Tài liệu Sáng kiến một số hình thức giúp giáo viên làm tốt công tác chủ nhiệm lớp đạt hiệu quả

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc MÔ TẢ SÁNG KIẾN Mã số:………………………………………………………………… 1. Tên sáng kiến: “Một số hình thức giúp giáo viên làm tốt công tác chủ nhiệm lớp đạt hiệu quả” 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Công tác chủ nhiệm 3. Mô tả bản chất của sáng kiến 3.1. Tình trạng giải pháp đã biết Giáo viên chủ nhiệm ở tiểu học có một vị trí vô cùng quan trọng trong việc hình thành cho học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng sống cơ bản để học sinh tiếp tục học lên các lớp trên; Ngoài việc tổ chức, hướng dẫn các hoạt động học tập của học sinh xuyên suốt 7 buổi/ tuần, giáo viên chủ nhiệm lớp còn phải thường xuyên theo dõi các hoạt động trong giờ chơi, trong các buổi sinh hoạt giao lưu tập thể,.. và cả hoạt động học tập ở nhà của học sinh. Vì vậy công việc của một giáo viên chủ nhiệm lớp ở tiểu học là rất nặng nề, rất vất vả và vô cùng phức tạp; Ở đầu mỗi năm học, ở cùng một trường học cùng một khối lớp, chất lượng học tập của học sinh cũng tương đương nhau. Nhưng tại sao đến cuối năm, chất lượng học tập và hạnh kiểm của học sinh lớp này lại vượt trội hẳn so với các lớp khác; sĩ số của lớp này duy trì 100% nhưng ở những lớp khác lại có tới 1,2 học sinh bỏ học, thậm chí có những em ở nhà nhưng không thể vận động đi học trở lại được. Mặc khác, tuy giáo viên chủ nhiệm ở tiểu học dạy được tất cả các lớp (từ lớp 1 đến lớp 5) nhưng trong thực tế không phải giáo viên nào cũng theo học sinh của mình từ lớp này lên lớp khác. Nếu như giáo viên lớp dưới làm tôt công tác chủ nhiệm, xây dựng tốt nề nếp lớp học, rèn luyện cho học sinh phương pháp tự học và nhiều kĩ năng sống cơ bản khác nhưng lên lớp trên giáo viên chủ nhiệm không duy trì, không phát huy thì nề nếp học tập chắc chắn sẽ khác. Do vậy công tác chủ nhiệm phải được thực hiện đồng bộ xuyên suốt từ lớp dưới lên lớp trên; Trước đây bản thân cũng đưa ra một số hình thức để giúp cho công tác chủ nhiệm của mình tốt hơn đồng thời cũng đưa chất lượng giáo dục của lớp được nâng cao nhưng kết quả vẫn chưa đạt như mong muốn. Tuy nhiên các hình thức đó vẫn có những ưu điểm và hạn chế như sau: Ưu điểm - Xây dựng phẩm chất đạo đức tốt đẹp cho học sinh; - Giúp học sinh phát triển toàn diện về: đạo đức – trí tuệ – thẫm mĩ; - Hình thành được hứng thú học tập cho học sinh. Hạn chế - Giáo viên: Một số giáo viên chưa quan tâm hết lòng với công tác chủ nhiệm, chỉ chú trọng đến việc dạy làm sao cho các em nắm được kiến thức để các em thi đạt kết quả cao. Chưa linh hoạt, chưa biết cách sáng tạo trong công việc và chưa hiểu biết sâu sắc học sinh trong lớp chủ nhiệm của mình; - Học sinh: Một số học sinh là con gia đình lao động nghèo không có việc làm ổn định, lo bươn chải để kiếm sống nên việc quan tâm của cha mẹ đối với con cái bị hạn chế. Cũng có những học sinh là con của gia đình khá giả nhưng chưa có nền nếp và thói quen tốt trong gia đình. Họ phó mặc con cái cho nhà trường, cho giáo viên giáo dục. Nên học sinh chưa thực hiện đồng bộ những yêu cầu đặt ra; Tập thể lớp chưa thật sự là một khối thống nhất cao trong học tập cũng như trong tự quản; các cán bộ lớp chưa hăng hái, tích cực với vai trò của mình. 3.2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến 3.2.1. Mục đích của giải pháp - Đề tài nhằm củng cố kinh nghiệm làm công tác chủ nhiệm cho bản thân. Giúp các em hình thành và phát triển tốt về cả đức – trí - thể - mĩ. Biết tự quản, đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau để học tập và rèn luyện đạo đức tốt; - Nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường là “Dạy tốt-học tốt”; - Rèn nề nếp tốt cũng góp phần nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường. 3.2.2. Nội dung giải pháp Những điểm khác biệt, tính mới của giải pháp Khi được phân công làm công tác chủ nhiệm, phải làm sao để học sinh yếu, học sinh ít chịu học tập lại chăm chỉ cần cù chịu khó học tập hơn, học sinh có hoàn cảnh khó khăn biết phấn đấu vượt khó, duy trì việc học tập của mình… Đó là công việc hết sức cần thiết và cũng là một trong những mục tiêu, yêu cầu đầu tiên đối với công tác chủ nhiệm. Qua đề tài này cũng góp phần không nhỏ trong việc xây dựng “Trường học thân thiện - Học sinh tích cực” mà ngành đã phát động trong các năm học vừa qua. Muốn vậy thì đòi hỏi người GVCN phải xây dựng được một tổ chức lớp học thân thiện, tích cực; Điểm mới là Ban giám hiệu là người xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện một cách triệt để giữa các GVCN trong toàn trường. Mặc dù trong thời gian qua công tác này có sự chỉ đạo của các cấp lãnh đạo ngành cùng với sự lãnh và chỉ đạo của đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý giáo dục. Song năng lực của đội ngũ giáo viên được phân công làm công tác chủ nhiệm không đồng đều, một số giáo viên chưa toàn tâm toàn ý phục vụ sự nghiệp giáo dục, chưa có sự nổ lực trong công tác chủ nhiệm. Cần phải có sự ủng hộ, chỉ bảo của BGH nhà trường, sự kết hợp của đồng nghiệp, PHHS và thậm chí nhờ cả “tình báo” của các lớp khác. Cách thức thực hiện, các bước thực hiện của giải pháp Để làm tốt công tác chủ nhiệm của một lớp thì người giáo viên cần tập trung vào một số công việc sau: - Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm + Đầu tiên ngay từ khi nhận lớp, tôi đã bắt tay vào xây dựng một kế hoạch chủ nhiệm từ khái quát đến cụ thể chi tiết. Kế hoạch này ngoài việc căn cứ vào kế hoạch của nhà trường, phải dựa vào tình hình thực tế của lớp, xây dựng kế hoạch cả năm, kế hoạch học kỳ, tháng, tuần dựa trên những kinh nghiệm của đồng nghiệp, của bản thân đã trải qua. Có được kế hoạch thì tôi đi vào chỉ đạo học sinh thực hiện theo kế hoạch đã định. Trước hết phải chọn những học sinh có năng lực làm ban cán sự lớp. Đội ngũ này sẽ giúp giáo viên động viên, đôn đốc, kịp thời uốn nắn, kiểm tra đối tượng học sinh. Sau mỗi đợt công tác, giáo viên tổng kết lại cả quá trình và rút ra cho mình bài học kinh nghiệm. Từ đó biết được ưu, khuyết điểm của lớp để khắc phục và đưa ra hướng hoạt động mới. Những vấn đề trong hướng dẫn lớp hoạt động, giáo viên ghi vào sổ chủ nhiệm những gì mình theo dõi được ở học sinh. Từ đó đánh giá và giáo dục học sinh tốt hơn; + Sau đó phân loại học sinh, dự kiến kế hoạch tổ chức giáo dục tập thể và cá nhân, từng nhóm học sinh và đặc biệt chú ý đến tâm lí lứa tuổi để áp dụng vào thực tế của lớp mình. - Nắm vững gia cảnh, đặc điểm của từng học sinh và gia đình học sinh + Tìm hiểu về hoàn cảnh sống của từng em, về nề nếp, sự quan tâm của từng thành viên trong gia đình,… Làm công việc này sẽ giúp GVCN biết được nguyên nhân, những yếu tố tích cực hoặc tiêu cực, những thuận lợi hay khó khăn đang tác động đến từng học sinh. Qua đó biết được phương pháp giáo dục con cái của bố mẹ để có thể tham mưu, tư vấn và lựa chọn phương pháp giáo dục của mình cho phù hợp; + Tìm hiểu những đặc điểm về thể chất, tâm sinh lý, tính cách và hành vi đạo đức của từng học sinh. Như Bác Hồ đã dạy: “Hiền dữ phải đâu là tính sẵn Phần nhiều do giáo dục mà nên” Người GVCN chính là nhà tâm lý học về vấn đề này, phải nắm được đặc điểm rất riêng của từng em, thường xuyên quan tâm, thông cảm, giúp đỡ, động viên, coi các em như là người em, người con,… luôn luôn gần gũi, hoà đồng cùng các em. Nắm vững đặc điểm tâm sinh lý của các em, giúp người GVCN lựa chọn những biện pháp ứng xử sư phạm phù hợp nhằm khơi dậy và phát huy được mặt mạnh sẵn có ở mỗi em. Xây dựng cho từng em có một tâm hồn, tình cảm phong phú, trong sáng, cao cả, có năng lực và sức khoẻ dồi dào. - Bồi dưỡng năng lực tự quản cho ban cán sự lớp + Giáo viên cần phải có kế hoạch xây dựng một tập thể đoàn kết, nhất trí, biết tự quản lý các công việc của một tập thể lớp gồm các thành viên: một lớp trưởng phụ trách chung được tập thể lớp bầu ngay đầu năm học; lớp phó phụ trách văn thể mĩ, lớp phó phụ trách học tập, lớp phó phụ trách lao động. Trong lớp chia học sinh thành các tổ, mỗi tổ có một tổ trưởng và một tổ phó, mỗi tổ có thể chia thành các nhóm học tập và có nhóm trưởng điều khiển nhóm. Tổ trưởng, nhóm trưởng đều có sổ sách theo dõi mọi hoạt động của tổ, nhóm mình; + Xếp chỗ ngồi một em khá, giỏi ngồi cùng học sinh trung bình và yếu để các em khá giỏi giúp đỡ bạn, chia sẻ với bạn các câu hỏi, bài tập khó. Các tổ trưởng phải theo dõi trong tổ của mình ai nói chuyện riêng, không làm bài tập, không học bài cũ, đi học muộn, nghỉ học không có phép... bạn nào hằng ngày chăm phát biểu xây dựng bài. Cuối tuần thống kê tuyên dương những em có ý thức tốt, em nào mắc phải khuyết điểm tự đứng dậy nhận lỗi trước lớp và giáo viên chủ nhiệm. Đây là một việc làm mang tính giáo dục, các em tự biết nhận lỗi, tự nhận ra khuyết điểm của mình. Qua những việc làm như vậy, tôi thấy các em tiến bộ rõ rệt. Theo tôi nghĩ, nhiều lúc nghiêm túc quá sẽ dẫn đến không khí căng thẳng trong giờ học. Trong khi học bài nếu học sinh phát biểu tôi luôn chú ý động viên dù trả lời không đúng hoặc đúng ít để tạo cho lớp mình có một phong trào học tập hăng say và sôi động. - Phối hợp với giáo viên Tổng phụ trách Đội + Giáo viên phải thường xuyên quan tâm đến công tác Đội, có kế hoạch kết hợp chặt chẽ với Tổng Phụ trách Đội để tạo điều kiện cho các em hoạt động tập thể. Giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh cách sinh hoạt theo tuần, tháng. Bình chọn cá nhân tiêu biểu qua hàng tuần, hàng tháng, qua đó mà học sinh ham thích tham gia vào các hoạt động của nhà trường hơn. Nội dung các hoạt động này chủ yếu tập trung vào việc tổ chức cho học sinh chơi các trò chơi dân gian, trò chơi tập thể, văn nghệ, múa hát cộng đồng, thi đố vui để học, Rung chuông vàng, Hội khỏe Phù Đổng, sinh hoạt Sao... kết hợp tăng cường chú trọng việc tích hợp rèn luyện, giáo dục các chuẩn mực đạo đức, kĩ năng sống, nhận thức xã hội cho học sinh. Thông qua các hoạt động này giúp học sinh giảm bớt mệt mỏi, căng thẳng cho học sinh do hằng ngày các em phải tiếp thu một khối lượng kiến thức lớn khi đến trường; + Giáo viên còn phối hợp với Tổng phụ trách Đội thực hiện một số phong trào nhằm giúp các em đi học đầy đủ như: phong trào giúp bạn vượt khó, phong trào cùng nhau đi học, phong trào cùng bạn học giỏi, giúp đỡ gia đình chính sách, gia đình khó khăn, ... vận động học sinh tích cực tham gia để giúp học sinh có ý thức và thái độ tốt hơn trong học tập. - Phối hợp với giáo viên chủ nhiệm các lớp cùng khối Để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp tôi không thể không nói tới sự phối hợp của các giáo viên chủ nhiệm khác cùng khối trong nhà trường. Phối hợp với tinh thần trách nhiệm để cùng nhau giáo dục học sinh. Mỗi tháng các giáo viên trong tổ cùng nhau sinh hoạt định kì 2 lần nhằm trao đổi với nhau về tình hình lớp chủ nhiệm của mình, về những kinh nghiệm thành công hoặc thất bại, sáng kiến được chọn lọc trong quá trình thực thi công tác chủ nhiệm của bản thân với đồng nghiệp để cùng chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau, tạo môi trường đồng cảm, đồng trách nhiệm đối với thế hệ trẻ. -Phối hợp với các giáo viên bộ môn Bằng việc theo dõi thường xuyên những hoạt động, những kết quả học tập của các em để có cách sửa chữa, uốn nắn kịp thời. Đây cũng là con đường gần gũi nhất để giáo viên chủ nhiệm nhanh chóng hiểu biết các em, nắm bắt các em. Các hoạt động phối hợp như: dự giờ thăm lớp để thăm dó ý kiến thái độ hứng thú học tập ở các bộ môn, phát hiện những khó khăn của các em trong học tập. Trao đổi với các giáo viên bộ môn về những khó khăn của các em mà mình tìm hiểu được để có cách động viên, giúp đỡ các em cũng như phản ánh của giáo viên bộ môn về những nguyện vọng của các em khi học tập. - Phối hợp với Ban giám hiệu nhà trường Giáo viên chủ nhiệm là người thừa lệnh hiệu trưởng thay mặt nhà trường để tổ chức quản lý, giáo dục học sinh một lớp. Để có kế hoạch của mình thì giáo viên chủ nhiệm phải nắm được kế hoạch giáo dục của nhà trường. Thường xuyên báo cáo tình hình lớp, kết quả giáo dục, ý chí, nguyện vọng của học sinh lớp mình với Ban giám hiệu. Đề nghị tuyên dương, khen thưởng những cá nhân tiêu biểu có thành tích tốt trong học tập. - Phối hợp với phụ huynh học sinh + Họp phụ huynh học sinh: Giáo viên tiến hành vào đầu năm học, sau học kì I và cuối năm để thông báo kết quả, kế hoạch giáo dục của lớp, của trường, tình hình học tập rèn luyện của từng học sinh; bàn bạc các biện pháp phối hợp giữa nhà trường và gia đình. Đây là một trong những nội dung quan trọng tạo uy tín của giáo viên đối với các bậc phụ huynh do vậy giáo viên phải chuẩn bị chu đáo nội dung, năng lực tổ chức, biết phối hợp với ban chi hội phụ huynh để thu hút được sự đồng tình nhất trí cao trong các phong trào của lớp, của trường; + Liên kết với gia đình, với hội cha mẹ học sinh trong mọi hoạt động. Hội cha mẹ học sinh chính là nơi giáo viên dễ dàng nhận rõ hoàn cảnh gia đình của từng em. Qua hội này giúp giáo viên trong nhiều việc, giáo viên có điều kiện gửi gắm những tâm tư, tình cảm của mình đến từng phụ huynh học sinh và nắm bắt hoàn cảnh thực tế gia đình, địa phương nơi các em đang sống. Nội dung liên kết giữa giáo viên với gia đình, hội phụ huynh có thể là: Có kế hoạch thông báo định kì cho gia đình học sinh biết kết quả học tập, lao động, tu dưỡng, rèn luyện, … của con em họ và ngược lại, thông qua sổ liên lạc hay họp phụ huynh theo định kì. Giáo viên có thể tiến hành thăm hỏi gia đình học sinh qua việc mời cha mẹ học sinh đến trao đổi để bàn biện pháp giáo dục con. Ngoài ra giáo viên có thể trao đổi thư từ, thông báo, điện thoại,… để tham mưu, phối hợp với cha mẹ các em. - Tổ chức tốt giờ sinh hoạt lớp + Giờ sinh hoạt lớp được cô trò tôi sử dụng rất triệt để, chia làm hai nội dung. Nội dung một là “Sơ kết tuần và phương hướng tuần sau” do lớp trưởng dẫn chương trình. Trước hết nhóm trực tuần nêu kết quả theo dõi, các bạn khác nghe nhận xét, đánh giá, tranh luận để đi đến thống nhất số điểm của từng cá nhân. Các cán sự phụ trách các mảng nêu ý kiến, lớp trưởng tổng hợp điểm, xếp thứ tự và nêu phương hướng tuần tới. Sau đó là nhận xét, khen, nhắc nhở của cô chủ nhiệm với lớp. Nội dung hai là “Thư giãn” có thể thực hiện ở trong lớp hoặc ngoài trời tuỳ theo hình thức vui chơi do nhóm trực tuần đưa ra; + Chỉ sau vài tuần áp dụng, tôi thấy các em dần dần đi vào nề nếp và thực hiện tốt, bởi nếu không làm công bằng sẽ bị phản đối ngay. Giờ sinh hoạt lớp không bị coi là giờ “cô giáo hát” mà được các em đón nhận là một giờ “gay gắt” nhất và cũng “thoải mái” nhất. Đặt ra yêu cầu, mỗi lần một bạn trong nhóm trực tuần nêu nhận xét. Làm như thế thì một số học sinh vốn rụt rè, ít nói trước đám đông trở nên mạnh dạn hơn. Mặc khác việc tổ chức phần thư giãn khiến cho các em nhanh nhẹn, chủ động hơn. Đồng thời thông qua các trò chơi tập thể, các em được gắn kết với nhau và khơi dậy các kĩ năng sống của học sinh. - Phối hợp với các lực lượng xã hội khác Ngoài ra giáo viên chủ nhiệm còn phải liên kết với chính quyền địa phương như tổ nhân dân tự quản nơi gia đình các em sinh sống để nắm được tình hình học tập, các hoạt động vui chơi ở nhà của các em. Nội dung liên kết có thể là: + Thực hiện việc giữ trật tự an ninh ở địa phương; + Tổ chức vui chơi vào các ngày lễ như: Tết, Tết Thiếu nhi, Tết Trung thu,…; Các tổ chức ngoài nhà trường có vai trò rất quan trọng trong việc hình thành nhân cách cho học sinh, bằng các công tác khéo léo “nghiệp vụ sư phạm” của mình, người giáo viên phải biết dựa vào hoàn cảnh từng địa phương mà có cách phối hợp, tác động một cách hợp lí nhất; Như vậy để “chăm sóc” tốt học sinh của mình, giáo viên luôn cần sự ủng hộ, chỉ bảo của Ban giám hiệu nhà trường, sự kết hợp của đồng nghiệp, phụ huynh học sinh, thậm chí phải nhờ cả “tình báo” ở các lớp khác và sự hỗ trợ về vật chất, tinh thần của các lực lượng xã hội khác để tạo điều kiện cho các em học tốt hơn. 3.3. Khả năng áp dụng của giải pháp Đề tài này bản thân đã đưa vào áp dụng cho lớp trong năm học qua mà tôi chủ nhiệm và mang lại nhiều hiệu quả đáng khích lệ. Với những kinh nghiệm đã nêu bản thân sẽ phổ biến lại cho trong tổ cùng thực hiện trong năm học tới và tôi nghĩ rằng tất cả giáo viên dạy tiểu học trong và ngoài huyện có tâm huyết đều thực hiện được. 3.4. Hiệu quả, lợi ích thu được của giải pháp Tôi đã thực hiện đề tài này từ nhiều năm qua, lớp tôi chủ nhiệm đều là những lớp đại trà (có học sinh mồ côi, học sinh khuyết tật, học sinh bị cha mẹ bỏ phải ở với ông bà) nên đa số các em có học lực cũng như là nề nếp đều chưa tốt. Song qua mỗi năm học, đa số học sinh của lớp tôi chủ nhiệm đều chăm ngoan, học lực ngày càng tiến bộ. Lớp của tôi thường xuyên được thầy tổng phụ trách tuyên dương dưới cờ về việc thực hiên nền nếp tốt và thường đạt được hạng nhất, nhì trong toàn trường. Đồng thời, đi đôi với nề nếp thì học tập cũng tiến bộ nhanh chóng. Rõ ràng nền nếp - thói quen của học sinh trong nhà trường là nền tảng để xây dựng chất lượng dạy và học. Kết quả cụ thể được thể hiện qua xếp loại giáo dục như sau: Chất lượng học tập của học sinh năm học 2013-2014: Môn Tiếng Việt Môn Toán Trung Giỏi SL 26 TL 83,9 Khá SL 5 TL 16,1 Trung Giỏi bình SL TL 0 SL 25 Khá TL 80,6 SL 3 TL 9,7 - Kết quả các hoạt động phong trào: + Giải II Làn điệu dân ca + Giải A tiếng hát hoa phượng đỏ + Giải KK giải toán trên mạng vòng huyện - Hạnh kiểm: Thực hiện đầy đủ 5 nhiệm vụ: 31HS – 100% Chất lượng học tập của học sinh năm học 2014-2015: - Hoàn thành chương trình lớp học: 31/31 – 100%; - Được Hiệu trưởng tặng giấy khen: 18HS – 58,1%; - Đánh giá Phầm chất và Năng lực: Đạt 100%. Đạt giải phong trào (các Hội thi) - Cấp trường: + 01 giải I Hội thi vẽ tranh; bình SL TL 0 + 01 giải III Hội thi viết đúng - viết đẹp; + Đạt tập thể xuất sắc. - Cấp huyện: Đạt 03 giải khuyến khích giải toán trên mạng. - Vận động thu Bảo hiểm y tế: Đạt 31/31 – 100%; - Vận động thu Bảo hiểm tai nạn: Đạt 26HS – 83,9% Với kết quả khả quan đó, tôi rất phấn khởi và nhận thấy rằng những hình thức mà tôi đã áp dụng trong quá trình làm công tác chủ nhiệm là đúng và mang lại hiệu quả cao, chất lượng học tập và nề nếp của lớp tôi chủ nhiệm đã được nâng lên rõ rết qua từng năm học. Tôi rất mong cùng bạn bè đồng nghiệp đóng góp và bổ sung ý kiến để góp phần giáo dục học sinh trở thành con ngoan, trò giỏi, một công dân có ích cho xã hội. Đồng thời cũng góp phần “Xây dựng trường học thân thiện - Học sinh tích cực”./.