng đến việc học tập của trẻ. - Trẻ trong lớp một số còn nhút nhát chưa mạnh dạn. 2 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện - Phương tiện học tập ít, còn nghèo nàn chưa đáp ứng cho trẻ học tập, cơ sở vật chất còn hạn chế. - Một số phụ huynh còn chưa hiểu biết tầm quan trọng của môn văn học nên chưa phối hợp giáo dục với nhà trường và đặc biệt là cô giáo chủ nhiệm. II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU: Nghiên cứu vấn đề này giúp tôi hiểu được cảm xúc, tình cảm thái độ của trẻ sau khi học các tác phẩm văn học ở độ tuổi 4 - 5 tuổi ở xóm Công trường Mầm non Mão Điền. Trên cơ sở đó có phương pháp “Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn văn học thể loại kể chuyện” đạt hiệu quả cao. III. NHIỆM VỤ, PHẠM VI ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU: Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 4-5 tuổi thông qua bộ môn văn học thể loại truyện kể. IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Phương pháp trực quan. - Phương pháp dùng lời nói. - Phương pháp thực hành. - Phương pháp quan sát sư phạm. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm. V. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI VỀ VÂN ĐỀ ĐẶT RA - Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ là một lĩnh vực quan trọng, là cầu nối để tiếp thu tri thức xã hội và những kinh nghiệm sống hang ngày. Việc nghiên cứu đề tài này có đóng góp rất lớn trong lĩnh vực giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lac cho trẻ 4-5 tuổi và là bước đệm tự tin hơn khi trẻ bước sang lớp mẫu giáo lớn 5-6 tuổi. - Qua nghiên cứu về việc giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc góp phần giúp giáo viên lắm vững hơn phương pháp cho trẻ phát triển về vốn từ thông qua 3 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện thể loại truyện kể, hiểu rõ hơn sự căm thụ văn học của trẻ, từ đó có những biện pháp giúp trẻ phát triển ngôn ngữ nói, ngôn ngữ giao tiếp. - Với những biện pháp giúp trẻ làm quen tác phẩm văn học trong đề tài này, nếu được ứng dụng sẽ giúp các giáo viên trong tổ chuyên môn của trường có thêm những kinh nghiệm trong quá trình giang dạy, đắc biệt là biện pháp giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc thông qua môn văn học thể loại truyện kể, giúp trẻ giao tiếp, mạnh dạn tự tin trước mọi người. - Vì chưa hiểu tầm quan trọng của việc giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ nên hầu như giáo viên chưa chú ý đến việc thay đôỉ nội dung và cách thức giúp trẻ tiếp cận với tác phẩm văn học, tạo tình huống cho trẻ được tiếp xúc với tác phẩm văn học một cách nhẹ nhàng và hợp lí. - Quá trình tổ chức cho trẻ cô chưa chú ý đến các hệ thống câu hỏi để giúp trẻ được tư duy và và làm quen với tác phẩm văn học một cách dễ dàng. - Đối với trẻ thì hệ thống câu hỏi chưa được mở rộng do cô đưa ra hệ thống câu hỏi đóng, trẻ hay nói thiếu các thành phần - Khả năng lĩnh hội thông tin của trẻ còn nhiều hạn chế, nếu cô truyền đạt một câu dài hoặc một sự việc có nội dung truyền tải nhiều. - Đóng góp một số biện pháp giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc thông qua môn văn học thể loại kể truyện. - Giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc qua môn làm quen văn học thể loại truyện kể.- Tạo cho trẻ hoạt động thông qua các hoạt động học tập, vui chơi phát triển ngôn ngữ mạch lạc. - Tuyên truyền cho các bậc phụ huynh tạo điều kiên cho trẻ học tập làm quen với văn học đặc biệt về thể loại kể chuyện . - Việc nghiên cứu đề tài naỳ đóng góp rất lớn trong lĩnh vực giúp trẻ làm quen với tác phẩm văn học và là bước đệm tự tin cho trẻ bước sang độ tuổi mẫu giáo lớn. 4 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện B. PHẦN NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Chương I: Cơ sở lý luận thực tiễn của sáng kiến kinh nghiệm I. Cơ sở lí luận. Làm quen với tác phẩm văn học chỉ ra mức độ, giới hạn yêu cầu của việc cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học qua nghệ thuật đọc và kể chuyện của cô giáo. Hoạt động này nhằm dẫn dắt, hướng dẫn trẻ cảm nhận những giá trị nội dung, nghệ thuật phong phú trong tác phẩm, khơi gợi ở trẻ sự rung động, hứng thú đối với văn học, có ấn tượng về những hình tượng nghệ thuật, cái hay cái đẹp của tác phẩm và thể hiện sự cảm nhận đó qua các hoạt động mang tính chất văn học nghệ thuật như: đọc thơ, kể chuyện, chơi trò chơi, đóng kịch; cao hơn là tiến tới sáng tạo những vần thơ, câu thơ theo tưởng tượng của mình, góp phần hình thành và phát triển toàn diện nhân cách của trẻ. Tổ chức hoạt động làm quen với tác phẩm văn học góp phần mở rộng nhận thức phát triển trí tuệ cho trẻ. Ý nghĩa nhận thức của văn học nghệ thuật là ở chỗ giúp con người biết cái gì? Có thêm cái gì? Những tri thức gì? Trẻ em luôn khao khát nhận thức, khám phá thế giới hiện thực xung quanh, các em muốn biết tất cả, muốn thâu tóm tất cả thế giới xuất hiện trước mắt trẻ với toàn bộ sự phong phú, phức tạp của nó. Trong điều kiện đó, những câu ca dao, bài thơ, truyện kể là những bài học đầu tiên giúp các em nhận thức thế giới, định hướng cơ bản trong môi trường xung quanh, giúp các em chính xác hoá những biểu tượng đã có về thực tế xã hội, dần dần từng bước cung cấp cho các em những khái niệm mới và mở rộng kinh nghiệm sống. 5 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện Mỗi bài thơ, mỗi câu chuyện đều giới thiệu với các em về một góc, một mặt của đời sống, có khi là quá khứ lịch sử hào hùng của dân tộc, có khi là sinh hoạt trong gia đình, hoạt động của bác nông dân, chú bộ đội… Tiếp xúc với tác phẩm trẻ không chỉ được thoả mãn nhu cầu nhận thức mà còn được mở rộng tầm nhìn, làm giàu thêm lượng thông tin tri thức, làm sâu sắc hơn quá trình quan sát xã hội, môi trường xung quanh. Từ sự quan sát thúc đẩy quá trình phân tích, so sánh, tìm hiểu nguyên nhân kết quả, rút ra những kết luận tri thức, khái niệm cơ bản góp phần rèn luyện trí nhớ phát triển khả năng tư duy và các năng lực tâm lý khác: tưởng tượng, ngôn ngữ… Tổ chức hoạt động làm quen với tác phẩm văn học góp phần giáo dục đạo đức. Ở trong trường Mầm non, khi tiếp xúc với tác phẩm văn học qua nghe đọc, kể diễn cảm và sự dẫn dắt của cô giáo những ấn tượng nghệ thuật mà trẻ thu nhận được sẽ hình thành ở các em những phẩm chất đạo đức bền vững. Không ai có thể phủ nhận vai trò của cái đẹp trong giáo dục đạo đức bởi vì: “Thông qua cái đẹp vươn tới nhân tính”. Vì vậy cái đẹp phải được coi là phương pháp cơ bản nhằm khơi gợi những tình cảm đạo đức cho trẻ, nó có mối liên hệ chặt chẽ với giáo dục thẩm mĩ, nó trở thành một quy luật giáo dục. Ngôn ngữ thể hiện cái tinh hoa của dân tộc, của tổ quốc. Từ ngôn ngữ toàn dân bằng sức sáng tạo của người nghệ sĩ vẻ đẹp lóng lánh của ngôn ngữ nghệ thuật đã truyền đến cho các em tình yêu tổ quốc, yêu tiếng mẹ đẻ. Tổ chức hoạt động làm quen tác phẩm văn học góp phần giáo dục thẩm mĩ. Giáo dục thẩm mĩ là bộ phận không thể tách rời với giáo dục đạo đức, trí tuệ được xác định trong hệ thống giáo dục quốc dân và cần phải bắt đầu ngay từ lứa tuổi mẫu giáo. Đối với con người, nhu cầu về cái đẹp là nhu cầu có tính bản chất, nó gắn bó với quá trình phát triển thể chất và tinh thần. Giáo dục thẩm mĩ trở thành 6 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện nhiệm vụ trọng tâm của quá trình cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học trong trường mầm non. Qua tiếp xúc với phẩm văn học, dưới sự hướng dẫn của cô giáo trẻ em sẽ hình thành và phát triển những cảm xúc thẩm mĩ, thị hiếu nghệ thuật, năng lực cảm thụ văn học, khả năng hoạt động nghệ thuật và sáng tạo nghệ thuật. Giáo dục thẩm mĩ trong trường mầm non không chỉ cung cấp cho trẻ những nhận thức thẩm mĩ mà còn hướng tới hoạt động sáng tạo thẩm mĩ. Trẻ em không chỉ cảm thụ mà còn hành động sáng tạo. Có thể nói văn học với sự phong phú, lấp lánh của ngôn ngữ nghệ thuật trong việc biểu đạt hình tượng đã trở thành phương tiện giáo dục nghệ thuật cho trẻ. Tổ chức hoạt động làm quen với tác phẩm văn học góp phần phát triển ngôn ngữ Văn học là một phương tiện hiệu quả mạnh mẽ không chỉ đối với việc giáo dục đạo đức, trí tuệ, thẩm mĩ mà còn có ảnh hưởng vô cùng to lớn đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Từ những hình tượng trong truyện kể, trẻ nhận thức được tính rõ ràng chính xác của từ, sự hoàn hảo của các câu với những cấu trúc ngữ pháp phong phú. Những câu truyện cổ dân gian là những mẫu mực của lời nói giản dị, có nhịp điệu, mở ra trước mắt trẻ biểu cảm của ngôn ngữ; chỉ ra trong tiếng mẹ đẻ sự giàu có chất hài hước, lối so sánh diễn đạt sinh động và giàu hình tượng. Thơ ca là sự nhịp nhàng cấn đối các giai điệu, tiết tấu của ngôn ngữ. Thơ ca góp phần làm giàu có vốn ngôn ngữ, đặc biệt ngôn ngữ thơ ca của trẻ và kết quả của những lần học thơ ca ở lớp mẫu giáo còn làm trẻ có hứng thú với ngôn ngữ của tác phẩm nghệ thuật, yêu thích ngôn ngữ thơ ca và yêu thích đọc thơ. Tổ chức hoạt động làm quen với tác phẩm văn học phát triển ở trẻ hứng thú “đọc sách” kỹ năng đọc và kể tác phẩm. Hứng thú đọc sách là cơ sở để trẻ ham thích đọc sách, nó không tự nhiên mà nó được hình do ảnh hưởng của môi trường xung quanh, đặc biệt là trong quá trình dạy dỗ và giáo dục. Cô giáo cần khơi gợi hứng thú đọc sách của trẻ 7 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện bằng việc hướng dẫn trẻ tiếp xúc với sách. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm ở trường mầm non cô giáo đã khơi dậy ở trẻ hứng thú nhận thức, hứng thú khám phá những điều bí mật trong sách. Trong các giờ đọc thơ, đọc truyện kể trẻ nghe truyện cô giáo đã truyền cho trẻ tình yêu với ngôn ngữ nghệ thuật với văn học nước nhà. II. Cơ sở thực tiễn Năm nay tôi được nhận dạy lớp Mẫu giáo nhỡ ,tỉ lệ trẻ chưa được học mẫu giáo bé khá cao. Nhiều cháu còn khóc nhè trên lớp. Điều đó đối với tôi không quan trọng nhưng quan trọng là trẻ rất hạn chế về ngôn ngữ. Thời gian đầu tôi nhận thấy trẻ hay nói trống không, trả lời câu ngắn, đa số trẻ dùng từ không đúng từ. Sử dụng câu chưa đúng với ý nghĩa trong câu. Tôi bỗng nghĩ để trẻ dễ giao tiếp và lĩnh hội kiến thức tốt cần phải giúp trẻ hình thành và phát triển ngôn ngữ ngay từ tuổi mẫu giáo, để trẻ hiểu vấn đề qua lời nói của người khác và biết diễn đạt vấn đề qua lời nói của mình. Đó là một điều cần thiết nhưng không phải là dễ. Nhưng được sự quan tâm chỉ đạo trực tiếp của Phòng Giáo Dục huyện Thuận Thành cùng với sự giúp đỡ nhiệt tình của BGH về chuyên môn, cơ sở vật chất, tổ chức dự giờ thao giảng góp ý từ đó bản thânđã ruta ra một số kinh nghiệm để nâng cao chất lượng giảng dạy trong hoạt động làm quen với văn học. Chương II: Thực trạng vấn đề của sáng kiến kinh nghiệm I. Thực trạng chung. Qua thùc hiÖn chuyªn ®Ò lµm quen v¨n häc ch÷ viÕt ®· ®îc tËp huÊn chuyªn ®Ò, gi¸o viªn ®· ®îc n¾m ®îc ph¬ng ph¸p h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng lµm quen víi v¨n häc, nhiÒu c« gi¸o cã kh¶ n¨ng c¶m nhËn c¸i hay, c¸i ®Ñp trong bµi th¬ c©u chuyÖn vµ biÕt thÓ hiÖn nã b»ng chÝnh n¨ng lùc s ph¹m cña m×nh víi giäng ®äc truyÒn c¶m ®Çy s¸ng t¹o, ®· t¹o ra nh÷ng c¶m xóc cho trÎ høng thó khi tiÕp xóc víi c¸c t¸c phÈm truyÖn mÉu gi¸o. Bªn c¹nh ®ã vÉn cßn mét sè gi¸o viªn kh¶ n¨ng c¶m nhËn c¸c t¸c phÈm th¬ chuyÖn cßn h¹n chÕ giäng ®äc vµ c¸ch phèi hîp ¸nh m¾t, cö chØ, ®iÖu bé, minh ho¹ cha béc lé c¶m xóc hÊp dÉn cuèn hót trÎ, ph¬ng ph¸p lång ghÐp tÝch hîp cha linh ho¹t s¸ng t¹o kÕt qu¶ trÎ cha cao, trÎ cha thùc sù say mª, hµo høng, sö dông 8 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện ®å dïng d¹y häc cha cã khoa häc, dÉn ®Õn giê häc trÎ Ýt tËp trung chó ý hiÖu qu¶ trªn tiÕt häc cha cao. Qua thùc tế gi¶ng d¹y ë trêng mÇm non Mão Điền t«i nhËn thÊy bé m«n lµm quen v¨n häc cã tÇm quan träng trong viÖc ph¸t triÓn nhËn thøc, phát triển ngôn ngữ, phát triển vồn từ cho trẻ. gi¸o dôc ®¹o ®øc, gi¸o dôc thÈm mü vµ th«ng qua ®äc th¬ kÓ chuyÖn lµm giµu vèn tõ cho trÎ, rÌn luyÖn kh¶ n¨ng ph¸t ©m vµ c¸ch diÔn ®¹t m¹ch l¹c. C¸c t¸c phÈm th¬ chuyÖn chØ cã thÓ ph¸t huy t¸c dông cña nã khi c« biÕt chuyÓn t¶i ®îc t tëng c¶m xóc cña t¸c gi¶ vµ néi dung t¸c phÈm th«ng qua c¸c h×nh thøc nghÖ thuËt hÊp dÉn, phong phó, ®a d¹ng. Th«ng qua c©u chuyÖn ,c« gi¸o nh»m truyÒn t¶i cho trÎ néi dung cña c©u chuyÖn , th«ng qua c©u chuyÖn gi¸o dôc trÎ nh÷ng bµi häc mµ néi dung c©u chuyÖn gi¸o dôc trÎ nh÷ng bµi häc mµ néi dung c©u chuyÖn ph¶n ¸nh . Gióp trÎ hiÓu ®îc nh÷ng tõ khã hiÓu cã trong c©u chuyÖn . D¹y trÎ tËp tr¶ lêi c©u hái theo hÖ thèng c©u hái ng¾n gän ,dÔ hiÓu gióp trÎ ph¸t triÓn ng«n ng÷ , lµm phong phó vèn tõ vµ më réng tÇm hiÓu biÕt cña trÎ. D¹y trÎ biÕt c¶m thô c¸i hay ,c¸i ®Ñp trong c©u chuyÖn còng nh c¸i hay ,c¸i ®Ñp trong cuéc sèng hµng ngµy ,vÎ ®Ñp cña t©m hån , vÎ ®Ñp trong giao tiÕp øng xö . D¹y trÎ biÕt t¸i t¹o l¹i l¹i néi dung c©u chuyÖn , gióp trÎ h×nh thµnh kü n¨ng ghi nhí cã chñ ®Þnh mÆt kh¸c cßn gióp trÎ ph¸t ©m chuÈn x¸c ,râ rµng , m¹ch l¹c khi giao tiÕp . D¹y trÎ biÕt t¸i t¹o l¹i néi dung c©u chuyÖn b»ng h×nh thøc ®ãng kÞch , h×nh thøc nµy gióp trÎ ®îc nhËp vai , ®îc hoµ m×nh vµo trong thÕ giíi cæ tÝch . II. Thực trạng nơi công tác. 1.Thuận lợi. Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy, trong quá trình thực hiện chuyên đề nâng cao chất lượng làm quen văn học tôi đã có một số thuận lợi sau: Là một trường mới vào công lập, được các cấp, ngành địa phương quan tâm nên cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và học tương đối đầy đủ, lớp có đầy đủ tranh trực quan phục vụ cho việc làm quen văn học của trẻ. Và đặc biệt là sự chỉ đạo tổ chức hướng dẫn sâu sắc của phòng giáo dục, tôi luôn có điều kiện nắm bắt các chuyên đề. 9 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện Trường luôn tạo điều kiện cho giáo viên tiếp cận với chuyên đề, hỗ trợ nhiều loại sách báo, tập sách, băng đĩa, hình cho giáo viên tham khảo. Phần đa phụ huynh có sự quan tâm đến trẻ, tạo điều kiện thuận lợi trong việc kết hợp giáo dục giữa gia đình và nhà trường. Bản thân tôi là giáo viên trẻ , luôn nhiệt tình với công tác và cũng rất yêu thích văn học. - Lớp được phân chia theo đúng độ tuổi quy định - Trẻ đi học chuyên cần. - Đồ dung phục vụ cho bài giảng cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học phong phú như tranh ảnh, vật thật… 2.Khó khăn. Những năm trước đây giáo dục mầm non chưa được chú ý nhiều của các cấp, các ngành và đặc biệt là cha mẹ trẻ. Vì thế số lượng trẻ đến trường mầm non là rất ít hoặc đến 5 - 6 tuổi trẻ mới đến trường nên việc cho trẻ làm quen được nhiều tác phẩm văn học bị hạn chế và không đồng đều. Trong thực tế chăm sóc giáo dục tại lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi xóm Công trường Mầm non Mão Điền tôi nhận thấy rằng: - Lớp tôi chưa có điện thắp sáng, chưa đảm bảo việc học tập cho các cháu. - Nước chưa có, công tác vệ sinh còn hạn chế. - Một số trẻ nói ngọng, nói nắp, nói chưa trọn câu đủ ý. - Một số trẻ còn nhút nhát chưa mạnh dạn giao tiếp với cô giáo và các bạn. - Một số trẻ tiếp thu còn chậm. - Gia đình trẻ chưa thực sự quan tâm đến việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học nên ít phối hợp với cô giáo để dạy trẻ. Kết quả khảo sát trước khi nghiên cứu áp dụng: Trẻ nhớ tên tác Trẻ nghe hiểu nội 10 Trẻ đọc, kể diễn Trẻ yêu thích môn Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện phẩm Số cháu 15 cảm và thể hiện dung tác phẩm % 80 Số cháu 12 điệu bộ Số cháu % 14 75 % 63 văn học Số cháu 15 % 80 3.Thành công, hạn chế: Được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của nhà trường như mở chuyên đề từ đó rút ra đựơc kinh nghiệm cho bản thân. Bên cạnh đó tôi được sự đóng góp chân tình của đồng nghiệp nên tôi đã có kết quả cao trong quà trình nghiên cứu đề tài. Song bên cạnh đó còn có hạn chế như sau: một số trẻ ở độ tuổi này ngôn ngữ chưa đầy đủ nên đôi lúc trẻ chưa diễn đạt đựơc. 4. Mặt mạnh, mặt yếu Là một môn văn học có những câu chuyện bài thơ rất gần gũi, các con vật rất sinh động nên trẻ hứng thú. Do chương trình đổi mới nên nhiều câu chuyện, bài thơ chưa có tranh ảnh nên rất khó cho người giáo viên trong quá trình chuẩn bị đồ dùng trực quan. Chương III: BIỆN PHÁP THỰC HIỆN I. CÁC BIỆN PHÁP CỤ THỂ 1. Các giải pháp đã thực hiện. 11 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện - Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến phương pháp cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học - Quan tâm đến tâm lí, nhận thức đối với trẻ lứa tuổi mẫu giáo bé, và tìm ra phương pháp phù hợp giúp trẻ làm quen với tác phẩm văn học - Nâng cao nhận thức và trình độ của bản thân thông qua việc học tập BDTX và học hỏi đồng nghiệp. - Đầu tư tốt bài soạn và đồ dung phục vụ giờ dạy - Chú ý đến trẻ chậm phát triển và trẻ cá biệt. Đầu rư khai thác những nội dung tích hợp phù hợp. - Sưu tầm các trò chơi, các hoạt động, thông qua đó cho trẻ được tiếp xúc với tác phẩm văn học một cách dễ dàng. - Cho trẻ tham gia xem tranh ảnh, đồ dùng trực quan có lien quan đến nội dung giúp trẻ làm quen tác phẩm văn học mọi lúc mọi nơi. - Thường xuyên trò chuyện, đàm thoại, kể chuyện, đọc truyện và yêu cầu trẻ kể lại truyện 2. Các biện pháp cụ thể a. Đọc và kể tác phẩm có nghệ thuật: Phương pháp đọc và kể tacsp hẩm có nghệ thuật là đọc, kể diễn cảm kết hợp với các hình thức nghệ thuật khác như: âm nhạc, vũ điệu, biểu diễn… để trình bày tác phẩm sáng tạo. Bản chất của đọc và kể diễn cảm tác phẩm văn học được đọc diễn cảm, đọc có sự sáng tạo của cá nhân làm cho tác phẩm văn học vốn là những ký hiệu thẩm mĩ sống dậy, cất tiếng nói cô giáo cần sử dụng mọi sắc thái của giọng mình cùng với các hình thức biểu hiện khác tạo cho các tác phẩm một âm thanh tương ứng. Đọc đòi hỏi sự trung thành với tác phẩm, truyền đạt thông tin đầy đủ, chính xác, ở đây đòi hỏi sự hiểu biết mọi thành tố nội dung và hình thức nghệ thuật tác phẩm. Phải đọc đúng giọng điệu âm hưởng, sắc thái của tác phẩm, cũng có nghĩa phải đọc đúng, đọc hay, đọc diễn cảm. 12 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện b. Kể diễn cảm: - Giáo viên cần biết kể từng loại truyện: cổ tích, ngụ ngôn, truyện cười đồng thoại, truyện kể hiện đại. - Ghi nhớ và kể lại đầy đủ tình tiết quan trọng của câu truyện truyền đạt âm điệu chính, nội dung cơ bản của truyện. Kể lưu loát, khúc chiết bằng ngôn ngữ sinh động, phong phú và thể hiện rõ mầu sắc xúc cảm của truyện. - Tư thế tác phong bình tĩnh tự nhiên trong khi kể. - Biết phối hợp nét mặt, cử chỉ, điệu bộ, thái độ của cá nhân người kể phù hợp với nội dung truyện kể. - Biết điều chỉnh nghệ thuật kể: độ vang, rõ của lời kể, chỗ đứng của người kể, thái độ thân hình gần gũi để giữ quan hệ truyền cảm với người kể. c. Trao đổi gợi mở: - Trò chuyện với trẻ về tác phẩm văn học để nâng cao nhận thức, gây được những ấn tượng của các em về tác phẩm, xác định mối quan hệ giữa các sự kiện đã đọc. Mối quan hệ giữa các kinh nghiệm sống của các em, giúp cô giáo nắm được mức độ hiểu bài của các em thì việc trao đổi là cần thiết. Vậy cần có một hệ thống câu hỏi thông và khéo léo để cuốn hút trẻ tranh luận. Muốn có câu hỏi hay cố giáo phải hiểu sâu sắc tác phẩm, mục đích yêu cầu của tổ chức hoạt động làm quen văn học. Để phát triển khả năng tổng hợp khái quát,cô giáo đặt câu hỏi cho trẻ Mầm non sau khi trẻ được nghe kể và nhớ truyện, nếu gặp khó khăn cô có thể gợi mở cho trẻ. Cô giáo có thể sử dụng một số câu hỏi trong quá trình cho trẻ tiếp xúc với các tác phẩm văn học. + Câu hỏi theo trình tự nội dung cốt truyện, hướng cho trẻ tới việc tái lập nội dung của tác phẩm văn học. + Câu hỏi liên quan đến phẩm chất, tính cách của những vấn đề chính. 13 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện + Câu hỏi giúp trẻ biểu lộ thái độ, cách đánh giá của mình về những nội dung và hành động của chúng. + Câu hỏi liên hệ nội dung đã nghe và kinh nghiệm sống của trẻ. + Câu hỏi có tính chất tổng hợp khái quát nhằm hướng trẻ vào việc ghi nhớ các tình tiết, những điểm mấu chốt của truyện theo một trình tự lô gíc. + Đối với chữ hình, câu hỏi hướng trẻ cảm nhận, phát triển những câu thơ hay, hình ảnh đẹp, âm thanh nhịp điệu của cảm xúc của bài thơ, khơi gợi tình cảm, trí tưởng tượng cho trẻ. VD: đối với câu chuyện “Cáo, Thỏ và gà trống” có thể hỏi: Chó có đuổi được cáo ra khỏi nhà không?, Ai đã đuổi được cáo ra khỏi nhà giúp thỏ? Hoặc câu chuyện “Gấu con bioj sâu răng” có thể hỏi: Vì sao gấu con vị sâu răng? Hoặc Ai đã mang tặng quà sinh nhật cho gấu con? Sinh nhật …. Điều gì đã xảy ra với gấu con? d. Sử dụng các phương tiện trực quan: - Khi trình bày một tác phẩm, cô giáo sử dụng bằng ngôn ngữ, ánh mặt, cử chỉ, nét mặt, điệu bộ khiến trẻ có thể cảm nhận bằng trực cảm. - Sử dụng các đồ dùng trực quan như: tranh vẽ, ảnh, con rối, mô hình… sẽ kích thích trí tò mò, óc sáng tạo, trí tưởng tượng, khả năng tư duy của trẻ. Trẻ sẽ tiếp thu bài rất nhẹ nhàng và hứng thú. - Trực quan còn kể đến các kỹ thuật điện tử như: truyền hình, máy vi tính, đầu đĩa, máy chiếu… Sử dụng các loại phương tiện này có tác động rất lớn đến việc tích lũy kinh nghiệm văn học ở trẻ em. VD: Khi dạy trẻ tìm hiểu tác phẩm gấu con chia quà hay tác phẩm có thỏ và gà trống có sử dụng đồ dùng trực quan như: rối tay hay băng hình sẽ giúp trẻ hứng thú hơn, dễ hiểu hơn. Khi dạy bài thơ Dừa ta dùng đồ dùng trực quan bằng quả thật và những hình ảnh về dừa sẽ giúp trẻ hiểu về đặc điểm quả dừa và nhanh thuộc bài hơn. e. Phương pháp tổ chức cho trẻ hoạt động văn học nghệ thuật: 14 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện Thực chất của phương pháp này là tổ chức cho trẻ được thực hành, luyện tập để củng cố kiến thức và vận dụng những điều đã tiếp thu được vào việc giải quyết nhiệm vụ thực tiễn, hình thành và hoàn thiện những kỹ năng, kỹ xảo nhất định, trên cơ sở đó rèn luyện tính độc lập của trẻ. Để thực hiện mục đích trên, tổ chức hoạt động thực hành rèn luyện làm quen với văn học chính là tổ chức một tiết học văn học cho trẻ. Có thể coi đây là phương pháp dạy học rất tích cực gắn với phương châm “Học mà chơi - Chơi mà học” của trẻ mẫu giáo nhỡ. Chương IV: Kiểm chứng các biện pháp đã triển khai. Sau lần một áp dụng phương pháp trên tôi nhận thấy trẻ đã có tiến bộ rõ rệt, lớp tôi đã giảm được một số cháu ngọng, số cháu thích học môn văn học chiếm khoảng 85% như: Cháu Quỳnh, Đại, Kiên, Huyền, Vui… - Phụ huynh đã nhận thức tốt hơn của việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. - Nhà trường đã tăng cường mua sắm đồ dùng, đồ chơi để phục vụ cho công tác chăm sóc giáo dục trẻ. - Trẻ hứng thú tới lớp tỉ lệ chuyên cần cao. Kết quả khảo sát môn tỉ lệ giỏi đạt hơn 30% Tỉ lệ khá đạt hơn 60% Thể hiện qua bảng kết quả sau: Trẻ nhớ tên tác Trẻ nghe hiểu nội phẩm dung tác phẩm Số cháu % Số cháu Trẻ đọc, kể diễn cảm và thể hiện điệu bộ Số cháu % % 15 Trẻ yêu thích môn văn học Số cháu % Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện 19 98 17 90 16 85 17 Tôi xây dựng kế hoạch phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ theo từng quý xuyên suốt trong một năm học: Tháng 9 + 10: Tôi chú ý chọn những bài tập luyện tai nghe cho trẻ nhằm phát triển thính giáng âm vị ( cho trẻ nghe những bài hát, những câu chuyện, những bài đồng dao…). Tôi tạo mọi điều kiện để trẻ tập trung chú ý luyện khả năng chú ý thính giác cho trẻ thông qua các bài tập, trò chơi (tai ai thính, ai đoán giỏi…), Cố gắng phát âm đúng, không phát âm sai vì trẻ hay bắt chước. Sửa lỗi phát âm cho trẻ khi phát âm sai mọi lúc mọi nơi trong các hoạt động hàng ngày. Tháng 11 + 12: Tôi tập trung vào việc làm thế nào để tăng vốn từ cho trẻ? Giáo viên cần nói diễn cảm, rõ ràng, giải thích nghĩa của từ khó giúp cho trẻ nhiểu, nhớ và vận dụng được từ để đặt câu. Để đẩy mạnh sự phát triển khả năng vận động cảu cơ quan phát âm cần tập cho trẻ các bài tập luyện cơ quan phát âm thích hợp: Con có cái ca, cô cắt quả cà, con cầm cái ca, cùng cười ha ha. Có con ba ba, đội nhà đi trốn, bì bà bì bõm, bé bắt ba ba. Bà bảo bé, bé búp bê, bé bồng, bé bé, búp bê ngoan nào. Có những trò chơi phát triển vốn từ cho trẻ. Ví dụ: Trò chơi đố con gì kêu, đố ai kể được nhiều nhất, đố ai nhanh , đố ai nói giỏi, đố ai nói ngược. Tháng 1 + 2: Vẫn xuyên suốt hai nhiệm vụ ở trên nhưng tôi đào sâu vấn đề luyện trí nhớ cho trẻ qua các bài thơ, đồng dao đặc biệt là những câu chuyện kể đầy lôi cuốn và hấp dẫn. Gợi ý cho trẻ sử dụng những loại câu đơn giản, đủ nghĩa. Tháng 3 +4 +5: Tôi xây dựng những trò chơi giúp trẻ nói đúng ngữ pháp, nói mạch lạc. Ví dụ: Trẻ “ nói theo mẫu câu” của một câu chuyện nào đó: “Người anh tham lam chiếm hết ruộng vườn, nhà cửa, trâu bò của cha mẹ để lại” ( Truyện cây khế) hoặc “nói nốt câu” Ví dụ: Cô nói: Bà biến thành chim vì…Trẻ nói: bà muốn ba đi tìm nước uống, hoặc vì Tích Chu ham chơi không lấy nước cho bà…Cô lưu ý thay đổi các mẫu câu khác nhau tùy theo lứa tuổi, cho trẻ chơi từ dễ đến kh1, các mẫu câu phức tạp dần lên hoặc “đặt câu với từ”, “kể nốt truyện”, “kể chuyện”…để củng cố kỹ năng nói đúng ngữ pháp, phát triển trí tưởng tượng, sáng tạo của trẻ. Một khi đã có một số lượng vốn từ phong phú trẻ sẽ tự tin kể chuyện, đóng kịch… một cách hứng thú và tự tin nhất. 16 90 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện Làm đồ dùng đồ chơi: - Tôi tận dụng tất cả những nguyên vật liệu có thể sử dụng làm đồ chơi: Sách báo, lịch cũ, lõi giấy vệ sinh, ống lon, chai nhựa, xốp, vải vụn, cành cây khô, quần áo cũ nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ. -một cách cụ thể mỗi chủ đề đều có một bộ đồ dùng đồ chơi phục vụ cho quá trình giảng dạy và vui chơi của trẻ.Hàng tháng tôi và các cháu đều sử dụng những vật liệu có sẵn như giấy vụn, các laọi lá, các màu, hạt bột… để xé dán thành những cuốn tranh truyện do trẻ tự làm bằng những hình ảnh sưu tẩm được, gọi ý cho trẻ tự kể chuyện theo trí tưởng tượng của trẻ. - Từ những quần áo, vải vụn, ống giấy… Tôi hướng dẫn trẻ làm các con rối thật xinh xắn từ những câu chuyện cổ tích trẻ được học hoặc được nghe hoặc làm các nhân vật theo sự sáng tạo của trẻ. - Khi kể chuyện tôi thường sử dụng những loại sách tranh truyện do đó việc vẽ trang trí cũng góp phần làm cho trẻ hứng thú khi nghe, xem hoặc muốn được sử dụng sách. Trẻ sẽ biết cách sử dụng sách và giữ gìn sách, tranh truyện hơn. Phối hợp với phụ huynh: - Tôi thường trao đổi, động viên phụ huynh cố gắng dành thời gian để tâm sự với trẻ và lắng nghe trẻ nói. Khi trò chuyện với trẻ phải nói rõ ràng mạch lạc, tốc độ vừa phải để trẻ nghe cho rõ. - Cha mẹ, người thân cố gắng phát âm đúng để trẻ bắt chước. - Khuyến khích hoặc tuyên truyền với phụ huynh cung cấp kinh nghiệm sống cho trẻ. Tránh không nói tiếng địa phương, cần tránh cho trẻ nghe những hình thái ngôn ngữ không chính xác. III. PHẦN KẾT LUẬN. 1. Những vấn đề quan trọng nhất cuat đề tài. Có thể nói phát triển ngôn ngữ mạch lac cho trẻ thông qua môn vaen học thể loại truyện kể mang tính giáo dục lớn, giúp trẻ hoàn thiện cả về mặt trí tuệ, đạo đức, thẩm mĩ và ngôn ngữ. Phát triển ngôn ngữ mạch lạc còn giúp trẻ hứng thú đọc sách, tham gia tiết học sôi nổi khi được học tác phẩm văn học. Tuy nhiên qua nghiên cứu tôi thấy trẻ nói nhiều nhưng câu chưa đủ nọi dung và còn hay nói lắp, đặc biệt là thơ, về truyện thì có nhân vật có lời thoại hấp dẫn trẻ hơn. Bên cạnh đó lại có một số cháu nói ngọng nên rất ngại đọc và 17 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện một số trẻ “đọc như vẹt” chứ chưa hiểu nội dung và cũng không thể hiện tình cảm của mình đối với tác phẩm, đối với nhân vật. Đứng trước thực trạng đó tôi rất băn khoăn và trăn trở nên đã mạnh dạn áp dụng phương pháp trên tại lớp tôi để giúp trẻ “Làm quen với tác phẩm văn học” đạt hiệu quả. Và những vấn đề mà giáo viên cần nắm được như sau. 1 Nắm vững đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi của trẻ để có biện pháp giáo dục phù hợp. Vận dụng các biện pháp mọi lúc mọi nơi, chú ý đến trẻ cá biệt, luôn tạo niềm tin, sự hứng khởi cho trẻ. 2 Càn phát huy tính tích cực, thu hút sự chú ý và tạo hứng thú cho trẻ bằng các thủ thuật như trò chơi, thơ, ca hát, hò vè…. 3 Đầu tue thời gian để nghiên cứu kỹ đề tài để có những phương pháp dạy học cụ thể, phù hợp và đạt hiệu quả tốt nhất 4 Trước khi thực hiện một đề tài phải chuẩn bị chu đáo đồ dùng trực quan cũng như gợi mở kiến thức cho trẻ. Thông qua các hoạt động mọi lúc mọi nơi nhằm giúp trẻ làm quen với tác phẩm văn học thông qua thể loại truyện kể. 2. Hiệu quả,tác dụng của đề tài trong phạm vi cấp học nghành học *Kết quả. Nhận thức được sự cần thiết của việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc đối với trẻ nên tôi đã dành thời gian vào việc nắm bắt khả năng cảm thụ văn học ở lớp mình , qua đó tôi nhận thấy trẻ lớp tôi rất có hứng thú khi được làm quen tác phẩm văn học và cảm nhận rất tốt tác phẩm. Qua đó giúp trẻ nói được nhiều hơn và sử dụng câu chính sác hơn. Để nắm bắt được trình tự nội dung tác phẩm bằng nhều hình thức như : tiến hành cho trẻ kể, đóng kịch, sử dụng rối hoặc phi ngôn ngữ. Nhưng dù ở hình thức nào thì tôi luôn đảm bảo tính vừa sức cho trẻ, nâng dần yêu cầu đối với từng trẻ Bài học kinh nghiệm Sau một năm công tác giảng dạy tại lớp 4 - 5 tuổi xóm Công trường Mầm non Mão Điền tôi đã rút ra cho mình một số kinh nghiệm sau: 18 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện - Giáo viên cần tích cực học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Thực sự yêu nghề mến trẻ, coi nhiệm vụ chăm sóc giáo dục trẻ là nhiệm vụ quan trọng để giúp trẻ phát triển hoàn thiện sau này. - Tích cực làm đồ dùng trực quan để giúp trẻ hiểu và ghi nhớ dễ hơn. - Thường xuyên trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập và sức khoẻ của trẻ. - Giáo viên cần phát huy tính tích cực của trẻ. - Giáo viên cần tạo môi trường nghệ thuật khi dạy trẻ. - Giáo viên cần dạy trẻ ở mọi lúc, mọi nơi. - Để truyền thụ tác phẩm văn học có hiệu quả, đối với trẻ giáo viên cần phải đọc đúng, đọc hay, không đọc ngọng và truyền thụ hết cái hồn của tác giả và trong tác phẩm. Một số kiến nghị: a. Đối với Phòng: - Thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng chuyên đề để giáo viên học tập. Đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy hiện nay. Tổ chức giao lưu học tập chuyên môn trong và ngoài tỉnh. b. Đối với nhà trường: - Thường xuyên mua sắm trang thiết bị giảng dạy. - Thường xuyên tổ chức học tập chuyên đề, bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên trong trường. c. Đối với Ủy ban nhân dân xã: - Ủy ban nhân dân xã có kế hoạch xây dựng trường Mầm non đạt chuẩn đẻ đáp ứng nhu cầu về phòng, lớp, thu hút trẻ đến lớp từ khi đến tuổi nhà trẻ. - Đầu tư hỗ trợ nhà trường kinh phí để mua sắm máy vi tính, đầu đĩa, ti vi, băng hình. Đây là phương tiện quan trọng nhằm giúp giáo viên viên giảng dạy để học sinh nhận thức tích cực đạt hiệu quả hơn. Lời cảm ơn 19 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn VH thể loại kể chuyện Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của bản thân đã mạnh dạn áp dụng phương pháp cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học mà tôi đã áp dụng trong năm học vừa qua và thu được một số kết quả nhất định tại lớp tôi. Đây là kinh nghiệm nhỏ của một cá nhân nên không sao tránh khỏi những thiết xót và còn những khiếm khuyết. Rất mong được các cấp lãnh đạo đóng góp ý kiến, đồng nghiệm cùng trao đổi để tiếp tục tích lũy được nhiều kinh nghiệm góp phần giúp trẻ “Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ thông qua bộ môn văn học thể loại kể chuyện” đạt hiệu quả hơn nữa. Tôi xin chân thành cảm ơn! Mão Điền, ngày 21 tháng 02 năm 2014 Người viết Vũ Thị Xuân NHẬN XÉT CỦA BAN GIÁM HIỆU NHÀ TRƯỜNG 20