Tài liệu Sáng kiến một số giải pháp làm tốt công tác chủ nhiệm lớp

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc MÔ TẢ SÁNG KIẾN Mã số:……………............... 1. Tên sáng kiến: “Một số giải pháp để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp” 2. Lĩnh vực áp dụng Giáo dục tiểu học 3. Mô tả bản chất của giải pháp 3.1. Tình trạng giải pháp đã biết Trong những năm gần đây, ngành giáo dục đang tập trung đổi mới phương pháp giáo dục, cùng với phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” nên công tác chủ nhiệm lớp càng được quan tâm hơn và có những đòi hỏi cao hơn. Thực tế cho thấy trong quá trình thực hiện vẫn còn một số giáo viên do thiếu kinh nghiệm, không có nội dung cụ thể, sử dụng phương pháp giáo dục thiếu linh hoạt. Hơn nữa, công tác chủ nhiệm lớp mà giáo viên được trang bị ở trường sư phạm đôi lúc không còn phù hợp với tình hình thực tế hoặc quá trình thực hiện thiếu liên tục và thiếu sự nhiệt tình, nên chất lượng giáo dục ở từng lớp có sự chênh lệch, vẫn còn một số tập thể học sinh chất lượng giáo dục chưa cao. Đăc biệt là vấn đề đạo đức của học sinh. Mặt khác, một số giáo viên và phụ huynh học sinh có tư tưởng theo một triết lý cứng ngắt đặt thành tích học tập là trên hết, sử dụng phương pháp kỉ luật nghiêm khắc đối với học sinh để đạt được mục đích, mà quên đi việc giáo dục nhân cách cho các em. Hiện nay, nhiều người cho rằng đạo đức của các em đã sa sút một cách trầm trọng, thỉnh thoảng trên các phương tiện thông tin đại chúng lại xuất hiện những tin tức, hình ảnh bạo lực học đường gây dư luận rất lớn trong xã hội. Vì vậy, điều cần thiết đối với mỗi giáo viên chúng ta là tìm ra phương pháp tối ưu nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục trong nhà trường khắc phục tình trạng suy giảm về đạo đức của học sinh. Trang 1 Muốn đạt được điều đó, vấn đề đòi hỏi trước tiên là người giáo viên phải làm tốt công tác chủ nhiệm lớp; Công tác chủ nhiệm lớp là một nội dung về chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên tiểu học. Công tác chủ nhiệm góp phần nâng cao chất lượng dạy và học của giáo viên và học sinh. Làm tốt công tác chủ nhiệm tức là người giáo viên đã hoàn thành tốt việc giảng dạy các bộ môn và tổ chức giáo dục, rèn luyện đạo đức cho học sinh; Người giáo viên chủ nhiệm lớp đóng rất nhiều vai trò: vừa là thầy dạy học vừa là người cha, người mẹ, người anh, người chị và cũng có lúc phải là người bạn tốt nhất của các em. Từ đó, có thể uốn nắn các em đi theo quỹ đạo của mình. Giáo viên có chỉ đạo, quản lí lớp tốt thì mới dẫn đến việc giảng dạy tốt, đạt hiệu quả cao. Mặt khác, người giáo viên chủ nhiệm còn phải thực hiện tốt vai trò đại diện cho học sinh và là cầu nối giữa hiệu trưởng với từng học sinh; Ưu điểm của giải pháp cũ Mấy năm trước đây, người giáo viên tiểu học phải dạy hầu hết tất cả các môn học, thời gian tiếp xúc với các em nhiều nên công tác chủ nhiệm được tiến hành một cách thuận lợi. Khuyết điểm của giải pháp cũ Các năm qua người giáo viên chủ nhiệm lớp ở tiểu học chỉ dạy môn Toán và Tiếng Việt thời gian tiếp xúc với các em không liên tục nên cần phải phối hợp thật tốt với các giáo viên dạy bộ môn và phải có giải pháp cụ thể, rõ ràng thì công tác chủ nhiệm lớp mới thành công; Bên cạnh đó, ngày 28 tháng 8 năm 2014 Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư số 30/2014/TT – BGDĐT về đánh giá học sinh tiểu học thì vai trò của người giáo viên chủ nhiệm lại càng quan trọng hơn; Thực trạng hiện nay, một số giáo viên chủ nhiệm chỉ làm theo kế hoạch của BGH, của tổ chuyên môn đề ra, mà không có kế hoạch và giải pháp cụ thể đối với lớp mình chủ nhiệm nên hiệu quả chưa cao. . Chính vì thế mà tôi quyết định chọn đề tài Trang 2 “Một số giải pháp để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp” nhằm nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp ở tiểu học. 3.2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến a) Mục đích của giải pháp Từ thực trạng trên mục đích của giải pháp là tìm ra những nguyên nhân mà công tác chủ nhiệm chưa đạt hiệu quả. Qua đó, đề xuất một số giải pháp hữu hiệu để giáo viên làm tốt công tác chủ nhiệm nhằm khắc phục tình trạng nề nếp lớp không tốt, đạo đức học sinh bị suy giảm. Học sinh xác định đúng động cơ học tập, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Giúp người giáo viên tiến hành công tác chủ nhiệm, công tác giảng dạy một cách nhẹ nhàng mà đạt hiệu quả cao. b) Tính mới của giải pháp - Giáo viên có nội dung, phương pháp tiến hành cụ thể, thực hiện công tác chủ nhiệm một cách nhẹ nhàng mà mang lại kết quả cao; - Học sinh kính trọng thầy cô giáo, các em gần gũi, yêu thương và sẵn sàng bày tỏ những tâm tư, nguyện vọng, những niềm vui, nỗi buồn để giáo viên cùng chia sẻ với các em. Các em hoàn thành tốt nhiệm vụ của học sinh, có ý thức đạo đức trong hành vi cũng như trong cử chỉ, thái độ, lời nói; - Chất lượng giáo dục chắc chắn sẽ khả quan hơn. c) Các bước thực hiện giải pháp - Đối với bản thân giáo viên Phải thực sự yêu nghề, mến trẻ, nhiệt tình và tận tâm với công việc. Phải gần gũi yêu thương tôn trọng học sinh. Mỗi giáo viên phải thực sự là một tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Thể hiện qua tư tưởng, tác phong ngôn ngữ, cách làm việc và ứng xử hàng ngày. - Đối với công tác chủ nhiệm lớp Người giáo viên phải làm tốt công tác chủ nhiệm ngay từ đầu năm học, Vì học sinh vừa qua kỳ nghỉ hè nên đầu năm học nề nếp lớp chưa được ổn định. Các em chưa quen với cách dạy của giáo viên mới, chưa tự ý thức được các việc trong lớp cũng Trang 3 như nội quy của nhà trường đề ra. Nên để ổn định và đi vào nề nếp của mình là rất khó và phải mất một thời gian dài. Vì vậy, ngay từ khi nhận lớp, bản thân phải trực tiếp gặp giáo viên chủ nhiệm lớp cũ điều tra sơ khảo về tình hình mọi mặt để nắm mặt mạnh, mặt yếu của lớp cũ, nắm bắt tình hình đạo đức và học lực của từng học sinh. - Về mặt đạo đức – Hạnh kiểm của học sinh: Nắm bắt ngay từ đầu năm những học sinh có biểu hiện chưa ngoan, hiếu động, hay chọc phá, cãi nhau với bạn, chưa lễ phép, kính trọng vâng lời thầy cô, chưa có động cơ học tập đúng đắn, chưa thực hiện đầy đủ 5 nhiệm vụ của người học sinh.… Giáo viên cần phải gần gũi quan tâm đến từng cử chỉ, lời nói và việc làm của từng học sinh. Kịp thời uốn nắn, sửa chữa những biểu hiện chưa đúng của các em dù là việc rất nhỏ. Phải thật gương mẫu trước các em, phải là tấm gương sáng để các em noi theo. Đồng thời người giáo viên phải biết phối hợp tốt ba môi trường giáo dục trong việc giáo dục đạo đức các em. Bên cạnh đó, người giáo viên cần bám sát vào 5 nhiệm vụ của học sinh để từng lúc nhắc nhở, động viên, khuyến khích và giúp đỡ để các em thực hiện tốt và đầy đủ nhiệm vụ của học sinh. - Sơ khảo về tình học tập: Căn cứ vào tình hình của lớp cũ, nắm bắt ngay từ khi nhận lớp để biết có bao nhiêu học sinh giỏi, có bao nhiêu học sinh tiên tiến và học sinh trung bình, yếu; kết hợp việc khảo sát chất lượng đầu năm. Sau khi đã biết được sức học của từng học sinh trong lớp để có kế hoạch giáo dục và giảng dạy cho phù hợp với từng đối tượng. Trong các tiết dạy bám vào chuẩn kiến thức, kỹ năng, phân hóa đối tượng học sinh của lớp để tất cả học sinh đều được tham gia vào tất cả các hoạt động của tiết học. Bên cạnh đó, điều tra ban cán sự của lớp năm qua có hoạt động tốt không… Qua việc điều tra sơ khảo đã nắm được mặt mạnh, mặt yếu của lớp. Từ đó, có biện pháp giáo dục thích hợp. Tổ chức cho lớp bầu ra ban cán sự mới, ban cán sự phải là người có học lực khá giỏi, đối xử hòa đồng với bạn bè, nhiệt tình trong công việc được giao. Tiến hành phân loại đối tượng để đưa vào sổ kế hoạch công tác chủ nhiệm, cụ thể: Trang 4 - Học sinh gặp hoàn cảnh khó khăn; - Học sinh cá biệt về đạo đức; - Học sinh học yếu; - Học sinh có năng lực đặc biệt. Áp dụng các phương pháp giáo dục phù hợp với từng loại đối tượng - Đối với học sinh có hoàn cảnh gia đình khó khăn Giáo viên chủ nhiệm thường xuyên động viên giúp đỡ cả về vật chất lẫn tinh thần. Kêu gọi học sinh cả lớp có tinh thần đoàn kết giúp bạn vượt khó. Đề đạt với Ban đại diện cha, mẹ học sinh của lớp, nhà trường, Hội đồng giáo dục tạo điều kiện giúp đỡ những em đó. Ưu điểm của việc làm này là vừa khắc phục được khó khăn lại vừa giáo dục được lòng nhân ái cho học sinh và tranh thủ được sự hỗ trợ của nhà trường của Ban đại diện cha, mẹ học sinh, của Hội đồng Giáo dục. - Đối với các em chưa ngoan Tìm hiểu nguyên nhân qua gia đình: Gia đình có sự mâu thuẫn giữa cha và mẹ, gia đình thiếu quan tâm hoặc có thể bị bạn bè, kẻ xấu lôi kéo hoặc trẻ có những tính xấu mà gia đình chưa giáo dục được; Dùng phương pháp tác động tích cực, nghiêm khắc đối với học sinh nhưng cần phải linh hoạt uyển chuyển. Tuyệt đối không sử dụng phương pháp trách phạt, chú ý gần gũi các em và thường xuyên nhắc nhở động viên tuyên dương kịp thời, tránh chê trách. Giao cho các em đó một chức vụ trong lớp nhằm gắn với các em trách nhiệm để từng bước các em tự điều chỉnh mình. - Đối với học sinh yếu Tìm hiểu nguyên nhân vì sao em đó học yếu, học yếu những môn nào. Có thể là ở gia đình các em không có thời gian học tập vì phải làm nhiều việc hoặc hỏng về kiến thức nên cảm thấy chán nản; Giáo viên lập kế hoạch để giúp đỡ các em: Giảng lại bài mà các em chưa hiểu hay còn hiểu mù mờ vào những thời gian ngoài giờ lên lớp và giờ học luyện tập củng cố kiến thức. Trong quá trình giảng dạy, giáo viên thường xuyên đặt ra những câu hỏi Trang 5 từ dễ đến khó để học sinh có thể trả lời được nhằm tạo hứng thú và củng cố niềm tin ở các em. Thường xuyên kiểm tra các đối tượng đó trong quá trình lên lớp. Tổ chức cho học sinh học theo nhóm để học sinh khá giỏi giúp đỡ học sinh yếu kém tiến bộ. Gặp gỡ phụ huynh học sinh trao đổi về tình hình học tập, cũng như sự tiến bộ của các em để phụ huynh giúp đỡ thêm việc học ở nhà cho các em. Chú ý tránh thái độ miệt thị, phân biệt đối xử làm cho các em xấu hổ trước bạn bè. - Đối với những học sinh có năng lực đặc biệt Điều quan trọng là phát hiện những năng lực đặc biệt ở học sinh về văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao, viết chữ đẹp, giỏi Tiếng Anh, giỏi Toán, học sinh giỏi toàn diện, hội họa… Cùng với nhà trường lập kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên cho các đối tượng này. Bồi dưỡng, khơi dậy ở các em lòng say mê hứng thú học tập thông qua những hội thi, những hoạt động ngoài giờ lên lớp hoặc gần gũi nhất ngay trong tiết học chính khóa. Tóm lại, dù với đối tượng nào bản thân giáo viên phải lưu ý dùng phương pháp tác động tình cảm, động viên khích lệ kịp thời, phối hợp với Ban phụ trách Đội, phụ huynh để giáo dục và đặc biệt xác định vấn đề giáo dục đạo đức là then chốt. Nội dung giáo dục - Giáo dục cho học sinh mọi lúc, mọi nơi theo 5 điều Bác Hồ dạy; - Chú ý đổi mới hình thức giáo dục qua đổi mới phương pháp dạy học. Cụ thể: Khi thấy những hiện tượng sai trái hoặc những việc làm tốt của học sinh chúng ta cũng kịp thời động viên uốn nắn. Tổ chức các hoạt động dưới nhiều hình thức: hái hoa dân chủ, trò chơi đố vui để học,….Làm cho các em cảm thấy rằng: “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”. Xây dựng nề nếp của học sinh - Xây dựng nội quy lớp theo đặc điểm tâm lý lứa tuổi; - Thực hiện giờ sinh hoạt lớp đều đặn và nghiêm túc; Trang 6 - Thống kê lại để có nội quy chung. Ví dụ: nề nếp ra vào lớp, chuyên cần, chuẩn bị bài, sách, vở và dụng cụ học tập đầy đủ trước khi đến lớp, tích cực phát biểu ý kiến trong mỗi giờ học; chấp hành nội qui nhà trường, nội qui lớp học; - Giáo viên phối hợp với ban cán sự lớp điều hành mọi hoạt động trong sinh hoạt 15 phút đầu giờ hoặc sinh hoạt lớp cuối tuần. Xây dựng nhóm học tập, tổ học tập, đôi bạn cùng tiến để học sinh có đủ điều kiện giúp đỡ lẫn nhau. Xây dựng tập thể học sinh - Giáo viên chủ nhiệm tập trung xây dựng cho các em nhận thức về tinh thần đoàn kết tương trợ lẫn nhau, nhắc nhở nhau giữ gìn và có ý thức kỉ luật cao; - Bám sát kế hoạch Hội đồng Đội, phối hợp với Tổng phụ trách và các lớp trong khối, trong trường tạo ra các sân chơi bổ ích thiết thực cho học sinh; - Thường xuyên kiểm tra nhắc nhở việc giữ vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường sạch sẽ; - Tổ chức cho học sinh tham gia thực hiện ATGT, ATVSTP, giáo dục lòng nhân ái “lá lành đùm lá rách” qua các buổi sinh hoạt chủ điểm… Đánh giá học sinh - Trong và sau mỗi tiết học giáo viên nên có nhận xét, đánh giá về tinh thần thái độ học tập của học sinh (từ năm học 2014-2015 trở đi giáo viên cần chú ý nhận xét, đánh giá học sinh phải đúng theo tinh thần Thông tư 30/2014 của Bộ Giáo dục và Đào tạo); - Cuối tuần, cuối tháng, cuối kì cần dành thời gian để đánh giá lại mọi hoạt động của học sinh, nhằm biểu dương kịp thời những học sinh có những việc làm tốt đồng thời ngăn chặn kịp thời những tác động xấu đến các em; - Có kế hoạch chủ nhiệm cụ thể theo tuần, tháng, học kì, năm. Sau mỗi giai đoạn giáo viên tự đánh giá rút kinh nghiệm và điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp. Công tác phối hợp giáo dục gia đình, nhà trường và xã hội Để làm tốt công tác phối hợp giữa giáo viên và phụ huynh học sinh thì ngay từ đầu năm học giáo viên lựa chọn thời gian thích hợp tổ chức đại hội phụ huynh học sinh; Trang 7 Muốn đại hội mang lại hiệu quả thiết thực thì giáo viên cần phải tiến hành một số việc sau: - Chuẩn bị kĩ nội dung cho buổi đại hội; - Lựa chọn phụ huynh có tâm huyết với ngành giáo dục, có uy tín có điều kiện tốt để tham gia vào các hoạt động của nhà trường để bầu vào Ban đại diện cha mẹ học sinh; - Giáo viên phải chuẩn bị phiếu điều tra để phụ huynh điền vào. Qua đó, giáo biết được hoàn cảnh gia đình, địa chỉ, phương tiện đến trường, số điện thoại của cha, mẹ hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng để liên lạc khi cần và điều kiện học tập, của từng học sinh. Đồng thời , giáo viên cho biết số điện thoại của mình để phụ huynh biết để liên hệ; - Nêu thời khóa biểu và thời gian học của từng buổi trong tuần để phụ huynh nắm; - Riêng trong năm học 2014-2015 giáo viên phải tuyên truyền để phụ huynh nắm được quan điểm, mục đích, ý nghĩa của việc nhận xét đánh giá học sinh theo Thông tư 30/2014 của Bộ Giáo dục và Đào tạo; - Giáo viên chủ nhiệm phải biết vận động, động viên phụ huynh cùng với phụ huynh bàn bạc một số giải pháp nhằm giúp các em học tốt, giáo dục đạo đức ở gia đình. Thường xuyên thông tin để phụ huynh biết tình hình học tập của con em mình. qua điện thoại, qua gặp gỡ hoặc các lần họp phụ huynh. Từ đó, có định hướng để giáo dục tốt hơn; - Bên cạnh đó giáo viên phải làm tốt công tác phối hợp với giáo viên dạy bộ môn, các lực lượng giáo dục khác trong và ngoài nhà trường thì công tác chủ nhiệm mới mang lại hiệu quả thiết thực; Sau khi nghiên cứu đề ra các giải pháp trên, tôi đã mạnh dạn đưa ra thảo luận trong buổi sinh hoạt tổ chuyên môn để các đồng nghiệp góp ý và cùng nhau thực hiện. Bên cạnh đó, tôi còn san sẻ với các đồng nghiệp trong đơn vị, với người thân bạn bè công tác ở các đơn vị khác để được góp ý thêm. Từng lúc nếu có vấn đề hoặc tình Trang 8 huống mà bản thân chưa có biện pháp giải quyết thích hợp thì tôi trao đổi với đồng nghiệp trong giờ chơi hoặc các buổi sinh hoạt chuyên môn để tìm cách giải quyết tốt nhất. 3.3. Khả năng ứng dụng của giải pháp Tôi nghĩ các giải pháp này có thể áp dụng rộng rải cho tất cả các giáo viên chủ nhiệm ở bậc tiểu học. Nếu người giáo viên chịu khó nghiên cứu và thực hiện đồng bộ các giải pháp đã nêu trên tôi tin rằng công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên sẽ được tiến hành một cách thuận lợi, nhẹ nhàng và mang lại kết quả cao; Đề tài này đóng góp tích cực trong việc chuyển biến suy nghĩ, nhận thức của giáo viên trong công tác chủ nhiệm lớp ở tiểu học. Kích thích giáo viên tìm tòi thêm kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp góp phần nâng cao chất lượng học tập và khắc phục được tình trạng suy giảm đạo đức của học sinh. 3.4. Hiệu quả, lợi ích thu được Qua việc vận dụng các giải pháp giáo dục đã nêu trên sau hơn ba năm thực hiện, tôi và các đồng nghiệp đã có những nhận xét đánh giá các giải pháp mà tôi đề ra mang lại hiệu quả rất khả quan: Tình trạng đạo đức học sinh trường tôi đã có nhiều chuyển biến đáng kể và tốt hơn rất nhiều. Các em rất lễ phép với người lớn, vâng lời thầy cô, hiếu thảo với ông bà cha mẹ, biết đoàn kết với bạn bè, thương yêu giúp người khác. Điều đáng nói hơn là kết quả học tập của học sinh lớp tôi chủ nhiệm trong các năm qua đạt kết quả rất tốt. cụ thể như sau: Năm học 2012 – 2013 - Học sinh thực hiện đầy đủ 5 nhiệm vụ đạt 100%; - học sinh được lên lớp thẳng 100%. Năm học 2013 – 2014 - Học sinh thực hiện đầy đủ 5 nhiệm vụ đạt 100%; - học sinh được lên lớp thẳng 100%. Năm học 2014 – 2015 - Về môn học và hoạt động giáo duc (Kiến thức, kĩ năng): Học sinh được xếp loại Hoàn thành là 100%; Trang 9 - Về năng lực xếp loại Đạt là 100%; - Về phẩm chất xếp loại Đạt là 100%; - Học sinh Hoàn thành chương trình lớp học là 100%. Riêng cá nhân tôi, khi vận dụng các giải pháp trên tôi đã thực hiện tốt công tác chủ nhiệm. Lớp tôi luôn là lớp có thành tích tốt nhất trong nhà trường về mọi mặt. Đặc biệt tôi đã giáo dục thành công những học sinh cá biệt về đạo đức, học yếu đạt kết quả rất tốt. Các em trong lớp rất ngoan, chăm chỉ học tập, được giáo viên giảng dạy bộ môn và BGH hết lòng khen ngợi về đạo của các em và nề nếp của lớp. Bên cạnh đó, tôi luôn nhận được sự bày tỏ lòng biết ơn của phụ huynh về sự tiến bộ của các em. Ngoài ra, nhờ vận dụng các giải pháp trên mà công tác giảng dạy, công tác chủ nhiệm của bản thân tôi trong nhiều năm qua được tiến hành một cách nhẹ nhàng và mang lại hiệu quả cao. Tôi đạt danh hiệu giáo viên dạy giỏi cấp huyện, Chiến sĩ thi đua cơ sở nhiều năm liền và đạt giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh trong năm học 2012 2013, giáo viên chủ nhiệm giỏi năm học 2013 - 2014, Chến sỹ thi đua cấp tỉnh năm học 2014 - 2015. Trên đây là một số giải pháp để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp ở tiểu học, xin được san sẻ cùng các đồng nghiệp. Tôi tin rằng nếu chúng ta thực hiện đầy đủ các giải pháp trên thì chắc chắn sẽ đạt được kết quả như mong muốn. Tuy nhiên không sao tránh khỏi những hạn chế. Rất mong các đồng nghiệp góp ý để các giải pháp chủ nhiệm lớp hoàn thiện hơn. 3.5 Tài liệu đính kèm: Không có./. Mỏ Cày Nam, ngày ........ tháng ........ năm 2016 Trang 10