Tài liệu Luận văn hoàn thiện kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm tại công ty cổ phần văn phòng phẩm cửu long

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN KẾ TOÁN TIÊU THỤ THÀNH PHẨM VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ TIÊU THỤ THÀNH PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VĂN PHÕNG PHẨM CỬU LONG SINH VIÊN THỰC HIỆN : LÊ THÙY LINH MÃ SINH VIÊN : A20186 CHUYÊN NGÀNH : KẾ TOÁN HÀ NỘI – 2015 BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: HOÀN THIỆN KẾ TOÁN TIÊU THỤ THÀNH PHẨM VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ TIÊU THỤ THÀNH PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VĂN PHÕNG PHẨM CỬU LONG Giáo viên hƣớng dẫn :Th.S Nguyễn Thanh Huyền Sinh viên thực hiện :Lê Thùy Linh Mã sinh viên :A20186 Chuyên ngành : Kế Toán HÀ NỘI – 2015 Thang Long University Library LỜI CẢM ƠN Trƣớc tiên, em xin chân thành cảm ơn giáo viên hƣớng dẫn – Thạc sĩ Nguyễn Thanh Huyền đã tận tình chỉ bảo, hƣớng dẫn em trong suốt thời gian nghiên cứu và thực hiện khóa luận này. Ngoài ra, em cũng mong muốn thông qua khóa luận này, gửi lời cảm ơn sâu sắc đến các thầy cô giáo đang giảng dạy tại trƣờng đại học Thăng Long, những ngƣời đã trực tiếp truyền đạt cho em các kiến thức về kinh tế từ những môn học cơ bản nhất, giúp em có đƣợc một nền tảng về chuyên ngành học nhƣ hiện tại để có thể hoàn thành đề tài nghiên cứu này. Bên cạnh đó, em xin cảm ơn các anh chị, cô chú trong phòng Tài chính – Kế toán của Công ty Cổ phần văn phòng phẩm Cửu Long đã tạo điều kiện, giúp đỡ cũng nhƣ cung cấp số liệu, thông tin và tận tình hƣớng dẫn em trong suốt thời gian làm khóa luận. Em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 30 tháng 03 năm 2015 Sinh viên thực hiện Lê Thùy Linh LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Khóa luận tốt nghiệp này là do tự bản thân thực hiện có sự hỗ trợ từ giáo viên hƣớng dẫn và không sao chép các công trình nghiên cứu của ngƣời khác. Các dữ liệu thông tin thứ cấp sử dụng trong Khóa luận là có nguồn gốc và đƣợc trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này! Sinh viên Lê Thùy Linh Thang Long University Library LỜI MỞ ĐẦU Trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế và điều kiện nền kinh tế thị trƣờng Việt Nam hiện nay vấn đề các doanh nghiệp luôn băn khoăn lo lắng là: “Hoạt động kinh doanh có hiệu quả hay không? Doanh thu có trang trải đƣợc toàn bộ chi phí bỏ ra hay không? Làm thế nào để tối đa hóa lợi nhuận”. Bất cứ doanh nghiệp nào kinh doanh cũng muốn đạt đƣợc lợi nhuận tối đa, để có lợi nhuận thì doanh nghiệp phải đạt đƣợc doanh thu hợp lý. Phần lớn, các Doanh nghiệp mà đặc biệt doanh nghiệp sản xuất thì doanh thu đạt đƣợc chủ yếu là do tiêu thụ thành phẩm. Bởi vậy các doanh nghiệp phải tìm các biện pháp nhằm thúc đẩy quá trình kinh doanh, mở rộng thị trƣờng. Cùng với sự đổi mới trong hình thức kinh doanh thì hạch toán kế toán tiêu thụ là công cụ quan trọng trong việc xác định hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Các phƣơng pháp sử dụng để hạch toán sẽ ảnh hƣởng đến kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ, có vai trò tích cực trong việc điều hành quản lý, kiểm soát các hoạt động kinh tế. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của công tác kế toán tiêu thụ thành phẩm, qua thời gian thực tập tại Công ty Cổ phần văn phòng phẩm Cửu Long, em đã quyết định chọn đề tài “Hoàn thiện kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm tại Công ty Cổ phần văn phòng phẩm Cửu Long”. Nội dung của khóa luận tốt nghiệp gồm 3 chƣơng: Chƣơng I: Cơ sở lý luận về kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm. Chƣơng II: Thực trạng công tác kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm tại Công ty Cổ phần văn phòng phẩm Cửu Long. Chƣơng III: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm tại Công ty Cổ phần văn phòng phẩm Cửu Long. MỤC LỤC CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN TIÊU THỤ THÀNH PHẨM VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ TIÊU THỤ THÀNH PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT ....................................................................................................1 1.1. Các khái niệm cơ bản ............................................................................................. 1 1.1.1. Tiêu thụ .............................................................................................................1 1.1.2. Doanh thu ..........................................................................................................1 1.1.3. Các khoản giảm trừ doanh thu ..........................................................................1 1.1.4. Doanh thu thuần ................................................................................................ 2 1.1.5. Giá vốn hàng bán .............................................................................................. 2 1.1.6. Lợi nhuận gộp ...................................................................................................2 1.1.7. Chi phí bán hàng ............................................................................................... 2 1.1.8. Chi phí quản lí doanh nghiệp ............................................................................3 1.1.9. Kết quả tiêu thụ .................................................................................................3 1.2. Các phƣơng thức bán hàng ....................................................................................3 1.2.1. Bán buôn ...........................................................................................................3 1.2.2. Bán lẻ ................................................................................................................4 1.2.3. Bán hàng qua đại lý, ký gửi .............................................................................. 4 1.3. Các phƣơng pháp tính giá vốn hàng xuất kho .......................................................4 1.3.1. Phƣơng pháp giá thực tế đích danh ...................................................................4 1.3.2. Phƣơng pháp nhập trƣớc – xuất trƣớc (FIFO) ..................................................5 1.3.3. Phƣơng pháp nhập sau – xuất trƣớc (LIFO) .....................................................5 1.3.4. Phƣơng pháp bình quân gia quyền ....................................................................5 1.4. Kế toán tiêu thụ thành phẩm ..................................................................................6 1.4.1. Chứng từ sử dụng .............................................................................................. 6 1.4.2. Tài khoản sử dụng ............................................................................................. 6 1.4.3. Phƣơng pháp hạch toán ...................................................................................10 1.5. Kế toán xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm .....................................................13 1.5.1. Chứng từ sử dụng ............................................................................................ 13 1.5.2. Tài khoản sử dụng ........................................................................................... 13 Thang Long University Library 1.5.3. Phƣơng pháp hạch toán ...................................................................................14 1.6. Tổ chức sổ kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm. ............................................................................................................................... 17 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN TIÊU THỤ THÀNH PHẨM VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ TIÊU THỤ THÀNH PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VĂN PHÕNG PHẨM CỬU LONG ......................................................19 2.1. Khái quát về Công ty Cổ phần văn phòng phẩm Cửu Long ................................ 19 2.1.1. Quá trình hình thành, phát triển và những thành tựu đạt đƣợc của Công ty Cổ phần văn phòng phẩm Cửu Long .................................................................................19 2.1.2. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lí ...................................................................19 2.1.3. Đặc điểm bộ máy kế toán và tổ chức công tác kế toán tại Công ty Cổ phần văn phòng phẩm Cửu Long. ................................................................................................ 22 2.1.4. Đặc điểm tổ chức công tác kế toán .................................................................23 2.2. Thực trạng kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm tại Công ty Cổ phần văn phòng phẩm Cửu Long ......................................................... 24 2.2.1. Tổ chức chứng từ kế toán bán hàng ................................................................ 24 2.2.2. Kế toán chi tiết bán hàng ................................................................................ 44 2.2.3. Kế toán chi tiết chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp ....................48 2.2.4. Kế toán tổng hợp bán hàng và xác định kết quả bán hàng ............................. 59 CHƢƠNG 3. PHƢƠNG HƢỚNG HOÀN THIỆN KẾ TOÁN BÁN HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TẠI CÔNG TY CP VĂN PHÕNG PHẨM CỬU LONG ............................................................................................................71 3.1. Đánh giá chung về công tác kế toán tiêu thụ thành phẩm tại Công ty CP văn phòng phẩm Cửu Long .................................................................................................71 3.1.1. Ƣu điểm ...........................................................................................................71 3.1.2. Nhƣợc điểm .....................................................................................................72 3.2. Một số ý kiến đóng góp nhằm hoàn thiện công tác kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm tại công ty CP văn phòng phẩm Cửu Long ......73 DANH MỤC VIẾT TẮT Tên viết tắt Tên đầy đủ BH Bán hàng BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế CBCNV Cán bộ công nhân viên CP Cổ phần CCDC Công cụ dụng cụ GTGT Giá trị gia tăng GVHB Giá vốn hàng bán K/c Kết chuyển KKĐK Kiểm kê định kỳ KKTX Kê khai thƣờng xuyên KPCĐ Kinh phí công đoàn NKC Nhật ký chung QLDN Quản lý doanh nghiệp TSCĐ Tài sản cố định TK Tài khoản Thang Long University Library DANH MỤC BẢNG BIỂU Biểu 2.1. Hợp đồng kinh tế (trích)................................................................................26 Biểu 2.2. Hóa đơn GTGT đầu ra ..................................................................................27 Biểu 2.3.Phiếu xuất kho................................................................................................ 28 Biểu 2.4.Sổ chi tiết vật liệu sản phẩm hàng hóa........................................................... 29 Biểu 2.5.Phiếu báo có ...................................................................................................30 Biểu 2.6. Hóa đơn GTGT đầu ra của công ty Cửu Long giảm giá số hàng lỗi ............31 Biểu 2.7.Phiếu xuất kho................................................................................................ 33 Biểu 2.8.Hóa đơn GTGT chi phí vận chuyển ............................................................... 34 Biểu 2.9.Phiếu chi chi phí vận chuyển .........................................................................35 Biểu 2.10.Hóa đơn GTGT ............................................................................................ 36 Biểu 2.11.Biên bản giao nhận....................................................................................... 37 Biểu 2.12.Phiếu báo Có ................................................................................................ 38 Biểu 2.13.Hóa đơn GTGT cho hàng bị trả lại .............................................................. 39 Biểu 2.14. Phiếu nhập kho hàng bán bị trả lại .............................................................. 40 Biểu 2.15.Phiếu chi hàng bán bị trả lại .........................................................................41 Biểu 2.16.Phiếu xuất kho.............................................................................................. 42 Biểu 2.17.Hóa đơn GTGT ............................................................................................ 43 Biểu 2.18.Phiếu thu ......................................................................................................44 Biểu 2.19.Sổ chi tiết giá vốn hàng bán .........................................................................45 Biểu 2.20. Sổ chi tiết doanh thu bán hàng ....................................................................46 Biểu 2.21.Bảng tổng hợp doanh thu .............................................................................47 Biểu 2.22.Hóa đơn GTGT cƣớc viễn thông của bộ phận bán hàng ............................. 48 Biểu 2.23.Phiếu chi thanh toán tiền viễn thông của bộ phận bán hàng ........................ 49 Biểu 2.24.Bảng chấm công ........................................................................................... 51 Biểu 2.25.Bảng thanh toán tiền lƣơng của bộ phận bán hàng ......................................52 Biểu 2.26.Bảng phân bổ tiền lƣơng và các khoản trích theo lƣơng ............................. 53 Biểu 2.27.Bảng chấm công bộ phận quản lý doanh nghiệp .........................................54 Biểu 2.28.Bảng thanh toán lƣơng bộ phận quản lý doanh nghiệp ............................... 55 Biểu 2.29.Bảng tính và phân bổ khấu hao TSCĐ ........................................................ 56 Biểu 2.30.Hóa đơn GTGT chi phí tiếp khách .............................................................. 57 Biểu 2.31.Phiếu chi tiền tiếp khách cho BP quản lý doanh nghiệp .............................. 58 Biểu 2.32.Sổ nhật kí chung........................................................................................... 59 Biểu 2.33.Sổ cái TK 632 .............................................................................................. 62 Biểu 2.34.Sổ cái doanh thu bán hàng Công ty Cổ phần VPP Cửu Long .....................67 Biểu 2.35.Sổ cái chi phí bán hàng ................................................................................68 Biểu 2.36.Sổ cái chi phí quản lý doanh nghiệp ............................................................ 69 Biểu 2.37.Sổ cái xác định kết quả kinh doanh ............................................................. 70 Biểu 3.1. Sổ chi tiết TK 157 ......................................................................................... 74 Biểu 3.2.Sổ chi tiết chi phí bán hàng ............................................................................75 Biểu 3.3.Sổ chi tiết chi phí quản lý doanh nghiệp ........................................................ 76 DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Kế toán tiêu thụ thành phẩm theo phƣơng thức bán buôn qua kho ............10 Sơ đồ 1.2. Kế toán tiêu thụ thành phẩm theo phƣơng thức bán hàng trả góp ..............11 Sơ đồ 1.3. Kế toán tiêu thụ thành phẩm theo phƣơng thức bán hàng qua đại lý (bên giao đại lý) .....................................................................................................................11 Sơ đồ 1.4. Hạch toán GVHB trong doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phƣơng pháp KKĐK......................................................................................................12 Sơ đồ 1.5. Kế toán chi phí bán hàng .............................................................................15 Sơ đồ 1.6. Kế toán chi phí quản lý doanh nghiệp......................................................... 16 Sơ đồ 1.7. Kế toán xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm ...........................................17 Sơ đồ 1.8. Trình tự ghi sổ theo hình thức Sổ nhật ký chung ........................................18 Sơ đồ 2.1. Sơ đồ bộ máy quản lí...................................................................................20 Sơ đồ 2.2. Sơ đồ bộ máy kế toán ..................................................................................22 Sơ đồ 2.3. Sơ đồ tổ chức sổ kế toán .............................................................................24 Thang Long University Library CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN TIÊU THỤ THÀNH PHẨM VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ TIÊU THỤ THÀNH PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT 1.1. Các khái niệm cơ bản 1.1.1. Tiêu thụ Tiêu thụ là quá trình trao đổi để thực hiện giá trị thành phẩm,hàng hóa, dịch vụ tức là chuyển giao vốn của doanh nghiệp từ hình thái hiện vật sang hình thái giá trị. Xét về góc độ kế toán, tiêu thụ thành phẩm là việc chuyển giao quyền sở hữu sản phẩm đó để nhận đƣợc một lƣợng giá trị tƣơng đƣơng. Tiêu thụ thành phẩm nằm trong chu kì bán hàng và thu tiền, nó bắt đầu từ một đơn đặt hàng của khách hàng và chấm dứt bằng sự chuyển dịch sản phẩm, bằng một khoản thu và cuối cùng thành tiền mặt. Do đó, việc tiêu thụ có thể đƣợc chia thành hai quá trình: Quá trình thứ nhất: Đơn vị bán căn cứ vào đơn đặt hàng hay hợp đồng kinh tế đã kí kết để xuất thành phẩm, hàng hóa giao cho bên đơn vị mua. Điều này phản ánh một mặt quá trình biến động của thành phẩm. Quá trình thứ hai: Khách hàng trả tiền hoặc chấp nhận trả tiền. Về nguyên tắc, thành phẩm đƣợc xác nhận là tiêu thụ khi hoàn thành cả hai quá trình đó. Trong thực tế, hai quá trình đó có thể xảy ra đồng thời, có thể giao hàng trƣớc, nhận tiền sau hoặc nhận tiền trƣớc, giao hàng sau. 1.1.2. Doanh thu Doanh thu là tổng các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu đƣợc trong kỳ kế toán, phát sinh từ hoạt động sản xuất, kinh doanh thông thƣờng bao gồm cả các khoản phụ thu và phí thu bên ngoài giá bán (nếu có) của doanh nghiệp, góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu. Doanh thu bán hàng đƣợc ghi nhận khi đồng thời thỏa mãn tất cả 5 điều kiện sau: - Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu thành phẩm hoặc quyền kiểm soát thành phẩm. - Doanh nghiệp không nắm giữ quyền quản lí thành phẩm nhƣ ngƣời sở hữu thành phẩm hoặc quyền kiểm soát thành phẩm. - Doanh thu đƣợc xác định tƣơng đối chắc chắn. - Doanh nghiệp đã thu đƣợc hoặc sẽ thu đƣợc lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng. - Xác định đƣợc chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng. 1.1.3. Các khoản giảm trừ doanh thu Các khoản giảm trừ doanh thu theo qui định bao gồm: 1 - Chiết khấu thƣơng mại: là khoản giảm trừ hoặc thanh toán cho ngƣời mua do họ đã mua thành phẩm, dịch vụ với khối lƣợng lớn theo thoả thuận đã ghi trên hợp đồng kinh tế hoặc các cam kết mua, bán hàng. - Hàng bán bị trả lại: là thành phẩm đã coi là tiêu thụ (đã chuyển giao quyền sở hữu, đã thu đƣợc tiền hoặc ngƣời mua chấp nhận thanh toán) nhƣng bị ngƣời mua trả lại và từ chối thanh toán do kém chất lƣợng, sai qui cách, chủng loại. - Giảm giá hàng bán: là số tiền giảm trừ cho khách hàng ngoài hóa đơn hay hợp đồng cung cấp dịch vụ do các nguyên nhân đặc biệt nhƣ hàng kém phẩm chất, không đúng qui cách, giao hàng không đúng thời gian, địa điểm trong hợp đồng. - Thuế xuất khẩu: là loại thuế gián thu, đánh vào các mặt hàng đƣợc xuất khẩu. Thuế xuất khẩu đƣợc tính căn cứ vào số lƣợng từng mặt hàng tính thuế và thuế suất đối với từng mặt hàng. - Thuế tiêu thụ đặc biệt: là loại thuế gián thu, đánh vào một số mặt hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tƣợng chịu thuế theo qui định của luật thuế tiêu thụ đặc biệt. Thuế đƣợc cấu thành trong giá cả hàng hóa, dịch vụ và do ngƣời tiêu dùng chịu khi mua hàng hóa, sử dụng dịch vụ. - Thuế GTGT theo phƣơng pháp trực tiếp: là loại thuế gián thu, đƣợc tính trên khoản giá trị gia tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình sản xuất, lƣu thông đến tiêu thụ. 1.1.4. Doanh thu thuần Là chênh lệch giữa tổng doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ với khoản giảm trừ doanh thu. Doanh thu thuần đƣợc xác định bằng công thức: Doanh thu thuần = Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ - Các khoản giảm trừ doanh thu 1.1.5. Giá vốn hàng bán Đối với doanh nghiệp sản xuất, giá vốn hàng bán đƣợc xác định dựa trên giá thành sản xuất thành phẩm tiêu thụ trong kỳ. 1.1.6. Lợi nhuận gộp Là lợi nhuận thu đƣợc sau khi lấy doanh thu thuần trừ đi giá vốn hàng bán, đƣợc xác định bằng công thức: Lợi nhuận gộp = Doanh thu thuần – Giá vốn hàng bán 1.1.7. Chi phí bán hàng Là những khoản chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra có liên quan đến hoạt động tiêu thụ thành phẩm, hàng hóa, dịch vụ trong kì nhƣ chi phí nhân viên bán hàng, chi phí 2 Thang Long University Library dụng cụ bán hàng, quảng cáo, chi phí vật liệu, bao bì, chi phí bảo hành, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí bằng tiền khác… 1.1.8. Chi phí quản lí doanh nghiệp Chi phí quản lí doanh nghiệp là những khoản chi phí phát sinh có liên quan chung đến toàn bộ hoạt động của cả doanh nghiệp mà không tách riêng ra đƣợc cho bất kì một hoạt động nào, bao gồm: chi phí nhân viên quản lí, chi phí đồ dùng văn phòng, chi phí vật liệu quản lí, chi phí khấu hao TSCĐ, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí bằng tiền khác… 1.1.9. Kết quả tiêu thụ Là phần chênh lệch giữa doanh thu thuần của hoạt động bán hàng với các chi phí của hoạt động đó, phản ánh kết quả cuối cùng của việc thực hiện tiêu thụ thành phẩm, hàng hóa, dịch vụ của hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ. Kết quả tiêu thụ đƣợc thể hiện qua chỉ tiêu lãi hoặc lỗ, đƣợc xác định bằng công thức: Kết quả Doanh thu = tiêu thụ thuần 1.2. Các phƣơng thức bán hàng Giá vốn hàng bán - Chi phí bán hàng, chi phí quản lí doanh nghiệp 1.2.1. Bán buôn Bán buôn là bán với số lƣợng lớn, theo hợp đồng để các đơn vị tiếp tục bán cho tổ chức khác nhằm đáp ứng nhu cầu kinh tế. Kết thúc quá trình bán buôn, thành phẩm vẫn nằm trong khâu lƣu thông chƣa bƣớc vào quá trình tiêu dùng. Do không phải lƣu kho, bảo quản và sắp xếp lại thành phẩm tại cửa hàng nên giá bán buôn rẻ hơn và doanh số cao hơn bán lẻ. Giá bán biến động tùy thuộc vào số lƣợng hàng bán và phƣơng thức thanh toán. Ƣu điểm của phƣơng thức này là năng suất lao động cao, chi phí bán hàng ít đồng thời doanh thu tăng nhanh. Bán buôn đƣợc thực hiện theo hai hình thức: bán buôn qua kho trực tiếp và bán buôn theo phƣơng thức chuyển hàng. - Bán buôn qua kho trực tiếp: Theo hình thức này, bên mua cử đại diện đến kho của doanh nghiệp sản xuất để nhận hàng. Doanh nghiệp sản xuất xuất kho thành phẩm giao trực tiếp cho đại diện bên mua. Sau khi tiến hành xong thủ tục xuất kho, bên mua ký nhận vào chứng từ, thanh toán tiền hoặc chấp nhận nợ, thành phẩm đã đƣợc tiêu thụ. - Bán buôn qua kho theo phƣơng thức chuyển hàng: Theo hình thức này, căn cứ vào hợp đồng kinh tế đã ký kết hoặc đơn đặt hàng, doanh nghiệp sản xuất xuất kho thành phẩm, dùng phƣơng tiện vận tải của mình hoặc đi thuê ngoài, vận chuyển hàng đến kho của bên mua hoặc một địa điểm nào đó đã thỏa thuận trong hợp đồng. Hàng hóa chuyển bán vẫn thuộc quyền sở hữu của bên bán, chỉ khi nào bên mua kiểm nhận, thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán thì số hàng chuyển giao mới đƣợc coi là tiêu 3 thụ. Chi phí vận chuyển do doanh nghiệp sản xuất chịu hay bên mua chịu là do sự thỏa thuận trƣớc giữa hai bên. 1.2.2. Bán lẻ Bán lẻ là phƣơng thức bán hàng trực tiếp cho ngƣời tiêu dùng hoặc các tổ chức kinh tế hoặc các đơn vị kinh tế tập thể mua để tiêu dùng nội bộ mà không mang tính chất kinh doanh.Bán lẻ thƣờng bán đơn chiếc hoặc bán với số lƣợng nhỏ. Bán lẻ có thể đƣợc thực hiện dƣới các hình thức sau: - Bán lẻ thu tiền tập trung: Theo hình thức này, nhiệm vụ thu tiền và giao hàng cho khách tách rời nhau. Tại mỗi một quầy hàng có một nhân viên thu tiền riêng làm nhiệm vụ thu tiền của khách hàng. Sau đó, nhân viên thu tiền viết hóa đơn để khách hàng đến nhận hàng ở quầy hàng do nhân viên giao hàng phụ trách. Hết ca (hết ngày) bán hàng, nhân viên bán hàng căn cứ vào hóa đơn giao hàng cho khách hoặc kiểm kê hàng hóa tồn quầy để xác định số lƣợng hàng bán, lập báo cáo bán hàng. Nhân viên thu tiền nộp tiền cho thủ quĩ. - Bán lẻ thu tiền trực tiếp: Theo hình thức này, nhân viên bán hàng trực tiếp thu tiền và giao hàng cho khách, đồng thời làm nhiệm vụ kiểm kê hàng tồn kho. Sau đó, nhân viên bán hàng nộp lại tiền bán hàng cho thủ quỹ đồng thời lên báo cáo bán hàng chi tiết. - Bán trả góp: Theo hình thức này, ngƣời mua đƣợc trả tiền mua hàng thành nhiều lần. Ngoài số tiền thu theo giá bán thông thƣờng, doanh nghiệp còn thu thêm ở ngƣời mua một khoản lãi trả chậm. Doanh nghiệp chỉ thu ngay đƣợc một phần tiền bán hàng, phần còn lại sẽ khách hàng thanh toán dần vào các kì sau (cả gốc và lãi) theo hợp đồng kinh tế đã ký. 1.2.3. Bán hàng qua đại lý, ký gửi Bán hàng qua đại lý, ký gửi là hình thức bán hàng mà trong đó doanh nghiệp giao hàng cho đại lý, ký gửi để các cơ sở này trực tiếp bán hàng. Doanh nghiệp sản xuất sẽ là bên giao hàng đại lý. Quyền sở hữu số thành phẩm đã giao cho các cơ sở đại lý, ký gửi vẫn thuộc về doanh nghiệp cho đến khi các cơ sở đại lý, ký gửi chấp nhận thanh toán hoặc thanh toán tiền ngay hoặc thông báo về số thành phẩm đã bán đƣợc doanh nghiệp mới mất quyền sở hữu số thành phẩm này và đƣợc ghi nhận doanh thu. 1.3. Các phƣơng pháp tính giá vốn hàng xuất kho 1.3.1. Phương pháp giá thực tế đích danh Phƣơng pháp này đòi hỏi doanh nghiệp phải theo dõi thành phẩm theo từng lô và đơn giá thực tế của từng lần nhập. Thành phẩm xuất kho thuộc lô nào thì căn cứ vào số lƣợng xuất kho và đơn giá thực tế nhập của lô đó để tính ra giá xuất. 4 Thang Long University Library Ƣu điểm: Đây là phƣơng pháp tốt nhất, nó tuân thủ nguyên tắc phù hợp của kế toán, chi phí thực tế phù hợp với doanh thu thực tế. Thêm vào đó, giá trị hàng tồn kho đƣợc phản ánh theo đúng giá trị thực tế của nó. Nhƣợc điểm: Việc áp dụng phƣơng pháp này đòi hỏi những điều kiện khắt khe. Doanh nghiệp phải có hệ thống kho cho phép bảo quản riêng từng lô thành phẩm, thành phẩm phải đƣợc dán nhãn chi tiết nên mất nhiều công sức. Phƣơng pháp này phù hợp với những thành phẩm có giá trị cao, chủng loại mặt hàng ít, dễ phân biệt các mặt hàng. Đối với những doanh nghiệp có nhiều loại mặt hàng thì không thể áp dụng phƣơng pháp này. 1.3.2. Phương pháp nhập trước – xuất trước (FIFO) Phƣơng pháp này dựa trên giả thiết là hàng mua trƣớc hoặc sản xuất trƣớc thì đƣợc xuất trƣớc và giá trị hàng xuất kho đƣợc tính theo giá của lô hàng nhập trƣớc hoặc sản xuất trƣớc và thực hiện một cách tuần tự cho đến khi chúng đƣợc xuất ra hết. Ƣu điểm: Kế toán có thể tính giá hàng xuất kho kịp thời và chính xác. Nhƣợc điểm: Kế toán phải hạch toán chi tiết hàng tồn kho theo từng loại giá nên mất nhiều công sức. Giá trị hàng xuất kho không phản ánh sát với giá thành sản xuất ở thời điểm cuối kỳ. 1.3.3. Phương pháp nhập sau – xuất trước (LIFO) Phƣơng pháp này dựa trên giả thiết thành phẩm nào nhập kho sau thì xuất trƣớc để tính trị giá hàng xuất kho, ngƣợc lại với phƣơng pháp FIFO. Vì vậy giá của thành phẩm xuất bán là giá của hàng nhập sau và giá thành phẩm tồn kho cuối kỳ là giá của thành phẩm còn tồn đầu kỳ hoặc thành phẩm đƣợc nhập kho sớm nhất trong kỳ. Ƣu điểm: Phƣơng pháp này giúp cho chi phí SXKD của doanh nghiệp phản ánh kịp thời với giá cả thị trƣờng của thành phẩm, đảm bảo nguyên tắc phù hợp giữa doanh thu và chi phí vì giá vốn sát với giá thành sản xuất cuối kỳ. Nhƣợc điểm: Giá trị của hàng tồn kho cuối kỳ có thể bị đánh giá giảm trên bảng cân đối kế toán. 1.3.4. Phương pháp bình quân gia quyền Giá thực tế của thành phẩm xuất kho đƣợc tính theo đơn giá bình quân: Giá trị thành phẩm Số lƣợng thành phẩm = x xuất kho xuất kho Trong đó, giá đơn vị bình quân có thể tính theo hai cách: Phƣơng pháp tính giá bình quân cả kỳ dự trữ 5 Đơn giá bình quân của thành phẩm Đơn giá bình quân cả kỳ dự trữ Trị giá thực tế thành phẩm = tồn kho đầu kỳ Số lƣợng thành phẩm tồn kho đầu kỳ + Trị giá thực tế thành phẩm + nhập kho trong kỳ Số lƣợng thành phẩm nhập kho trong kỳ Phƣơng pháp tính giá bình quân cả kỳ dự trữ phù hợp với những doanh nghiệp có ít danh điểm thành phẩm nhƣng số lần nhập, xuất của mỗi danh điểm nhiều. Ƣu điểm: Giảm nhẹ đƣợc việc hạch toán chi tiết thành phẩm, không phụ thuộc vào số lần nhập, xuất của mỗi danh điểm nhƣng độ chính xác không cao. Nhƣợc điểm: Dồn công việc tính giá thành phẩm xuất kho vào cuối kỳ kế toán. Phƣơng pháp tính giá bình quân sau mỗi lần nhập Đơn giá bình quân sau mỗi lần nhập Giá thực tế thành phẩm tồn kho sau mỗi lần nhập = Số lƣợng thành phẩm tồn kho sau mỗi lần nhập Phƣơng pháp giá đơn vị bình quân sau mỗi lần nhập chỉ sử dụng đƣợc ở những doanh nghiệp có ít loại thành phẩm và số lần nhập của mỗi thành phẩm không nhiều. Ƣu điểm: cho phép kế toán tính giá thành phẩm xuất kho kịp thời. Nhƣợc điểm: khối lƣợng tính toán nhiều, tốn nhiều công sức, do đó chỉ nên áp dụng với các doanh nghiệp có số lần mua hàng hóa ít nhƣng khối lƣợng lớn. 1.4. Kế toán tiêu thụ thành phẩm 1.4.1. Chứng từ sử dụng - Hóa đơn GTGT. - Hóa đơn bán hàng thông thƣờng. - Bảng thanh toán hàng đại lý, ký gửi. Chứng từ thanh toán: phiếu thu, phiếu chi… Chứng từ ngân hàng: giấy báo Nợ, giấy báo Có. Hợp đồng kinh tế. Hóa đơn chi phí vận chuyển. Thẻ kho. Báo cáo bán hàng. 1.4.2. Tài khoản sử dụng Tài khoản 155 “Thành phẩm”: Tài khoản dùng để phản ánh tình hình biến động tăng, giảm và tồn kho các loại thành phẩm của doanh nghiệp. Kết cấu: 6 Thang Long University Library TK 155 – Thành phẩm - Trị giá thực tế thành phẩm xuất kho. SDĐK: Giá thực tế của thành phẩm tồn - Trị giá của thành phẩm thiếu hụt khi kho đầu kỳ -Trị giá thực tế của thành phẩm nhập kiểm kê. - Kết chuyển trị giá thành phẩm tồn kho. - Trị giá của thành phẩm thừa khi kiểm kho đầu kỳ (phƣơng pháp KKĐK). kê. - Kết chuyển trị giá thành phẩm tồn kho cuối kỳ (phƣơng pháp KKĐK). SDCK: Giá thực tế thành phẩm tồn kho cuối kỳ Tài khoản 157 – “Hàng gửi đi bán”: Dùng để theo dõi giá trị thành phẩm, hàng hóa tiêu thụ theo phƣơng thức chuyển hàng hoặc nhờ bán đại lý, kí gửi đã hoàn thành bàn giao cho ngƣời mua nhƣng chƣa xác định là tiêu thụ. Kết cấu: TK 157 – Hàng gửi đi bán -Trị giá hàng hóa, thành phẩm đã gửi cho - Trị giá hàng hóa, thành phẩm, gửi đi khách hàng, hoặc gửi bán đại lý, ký gửi, bán, dịch vụ đã đƣợc xác định là đã bán. gửi bán cho đơn vị cấp dƣới hạch toán - Trị giá hàng gửi bán bị bên mua trả lại. phụ thuộc. - Đầu kỳ kết chuyển trị giá hàng hóa, - Trị giá dịch vụ đã cung cấp cho khách thành phẩm đã gửi đi bán, dịch vụ đã hàng nhƣng chƣa đƣợc chấp nhận thanh cung cấp chƣa đƣợc bán (phƣơng pháp KKĐK). toán. - Cuối kỳ kết chuyển giá trị hàng hóa, thành phẩm đã gửi bán chƣa xác định là đã bán (phƣơng pháp KKĐK). Trị giá hàng hóa, thành phẩm đã gửi đi, dịch vụ đã cung cấp chƣa đƣợc xác nhận là đã bán. Tài khoản 511 – “Doanh thu bán hàng”: Tài khoản này dùng để phản ánh doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ trong một kỳ kế toán của doanh nghiệp, chi tiết thành 6 tài khoản cấp 2: Tài khoản 5111 – Doanh thu bán hàng Tài khoản 5112 – Doanh thu bán các thành phẩm. Tài khoản 5113 – Doanh thu cung cấp dịch vụ. 7 Tài khoản 5114 – Doanh thu trợ cấp, trợ giá. Tài khoản 5117 – Doanh thu kinh doanh bất động sản đầu tƣ. Tài khoản 5118 – Doanh thu khác. Kết cấu: TK 511 – Doanh thu bán hàng - Doanh thu bán hàng hóa, sản phẩm, - Thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất bất động sản đầu tƣ và cung cấp dịch vụ - Thuế GTGT phải nộp của doanh của doanh nghiệp trong kỳ kế toán. khẩu phải nộp. nghiệp tính theo phƣơng pháp trực tiếp. - Trị giá các khoản chiết khấu, giảm giá và hàng bán bị trả lại trong kỳ. - Kết chuyển doanh thu thuần vào TK 911 để xác định kết quả. Tài khoản 521 – “Chiết khấu thƣơng mại Kết cấu: TK 521 – Chiết khấu thƣơng mại Cuối kỳ kết chuyển toàn bộ số chiết Chiết khấu thƣơng mại đã phát sinh khấu thƣơng mại sang TK 511, 512 trong kỳ “Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ” để xác định doanh thu thuần. Tài khoản 531 – “Hàng bán bị trả lại Kết cấu: TK 531 – Hàng bán bị trả lại Kết chuyển doanh thu hàng bán bị trả Trị giá của hàng bán bị trả lại, đã trả lại tiền cho ngƣời mua hoặc trừ vào khoản lại sang TK 511 để xác định doanh thu phaỉ thu khách hàng về số sản phẩm, hàng thuần trong kỳ kế toán. hóa đã bán. Tài khoản 532 – “Giảm giá hàng bán”: Tài khoản phản ánh khoản tiền doanh nghiệp (bên bán) giảm trừ cho khách hàng trong trƣờng hợp đặc biệt vì lí do chủ quan 8 Thang Long University Library của doanh nghiệp nhƣ: thành phẩm kém phẩm chất, không đúng qui cách, không đúng thời hạn…đã ghi trong hợp đồng. Kết cấu: TK 532 – Giảm giá hàng bán Kết chuyển toàn bộ số tiền giảm giá Các khoản giảm giá hàng bán cho hàng bán sang TK 511để xác định doanh thu thuần. ngƣời mua trong kỳ đã chấp nhận. Tài khoản 631 – “Giá thành sản xuất”: Tài khoản này chỉ áp dụng đối với doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phƣơng pháp KKĐK, dùng để phản ánh tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, dịch vụ ở các đơn vị sản xuất. Tài khoản 631 phải đƣợc hạch toán chi tiết theo nơi phát sinh chi phí (phân xƣởng, tổ, đội sản xuất…), theo loại nhóm sản phẩm. Kết cấu: TK 631 – Giá thành sản xuất - Giá thành thành phẩm nhập kho - Chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ. - Chi phí sản xuất thực tế phát sinh hoàn thành kết chuyển vào tài khoản 632. - Chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ kết trong kỳ. chuyển vào tài khoản 154. Tài khoản 632 – “Giá vốn hàng bán”: Tài khoản này đƣợc mở chi tiết cho từng hoạt động, từng loại hàng bán và không có số dƣ cuối kỳ. Kết cấu: TK 632 – Giá vốn hàng bán - Trị giá vốn của hàng hóa, thành - Trị giá vốn của hàng hóa, thành phẩm đã bán bị trả lại trong kỳ. phẩm, dịch vụ xuất bán trong kỳ. - Hoàn nhập dự phòng giảm giá hàng - Chi phí thu mua phân bổ cho hàng tồn kho cuối năm. hóa bán ra trong kỳ. - Kết chuyển trị giá vốn của hàng hóa - Trích lập dự phòng giảm giá hàng đã tiêu thụ trong kỳ sang TK 911. tồn kho. 9 1.4.3. Phương pháp hạch toán 1.4.3.1. Kế toán tiêu thụ thành phẩm tại doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên Phƣơng pháp kê khai thƣờng xuyên là phƣơng pháp theo dõi và phản ánh thƣờng xuyên, liên tục tình hình nhập, xuất, tồn của vật tƣ, thành phẩm, hàng hóa. Trong trƣờng hợp áp dụng kê khai thƣờng xuyên, các tài khoản kế toán hàng tồn kho đƣợc dùng để phản ánh số hiện có, tình hình biến động tăng, giảm của vật tƣ, thành phẩm, hàng hóa. Phƣơng pháp kê khai thƣờng xuyên thƣờng áp dụng cho các đơn vị sản xuất (công nghiệp, xây lắp…) và các đơn vị kinh doanh các mặt hàng có giá trị lớn nhƣ máy móc, thiết bị, hàng có kỹ thuật, chất lƣợng cao. Tại đơn vị tính thuế GTGT theo phƣơng pháp khấu trừ Sơ đồ 1.1. Kế toán tiêu thụ thành phẩm theo phƣơng thức bán buôn qua kho TK 632 TT TK 155 Xx xuất kho hàng hóa bán trực tiếp TK 911 k/c giá vốn hàng bán TK 511 TK TK 111, 112, 131 TK 521, 531, 532 k/c doanh thu thuần TK 157 doanh thu bán hàng đƣợc ghi nhận TK 3331 xuất kho ghi nhận GVHB gửi bán thuế GTGT doanh thu CKTM, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại TK 3331 thuế GTGT k/c các khoản giảm trừ doanh thu hàng bán bị trả lại nhập kho 10 Thang Long University Library