Tài liệu Sáng kiến một vài giải pháp nhằm thu hút bạn đọc đến thư viện mỗi ngày đông hơn

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc MÔ TẢ SÁNG KIẾN Mã số:……………………………………………………. 1. Tên sáng kiến: “Một vài giải pháp nhằm thu hút bạn đọc đến Thư viện mỗi ngày đông hơn”. 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Thư viện trường tiểu học. 3. Mô tả bản chất của sáng kiến 3.1. Tình trạng giải pháp đã biết - Trước đây, trong quan niệm của nhiều người Thư viện chỉ đơn thuần là kho chứa sách. Khi muốn đọc hay mượn, độc giả phải qua nhiều thủ tục mới được tiếp cận với sách, trong đó thủ tục mang tính nghiệp vụ nhất là hệ thống tra cứu thường được tổ chức thiếu chính xác, mang tính chủ quan, thái độ phục vụ thiếu nhiệt tình,…chính những điều đó đã tạo nên khoảng cách rất lớn giữa độc giả và sách, giữa độc giả và cán bộ thư viện, từ đó dẫn đến tình trạng sách “Bị chết” trong kho không đến được với bạn đọc; - Trong những năm gần đây, vấn đề đổi mới phương pháp dạy và học ở nước ta đã được Đảng, Nhà nước cũng như quản lý giáo dục các cấp quan tâm. Vì vậy việc đổi mới phương pháp dạy học ở nước ta cần được xúc tiến mạnh mẽ 1 hơn nữa trên cơ sở những quan điểm đầy đủ và thống nhất về đổi mới phương pháp dạy và học cũng như những giải pháp phù hợp, khả thi. Trong bối cảnh đó, thư viện đóng vai trò như là “Lớp học thứ hai” ở các nhà trường; - Nhiều năm qua, Thư viện trường đã luôn đổi mới công tác phục vụ bạn đọc cũng như đổi mới nhiều hình thức tuyên truyền giới thiệu sách nhằm mục đích lôi cuốn bạn đọc đến với thư viện ngày càng đông hơn, song việc ham muốn đọc sách của bạn đọc vẫn chưa đạt hiệu quả cao? Vậy làm thế nào để khơi dậy niềm đam mê đọc sách, báo, tài liệu ở học sinh, nhằm giữ gìn và phát huy “Văn hóa đọc” đang ngày càng bị phương tiện thông tin nghe nhìn lấn át? Vì vậy tôi đã mạnh dạn chọn đề tài “Một vài giải pháp nhằm thu hút bạn đọc đến thư viện mỗi ngày đông hơn”. * Ưu điểm của giải pháp - Ban giám hiệu luôn quan tâm và đầu tư cho hoạt động của thư viện; - Cán bộ thư viện năng nổ, nhiệt tình; - Số lượng giáo viên và học sinh đến với thư viện khá đông, số lượt mượn và đọc cũng tăng lên đáng kể. * Khuyết điểm của giải pháp - Trong công tác cán bộ thư viện chưa phối hợp tốt với các bộ phận, đoàn thể và giáo viên chủ nhiệm trong việc động viên, nhắc nhở học sinh của lớp mình tham gia vào các hoạt động của thư viện, cũng như chưa có nhiều hình thức hay trong việc tuyên truyền, giới thiệu sách, tài liệu trong thư viện; 2 - Đa số các em không sử dụng tủ muc lục phích khi tìm sách; - Số lượt học sinh đến với thư viện đọc tại chỗ cũng như mượn về nhà khá đông nhưng hầu hết các em chỉ mượn khi có giới thiệu sách mới hay sách theo chủ đề, sách ôn tập trong các kì thi; - Một số ít giáo viên chủ nhiệm chưa thực sự quan tâm đến công tác thư viện nên việc nhắc nhở, động viên học sinh tham gia đọc và mượn sách rất ít dẫn đến chất lượng hoạt động của thư viên chưa cao. 3.2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến 3.2.1. Mục đích của giải pháp - Tìm ra những giải pháp thiết thực và hiệu quả nhất nhằm thu hút bạn đọc đến với thư viện ngày càng đông hơn; - Giúp cho học sinh lựa chọn được tài liệu phù hợp với lứa tuổi; - Làm cho thư viện hoạt động tốt có tác dụng thiết thực góp phần nâng cao chất lượng giáo dục bên cạnh đó còn phát huy tính tích cực và tinh thần đoàn kết, duy trì nền văn hóa đọc cho đông đảo bạn đọc; - Để thư viện trở thành nơi thể hiện được tính sáng tạo của học sinh và cũng là nơi có thể thực hiện các hoạt động giải trí nhằm giảm bớt căng thẳng sau các giờ học của các em trên lớp; - Giúp cho việc đọc sách của các em có hiệu quả, bổ trợ kiến thức giúp ích cho các em trong công việc học tập; 3 - Duy trì và nâng cao hiệu quả trong công tác phục vụ, giúp cho bạn đọc ham thích và đến với thư viện nhiều hơn, giúp trở thành thói quen của các em. 3.2.2. Điểm mới của giải pháp Trong quá trình hoạt động của thư viện để làm tốt công tác phục vụ bạn đọc, cán bộ thư viện (CBTV) cần xác định nhu cầu dùng tin của từng đối tượng để công tác phục vụ bạn đọc mang lại hiệu quả cao. Lứa tuổi của các em còn rất nhỏ, phần lớn các em từ khung lẻ chuyển về khung chính, đa phần các em lần đầu tiếp xúc với thư viện nên không biết đọc gì? Không biết tìm tài liệu, truyện sao cho nhanh, không biết đọc truyện gì là phù hợp với lứa tuổi của mình. Chính vì thế sáng tạo trong công tác giới thiệu sách, xây dựng kế hoạch đọc sách cho học sinh và giáo viên, nghiên cứu nhu cầu hứng thú đọc, cách tổ chức vốn tài liệu nhằm phục vụ đúng mục đích của từng đối tượng, giúp các em ham thích đọc truyện, dần dần hình thành thói quen thường xuyên đến thư viện và biết lựa chọn sách có nội dung phù hợp với các em. 3.2.3. Giải pháp đã thực hiện Qua thực tiễn những năm công tác tại trường bản thân tôi nhận thấy rằng để thư viện hoạt động có hiệu quả ngoài những yếu tố về cơ sở vật chất, vốn tài liệu, trang thiết bị hiện có thì đòi hỏi người cán bộ thư viện phải chủ động, sáng tạo nhiều hơn nữa trong việc thu hút bạn đọc đến với thư viện. Xuất phát từ nhận định trên tôi đưa ra một số biện pháp nhằm mục đích thu hút bạn đọc đến với thư viện mỗi ngày đông hơn. 4 * Đổi mới và mở rộng các hình thức phục vụ bạn đọc nhằm phát huy tác dụng của sách, báo đối với chất lượng giáo dục của nhà trường và phát triển vòng quay của sách tránh được tình trạng sách “Bị chết” trong kho - Như chúng ta đã biết bạn đọc là một bộ phận không thể thiếu trong các yếu tố cấu thành thư viện. Vốn tài liệu chỉ thực sự phát huy được giá trị khi nó được bạn đọc sử dụng. Phục vụ bạn đọc là mục tiêu cuối cùng của bất kì một thư viện nào. Mọi khâu công tác của thư viện từ việc tổ chức các hoạt động nghiệp vụ cũng như công tác quản lí thư viện, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ cho cán bộ thư viện, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất,… cũng đều nhằm mục đích cuối cùng là phục vụ tốt nhất cho bạn đọc; - Ngoài các hình thức phục vụ truyền thống như tổ chức cho bạn đọc đọc tại chỗ và mượn về nhà thì thư viện sáng tạo ra nhiều hình thức phục vụ bạn đọc như: tổ chức phục vụ cho các em đọc sách, báo tại thư viện trong những buổi học Tin học, Anh văn,...Trong những lần đọc sách như thế cán bộ thư viện tìm và đưa ra những câu đố vui cho các em giải thích với mục đích tạo cho các em có thêm khả năng tư duy, đam mê và thích thú hơn khi đến thư viện đọc sách tạo cho thư viện trở thành điểm đến yêu thích của các em sau những tiết học căng thẳng ở lớp; - Căn cứ vào tình hình, nhiệm vụ mà cán bộ thư viện có kế hoạch phối hợp với Ban giám hiệu và giáo viên Tổng phụ trách Đội tổ chức Hội thi “Kể chuyện sách”. Thông qua Hội thi với giọng kể và phong cách diễn đạt hồn nhiên 5 cùng với sự hướng dẫn của các thầy cô giáo, các em đã làm cho những câu chuyện từ trong sách trở nên sống động và hấp dẫn hơn từ đó giúp cho các em tự tin hơn, biết thể hiện mình trước tập thể, đồng thời các em cũng đã thể hiện thái độ tích cực, đúng đắn những hiểu biết và dần dần hình thành nhân cách tốt đẹp ở các em. * Nghiên cứu nhu cầu hứng thú đọc và hướng dẫn học sinh cách sử dụng tủ mục lục để tìm sách để xây dựng vốn tài liệu, tổ chức phục vụ học sinh trong nhà trường - Muốn việc phục vụ bạn đọc đạt kết quả tốt cần phải nghiên cứu xem người đọc muốn và thích đọc về vấn đề gì? + Ngay từ đầu năm học, tôi đã liên hệ với GVCN các lớp (Đặc biệt là khối lớp 2&3) phát phiếu nhu cầu đọc sách của học sinh nhằm nắm bắt được nhu cầu đọc của các em. Thông qua buổi sinh hoạt đầu tuần tôi giới thiệu khái quát về thư viện của trường và hỏi các em những câu hỏi với ngụ ý thăm dò như: Các em có thích đọc truyện không ? Và các em thích đọc truyện gì nhất ? Và để đọc được truyện thì các em đọc ở đâu ? Do ở bậc Tiểu học nên các em đều trả lời là thích và thích nhất là đọc truyện Cổ tích, truyện Cô Tiên Xanh, Truyện Đôremon, truyện thám tử Conan,…thông qua câu trả lời của các em tôi đã phân loại và tham mưu với Ban giám hiệu lên kế hoạch bổ sung các loại sách phù hợp với chương trình cũng như lứa tuổi qua đó đáp ứng được kịp thời nhu cầu đọc của các em; 6 + Các em khi bước vào thư viện còn bỡ ngỡ, rụt rè, và hầu hết các em chưa biết được vai trò của thư viện cũng như chưa biết được tác dụng của tủ mục lục phích trong thư viện? Do vậy, tôi tiến hành đi đến từng lớp để giới thiệu cho các em biết được công dụng, cách thức ghi trên phiếu và cách tìm được sách nhanh nhất; Ví dụ: Tôi hỏi cho các em muốn tìm cuốn sách “Nàng bạch tuyết và bảy chú lùn” thuộc thể loại sách thiếu nhi như thế nào cho nhanh và chính xác nhất? Sau đó tôi hướng dẫn các em tìm trong ô ngăn kéo có chữ “N” khi nào thấy tên sách và nhớ được số đăng ký cá biệt của cuốn sách đó thì nói với tôi để tôi tiến hành lấy sách cho các em, đối với cuốn “Sơn Tinh - Thủy Tinh” thì các em tìm trong ngăn kéo có chữ “S”,… tương tự như vậy các em có thể tìm được các tên sách cũng như các tên truyện mà mình yêu thích để tìm đọc. Sau khi được hướng dẫn thì các em tỏ ra rất tò mò và thích thú và nó đã hình thành được thói quen tìm sách để đọc của các em. Qua cách hướng dẫn như vậy tạo nên sự tò mò và hầu hết các em rất chăm chú quan sát và cũng đã tìm được sách theo ý mình từ đó tránh được tình trạng các em tự ý vào kho lấy sách gây mất trật tự và làm ảnh hưởng đến các bạn khác khi lên thư viện đọc sách. - Thông qua phiếu điều tra cán bộ thư viện có thể nắm bắt được nhu cầu đọc của học sinh để từ đó có kế hoạch bổ sung sách cho thư viện qua đó đáp ứng kịp thời cho nhu cầu đọc của học sinh nhằm thu hút bạn đọc đến với thư viện; 7 - Tóm lại, nhu cầu đọc là đòi hỏi khách quan của con người đối với việc đọc tài liệu. Nhu cầu đọc vừa là động cơ, vừa là mục đích cho mọi hoạt động của thư viện làm cho thư viện ngày càng hoàn thiện và phát triển hơn. * Sáng tạo nhiều hình thức trong công tác tuyên truyền giới thiệu sách, báo, tài liệu trong thư viện - Trước đây, thư viện chỉ giới thiệu sách trên bảng, nay đã giới thiệu trong các buổi sinh hoạt chuyên môn, trong sinh hoạt dưới cờ, thông qua chương trình phát thanh măng non của nhà trường,... Nhờ thay đổi hình thức này mà thư viện đã thu hút được rất nhiều giáo viên, học sinh đến mượn sách. Cán bộ thư viện đã gợi mở, hướng dẫn bạn đọc tìm sách, phân tích nội dung, nói rõ tác dụng đạo đức nhằm gây hứng thú trong độc giả, khơi dậy sự tò mò cho người đọc, để học sinh tích cực tìm tài liệu đọc sách ở thư viện; Ví dụ: học sinh chuẩn bị ôn tập thi giữa và cuối các kì thi, tôi kết hợp với giáo viên chủ nhiệm giới thiệu các sách sau: Thực hành Tiếng việt, 36 đề ôn luyện Toán, Ôn tập - kiểm tra đánh giá Tiếng việt, Toán theo chuẩn kiến thức kĩ năng,.. để các em có thể mượn tham khảo. - Bên cạnh đó thư viện thường xuyên tổ chức giới thiệu cho học sinh những cuốn sách có nội dung về các ngày lễ kỉ niệm lớn như: 20/10, 20/11, 22/12, 09/1, 3/2, 26/3, 30/4, để các em tìm đọc. Đồng thời qua đó giáo dục cho các em hiểu biết thêm về truyền thống của dân tộc ta qua các ngày lễ. Theo dõi việc đọc sách, tổng hợp số lượng bạn đọc theo từng đợt thi đua, từng học kỳ. Kết 8 hợp với nhà trường tuyên dương, khen thưởng những tập thể, cá nhân tham gia tốt các phong trào mà thư viện phát động; Tóm lại, để thu hút bạn đọc ngoài những yếu tố cấu thành thư viện còn đòi hỏi người cán bộ thư viện phải thay đổi nhiều hình thức tuyên truyền và giới thiệu tài liệu trong thư viện với mục tiêu cuối cùng là không để tài liệu “Bị chết” trong kho và để đáp ứng nhu cầu đọc ngày càng cao của bạn đọc, coi đó là động lực thúc đẩy thư viện hoạt động có hiệu quả và đạt chất lượng hơn góp phần giữ gìn và phát huy “Văn hóa đọc” và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, làm cho thư viện thật sự trở thành trung tâm sinh hoạt văn hóa của nhà trường. * Xây dựng kế hoạch đọc sách và hướng dẫn đọc sách cho học sinh và giáo viên - Kế hoạch đọc sách phải nằm trong kế hoạch của nhà trường, kế hoạch này phải nêu lên được từng chủ điểm, chủ đề của tháng, cũng như giai đoạn của từng học kì và các sách tương ứng với chủ điểm, thời gian đọc cho phù hợp; - Hướng dẫn đọc giúp phát triển nhân cách, đáp ứng tối đa và phát triển nhu cầu đọc và hứng thú đọc, giúp nâng cao kiến thức và kĩ năng chuyên môn, giáo dục văn hóa đọc và hoàn thiện việc đọc của bạn đọc; - Đối với học sinh + Đây là việc làm đòi hỏi có tính quyết định nhất vì hầu hết các em chưa có hình thành được phương pháp đọc sách, chưa biết cách đọc và thường đọc sách theo sở thích, qua loa, chưa có niềm đam mê, các em chưa thấy hết giá trị, 9 tầm quan trọng của từng cuốn sách và ảnh hưởng của việc đọc sách, báo đối với việc học tập của mình; + Chẳng hạn như với các em lớp 1 & 2 thì các em thích nghe kể chuyện, thích xem các truyện tranh chữ to, màu sắc đẹp, với các em lớp 3 nhu cầu đọc của các em chủ yếu là những mẫu truyện tranh, truyện cổ tích, còn những em lớp 4 & 5 thích đọc sách về các cuộc phiêu lưu mạo hiểm, khám phá thiên nhiên, các báo thiếu niên tiền phong, anh hùng dân tộc,… do đó tôi lựa chọn những sách có nội dung phù hợp với lứa tuổi cũng như sở thích để giới thiệu đến các em thông qua những buổi sinh hoạt dưới cờ để tạo sự tò mò ở các em từ đó các em sẽ thích thú và đến thư viện tìm đọc; Ví dụ đối với các em lớp 1, 2, 3 thì giới thiệu đến các em những quyển truyện như: Thỏ trắng mưu trí, Vịt con xấu xí, Truyện Cô Tiên Xanh, Truyện Đoremon,…Với các em lớp 4, 5 thì tôi giới thiệu những tên truyện như: Danh tướng Lý Thường Kiệt, Biển có màu gì, Thế giới quanh ta, Các sách về tấm gương hiếu thảo, hiếu học,… - Đối với giáo viên Do phần lớn giáo viên dành hết thời gian cho việc dạy học ở lớp nên việc tham gia mượn và đọc sách ở thư viện rất hạn chế và hầu như không có. Vì vậy tôi kết hợp với Ban chuyên môn, Tổ trưởng chuyên môn giới thiệu một số sách theo chủ đề và sách tham khảo phục vụ cho các kì thi thông qua những buổi họp Hội đồng sư phạm và sinh hoạt dưới cờ nhằm động viên, khuyến khích giáo viên tham gia mượn và đọc sách ở thư viện. 10 Ví dụ: Đến tháng 11 với chủ điểm “Tôn sư trọng đạo”, tôi tiến hành lựa chọn và giới thiệu đến giáo viên và học sinh những quyển sách như: Thầy và Trò, Tuyển tập truyện ngắn viết về Nhà giáo Việt Nam như: Hoa mẫu đơn, Vằng vặc một tấm lòng, Nẻo khuất,..hay trước các kì thi giữa cũng như cuối mỗi học kỳ khoảng 2 tuần tôi tiến hành giới thiệu cho các em mượn các loại sách như: Luyện giải bài tập, Câu hỏi ôn tập và các đề trắc nghiệm Toán, Tiếng việt, Một số đề kiểm tra,...Vì vậy việc đọc sách theo kế hoạch đã giúp học sinh mở rộng vốn kiến thức từ đó các em biết vận dụng vào việc học tập của mình cũng như đạt kết quả cao trong các kỳ thi. Tóm lại: Xây dựng kế hoạch đọc sách là một biện pháp rất tốt để học sinh mở rộng kiến thức và đạt hiệu quả cao trong các môn học. Kế hoạch này phải được triển khai từ trước năm học được theo dõi, động viên và tổng kết theo từng thời điểm nhất định. 3.3. Khả năng áp dụng của giải pháp Sáng kiến này có thể áp dụng và triển khai trong các Thư viện trường tiểu học trong huyện. 3.4. Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng giải pháp - Từ khi áp dụng sáng kiến trên, sau một thời gian bằng nhiều hình thức tổ chức phục vụ bạn đọc khác nhau đến nay số lượng giáo viên và học sinh đến thư viện được nâng lên rõ rệt và việc tự đọc, tự nghiên cứu tài liệu, sách vào mỗi giờ chơi hay các buổi học Tin học, Anh văn của học sinh và của giáo viên đến thư 11 viện tìm đọc và mượn đã trở thành thói quen và thu hút được một số lượng bạn đọc đáng kể. * Bảng thống kê số lượt bạn đọc đến thư viện: NĂM HỌC 2014-2015 NĂM HỌC 2015-2016 * Học sinh * Học sinh - Tổng số lượt đọc tại chổ: 5256 lượt - Tổng số lượt đọc tại chổ: 7920 lượt + Sách thiếu nhi: 5184 lượt + Sách thiếu nhi: 7814 lượt + Sách tham khảo: 72 lượt + Sách tham khảo: 106 lượt - Tổng số lượt mượn về nhà: 652 lượt - Tổng số lượt mượn về nhà: 948 lượt + Sách thiếu nhi: 538 lượt + Sách thiếu nhi: 725 lượt + Sách tham khảo: 114 lượt + Sách tham khảo: 223 lượt * Giáo viên- Cán bộ nhân viên * Giáo viên- Cán bộ nhân viên - Tổng số lượt đọc tại chổ: 853 lượt - Tổng số lượt đọc tại chổ: 1269 lượt + Sách tham khảo: 263 lượt + Sách tham khảo: 462 lượt + Sách nghiệp vụ: 63 lượt + Sách nghiệp vụ: 85 lượt + Báo, tạp chí: 527 lượt + Báo, tạp chí: 722 lượt - Tổng số lượt mượn về nhà: 655 lượt - Tổng số lượt mượn về nhà: 979 lượt + Sách tham khảo: 256 lượt + Sách tham khảo: 494 lượt + Sách nghiệp vụ: 399 lượt + Sách nghiệp vụ: 485 lượt 12 Trên đây là một vài kinh nghiệm tôi đã tích lũy được trong công tác thư [ viện. Trong quá trình làm sáng kiến nhất định không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp từ quý đồng nghiệp để sáng kiến của tôi ngày càng được hoàn thiện hơn. 3.5. Tài liệu kèm theo Không có. .................., ngày tháng năm 2016 13 14