Tài liệu Sáng kiến biện pháp giúp nâng cao chất lượng lớp chủ nhiệm ở lớp một

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc MÔ TẢ SÁNG KIẾN Mã số:........................................................ Tên sáng kiến: ''Biện pháp giúp nâng cao chất lượng lớp chủ nhiê m ở lớp ê mô êt". 1. Lĩnh vực áp dụng: Cấp Tiểu học 2. Mô tả bản chất của sáng kiến 2.1. Tình trạng giải pháp đã biết Như Bác đã dạy: “ Mỗi con người đều có cái thiện và cái ác ở trong lòng, ta phải biết làm cho phần tốt trong mỗi con người nảy nở như hoa mùa xuân và phần xấu mất dần đi”. Thật vậy bản chất con người là do giáo dục mà ra, trong đó giáo dục trong nhà trường có vai trò không nhỏ. Người giáo viên chủ nhiệm ở tiểu học có vai trò vô cùng quan trọng trong việc hình thành cho HS những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẫm mĩ và kĩ năng sống ban đầu. Đây phải nói là một công việc nặng nề, vất vả và vô cùng phức tạp . Để mang lại thành công thì công tác chủ nhiệm phải được thực hiện một cách đồng bộ và liên tục. Chính vì vậy giáo dục phải được thực hiện ngay từ lớp 1. Từ cơ sở ban đầu, ta thực hiện rút kinh nghiệm để có cách khắc phục hạn chế, phát huy những ưu điểm đã có thì chắc chắn giáo dục sẽ thành công. Trên thực tế vẫn còn một số giáo viên khi thực hiện công tác chủ nhiệm chưa tích lũy được vốn kinh nghiệm quý báo, chưa xác định được hết vai trò và nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm, chưa thực hiện tốt công tác phối hợp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, quản lý học sinh còn lỏng lẽo, chưa thật sự quan tâm đến học sinh hoặc quan tâm không đúng mức hay nhồi nhét học sinh theo ý mình mà không cần suy nghĩ học sinh chúng ta đang cần gì? hoàn cảnh các em sống thế nào? khả năng tiếp thu của em ra sao? dẫn đến học sinh không thể " tiến" chỉ có " lùi". Phụ huynh thì phó thác hết trách nhiệm cho nhà trường, không quan tâm con mình đã biết gì? chưa biết gì? Chỉ cần cuối năm các em lên lớp là đủ, không quan tâm hôm nay điều gì con chưa biết để giúp đỡ các em, không biết tự giác gặp gỡ giáo viên để trao đổi tìm biện pháp để giúp con mình học tốt. Một số phụ huynh thì quan tâm việc học của con mình theo thời vụ chờ đến thi mới hỏi giáo viên cần dạy gì cho con. Mặc khác, trong những năm qua chất lượng giáo dục khối tôi còn thấp chưa ngang bằng mặt bằng của huyện. Các phong trào thi đua do cấp huyện tổ chức học sinh còn chưa đạt giải. 2.2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận * Mục đích giải pháp - Ghi lại những biện pháp để đúc kết thành kinh nghiệm bản thân. - Muốn chia sẻ cùng đồng nghiệp góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. - Nhận được sự đóng góp phản hồi để thực hiện tốt hơn. * Những điểm khác biệt. Tính mới của giải pháp Trước đây tôi chỉ biết nhận lớp rồi tiến hành giảng dạy theo chương trình học. Mỗi ngày trôi qua tôi cứ không ngừng cung cấp kiến thức mới cho học sinh, ép các em phải ghi nhớ hết những gì được học, không biết ghi chép lại hôm nay học sinh mình chưa biết gì? Các em đang cần điều gì ở tôi, tôi cũng không biết cách phối hợp với giáo viên bộ môn hay các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, tôi chỉ biết ôm dạy một mình. Lòng tham vô hạn tôi bắt học sinh phải đạt những gì tôi muốn. Tôi thật sự không biết sức người có hạn không phải ai cũng làm được như ai mỗi người có một tố chất khác nhau. Kiến thức cứ thế hỏng dần 2 làm mờ đi sự cầu tiến của các em. Thế rồi các em bất mãn lùi xa dần việc học. Dần dần tôi đã nhận ra không ai muốn mình dốt cả, các em học yếu cũng có mong muốn được bằng bạn chẳng qua các em không biết làm thế nào. Nhiều đêm trăn trở tôi đã tìm ra giải pháp tính cực hơn. Tôi xác định được giáo dục phải bắt nguồn từ nhu cầu người học và phải theo nguyên tắc vì lợi ích học sinh, không được làm tổn thương học sinh và cần có sự thỏa thuận giữa giáo viên, học sinh và phải phù hợp đặc điểm tâm sinh lí. Người thầy có cái "tâm" không chưa đủ mà người thầy cần có sự tinh tế khéo léo, tỉ mỉ, luôn nỗ lực không ngừng và nghệ thuật ứng xử tốt. Ngoài việc xác định lại vai trò và nhiệm vụ của mình tôi còn thực hiện tốt ba môi trường giáo dục. Tôi xác định được sự cần thiết phối hợp với giáo viên bộ môn, giáo viên phổ cập, giáo viên tổng phụ trách, phụ huynh học sinh, Ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp. Chú trọng mối quan hệ thân thiện thầy và trò, giáo viên với phụ huynh, giáo viên với giáo viên, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý lớp để được sự ủng hộ đồng tình từ nhiều phía. * Biện pháp tiến hành 1) Tổ chức có hiệu quả các lần đại hội phụ huynh học sinh Trong năm tôi thực hiện tổ chức 3 lần Đại hội phụ huynh học sinh. Lần 1 Tôi tổ chức vào đầu năm học trước khi vào chương trình học và thực hiện tốt một số công việc: + Bầu được Ban đại diện cha mẹ HS có lòng nhiệt tình. + Nắm chắc tình hình HS: có bao nhiêu em nghèo, cận nghèo, hoàn cành khó khăn: cha mẹ đau ốm nặng, cha mẹ ly hôn, cha mẹ đi làm,…; khả năng ghi nhớ của các em: bao nhiêu em đã biết được các chữ cái, bao nhiêu em đã viết được, em nào hay nghịch phá, không chú ý nghe giảng đồng thời cũng nắm được năng khiếu của HS những thông tin này ghi vào sổ ghi chép riêng. 3 + Phổ biến cho PH nắm cách xếp loại GD, nội quy HS mẫu chữ quy định trong trường tiểu học (nếu có điều kiện photo mỗi phụ huynh 1 bản); các quy định về thi đua khen thưởng, các phong trào thi đua trong nhà trường. + Thông qua cho phụ huynh nắm các khoảng thu trong năm: BHYT, BHTN; các phong trào của đội ( dự kiến cách thu) có thể đóng 1 lần vào lần ĐHPH lần 2 hoặc 3. Lần 2 được tổ chức sau khi thi cuối kì I Nội dung báo cáo tình hình học tập của học sinh, những điều cần rút kinh nghiệm sau kì thi. Hướng phấn đấu cho học kì II. Gặp gỡ và trao đổi riêng với phụ huynh có con học chưa tốt trao đổi với phụ huynh về cách giúp đỡ các em tự học ở nhà. Tìm hiểu nguyên nhân vì sao dẫn đến học sinh học chưa tốt. Khi tìm hiểu rõ nguyên nhân tôi sẽ tìm cách để giúp đỡ các em. Lần 3 tôi tổ chức trước kì thi cuối kì II thời gian là 1 tháng. Nội dung tương tự như lần 2 nhưng thêm một nội dung khác là nội dung ôn thi cho học sinh. Nội dung ôn tập đương nhiên không phải là giới hạn chương trình ôn thi mà là những vấn đề học sinh tiếp thu chưa tốt trong quá trình học. Tổng kết các khoản thu trong năm, tình hình chi trả bảo hiểm (bao nhiêu hồ sơ được chi trả, bao nhiêu hồ sơ tồn động, nguyên nhân chưa chi trả). Thông qua Đại hội tôi thực hiện vận động phụ huynh quyên góp hỗ trợ phát thưởng cuối năm ( nếu có sự đồng ý của Hiệu trưởng). Để phụ huynh tích cực hỗ trợ tôi giúp phụ huynh hiểu và thông cảm cho khó khăn của nhà trường, đồng thời tôi tích cực dạy học sinh tạo sự tín nhiệm cao ở phụ huynh. 2) Thực hiện phối hợp tốt ba môi trường giáo dục: Gia đình- nhà trường và xã hội Muốn giáo dục tốt người giáo viên chủ nhiệm cần thực hiện tốt công tác phối hợp. 4 Một là phối hợp tốt với giáo viên bộ môn trao đổi với giáo viên bộ môn về mặt mạnh, mặt yếu của lớp, những học sinh có năng khiếu cần được bồi dưỡng, những học sinh yếu kém cần quan tâm, những học sinh cần quan tâm giáo dục về đạo đức. Thường xuyên gặp gỡ giáo viên bộ môn để nắm bắt tình hình học tập của học sinh có biện pháp giúp đỡ kịp thời. Hai là phối hợp tốt với giáo viên phổ cập để nắm chắc số lượng trẻ 6 tuổi để vận động học sinh ra lớp kịp thời và đúng thời gian hoặc là phối hợp vận động học sinh trở lại lớp. Ba là tạo mối quan hệ mật thiết với phụ huynh học sinh, Ban đại diện cha mẹ học sinh nhằm tạo sự thống nhất việc hình thành tri thức, hành vi thể hiện qua các mối quan hệ trong cuộc sống hằng ngày của các em. Trong cuộc sống hiện đại ta rất dễ dàng gặp gỡ và trao đôi qua điện thoại. Lớp 1 cũng rất dễ gặp phụ huynh ta có thể trao đổi với phụ huynh khi đưa đón học sinh. Nếu học sinh nghỉ học không lý do hoặc có biểu hiện không tốt thì giáo viên phải điện thoại đến phụ huynh để nắm lý do. Trong thực tế cũng có những phụ huynh rất khó trao đổi và phối hợp điều này ta sẽ cần đến tổ trưởng tổ nhân dân tự quản hoặc chính quyền địa phương cùng trao đổi để tìm giải pháp. 3) Ổn định nề nếp lớp a) Sắp chỗ ngồi Sau khi nắm được đặc điểm của lớp qua lần đaị hội phụ huynh và qua theo dõi của tôi, tôi tiến hành sắp chỗ ngồi. Tôi dành riêng vị trí tôi dễ đến sắp xếp cho những học sinh tiếp thu bài chậm hay nghịch phá, ít chú ý nghe giảng, đặc biệt tôi không xếp bạn học yếu gần bạn học giỏi, 2 bạn hay nghịch ngồi gần nhau và đương nhiên là nhỏ trước lớn sau, tránh học sinh ngồi sau bị che khuất bởi bạn ngồi trước. Về chỗ ngồi tôi thường hay thay đổi bởi lí do: + Học sinh quá thân nhau hay rủ nhau làm việc riêng hoặc nói chuyện. 5 + Học sinh không tích cực làm bài, chờ chép bài của bạn. + Học sinh hay cải nhau không khắc phục được qua nhiều lần giáo dục bởi nhiều lí do. + Thay đổi chỗ ngồi vì tầm nhìn của học sinh. b) Chọn Ban cán bộ lớp Để làm tốt công việc này khi vào học tôi không thực hiện bầu liền ban cán bộ lớp vì nếu chọn sai phải chọn lại sẽ gây cho các em sự hoang mang, hờn dõi tôi thực hiện đề ý hoạt động của các em trong thời gian 1 tuần. Thời gian chưa chọn được ban cán bộ lớp tôi sẽ làm thay nhiệm vụ ban cán bộ lớp để các em làm quen. Đến khi chọn được ban cán bộ lớp tôi tiến hành giao việc cụ thể như sau: + Lớp trưởng điều động các bạn xếp hàng ra vào lớp, hô khẩu hiệu vào học, điểm danh, tiếp đội cờ đỏ. + Lớp phó học tập theo dõi các bạn truy bài đầu giờ, giúp bạn học yếu. Nếu lớp tên 25 học sinh tôi thực hiện chọn 2 lớp phó học tập. + Lớp phó văn thể mĩ bắt giọng hát đầu giờ, giúp các bạn xếp hàng tập thể dục hỗ trợ lớp phó học tập. + Lớp phó lao động nhắc nhở các bạn làm vệ sinh và tưới cây lớp học hay bồn hoa được phân công. + Lớp trưởng, lớp phó học tập, lớp phó văn thể mĩ có gì báo cáo giáo viên chủ nhiệm sẽ báo báo trước giờ vào học 5 phút hoặc giờ ra chơi. c) Xây dựng nề nếp học tập ra vào lớp Tuần lễ đầu kiến thức còn đơn giản nên tôi tranh thủ thời gian này ổn định lớp. + Thứ nhất là việc xếp hàng ra vào lớp đây cũng là khâu quan trọng của ổn định lớp, qua việc xếp hàng ra vào lớp tôi luyện tập cho các em khả năng ghi nhớ: nhớ vị trí mình đứng, nhớ bạn đứng trước mình đồng thời tôi còn rèn cho các em tính nhanh nhẹn, mỗi lần xếp hàng tôi cho các em xếp thi đua giữa hàng nam và 6 hàng nữ hàng nào xếp đúng vị trí ổn định nhanh, thẳng hàng sẽ được tuyên dương và được đi vào trước. + Thứ 2 là nề nếp học tập tôi chú ý rèn cho các em từ tư thế ngồi cách cầm bút, cách đưa bảng, cách phát biểu, cách cư xử với bạn, vào học muốn phát biểu phải biết giơ tay và lời đầu tiên phải là “ thưa cô”. Khi giảng bài nếu các em nói chuyện thì tôi sẽ dừng lại không giảng tiếp mà tôi đưa mắt nhìn thẳng về em HS đang nói chuyện hoặc mời em đó ý kiến xem em có điều gì cần nói. Khi đi vào môn học tôi giúp các em nhận dạng để biết được tên sách là gì rồi làm quen với số bằng cách cho các em đọc số thứ tự của trang và số của bài học. Ví dụ: Bài học vần số 5 trang 7 thì khi giới thiệu bài tôi giới thiệu hôm nay các em học đến bài số 5 trang 7 và có thể cho các em nhắc lại với cách này tôi giúp các em nắm các số từ 1 đến 100 rất dễ dàng. + Thứ 3 là một số hoạt động khác chẳng hạn như văn nghệ đầu giờ tôi cũng rất chú trọng. Tôi chú trọng việc này không những tôi đã chú trọng vào phong trào thi đua của trường mà theo tôi việc làm này còn giúp cho HS biết yêu nhạc sự phấn khởi khi vào tiết học bên cạnh đó còn giúp HS thuộc được bài hát học tốt môn Âm nhạc. Giờ ra chơi tôi cũng rất chú ý quan tâm rèn cho HS cách cư xử với bạn chú ý dạy các em từng lời nói. Lớp 1 nếu được gọi bạn xưng tên sẽ rất dễ thương,… dạy cho các em những trò chơi có ích, tránh chạy nhảy gây tồn thương cho bàn thân, cho người khác. + Thứ 4 là thực hiện tốt tiết sinh hoạt lớp. Ở lớp 1 tiết sinh hoạt lớp gọn nhẹ như: nêu những ưu điểm mà các em làm được, tuyên dương các em học tốt, nhắc nhở nhẹ nhàng các hành vi vi phạm của HS, phát động phong trào thi đua, những việc cần làm tuần tiếp theo. Tuyên truyền các ngày lễ. Thời gian còn lại tôi tiến hành cho các em chơi trò chơi, thi kể chuyện, hát, đố vui để học. Để duy trì và cuốn hút các em tham gia tôi thực hiện sổ ghi chép (bao gồm ghi chép nội dung tôi 7 đã thực hiện và thành tích cá nhân xuất sắc), cuối tháng em nào có ưu điểm vượt trội tích cực tham gia các hoạt động tôi thưởng cho các em món quà nho nhỏ. 4) Kịp thời phát động phong trào thi đua và bồi dưỡng đúng cách Tôi phát động thi đua vào đầu năm học. Qua gặp gỡ trao đổi với phụ huynh và tìm hiểu của tôi, tôi tiến hành chọn học sinh và bồi dưỡng ngay từ đầu. Đối với các môn năng khiếu có giáo viên chuyên tôi không để giáo viên chuyên bồi dưỡng một mình tôi cũng rất quan tâm và hỗ trợ cùng giáo viên bộ môn, thường xuyên đôn đốc nhắc nhở, hoặc tìm nội dung bồi dưỡng cùng giáo viên bộ môn. Nhờ vậy mà lớp tôi luôn có thành tích vượt trội so với các lớp cùng khối. 5) Thường xuyên chăm chút học sinh qua từng ngày trên lớp - Người giáo viên chủ nhiệm giỏi là người phải biết làm cho lớp học đoàn kết, yêu thương nhau, luôn quan tâm gắn bó nhau. Tạo được môi trường học tập thân thiện, an toàn, học sinh biết cách ứng phù hợp. Trong giờ học cần tạo ra được sự tương tác tích cực giữa thầy và trò. Biết quan tâm đến những khó khăn của học sinh trong từng tiết học, đồng thời tổ chức đa dạng hóa các hình thức dạy học nhằm tăng cường sự tham gia của học sinh trong việc xây dựng nội dung bài học. Hiện nay việc đánh giá học sinh không còn điểm số nếu không khéo trong khâu tổ chức lớp học, học sinh sẽ dẫn đến chán nản, không cầu tiến. sau đây tôi xin chia sẻ một số nội dung mà tôi đã thực hiện rất thành công trong năm học vừa qua. + Lớp một đầu năm chưa biết chữ nên việc nhận xét bằng lời vào tập rất khó, nếu viết chữ các em không đọc được sẽ làm các em tò mò, mất tập trung trong giờ học tiếp theo đồng thời lời phê của giáo viên với học sinh cũng mất đi phần nào tác dụng nên giáo viên cần ghi những câu ngắn gọn và dạy các em đọc được những câu đó. Chẳng hạn: “ Em giỏi lắm”, “ Em rất giỏi”, “ Em làm bài rất tốt, giỏi”. Các em rất thích được khen giỏi nên ghi như thế nào kèm theo chữ giỏi là được. Câu nhân xét luôn được nâng dần theo trình độ học sinh nhưng phải lưu ý chữ nào các em đọc được nếu chưa đọc được phải dạy các em đọc. Việc rèn cho 8 học sinh có thói quen đọc lời nhận xét của giáo viên cũng là khâu quan trọng đem đến sự thành công trong công tác chủ nhiệm vì các em đọc được lời phê thì lời phê của giáo viên mới có tác dụng đồng thời việc đọc lời phê của giáo viên còn giúp các em rèn tốt kỹ năng đọc ở cấp tiểu học. + Để động viên các em thực hiện nhanh, tôi ra nhiều yêu cầu theo từng loại kiến thức khó dễ và mục tiêu cần đạt. Ví dụ: . Cần rèn chữ viết tôi yêu cầu “ Viết đúng trong thời gian (theo quy định tốc độ viết từng thời điểm, từng nội dung bài, nếu học sinh chưa đạt tốc độ viết thì quy định thời gian theo trình độ của lớp trước sau đó nâng dần mức độ) chữ viết đúng mẫu, đúng chính tả” sẽ được chữ giỏi, nếu hết thời gian viết chưa xong thì tôi phê “ Em viết còn chậm” không có chữ giỏi bởi vì nếu viết chậm mà ta cũng phê em giỏi thì em sẽ không tiến bộ. Nhưng kèm theo đó là lời động viên “ Đáng lẽ em cũng được giỏi đó nhưng cô muốn ngày mai em viết nhanh hơn để kịp cùng bạn bè và cô tin em sẽ làm tốt điều đó, em có hứa với cô không nào”? . Đối với những nội dung các em đã biết nhưng thực hiện chậm: “ Cô sẽ nhận … tập để nhận xét, nếu em nào thực hiện chậm sẽ không được cô nhận xét vào tập, các em sẽ bị mất chữ giỏi trong ngày hôm nay như vậy thành tích học tập của mình sẽ thua bạn. . Với môn Toán để giúp các em tính nhanh và thuộc được các bảng cộng trừ đã học tôi thường hay ra đề bài ở 15 phút đầu giờ, tôi ước lượng thời gian làm bài theo trình độ học sinh nếu trong thời gian đó học sinh làm bài xong sẽ được tôi phê chữ giỏi, làm chậm tôi chỉ ghi “ Em thực hiện đúng”. Khi sửa bài xong tôi xóa kết quả và gọi học sinh đọc lại. Hoặc là tổ chức cho các em chơi trò chơi “ Đố bạn” 1 bạn đố, 1 bạn trả lời, cả lớp tham gia nhận xét. + Cuối mỗi tiết học tôi thường dành thời gian để các em đánh giá lẫn nhau: Bạn nào tích cực trong học tập, bạn nào chưa tích cực, đồng thời cho các em nêu thắc mắc về bài đã học. 9 - Để thực hiện tốt những điều trên người giáo viên chủ nhệm phải có biện pháp giúp đỡ học sinh yếu kịp thời. Phải có sổ nghi chép những nội dung bài học mà học sinh chưa nắm được để giúp học sinh hiểu bằng cách phụ đạo hoặc nhờ phụ huynh hướng dẫn thêm khi tự học ở nhà. Những học sinh giỏi nếu không có nội dung bồi dưỡng chỉ tiếp thu những gì có trong sách thì các em cũng rất dễ nhàm chán. Do vậy giáo viên cũng phải biết lựa chọn nội dung đưa vào cho phù hợp với sự nhận thức của học sinh. Giáo viên phải biết tạo cơ hội cho mọi đối tượng được tham gia nhất là học sinh học yếu nên chọn nội dung phù hợp để em có cơ hội thể hiện mình trước lớp, tránh chê bay, trách phạt trước lớp gây áp lực căng thẳng cho em. - Lời nhận xét tích cực sẽ giúp cho học sinh học tốt hơn do vậy giáo viên không nên xem nhẹ. Để có thể nhận xét cho nhiều học sinh tôi thường sử dụng tiết học có môn chuyên, thời gian chuyển tiết, có khi cả giờ ra chơi và thế là mọi vấn đề tôi chỉ làm tại trường không mang tập học sinh về nhà. 3. Khả năng áp dụng Những kinh nghiệm tôi đưa ra chỉ mới áp dụng cho lớp tôi nhưng bước đầu có nhiều kết quả tốt. Nếu như được sự tín nhiệm có thể áp dụng rộng rãi ở nhiều nơi. 4. Hiệu quả giải pháp Với những kinh nghiệm trên năm qua công tác chủ nhiệm tôi luôn thành công và mang lại nhiều kết quả tốt. Lớp học tôi không còn đơn điệu hay gây áp lực cho học sinh. Giờ học các em rất tích cực phấn khởi, với các em bây giờ " Mỗi ngày đến trường là một ngày vui". Chất lượng lớp tôi (không phải là lớp chọn) luôn dẫn đầu trong khối. Về các hội thi cấp trường - Hội thi “Viết đúng- viết đẹp”: 1 giải nhất, 1 giải nhì. - Hội thi “ Vẽ tranh”: 1 giải nhất, 1 giải nhì. - Hội thi “Kể chuyện theo sách”: 1 giải nhất. 10 - Hội thi “Tiếng hát học sinh”: 1 giải nhất đơn ca, 1 giải nhất hợp ca. - Thi giải toán qua mạng internet: Đạt 1 giải Nhất, 1 giải Nhì, 2 giải Ba và 8 giải khuyến khích cấp huyê ên, đạt mô êt giải cấp tỉnh. * Điều kiện cần thiết để giải pháp trên có hiệu quả - Giáo viên chủ nhiệm cần quán triệt đường lối, chính sách, mục tiêu, nguyên lý giáo dục của Đảng, Nhà nước có liên quan đến GD. - Mục nêu giáo dục được nêu rõ ở Điều lệ trường Tiểu học. - GVCN cần nắm chắc một số Luật: Luật GD trường tiểu học; Luật GD trẻ em; Điều lệ trường tiểu học. Một số văn bản quy định như: Quy định về khen thưởng và kỉ luật, cách xếp loại GD; nội quy HS; nhiệm vụ của HS, nhiệm vụ của GV,...các phong trào thi đua, các mốc thời gian phát động thi đua trong nhà trường.. 11