Tài liệu Skkn một số biện pháp giúp trẻ 5 6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại lớp lá 2 trường mầm non hoa phượng

I. Phần mở đầu 1. Lý do chọn đề tài Trẻ em là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình và toàn xã hội. Việc bảo vệ, chăm sóc và giáo dục có ý nghĩa hết sức quan trọng đến sự hình thành phát triển nhân cách ở mỗi trẻ. Thông qua các hoạt động học tập, vui chơi ở trường mà khả năng nhận thức của mỗi trẻ cũng được nâng lên, trong đó, hoạt động làm quen chữ cái rất cần thiết đối với trẻ mầm non, vì nó là phương tiện góp phần trong việc giáo dục đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ, đặc biệt giúp trẻ phát triển ngôn ngữ. Ngoài ra, môn Làm quen chữ cái là tiền đề vững chắc giúp trẻ bước vào trường Tiểu học với một tâm thế tự tin, vững chắc. Làm quen với chữ cái là môn học mở đầu cho bước ngoặc của quá trình giao tiếp, đồng thời nó là thước đo đánh giá kết quả học tập và giảng dạy các môn học khác trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ mầm non. Đối với trẻ mầm non hoạt động vui chơi đóng vai trò chủ đạo, trẻ bằng chơi, chơi mà học, nhưng bước vào trường phổ thông trẻ cần phải có tính kỉ luật trong học tập, để làm được điều đó trẻ phải nhận biết và phát âm đúng – chuẩn 29 chữ cái cơ bản. Ngôn ngữ chính là phương tiện quan trọng để phát triển trí tuệ giúp cho việc tiếp thu kiến thức học tập tốt ở các cấp học sau này. Hình thành và phát triển các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết là rất quan trọng. Đó là nền tảng để hiểu về thế giới chữ viết và tiếp nhận nhiều tri thức mới. Thông qua các hoạt động sinh hoạt, học tập, lao động, qua các buổi tham quan, dạo chơi...cần kích thích trẻ sử dụng tiếng Việt một cách thành thạo, mở rộng vốn từ về thế giới xung quanh, tập cho trẻ biết cách diễn đạt những gì muốn nói một cách rõ ràng, không nói ngọng, không nói lắp, ... Trong chương trình giáo dục Mầm non dạy trẻ làm quen chữ cái là nội dung không thể thiếu cho trẻ mầm non. Bởi vì, nó được lồng ghép trong nhiều môn : Thơ, chuyện, làm quen chữ cái, trò chơi chữ cái… như vậy làm quen với chữ cái là một môn học mang tính tổng thể và sáng tạo rất lớn và cần thiết trong công tác Giáo dục Mầm non. Trên thực tế, hiệu quả đạt được ở các tiết làm quen chữ cái còn thấp, do trẻ chưa hứng thú, chưa nhớ chữ cái, còn nhầm lẫn giữa các chữ, viết còn bị ngược, một số giáo viên chưa nắm bắt được trọng tâm của tiết dạy theo chương trình Mầm non mới, khả năng tổ chức các hoạt động còn hạn chế. Nhiều giáo viên trong trường nghiên cứu vấn đề này và khi áp dụng đã có sự thay đổi về nội dung và phương pháp nhưng hiệu quả vẫn chưa được như mong muốn. Chính vì tất cả lý do này nên tôi chọn đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại lớp Lá 2 Trường Mầm non Hoa Phượng” 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài a) Mục tiêu Sử dụng một số biện pháp sư phạm giúp trẻ nhận biết 29 chữ cái, luyện cách 1 phát âm chuẩn và hứng thú tham gia vào hoạt động Tìm thấy các kiểu bài làm quen với chữ cái ở chương trình mới để thấy được sự thay đổi so với chương trình cũ. Nâng cao chất lượng dạy và học ở môn Làm quen chữ cái nhằm làm giàu vốn từ cho trẻ. Giáo dục trẻ tình yêu quê hương, đất nước, con người qua các tiết học. b) Nhiệm vụ Nghiên cứu cơ sở lý luận về một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn Làm quen chữ cái tại lớp Lá 2 Trường Mầm non Hoa Phượng. Nghiên cứu thực trạng, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao môn Làm quen chữ cái cho trẻ. 3. Đối tượng nghiên cứu Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn Làm quen chữ cái tại lớp Lá 2 Trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk. 4. Giới hạn của đề tài Khuôn khổ nghiên cứu : Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn Làm quen chữ cái Đối tượng khảo sát : Học sinh lớp Lá 2 Trường Mầm non Hoa Phượng. Thời gian : Từ tháng 9 năm 2016 đến tháng 3 năm 2017 5. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp quan sát. Phương pháp đàm thoại. Phương pháp nghiên cứu lí luận. Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm. Phương pháp kiểm tra, đánh giá. Phương pháp thống kê, so sánh. II. Phần nội dung 1. Cơ sở lý luận Tất cả chúng ta đang sống trong một xã hội khoa học - công nghệ, hội nhập quốc tế và phát triển. Đảng nhận định rõ : “Giáo dục là quốc sách hàng đầu của mỗi quốc gia”, giáo dục đóng vai trò quyết định trong việc hình thành và phát triển của mỗi con người, nhất là đối tượng trẻ mầm non. Mục tiêu đó được thể hiện trong các môn học hàng ngày, hàng tuần và đặc biệt bộ môn Làm quen chữ cái trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ mầm non 5 - 6 tuổi. Do đó, làm quen chữ cái có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ. 2 Trong Modul MN 3 có viết :“Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất ở trường mầm non. Hoạt động này không những nhằm giúp trẻ hình thành và phát triển các năng lực ngôn ngữ như nghe, nói, đọc, viết mà còn giúp trẻ phát triển tư duy, tình cảm. Đó là chiếc cầu nối giúp trẻ bước vào thế giới lung linh, huyền ảo, rực rỡ màu sắc của xã hội loài người. Vì vậy trẻ nói năng mạch lạc được chuẩn bị sẵn sàng để vào lớp 1, là yêu cầu trọng tâm của phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non”. Chính vì vậy, hoạt động làm quen chữ cái được coi là phương tiện giáo dục, hình thành nhân cách cho trẻ. Thông qua đọc thơ, kế chuyện, tranh ảnh có gắn các chữ cái, các trò chơi động tĩnh với làm quen chữ cái...để từ đó giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. Có thể nói hoạt động làm quen chữ cái là nền tảng đưa trẻ đến hoạt động giao tiếp trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Với hoạt động làm quen chữ cái không phải là vấn đề mới, nó là công việc thường xuyên của mỗi giáo viên đứng lớp. Ta thấy đây là hoạt động khó, rất phức tạp, đa dạng. Trong quá trình hình thành, rèn luyện, củng cố các kỹ năng cho trẻ không thể tránh khỏi những khó khăn, sai lầm. Vì thế người giáo viên đóng vai trò quan trọng - là cầu nối trẻ với những kiến thức mới của bài học, giúp trẻ học tốt, nắm vững kiến thức và biết cách thực hiện yêu cầu của bài học, của hoạt động. Qua đó tạo được một không khí hoạt động mà ở đó mọi trẻ đều hăng hái, hứng thú tham gia. 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu Trường Mầm non Hoa Phượng đóng trên địa bàn vùng ven của thị trấn Buôn Trấp, trường có 03 điểm lẻ, trong đó có 01 điểm đóng ở buôn Ê Căm nên một nửa trẻ ở điểm lẻ này là người dân tộc thiểu số. Hầu hết trẻ chưa qua lớp 3 tuổi, 4 tuổi nên chưa mạnh dạn, tự tin trong các môn học khác nói chung cũng như môn Làm quen chữ cái nói riêng; luôn được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Krông Ana và Lãnh đạo nhà trường đã tạo điều kiện cho giáo viên học tập các chuyên đề, tham gia tập huấn, dự giờ, thăm lớp để tích lũy chuyên môn, góp ý, đúc rút kinh nghiệm. Giáo viên trẻ có trình độ chuyên môn trên chuẩn, đều là giáo viên dạy giỏi cấp trường trở lên, luôn yêu nghề, mến trẻ, nhiệt tình, năng động, sáng tạo nhằm lối cuốn trẻ vào tiết học, đồng thời giáo viên biết làm một số đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho hoạt động làm quen chữ cái. Học sinh được chia theo độ tuổi và thực hiện đúng chương trình mầm non mới theo Quy định của Vụ Giáo dục Mầm non nên việc nhận thức của trẻ trong lớp tương đối đồng đều. Một số trẻ đã có kĩ năng nhận biết, phát âm chữ cái chuẩn và tham gia các trò chơi theo từng chủ đề, chủ đề nhánh khác nhau. Nhận thức của một số cha mẹ học sinh đã quan tâm đến việc học làm quen chữ cái cho trẻ ngay từ khi các cháu được đến trường. Bên cạnh đó nguyên nhân chủ quan do cơ sở vật chất của nhà trường chưa đầy đủ để phục vụ cho hoạt động dạy học môn Làm quen chữ cái; đồ dùng chưa phong phú nên chưa lôi cuốn được trẻ tham gia một cách tích cực nhất. Lớp nằm ở 3 điểm lẻ, khả năng tiếp thu bài của các cháu người đồng bào dân tộc thiểu số còn chậm. Một số cháu mới đi học năm đầu tiên nên chưa mạnh dạn, chưa phát âm rõ ràng, nhận thức còn chênh lệch nên việc truyền thụ kiến thức còn gặp khó khăn. Bên cạnh đó, cha mẹ học sinh chủ yếu là người đồng bào dân tộc thiểu số, đời sống kinh tế còn gặp nhiều khó khăn nên không ít cha mẹ chưa nhận thức được hết tầm quan trọng của độ tuổi mầm non, còn xem nhẹ việc học của con em mình, thường cho con nghỉ học còn tuỳ tiện, thường chú ý về đọc và viết mà chưa chú ý đến kỹ năng phát âm. Một số giáo viên còn hạn chế về cách tổ chức một tiết hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ theo chương trình mầm non mới, chưa có sự linh hoạt sáng tạo trong dạy học làm quen chữ cái. Một số trẻ là người đồng bào dân tộc thiểu số còn nhút nhát, chưa mạnh dạn diễn đạt nhu cầu của mình; một số cha mẹ của trẻ chưa thấy được tầm quan trọng của bộ môn Làm quen chữ cái với sự phát triển của trẻ. Khả năng nói tiếng Việt của trẻ còn hạn chế cùng với việc quan tâm chưa đúng mức của cha mẹ trẻ đến việc học cũng ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng giáo dục chung của nhà trường. Vào đầu năm học, qua kiểm tra, khảo sát chất lượng trẻ lớp Lá 2 với tổng số 31 trẻ, chúng tôi thu được kết quả sau : Kết quả Nội dung Đạt Tỉ lệ % Chưa đạt Tỉ lệ % Phát âm rõ ràng 12/31 38,7 19/31 61,3 Nhận biết đúng mặt chữ cái 13/31 41,9 18/31 58,1 Tô viết trùng khít lên chấm mờ, hoàn thành vở tập tô 10/31 32,3 21/31 67,7 Tữ những số liệu trên, giáo viên cần phải thay đổi trong cách dạy, tuyên truyền đến các bậc cha mẹ học sinh để hiểu được tầm quan trọng của môn Làm quen chữ cái. Trước đây đã sử dụng những biện pháp nhưng còn rập khuôn chưa theo chương trình mầm non mới. Trên thực tế, việc xây dựng kế hoạch hoạt động trong ngày chưa có sự logic, chưa sáng tạo và chưa đưa ra được yêu cầu phù hợp với lớp mình. Xuất phát từ tình hình thực tế của trường, của lớp, bản thân đã tìm ra các biện pháp tháo gỡ để thực hiện chương trình mới đạt kết quả tốt và phát triển đúng mục tiêu theo kế hoạch đã đề ra: Nắm vững tâm sinh lý theo từng lứa tuổi của trẻ; hình thành nhân cách của trẻ thông qua các hoạt động nghe, nói, đọc, viết... luôn đưa ra hệ thống những câu hỏi phù hợp với khả năng của từng trẻ nhưng không áp đặt làm mất đi sự hứng thú của trẻ, tạo cho trẻ có sự tranh luận, thảo luận sôi nổi, khơi gợi tính tò mò, sáng tạo, khám phá để thúc đẩy trẻ học tập tích cực hơn. Chính vì vậy, dạy làm quen chữ cái cho trẻ mầm non là một nhiệm vụ cần thiết. 4 3. Nội dung và hình thức của giải pháp. a) Mục tiêu của giải pháp Để thực hiện tốt các giải pháp, biện pháp, giáo viên cần có sự cố gắng và nỗ lực trong chuyên môn. Luôn dành thời gian cho trẻ và khuyến khích trẻ hoạt động tốt hơn. Hình thành cho trẻ các kỹ năng, thói quen nghe, nói, đọc, viết, đàm thoại qua môn Làm quen chữ cái giúp trẻ biết giao tiếp, diễn tả, cảm nhận được cái đẹp trong cuộc sống, tình yêu quê hương đất nước, tình cảm giữa con người với con người, con người với mọi cảnh vật xung quanh trẻ. b) Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp Làm quen với chữ cái theo chương trình mầm non mới là nâng cao chất lượng giáo dục nhằm giúp trẻ luôn sáng tạo trong cách nghĩ, cách thể hiện qua minh hoạ theo từng đề tài của từng chủ đề, chủ đề nhánh, đề tài khác nhau. Khơi gợi ở trẻ tính tò mò, ham học hỏi, chủ động tích cực và khả năng tư duy trong khi hoạt động. Là một giáo viên cần phải có trình độ chuyên môn để nắm bắt, cập nhật kịp thời chương trình mầm non mới, tìm ra phương pháp và hình thức tổ chức dạy học nhằm giúp đồng nghiệp lĩnh hội kiến thức từ cảm nhận thơ, chuyện đến làm quen các chữ cái cho trẻ một cách dễ hiểu. Từ những thực trạng trên bản thân đã đưa ra một số biện pháp sau : Biện pháp 1: Tạo môi trường hoạt động thuận lợi để rèn luyện cho trẻ. Môi trường hoạt động làm quen chữ cái trong trường, lớp mầm non rất quan trọng đòi hỏi giáo viên mầm non cần phải tạo môi trường giúp trẻ hứng thú trong hoạt động làm quen chữ cái. Một trong những hoạt động tạo hứng thú cho trẻ đó là tạo môi trường trong và ngoài lớp học cho trẻ học tập và hoạt động. Khi tạo môi trường phải đảm bảo tính thẩm mỹ phù hợp chủ đề, đề tài, trò chơi, đồ dùng đa dạng về chủng loại, môi trường phải thường xuyên thay đổi nội dung và hình thức tổ chức giúp trẻ không bị nhàm chán. Ví dụ trong lớp học : Với chủ đề thực vật giáo viên cắt một cây to có nhiều loại quả, sau đó cho trẻ cắt các chữ cái l, m, n dán chữ cái dưới các quả theo sự hướng dẫn của cô giáo như lá thì trẻ dán chữ l, quả mận thì trẻ dán chữ m, quả na thì trẻ dán chữ n,...Bên ngoài trang trí nét chữ, đặc điểm của chữ cái như vậy để trẻ quan sát, học mọi lúc mọi nơi qua đó kích thích tính tò mò, lòng say mê học làm quen chữ cái. Ví dụ ngoài lớp học : Giáo viên dành một mảng tường dùng treo những chữ cái trong tuần trẻ học để mỗi ngày khi đến lớp trẻ được quan sát và nhớ lâu. Đồng thời, trên sân trường nơi mỗi cây đều có bảng chữ tên của cây đó, khi đi dạo giáo viên giới thiệu cho trẻ chữ cái và cho trẻ đọc, nhận ra những chữ cái viết thường, in 5 thường, viết hoa trên các bảng biểu trong sân trường như bảng nội quy, bảng thông tin,... Ngoài ra để trẻ khắc sâu chữ cái hơn, giáo viên dùng các chữ cái để làm kí hiệu cho đồ dùng của trẻ như : Ghế, sách vở, khăn, bàn chải,...trong nhà của trẻ. Thay đổi góc tuyên truyền theo từng chủ đề, chủ đề nhánh, từng tuần để gây sự chú ý cho trẻ, đồng thời các bậc cha mẹ học sinh thấy và hiểu được tầm quan trọng của môn Làm quen chữ cái trong trường Mầm non. Góc học tập là nơi trẻ được thể hiện khả năng của mình, trẻ có thể làm quen, ôn luyện, củng cố và vận dụng phát triển các kĩ năng nghe, nói, giao tiếp, qua các trò chơi, các hoạt động sáng tạo. Tận dụng diện tích phòng học, trang trí góc học tập đẹp mắt với những tranh ảnh ngộ nghĩnh cùng với những chữ cái do cô tạo ra, bố trí sắp xếp đồ dùng, đồ chơi để tạo môi tương gần gũi, thoải mái cho trẻ hoạt động. Thường xuyên thay đổi theo chủ đề, chủ đề nhánh, tiết học để trẻ hoạt động tích cực. Ví dụ : Trong giờ hoạt động góc, ở góc học tập cần cho trẻ tô màu chữ bằng bút sáp, sử dụng màu nước(trẻ có thể dùng tay trực tiếp tô chữ hoặc dùng chổi vẽ) Khi trẻ tô xong đến hỏi trẻ vừa tô được chữ gì ? Như vậy trẻ vừa nhớ lại được mặt chữ vừa luyện được cả cách phát âm. Như vậy, việc tạo môi trường thân thiện giúp lôi cuốn được trẻ tham gia một cách tích cực vào các hoạt động làm quen chữ cái, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục môn Làm quen chữ cái cũng như các môn học khác. Biện pháp 2 : Cách thức tổ chức hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ một cách nhẹ nhàng, linh hoạt Với trẻ, học bằng chơi, chơi mà học sẽ tạo cho trẻ thích thú trong học tập. Do đó, đổi mới hình thức, phương pháp để tiết học nhẹ nhàng, linh hoạt sẽ góp phần không nhỏ trong sự thành công. Để lôi cuốn được trẻ tham gia vào hoạt động trước hết người giáo viên Mầm non cần phải tìm tòi những sáng kiến mới, những thủ thuật sư phạm và từ đó dùng ngôn ngữ của mình để truyền đạt tới trẻ một cách sinh động và lôi cuốn. Trước khi vào bài giáo viên chọn nhiều hình thức như kể chuyện, đọc thơ, ... cuốn hút trẻ vào tiết học sao cho thật thoải mái, không gò ép, mọi phương pháp đưa ra phải phù hợp với khả năng, nhận thức của trẻ và có tác dụng phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo ở trẻ. Ví dụ : Với chủ đề Trường mầm non với nhóm chữ cái o, ô, ơ vào bài giáo viên sẽ kể cho trẻ nghe câu chuyện Vịt con trong ngày khai trường, sau đó hỏi trẻ ngày đầu tiên vịt con chuẩn bị trong cặp được những gì ? trẻ nói bảng con, vở, hộp màu...giáo viên cho trẻ làm quen chữ o trong từ Bảng con khi viết trên bảng thành thạo cô giáo bảo vịt con lấy gì ? ( Hộp màu) và cô cho trẻ làm quen chữ cái ô trong 6 từ Hộp màu cô giáo ra bài tập về nhà vào đâu ? Quyển vở cũng như ở phần trên giáo viên cho trẻ chơi trò chơi tạo dáng chữ cái. Bạn nào có thể tạo dáng chữ o trên cơ thể ? Trẻ tạo như cong hai ngón tay lại, cháu thì há miệng ra, cháu thì dùng hai cánh tay,... Trên cơ thể bộ phận nào giống chư o ( Mắt, miệng, đầu...) Cho trẻ tạo dáng chữ ô. Cho trẻ nắm tay nhau thành vòng tròn lớn, hai trẻ làm dấu. Với chữ ơ cô cũng thực hiện như thế. Theo chương trình mầm non mới thì việc sử dụng công nghệ thông tin các phần mềm powerpoint, phần mềm kissmarsk, phần mềm tương tác giúp cho trẻ hứng thú, kích thích tính tò mò, chủ động, tập trung chú ý nhiều hơn vào tiết học làm quen chữ cái. Ví dụ : Với chủ đề Thế giới động vật, có nhóm chữ cái i, t, c thay vì gắn tranh có chứa từ : vịt bơi lội thì giáo viên tìm hình ảnh động trên mạng. Sau đó cho trẻ gọi tên con vật rồi gắn thẻ có chứa chữ cái và cho trẻ kích chuột để tìm chữ cái đã học. Hình ảnh “động” trẻ được quan sát trên máy sẽ làm trẻ thích thú và trẻ tập trung, tiếp theo cô khéo léo đặt những câu hỏi và đưa trẻ vào bài một cách say mê, hứng thú. Hoặc cho trẻ được lên kích chuột vào các chữ cái đã học, hoặc cho trẻ lên kích chuột vào các chữ cái giống nhau,... Trong khi dạy muốn trẻ ghi nhớ các chữ cái được lâu hơn giáo viên cần liên hệ thực tế hỏi trẻ chữ cái đó giống cái gì, hay con gì, đồ vật gì ? Để phát huy tính tích cực, sáng tạo của trẻ ,Ví dụ chữ o giống quả trứng, quả cam, chữ y giống cái nạng, chữ h giống cái ghế.... Kết quả từ việc thay đổi nội dung, phương pháp và sử dụng phần mềm trên giáo án điện tử trẻ hứng thú hơn vào tiết học, giáo viên lên lớp tự tin hơn, gần gũi trẻ hơn và tiết học nhẹ nhàng hơn. Biện pháp 3 : Sử dụng một số trò chơi làm quen chữ cái Trẻ ở lứa tuổi mầm non chủ yếu học bằng chơi, chơi mà học. Bởi lẽ đó trò chơi làm quen chữ cái là phương tiện đem đến cho trẻ giờ học sinh động, nhẹ nhàng, thoải mái. Ngoài ra trò chơi làm quen chữ cái còn giúp trẻ phát triển nghe, nói mạch lạc,... Thường xuyên thay đổi trò chơi, phù hợp với từng địa phương. Nâng dần trò chơi để rèn luyện cho trẻ kỹ năng nói mạch lạc, mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. Ví dụ : Trò chơi Tạo dáng, tìm nét chữ, xếp hột hạt,…Những trò chơi này đòi hỏi trẻ phải tập trung, lắng nghe yêu cầu để tìm chữ cái gì, có cấu tạo bởi những nét gì, xếp nét nào trước, nét nào sau. Ngoài những trò chơi mà hằng ngày trẻ chơi cần sưu tầm và sáng tạo một số trò chơi khác để trẻ hứng thú, linh hoạt trong khi chơi. Để trẻ được ôn luyện qua các trò chơi động và tĩnh. 7 Ví dụ : Trò chơi Chiếc nón kì diệu giúp trẻ ôn luyện những chữ cái mà trẻ biết, rèn kỹ năng mạnh dan, tự tin muốn khám phá trước khi chơi. Cô chuẩn bị 1 chiếc nón có gắn kim đồng hồ, xung quanh là những chữ cái mà trẻ học. Sau đó cô mời một bạn lên quay, khi kim đó chỉ vào chữ cái nào thì các bạn ở dưới phải tìm thẻ chữ cái đó giơ lên và phát âm chính xác. Cô đổi hình thức chơi là cho trẻ tìm nét chữ cái ghép 2 bạn ngồi gần nhau và cô tổ chức cho trẻ chơi nhiều lần để giúp trẻ củng cố lại chữ cái đã học. Ví dụ khác : Với Chủ đề gia đình với nhóm chữ e, ê. Giáo viên cho trẻ chơi trò chơi đồng diễn. Để trẻ cùng tham gia chơi tập thể, thỏa mãn nhu cầu chơi qua đó phát âm được chữ cái đã học. Luật chơi : Đội gia đình đông con sẽ đứng xếp thành hình chữ ê. Đội gia đình ít con đứng xếp thành hình chữ e. Trong thời gian một bản nhạc đội nào đứng xếp nhanh đúng và đẹp sẽ là đội chiến thắng. Cách chơi : Các thành viên trong đội chơi sẽ thảo luận, bàn bạc để sắp xếp các chỗ đứng sao cho tạo thành chữ cái theo yêu cầu. Trò chơi giúp trẻ ôn luyện những chữ cái mà trẻ biết, rèn kỹ năng mạnh dạn, tự tin, đoàn kết, biết phân công sắp xếp, bàn bạc theo nhóm cho trẻ. Biện pháp 4 : Tổ chức lồng ghép với các hoạt động khác. Như chúng ta đã biết một ngày của trẻ ở trường Mầm non được tham gia rất nhiều hoạt động. Thông qua các hoạt động này giáo viên có thể tổ chức tích hợp làm quen chữ cái vào từng đề tài. Ví dụ : Trong giờ làm quen văn học với câu chuyện Sự tích Hồ Gươm cô kể cho trẻ nghe câu chuyện sau đó đưa tranh Rùa vàng ra cho trẻ lên rút chữ cái đã được học. Hôm nay cô sẽ dạy cho các con chữ cái v và r. Trong giờ hoạt động âm nhạc cô có thể sử dụng một bài hát dẫn dắt trẻ vào hoạt động trò chuyện, đàm thoại trước khi vào hoạt động trọng tâm. Những câu hỏi trò chuyện dựa vào nội dung bài hát để giúp trẻ luyện kĩ năng phát âm. Ví dụ : Trong giờ làm quen với chữ b, d, đ sau khi đã được làm quen với các chữ cái này tôi cho trẻ hát bài “Búp bê bằng bông” Trẻ rất vui sướng, thích thú vì được hát nhún nhảy theo nhạc. Qua đó giúp trẻ học cách phát âm chính xác chữ “b” hơn. Giáo dục thể chất trọng tâm là khởi động, trọng động, hồi tĩnh,… thì việc sử dụng làm quen chữ cái không kém phần quan trọng, nó góp phần trong việc dạy trẻ ôn lại, nhớ lại những chữ cái đã học để khắc sâu những kiến thức mà giáo viên đã dạy trẻ. Ví dụ : Với đề tài “Bật chụm, tách chân”. Giáo viên lồng ghép chữ cái i, t, c, m, n, l. Khi trẻ bật vào ô có chữ cái nào thì phát âm chữ cái đó. 8 l n m t c i Làm quen chữ cái là môn học dễ dàng lồng ghép thích hợp với tất cả các bộ môn khác như taọ hình, hoạt động ngoài trời,… nhằm giúp cho các bộ môn khác trở nên sinh động, lôi cuốn trẻ vào hoạt động một cách nhẹ nhàng, thoải mái hơn. Biện pháp 5 : Phối hợp tuyên truyền với các bậc cha mẹ học sinh Phối hợp với cha mẹ học sinh và cô giáo là một mắt xích rất quan trọng, nếu chỉ có cô dạy thì chưa đủ, mà phải kết hợp cả hai thì trẻ khắc sâu những gì đã học được ở trường, lớp. Bởi vậy vào những buổi họp cha mẹ học sinh đầu năm, hằng ngày đón trẻ giáo viên trao đổi về tình hình học tập của trẻ ở lớp, trao đổi với các cha mẹ có con em là người đồng bào dân tộc thiểu số thường xuyên đưa trẻ đến trường, lớp để học theo kịp với các bạn khác và đảm bảo tỉ lệ chuyên cần. Để trẻ chú ý mỗi chủ đề cần phải tạo môi trường học, tuyên truyền về công tác chăm sóc giáo dục trẻ, lịch học, môn học của từng ngày, từng tuần để các bậc cha mẹ nắm được chương trình học của con em mình. Ngoài ra, giáo viên vận động các bậc cha mẹ học sinh, hỗ trợ về nguyên vật liệu, phế liệu sẵn để phục vụ tiết dạy có nhiều đồ dùng phong phú, đa dạng. Như vậy, các bậc cha mẹ quan tâm hơn đến trẻ, cho trẻ đi học đều đặn, đưa và đón trẻ, tin tưởng vào môi trường trẻ đang học, hiểu được tầm quan trọng của hoạt động làm quen chữ cái trong trường Mầm non, nhất là các bậc cha mẹ có con em là người dân tộc thiểu số. c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp Các giải pháp, biện pháp được nêu trong đề tài có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, có sự thống nhất, phù hợp với lứa tuổi và có mục tiêu là hướng trẻ vào quá trình học tập. Giải pháp đầu là tiền đề, là cơ sở giúp giáo viên thực hiện tốt giải pháp sau và giữa chúng có mối quan hệ mật thiết với nhau. Các giải pháp, biện pháp tương trợ, có quan hệ chặt chẽ với nhau cùng hướng về một mục đích là giúp trẻ phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua hoạt động nghe, nói, tiền đọc, tiền viết, trò chơi chữ cái, … và đạt hiệu quả mong muốn. Từ đó có sự liên kết khăng khít trong việc dạy và học cho trẻ. 9 Giáo viên cần linh hoạt khi thực hiện các giải pháp, biện pháp nhằm phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo trong hoạt động làm quen chữ cái. d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu Kết quả khảo nghiệm Qua thực tế áp dụng các biện pháp, giải pháp vào đề tài đã thu được kết quả như sau : Nội dung Trước khi thực hiện đề tài Sau khi thực hiện đề tài Đạt Đạt Tỉ lệ % Tỉ lệ % Phát âm rõ ràng 12/31 38,7 28/31 90,3 Nhận biết đúng mặt chữ cái 13/31 41,9 30/31 96,8 Tô viết trùng khít lên chấm mờ, hoàn thành vở tập tô sạch sẽ 10/31 32,3 25/31 80,6 So sánh trước và sau khi thực hiện đề tài Tăng 51,6% Tăng 54,9% Tăng 48,3% * Giá trị khoa học Qua thời gian áp dụng dạy trẻ theo chương trình mầm non mới. Ta thấy được sự thay đổi của trẻ trước và sau khi thực hiện đề tài như sau : Trẻ nhận biết cách phát âm rõ ràng tăng 51,6%. Nhận biết đúng mặt 29 chữ cái tăng 54,9%. Tô viết trùng khít lên chấm mờ, hoàn thành vở tập tô sạch sẽ tăng 48,3%. Trên thực tế hoạt động làm quen chữ cái là đề tài giúp giáo viên mang lại hiệu quả trong giảng dạy và cung cấp kiến thức cho trẻ mang tính giáo dục cao và được sử dụng rộng rãi trong nhà trường. Hoạt động làm quen chữ cái đem đến cho trẻ kĩ năng nghe, nói, đọc, viết, trò chơi chữ cái,... từ đó giáo viên biết lựa chọn những cách thức tổ chức hoạt động làm quen chữ cái nhẹ nhàng, linh hoạt và đạt kết quả cao. d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu * Đối với giáo viên Giáo viên đã nắm được phương pháp môn Làm quen chữ cái theo chuyên đề đã được học. Nắm được nội dung của từng hoạt động trong mỗi tiết dạy theo từng thể loại và yêu cầu trọng tâm của tiết dạy. Phát huy khả năng tích cực sáng tạo, chủ động của trẻ. Biết sắp xếp môi trường học tập trong lớp, ngoài lớp phù hợp với 10 từng chủ đề, chủ đề nhánh, đề tài để giúp trẻ dễ học, dễ nhớ, dễ nhận biết về từng đề tài ở mọi lúc mọi nơi. Giáo viên tự chủ động, tìm tòi, học hỏi để làm giàu vốn kiến thức về chữ cái như đọc thơ, kể chuyện sáng tạo, phát âm các chữ cái chuẩn. Nghiên cứu, tìm tòi ra những cái mới, sáng tạo để thu hút trẻ vào hoạt động. * Đối với trẻ Trẻ giàu vốn từ nên trẻ kễ diễn cảm, rõ lời, tự tin thể hiện lại một cách hồn nhiên, nhí nhảnh theo từng thể loại đề tài. Thể hiện được nhiều bài hát trong chương trình và ngoài chương trình có nội dung phong phú. Trẻ ở hiểu được nội dung một số bài thơ, câu chuyện, nắm vững 29 chữ cái trước khi vào lớp 1. Biết minh họa các nhân vật trong nội dung câu chuyện. Trẻ tự tin khi kể chuyện độc lập và kết hợp cùng bạn bè, cùng cô và chơi được những trò chơi mang tính sáng tạo. III. Phần kết luận, kiến nghị 1. Kết luận Muốn dạy tốt môn làm quen chữ cái đạt kết quả cao người giáo viên phải được củng cố nâng cao thêm về kiến thức, kỹ năng thực hành bộ môn, biết vận dụng linh hoạt sáng tạo, các hình thức phương pháp để giúp trẻ tiếp thu bài một cách nhẹ nhàng. Giáo viền cần gần gũi sát sao với trẻ để nắm được đối tượng phân loại học sinh, để từ đó đề ra các yêu cầu phù hợp cho từng trẻ để giúp trẻ phát huy hết khả năng của mình, cô luôn luôn gần gũi quan tâm theo dõi trẻ, để hiểu được tâm tư tình cảm sở thích của từng trẻ, động viên khuyến khích những trẻ phát âm còn ngọng, hướng dẫn chỉ bảo trẻ ở mọi lúc mọi nơi, muốn dạy tốt hoạt động làm quen chữ cái giáo viên phải biết tích hợp các môn học để cung cấp lượng kiến thức cơ bản cần thiết giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. Giáo viên cần phải phối hớp chặt chẽ với gia đình, nhà trường để dạy trẻ nhận biết và phát âm chính xác 29 chữ cái tiếng Việt theo kiểu mẫu in thường và viết thường. Rèn khả năng chú ý, ghi nhớ có chủ định để trẻ ham mê các hoạt động ở trường mầm non cũng như ở nhà. Đồng thời, giúp trẻ vào học lớp 1 ở trường Tiểu học một cách tốt nhất. Tôi sẽ tiếp tục cố gắng trau dồi chuyên môn để tiếp tục đưa ra các biện pháp giúp trẻ làm quen chữ cái đạt hiệu quả cao nhất, phù hợp với thực tế địa phương, của lớp mình để phát huy tính tích cực độc lập của trẻ. 2. Kiến nghị Đối với nhà trường : Tiếp tục làm công tác chỉ đạo cụ thể, làm tốt công tác kiểm tra, đánh giá rút kinh nghiệm cho giáo viên và có kế hoạch bồi dưỡng cho 11 giáo viên còn những mặt hạn chế, luôn tổ chức các buổi chuyên đề làm quen với chữ cái để giáo viên được trao đổi những vướng mắc trong chuyên môn. Đối với giáo viên : Phải linh hoạt, sáng tạo, thường xuyên thay đổi các hình thức và thủ thuật lên lớp, giúp trẻ hứng thú, phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo. Chuẩn bị đầy đủ, đồ dùng thiết bị cho hoạt động âm nhạc. Cần quan tâm những trẻ chậm, chưa có kĩ năng nhiều để bồi dưỡng nhận thức cho trẻ. Trên đây là “Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn Làm quen chữ cái tại lớp Lá 2 Trường Mầm non Hoa Phượng” mà tôi đã rút ra được trong quá trình giảng dạy. Tuy nhiên đề tài cũng còn những hạn chế nhất định. Rất mong sự góp ý của đồng chí, đồng nghiệp để những kinh nghiệm trên được đầy đủ và hoàn thiện hơn./. Buôn Trấp ngày 23 tháng 03 năm 2017 Người viết Nguyễn Thị Út Quyên NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN ................................................................................................................... .................................................................................................................... .................................................................................................................... CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN 12 Mục lục I. Phần mở đầu Trang ……………...……………………………………1 1. Lý do chọn đề tài …………….…………………………………….1 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài ........ ……………………………………2 a. Mục tiêu .................. ............................................................................. 2 b. Nhiệm vụ ............................................................................................... 2 3. Đối tượng nghiên cứu 4. Giới hạn của đề tài .………………..……………………………2 ……………………………………………….2 5. Phương pháp nghiên cứu. II. Phần nội dung 1. Cơ sở lý luận ………………………………………….2 ………..…………………………………………2 ………………………..…………………………….. 2 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu …………………………………….3 3. Nội dung và hình thức của giải pháp ………………………………...5 a. Mục tiêu của giải pháp ..................……………………………………..5 b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp ………………5 …………………………..9 d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu ……….10 III. Phần kết luận, kiến nghị ...........................……………………… 11 1. Kết luận .................. ……………………………… ……………..……11 2. Kiến nghị..............……………………………………………………..12 13