Tài liệu Quá trình nhập cư của người nhật bản vào mỹ từ cuối thế kỷ xix đến giữa thế kỷ xx

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ******** NGUYỄN THỊ HẠNH QUÁ TRÌNH NHẬP CƢ CỦA NGƢỜI NHẬT BẢNVÀO MỸ TỪ CUỐI THẾ KỶ XIX ĐẾN GIỮA THẾ KỶ XX Hà Nội, năm 2016 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ******** NGUYỄN THỊ HẠNH QUÁ TRÌNH NHẬP CƢ CỦA NGƢỜI NHẬT BẢNVÀO MỸ TỪ CUỐI THẾ KỶ XIX ĐẾN GIỮA THẾ KỶ XX Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Lịch sử Thế giới Mã số: 60 22 03 11 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Thiện Thanh Hà Nội, năm 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan luận văn “Quá trình nhập cư của người Nhật Bản vào Mỹ từ cuối thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX” là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn của PGS.TS.Trần Thiện Thanh. Những trích dẫn là chính xác, đúng nguồn; những luận điểm, luận cứ mà luận văn kế thừa của những tác giả đi trước đều ghi rõ xuất xứ. Tôi không sao chép luận văn của người khác. Ngƣời viết Nguyễn Thị Hạnh LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới PGS.Tiến sĩ Trần Thiện Thanh là người đã nhiệt tình hướng dẫn, đôn đốc và động viên tinh thần trong suốt quá trình tôi thực hiện luận văn này. Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy cô trong tổ Bộ môn Lịch sử Thế giới, Khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) với tất cả sự giúp đỡ và chỉ dẫn quý báu. Nhân đây, tôi xin gửi lời cảm ơn tới Ban Giám đốc, Phòng Tổ chức cán bộ của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, cùng Ban giám hiệu trường THPT Đại Mỗ đã tạo điều kiện về thời gian để tôi có thể hoàn thành khóa học. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã động viên, chia sẻ khó khăn và tạo điều kiện thuận lợi để tôi có thể hoàn thành nhiệm vụ. Tôi xin chân thành cảm ơn! Nguyễn Thị Hạnh MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 6 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 6 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 8 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................... 12 4. Nguồn tài liệu và phương pháp nghiên cứu ................................................ 12 5. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................. 13 6. Đóng góp của đề tài..................................................................................... 13 7. Bố cục của luận văn .................................................................................... 14 PHẦN NỘI DUNG ...................................................................................... 16 Chƣơng 1: NHỮNG NGUYÊN NHÂN CHỦ YẾU THÚC ĐẨY NGƢỜI NHẬT BẢN DI CƢ ĐẾN MỸ TỪ CUỐI THẾ KỈ XIX ĐẾN GIỮA THẾ KỈ XX ................................................................................................... 16 1.1 Nguyên nhân thúc đẩy người Nhật Bản di cư ........................................... 16 1.2. Nguyên nhân thu hút người Nhật Bản nhập cư vào Mỹ .......................... 27 Chƣơng 2. NHỮNG THĂNG TRẦM TRONG QUÁ TRÌNHNHẬP CƢ CỦA NGƢỜI NHẬT BẢN VÀO MỸTỪ CUỐI THẾ KỈ XIX ĐẾN GIỮA THẾ KỈ XX .................................................................................................... 37 2.1. Giai đoạn từ cuối thế kỷ XIX đến năm 1907 ........................................... 37 2.2. Giai đoạn từ năm 1908 đến năm 1941 ..................................................... 44 2.3. Giai đoạn từ năm 1942 đến năm 1945 ..................................................... 52 Chƣơng 3: CUỘC SỐNG VÀ VAI TRÒ CỦA NGƢỜI NHẬT BẢN NHẬP CƢ TẠI MỸ TỪ CUỐI THẾ KỈ XIX ĐẾN GIỮA THẾ KỈ XX . 66 3.1. Cuộc sống của người Nhật Bản tại Mỹ từ cuối thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX. ............................................................................................................. 66 3.2. Một số nhận xét về vai trò người nhập cư Nhật Bản tại Mỹ.................... 81 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 93 PHỤ LỤC ...................................................................................................... 102 1 DANH MỤC VIẾT TẮT CNTB: Chủ nghĩa tư bản JACL: Japanese Amerian Citizens League (Liên đoàn người Mỹ gốc Nhật) WRA: War Relocation Authority( Chính quyền tái định cư thời chiến) WDC: West Defense Command (Tổng tư lệnh quân đội phía Tây) Issei: Thế hệ người Nhật di cư đầu tiên. Nisei: Người Mỹ gốc Nhậtthế hệ thứ hai(sinh ra tại Mỹ). 2 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Trang Bảng biểu Bảng 1.1- Dân số Nhật Bản từ năm 1870 đến năm 1920 22 Bảng 1.2- Sự thay đổi dân số bản địa tại Hawaii trong những 29 năm 1832 – 1920. Bảng 1.3 - Diện tích và dân số nước Mỹ trong những năm 1790 33 -1900. Bảng 2.1 Cộng đồng người Mỹ gốc Nhật ở Mỹ trong những năm 45 1900 – 1940. (bao gồm cả quần đảo Hawaii) Bảng 2.2- Người Mỹ gốc Nhật trong những năm 1900 – 1940 tại 47 lục địa nước Mỹ. Bảng 2.3 - Tỉ lệ sinh của người Mỹ gốc Nhật và tỉ lệ sinh trung 48 bình của dân số toàn bang năm 1940 Biểu đồ 2.4 - Nhập cư và rời khỏi nước Mỹ của người Nhật từ 49 năm 1886 đến năm 1942 (bao gồm người Nhật nhập cư vào lục địa Mỹ từ Hawaii, trừ những năm 1900 và 1901) Lược đồ 2.5 - Hai khu vực quân sự ở bờ tây nước Mỹ 55 Lược đồ 2.6 - Trung tâm tái định cư cho người Mỹ gốc Nhật 61 trong Chiến tranh thế giới thứ Hai Bảng 3.1- Số lượng người Mỹ gốc Nhật và người Trung Quốc tại 67 lục địa nước Mỹ từ năm 1910 đến năm 1930 Bảng 3.2 - Số người Nhật ở bờ Tây nước Mỹ từ năm 1900 đến 67 năm 1930 Bảng 3.3 - Mức lương trung bình của lao động trong ngành nông nghiệp ở Hawaii tháng 1 năm 1890 3 69 Bảng 3.4 - Mức lương của lao động phổ thông củangười Nhật 70 Bản và người da trắng trongngành nông nghiệp tại California năm 1919 Bảng 3.5 - Số lao động Nhật Bản trong các ngành kinh tế chủ 71 yếu năm 1940 tại Mỹ (trên 14 tuổi, tại các bang: California, Oregon, Washington Bảng 3.6 - Thống kê nghề nghiệp của người Nhật nhập cưtrong 72 những năm 19201940 Bảng 3.7 - Tỉ lệ người Nhật (trong cộng đồng người Nhật) tại các 74 trường học ởMỹ (không bao gồm các bang Alaska và Hawaii) từ năm 1910 đến năm 1930 Bảng 3.8 - Số người Nhật theo đạo Phật và Kito giáo tại California năm 1930 và 1943 4 75 BẢN ĐỒ MỸ, NHẬT BẢN Nguồn: www. owassops.org Nguồn: transpacificproject.com 5 PHẦNMỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong xu thế toàn cầu hóa với sự phát triển như vũ bão của cuộc cách mạng khoa học - công nghệ hiện nay, di dân diễn ra với quy mô lớn chưa từng có.Vấn đề di dân đặt ra nhiều thách thức đối với sự phát triển của các quốc gia. Di dân là một hình thức di chuyển trong không gian của con người từ một đơn vị địa lý hành chính này đến một đơn vị địa lý hành chính khác, kèm theo sự thay đổi chỗ ở thường xuyên trong khoảng thời gian di dân xác định. Di dân quốc tế là hình thức di dân ra khỏi biên giới của một quốc gia tức là di dân từ nước này sang nước khác. Trong đó, có thể bao gồm dòng di chuyển của dân tị nạn, hợp tác và xuất khẩu lao động, di dân thuộc địa. Quá trình này diễn ra thường xuyên giữa các quốc gia dưới tác động của nguyên nhân kinh tế, chính trị, xã hội.Di dân với trình độ khác nhau về văn hóa, truyền thống, kinh nghiệm… là một trong những yếu tố ảnh hưởng lớn đến quá trình biến đổi cơ cấu kinh tế - xã hội, đồng thời ảnh hưởng lớn đến cơ cấu dân số.Ảnh hưởng này tác động đến mỗi vùng, mỗi quốc gia, khu vực ở những mức độ, hiệu quả khác nhau. Trong tiến trình lịch sử, Mỹ là một trong những quốc gia có số lượng dân nhập cư lớn của thế giới, được coi là “một quốc gia của dân nhập cư”. Ngay từ khi thành lập, Liên bang Mỹ được xây dựng và phát triển bởi các thế hệ người nhập cư. Sau gần ba thế kỷ, dân tộc Mỹ vốn đa sắc tộc lại càng trở nên đa dạng hơn nữa.Việc mở rộng lãnh thổ thông qua xâm chiếm, mua bán và sáp nhập làm gia tăng sự đa dạng đó, tuy nhiên nguyên nhân chủ yếu là dòng người nhập cư khổng lồ tới từ khắp mọi nơi. Từ sau cuộc Nội chiến 1861-1865, kinh tế Mỹ phát triển mạnh mẽ, số lượng người nhập cư ngày càng tăng. Trong khi đó, tại Nhật Bản, cuộc Duy tân Minh Trị cuối thế kỷ XIX đã đánh dấu quá trình “mở cửa”, phát triển của 6 quốc gia châu Á này. Người Nhật di cư với số lượng đông đảo tới các nước, trong đó có vùng đất Hawaii.Năm 1885, trước áp lực của sự gia tăng dân số,Chính phủ Nhật Bản đề ra chính sách khuyến khích người thất nghiệp hoặc nông dân nghèo di cư. Vì vậy, từ cuối thế kỷ XIX đến năm 1924 là thời kì người Nhật nhập cư mạnh vào Mỹ. Tuy nhiên năm 1924, Chính phủ Mỹ đã ban hành Đạo luật 1924 cấm nhập cư, trong đó có cấm người Nhật Bản. Khi cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, nhất là sau sự kiện quân đội Nhật Bản tấn công Trân Châu cảng(12-1941), Mỹ đã thi hành chính sách sơ tán và giam giữ người Nhật (từ 1942 đến 1945). Trong quá trình lịch sử nhiều thăng trầm đó, những dòng người nhập cư Nhật Bản đến Mỹ đã tác động tới lịch sử phát triển, làm phong phú hơn nền văn hóa, cơ cấu xã hội của nước Mỹ. Hiện nay, nước Mỹ vẫn tiếp tục nhận dân nhập cư nhiều hơn bất cứ quốc gia nào trên thế giới với nhiều truyền thống văn hóa, nguồn gốc chủng tộc và các tôn giáo khác nhau. Vì vậy, để hiểu rõ hơn về lịch sử nước Mỹ, nghiên cứu vấn đề nhập cư của các dân tộc vào Mỹ là điều không thể thiếu, trong đó có nhóm người nhập cư từ Nhật Bản.Vậy, nguyên nhân nào thúc đẩy người Nhật di cư tới Mỹ? Quá trình nhập cư và vai trò của người nhập cư Nhật Bản vào Mỹ như thế nào? Việc trả lời những câu hỏi nghiên cứu trên vừa có ý nghĩa khoa học vừa có ý nghĩa thực tiễn.Về mặt khoa học, việc tìm hiểu về quá trình di cư, nhất là vấn đề di cư từ Nhật Bản sang Mỹ là một chủ đề nghiên cứu tương đối mới mẻ và ít được đề cập ở Việt Nam. Vì vậy, nghiên cứu vấn đề này sẽ góp phần làm rõ những biểu hiện và ảnh hưởng của hiện tượng di dân trong lịch sử nói chung, quá trình di cư từ Nhật Bản sang Mỹ và sự tác động của quá trình di cư đó đối với hai chủ thể có liên quan nói riêng.Về mặt thực tiễn, nghiên cứu đề tài góp phần bổ sung kiến thức cho bản thân tôi trong công tác giảng dạy về lịch sử Mỹ, Nhật Bản và quan hệ hai nước. Đây chính là lý do giải thích tại 7 sao tôi lựa chọn đề tài: “Quá trình nhập cư của người Nhật Bản vào Mỹ từ cuối thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Quá trình nhập cư của người Nhật vàoMỹ bắt đầu cuối thế kỷ XIX và cho đến hiện nay vẫn còn đang tiếp diễn.Quá trình nhập cư này diễn ra tương đối phức tạp, trải qua nhiều thời kì với những thăng trầm khác nhau, lúc thuận lợi, lúc căng thẳng. Cho đến thời điểm hiện tại, đã có nhiều cuốn sách, bài viết về Mỹ, Nhật Bản và quan hệ Mỹ - Nhật ở nhiều khía cạnh khác nhau như về kinh tế, chính trị, ngoại giao, quân sự….Tuy nhiên, trong phạm vi những công trình nghiên cứu mà tôi tiếp cận được chưa có công trình tiếng Việt nào nghiên cứu một cách hoàn chỉnh quá trình nhập cư của người Nhật BảnvàoMỹ và cuộc sống định cư của người Mỹ gốc Nhật giai đoạn cuối thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX. Tài liệu tiếng Việt: Một số công trình nghiên cứu về lịch sử, văn hóa, kinh tế, chính trị, xã hội Mỹ và Nhật Bản:Lịch sử Nhật Bản (G Sonsom, người dịch Lê Năng An, Nxb Khoa học xã hội, 1989);Lịch sử thế giới cận đại (Vũ Dương Ninh, Nxb Giáo dục, 1995); Bốn mươi hai đời tổng thống Hoa Kì (William A.Degregorio, Nxb Văn hóa thông tin, 1995);Chính sách đóng cửa của Nhật Bản thời kì Tokugawa - Nguyên nhân và hệ quả (Nguyễn Văn Kim, Nxb Thế Giới, 2000); Thế giới những sự kiện lịch sử thế kỷ XX (1901-1945), Lê Trung Dũng, Nxb Giáo dục, 2002); Lịch sử Nhật Bản (R.H.P Mason & J.G.Caiger, người dịch Nguyễn Văn Sỹ, Nxb Lao động, 2003);Lịch sử thế giới cận đại (Phan Ngọc Liên, Nxb Đại học sư phạm, 2008); “Văn hóa Bắc Mỹ trong toàn cầu hóa” (Lương Văn Kế,Nxb Giáo dục Việt Nam, 2011),…Đây là những công trình đề cập tổng quan đến các vấn đề trong lịch sử Mỹ và Nhật Bản. 8 Các bài viết đề cập những khía cạnh khác nhau trong lịch sử Mỹ, Nhật và quan hệ Mỹ- Nhật: Cuốn“Đông Nam Á truyền thống và hội nhập” do tác giả Vũ Dương Ninh chủ biên, xuất bản năm 2002 có công trình nghiên cứu của Thạc sĩ Trần Thiện Thanh “Nhật Bản với Trung Quốc, Đông Nam Á và sự chuyển hướng chính sách đối ngoại của Mỹ từ trung lập sang“không tham chiến” giai đoạn 1937 - 1941”. Ngoài ra còn rất nhiều bài đăng trên tạp chí như: Chính sách đối ngoại của Mỹ giai đoạn 1865-1904 của tác giả Trần Thiện Thanh, Tạp chí Châu Mỹ ngày nay, số 4 - 2007. Di cư châu Mỹ trong những năm 1900 do Nguyễn Khánh Vân tổng hợp (Tạp chí châu Mỹ ngày nay, số 4 - 2007);Hoạt động của Nhật Bản ở Mãn Châu và nguyên nhân dẫn đến mâu thuẫn Mỹ -Nhật Bản (1905-1930) (Trần Thiện Thanh, Tạp chí Nghiên cứu lịch sử, số 4 - 2008).Nhật Bản trong chính sách đối ngoại của Mỹ trước 1905 (Trần Thiện Thanh, Tạp chí châu Mỹ ngày nay, số 10 - 2009); Quan hệ kinh tế Mỹ- Nhật Bản 1931-1941 (Trần Thiện Thanh, Tạp chí nghiên cứu lịch sử, số 5- 2010); Luận văn thạc sỹ các năm trước cũng nghiên cứu một số vấn đề có liên quan đến Mỹ và Nhật như: Lịch sử di dân từ Anh sang Bắc Mỹ thế kỷ XVII- XVIII (Trần Thiện Thanh). Tìm hiểu một số đặc điểm về chính sách xâm lược của đế quốc Mỹ cuối XIX đầu XX(Phạm Công Phin) …. Tài liệu tiếng Anh: Các công trình nghiên cứu về lịch sử Mỹ và Nhật Bản nói chung rất phong phú và đa dạng. Trong đó, nghiên cứu lịch sử di dân quốc tế và sự di dân của các dân tộc vào Mỹ được đề cập trong các công trình như: Công trình “Japanese Immigration - Its status in California” (1915), tác giả Ichihashi Yamato đã đề cập đến quá trình nhập cư của người Nhật tới Mỹ. Tác giả đã cung cấp hệ thống số liệu người Nhật di cư trong giai đoạn trước Chiến tranh thế giới thứ Nhất, đặc biệt là nghiên cứu trường hợp tại California. 9 Trong “Japanese in the United States” (1932), Ichihashi Yamato đã nghiên cứu và phân chia nước Mỹ thành chín khu vực địa lý dựa trên sự phân bố của người Nhật Bản với các bản đồ và số liệu thống kê của năm 1930. Trong “Tradition and Change across generation of Japanese American women” (1996), Mary Sanabe-Mao nghiên cứu sự thay đổi trong các thế hệ người Mỹ gốc Nhật tại vùng Tây bắc, chủ yếu là ở Oregon. Công trình nghiên cứu đã chỉ ra sự thay đổi trong giá trị, nguyên tắc của cộng đồng người Mỹ gốc Nhật. Tuy nhiên, tác giả tập trung tìm hiểu sự thay đổi trong các thế hệ gia đình “Issei”,“Nisei”,“Sansei”, “Yonsei”, đặc biệt là qua các thế hệ phụ nữ. Ủy ban di dời và giam giữ dân thường thời chiếncủa Mỹ (The Commission on Wartime Relocation and Internment of Civilians)với công trình “Personal Justice Denied: Report of the Commission on Wartime Relocation and Internment of Civilians” (1997). Đây là công trình nghiên cứu công phu về người Nhật tại Mỹ. Phần trọng tâm của công trình nghiên cứu là giai đoạn từ sau khi xảy ra sự kiện Trân Châu cảng ngày 7 tháng 12 năm 1941. Tác phẩm đã cung cấp một khối lượng đồ sộ nguồn tư liệu, tài liệu về vấn đề nhập cư của người Nhật và cuộc sống của cộng đồng người Mỹ gốc Nhật trong và sau Chiến tranh thế giới thứ Hai. Công trình “Selective Immigration and Ethnic Economic Achievement: Japanese Americans before World War II” (2002)củatác giả Masao Suzuki. Tác giả đã nghiên cứu về vấn đề nhập cư của người Nhật Bản sang Mỹ, sự thay đổi về trình độ của dân nhập cư Nhật qua các thế hệ và sự thay đổi về nghề nghiệp của người Mỹ gốc Nhật Bản thời kì trước Chiến tranh thế giới thứ hai. Công trình “Coming to America: A history of Immigration and Ethnicity in America life” (2002), tác giả Daniels Roger đã nghiên cứu các dân tộc di cư tới Mỹ qua các giai đoạn lịch sử: thời kì thuộc địa; thế kỉ di cư 10 (1820 - 1924) và thời kì hiện đại. Không chỉ nghiên cứu các chính sách của chính phủ Mỹ, tác giả còn cung cấp khối lượng tư liệu lớn về họat động nhập cư của các dân tộc đến từ các khu vực trên thế giới và đời sống văn hóa, kinh tế của họ tại Mỹ. Trong phần II, tác giả đã chỉ ra sự khác nhau giữa cộng đồng người Nhật và cộng đồng người Trung Quốc tại Mỹ về giới tính, độ tuổi. Trong “Immigration from Japan to the U.S.A Historical Trends and Background”(2003), Nitaya Onozawa đã nghiên cứu về quá trình di cư và nhập cư của người Nhật tới Mỹ từ cuối thế kỉ XIX đến những năm 70 của thế kỉ XX. Trong đó, Onozawa nhấn mạnh bối cảnh và xu hướng của cuộc di cư lịch sử, đặc điểm của giai đoạn từ năm 1890 đến năm 1924 về: thành phần, nghề nghiệp, độ tuổi, giới tính, phân bố. Tác giả Carignan Maggie E. đã nghiên cứu về nguyên nhân sự ra đời, hoạt động củaLiên đoàn người Mỹ gốc Nhật JACL trong công trình “Japanese American Citizens League The Effect of World War II Relocation Camps” (2009).Qua đó, tác giả cho thấy vai trò của thế hệ người Nhật thứ hai tại Mỹ thông qua hoạt động của tổ chức này, đặc biệt là trong Chiến tranh thế giới thứ Hai.Trong công trình nghiên cứu, tác giả đã đề cập đến lịch sử di cư của người Nhật nhưng chưa chỉ ra các đặc điểm trong mỗi giai đoạn. Có thể nói, quá trình di dân từ Nhật sang Mỹ là một vấn đề thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều học giả trong và ngoài nước. Tuy nhiên, ở Việt Nam chưa có công trình nào nghiên cứu một cách hệ thống và chi tiết về quá trình nhập cư của người Nhật tới Mỹ từ giữa thế kỉ XIX đến giữa thế kỉ XX. Trên cơ sở của những thành tựu nghiên cứu trên, tác giả đi sâu tìm hiểu về quá trình nhập cư của người Nhật Bản vào Mỹ trong giai đoạn cuối thế kỷ XIX giữa thế kỷ XX trên các phương diện: nguyên nhân di cư, quá trình nhập cư, cuộc sống và một số đóng góp của người nhập cư Nhật Bản ởMỹ. 11 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tƣợng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là quá trình nhập cư của người Nhật Bản vào Mỹ từ cuối thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX.Đó là những nguyên nhân thúc đẩy người Nhật Bản di cư đến Mỹ, quá trình nhập cư và đóng góp của người nhập cư Nhật Bản ở Mỹ từ cuối thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX. 3.2Phạm vi nghiên cứu Phạm vi thời gian: Từ cuối thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX. Mốc mở đầu là năm 1885 đánh dấu bởi sự kiện chính phủ Nhật Bản thay đổi chính sách di cư để khuyến khích người thất nghiệp hoặc nông dân nghèo di cư. Trong khi đó, ở Mỹ sau Nội chiến, chế độ nô lệ bị xóa bỏ, con đường phát triển tư bản kiểu Mỹ trong nông nghiệp được mở rộng tạo cơ sở cho sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp. Nhờ vậy, cuối thế kỷ XIX, cuộc cách mạng công nghiệp nhanh chóng đưa nước Mỹ lên vị trí hàng đầu trong hệ thống tư bản chủ nghĩa trên thế giới, tạo công ăn việc làm cho dân nhập cư. Mốc kết thúc là năm 1945.Đây là thời điểm Chiến tranh thế giới thứ II kết thúc, mở ra thời kỳ mới trongchính sách ngoại giao của cả Mỹ và Nhật. Phạm vikhông gian: trên cơ sở đối tượng nghiên cứu là quá trình nhập cư của người Nhật Bản vào Mỹ nên không gian nghiên cứu là Nhật Bản và Mỹ. 4. Nguồn tài liệu và phƣơng pháp nghiên cứu 4.1 Nguồn tài liệu Để thực hiện đề tài này, tôi dựa vào những nguồn tài liệu tiếng Việt và tiếng Anh sau: 1. Tài liệu gốc: các văn bản đạo luật, Lệnh, Công lệnh của Chính phủ và các cơ quan chức năng; phát biểu các nhà lãnh đạo Mỹ, Nhật có liên quan đến chủ đề. 12 2. Các sách chuyên khảo, tham khảo, bài nghiên cứu về lịch sử Mỹ, lịch sử Nhật Bản, lịch sử thế giới trong thời kỳ cận, hiện đại. 3. Các công trình nghiên cứu đề cập trực tiếp về vấn đề di dân quốc tế nói chung, di dân và cuộc sống của người Nhật Bản tại Mỹ nói riêng. 4.2 Phƣơng pháp nghiên cứu Đây là đề tài thuộc phạm trù lịch sử nên phương pháp nghiên cứu chủ yếu mà tôi sử dụng trong luận văn này là phương pháp lịch sử.Bên cạnh đó để giải quyết các nhiệm vụ đặt ra cho việc nghiên cứu một hiện tượng xã hội, tôi kết hợp sử dụng các phương pháp nghiên cứu xã hôi học. Ngoài ra, tác giả còn sử dụng các phương pháp khác phương pháp logic, phương pháp phân tích, so sánh, đối chiếu, tổng hợp, sưu tầm hệ thống hóa tư liệu, xử lý số liệu và thống kê tài liệu. 5. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu - Mục đích nghiên cứu: làm rõ quá trình nhập cư của người Nhật Bản vào Mỹ từ cuối thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX. - Nhiệm vụ: Tập hợp, xử lý và hệ thống hóa tư liệu nhằm tái hiện quá trình di dân và đời sống của người Nhật Bản nhập cư vàoMỹ từ cuối thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX. Tìm hiểu nguyên nhânthúc đẩy người Nhật di cư, nguyên nhân thu hút người Nhật Bản nhập cư vào Mỹ, thực trạng nhập cư của người Nhật BảnvàoMỹ. Vai trò của người Nhật nhập cư vào Mỹ. Rút ra một số nhận xét vềvai trò của người nhập cư Nhật Bản tạiMỹ. 6. Đóng góp của đề tài Đề tài đi sâu tìm hiểu và làm rõ quá trình dicư của người Nhật Bản sang Mỹ,so sánh với các cộng đồng nhập cư từ các quốc gia khác, cuộc sống cũng như đóng góp của người nhập cư Nhật Bản tại Mỹ,qua đó cung cấp một 13 cái nhìn toàn diện hơn về quan hệ Nhật–Mỹ, đồng thời đóng góp một nguồntài liệu tham khảo quan trọng cho công tác nghiên cứu về lịch sử Mỹ, Nhật vàbổ sungkiến thức cho tác giảluận văn về lịch sử thế giới nói chung, lịch sử của Mỹ và Nhật Bản nói riêng trong công tác giảng dạy bộ môn Lịch sử tại trường THPT Đại Mỗ nơi tác giả công tác. 7. Bố cục của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, Phụ lục, luận văn gồm 3 chương. Chương 1: Tiền đề thúc đẩy người Nhật Bản di cư đến Mỹtừ cuối thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX Nội dung chương này đề cập đến nguyên nhân thúc đẩy người Nhật Bản di cư và chỉ ra những nguyên nhân thu hút người Nhật Bản nhập cư vào Mỹgiai đoạn cuối thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX. Chương 2: Những thăng trầm trong quá trình nhập cư của người Nhật Bản vào Mỹgiai đoạncuối thế Kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX Chương này đề cập tới quá trình nhập cư của người Nhật Bản vào Mỹgiai đoạn cuối thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX. Quá trình nhập cư của người Nhật Bản vào Mỹ chia thành ba giai đoạn: 1/ Giai đoạn từ cuối thế kỷ XIX đến năm 1907 với Hiệp ước Quý ông được ký kết, người Nhật nhập cư chủ yếu là lao động chân tay với số lượng người nhập cư chủ yếu là nam giới. 2/ Giai đoạn 1908 đến 1941, giai đoạn Mỹ hạn chế người nhập cư châu Á trong đó có Nhật, lượng người nhập cư chủ yếu là “cô dâu qua ảnh” và thế hệ thứ hai được sinh ra tại Mỹ. 3/ Giai đoạn 1942 đến 1945, giai đoạn Mỹ ra đạo luật giam giữ người Mỹ gốc Nhật sau sự kiện Nhật Bản tấn công Trân Châu cảng 1941. 14 Chương 3: Cuộc sống và vai trò của người Nhật Bản nhập cư ở Mỹ Nội dung chương này phản ánh cuộc sống của người nhập cư Nhật Bản tại Mỹ và một số đóng góp của họ vào sự phát triển của lịch sử Mỹ và Nhật Bản trên các lĩnh vực chính trị- xã hội, kinh tế, văn hóa giáo dục… 15 PHẦNNỘIDUNG Chƣơng 1: NHỮNG NGUYÊN NHÂN CHỦ YẾU THÚC ĐẨY NGƢỜI NHẬT BẢN DI CƢĐẾN MỸ TỪ CUỐI THẾ KỈ XIX ĐẾN GIỮA THẾ KỈ XX 1.1 Nguyên nhân thúc đẩy ngƣời Nhật Bản di cƣ Những vấn đề chính trị, kinh tế- xã hội và chính sách khuyến khích người lao động xuất cư của Chính phủ Nhật Bản Đến giữa thế kỷ XIX về đối ngoại, Nhật Bản vẫn thực hiện chính sách đóng cửa với các nước (trừ một số trường hợp đặc biệt như Hà Lan có thương điếm tại Dejim và Nagasaki hay Trung Quốc, Triều Tiên). Trong khi đó, sự phát triển của chủ nghĩa tư bản với nhu cầu ngày càng cao về thị trường, nguyên nhiên liệu và nhân công đã đặt ra yêu cầu mở cửa giao thương đối với Nhật Bản. Trong các nước đế quốc, Mỹ là nước đặc biệt chú ý đến Nhật Bản vì Nhật có thể trở thành “trạm” dừng chân cho các tàu của Mỹ để tỏa sang Trung Quốc và toàn bộ khu vực Thái Bình Dương. Năm 1853, đoàn thuyền do Đô đốc Perry chỉ huy đến vịnh Edo (vịnh Tokyo ngày nay) và yêu cầu sự cứu trợ, bảo vệ thủy thủ, mở cửa thông thương, tiếp nhiên liệu cho tàu Mỹ. Bị khuất phục bởi sức mạnh của hải quân Mỹ, Tokugawa đã buộc phải ký Hiệp ước Kanagawa vào ngày 31 tháng 3 năm 1854. Hiệp ước này đánh dấu sự chấm dứt của chính sách “bế quan tỏa cảng”. Năm 1858, Mỹ kí kết Hiệp ước buôn bán với Nhật. Những điểm quan trọng theo hiệp ước này là: trao đổi đại diện ngoại giao; mở của các cảng Kanagawa (Yokohama ngàynay), Nagasaki, Niigata, Hyogo (Kobe ngày nay); cho phép người Mỹ được sinh sống và buôn bán ở Edo (Tokyo ngày nay) và Osaka; áp mức thuế xuất nhập khẩu thấp, và công dân Mỹđược hưởng quyền tối huệ quốc [37, tr. 947 - 973]. 16