Tài liệu Skkn một số biện pháp chỉ đạo giúp học sinh tham gia thi giải toán qua mạng ở trường tiểu học.

Tr ường Tiểu học Chất Bình SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM I, “MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO GIÚP HỌC SINH THAM GIA THI GIẢI TOÁN QUA MẠNG Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC CHẤT BÌNH” II, Tác giả: Nguyễn Thị Thúy Sơn Chức vụ: Phó Hiệu trưởng trường Tiểu học Chất Bình III, Tên sáng kiến: “ MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO GIÚP HỌC SINH THAM GIA GIẢI TOÁN QUA MẠNG Ở TRƯỜNG TIÊU HỌC CHẤT BÌNH” - Lĩnh vực áp dụng: Các giáo viên và các nhà trường Tiểu học LỜI MỞ ĐẦU Đất nước đang chuyển mình trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa làm sao cho trình độ mặt bằng dân trí, phát triển kinh tế, văn hóa của đất nước ta theo kịp các nước khác trên toàn cầu. Cho nên rất cần những con người toàn diện về mọi mặt. Nhà nước ta đang từng ngày từng giờ cố gắng không ngừng để làm mới những sản phẩm ra đời một cách hiện đại nhất. Đảng và Nhà nước ta đã đặt mục tiêu giáo dục là quốc sách hàng đầu để xây dựng đất nước, chính vì lẽ đó mà trách nhiệm của việc giáo dục con người là rất nặng nề và rất vẻ vang. Chúng ta chăm lo giáo dục cho học sinh phát triển thành những con người toàn diện về đức – trí – thể - mĩ trong thời đại mới. Bên cạnh đó, hiện nay công nghệ thông tin đang ngày càng phát triển con người cần phải tiếp cận với công nghệ thông tin trong quản lý giáo dục đòi hỏi chúng ta phải dạy cho các em học sinh không những biết sử dụng và thành thạo công nghệ thông tin ngay từ bậc tiểu học mà chúng ta còn phải dạy cho học sinh thi giải toán trên mạng. Giải Toán tiểu học nâng cao để bồi dưỡng học sinh giỏi đã khó nhưng dạy cho học sinh giải toán nhanh để tìm học sinh giỏi trên mạng ngày càng khó hơn. Ai cũng hiểu: “ Hiền, tài là nguyên khí quốc gia” một đất nước được đánh giá là thịnh vượng khi quốc gia đó có nền giáo dục đổi mới, có nhiều nhân tài. Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 1 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình Nếu không có nhân tài, nền giáo dục không có gì đổi mới thì đất nước đó sớm muộn sẽ suy vong. Nâng cao chất lượng học tập cho học sinh là công tác mũi nhọn đóng vai trò quan trọng trong công tác chuyên môn của nhà trường. Công cuộc đổi mới giáo dục, trong đó có sự đổi mới căn bản về phương pháp dạy học đã và đang diễn ra. Đi cùng với đổi mới phương pháp dạy học là đổi mới hình thức và phương tiện dạy học. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay các phương tiện truyền thông đang phát triển mạnh đã tạo cơ hội cho người học có nhiều cơ hội và cách thức học tập. Hưởng ứng phong trào đẩy mạnh công nghệ thông tin, đổi mới quản lý tài chính và triển khai phong trào “ Xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực”. Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức cho học sinh các cấp thi giải Toán trên mạng để bồi dưỡng nhân tài không những giỏi về kiến thức mà còn giỏi về khả năng sử dụng công nghệ thông tin. Việc dạy học và bồi dưỡng học sinh giỏi Toán ngày càng nhiều không phải là chuyện dễ nhưng học sinh giỏi Toán trên mạng Internet thì không đơn giản chút nào bởi không những bồi dưỡng cho các em có kiến thức mà các em còn phải sử dụng thành thạo kĩ năng máy tính, tiếp cận với công nghệ thông tin. Là hiệu phó nhà trường phụ trách chuyên môn - người chỉ đạo phong trào thi giải toán trên mạng của nhà trường, tôi mạnh dạn đưa ra một số kinh nghiệm để đồng nghiệp tham khảo bằng đề tài: “Một số biện pháp chỉ đạo giúp học sinh tham gia thi giải Toán qua mạng ở trường TH Chất Bình”. IV, NỘI DUNG SÁNG KIẾN 1. Giải pháp cũ thường làm: *Trường Tiểu học Chất Bình trong những năm trước đây còn xem nhẹ việc bồi dưỡng học sinh giỏi, chưa chú trọng tới công tác bồi dưỡng học sinh giỏi ở cả Thầy và trò, nhất là bồi dưỡng học sinh giải toán trên mạng Internet. Về công tác bồi dưỡng học sinh phần nội dung chỉ là “Bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu” còn biện pháp thì: “GV chủ nhiệm lồng trong các tiết học” và thế là được lặp đi Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 2 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình lặp lại ở các tháng và nhiều năm. Chưa phát huy được năng lực học tập của các đối tượng học sinh, chưa tạo cơ hội cho học sinh phát huy khả năng của mình, phương pháp tổ chức lớp còn gò bó mang tính hình thức. Nhất là trong việc phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi, chưa có kế hoạch và biện pháp cụ thể hoặc có thì còn chung chung. Giáo viên có năng lực hầu hết chưa thực sự nhiệt tình tâm huyết, chưa sáng tạo trong giờ dạy. Một số giáo viên chưa thực sự quan tâm đến chất lượng giáo dục, ý thức trong việc dạy học mới chỉ dừng lại ở mức độ hoàn thành công việc. Việc bồi dưỡng học sinh giỏi trường tôi những năm gần đây chủ yếu là giao phó cho giáo viên chủ nhiệm tự bồi dưỡng. Ban giám hiệu chưa có kế hoạch cụ thể cho giáo viên hơn nữa sự phân công chuyên môn chưa hợp lý. Phần đa giáo viên còn dạy mang tính chất hình thức chưa thực sự phân rõ đối tượng học sinh GiỏiKhá- Trung bình. Giáo viên chưa nhiệt tình trong công tác bồi dưỡng dưỡng học sinh giỏi.Ban giám hiệu chưa có sự kiểm tra giám sát, còn để buông lỏng cho giáo viên. Là một cán bộ quản lí về chuyên môn với số năm công tác còn ít, kinh nghiệm của bản thân chưa nhiều, phải đối mặt với thực tế về chất lượng học sinh của trường còn thấp, đặc biệt là chất lượng học sinh giỏi. Điều đó làm tôi băn khoăn lo lắng, làm thế nào để khơi dậy sự quan tâm của phụ huynh đối với các em, khơi dậy học sinh phong trào thi đua dạy – học tốt có chất lượng cao, tỉ lệ học sinh yếu giảm và đặc biệt tỉ lệ học giỏi ngày càng tăng. Nhìn chung công tác chọn bồi dưỡng học sinh giỏi ở đơn vị chưa thực sự được nhà trường, giáo viên, phụ huynh quan tâm tối đa. Vì thế kết quả học sinh đạt học sinh giỏi các cấp của nhà trường còn rất thấp. *Ưu điểm của giải pháp này là: - Không phải mất nhiều nhân lực ,không phải đầu tư thời gian, công sức. Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 3 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình *Nhược điểm: Tỷ lệ học sinh giỏi thấp, học sinh đạt giải ở các kỳ thi học sinh giỏi của trường quá hạn chế, thậm chí có những năm không có học sinh giỏi cấp huyện. Xuất phát từ những lý do trên, tôi băn khoăn suy nghĩ rất nhiều: “ Làm thế nào?, Dạy như thế nào?, Bằng phương pháp nào?” để những học sinh có tiềm năng, năng khiếu sẽ được bộc lộ phát hiện nhiều hơn, đưa chất lượng giáo dục cao hơn. Tôi mạnh dạn đưa ra những giải pháp sau. 2. Giải pháp mới: - Thuận lợi Công nghệ thông tin phát triển nên đã có một số gia đình học sinh có điều kiện đều có máy tính và kết nối mạng Internet cho nên các em dễ truy cập và đăng ký tham gia thi giải Toán. Ngay từ đầu năm học, các em đã được Ban giám hiệu và giáo viên chủ nhiệm triển khai kỹ về thể lệ và quy định cuộc thi giải Toán trên mạng và từ đó có đông đảo học sinh tham gia. Giáo viên chủ nhiệm lớp vận động sát sao phong trào tham gia thi giải Toán trên mạng và thường xuyên lồng ghép bồi dưỡng cho các em trong các buổi học ở trên lớp và ở nhà. Học sinh chăm ngoan, có tinh thần chăm học, chịu khó tìm tòi. Khó khăn: Trường Tiểu học Chất Bình là một trường vùng sâu, vùng xa của huyện Kim Sơn với điều kiện kinh tế khó khăn, dân số chủ yếu theo đạo thiên chúa. Do đó tỉ lệ các em được tiếp cận với máy vi tính còn rất hạn chế. Phụ huynh chủ yếu là làm nông nghiệp nên nhà không có điều kiện để mua máy tính mà nếu có máy tính thì không được nối mạng, đồng thời sự quan tâm của phụ huynh học sinh đến việc học tập của con em mình còn hạn chế mà chủ yếu là phó mặc cho nhà trường và giáo viên chủ nhiệm. Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 4 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình Chương trình học có nhiều thay đổi khi thì điều chỉnh nội dung dạy học, khi thì giảm tải nội dung dạy học. Do vậy những bài Toán khó trong chương trình được giảm tải giáo viên không dạy nhưng khi học sinh tham gia thi giải toán đề thi trong mạng đa số là kiến thức nâng cao nên việc xử lý nhanh các phương án giải Toán chưa chính xác. Giáo viên soạn thảo chương trình bồi dưỡng cho học sinh còn lúng túng với những cách giải toán nâng cao khó giải thích để cho học sinh dễ hiểu. Việc truyền thụ kiến thức cho học sinh còn gượng ép chưa diễn đạt cho học sinh dễ hiểu các dạng bài trên mạng. Học sinh tiếp thu bài còn chậm mang tính thụ động, gò ép. Việc thực hành trên máy của các em học sinh còn lúng túng. Do tính chất mới mẻ, đặc thù của cuộc thi (phái có máy tính nối mạng) nên cuộc thi ban đầu chưa thu hút được nhiều học sinh tham gia. Nhiều em có khả năng giải toán thì không có máy tính, hoặc có máy tính nối mạng thì lại không có khả năng suy luận để giải Toán. Một số giáo viên chưa thật sự chú trọng đến vấn đề nâng cao kiến thức giải toán qua mạng mà chỉ chú trọng trong chương trình học. Thông thường gói đề trên mạng thường nhanh hơn chương trình hiện hành 1 tuần nên việc tiếp cận giải toán nhanh nhẹn, chính xác còn hạn chế, chưa theo kịp chương trình hiện hành đối với các lớp của đơn vị trường. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN Đã 4 năm học liền kề, từ khi Bộ Giáo dục phát động phong trào giải Toán trên mạng ngay từ những ngày đầu tháng 9, bắt đầu khi vòng 1 được tổ chức, tôi cho học sinh các khối lớp đăng nhập thành viên để tham gia dự thi. 1. Hướng dẫn học sinh tự luyện và đăng ký thành viên Đầu năm học, khi họp phụ huynh học sinh tôi không quên nêu tác dụng của việc học và sử dụng máy vi tính, ích lợi của việc giải Toán trên mạng, vừa rèn tính nhanh nhẹn, suy luận lôgic, kỹ năng giải toán nên được đông đảo phụ huynh học sinh Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 5 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình hưởng ứng. Có gia đình còn trực tiếp đăng ký sử dụng mạng Internet, mua máy tính cho con em mình thực hành ở nhà. Để đáp ứng yêu cầu, sự mong mỏi của phụ huynh học sinh, tôi chỉ đạo và cùng một số giáo viên trực tiếp tải phần mềm tự luyện giải Toán mang tận gia đình cài vào máy cho các em tự luyện, sự nhiệt tình và quan tâm của chúng tôi cũng được đa số phụ huynh học sinh rất tin tưởng và mến phục. Những ngày đầu khi mở mạng học sinh tham gia thi giải thật nhiệt tình và sôi động ,các giáo viên chủ nhiệm ra sức ghi tên đăng nhập, mật khẩu cho học sinh, đối với học sinh lớp Một có nhiều em chưa bao giờ được sử dụng máy tính nên còn bỡ ngỡ nhưng với sự nhiệt tình hướng dẫn của tôi cùng các giáo viên nên các em có phần tự tin hơn. Sau khi các em tự luyện nhuần nhuyễn, tôi hướng dẫn cho các em tự mở mạng vào phần dự thi giải Toán Violimpic để đăng ký thành viên, chúng tôi động viên các em trong từng lớp. Số học sinh đăng ký ngày càng đông. Tôi hướng dẫn các em học sinh mỗi em đăng ký nhiều tên đăng nhập, nhiều nick khác nhau để các em giải liên tục, nhuần nhuyễn thay vì mở phần luyện toán ở phần mềm. Các em có thể đăng ký trong trường, hoặc đăng ký tên các trường khác trong địa bàn hoặc khác địa bàn sao cho các em càng được giải nhiều càng tốt. Chính vì lẽ đó mà các em giải nick đầu tiên còn bỡ ngỡ nhưng sau khi giải đến tên đăng nhập tiếp theo các em giải nhanh hơn và nhớ được các dạng toán để làm một cách nhanh nhẹn, chính xác. Ngày 4 tháng 9 hàng năm khi vòng 1 bắt đầu mở mạng tôi cho học sinh tự giải và báo cáo kết quả điểm thi bằng cách cho thi đua giữa các học sinh tính bằng điểm số, thời gian, số học sinh tham gia thi giữa lớp này và lớp kia, khối này với khối khác. Tuyên dương trước cờ hàng tuần những tập thể lớp có đông số học sinh tham gia thi, những em có số điểm cao, thời gian giải bài ngắn nhất. Với hình thức tuyên truyền, động viên như vậy học sinh ngày càng ham học giải Toán. Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 6 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình 2. Hướng dẫn cụ thể các dạng Toán trên mạng: Mỗi vòng thi gồm 3 bài toán. Thông thường bài 1 là dạng xóa dần các ô có giá trị tăng dần hoặc đồng nhất với nhau. Với dạng bài này, tôi hướng dẫn cho học sinh quan sát và suy luận để tìm các giá trị tăng dần hoặc đồng nhất với nhau để nhấp chuột vào những ô mà em đã chắc chắn đúng. Đối với các em chưa chắc chắn tôi hướng dẫn kẻ ô và ghi giá trị tương ứng. Các ô có giá trị tăng dần thường là các giá trị số tương đối đơn giản ở các vòng thi đầu, các lớp 1, 2 nhưng đối với lớp 3, 4, 5 mức độ khó ngày càng tăng dần yêu cầu các em phải tính thật cẩn thận. Nếu các ô cho sẵn là giá trị số đối với các lớp 1, 2 thì đơn giản nhưng các lớp 3, 4, 5 hoặc các vòng thi sau là giá trị của một biểu thức thì bắt buộc các em phải tính giá trị biểu thức ghi vào ô tương ứng sau đó mới tìm các giá trị tăng dần hoặc đồng nhất với nhau. Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 7 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình Thông thường các bài toán tìm giá trị đồng nhất với nhau là dạng toán đổi các đơn vị đo độ dài, khối lượng, thời gian, cộng, trừ, nhân, chia các số tự nhiên, phân số… có dạng các ô là những phép tính để có kết quả giống nhau. Tôi hướng dẫn các em tính giá trị của từng biểu thức đối với các ô có phép tính rồi đi tìm kết quả trực tiếp để nhấp xóa 2 ô liên tiếp. Trường hợp đổi các đơn vị đo các em rèn tính nhanh nhẹn bằng cách nhìn các chữ số tương ứng để nhấp chuột. Có những phép tính có ngay kết quả để đối chiếu nhưng có trường hợp cả hai phép tính mới ra kết quả nên phải chú ý cho các em kẻo nhấp sai 3 lần liên tục thì bài thi bị hủy cho nên cần phải hướng dẫn các em cẩn trọng khi giải toán dạng này. Bài thứ hai trong mỗi vòng thi thường là đi tìm kim cương hoặc giúp thỏ vượt mê cung, hay giúp ô tô về đích sớm nhất, giúp khỉ treo móc kết quả với các phép tính. Những bài toán dạng này có liên quan đến các bốn phép tính cơ bản của số tự nhiên( lớp 1, 2, 3, 4, 5), phân số( lớp 4, 5), số thập phân(lớp 5). Các dạng toán có lời văn, tìm số trung bình cộng, tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó, tìm hai số Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 8 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình khi biết tổng và tỷ số của hai số, tìm thành phần chưa biết dựa vào dữ kiện đề bài toán, tìm phân số của một số, tìm tỷ số phần trăm… Bài toán dạng điền khuyết ở những ô số còn để trống cho học sinh điền trong phép cộng, trừ, hay nhân chia dạng tính có nhớ. Đối với dạng này yêu cầu các em phải nắm vững kiến thức các thành phần của phép tính và đi tìm số thích hợp để điền vào ô trống còn thiếu và nhớ các trường hợp có nhớ để cân nhắc, tốt nhất cho học sinh tính và thử lại kỹ càng rồi mới điền kết quả vào ô trống sao cho chính xác và hiệu quả. Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 9 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình Bài Toán có dạng trắc nghiệm lựa chọn cho đề bài toán sau đó có 4 phương án trả lời các em học sinh sẽ lựa chọn đáp án đúng để trái bóng bay vào trúng gôn. Dạng này cũng yêu cầu học sinh suy luận nhanh để tìm ra đáp án đúng nhất, các đề bài ở dạng tính giá trị của biểu thức, cách đặt tính theo cột dọc, cách thực hiện các phép tính. Các kết quả gần giống nhau yêu cầu các em phải nắm vững cách thực hiện, nếu không dễ bị sai cho nên với phần này khi ôn cho học sinh tôi yêu cầu các em phải biết suy xét để tìm ra đáp án đúng nhất, còn đối với những học sinh chưa nhanh nhẹn tôi hướng dẫn cách thực hiện để các em ra được đáp số chính xác. Tôi hướng dẫn học sinh thực hiện phép nhân 11 x 305 trước sau đó mới cộng với 85 được kết quả là 3440. Những bài toán giúp thỏ vượt mê cung hay giúp ô tô về đích phần đa số là dạng toán nâng cao đối với học sinh yêu cầu các em phải có sự suy luận, nếu các em không được giáo viên hướng dẫn dạng toán này thì không bao giờ các em làm được Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 10 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình bởi trong chương trình học không có nhưng các gói đề trên mạng thì đa số là kiến thức nâng cao. Chẳng hạn: Bài toán lớp 4: Tìm 2 số biết tổng của chúng là 550; số bé là số có 2 chữ số và nếu viết thêm chữ số 4 vào trước số bé ta được số lớn: Trả lời: Câu 1: Số bé là: ….… Câu 2: Số lớn là:…… Bài toán này dạng tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó nhưng nâng cao hơn đó là hiệu của hai số bị ẩn ta phải đi tìm. Tôi hướng dẫn cho các em đi tìm hiệu bằng cách dựa vào dữ kiện đề bài để tìm hiệu: “Số bé là số có 2 chữ số và nếu viết thêm chữ số 4 vào trước số bé ta được số lớn” rõ ràng số 4 khi được viết vào trước số bé nghĩa là 400 vì số bé là số có hai chữ số. Vậy hiệu ở đây là 400, tổng là 550 và các em dễ dàng đi tìm hai số dựa vào công thức các em đã được học một cách nhanh nhẹn: Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 11 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình Số bé = (550 - 400) : 2 = 75 Số lớn = (550 + 400) : 2 = 475. Dạng bài toán số ở lớp 5 yêu cầu: Tìm số có 4 chữ số 1a6b biết số này chia hết cho 2 và 5 chia cho 9 dư 1: Dựa vào dấu hiệu chia hết tôi hướng dẫn học sinh suy luận số chia hết cho 2 và 5 thì tận cùng phải là chữ số 0 vậy b = 0. sau đó dựa vào dấu hiệu chia hết cho 9 tôi cho học sinh nhẩm: 1 + a + 6 + 0 = 9 + 1(vì chia cho 9 dư 1) nên a = 3. Suy ra số cần tìm là: 1360 để thỏa mãn yêu cầu đề bài. Bài toàn lớp 5 vòng 14 dạng toán số: Có bao nhiêu số chẵn có 4 chữ số chia hết cho 5: Tôi hướng dẫn học sinh lấy 9999 – 1000 + 1= 9000 số có 4 chữ số trong đó có 4500 số là số chẵn nhưng những số chẵn mà chia hết cho 5 chỉ có tận cùng là số 0 nên có: 4500 : 5 = 900 số có 4 chữ số chia hết cho 5. 3 Bài: Diện tích hình chữ nhật là 972 m 2. Chiều rộng bằng 4 chiều dài. Tính chu vi của hình chữ nhật đó?. Đây quả là một bài toán tương đối khó, đối với giáo viên ít tìm tòi thì cũng bó tay không tìm ra cách giải cho học sinh. Nếu không chủ động tìm kiếm, trực tiếp tham gia vào công việc giải Toán trên mạng thì không tìm ra cách để giải bài toán này cũng như không giảng giải cho học sinh hiểu được vì đơn thuần trong chương trình học của các em không yêu cầu nâng cao đến vậy, có những bài toán khó thì yêu cầu giảm tải nên khả năng suy luận của các em sẽ không có nếu giáo viên không hướng dẫn. Tôi giảng cho các em như sau: Từ công thức tính diện tích của hình chữ nhật: S = a x b (a là chiều dài, b là 3 chiều rộng) mà theo đề bài cho b = 4 x a nên suy ra biểu thức sau: Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 12 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình 3 a x 4 x a = 972 (m2) 3 a x a = 972 : 4 => a x a = 1296 mà 1296 = 36 x 36 nên chiều dài của hình chữ nhật 3 3 là 36 m, chiều rộng bằng 4 chiều dài nên chiều rộng là 36 x 4 = 27(m). Từ đó, các em dễ dàng tính được chu vi hình chữ nhật là: (36 +27) x 2 = 126 (m). Rõ ràng, không phải các em giải được toán trên mạng là các em đó thông minh đột xuất mà không cần đến sự chỉ bảo có khoa học của thầy cô giáo. Chương trình Toán lớp 5 từ khi thay sách đến nay nội dung dạy học đơn giản hơn nên độ khó của các bài tập cũng được nhẹ nhàng và không yêu cầu làm các bài tập khó song gói đề toán của Bộ Giáo dục thì vẫn còn các dạng bài như sau: Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 13 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình Bài toán này tôi hướng dẫn học sinh bằng cách mô phỏng hình hộp chữ nhật cùng kích thước 15 cm; 11 cm và 9cm. Nếu sơn 6 mặt của hình nghĩa là các mặt xếp theo chiều dài, chiền rộng, chiều cao mỗi kích thước giảm bớt 2 hình được sơn hay các hình lập phương không được sơn mặt nào đều nằm gọn trong hình hộp chữ nhật mà các kích thước của nó là kích thước hình hộp chữ nhật bên ngoài trừ đi 2 hộp 1cm. Có nghĩa là chiều dài 15 – 2 = 13, chiều rộng 11 – 2 = 9, chiều cao 9 – 2 = 7. ta có các hình lập phương không được sơn mặt nào là: 13 x 9 x 7 = 819 (hình). Sau khi giải xong trả lời kết quả bài toán hiện lên là đúng. Vậy để giải các bài toán khó trên mạng và để bồi dưỡng cho học sinh thì tôi phải là người trực tiếp tham gia giải toán. Giáo viên bồi dưỡng cho học sinh cũng phải lập nick của mình để giải toán ở các khối lớp để đăng ký giải, sau đó tôi sẽ vào giải để lấy đề ra trước, phỏng đoán tình hình học sinh của mình nếu các em không có khả năng hiểu để giải dạng bài nào tôi tập trung các em lại và hướng dẫn cho các em hiểu bài dạng toán khó đó để các em tự giải. Bài thứ ba trong mỗi vòng thi là dạng bài tổng hợp các kiến thức dạng số, toán đố, toán tính, giá trị của biểu thức và các dạng tính nhẩm nhanh kết quả. Thường có 10 câu hỏi trong bài làm vòng 3. Tôi hướng dẫn các em xem toàn bài, câu nào dễ làm trước, câu nào khó làm sau. Các bài toán thường đưa về dạng nhẩm nhanh kết quả tính đối với lớp 4 thường hay nhẩm nhân 1 số với 1 tổng, 1 số với 1 hiệu ở dạng số tự nhiên để các em đưa về nhân 1 số tự nhiên với 10, 100, 1000…Còn lớp 5 thì lại nhân dạng 1 số thập phân với 10, 100, 100 hay nhân với 1, 0,1; 0,01; 0,001…. Các dạng toán tìm hai số khi biết tổng và tỷ số của hai số đó không đơn giản là ra đề yêu cầu mà gói đề của mạng cho là ẩn tỷ số, muốn tính được thì phải đổi tỷ số từ số thập phân ra phân số hoặc ngược lại, với một dạng toán tổng tỷ, hiệu tỷ nhưng có rất nhiều cách ra đề để khơi gợi trí suy tư tìm tòi của học sinh. Phần này giáo viên cần hướng dẫn học sinh nghiên của kỹ dạng đề và ngụ ý của đề toán và tìm ra ẩn số một cách nhanh nhất. Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 14 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình Ví dụ: Tổng của hai số là 608, thương của hai số là 0,6. Tìm 2 số đó. Trả lời: Số lớn là:…. Số bé là:…. Loại bài toán ẩn tỷ số tôi giảng cho học sinh thương của hai số chính là tỷ số 3 3 của 2 số đó và 0,6 = 5 . Vậy tỷ số của 2 số là 5 . Ta tìm tổng số phần là 8. Số bé là: 608 : 8 x 3 = 228. Số lớn là 608 – 228 = 380. Các dạng toán tỷ số ẩn thường là thương của chúng là một số thập phân nào đó tôi hướng dẫn các em quy ra phân số để tìm tổng số phần dễ hơn: 4 3 1 2 3 1 Chẳng hạn: 0,8 = 5 ; 0,6 = 5 ; 0,5 = 2 ; 0,4 = 5 ; 0,75 = 4 ; 0,25 = 4 …. Giáo viên dạy các em học thuộc dạng đổi tỷ số từ số thập phân ra phân số những số cơ bản để các em dễ nắm bắt và không sai trong phép đổi. Và còn nữa, cũng là dạng tỷ số ẩn nhưng có bài đúng thuật ngữ “ Nếu nhân số thứ nhất với 2, số thứ hai với 5 thì tích của chúng không đổi”. Dạng này sau khi các em tính toán ra hai Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 15 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình số rồi đòi hỏi các em phải cân nhắc xem số nào nhỏ hơn thì nhân với tỷ số lớn, số nào lớn hơn thì nhân với tỷ số bé. Có khi các em tính đúng nhưng không cân nhắc suy xét kỹ sắp xếp số thứ nhất, số thứ hai sai vị trí thì kết quả bài toán cũng sai. Vậy nên khi học sinh giải toán khả năng suy luận của học sinh tùy thuộc rất nhiều vào khả năng truyền thụ của giáo viên. Tôi đã trực tiếp chỉ đạo giáo viên cùng với học sinh cùng giải để lấy đề và giảng cho học sinh hiểu các dạng bài. Nắm được các dạng bài toán trong gói đề của Bộ Giáo dục, tôi tiến hành chỉ đạo cho giáo viên trong từng tổ khối ôn tập cho học sinh các dạng toán nâng cao đó. Mỗi khối cử một giáo viên tham gia giải toán, lấy dạng toán tập trung học sinh để giảng cho các em hiểu. Khi Tham gia thi cho các em tập trung quan sát, theo dõi từng bạn giải để cùng nhau giúp sức nhớ dạng toán, nhớ cách tính. Tôi còn hướng dẫn các em thêm nhiều dạng có thể mở rộng để các em tăng thêm vốn kiến thức, các cách giải toán phong phú, hợp lý hơn. 3. Vai trò của người thầy: Trước hết, ta phải xác định rõ vai trò của người thầy là hết sức quan trọng. Bởi vì chỉ có người thầy mới có vai trò chủ đạo hướng dẫn học sinh, gợi ý dẫn dắt học sinh để đi đến phương pháp học nói chung và phương pháp giải toán nói riêng. Nếu học sinh có kiến thức cơ bản tốt, có tố chất thông minh mà không đươc bồi dưỡng nâng cao tốt thì không có hiệu quả. Đồng thời giáo viên phải lựa chọn đúng đối tượng học sinh vào bồi dưỡng và phải soạn thảo chương trình bồi dưỡng một cách hợp lý, khoa học, sáng tạo. Người thầy khi được giao nhiệm vụ bồi dưỡng học sinh giải toán trên mạng phải chịu khó tìm tòi bởi kiến thức thì rất bao la, sự hiểu biết của thầy cô thì có hạn, nếu không chịu khó học hỏi, rèn giũa thì kiến thức sẽ bị mai một. Nắm được tiêu điểm này tôi chỉ đạo đôn đốc việc giáo viên cùng tham gia giải toán và lên kế hoạch bồi dưỡng, có thể trao đổi với nhau cách giải các bài toàn khó trong giờ ra chơi, trước khi vào lớp cùng với đồng nghiệp thay vào những lúc ngồi nói chuyện phiếm Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 16 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình làm sao cho xứng đáng mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức tự học và sáng tạo để học sinh noi theo. Thực tế cho thấy có những học sinh có tố chất tốt nhưng ý thức học tập không cao, ẩu thả, thiếu nỗ lực cố gắng nên thi thường đạt kết quả thấp. Vì thế, để học sinh luôn cố gắng hết mình, giáo viên cần thường xuyên tác động tới ý thức học tập của học sinh bằng nhiều cách khác nhau như nêu gương các anh chị học những năm học trước, kể cho các em nghe một số kỳ thi tiêu biểu, cho các em thấy được nếu nỗ lực phấn đấu các em sẽ đạt giải cao trong các kỳ thi và là niềm vinh dự, tự hào không chỉ cho mình mà còn cho cả bố mẹ, thầy cô, bạn bè, trường, lớp….ngược lại, nếu các em không cố gắng hoặc chủ quan thì sẽ chẳng mang lại kết quả gì. Để cho học sinh không chỉ tự tin trong khi làm bài mà các em còn ham thích tham gia giải toán trên mạng, mong sao nhanh chóng có vòng mới để vào làm bài tôi đã chỉ đạo và cùng một số giáo viên thực hiện như sau: Tôi giao cho mỗi giáo viên phụ trách một lớp, giáo viên đó có trách nhiệm cũng lập nick như học sinh và giải trước học sinh để nhớ đề, các dạng toán nâng cao mà khả năng các em gặp khó khăn. Xây dựng kế hoạch, phương pháp bồi dưỡng giảng cho học sinh, có thể trao đổi với chuyên môn, đồng nghiệp để tìm ra cách hướng dẫn dễ hiểu nhất cho học sinh. 4. Lựa chọn đúng đối tượng học sinh: Trong số các học sinh tham gia giải Toán trên mạng không phải em nào cũng có tố chất thông minh hay em nào cũng tư duy tốt, bởi các em có tình tò mò ham học hỏi nên đăng ký dự thi. Trước hết, tôi cùng với các giáo viên chủ nhiệm hoan nghênh tinh thần tham gia dự thi của các em để động viên tinh thần đó và có tính thi đua bằng cách: Khi các vòng thi trên mạng bắt đầu tôi thông báo cho các em thời gian mở mạng từng vòng thi và lên lịch cho các khối lớp để các em trực tiếp tham gia giải toán. Tôi chỉ đạo cho các giáo viên chủ nhiệm theo dõi thời gian, điểm số Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 17 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình thật công bằng, chính xác và trực tiếp quan sát những học sinh nào nhanh nhẹn, có tố chất giải các bài toán khó kịp thời phát hiện để bồi dưỡng. Buổi chào cờ đầu tuần tôi thường tuyên dương những tập thể lớp, những cá nhân đạt số điểm tối đa trong thời gian ngắn nhất để động viên khuyến khích các em và đồng thời nêu cao tinh thần thi đua giữa cá nhân học sinh và các tập thể lớp. Bên cạnh đó, tôi phối hợp với giáo viên chủ nhiệm lớp để trao đổi và lựa chọn đối tượng học sinh tránh việc bỏ sót những em học sinh giỏi hay chọn nhầm những em không có tố chất thì các em theo học sẽ bị quá sức. Lựa chọn học sinh thông qua các giờ học, quan sát học sinh chăm học, sáng dạ thường chú ý nghe giảng, hăng hái phát biểu ý kiến và phát biểu đúng, có sáng tạo. Lựa chọn học sinh thông qua việc chấm, chữa bài: Các em học sinh thông minh, có tổ chất thường làm bài rõ ràng, sạch sẽ, lập luận chặt chẽ, tính khoa học cao. Qua các vòng thi tôi đều ghi lại kết quả của từng em và tổng hợp xếp hạng tôi nắm được danh sách những học sinh có triển vọng phân loại và bồi dưỡng các em theo từng nhóm. Sau khi tổ chức thi vòng trường tôi tổ chức thi thật công bằng dựa trên tinh thần công văn chỉ đạo của Phòng giáo dục và Sở giáo dục và đã chọn ra được đội tuyển dự thi các vòng còn lại và tham gia dự thi cấp huyện và tiến hành bồi dưỡng theo nhóm. Mỗi nhóm tôi giao cho một giáo viên chịu trách nhiệm lập kế hoạch ôn tập. Từ sau khi thi vòng trường xong các vòng thi 13, 14, 15…đến vòng 20 các gói đề đa số là toán nâng cao giáo viên giải trước nick của mình lấy đề chuẩn bị lập kế hoạch để giảng cho học sinh. Tổ chức cho học sinh giải theo lịch và theo nhóm, một nhóm từ 2 – 3 học sinh cho một em giải trước, các em khác cùng quan sát, động não, nhớ đề, nhớ cách thực hiện để làm bài của mình để các em rèn luyện tình tư duy lôgic và đạt hiệu quả khi làm bài. 5. Xây dựng chương trình bồi dưỡng Hiện nay, chương trình bồi dưỡng không có sách hướng dẫn chi tiết, cụ thể từng tiết, từng bài như chương trình sách giáo khoa hiện hành. Vì thế việc soạn thảo Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 18 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình chương trình bồi dưỡng là việc làm khá khó khăn và phức tạp đối với giáo viên trực tiếp phụ trách. Điều cần thiết là giáo viên cần nắm vững nội dung chương trình học và tôi chỉ đạo giáo viên ôn cho học sinh có hệ thống kiến thức đi từ đơn giản đến phức tạp, từ cơ bản đến nâng cao. Cần giúp các em tổng hợp các dạng bài toán, các phương pháp giải toán. Để các em vững vàng về kiến thức tôi yêu cầu giáo viên mở rộng nhiều dạng bài tập ở các tiết ôn trái buổi, mỗi dạng bài cần làm nhiều lần, đưa ra nhiều cách giải, thay đổi cách đặt câu hỏi trong bài để đa dạng thêm cách giải, cách suy luận. Đồng thời luôn luôn củng cố và nhắc lại, vì tâm lý học sinh tiểu học là dễ nhớ nhưng chóng quên cho nên càng nhắc nhiều càng khắc sâu được kiến thức cho học sinh. Giáo viên cần phải đầu tư nhiều thời gian, tham khảo thêm nhiều tài liệu, lập nick vào thi như học sinh để thấy được những vướng mắc có thể xảy ra đối với học sinh. Từ đó giáo viên có định hướng đúng đắn, đúc rút và cô đọng nội dung ôn tập để truyền thụ cho học sinh một cách dễ hiểu nhất, các em nhớ lâu vận dụng sâu kiến thức nhất góp phần thắng lợi vào kết quả các vòng thi cũng như phong trào thi giải toán trên mạng của nhà trường nói riêng và của Bộ giáo dục nói chung. V. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN 1, Hiệu quả kinh tế: - Tiết kiệm được tối đa thời gian, chi phí cho giáo viên và học sinh trong quá trình ôn luyện giải toán. 2,Hiệu quả xã hội Qua 4 năm học liền kề hưởng ứng cuộc thi giải toán trên mạng của trường tiểu học Chất Bình đã phát động học sinh tham gia. Nhưng năm đầu mới chỉ có một vài học sinh tham gia và đến năm học 2014 – 2015 đã có đông đảo học sinh tham gia tích cực và mang lại hiệu quả cao. Cụ thể: Năm học 2011 – 2012 đạt vòng trường có 15 em tham gia thi cấp Huyện có 9 em đạt giải( trong đó có 1 giải Nhất, 5 giải Nhì và 3 giải Khuyến khích) Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 19 Năm học 2014 - 2015 Tr ường Tiểu học Chất Bình Năm học 2012 – 2013 đạt vòng trường 21 em tham gia dự thi cấp Huyện có 18 em đạt giải ( trong đó có 3 giải Nhì, 5 giải Ba và 10 giải Khuyến khich) ( trong đó đạt 1 giải ba, 1 giải khuyện khích và 7 em được công nhận) có 2 em tham gia thi cấp Tỉnh 1 em đạt giải nhì và 1 em được công nhận. Năm học 2013-2014 trường Tiểu học Chất Bình có 25 em dự thi thì 21 em đạt giải (trong đó có 1 giải Nhất 4 giải Nhì 7 giải Ba và 9 giải Khuyến khích). Năm học 2014 – 2015 số học sinh tham gia dự thi ngày càng đông về số lượng và nâng cao về chất lượng đạt giải vòng thi cấp trường 37 em. Lựa chọn tham gia thi cấp Huyện khối Một với 9 em, khối Hai với 8 em, khối Ba với 6 em, khối Bốn với 5 em và khối Năm với 5 em. Đội tuyển dự thi vòng huyện đa được các thầy cô bồi dưỡng và đã đạt giải cụ thể như sau, Khối 1 có 9 em dự thi đạt 5 giải trong đó có 1 giải Nhất, 1 giải Ba và 3 giải Khuyến khích. Khối 2: Có 8 em dự thi đã đạt 2 giải Ba và 6 giải KK Khối 3: Có 6 em dự thi đạt 1 giải Nhất, 3 giải Ba và 2 giải KK Khối 4: Cả Toán Tiếng Anh và toán Tiếng việt có 7 em dự thi đạt 1 giải Nhì, 2 giải Ba và 4 giải KK. Khối 5: Có 5 em dự thi đạt 1 giải Ba và 4 giải KK. Toàn trường đã đạt được 31 giải cấp huyện và đã có 8 em được dự thi vòng Tỉnh kết quả 8 em cùng đạt giải ( trong đó có 2 giải Nhì 3 giải Ba và 3 giải KK) Nhờ có sự ôn tập kỹ càng của giáo viên đã giúp học sinh không những giải toán trên mạng mà các em còn được củng cố kiến thức toán ngày càng được khắc sâu và nâng cao. Khả năng tính toán, suy luận của học sinh càng có nhiều chuyển biến. Các kỳ thi, kiểm tra chất lượng học kỳ, giữa kỳ điểm môn toán được nâng lên rõ rệt, số em đạt điểm giỏi ngày càng cao hơn so với các kỳ thi trước. Người thực hiện: Nguyễn Thị Thúy Sơn 20 Năm học 2014 - 2015