Tài liệu Skkn-công tác chỉ đạo lập kế hoạch thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non liên thủy, thuộc huyện lệ thủy, tỉnh quảng bình

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM CÔNG TÁC CHỈ ĐẠO LẬP KẾ HOẠCH THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC MẦM NON MỚI CHO TRẺ MẪU GIÁO Ở TRƯỜNG MẦM NON LIÊN THỦY, THUỘC HUYỆN LỆ THỦY, TỈNH QUẢNG BÌNH PHẦN MỞ ĐẦU Giáo dục - đào tạo là một bộ phận hết sức quan trọng trong sự nghiệp cách mạng văn hóa dân tộc. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quôc lần thứ X khẳng định “ Giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu”. Giáo dục là một trong những nhân tố quyết định sự nghiệp trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Muốn tiến hành tốt thì phải đầu tư phát triển giáo dục - đào tạo. Phát huy mọi nguồn lực con người là yếu tố cơ bản của việc phát triển nhanh và bền vững. Trách nhiệm này đầu tiên đặt lên vai của ngành giáo dục, đòi hỏi cần có sự nghiên cứu tìm tòi, thiết kế nội dung chương trình, đặc biệt là đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học một cách tích cực. Giáo dục không chỉ hoàn thành việc đào tạo những con người thích ứng với xã hội mà còn đào tạo ra những con người có đủ phẩm chất và trí tuệ để đón đầu sự phát triển của xã hội. Cùng với xu thế phát triển chung của xã hội, nhu cầu và phát triển của trẻ em trong những năm gần đây có những thay đổi đòi hỏi cần có chương trình giáo dục phù hợp. Đổi mới chương trình giáo dục trẻ là việc cần làm thường xuyên để đáp ứng với nhu cầu và sự phát triển chung của xã hội. Đổi mới đồng bộ các thành tố của chương trình ( mục tiêu, nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức, các điều kiện thực hiện, đánh giá ). Xây dựng chương trình giáo dục mầm non theo hướng tiếp cận phát triển và tiếp cận tích hợp, giáo dục hướng vào trẻ, lấy trẻ làm trung tâm. Nhân dân ta vốn có truyền thống: “Tôn sư trọng đạo” luôn đề cao nghề dạy học. Vì thế là một người cán bộ quản lý đứng trước một ngành học tôi nhận thức được trách nhiệm của chính bản thân mình. Phải suy nghỉ đầu tư vào chỉ đạo thực hiện chương trình mới hiện hành cho giáo viên, tạo mọi điều kiện để từng giáo viên phấn đấu học tập rèn luyện trở thành người chiến sỹ cách mạng trên mặt trận tư tưởng văn hóa, cách mạng của giai cấp công nhân, tinh hoa văn hóa của dân tộc, bồi dưỡng cho trẻ những phẩm chất cao quý và những năng lực sáng tạo của con người lao động mới xã hội chủ nghĩa. Đội ngũ giáo viên là lực lượng nồng cốt trong sự nghiệp giáo dục, góp phần quyết định sự thành công trong đổi mới giáo dục. Chính vì thế mà đòi hỏi người giáo viên phải có trình độ văn hóa, có trình độ nghiệp vụ chuyên môn vững vàng, có tâm huyết với nghề nghiệp, có lòng yêu nghề mến trẻ, chăm sóc trẻ như chính con em mình. Cô giáo luôn là tấm gương bốn mặt cho trẻ noi theo, được tin yêu, tôn trọng và thực sự người mẹ thứ hai của các cháu. Việc chỉ đạo thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới là vấn đề cần thiết, cần được quan tâm trong đội ngũ giáo viên hiện nay, nhận thức được vấn đề này tôi đã nghiên cứu, tham khảo, xây dựng kế hoạch, nội dung và phương pháp cụ thể dựa vào mục tiêu giáo dục mầm non mới. Với những lý do nêu trên, việc đổi mới chương trình chăm sóc giáo dục trẻ mầm non là hết sức cần thiết và cấp bách, đáp ứng xu thế đổi mới Giáo dục nói chung, đáp ứng nhiệm vụ trong giai đoạn đầu chuẩn bị nguồn nhân lực có chất lượng phục vụ cho công cuộc phát triển đất nước, phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa nước nhà. Chính vì thế tôi đã chọn: Công tác chỉ đạo lập kế hoạch thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non Liên Thủy, thuộc Huyện Lệ Thủy, Tỉnh Quảng Bình PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sỡ khoa học Trẻ em như búp trên cành Biết ăn, biết ngủ, biết học hành là ngoan. ( Trích thơ Bác Hồ) Bác Hồ của chúng ta có một mong muốn là tất cả trẻ em Việt Nam phải được quan tâm chăm sóc, nuôi dưỡng từ lứa tuổi nhà trẻ - mẫu giáo. Người đã chăm lo đến từng bữa ăn giấc ngủ cho các cháu. Hiểu được lời nói của Bác bản thân là người cán bộ quản lý, chỉ đạo đứng trước một bậc học tôi hiểu rỏ trách nhiệm của mình cần phải làm gì ? để góp phần vào mục tiêu giáo dục mầm non. Nhằm chăm sóc nuôi dưỡng trẻ từ 5 - 6 tuổi đạt chất lượng tốt và việc chỉ đạo thực hiện chương trình giáo dục mầm non cho đội ngũ giáo viên đạt hiệu quả. Giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên của hệ thống giáo dục quốc dân, đặt nền móng cho sự phát triển về thể chất, tình cảm, thẫm mĩ của trẻ em Việt Nam. Phát triển giáo dục mầm non là trách nhiệm chung của các cấp, các ngành và toàn xã hội dưới sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của nhà nước. Nhà nước có trách nhiệm quản lý, tăng cường đầu tư cho giáo dục mầm non, hổ trợ cơ sỡ vật chất, đào tạo đội ngũ nhà giáo, đồng thời đẩy mạnh xã hội hóa, tạo điều kiện thuận lợi về cơ chế, chính sách để mọi tổ chức, cá nhân và toàn xã hội tham gia phát triển giáo dục mầm non. Xây dựng sự gắn kết chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Mỡ rộng và nâng cao công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức chăm sóc giáo dục trẻ cho các bậc phụ huynh, cha mẹ của trẻ, nhằm phối hợp đa dạng hóa nhiều phương thức chăm sóc giáo dục trẻ em. Chương trình được xây dựng là chương trình khung, bao gồm những nội dung cơ bản cốt lõi và có tính linh hoạt, mềm dẻo làm cơ sỡ cho việc lựa chọn những nội dung giáo dục cụ thể, phù hợp với kinh nghiệm sống, khả năng của trẻ và thực tế của từng địa phương, vùng miền. II. Cơ sỡ thực tiễn: Nội dung chủ yếu và những điểm mới của chương trình giáo dục mầm non: Những vấn đề chung, bao gồm các nội dung: Mục tiêu giáo dục mầm non: Quan điểm xây dựng và phát triển chương trình: Yêu cầu về nội dung, phương pháp giáo dục, đánh giá trẻ: Cấu trúc chương trình: Quy định và hướng dẫn thực hiện chương trình. Chương trình giáo dục nhà trẻ và mẫu giáo được cấu trúc thành một văn bản chương trình khung với tên: Chương trình giáo dục mầm non. Chương trình Giáo dục mầm non quốc gia mang tính chất khung. + Nội dung chương trình gồm những nội dung cốt lõi, cơ bản phù hợp theo từng độ tuổi. + Chương trình có độ mở, cho phép linh hoạt nhằm tăng cường tính chủ động của giáo viên trong việc lựa chọn những nội dung giáo dục cụ thể phù hợp với kinh nghiệm sống và khả năng của trẻ, điều kiện thực tế của địa phương. + Các hoạt động giáo dục, hình thức tổ chức và phương pháp giáo dục; đánh giá sự phát triển của trẻ được đưa vào như một thành tố của chương trình. + Kết quả mong đợi được đưa vào chương trình nhằm định hướng cho giáo viên tổ chức hướng dẫn có hiệu quả các hoạt động giáo dục, phát triển thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm - xã hội, thẫm mĩ, chuẩn bị tốt cho trẻ khi vào ở trường phổ thông. - Mục tiêu: + Mục tiêu được xây dựng cho trẻ cuối độ tuổi nhà trẻ và mẫu giáo theo các lĩnh vực phát triển của trẻ, nhằm hướng đến phát triển trẻ toàn diện về thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm - xã hội, thẫm mĩ. + Chú trọng hình thành ở trẻ những chức năng tâm lý, năng lực chung của con người. Phát triển tối đa tiềm năng vốn có, hình thành những kĩ năng sống cần thiết cho trẻ và phù hợp với yêu cầu của gia đình, cộng đồng, xã hội. + Chuẩn bị tốt cho trẻ vào học giai đoạn sau. Nội dung giáo dục mẫu giáo: Được xây dựng theo các lĩnh vực phát triển của trẻ: 4 lĩnh vực ( phát triển thể chất, phát triển nhận thức, phát triển ngôn ngữ, phát triển tình cảm - xã hội và thẫm mĩ ) - Phương pháp giáo dục: + Tổ chức cho trẻ tham gia vào các hoạt động với các hình thức đa dạng phong phú, đáp ứng các nhu cầu hứng thú và hoạt động tích cực của trẻ. + Tạo cơ hội cho trẻ hoạt động, trải nghiệm khám phá, bằng vận động thân thể và các giác quan dưới nhiều hình thức + Chú trọng tổ chức hoạt động chủ đạo của từng độ tuổi + Chú trọng đến việc trẻ học: “ Như thế nào” hơn là “ học cái gì”, coi trọng quá trình hơn là kết quả hoạt động; học một cách tích cực qua tìm hiểu, trải nghiệm; học thông qua sự hợp tác giữa trẻ với người lớn và giữa trẻ với trẻ. + Coi trọng môi trường tổ chức cho trẻ hoạt động Tạo môi trường kích thích trẻ hoạt động tích cực, sáng tạo và phát triển phù hợp với từng cá nhân trẻ. Xây dựng các khu vực hoạt động, tận dụng các điều kiện, hoàn cảnh sẵn có của địa phương, sữ dụng các nguyên vật liệu sẵn có ( nguyên vật liệu thiên nhiên và nguyên vật liệu tái sử dụng ) + Chú trọng việc giao tiếp, gắn bó giữa người lớn với trẻ và trẻ với trẻ, phối hợp các phương pháp hợp lý nhằm tăng cường ở trẻ tính chủ động, tích cực hoạt động, đảm bảo trẻ “ học mà chơi, chơi mà học”. Coi trọng tiếp cận cá nhân trong chăm sóc- giáo dục trẻ - Đánh giá sự phát triển của trẻ: Có sự phối hợp nhiều phương pháp, hình thức đánh giá. Chú trọng đánh giá sự tiến bộ của từng trẻ, trên cơ sở đó, giúp giáo viên điều chỉnh kế hoạch giáo dục, tổ chức các hoạt động giáo dục tiếp theo ( nội dung, phương pháp ) cho phù hợp với thực tế và với trẻ. Coi trọng đánh giá trẻ thường xuyên qua quan sát hoạt động hàng ngày. III. Thực trạng của đề tài Trường mầm non Liên Thủy là một xã vùng giữa của Huyện Lệ Thủy, là một xã đồng bằng nằm sát thị trấn Kiến Giang, Đa số gia đình sống làm nghề nông nghiệp, kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, để đáp ứng với nhu cầu về học tập là rất cần thiết cho người dân. Đứng trước điều kiện hoàn cảnh kinh tế của địa phương, là người quản lý chỉ đạo, cần lập kế hoạch cụ thể chỉ đạo theo từng điểm trường. Đội ngũ cán bộ giáo viên của trường hiện có: 28 người, trong đó có 4 người trong biên chế, giáo viên trực tiếp đứng lớp 100% đạt chuẩn và trên chuẩn. Trình độ: Đại học: 1/28; Cao đẳng: 16/28; Trung cấp 11/28 Tổng số cháu: 330 cháu/ 10 lớp, trong đó có 1 lớp nhà trẻ ( 2 nhóm ). Thực hiện theo 3 loại chương trình: Chương trình chỉnh lý: 1 nhóm trẻ 19-24 tháng. Chương trình đổi mới hình thức tổ chức giáo dục 3-5 tuổi: 5 lớp Chương trình giáo dục mầm non mới: 5 lớp mẫu giáo 3-5 tuổi và 1 nhóm trẻ 24-36 tháng. Trong đó có 189 cháu thực hiện chương trình giáo dục mầm non. Những năm qua nhà trường luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo sâu sát của sở giáo dục đào tạo, đặc biệt là sự chỉ đạo sâu sát của phòng giáo dục đào tạo Lệ Thuỷ, chính quyền địa phương. Cơ sỡ vất chất khá đồng bộ, đáp ứng được yêu cầu về đổi mới, lãnh đạo nhà trường năng động, nhiệt tình, sáng tạo. Đội ngũ cán bộ giáo viên đa số trẻ, khỏe, nhiệt tình có trách nhiệm cao, được đào tạo bằng nhiều hình thức, nhạy bén linh hoạt tiếp cận cái mới, cập nhật những kiến thức khoa học một cách nhanh chóng. Ban đại diện cha mẹ trẻ nhiệt tình, tích cực hổ trợ về vật chất và tinh thần, cùng với nhà trường làm tốt công tác chăm sóc giáo dục trẻ. Nhiều năm liền trường đều đạt danh hiệu trường tiên tiến xuất sắc cấp tỉnh, đạt danh hiệu đơn vị văn hóa và trường đạt chuẩn quốc gia giai đoạn 20022005. Năm học 2009-2010 nhà trường thực hiện chương trình đổi mới hình thức tổ chức giáo dục trẻ từ nhà trẻ đến mẫu giáo, bắt đầu từ tháng 11 năm 2009 phòng giáo dục yêu cầu nhà trường thực hiện thí điểm chương trình giáo dục mầm non mới từ nhóm trẻ 24-36 tháng và 5 lớp mẫu giáo 3 5 tuổi. Bên cạnh những thuận lợi trường vẫn gặp không ít những khó khăn nhất định. Cơ sỡ vật chất nhà trường ngày càng xuống cấp, những trang thiết bị bên trong, bên ngoài chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra ở trường trọng điểm ảnh hưởng không nhỏ đến việc chỉ đạo thực hiện chương trình này. - Do ảnh hưởng của chương trình đổi mới hình thức, nên một số giáo viên còn lúng túng, thiếu tự tin. - Các cháu chịu ảnh hưởng của chương trình củ nên trẻ còn thụ động. - Tâm lý của một số giáo viên thiếu mạnh dạn, tự tin trong việc thực hiện chương trình, chưa mạnh dạn làm, làm sợ sai, xây dựng kế hoạch còn hình thức, lẫn lộn giữa mục tiêu và nội dung, xây dựng nội dung và các lĩnh vực chưa khoa học, chưa cân đối. - Giáo viên chưa tạo cơ hội để cho trẻ được khám phá, được trải nghiệm, xây dựng môi trường còn mang tính trang trí, chưa lưu giữ sản phẩm của trẻ để tuyên truyền cho phụ huynh biết việc học chương trình mới này. - Chương trình mới ban hành trong tháng 9-10, nên việc tìm tòi nghiên cứu tài liệu còn nhiều hạn chế, hơn thế nữa tài liệu, học liệu bổ sung còn quá ít, không đáp ứng kịp nhu cầu đặt ra của chương trình, ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế, các lớp 5 tuổi chưa có máy vi tính cho trẻ học, giáo viên chưa soạn giáo án trên máy vi tính. - Khảo sát chất lượng trẻ đầu năm: Tổng số cháu tham gia học chương trình giáo dục mầm non là:189/300 cháu, tỷ lệ: 63%, trong đó mặt bằng chất lượng từ trung bình trở lên: 125/189, tỷ lệ 66.1 %. Chưa đạt yêu cầu: 64/189, tỷ lệ: 33.9 % Từ những thực trạng như vậy, để chỉ đạo thực hiện tốt chương trình giáo dục mầm non mới cho trẻ mẫu giáo bản thân đã thực hiện các biện pháp sau. IV. Một số biện pháp chỉ đạo lập kế hoạch thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới cho trẻ mẫu giáo. Căn cứ tình hình thực tế và nhiệm vụ được giao để xây dựng các lớp mẫu giáo thực hiện chương trình giáo dục mầm non, sở giáo dục tổ chức mở lớp tập huấn, ban giám hiệu nhà trường cử tôi và 2 giáo viên dạy lớp điểm tham gia dự lớp tập huấn, chúng tôi được dự ba lớp tập huấn liên tục trong tháng 9-10/2009, kể cả lớp mở tại phòng giáo dục, cho giáo viên cốt cán và giáo viên dạy chương trình mới của trường thay phiên nhau đi học, vừa học vừa nghiên cứu tài liệu để về truyền đạt lại kiến thức cho toàn đội ngũ giáo viên trong trường, ban giám hiệu tham mưu với chuyên môn phòng giáo dục mở một điểm trường trung tâm dạy thực hiện chương trình mới, để đúc rút kinh nghiệm cho năm học mở đại trà trong toàn trường. 1. Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn: Trước hết chúng tôi phát tài liệu cho toàn đội ngũ giáo viên, tự đọc, tự nghiên cứu giáo viên phải hiểu nắm vững mục tiêu, nội dung của chương trình phù hợp với từng độ tuổi. Sau khi hiểu cho giáo viên chỉ ra điểm mới của chương trình giáo dục mầm non. Ví dụ: Nhận biết các ngày trong tuần, sử dụng các lá cây, hoa, đồ hộp nhựa bỏ đi để chắp ghép thành các con côn trùng ngộ nghĩnh như thật ( con bướm, con sâu, con chuồn chuồn...) Lĩnh vực: phát triển thẫm mĩ về âm nhạc như; sáng tác lời mới, nghe nhạc không lời, nhạc cổ điễn. Sau khi tổ chức học lý thuyết, giáo viên đã nắm vững nội dung, mục tiêu, phương pháp tiến hành tổ chức dạy thực hành. Những giáo viên được dự các lớp tập huấn, do sở, phòng giáo dục tổ chức là những giáo viên mà nhà trường tin tưởng và có triển vọng về kinh nghiệm, sáng tạo mỗi giáo viên được phân công dạy một lớp từ bé, nhỡ, lớn tuỳ theo năng lực, những giáo viên đó còn có năng khiếu riêng cho từng lĩnh vực cụ thể. Giáo viên được học tập bằng lý thuyết, được dự giờ thực hành mẫu của giáo viên trường Hoa Hồng, Đồng Mỹ, được xâm nhập vào bài dạy theo chương trình mới, cùng với ban giám hiệu nhất là bản thân chỉ đạo mãng chuyên môn này, tiếp tục trở lại trường tiến hành bồi dưỡng bằng lý thuyết và thực hành cho toàn đội ngũ kể cả những giáo viên năm nay chưa thực hiện nhưng đã tiếp cận dần với chương trình mới. Ngoài những giờ dạy mẫu, chúng tôi còn chỉ đạo giáo viên có năng lực dạy thực hành để cho những giáo viên chưa được học hỏi nhiều tiếp tục dự giờ, thực tế mà nói lúc đầu nhiều giáo viên mặc dầu đã học bằng lý thuyết nhưng chưa hiểu sâu sắc về chương trình mới, nên rất khó trong việc tổ chức hoạt động học cho trẻ. Ban giám hiệu thường xuyên kiểm tra dự giờ: Đối với những giáo viên năng lực còn hạn chế, tôi tranh thủ thời gian để góp ý, trực tiếp các hoạt động của giáo viên, nhằm giúp giáo viên đúc rút kinh nghiệm tại chổ, để giúp giáo viên sớm thay đổi cách dạy, cách soạn bài, nhiều giáo viên còn sa vào chương trình củ, không soạn theo các lĩnh vực, soạn hoạt động góc quá dài dòng. Thường xuyên kiểm tra giáo án, cách đánh giá cuối chủ đề để nhắc nhỡ thêm cho giáo viên. Bổ sung học liệu máy vi tính, nối mạng lan để giáo viên cho trẻ học và chơi trên máy vi tính, soạn bài trên máy, tìm tài liệu trên mạng chuyển tải về dạy cho trẻ. Nhờ những cách làm trên mà chỉ mới hơn 3 tháng thực hiện chương trình giáo dục mầm non, nhiều giáo viên đã nhận thức được việc dạy chương trình này còn dễ dàng hơn việc thực hiện đổi mới hình thức tổ chức giáo dục trẻ. Vì chương trình cũng đã có giáo án tham khảo, có sách hướng dẫn thực hiện, sách thiết kế các hoạt động học có chủ đích, hoạt động góc và hoạt động ngoài trời theo các chủ đề, nên một số bài có thể tham khảo được tài liệu, như vậy giáo viên phần nào tiếp cận với việc thực hiện chương trinh giáo dục mầm non. Mỗi tháng chúng tôi tổ chức thao giảng 1 lĩnh vực để cho giáo viên toàn trường được dự, học tập, rút kinh nghiệm, tham gia sinh hoạt chuyên môn liên trường mỗi tháng 1 lần. Cho giáo viên dự giờ bạn đồng nghiệp. Thông qua tổ chuyên môn các khối và những giáo viên có năng lực tốt kèm cặp những giáo viên có năng lực còn hạn chế. Tổ chức rút kinh nghiệm, so sánh giữa lý thuyết và thực hành có gì chưa rỏ bổ sung ưu điểm, tồn tại, hoàn thiện tiết mẫu và đưa ra hướng thực hiện trong toàn trường. Nhà trường bằng nhiều biện pháp để bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên nhất là những giáo viên còn yếu. Bố trí đội ngũ giáo viên phù hợp với trình độ chuyên môn. Công tác kiểm tra, dự giờ, thao giảng, bình quân 1 giáo viên 2 tiết / tháng. Tạo điều kiện để giáo viên học tập rút kinh nghiệm nâng cao tay nghề cho bản thân. 2. Xây dựng chương trình, kế hoạch: Trước hết ban giám hiệu nhà trường xây dựng kế hoạch chung, kế hoạch dài hạn, kế hoạch cho năm học ( dự kiến các chủ đề, phân phối quỹ thời gian cho từng chủ đề cho từng khối lớp ) và phổ biến hướng dẫn tổ chức thực hiện cho giáo viên trong toàn trường. Xây dựng kế hoạch phải tùy theo tình hình thực tế để xây dựng. Khi lập kế hoạch giáo viên cần căn cứ vào những điểm sau đây: - Nội dung chương trình theo độ tuổi trong chương trình giáo dục mầm non - Điều kiện, tình hình thực tế của nhà trường, của địa phương, của lớp mình và khả năng phát triển của trẻ, đồ dùng đồ chơi và thiết bị, nhu cầu và sự tham gia của cha mẹ vào chăm sóc giáo dục trẻ. Dựa vào những căn cứ trên, giáo viên đưa ra các nội dung giáo dục dự kiến thực hiện trong năm học ( đây là những kết quả mong đợi trẻ có thể biết được và có thể làm được ở từng lĩnh vực ) giáo viên có thể lược bớt những nội dung không gần gũi với trẻ trong lớp, cao hơn hoặc thấp hơn so với khả năng của trẻ, hoặc có thể đưa thêm nội dung giáo dục cho phù hợp với khả năng của trẻ và điều kiện ở lớp mình phụ trách. Nội dung giáo dục trẻ theo các lĩnh vực sẽ là cơ sở để giáo viên lập kế hoạch thực hiện chương trình theo tháng/chủ đề. Trước hết phải xác định được những căn cứ để xây dựng kế hoạch giáo dục: - Mục tiêu và nội dung chương trình giáo dục mẫu giáo đã quy định trong chương trình giáo dục mầm non do Bộ Giáo dục và đào tạo ban hành. - Thời gian quy định trong năm học - Điều kiện cơ sở vật chất và các nguồn lực khác của địa phương, trường, lớp mầm non. - Nhu cầu và trình độ phát triển của trẻ trong lớp mẫu giáo. Dựa vào kế hoạch chung của nhà trường, giáo viên xây dựng kế hoạch cụ thể hàng tháng và hàng tuần cho lớp mình: Giáo viên thực hiện các bước chủ đề nhánh, bao gồm chọn chủ đề cụ thể, xác định mục tiêu giáo dục, xây dựng mạng nội dung, mạng hoạt động của chủ đề và lên kế hoạch cụ thể hàng tuần cho phù hợp với trẻ và điều kiện thực tế của lớp. Khi thiết kế chủ đề, giáo viên cần lưu ý một chủ đề cần thoả mãn 4 yêu cầu sau: + Cần tính đến nhu cầu, hứng thú của trẻ và những kiến thức bắt nguồn từ thực tế cuộc sống gần gũi với trẻ. + Cần được thực hiện trong các hoạt động ở trường. + Cần được thể hiện ở sự lựa chọn và cung cấp các đồ dùng, học liệu ở các khu vực chơi trong lớp. + Cần được tiến hành tối thiểu trong một tuần, đảm bảo có sự lặp lại và mở rộng các cơ hội học cho trẻ ở các độ tuổi khác nhau ( bé, nhỡ, lớn ). Dự kiến các chủ đề trong năm học được xây dựng như sau; ví dụ: Chương trình mẫu giáo lớn. Tháng Chủ đề Số tuần Trường mầm non, Tết Trung thu 3 tuần 9-10 Bản thân 3 tuần 10-11 Gia đình và ngày 20/11 5 tuần 12 Một số nghề và ngày 22/12 5 tuần 1-2 Thế giới động vật 4 tuần 2-3 Thế giới thực vật; Tết nguyên đán 6 tuần 9 3-4 4 4-5 Phương tiện và luật lệ giao thông; Ngày 8/3 2 tuần Các hiện tượng tự nhiên 3 tuần Quê hương, đát nước, Bác Hồ, trường tiểu 4 tuần học Cộng 35 tuần Tuy nhiên tên chủ đề, số lượng chủ đề, dự kiến cho thực hiện chủ đề có thể linh hoạt thay đổi tuỳ theo hứng thú, nhu cầu, khả năng của trẻ và điều kiện triển khai của từng lớp cụ thể. Ví dụ: Chủ đề về lễ hội có thể thực hiện trong 3-5 ngày. Trong quá trình thực hiện, giáo viên cần linh hoạt, thường xuyên xem xét và điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp với nhu cầu hiểu biết và trình độ phát triển của trẻ trong lớp mình, cũng như cơ sở vật chất ở địa phương. Ngoài ra giáo viên cần linh hoạt sáng tạo trong việc đặt tên chủ đề cụ thể, gần gũi với trẻ. Thời gian thực hiện một chủ đề cần tính đến hứng thú của trẻ, không nên kéo dài quá khi trẻ không còn hứng thú nữa. Thông thường một chủ đề có thể kéo dài từ 1 đến 4 tuần. Giáo viên có thể kéo dài hoặc giảm bớt thời gian tuỳ thuộc vào hứng thú của trẻ và điều kiện thực hiện chủ đề đó. Trình tự thực hiện có thể thay đổi, tuỳ thuộc vào điều kiện, thời điểm để thực hiện chủ đề đó tốt nhất ( trẻ có thể quan sát và thực hành ). Do vậy tên chủ đề, thời gian thực hiện một chủ đề, số lượng chủ đề và trình tự thực hiện chủ đề ở các lớp có thể khác nhau. Tiếp theo hướng dẫn giáo viên xây dựng nội dung giáo dục theo từng độ tuổi dự kiến cho cả năm học, theo từng chủ đề. Ví dụ: Nội dung giáo dục lớp mẫu giáo 3-4 tuổi . Chủ đề Phát Phát triển Phát triển ngôn Phát triển Phát triển triển thể nhận thức ngữ tình cảm thẫm mĩ và kĩ năng chất xã hội Chủ Trẻ biết Trẻ biết 1 số Trẻ biết lắng Trẻ biết Trẻ vui đề: ném xa hoạt động nghe, hiểu lời nói được sướng, vổ tay trong trường nói và thực tên hát, vận động hiện được trường, tự nhiên các Trường băng 1 mầm tay, tung mầm non, đồ non bóng, dùng đồ chơi những yêu cầu lớp, bạn bài hát: cháu bật về và cách sử. đơn giản của bè, biết đi mẫu giáo, phía Nhận biết cô, biết đọc nhận ra vui đến trước được các loại thuộc các bài niềm vui trường, hình một số thơ: Bé đến khi đến trường chúng đồ dùng trong trường, cô giáo lớp, đến cháu là trường mầm trường mầm của em trường non non... Nội dung của chủ đề sẽ là phương tiện để hình thành và phát triển các kĩ năng, tình cảm, thái độ ở trẻ. Do đó tùy thuộc vào nội dung mỗi chủ đề cụ thể giáo viên chủ động phát triển ở các lĩnh vực nhất định. Ví dụ: Những chủ đề thuộc lĩnh vực tự nhiên có ưu thế phát triển về nhận thức, ngôn ngữ; những chủ đề thuộc lĩnh vực xã hội có ưu thế hơn về phát triển tình cảm xã hội, thái độ... 3. Chỉ đạo giáo viên xây dựng và phát triển chủ đề: Ngay khi đã chọn được chủ đề, giáo viên cần dựa vào nội dung nhà trường đã xây dựng, dựa vào từng độ tuổi để giáo viên lựa chọn mục tiêu cho phù hợp xác định các mục tiêu giáo dục của chủ đề hoặc nói cách khác là những kết quả mong đợi mà trẻ có thể đạt được sau khi học chủ đề đó. Mục tiêu của chủ đề đưa ra cần bám sát mục tiêu của từng lĩnh vực giáo dục trong chương trình giáo dục mầm non, các tiêu chí cần cụ thể, có thể đo đạc được, vừa sức phù hợp với độ tuổi, nhằm giúp trẻ từng bước đạt được mục tiêu giáo dục mầm non. Khi viết mục tiêu bao giờ cũng bắt đầu bằng động từ như; Trẻ có thể, có khả năng, biết, nhận biết, yêu thích... Khi giáo viên đã xác định được mục tiêu giáo dục, đưa ra hoạt động giáo dục, đưa các nội dung hoạt động vào các lĩnh vực phát triển cho phù hợp. Tổ chức thảo luận theo khối: Cắn cứ mục tiêu, xây dựng nội dung và khai thác, giáo viên phải linh hoạt sáng tạo, lúc này ban giám hiệu vào cuộc để cùng nhau bàn bạc tháo gỡ những vướng mắc. Ví dụ: Thế giới động vật: Bám vào chương trình giáo dục mầm non để xác định được mục tiêu, kết quả mong đợi của trẻ có thể đạt được đó là: - Về thể chất: + Thực hiện thành thạo một số vận động cơ bản ( bò, chui, chạy, nhảy, bắt chước dáng đi của con vật ) + Có khả năng phối hợp vận động và các giác quan ( tay- mắt ) chính xác. + Cảm nhận được sự sảng khoái, dễ chịu khi tiếp xúc với môi trường thiên nhiên trong lành và các con vật quen thuộc, gần gũi. - Về ngôn ngũ: + Biết sử dụng các từ chỉ tên gọi các bộ phận và một số đặc điểm nổi bật, rỏ nét của một số con vật gần gũi. + Biết nhận xét nói và kể lại những điều mà trẻ quan sát được; biết trao đổi thảo luận với người lớn và các bạn về các con vật, về những sự việc, hiện tượng...đã được nhìn thấy. - Về nhận thức: + Phát triển tính tò mò, ham hiểu biết, óc quan sát, phán đoán, khả năng so sánh, phân loại, nhận xét ( theo các đặc điểm, số lượng, hình dạng và kích thước...) về các sự vật, các con vật quen thuộc, môi trường thiên nhiên xung quanh. + Có một số kiến thức hiểu biết sơ đẳng, thiết thực về một số con vật gần gũi, lợi ích cũng như tác hại của chúng đối với đời sống con người. - Về tình cảm, kĩ năng xã hội: + Yêu thích các con vật nuôi, mong muốn bảo vệ môi trường sống và các con vật quý hiếm. + Quý trọng người chăn nuôi + Có một số thói quen, kĩ năng đơn giản, cần thiết về việc bảo vệ, chăm sóc vật nuôi sống gần gũi trong gia đình, trường lớp mầm non - Về thẫm mĩ: + Yêu thích cái đẹp và sự đa dạng phong phú của thế giới động vật + Thể hiện cảm xúc, tình cảm về thế giới động vật qua tranh vẽ, bài hát, múa, vận động... Căn cứ vào mục đích giáo dục, giáo viên xác định nội dung cho từng lĩnh vực. Giáo viên có thể sử dụng sơ đồ mạng để thiết kế mạng chủ đề ( bao gồm mạng nội dung và mạng hoạt động ). Mạng nội dung chứa đựng những nội dung chính trong 5 lĩnh vực của Chương trình liên quan đến chủ đề, mà qua đó giáo viên muốn cung cấp những kiến thức ( khái niệm, thông tin ) kĩ năng, thái độ đến cho trẻ. Mạng nội dung giúp cho giáo viên biết trình tự trước sau: từ những nội dung, kiến thức, kĩ năng đơn giản, gần gũi đến mở rộng, phức tạp hơn; từ những điều trẻ đã biết đến chưa biết và biết một cách đầy đủ trọn vẹn hơn; từ tổng thể đến chi tiết, sao cho phù hợp với độ tuổi và sự hiểu biết của trẻ theo nguyên tắc đồng tâm phát triển. Từ chủ đề chính, giáo viên có thể phân chia thành các chủ đề nhánh. Mỗi chủ đề nhánh có thể thực hiện trong thời gian 1 - 2 tuần. Xây dựng mạng hoạt động là đưa ra hàng loạt các hoạt động giáo dục theo chương trình mà giáo viên dự kiến cho trẻ trải nghiệm hàng ngày, hàng tuần để tìm hiểu, khám phá các nội dung của chủ đề, từ đó trẻ tiếp thu được các kĩ năng, kinh nghiệm cần thiết cho sự phát triển toàn diện của trẻ. Mạng hoạt động gợi cho giáo viên cách thức tiếp cận dạy và học tích hợp trong giáo dục mầm non. Đó là cách thức phối hợp một cách tự nhiên những hoạt động cho trẻ trải nghiệm như hoạt động: Khám phá khoa học về tự nhiên - xã hội; làm quen với toán; phát triển vận động; kể chuyện, đọc thơ; làm quen với đọc viết; hoạt động âm nhạc; hoạt động tạo hình ( vẽ, tô màu, nặn, xé, gấp, cắt, dán và các loại trò chơi ) các hình thức lao động phù hợp nhằm giúp trẻ phát triển đồng thời các mặt nhận thức, ngôn ngữ, thể lực, tình cảm, xã hội và thẫm mĩ. Cách tiếp cận này cho phép giáo viên có thể điều chỉnh giáo án một cách linh hoạt, có thể đưa vào các tình huống tự nhiên vào kế hoạch hàng ngày nhằm đáp ứng nhu cầu, hứng thú của trẻ và làm cho không khí lớp học thêm sinh động. Nhờ sơ đồ mạng giáo viên dễ dàng nhìn thấy sự liên kết giữa các nội dung giáo dục và các hoạt động, sự đan xen giữa các lĩnh vực phát triển, như vậy khi tiến hành sẽ ít bị động và làm tăng hiệu quả giáo dục 4. Chỉ đạo giáo viên lập kế hoạch hoạt động học Xây dựng kế hoạch là gì và tại sao phải xây dựng kế hoạch ? Phải xây dựng kế hoạch vì: xây dựng kế hoạch là một biện pháp quan trọng trong quá trình thực hiện những việc cần làm của người giáo viên. Nó giúp giáo viên hình dung rỏ ràng mọi công việc, từ đó mà chủ động trong công việc. Kế hoạch là cơ sở để thống nhất mọi hoạt động. Giáo viên phải hình dung được rỏ ràng công việc sắp phải làm và hoàn toàn chủ động công việc trong nhóm, lớp, đồng thời đưa các hoạt động vào nề nếp. Không có kế hoạch thì mọi hoạt động của con người sẽ trở nên vô mục đích, lộn xộn và phó thác cho may rủi. Xây đựng kế hoạch giúp mọi người hiểu được những nhiệm vụ phải thực hiện và những đường hướng họ phải tuân theo khi thực hiện các công việc đó. Như vậy chung quy lại là giáo viên phải thực hiện theo đúng chương trình đã xây dựng phù hợp với độ tuổi mà mình đang đảm nhiệm. Hoạt động học là một trong ba hoạt động cơ bản trong trường, lớp mẫu giáo, hoạt động học được giáo viên tổ chức hướng dẫn để thực hiện nội dung giáo dục trong chương trình giáo dục mầm non, phù hợp chủ đề nhằm phát triển toàn diện trẻ trên các mặt: nhận thức, thể chất, ngôn ngữ, tình cảm-xã hội và thẫm mĩ. Xuất phát từ đặc điểm nhận thức và hoạt động của trẻ mẫu giáo là hoạt động chơi, được thực hiện một cách ngẫu nhiên, trẻ tự tiếp thu kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm sống một cách tự nhiên chủ yếu thông qua việc trẻ tham gia tích cực vào các trò chơi khác nhau trong các khu vực hoạt động ở các góc, hoạt động ngoài trời, dạo chơi, tham quan, tiếp xúc với môi trường thiên nhiên, môi trường xã hội gần gũi xung quanh và thông qua các hoạt động sinh hoạt hàng ngày trong trường mầm non Học dưới sự định hướng và hướng dẫn của giáo viên; giúp trẻ lĩnh hội, cũng cố và chính xác hoá các kiến thức, kĩ năng. Hình thành hành vi, thái độ, phẩm chất và những năng lực cần thiết trên các mặt: Thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm, kĩ năng xã hội và thẫm mĩ. Ví dụ: Tổ chức hoạt động học thuộc chủ đề: nghề nghiệp; độ tuổi: 56. Nội dung: Phát triển vận động: Trèo lên xuống thang, bò chui qua cổng Nội dung tích hợp: phân loại các dụng cụ theo một số nghề và đếm Hoạt động: Cháu tập làm lính cứu hoả. Mục đích: Trẻ thực hiện được động tác, trèo lên xuống thang, bò chui qua cổng; thể hiện tình cảm bản thân với những người làm nghề cứu hoả, phòng cháy chữa cháy... Chuẩn bị: Tranh vẽ lính cứu hoả, thang leo, cổng chui. Tranh lô tô các nghề. Tiến hành: Cho trẻ đứng xung quanh, cô hướng sự chú ý của trẻ qua tranh vẽ về chú: “ lính cứu hoả”. Trò chuyện với trẻ về những công việc của chú lính cứu hoả. - Hoạt động 1: Cho trẻ đi chạy kết hợp các kiểu làm chú lính cứu hoả, thành một vòng tròn - Hoạt động 2: + Tập bài tập phát triển chung: Tay, chân, lưng, bụng trong bài thể dục sáng. + Cô làm mẫu: Lần 1 không giải thích, lần 2: minh họa từng động tác trèo lên xuống thang, sau đó bò chui qua cổng, cô giải thích rỏ ràng từng động tác, lần 3 cho 2 trẻ lên làm thử, lần lượt cho từng trẻ lên thực hiện. Mỗi trẻ được thực hiện 3 lần...