Tài liệu Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức hồ chí minh trong dạy học lịch sử việt nam lớp 8, 9

Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN MỸ ĐỨC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM  SƠ YẾU LÝ LỊCH HỌ VÀ TÊN: Dương Thị Giang NGÀY THÁNG NĂM SINH: 10/10/1971 CHỨC VỤ: Tổ phó ĐƠN VỊ: Trường THCS Hùng Tiến TRÌNH ĐỘ CHUYÊN MÔN: Đại học MÔN ĐÀO TẠO: Lịch sử HỆ ĐÀO TẠO: Từ xa BỘ MÔN GIẢNG DẠY: Lịch sử 8, 9 Tác giả: Dương Thị Giang -1- Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” MỤC LỤC Sơ yếu lý lịch:………...……………....………………………………………..1 Mục lục:………………………………………………………………...……...2 A. Phần mở đầu:……………………………………………………………...3 1. Lý do chọn đề tài:………………………………………………………….. 3 2. Mục đích nghiên cứu:……………………………………………………….4 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu:………………………………………...5 4. Nhiệm vụ nghiên cứu:……………………………………………………… 5 5. Các phương pháp nghiên cứu:………………………………………………5 6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu:…………………………………………...5 B. Nội dung nghiên cứu:……………………………………………………...6 Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn:………………………………………….6 Chương II: Thực trạng ban đầu:……………………………………………….9 Chương III: Các giải pháp:…………………………………………………...11 Chương IV: Thực nghiệm:………………………………………….………...13 Chương V: Ứng dụng trong các bài dạy cụ thể:……………………………...14 C. Kết luận:………………………………………………………………….29 1. Bài học kinh nghiệm:………………………………………………............29 2. Đề xuất, khuyến nghị:…………………...………………………………... 30 Đánh giá của Hội đồng khoa học cấp cơ sở và cấp trên…………………..31 Tài liệu tham khảo:………………………………………………………….32 A. PHẦN MỞ ĐẦU Tác giả: Dương Thị Giang -2- Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” 1. Lý do chọn đề tài: Hồ Chí Minh - Người anh hùng giải phóng dân tộc, vị lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt Nam. Suốt cả cuộc đời mình, Người luôn vì dân, vì nước, đấu tranh không mệt mỏi cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Trong kho tàng tri thức quý giá mà Người để lại cho toàn Đảng, toàn dân ta, điều có giá trị lớn nhất chính là tư tưởng đạo đức của Người. Trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Hồ Chí Minh luôn coi trọng vấn đề xây dựng đạo đức cách mạng, coi đạo đức là cái gốc, cái nền tảng của người cách mạng. Hồ Chí Minh không chỉ bàn một cách sâu sắc, cô đọng, thấm thía về vấn đề đạo đức mà chính bản thân Người; trong suốt cuộc đời, Người đã thực hiện một cách mẫu mực những tư tưởng và khát vọng đạo đức do mình đặt ra. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức, những phẩm chất đạo đức được Người nêu ra là phù hợp với từng đối tượng, có khi Người nhấn mạnh phẩm chất này hay phẩm chất khác là nhằm đáp ứng yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng Việt Nam ở từng giai đoạn nhất định. Hiện nay đất nước ta đang đẩy mạnh sự nghiệp Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa và đổi mới đất nước theo hướng tích cực, vừa giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc vừa chủ động hội nhập quốc tế, tiếp thu có chọn lọc nền văn hóa thế giới. Vì vậy việc học tập, rèn luyện tư tưởng, đạo đức, lối sống và làm theo tấm giương đạo đức Hồ Chí Minh là việc làm hết sức cần thiết. Bởi vì tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là nền tảng của xã hội, là động lực vượt qua khó khăn, thử thách để phát triển kinh tế đất nước, hoàn thiện nhân cách của mỗi người. Nhận thức được ý nghĩa và tầm quan trọng ấy, trong những năm qua, Trung ương Đảng đã triển khai, tổ chức và thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” trong toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, trong mọi nghành mọi giới, tạo ra một sự chuyển biến mạnh mẽ, sâu rộng về ý thức tu dưỡng rèn luyện và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong toàn xã hội, đặc biệt trong cán bộ, đảng viên,công chức, viên chức, đoàn viên, thanh niên, học sinh. Tuy nhiên cũng phải thừa nhận rằng do ảnh hưởng từ những mặt trái của nền kinh tế thị trường cũng như xu thế toàn cầu hoá và đặc biệt do không nghiêm túc trong rèn luyện phấn đấu một bộ phận thanh thiếu niên nói chung, đang có những biểu hiện tiêu cực như chạy theo lối sống buông thả, lười học tập và tu dưỡng đạo đức, phai nhạt lý tưởng, thích hưởng thụ, ngại lao động, chuộng những sinh hoạt thiếu lành mạnh, xa vào các tệ nạn xã hội thậm chí là vi phạm pháp luật…đó là một vấn đề luôn đựơc xã hội quan tâm. Hơn thế nữa có một bộ phận người lớn trong đó có cả Đảng viên mới chỉ “học tập” mà chưa “làm theo” tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Vì vậy Đảng ta đã xác định giáo dục và đào tạo có một vị trí rất quan trọng, trong giáo dục phải lấy giáo dục con người làm gốc. Tại trường THCS Hùng Tiến, sau một thời gian triển khai, thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” đến toàn thể cán bộ giáo viên và học sinh trong nhà trường, đã tạo ra ảnh hưởng Tác giả: Dương Thị Giang -3- Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” nhất định đến nhận thức của các em học sinh, các em đã có những chuyển biến về ý thức tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, về việc thực hiện nề nếp đi học, đến truờng. Từ những vấn đề trên cùng với việc thực hiện nghiêm túc tinh thần dạy học theo phương pháp đổi mới đã được tiếp thu, bồi dưỡng qua các đợt tập huấn do Phòng Giáo dục và Đào tạo tổ chức cộng với kinh nghiệm vốn có của mình, năm học này tôi đã chọn đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học lịch sử Việt Nam lớp 8, 9”. 2. Mục đích nghiên cứu. Với đề tài này, trên cơ sở lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vào tiết học Lịch sử Việt Nam theo hướng tích cực nhằm: - Trang bị cho học sinh những hiểu biết cần thiết, cơ bản về đạo đức Hồ Chí Minh, trên cơ sở đó các em có được nhận thức, thái độ và hành vi tích cực theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. - Nâng cao cho học sinh ý thức và ý chí học tập, rèn luyện vì bản thân, gia đình và xã hội, chú trọng tu dưỡng về phẩm chất đạo đức, hành vi ứng xử, tuân thủ nội quy nhà trương và pháp luật của nhà nước, tích cực tham gia các công tác xã hội, các hoạt động tình nguyện vì cộng đồng, giúp cho các em trở thành những người công dân tốt trong xã hội, biết sống theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh và có trách nhiệm với đất nước. - Giáo dục ý thức quan tâm đến cuộc vận động này, làm cho việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trở thành thói quen nhiêm túc và nếp sống của học sinh. - Phát triển kỹ năng thực hành, kỹ năng phát hiện và ứng xử tích cực trong việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu. a. Khách thể nghiên cứu. Giáo viên dạy môn Lịch sử trường trung học cơ sở Hùng Tiến - Mỹ Đức Hà Nội. b. Đối tượng nghiên cứu. Lồng ghép giáo đục tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam đối với học sinh lớp 8, 9 tại trường THCS Hùng Tiến - Mỹ Đức - Hà Nội. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu. - Xây dựng cơ sở lý luận về dạy học lịch sử. - Tìm hiểu thực trạng về dạy học lịch sử ở trường THCS nói chung và trường THCS Hùng Tiến nói riêng. - Giải pháp để lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học lịch sử. - Từ kết quả thực nghiệm để triển khai và đánh giá kết quả rút ra bài học kinh nghiệm bổ ích. 5. Phạm vi nghiên cứu. Nghiên cứu về thực trạng và biện pháp giáo dục học sinh theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử ở trường THCS Hùng Tiến Tác giả: Dương Thị Giang -4- Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” huyện Mỹ Đức - Thành phố Hà Nội, trong năm học 2012 - 2013. 6. Các phương pháp nghiên cứu. - Phương pháp quan sát. - Phương pháp khảo sát thực tế. - Phương pháp thực nghiệm giáo dục. - Phương pháp nghiên cứu: Đọc sách báo, tài liệu... +Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ Tịch (Trần Dân Tiên). +Kể chuyện đạo đức Hồ Chí Minh. +Các chuyên đề về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh (Nxb chính trị quốc gia). +Các tài liệu liên quan đến cuộc đời hoạt động của Bác. +Sách giáo khoa lịch sử 8,9. - Phương pháp trao đổi với học sinh: Điều tra bằng phiếu, bài thu hoạch qua các đợt vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. B. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Tác giả: Dương Thị Giang -5- Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN Trong lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc dã hình thành nên những chuẩn mực đạo đức, các giá trị đạo đức tốt đẹp. Ông cha ta luôn coi trọng việc giữ gìn và phát huy các giá trị chuẩn mực đạo đức tốt đẹp. Đó là tình yêu quê hương đất nước, gắn bó với thiên nhiên, với cộng đồng, đoàn kết, thuỷ chung, dũng cảm, kiên cường, hiếu học, cần cù, sáng tạo… Trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, bảo vệ tổ quốc và xây dựng xã hội mới, Đảng ta và Bác Hồ kính yêu luôn chăm lo, giữ gìn và phát huy truyền thống đạo đức, vì đạo đức cách mạng đã trở thành một bộ phận quan trọng của nền tảng tư tưởng xã hội, là động lực, sức mạnh to lớn để toàn Đảng toàn dân ta vượt qua mọi thách thức, giành độc lập tự do, thống nhất Tổ quốc và xây dựng xã hội mới. Trong sự nghiệp đổi mới đất nước, tư tưởng đạo đức của dân tộc đã được phát triển và bổ sung thêm những giá trị mới, tiến bộ, được xã hội thừa nhận như: Có ý thức làm chủ, ý chí chủ động lập thân lập nghiệp, sự năng động sáng tạo, dám nghĩ dám làm, dám chịu trách nhiệm, quyết tâm vượt khó, quyết chí làm giàu chính đáng, đoàn kết giúp nhau cùng phát triển, xây dựng đời sống văn hoá, nâng cao ý thức về nghĩa vụ quân đội… Hiện nay đất nước ta đang đẩy mạnh sự nghiệp Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa, đất nước đang tiến nhanh, tiến mạnh trên con đường quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội, từng bước hội nhập quốc tế để đưa nước ta trở thành nước công nghiệp, sánh vai cùng với các cường quốc năm châu, thực hiện mục tiêu của Đảng là “Xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa”. Vì vậy trong các nhà trường đều nhằm tới mục tiêu đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có năng lực có trí thức, được giáo dục theo quan điểm chủ nghĩa Mác-Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, trong đó giáo dục đạo đức luôn được coi trọng. Trong những năm qua, toàn Đảng, toàn quân, toàn dân đã và đang thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, trên khắp cả nước, các nhà trường đã và đang phát động tổ chức thực hiện cuộc vận động này. Để góp phần tiếp tục đẩy mạnh cuộc vân động này tại trường THCS Hùng Tiến thì việc lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là rất cần thiết. Nhà truờng chính là một môi trường tốt để truyền bá tư tưởng giáo dục thế hệ trẻ và tư tưởng Hồ Chí Minh, tư tưởng Hồ chí Minh cần được tích hợp trong các môn học sẽ đem đến cho học sinh một niềm tin, nhận thức đúng đắn, tránh những tư tưởng sai lệch do những thông tin ngoài luồng, do tác động của xã hội. Vậy tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh có nguồn gốc từ đâu, được biểu hiện như thế nào, giáo dục dựa trên những nguyên tắc nào? I. Nguồn gốc tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. 1.Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh bắt nguồn từ những truyền thống đạo đức của dân tộc Việt Nam: Truyền thống yêu nước nồng nàn, dũng cảm chiến đấu, truyền thống đoàn kết, tương trợ, truyền thống hiếu học, truyền thống hiếu khách, truyền Tác giả: Dương Thị Giang -6- Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” thống tình nghĩa, truyền thống thuỷ chung, truyền thống cần cù, sáng tạo trong lao động... 2.Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là sự kế thừa và phát triển những tư tưởng đạo đức tốt đẹp truyền thống của nhân loại, cả phương Đông và phương Tây: - Tính cộng đồng, Đoàn kết, Tự do, Bình đẳng, Bác ái, Thương người... - Quan điểm Nho giáo “nhân tri sơ tính bản thiện”, “tính tương cận, tập tương viễn”, -> Nhận thức của Hồ Chí Minh: “Hiền, dữ phải đâu là tính sẵn, phần nhiều do giáo dục mà nên”. - Chủ nghĩa Tam Dân của Tôn Trung Sơn: “Dân tộc, dân quyền, dân sinh”. -> Quan điểm của Hồ Chí Minh “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”. II. Tư tưởng Hồ Chí Minh về những phẩm chất đạo đức cơ bản của người cách mạng. 1. Trung với nước, hiếu với dân. - Trung thành với sự nghiệp dựng nước và giữ nước; - Trung thành với quyền lợi và lợi ích của nhân dân; - Trung thành với dân tộc, tự do của Tổ quốc, hạnh phúc của nhân dân; - “Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”. 2. Yêu thương con người, sống có nghĩa tình. - "Làm cho nước được độc lập, dân được tự do, mọi người ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành" - Thể hiện trong các mối quan hệ. - Thể hiện đối với những người biết hối cải. 3. Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. - Cần: là lao động cần cù, siêng năng; “lao động là nghĩa vụ thiêng liêng”. - Kiệm: là tiết kiệm sức lao động, thì giờ, tiền của của dân, nước, của bản thân; phải tiết kiệm từ cái to đến cái nhỏ... - Liêm: là “luôn luôn tôn trọng giữ gìn của công và của dân” - Chính: “nghĩa là không tà, thẳng thắn, đúng đắn”. - Cần, kiệm, liêm, chính, có quan hệ mật thiết với nhau. Cần, kiệm, liêm, chính là bốn đức của con người: "Thiếu một đức, thì không thành người". - Chí công vô tư: là hết lòng, hết sức vì công việc, không ham địa vị, công danh, “khi làm bất cứ việc gì cũng đừng nghĩ đến mình trước, khi hưởng thụ thì mình nên đi sau”. 4. Tinh thần quốc tế trong sáng. - Sự đoàn kết quốc tế vô sản, “Bốn phương vô sản đều là anh em”. - Đoàn kết với các dân tộc bị áp bức, với nhân dân lao động các nước. - Đoàn kết với nhân loại tiến bộ. III. Môn Lịch sử với việc giáo dục tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh cho học sinh lớp 8, 9. 1.Vai trò của trường học trong việc tuyên truyền Tư tưởng, đạo đức Hồ Tác giả: Dương Thị Giang -7- Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” Chí Minh. - Nhà trường đều nhằm tới mục tiêu đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có năng lực, có tri thức, được giáo dục theo quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. - Trong nhà trường, sách giáo khoa, báo chí là loại hình thông tin có ưu thế nhất. - Tư tưởng Hồ Chí Minh cần được tích hợp trong môn học, sẽ đem đến cho học sinh một niềm tin, sự nhận thức đúng đắn, tránh được những biểu hiện sai lệch do những thông tin ngoài luồng do tác động của xã hội. - Sách giáo khoa Lịch sử lớp 8, 9 đặc biệt là lớp 9 có những bài, những nội dung lịch sử gắn liền với quá trình hoạt động của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh. 2.Những lưu ý khi thực hiện việc lồng ghép giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh trong học tập lịch sử. - Cần xác định rõ rằng, đây là dạy học bộ môn lịch sử, không phải dạy về tiểu sử Hồ Chí Minh. - Dựa theo “chuẩn kiến thức, kĩ năng” và hướng thái độ của môn học Lịch sử ở trường phổ thông mà Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. - Nắm vững những nguyên tắc phương pháp luận về sư phạm: khai thác sự kiện, kết luận sự kiện, vận dụng sáng tạo. - Bồi dưỡng kỹ năng, phát huy tính tích cực của học sinh. - Tuân thủ những nguyên lý giáo dục nói chung: học đi đôi với hành, tự nguyện tự giác, nói đi đôi với làm, nêu gương sáng, tạo môi trường giáo dục lành mạnh, nhà trường gắn liền với xã hội. - Phải tạo điều kiện cần thiết về thiết bị, đổi mới phương pháp dạy học... 3. Những nguyên tắc cần đảm bảo khi thực hiện việc lồng ghép giáo dục tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh trong học tập lịch sử. - Nội dung giáo dục về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh phải trở thành nội dung bắt buộc trong chương trình học của môn Lịch sử. - Mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục phải phù hợp với mục tiêu của cấp học. - Phù hợp tâm lý lửa tuổi học sinh, triển khai theo hướng tích hợp vào hoạt động chính khoá và ngoại khoá, đảm bảo tự nhiên, nhẹ nhàng, không gượng ép. - Không tách riêng nội dung giáo dục tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh. - Giáo dục đạo đức cho học sinh phải lấy việc phát huy ưu điểm là chính, trên cơ sở đó mà khắc phục khuyết điểm. - Phải tôn trọng nhân cách học sinh, đồng thời đề ra yêu cầu ngày càng cao đối với học sinh. - Giáo dục đạo đức phải phối hợp với đặc điểm lứa tuổi học sinh THCS và đặc điểm hoàn cảnh cá nhân học sinh. - Trong công tác giáo dục đạo đức, người thầy cần phải có nhân cách mẫu mực và phải đảm bảo sự thống nhất giữa các các ảnh hưởng giáo dục đối với học sinh. Tác giả: Dương Thị Giang -8- Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG BAN ĐẦU I. Thực trạng chung: Qua nắm bắt tình hình và trao đổi với đồng nghiệp về việc giảng dạy các tiết lịch sử Việt Nam có liên quan đến Hồ Chí Minh ở các trường THCS nói chung, bản thân tôi nhận thấy: 1. Về phía giáo viên: - Khi giảng dạy một tiết lịch sử Việt Nam có liên quan đến Hồ Chí Minh rất đơn giản, chỉ cần kể cho các em một số mẩu chuyện là được nhưng thông qua câu chuyện thì giáo viên chưa giáo dục cho các em về các tư tưởng đạo đức của Người để các em thấm nhuần và học tập theo. - Bên cạnh đó một số giáo viên chưa thật sự chú trọng và còn tẻ nhạt với việc tích hợp giáo dục đạo đức tư tưởng Hồ Chí Minh trong tiết học Lịch sử. - Cuộc đời hoạt động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh gắn liền với chiều dài của lịch sử dân tộc. Người đã dâng hiến cả cuộc đời cho sự nghiệp cách mạng. Những tư tưởng của Người là tấm gương sáng để mọi người Việt Nam học tập và noi theo, tư tưởng của Người còn định hướng cho mọi hoạt động của Đảng và nhà nước ta trong công cuộc đổi mới hiện nay. Vì vậy để giáo dục thế hệ trẻ, có lối sống lành mạnh, tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội sâu sắc thì việc lồng ghép giáo dục đạo đức tư tưởng của Bác trong dạy lịch sử gióp phần hình thành nhân cách, lối sống của học sinh là rất cần thiết. 2. Về phía học sinh: - Qua học tập các môn khoa học xã hội, qua bộ môn Lịch sử, qua sinh hoạt đoàn đội, qua việc tiếp nhận những thông tin đại chúng, ở mức độ nhất định các em cũng đã hiểu được cuộc đời hoạt động, tư tưởng Hồ Chí Minh, nhận thức được vai trò, công lao to lớn của Bác đối với dân tộc và nhân loại. - Tuy nhiên hiểu biết của các em về Bác Hồ còn đơn giản, chưa sâu sắc, nặng về cảm tính, thậm chí một bộ phận học sinh hoặc còn thờ ơ hoặc còn chưa biết đến các tư tưởng đạo đức của Người. Sự tiếp thu, lĩnh hội kiến thức của các em còn mang tính đối phó, nên tác động về tư tưởng Hồ Chí Minh đến suy nghĩ hành động của các em chưa mạnh mẽ, chưa có hiệu quả. II. Thực trạng về dạy học lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong môn Lịch sử Việt Nam khối lớp 8,9 ở trường THCS Hùng Tiến trong một số năm qua: - Với địa bàn tương đối khó khăn, nhận thức của người dân còn thấp, hiểu biết chưa cao, học sinh còn chưa ham muốn học tập bộ môn này. Chính vì vậy, việc lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vẫn gặp khó khăn, hiệu quả chưa cao. - Hầu như các em chưa có thói quen tìm hiểu, sưu tầm mà chỉ thụ động ghi chép những gì mà giáo viên nói. Hơn nữa chương trình lịch sử quá rộng, tư tưởng đạo đức của Người thì nhiều mà giáo viên chưa rút gọn được những gì cần truyền đạt, những gì chỉ giới thiệu qua và vấn đề nào cần nhấn mạnh, giáo dục cho các em. Cụ thể qua điều tra thực tế học sinh các lớp 8,9 các năm trước tôi thấy ý thức học tập bộ môn lịch sử chưa cao và kết quả cụ thể qua khảo sát Tác giả: Dương Thị Giang -9- Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” chất lượng đầu năm về kiến thức lịch sử kết hợp lồng ghép hiểu biết tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh như sau: Kết quả Khối Sỹ số Giỏi Khá Trung bình Yếu SL Tỷ lệ SL Tỷ lệ SL Tỷ lệ SL Tỷ lệ 8 Đầu năm 83 12 14,5% 15 18% 38 45,8 % 18 21,7% 9 Đầu năm 85 13 15,3% 14 16,5% 40 47% 18 21,2% Qua số liệu trên tôi nhận thấy rằng, tỉ lệ học sinh yếu vẫn còn nhiều, sự hiểu biết về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh còn hạn chế. * Nguyên nhân: - Các bài dạy Lịch sử trên lớp còn khô khan, nặng về ghi nhớ sự kiện; ngày tháng, nội dung quá nặng đặc biệt đối với Lịch sử lớp 8, 9. - Giáo viên trực tiếp giảng dạy chưa thực sự coi trọng việc lồng ghép giáo dục tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh, làm một cách chiếu lệ, chống đối, được chăng hay chớ. - Môn Lịch sử luôn bị coi là môn phụ, chưa thực sự được coi trọng trong tư tưởng của phụ huynh và học sinh. - Trong gia đình người lớn chưa là tấm gương tốt, có các hành vi xấu như nói tục, chửi thề, tham lam, rượu chè bê tha, đánh đập vợ con, đã ảnh hưởng đến các em. - Những tệ nạn và môi trường thiếu lành mạnh trong xã hội như phim ảnh bạo lực gây ảnh hưởng xấu đến học sinh. CHƯƠNG III: CÁC GIẢI PHÁP Qua tìm hiểu thực trạng dạy học lịch sử Việt Nam lớp 8, 9 ở trường THCS nói chung và trường THCS Hùng Tiến nói riêng, bản thân đã thực hiện các giải pháp để lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vào trong dạy học lịch sử Việt Nam lớp 8, 9 như sau: 1. Sự chuẩn bị của giáo viên: Đối với công việc dạy học nói chung, dạy học lịch sử nói riêng, việc chuẩn bị của giáo viên là vô cùng cần thiết. Đối với những bài dạy liên quan đến việc lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh thì giáo viên phải xác định nội dung cần lồng ghép, thời điểm lồng ghép, cách lồng ghép như thế nào cho phù hợp với bài dạy… dùng hình ảnh tư liệu, nội dung tài liệu liên Tác giả: Dương Thị Giang - 10 - Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” quan đến chủ tịch Hồ Chí Minh. Bởi vì tư tưởng đạo đức của Bác là rộng, trên nhiều lĩnh vực… Cần phải chọn lọc, linh hoạt vận dụng một tư tưởng nào đó để lồng ghép vào bài dạy. Khi áp dụng phải chú ý đến thời gian phân bố trong tiết học. Không được “tham” kiến thức, sa đà, tránh biến giờ dạy lịch sử thành tiết kể chuyện đạo đức Hồ Chí Minh. Nghiên cứu kỹ nội dung sách giáo khoa, bài dạy để hiểu được ý đồ của tác giả, kiến thức trọng tâm mà học sinh cần nắm bắt và phương pháp rèn luyện phù hợp. Thường xuyên trao đổi cùng đồng nghiệp để cùng tháo gỡ những vướng mắc, quá trình giảng dạy và rút kinh nghiệm cho các giờ dạy sau. Quan tâm giúp đỡ học sinh học ở nhà cũng như ở trường. Phân loại học sinh để có phương pháp rèn luyện cho phù hợp. Giáo viên sử dụng những đồ dùng dạy học cần thiết có chất lượng và rèn luyện cho mình cách sử dụng đồ dùng dạy học đạt hiệu quả. Đối với việc lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học lịch sử có thể thông qua nhiều hình thức. Trong một bài dạy có thể dùng hình ảnh tư liệu, phim tư liệu, kể chuyện đạo đức Hồ Chí Minh, trích dẫn những câu nói của Bác hoặc trích dẫn những danh nhân, tư liệu văn học về Bác để giáo dục tư tưởng của Bác đối với học sinh. 2. Đối với học sinh: Trong tình trạng thực tế học sinh đang chán và không có hứng thú với môn Lịch sử nên phải làm thế nào phát huy tính tích cực, năng động và sáng tạo, tạo cho học sinh niềm say mê và hứng thú học bộ môn Lịch sử. Lôi cuốn học sinh tham gia và hoạt động một cách tích cực và có hiệu quả thông qua các câu chuyện kể hoặc hình ảnh sinh động về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đối với học sinh khá giỏi: Bồi dưỡng các bài tập nâng cao, rèn luyện các kĩ năng: phân tích, đánh giá, nhận xét, tổng hợp các sự kiện Lịch sử trong đó có tích hợp về giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. Sưu tầm và làm tốt các đề thi học sinh giỏi môn Lịch sử. Đối với học sinh yếu, kém: Kiểm tra thường xuyên việc học trên lớp cũng như ở nhà. Thông báo hai chiều giữa giáo viên và phụ huynh về tình hình học tập để cùng đôn đốc kiểm tra. Khuyến khích, động viên và quan tâm đến hoàn cảnh và điều kiện học sinh ở nhà để có biện pháp tích cực trong việc rèn luyện ý thức học tập và giúp các em hiểu được ý nghĩa và tầm quan trọng của bộ môn Lịch sử. 3. Các giải pháp chủ yếu: Dù chọn phương pháp nào đi nữa thì quan trọng là giáo viên cần phải kiên nhẫn, nhất quán, gương mẫu và trên hết là phải luôn sáng tạo khi giảng dạy. Sự sáng tạo, yêu nghề của giáo viên sẽ giúp học sinh giữ mãi được sự thích thú và nhiệt tình đối với môn học Lịch sử đang được coi là nhàm chán. 3.1. Tích cực dự giờ: Thường xuyên dự giờ định kì hoặc đột xuất sẽ giúp giáo viên chủ động, Tác giả: Dương Thị Giang - 11 - Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” tích cực hơn trong bài giảng của mình. Khi đồng nghiệp đến dự giờ, giáo viên sẽ chuẩn bị bài kỹ hơn, sẵn sàng trao đổi về bài dạy trước khi lên lớp. Đây là việc làm hết sức thiết thực và cần thiết. Những lớp học có giáo viên đến dự giờ cũng sẽ sôi nổi, ý thức học tập của học sinh được nâng cao. Đây là điều kiện thuận lợi để phát huy được sự sáng tạo trong quá trình giảng dạy và cũng là một biện pháp quan trọng giúp giáo viên luôn chuẩn bị đầy đủ kiến thức và hồ sơ, sổ sách trước khi đến lớp, tránh được tình trạng dạy chay, thiếu sự chuẩn bị. 3.2. Sử dụng giáo án điện tử: Đối với các môn học khác việc sử dụng giáo án điện tử không phải bài nào cũng áp dụng được, nhưng riêng đặc thù môn Lịch sử việc sử dụng kênh hình là vô cùng quan trọng trong khi thiết bị dạy học còn chưa đồng bộ thì giáo án điện tử là phương tiện hỗ trợ cho giáo viên, giúp bài giảng sinh động hơn, học sinh hứng thú học tập và dễ dàng tiếp thu bài. Bên cạnh đó, giáo viên phải thật sự có ý thức học hỏi, khai thác và sử dụng có chọn lọc những tư liệu quý trên internet. Đừng quá tham lam tư liệu, có bao nhiêu cũng đưa vào bài giảng, làm cho bài giảng dễ bị loãng. 3.3. Sử dụng lược đồ, tư liệu, tranh ảnh: Việc sử dụng lược đồ, tư liệu, tranh ảnh trong đó có tư liệu và tranh ảnh về Chủ tịch Hồ Chí Minh là một kênh rất quan trọng giúp học sinh hứng thú, dễ học, dễ nhớ và có thể tái hiện các sự kiện lịch sử một cách chân thực nhất. CHƯƠNG IV: THỰC NGHIỆM 1. Mục đích thực nghiệm: Nhằm thông qua các tiết dạy Lịch sử, giáo dục cho học sinh làm theo tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh, để từ đó các em thấy rằng việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là rất cần thiết và có ý nghĩa lớn lao. 2. Tổ chức thực nghiệm: Tôi đã tiến hành lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh ở các khối lớp 8,9 tại trường trung học cơ sở Hùng Tiến - huyện Mỹ Đức Thành phố Hà Nội trong giảng dạy phần Lịch sử Việt Nam (đặc biệt là khi giảng dạy các bài học có liên quan đến Chủ tịch Hồ Chí Minh). 3. Kết quả đạt được: Để nắm bắt được hiệu quả của các bước lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh nêu trên tôi đã tiến hành thử nghiệm đối với kết quả kiểm tra 15 phút và kết quả kiểm tra học kì II năm học 2012-2013, sau đó so sánh kết quả này với kết quả đầu năm như sau: Khối Sỹ Kết quả số Giỏi Khá Trung bình Yếu Tác giả: Dương Thị Giang - 12 - Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” 8 9 SL Tỷ lệ SL Tỷ lệ SL Tỷ lệ SL Tỷ lệ Đầu năm 73 12 14,5% 15 18% 38 45,8% 18 21,7% Cuối năm 73 18 21,7% 23 27,7 % 30 36,1% 12 14,5% So sánh Tăng 7,2% Tăng 9,7% Đầu năm 85 13 15,3% 14 Cuối năm 85 19 22,4% 20 So sánh Tăng 7,1% 16,5 % 23,5 % Tăng 7% Giảm 9,7% Giảm 7,2% 40 47% 18 21,2% 32 37,6% 14 16,5% Giảm 9,4% Giảm 4,7% Với những biện pháp mà tôi vận dụng trong bài dạy của mình, đa số học sinh hiểu và nắm được bài. Các em biết vận dụng những điều đã học vào thực tế cuộc sống, đặc biệt biến thành kĩ năng sống của mình. Gương người tốt, việc tốt trong trường nhiều hơn như: nhặt được của rơi trả lại người mất, các em biết quan tâm, chia sẻ, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ, có ý thức hơn trong việc bảo vệ và sử dụng của công… Học sinh đã có hứng thú hơn khi học môn Lịch sử, giờ học đã sôi nổi và đa dạng hơn. Đặc biệt các em đã có nhiều thay đổi tiến bộ rõ rệt trong các mối quan hệ, cách ứng xử với bạn bè, Thầy, Cô và mọi người xung quanh. Qua kết quả đạt được đó cho thấy rằng các em đã bắt đầu quan tâm đến bộ môn lịch sử, bước đầu có những nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của lịch sử và thấm nhuần các tư tưởng đạo đức của Hồ Chí Minh. CHƯƠNG V: ỨNG DỤNG TRONG CÁC BÀI DẠY CỤ THỂ. Đối với việc lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học lịch sử có thể thông qua nhiều hình thức. Trong một bài dạy có thể Tác giả: Dương Thị Giang - 13 - Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” dùng hình ảnh tư liệu, phim tư liệu, kể chuyện đạo đức Hồ Chí Minh, trích dẫn những câu nói của Bác hoặc trích dẫn những tư liệu văn học về Bác để giáo dục tư tưởng của Bác đối với học sinh. Những hình ảnh trực quan sinh động ấy trong các tiết học đã làm lay động lòng người, khắc sâu trong tâm khảm các em học sinh. Tôi nghĩ rằng Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tấm gương tuyên truyền, giáo dục đạo đức có hiệu quả nhất mà Đảng ta đã vận dụng qua các thời kỳ cách mạng. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, chúng ta cần quán triệt hơn nữa tư tưởng, tấm gương của Người trong công tác tuyên truyền, giáo dục quần chúng. 1.Giáo dục cho học sinh tinh thần yêu nước, tự học, quyết tâm ra đi tìm đường cứu nước cho dân tộc, suốt cuộc đời hoạt động của Bác là giải phóng giai cấp, giải phóng loài người xây dựng một xã hội tốt đẹp không còn người bóc lột người. Khi dạy bài 30 chương trình lịch sử lớp 8: “Phong trào chống Pháp từ đầu thế kỉ XX đến năm 1918”. Khi dạy xong các phong trào yêu nước ở đầu thế kỉ XX: Phong trào Đông Du, Đông kinh nghĩa thục, Duy tân, phong trào chống thuế ở Trung kì… Giáo viên kết luận: sau khi phong trào Cần Vương tan rã, vào những năm đầu thế kỉ XX, ở Việt Nam xuất hiện xu hướng mới trong cuộc vận động giải phóng dân tộc. Nhưng tất cả các phong trào này đều bị thất bại. Cách mạng Việt Nam bị khủng hoảng nghiêm trọng về đường lối cứu nước và giai cấp lãnh đạo. Trong hoàn cảnh đó Nguyễn Tất Thành đã quyết tâm ra đi tìm con đường cứu nước mới. Người rất khâm phục tinh thần yêu nước của các cụ Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh,… nhưng Người không tán thành đường lối cứu nước của các cụ. Người cho rằng cụ Phan Bội Châu dựa vào Nhật để đánh Pháp không khác gì đưa hùm cửa trước rước beo vào cửa sau, còn đường lối của cụ Phan Châu Trinh khác nào xin giặc rủ lòng thương, cụ Hoàng Hoa Thám thì còn nặng cốt cách phong kiến. Để giáo dục cho học sinh tinh thần yêu nước, ý chí quyết tâm tìm con đường cứu nước cho dân tộc. Giáo viên kể chuyện “Hai bàn tay”: Khi vào Sài gòn Nguyễn Tất Thành gặp lại anh Tư Lê người quen cũ lúc còn ở Phan Thiết. Người tâm sự với Tư Lê: Tôi muốn ra các nước phương Tây xem họ làm như thế nào sau đó trở về giúp đồng bào chúng ta. Nhưng chúng ta lấy tiền đâu để đi - Tư Lê nói lại. Nguyễn Tất Thành giơ hai bàn tay nói: Đây, tiền đây, chúng ta làm bất cứ việc gì để sống và để đi. Tư Lê không giữ lời hứa, Bác một mình làm phụ bếp trên tàu Đô Đốc La-tu-sơ-tơ-rê-vin ra nước ngoài tìm đường cứu nước. Sau đó giáo viên cho học sinh quan sát hình ảnh tàu Đô Đốc La-tu-sơtơ-rê-vin và Lược đồ “Hành trình đi tìm đường cứu nước của Nguyễn Ái Quốc”. Tác giả: Dương Thị Giang - 14 - Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” Thông qua việc lồng ghép giáo dục tư tưởng cứu nước, học sinh càng thấm thía công lao của Bác đã vượt qua bao khó khăn, gian khổ để tìm ra con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc, để chúng ta có được cuộc sống như ngày hôm nay. Ý chí quyết tâm đi tìm con đường cứu nước mới của Bác, giáo viên cũng có thể liên hệ, so sánh khi dạy bài 28 - chương trình lịch sử lớp 8: “Trào lưu cải cách duy tân ở Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX”. Khi dạy bài 16 chương trình lịch sử lớp 9: “Hoạt động của Nguyễn Ái Quốc ở nước ngoài trong những năm 1919 - 1925). Mục I. Thời gian Nguyễn Ái Quốc ở Pháp (1917-1923): Khi giảng đến sự kiện tháng 7/1920 Nguyễn Ái Quốc đọc “Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa” của Lê-nin, giáo viên có thể sử dụng trích đoạn thơ của Chế Lan Viên trong bài “Người đi tìm hình của nước” để minh hoạ một cách sinh động tâm trạng, nỗi niềm xúc động của Bác khi người tìm thấy con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc: “…Luận cương đến Bác Hồ. Và Người đã khóc Lệ Bác Hồ rơi trên chữ Lênin Bốn bức tường im nghe Bác lật từng trang sách gấp Tưởng bên ngoài, đất nước đợi mong tin Bác reo lên một mình như nói cùng dân tộc "Cơm áo là đây! Hạnh phúc đây rồi!" Hình của Đảng lồng trong hình của Nước Phút khóc đầu tiên là phút Bác Hồ cười…” Ngồi một mình trong phòng Người sung sướng muốn phát khóc lên Người nói một mình như đang nói với toàn thể dân tộc “Hỡi đồng bào bị đọa đày đau khổ đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng cho chúng ta. Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác là con đường cách mạng vô sản...”. Khi dạy về những hoạt động của Nguyễn Ái Quốc tại Pháp, giáo viên Tác giả: Dương Thị Giang - 15 - Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” cho học sinh quan sát hình ảnh của Người trong Đại hội của Đảng Xã hội Pháp họp ở Tua tháng 12/1920. Nguyễn Ái Quốc phát biểu tại Đại Hội Đại Biểu toàn quốc lần thứ 18 của Đảng Xã hội Pháp (12/1920). Tiếp đó cho học sinh thảo luận câu hỏi: “Sự kiện lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc bỏ phiếu tán thành gia nhập Quốc tế Cộng sản và tham gia sáng lập Đảng Cộng sản Pháp có ý nghĩa gì”? Sau khi học sinh trao đổi giáo viên chốt lại: sự kiện trên đánh dấu bước ngoặt trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Nguyễn Ái Quốc, từ một người yêu nước chân chính trở thành một người Cộng sản, từ chủ nghĩa yêu nước đến với chủ nghĩa Mác – Lênin và đi theo con đường cách mạng vô sản, tìm ra con đường cứu nước đúng đắn để giải phóng cho dân tộc ta khỏi ách áp bức, bóc lột của thực dân, phong kiến. Khi dạy phần này giáo viên cũng có thể sử dụng hình ảnh bức tranh biếm họa của Nguyễn Ái Quốc đăng trên báo “Người cùng khổ” để giáo dục cho học sinh thấy được dù ở đâu Bác cũng đau nỗi đau của dân tộc và tìm mọi cách để tố cáo kẻ thù, tranh thủ sự đồng tình ủng hộ của nhân dân tiến bộ Pháp cho cuộc đấu tranh của dân tộc. Tranh biếm họa của Nguyễn Ái Quốc cho tờ LeParia, đời sống người dân dưới ách thống trị của thực dân Pháp - Khi dạy bài 24 chương trình lịch sử lớp 9: “Cuộc đấu tranh bảo vệ và Tác giả: Dương Thị Giang - 16 - Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” xây dựng chính quyền dân chủ nhân dân (1945-1946)” phần III.1. Diệt giặc đói, giặc dốt và giải quyết khó khan về tài chính. Khi nói về những biện pháp diệt giặc dốt của Bác, giáo viên có thể sử dụng tư liệu về tấm gương tự học của Người: Câu chuyện kể: Ngày 5/6/1911, chàng thanh niên Nguyễn Tất Thành lên tàu Đô đốc Latouche Treville sang Pháp. Tại đây, người xin làm phụ bếp và phải thức dậy từ 4 giờ sáng, làm quần quật đến tận 9 giờ đêm, sau đó anh Ba (tên mới của Người) còn dành 2 giờ học tiếng Pháp, trong khi những người khác lăn ra ngủ. Mục tiêu của Người đặt ra là, dù bận rộn hay mệt mỏi, mỗi ngày phải học thuộc 10 từ tiếng Pháp. Ngoài các ngoại ngữ phổ biến như tiếng Anh, Pháp, Trung, Ý, Đức, Nga, Hồ chủ tịch còn có thể sử dụng thông thạo khá nhiều ngoại ngữ khác. Không những thế Người còn sử dụng thông thạo nhiều ngoại ngữ thuộc ngôn ngữ hiếm như tiếng Thái Lan, tiếng Tây Ban Nha, Tiếng Ả Rập, tiếng của một số đồng bào thiểu số Việt Nam… Người có thể nói chuyện với Xtalin bằng tiếng Nga, thảo luận với Mao Trạch Đông bằng tiếng Trung, trao đổi ý kiến với các nhà lãnh đạo Đảng cộng sản Pháp bằng tiếp Pháp, trả lời các nhà báo bằng tiếng Anh ... Có người hỏi Bác: “Bác sử dụng thông thạo nhiều ngoại ngữ, có kiến thức sâu rộng về văn hoá, chính trị, quân sự thế, Bác học ở đâu?”. Bác cười và trả lời: “Trường học của Bác là Trường Đại học cuộc đời”. Có một câu chuyện thú vị về viên phi công người Mĩ. Khoảng tháng 10 năm 1944, có một Trung uý phi công Mỹ tên là William Shaw trong khi làm nhiệm vụ lái máy bay trên vùng trời biên giới Việt Nam - Trung Quốc đã bị quân Nhật bắn rơi xuống xã Đề Thám (huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng) - Đó là vùng chiến khu của Mặt trận Việt Minh. Sau này, Thượng tướng Phùng Thế Tài - người đầu tiên bảo vệ Bác từ khi Người về nước - đã kể lại tâm trạng sau khi gặp Bác của người phi công Mỹ ngày đó trong một hồi ký của mình: "Sau gần một tháng trời có miệng như câm, có tai như điếc, được gặp Bác, được nghe tiếng nói của quê hương xứ sở, viên phi công Mỹ bàng hoàng sung sướng đến phát khóc. Anh ta hoàn toàn bất ngờ không hiểu tại sao giữa núi rừng của nước Việt Nam xa xôi này có cụ già trông rất giản dị lại nói tiếng Anh giỏi đến thế. Ngạc nhiên hơn, anh còn biết cụ già này đã từng đặt chân đến nước Mỹ ngay từ khi anh ta còn chưa sinh ra trên đời”. Từ đó, giáo viên liên hệ: ngày nay học sinh có rất nhiều điều kiện để tự học tốt hơn, đặc biệt là học ngoại ngữ, nhưng do thiếu ý chí, thiếu quyết tâm và thiếu phương pháp tự học nên kết quả chưa cao. Học tập tấm gương đạo đức của Bác, một trong những điều cần thiết đối với thanh niên, học sinh, sinh viên là cần tự học tốt, không ngừng nâng cao trình độ cho mình để có điều kiện phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân được tốt hơn và bản thân ngày càng thành đạt. 2. Giáo dục tư tưởng tinh thần đoàn kết quốc tế, “Bốn phương vô sản đều là anh em” của Bác. Để giáo dục tư tưởng tinh thần đoàn kết quốc tế, “Bốn phương vô sản đều là anh em” của Bác, giáo viên có thể sử dụng các tài liệu sau: Tác giả: Dương Thị Giang - 17 - Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” - Khi dạy bài 30 chương trình lịch sử lớp 8: “Phong trào chống Pháp từ đầu thế kỉ XX đến năm 1918”. Sau khi dùng lược đồ giới thiệu hành trình cứu nước của Bác từ năm 1911-1917: Bác đi khắp thế giới, Bác từng đi thăm khu phố Hac-lem nơi ở của người da đen ở Mĩ. Người hiểu rõ được bản chất tàn bạo của chủ nghĩa thực dân: “Nhân dân lao động ở đâu cũng là bạn, chủ nghĩa đế quốc ở đâu cũng là thù”. Vì vậy muốn đánh đổ đế quốc thực dân thì vô sản quốc tế phải đoàn kết lại. - Khi dạy bài 16 lịch sử lớp 9: “Hoạt động của Nguyễn Ái Quốc ở nước ngoài trong những năm 1919-1925”. Giáo viên có thể sử dụng một số tư liệu: Sau khi sang Pháp Người nhận xét: “Người Pháp ở Pháp tốt hơn người Pháp ở Đông Dương, ở đâu cũng có hai loại người: người bóc lột và người bị bóc lột, người Pháp tiến bộ là bạn chúng ta. Phải tranh thủ sự giúp đỡ của họ...” Câu chuyện về sự giúp đỡ của gia đình Luật sư Lôdơbi khi Bác ở Hồng Công: Cách đây 82 năm, Bác Hồ đang hoạt động tại Hồng Công với tên gọi Tống Văn Sơ, thì bị cảnh sát Hồng Công bí mật bắt giữ vào ngày 6/6/1931 tại số nhà 186, phố Tam Lung (Cửu Long, Hồng Công). Với sự giúp đỡ tận tình của gia đình Luật sư Lôdơbi và dư luận tiến bộ, qua 9 phiên tòa xét xử, Tòa án Hồng Công buộc phải trả tự do cho Người sau 20 tháng bị tù đày (từ tháng 6/1931 đến tháng 1/1933). Với sự sắp xếp của Luật sư, buổi chiều ngày 22/1/1933, Nguyễn Ái Quốc cải trang thành một thân sĩ người Hoa giàu có, bí mật cùng ông Loong Ting Chang, thư ký riêng của Luật sư Lôdơbi, rời khỏi Hồng Công lên chiếc tàu ANHUI đi Hạ Môn. Luật sư Lôdơbi là vị ân nhân không chỉ của Chủ tịch Hồ Chí Minh mà của cả dân tộc Việt Nam. Chủ tịch Hồ Chí Minh đón gia đình luật sư Lôdơbi từ sân bay Gia Lâm về nhà khách chính phủ, 58 phố Nguyễn Du, Hà Nội, ngày 26/1/1960. - Khi dạy bài 33: “Việt Nam trên đường đổi mới đi lên chủ nghĩa xã hội” phần I. Đường lối đổi mới của Đảng giáo viên cũng có thể lồng ghép tư Tác giả: Dương Thị Giang - 18 - Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” tưởng đoàn kết quốc tế “Bốn phương vô sản đều là anh em”. Từ đó hình thành cho học sinh cách nhìn nhận “bạn”, “thù” một cách rõ ràng, rành mạch. Chúng ta căm thù chủ nghĩa đế quốc, thực dân kẻ đã xâm lược đất nước ta, gây bao nỗi đau khổ cho dân tộc ta. Còn nhân dân tiến bộ các nước là anh em, như nhân dân Pháp, nhân dân Mĩ trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mĩ họ đã tích cực ủng hộ cuộc kháng chiến của ta. Như anh Hăng-ri-mác-tanh không chịu sang Đông Dương giết hại nhân dân Đông Dương, chị Ray-môngđiêng nằm trên đường ray để cản đoàn tàu chở vũ khí sang Đông Dương của Pháp. Anh Mo-ri-xơn tự thiêu trước nhà quốc hội Mĩ để phản đối cuộc chiến tranh của đế quốc Mĩ ở Việt Nam, và bao nhiêu thanh niên Mĩ đốt thẻ quân dịch không chịu sang Việt Nam tàn sát đồng bào ta... Ngày nay đất nước đã thống nhất, Nhà nước ta thực hiện đường lối đối ngoại tích cực quan hệ giao lưu với thế giới, nhưng vẫn giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, chúng ta “Hòa nhập chứ không hòa tan, Việt Nam muốn là bạn với tất cả các nước trên thế giới”. Cả dân tộc ta khép lại quá khứ hướng tới tương lai, đưa nước ta trở thành nước công nghiệp hiện đại. Chúng ta khép lại quá khứ chứ không bao giờ quên quá khứ, “Ai bắn vào quá khứ bằng súng lục, thì tương lai sẽ trả lại bằng đại bác”. Vì vậy khi giáo dục tư tưởng này chúng ta để học sinh nhìn nhận một cách đúng đắn về đường lối đối ngoại của Đảng ta trong thời kì đổi mới cũng như rút ra cách ứng xử với bạn bè nói chung và khách nước ngoài nói riêng. 3. Giáo dục đạo đức Cần, Kiệm, Liêm, Chính, Chí công vô tư của Bác. Tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là một tám gương đạo đức của một vĩ nhân, một lãnh tụ cách mạng vĩ dại, một người cộng sản vĩ đại nhưng đó đồng thời cũng là tấm gương đạo đức của một người bình dị mà ai cũng có thể học tâp để làm một người công dân tốt. Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng từng nói: “Hồ Chí Minh cao mà không xa, mới mà không lạ, chói mà không rợp, mới gặp lần đầu đã thấy quen thuộc”. Để giáo dục cho học sinh đức tính giản dị, cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư của Bác, giáo viên có thể sử dụng một số tư liệu sau đây để lồng ghép vào những bài dạy liên quan: Khi dạy bài 16 chương trình lịch sử lớp 9: “Hoạt động của Nguyễn Ái Quốc ở nước ngoài trong những năm 1919 – 1925). Mục I. Thời gian Nguyễn Ái Quốc ở Pháp (1917-1923): Thời kỳ Bác đang tìm đường cứu nước, Bác đã đặt chân đến nhiều quốc gia và đã làm nhiều nghề để kiếm sống, như làm phụ bếp trên tàu Đô đốc Latu-sơ-trơ-rê-vin, hay nghề cào tuyết, đốt lò, làm phụ bếp cho khách sạn… những công việc vô cùng vất vả, đòi hỏi một tinh thần chịu đựng, hi sinh, vượt qua mọi khó khăn gian khổ. Giáo viên sử dụng một số hình ảnh tư liệu và miêu tả: Tác giả: Dương Thị Giang - 19 - Trường THCS Hùng Tiến Đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 8, 9” Nhà số 9 xây từ thế kỷ trước có 3 cửa ra vào, một cửa mở thẳng vào sân sau nhà, một cửa chính liền đường và một cửa ngách dẫn lên gác. Bà Gia-mô, chủ nhà, cho anh Nguyễn thuê gian buồng mỗi bề khoảng ba mét, không bếp, không nước, không điện, không lò sưởi, gió thổi lùa qua khe cửa… Buồng anh chỉ đủ kê một cái giường sắt, một cái bàn con. Trên bàn có một cái thau, trong thau có một bình đựng nước để rửa mặt. Khi viết hoặc đọc sách thì anh đưa thau và bình nước xuống gầm giường… Hiện vật “Viên gạch hồng” được trưng bày tại Bảo tàng Hồ Chí Minh Căn phòng mà người thợ ảnh Nguyễn Ái Quốc thuê rất thiếu thốn tiện Tác giả: Dương Thị Giang - 20 - Trường THCS Hùng Tiến