Tài liệu Khóa luận Phân tích số liệu địa hóa các giếng khoan thuộc lô 15.1 và 15.2 với tầng đá mẹ Oligocene thượng của bồn trũng Cửu Long

Khoùa Luaän Toát Nghieäp GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän CHÖÔNG I : KHAÙI QUAÙT VEÀ ÑAËC ÑIEÅM ÑIAÏ CHAÁT BOÀN TRUÕNG CÖÛU LONG I. VÒ TRÍ ÑIAÏ LYÙ : Boàn truõng Cöûu Long naèm ôû phiaù Ñoâng Baéc theàm luïc ñiaï Vieät Nam, coù toaï ñoä ñiaï lyù : naèm giöõa 9o-11o vó ñoä Baéc, 106o30’ kinh ñoä Ñoâng. Keùo daøi doïc bôø bieån Phan Thieát ñeán soâng Haäu (hình 1). Boàn truõng Cöûu Long coù dieän tích 56.000 km 2 bao goàm caùc loâ 01, 02, 09, 15-1, 15-2, 16 vaø 17. Boàn truõng ñöôïc giôùi haïn bôûi ñôùi naâng Coân Sôn ôû phía Ñoâng Nam. Phía Taây Nam ñöôïc ngaên caùch vôùi beå traàm tích vònh Thaùi Lan bôûi khoái naâng Korat. Phía Taây Baéc naèm treân phaàn rìa cuûa ñòa khoái Kontum. Boàn truõng Cöûu Long goàm 2 phaàn : phaàn bieån vaø moät phaàn nhoû ôû ñoàng baèng soâng Cöûu long. SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 1 Khoùa Luaän Toát Nghieäp II. GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän LÒCH SÖÛ NGHIEÂN CÖÙU BOÀN TRUÕNG CÖÛU LONG : Lòch söû nghieân cöùu boàn truõng Cöûu Long ñöôïc chia laøm 4 giai ñoaïn : 1. Giai ñoaïn tröôùc naêm 1975 : Ñaây laø thôøi gian hoaït ñoäng oà aït cuûa caùc coâng ty vôùi muïc ñích laø khaûo saùt tieàm naêng daàu khí treân dieän khu vöïc baèng caùc phöông phaùp ñiaï vaät lyù : töø haøng khoâng, troïng löïc vaø ñiaï chaán ñeå chuaån bò cho coâng taùc ñaáu thaàu caùc loâ. Naêm 1967 : U.S Nauy Oceanographic Office tieán haønh khaûo saùt töø haøng khoâng gaàn khaép laõnh thoå Vieät Nam Naêm 1967-1968 : hai taøu Ruth vaø Santa Maria cuûa Alping Geophysical Corporation ñaõ tieán haønh ño 19500 km tuyeán ñiaï chaán ôû phía Nam bieån Ñoâng trong ñoù coù tuyeán caét qua beå Cöûu Long. Naêm 1969 : coâng ty Ray Geophysical Mandreel ñaõ tieán haønh ño ñiaï vaät lyù baèng taøu N.V.Robray I ôû vuøng theàm luïc ñiaï mieàn Nam vaø vuøng phiaù Nam Bieån Ñoâng vôùi toång soá 3482 km trong ñoù coù tuyeán caét qua beå Cöûu Long. Ñaàu naêm 1970 coâng ty Ray Geophysical Mandreel laïi tieán haønh ño ñôït hai ôû Nam bieån Ñoâng vaø doïc bôø bieån 8639 km vôùi maïng löôùi 30kmx50km. Keát hôïp caùc phöông phaùp töø, troïng löïc vaø haøng khoâng trong ñoù coù tuyeán caét qua beå Cöûu Long. Naêm 1973, xuaát hieän caùc coâng ty tö baûn ñaáu thaàu treân caùc loâ ñöôïc phaân chia ôû theàm luïc ñiaï Nam Vieät Nam, cuõng trong thôøi gian naøy caùc coâng ty truùng thaàu ñaõ tieán haønh khaûo saùt ñòa chaán phaûn xaï treân caùc loâ vaø caùc dieän tích coù trieån voïng. Nhöõng keát quaû nghieân cöùu ñiaï vaät lyù ñaõ khaúng ñònh khaû naêng coù daàu cuûa boàn truõng Cöûu Long. Töø naêm 1973 – 1974, ñaáu thaàu treân 11 loâ, trong ñoù coù 3 loâ thuoäc beå Cöûu Long : 09, 15, 16. Coâng ty truùng thaàu loâ 09 laø Mobil, ñaõ tieán haønh khaûo saùt ñiaï vaät lyù chuû yeáu laø ñiaï chaán phaûn xaï, coù töø vaø troïng löïc vôùi khoái löôïng laø 3000 km tuyeán. SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 2 Khoùa Luaän Toát Nghieäp GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän Vaøo cuoái 1974 ñaàu 1975, coâng ty Mobil ñaõ khoan gieáng khoan tìm kieám ñaàu tieân trong boàn truõng Cöûu Long, BH – 1X, ôû phaàn ñænh cuûa caáu taïo Baïch Hoå. Gieáng khoan naøy gaëp daàu ôû ñoä saâu 2755 – 2819m trong lôùp caùt keát taïi caáu taïo ñöùt gaõy thuoäc Miocene Haï vaø Oligocene. Laàn thöû væa thöù nhaát ôû ñoä saâu 2819m ñaõ thu ñöôïc 430 thuøng daàu vaø 200.000 boä khoái khí ngöng tuï. Laàn thöû væa thöù hai ôû ñoä saâu 2755m cho 2400 thuøng daàu vaø 860.000 boä khoái khí trong ngaøy vaø ñeâm 2. Giai ñoaïn 1975 – 1980 : Sau ngaøy mieàn Nam hoaøn toaøn giaûi phoùng, thaùng 11/1975 Toång cuïc Daàu Khí Vieät Nam (tieàn thaân cuûa Petrovietnam ngaøy nay) quyeát ñònh thaønh laäp Coâng ty Daàu Khí Nam Vieät Nam. Coâng ty ñaõ tieán haønh ñaùnh giaù laïi trieån voïng daàu khí theàm luïc ñòa Nam Vieät Nam noùi chung vaø töøng loâ noùi rieâng. Naêm 1976, Coâng ty ñiaï vaät lyù CGG cuûa Phaùp khaûo saùt 1210,9 km theo caùc con soâng cuûa ñoàng baèng soâng Cöûu Long vaø vuøng ven bieån Vuõng Taøu – Coân Sôn. Keát quaû cuûa coâng taùc ñòa chaán böôùc ñaàu ñaõ xaùc laäp ñöôïc caùc maët caét traàm tích khu vöïc vaø phaùt hieän söï toàn taïi cuûa caùc ñiaï haøo ôû phaàn Taây Nam boàn Cöûu Long. Naêm 1978, Coâng ty Geco (Nauy) thu hoài ñòa chaán 2D treân caùc loâ 10, 09, 16, 19, 20, 21 vôùi toång soá 11898,5km laøm roõ chi tieát treân caáu taïo Baïch Hoå vôùi maïng tuyeán 2x2km vaø 1x1km. Treân loâ 15 vaø caáu taïo Cöûu Long (nay laø moû Raïng Ñoâng) Coâng ty Deminex vaø Geco ñaõ khaûo saùt 3221,7km tuyeán ñòa chaán maïng löôùi 3,5x3,5km. Deminex cuõng ñaõ khoan 4 gieáng treân caùc caáu taïo trieån voïng nhaát laø Traø Taân (15A-1X), Soâng Ba (15B-1X), Cöûu Long (15C-1X) vaø Ñoàng Nai (15G-1X) song chæ coù bieåu hieän daàu khí chöù khoâng coù doøng daàu coâng nghieäp. Trong thôøi gian naøy, Coâng ty daàu khí II (Petrovietnam II) ñaõ xaây döïng moät soá caáu taïo theo thôøi gian tæ leä 1/200.000 cho loâ 09, 10, 16 vaø chuû yeáu xaây döïng baûn ñoà caáu taïo ñòa phöông tæ loä 1/50.000 vaø1/25.000 phuïc vieäc cho coâng taùc saûn xuaát. SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 3 Khoùa Luaän Toát Nghieäp 3. GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän Giai ñoaïn 1980 – 1988 : Ñaùnh daáu giai ñoaïn naøy laø söï ra ñôøi Xí nghieäp lieân doanh daàu khí Vietsopetro cuøng vôùi caùc thaønh töïu cuûa noù. Vietsopetro ñöôïc ra ñôøi thoâng qua hieäp ñònh höõu nghò hôïp taùc tìm kieám thaêm doø khai thaùc daàu khí ôû theàm luïc ñòa Nam Vieät Nam vaø Lieân Xoâ. Vieäc ra ñôøi môû ra moät trang söû môùi cho söï phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp non treû daàu khí Vieät Nam. Naêm 1980, taøu nghieân cöùu POISK (Vietsopetro) ñaõ tieán haønh khaûo saùt 4057km tuyeán ñiaï chaán MOP, töø vaø 3250km tuyeán troïng löïc trong phaïm vi caùc loâ 09, 15 vaø 16. Keát quaû laø chia ra 4 loaït ñòa chaán C, D, E, F vaø xaây döïng ñöôïc moät soá sô ñoà caáu taïo dò thöôøng töø vaø troïng löïc Bughe. Treân cô sôû toång hôïp taøi lieäu vaø caùc keát quaû nghieân cöùu tröôùc nay, Vietsopetro ñaõ tieán haønh khoan caùc gieáng khoan tìm kieám treân caáu taïo Baïch Hoå vaø Roàng nhaèm tìm kieám thaêm doø trong traàm tích tuoåi Miocene vaø Oligocene. Söï nghieân cöùu naøy ñaõ mang laïi nhieàu thaønh töïu lôùn trong ngaønh coâng nghieäp daàu khí Vieät Nam : Thöù nhaát : phaùt hieän doøng daàu coâng nghieäp trong taàng caùt Oligocene  vaø taàng ñaù moùng nöùt neû. Maø quan troïng tröõ löôïng daàu ôû moû Baïch Hoå boàn truõng Cöûu Long chuû yeáu laø töø ñaù moùng nöùt neû. Ñaõ laøm bieán ñoåi quan nieäm ñòa chaát trong vieäc thaêm doø tìm kieám daàu cuõng nhö khai thaùc ôû boàn truõng Cöûu Long noùi rieâng vaø theàm luïc ñòa Vieät Nam noùi chung. Thöù hai : moû Roàng vaø Ñaïi Huøng cuõng ñaõ ñöa vaøo khai thaùc thöông  maïi (R-1X, BH-3X, BH-4X, BH-5X) maëc duø soá gieáng khoan thaêm doø haïn cheá ôû caùc caáu taïo Roàng, Ñaïi Huøng, vaø Tam Ñaûo trong thôøi gian naøy. 4. Giai ñoaïn 1989 ñeán nay : Thaùng 12 – 1987 “Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi” vaø thaùng 7 – 1993 “Luaät daàu khí Vieät Nam” ra ñôøi ñaùnh daáu thôøi kì môùi trong hoaït ñoäng thaêm doø, khai thaùc daàu khí Vieät Nam. SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 4 Khoùa Luaän Toát Nghieäp GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän Ñaây laø giai ñoaïn hoaït ñoäng daàu khí soâi noåi nhaát töø tröôùc ñeán nay treân theàm luïc ñiaï Vieät Nam. Nhaát laø ôû boàn truõng Cöûu Long. Caùc Coâng ty, Xí nghieäp trong vaø ngoaøi nöôùc ñaõ ñaåy maïnh coâng taùc thaêm doø, tìm kieám, khai thaùc vôùi haøng loaït hôïp ñoàng ñöôïc kí keát : PSC, JOC, BGC. Trong ñoù söï tham gia goùp voán cuûa Petrovietnam ñaõ giöõ 1 vò trí ñaùng keå vaø ngaøy moät taêng leân. Qua coâng taùc nghieân cöùu, phaùt trieån vaø thöïc hieän ñòa chaán 2D (khoái löôïng 21408km) vaø 3D (khoái löôïng 7340.6km) treân caùc caáu taïo trieån voïng vaø caùc moû ñaõ phaùt hieän ôû boàn truõng Cöûu Long. Ñeán heát 2003, toång soá gieáng thaêm doø, thaåm löôïng, vaø khai thaùc leân ñeán 300 gieáng. Trong ñoù rieâng Vietsopetro chieám 70%. Baèng keát quaû khoan nhieàu phaùt hieän daàu khí ñaõ ñöôïc xaùc ñònh : Raïng Ñoâng (loâ 15.2), Sö Töû Ñen, Sö Töû Vaøng, Sö Töû Traéng (loâ 15.1), Topaz North, Diamond, Pearl, Emerald, Jade (loâ 01), Caù Ngöø Vaøng (loâ 09.2), Voi Traéng (loâ 16.1), Ñoâng Roàng, Ñoâng Nam Roàng (loâ 09-1). Trong ñoù phaùt hieän 5 moû daàu : Baïch Hoå, Roàng (bao goàm caû Ñoâng Roàng vaø Ñoâng Nam Roàng), Raïng Ñoâng, Sö Töû Ñen, Ruby hieän ñang ñöôïc khai thaùc. III. ÑAËC ÑIEÅM KIEÁN TAÏO : Quaù trình hình thaønh Bieån Ñoâng noùi chung laø keát quaû hoaït ñoäng maûng AÁn ñuïng maûng AÂu - AÙ vaø hoaït ñoäng huùt chìm cuûa ñôùi Borneo. Beå traàm tích Cöûu Long noùi rieâng laø beå taùch giaõn noäi luïc vaø naèm trong haøng loaït beå ñöôïc hình thaønh trong boái caûnh kieán taïo Bieån Ñoâng. Coù theå khaùi quaùt lòch söû kieán taïo khu vöïc vôùi 3 giai ñoaïn sau : Giai ñoaïn 1 : giai ñoaïn huùt chìm töø Jura muoän – Creta sôùm Giai ñoaïn 2 : giai ñoaïn chuyeån tieáp töø Creta muoän - Paleocene Giai ñoaïn 3 : giai ñoaïn caêng giaõn khu vöïc töø Eocene – hieän taïi Giai ñoaïn 1 vaø 2 ñaõ taïo neân ñai magma. Giai ñoaïn 3 ñaõ taïo beå traàm tích phuû choàng goái leân ñai magma. SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 5 Khoùa Luaän Toát Nghieäp GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän 1) Giai ñoaïn Jura muoän – Creta sôùm : Giai ñoaïn ñaàu tieân naøy ñöôïc ñaùnh daáu baèng xaâm nhaäp chuû yeáu Diorit (tuoåi tuyeät ñoái 100 – 130 trieäu naêm) coù thaønh phaàn hoùa hoïc voâi kieàm ñieån hình cho ñôùi huùt chìm. Söï phaân boá roäng khaép caùc ñaù phun traøo Andezit cuûa heä taàng laø bieåu hieän beà maët ñaëc tröng cuûa ñôùi huùt chìm. Vaønh ñai nuùi cöïc lôùn ñöôïc hình thaønh chuû yeáu töø caùc phöùc heä xaâm nhaäp vaø phun traøo hoaït ñoäng trong thôøi kì laâu daøi. Caáu truùc neùn eùp ñöôïc phaùt trieån cuøng vôùi heä thoáng ñöùt gaõy, khe nöùt höôùng Baéc – Nam vaø Ñoâng – Taây cuõng coù leõ ñöôïc hình thaønh trong pha naøy. 2) Giai ñoaïn Creta Muoän – Paleocene : a. Creta muoän : Giai ñoaïn 2 baét ñaàu töø Creta muoän. Caùc ñaù Granit, Microgranit vaø Granit phorphir giaøu kali (98 trieäu naêm tröôùc) vaø Granit hai mica (80 – 98 trieäu naêm tröôùc) cuøng vôùi caùc ñai maïch vaøi phun traøo Riolit ñaõ phaùt trieån roäng raõi. Hoaït ñoäng magma thaønh phaàn kieàm chieám öu theá, cuøng vôùi söï giaûm ñaùng keå hoaït ñoäng magma voâi – kieàm chöùng toû hoaït ñoäng huùt chìm ñaõ ngöøng. Vaøo cuoái pha naøy, phaàn trung taâm ñai nuùi baét ñaàu suïp luùn maïnh vôùi söï thaønh taïo caùc ñöùt gaõy caêng giaõn vaø caùc ñöùt gaõy tröôït baèng ñaõ taïo neân caùc cao nguyeân trong trung taâm ñai nuùi. b. Paleocene : Ñôùi huùt chìm ngöøng hoaït ñoäng vaø döïng ñöùng daàn vaøo Paleocene. Laøm taêng cöôøng quaù trình taùch giaõn treân caùc rìa Nam Trung Quoác vaø Nam Vieät Nam, laøm thay ñoåi caân baèng löïc loâi keùo cuûa quaù trình caêng giaõn khu vöïc. Ñai nuùi luùc naøy suïp luùn. Höôùng taùch giaõn Taây Baéc – Ñoâng Nam (vuoâng goùc vôùi ñôùi huùt chìm) coù leõ baét ñaàu vaøo Paleocene. Caùc traàm tích ngoaøi khôi coù tuoåi Eocene nhöng chuû yeáu laø Oligocene ñaõ khaúng ñònh söï taùch giaõn baét ñaàu töø Paleocene. Quaù trình naøy laø heä quaû tröïc tieáp cuûa heä thoáng kieán taïo tröôùc ñoù vaø coù lieân quan ñeán SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 6 Khoùa Luaän Toát Nghieäp GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän ñôùi huùt chìm môùi ñöôïc thaønh taïo ôû phía Nam bieån Ñoâng coå. Ñôùi naøy caét ngang qua maûng Thaùi Bình Döông vaø huùt chìm phaàn voû ñaïi döông ôû beå bieån Ñoâng coå. Trong thôøi kì naøy, haøng loaït ñöùt gaõy höôùng Ñoâng Baéc – Taây Nam ñaõ ñöôïc thaønh taïo do söï suïp luùn maïnh vaø caêng giaõn. Caùc ñöùt gaõy chính laø nhöõng ñöùt gaõy thuaän tröôøn thoaûi, caém veà phía Ñoâng Nam. Do keát quaû dòch chuyeån theo caùc ñöùt gaõy naøy maø caùc khoái thuoäc caùnh treo cuûa chuùng bò phaù huyû vaø xoay khoái maïnh meõ. 3) Eocene – hieän taïi : a. Eocene : Eocene laø thôøi kì khôûi ñaàu quaù trình thaønh taïo beå Cöûu Long vaø Nam Coân Sôn do taùc ñoäng cuûa caùc bieán coá kieán taïo neâu treân vôùi höôùng caêng giaõn chính laø Taây Baéc – Ñoâng Nam. Höôùng naøy cuõng bò laøm phöùc taïp bôûi caùc bieán coá kieán taïo khaùc. Caùc ñöùt gaõy tröôït baèng thöôøng ñoàng haønh vôùi kieán taïo caêng giaõn vaø chuùng coù theå hoaït ñoäng nhö nhöõng ñöùt gaõy bieán daïng ñöôïc ñònh höôùng vuoâng goùc vôùi caùc ñöùt gaõy caêng giaõn. b. Oligocene : Trong thôøi kì Oligocene, ñôùi huùt chìm phía Nam beå Bieån Ñoâng coå tieáp tuïc hoaït ñoäng. ÖÙng suaát caêng giaõn ôû phía tröôùc ñôùi huùt chìm laøm ñaùy beå Bieån Ñoâng coå taùch giaõn theo höôùng Baéc – Nam vaø taïo neân Bieån Ñoâng (baét ñaàu töø 32 trieäu naêm tröôùc). Truïc taùch giaõn ñaùy bieån phaùt trieån laán daàn veà Taây Nam vaø thay ñoåi höôùng töø Ñoâng – Taây sang Taây Nam – Ñoâng Baéc. Khoái Ñoâng Döông tieáp tuïc bò ñaåy troài xuoáng Ñoâng Nam vaø tieáp tuïc xoay phaûi. Caùc quaù trình naøy ñaõ laøm taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng taùch giaõn vaø ñöùt gaõy ôû beå Cöûu Long. Vaøo cuoái Oligocene, phaàn Baéc cuûa beå bò neùn eùp vaø gaây neân nghòch ñaûo ñòa phöông trong caùc traàm tích Oligocene cuøng vôùi moät soá caáu taïo loài hình hoa. SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 7 Khoùa Luaän Toát Nghieäp GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän c. Miocene sôùm : Toác ñoä ñaåy troài xuoáng Ñoâng Nam cuøng vôùi toác ñoä xoay phaûi cuûa khoái Ñoâng Döông chaäm laïi. Quaù trình taùch giaõn ñaùy bieån tieáp tuïc taïo neân lôùp voû môùi ôû Bieån Ñoâng. Trong khi ñoù phaàn voû Bieån Ñoâng coå ôû phía Nam laïi bò huùt chìm döôùi cung ñaûo Kalimantan. Quaù trình taùch giaõn ñaùy bieån theo phöông Taây Baéc – Ñoâng Nam ñaõ nhanh choùng môû roäng xuoáng Taây Nam vaø chaám döùt vaøo cuoái Miocene sôùm (17 trieäu naêm tröôùc) do beå Bieån Ñoâng coå ngöøng hoaït ñoäng. Caùc quaù trình naøy ñaõ gaây ra caùc hoaït ñoäng nuùi löûa ôû moät soá nôi (vaøo khoaûng 17 trieäu naêm tröôùc), taùi caêng giaõn, luùn chìm ôû beå Cöûu Long laøm cho bieån tieán maïnh vaøo beå trong thôøi gian cuoái Miocene sôùm. d. Miocene giöõa : Luùn chìm khu vöïc tieáp tuïc taêng cöôøng ñaõ aûnh höôûng roäng lôùn ñeán caùc vuøng Bieån Ñoâng. Vaøo cuoái thôøi kì naøy coù moät pha naâng leân, ñöùt gaõy xoay khoái vaø möïc nöôùc ñaúng tónh toaøn caàu thaáp. ÔÛ beå Cöûu Long vaøo thôøi gian naøy ñieàu kieän moâi tröôøng loøng soâng ñaõ taùi thieát laäp ôû phaàn truõng Taây Nam, coøn ôû phaàn truõng Ñoâng Baéc laø moâi tröôøng ven bôø. e. Miocene muoän – hieän taïi : Thôøi kì Miocene muoän ñöôïc ñaùnh daáu baèng söï luùn chìm maïnh ôû Bieån Ñoâng. Pliocene sôùm laø thôøi gian bieån tieán roäng lôùn vaø coù leõ ñaây laø laàn ñaàu tieân toaøn boä vuøng Bieån Ñoâng naèm döôùi möïc nöôùc bieån. Töø Miocene muoän – hieän taïi, boàn truõng Cöûu Long hoaøn toaøn noái vôùi boàn truõng Nam Coân Sôn taïo thaønh moät boàn truõng chung. IV. ÑAËC ÑIEÅM CAÁU TRUÙC : Do caùc quaù trình hoaït ñoäng kieán taïo phöùc taïp treân coù theå chia boàn truõng Cöûu Long vôùi caùc caáu truùc ñòa chaát nhö sau : SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 8 Khoùa Luaän Toát Nghieäp   Voõng trung taâm Cöûu Long  Voõng Nam Cöûu Long  Gôø naâng trung taâm GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän Voõng trung taâm Cöûu Long : chieám moät dieän tích khaù lôùn ôû phía Taây Baéc loâ 09. Moùng suïp tôùi ñoä saâu 6.5 - 7km. Truïc cuûa voõng keùo daøi theo phöông vó tuyeán sang ñeán loâ 16. Moùng suïp tôùi ñoä saâu 6.5 – 7km.  Voõng Nam Cöûu Long : naèm ôû loâ 09. Moùng suïp tôùi ñoä saâu 8km. Voõng coù hình ovan, truïc cuûa voõng keùo daøi theo phöông Ñoâng Baéc.  Gôø naâng trung taâm : ngaên caùch voõng trung taâm vaø voõng Nam Cöûu Long. Gôø naâng ñöôïc naâng cao vôùi ñoä saâu cuûa moùng khoaûng 3km chaïy theo phöông Ñoâng Baéc – Taây Nam. Ñaëc tröng cho phöông phaùt trieån chung cuûa bình ñoà caáu truùc boàn truõng. Taïi ñaây taäp trung caùc moû daàu quan troïng nhö Baïch Hoå, Roàng, Soùi… Nhìn chung boàn truõng Cöûu Long laø moät caáu truùc suïp voõng khoâng ñoái xöùng coù phöông chính laø Ñoâng Baéc – Taây Nam. Ñòa hình ñaù moùng coù daïng baäc thang vaø thoaûi daàn veà phía luïc ñòa. Söôøn Ñoâng Nam cuûa voõng suïp coù ñoä doác lôùn ñeán 40 – 50o, ñaù moùng nhoâ cao ñeán ñoä saâu 1500m Boàn truõng Cöûu Long traûi qua caùc hình thaùi phaùt trieån boàn khaùc nhau nhö : boàn truõng oaèn voõng (tröôùc Oligocene), boãn truõng kieåu rift (trong Oligocene), boàn truõng oaèn voõng (trong Miocene), boàn truõng theàm luïc ñòa (töø Pliocene ñeán nay). Caùc hình thaùi boàn naøy töông öùng vôùi caùc öùng suaát caêng giaõn vì vaäy caùc ñöùt gaõy trong boàn chuû yeáu laø caùc ñöùt gaõy thuaän vaø coù thaønh taïo caùc daïng ñòa haøo, ñòa luõy (hình 2). Phaàn lôùn caùc ñöùt gaõy quan troïng trong boàn truõng Cöûu Long laø ñöùt gaõy thuaän keát thöøa töø moùng vaø phaùt trieån ñoàng sinh vôùi quaù trình laéng ñoïng traàm tích. Caùc ñöùt gaõy nghòch hieän dieän ít do söï neùn eùp ñòa phöông hoaëc neùn eùp ñòa taàng. Chuùng bao goàm hai heä thoáng ñöùt gaõy saâu : SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 9 Khoùa Luaän Toát Nghieäp  GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän Heä thoáng theo phöông Taây Baéc – Ñoâng Nam bao goàm caùc ñöùt gaõy lôùn.  Heä thoáng theo phöông ñöùt gaõy saâu Ñoâng Baéc – Taây Nam toàn taïi ôû phaàn bieån cuûa boàn truõng, goàm 2 ñöùt gaõy chaïy song song. Ñöùt gaõy thöù nhaát chaïy doïc theo rìa bieån, ñöùt gaõy thöù 2 chaïy doïc theo rìa Taây Baéc khoái naâng Coân Sôn. Caùc ñöùt gaõy naøy coù goùc caém 10 – 15 o so vôùi phöông thaúng ñöùng, caém saâu tôùi phaàn döôùi lôùp Bazan, höôùng caém veà phía trung taâm boàn truõng. Hai ñöùt gaõy naøy khoáng cheá phöông cuûa boàn truõng Cöûu Long trong quaù trình phaùt trieån. Ngoaøi heä thoáng ñöùt gaõy saâu khu vöïc trong boàn truõng Cöûu Long coøn toàn taïi caùc ñöùt gaõy coù ñoä keùo daøi nhoû hôn. Vôùi caùc hình thaùi treân, boàn truõng Cöûu Long ñöôïc chia thaønh 4 yeáu toá caáu truùc :  Phuï boàn truõng Baéc Cöûu Long coù caáu taïo phöùc taïp hôn caû, bao goàm caùc loâ 15 – 1, 15 – 2 vaø phaàn phía Taây loâ 01, 02. Caùc yeáu toá caáu truùc chính theo phöông Ñoâng Baéc – Taây Nam, coøn phöông Ñoâng Taây thì ít noåi baäc hôn.  Phuï boàn truõng Taây Nam Cöûu Long vôùi caùc yeáu toá caáu truùc chính coù höôùng Ñoâng Taây vaø saâu daàn veà phía Ñoâng  Phuï boàn truõng Ñoâng Nam Cöûu Long ñöôïc ñaëc tröng bôûi moät maùng saâu coù ranh giôùi phía Baéc laø heä thoáng ñöùt gaõy Nam Raïng Ñoâng. Ranh giôùi phía Taây laø heä thoáng ñöùt gaõy Baïch Hoå, phía Ñoâng tieáp giaùp vôùi moät söôøn doác cuûa khoái naâng Coân Sôn. Taïi ñaây heä thoáng ñöùt gaõy phöông Ñoâng Taây vaø phöông Baéc Nam öu theá.  Ñôùi cao trung taâm (hay ñôùi cao Roàng – Baïch Hoå) ngaên caùch phuï boàn Taây Baïch Hoå vaø Ñoâng Baïch Hoå. Ñôùi cao naøy gaén vôùi ñôùi naâng Coân Sôn ôû phía Nam, phaùt trieån theo höôùng Baéc – Ñoâng Baéc vaø keát thuùc ôû Baéc moû Baïch Hoå. Caùc ñöùt gaõy chính laø höôùng Ñoâng – Taây vaø Baéc – Nam ôû khu vöïc moû Roàng, höôùng Ñoâng Baéc – Taây Nam vaø Ñoâng – Taây ôû khu vöïc Baïch Hoå. SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 10 Khoùa Luaän Toát Nghieäp V. GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän ÑAËC ÑIEÅM ÑÒA TAÀNG : 1) Phaàn ñaù moùng tröôùc Kainozoi : Ñaù moùng laø ñaù magma toaøn tinh vôùi caùc ñai maïch Diabaz vaø Phorphir Bazan Trachit ñöôïc ñaëc tröng bôûi möùc ñoä khoâng ñoàng nhaát cao veà tính chaát vaät lyù thaïch hoïc nhö ñaõ phaùt hieän ôû caùc gieáng khoan loâ 09 vaø loâ 06. Ñaù moùng ôû ñaây bao goàm caùc loaïi Granit biotit, Granodiorit vaø Alamelit maøu saùng, ngoaøi ra coøn coù Mozonit thaïch anh, Mozodiorit thaïch anh vaø Diorit aù kieàm. Caùc ñaù naøy töông ñöông moät soá phöùc heä cuûa luïc ñòa nhö :  Phöùc heä Hoøn Khoai : ñöôïc phaân boá phía Baéc moû Baïch Hoå vaø döï ñoaùn coù khaû naêng phaân boá roäng raõi ôû rìa Ñoâng Nam cuûa gôø trung taâm. Thaønh phaàn thaïch hoïc bao goàm Granodiorit, Granit biotit  Phöùc heä Ñònh Quaùn : phaân boá roäng raõi ôû khu vöïc trung taâm moû Baïch Hoå vaø coù khaû naêng phaân boá ôû ñòa hình naâng cao nhaát thuoäc gôø naâng trung taâm cuûa boàn truõng Cöûu Long. Caùc ñaù phöùc heä coù söï phaân dò chuyeån tieáp thaønh phaàn töø Diorit – Diorit thaïch anh tôùi Granodiorit vaø Granit, trong ñoù caùc ñaù caùc thaønh phaàn laø Granodiorit chieám phaàn lôùn khoái löôïng cuûa phöùc heä. SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 11 Khoùa Luaän Toát Nghieäp GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän Phöùc heä Caø Naù : cuõng töông töï phöùc heä Ñònh Quaùn, phaân boá roäng raõi  ôû gôø trung taâm vaø söôøn Taây Baéc cuûa gôø. Thaønh phaàn thaïch hoïc bao goàm :Granit saùng maøu, Granit hai mica, Granit biotit. Do caùc hoaït ñoäng kieán taïo maïnh meõ tröôùc vaø trong Kainozoi caùc caáu taïo bò phaù huûy bôûi caùc ñöùt gaõy, keøm theo nöùt neû ñoàng thôøi caùc hoaït ñoäng phun traøo Andezit, Bazan ñöa leân thaâm nhaäp vaøo moät soá ñöùt gaõy vaø nöùt neû. Tuøy theo töøng khu vöïc ñaù khaùc nhau maø chuùng bò nöùt neû, phong hoaù ôû caùc möùc ñoä khaùc nhau. Ñaù moùng bò bieán ñoåi bôûi quaù trình bieán ñoåi thöù sinh ôû nhöõng möùc ñoä khaùc nhau. Trong soá nhöõng khoaùng vaät bieán ñoåi thöù sinh thì phaùt trieån nhaát laø canxit, zeolit, kaolinit. Tuoåi tuyeät ñoái cuûa ñaù moùng keát tinh thay ñoåi töø 245 trieäu naêm ñeán 89 trieäu naêm. Granit tuoåi Creta coù hang hoác vaø nöùt neû cao, goùp phaàn thuaän lôïi cho vieäc dòch chuyeån vaø tích thuï daàu trong ñaù moùng. 2. Caùc traàm tích Kainozoi : (tham khaûo hình coät ñòa taàng toång hôïp boàn truõng Cöûu Long – hình 3) a) Caùc thaønh taïo traàm tích Paleogene :  Traàm tích Eocene : Vôùi taàng cuoäi, saïn soûi, caùt, xen laãn vôùi nhöõng lôùp seùt daøy ñöôïc thaáy ôû gieáng khoan Cöûu Long. Cuoäi coù kích thöôc lôùn hôn 10cm. Thaønh phaàn bao goàm : Granit, Andesit, Gabro, taåm seùt ñen. Chuùng ñaëc tröng cho traàm tích Molas ñöôïc tích tuï trong ñieàu kieän doøng chaûy maïnh, ñoâi choã raát gaàn nguoàn cung caáp. Trong traàm tích naøy ngheøo hoùa thaïch. Caùc thaønh taïo naøy chæ gaëp ôû moät soá gieáng khoan ôû ngoaøi khôi beå Cöûu Long, tuy nhieân coù söï chuyeån töôùng cuõng nhö moâi tröôøng thaønh taïo.  Traàm tích Oligocene : SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 12 Khoùa Luaän Toát Nghieäp GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän Theo keát quaû nghieân cöùu ñòa chaán, thaïch hoïc, ñòa taàng cho thaáy traàm tích Oligocene cuûa boàn truõng Cöûu Long ñöôïc thaønh taïo bôûi söï laáp nay ñòa hình coå, bao goàm caùc traàm tích luïc nguyeân soâng hoà, ñaàm laày, traàm tích ven bieån, chuùng phuû baát chænh hôïp leân moùng tröôùc Kainozoi, ôû khu vöïc trung taâm cuûa boàn truõng coù traàm tích Oligocene ñöôïc phuû baát chænh hôïp leân caùc loaït traàm tích tuoåi Eocene Traàm tích Oligocene ñöôïc chia thaønh 2 : ñieäp Traø Cuù – Oligocene haï vaø ñieäp Traø Taân – Oligocene thöôïng.  Traàm tích Oligocene haï – ñieäp Traø Cuù (E31tc) Bao goàm caùc taäp seùt keát maøu ñen, xen keõ vôùi caùc lôùp caùt mòn ñeán trung bình, ñoä löïa choïn toát gaén keát chuû yeáu bôûi xi maêng kaolinit, laéng ñoïng trong moâi tröôøng soâng hoà, ñaàm laày hoaëc chaâu thoå. Phaàn beân treân cuûa traàm tích Oligocene haï laø lôùp seùt daøy. Treân caùc ñòa hình naâng coå thöôøng khoâng gaëp hoaëc chæ gaëp caùc lôùp seùt moûng thuoäc phaàn treân cuûa Oligocene haï. Chieàu daøy cuûa ñieäp bieán ñoåi töø 0 – 3500m  Traàm tích Oligocene thöôïng – ñieäp Traø Taân (E32tt) Goàm caùc traàm tích soâng hoà, ñaàm laày vaø bieån noâng. Ngoaøi ra vaøo Oligocene thöôïng boàn truõng Cöûu Long coøn chòu aûnh höôûng cuûa caùc pha hoaït ñoäng magma vôùi söï coù maët ôû ñaây caùc thaân ñaù phun traøo Bazan, Andesit. Phaàn beân döôùi cuûa traàm tích Oligocene thöôïng bao goàm xen keõ caùc lôùp caùt keát haït mòn vaø trung, caùc lôùp seùt vaø caùc taäp ñaù phun traøo. Beân treân ñaëc tröng baèng caùc lôùp seùt ñen daøy. ÔÛ khu vöïc ñôùi naâng Coân Sôn, phaàn treân cuûa maët caét tæ leä caùt nhieàu hôn. Chieàu daøy ñieäp naøy bieán ñoåi töø 100 – 1000m. b)  Caùc thaønh taïo traàm tích Neogene : Traàm tích Miocene haï – ñieäp Baïch Hoå (N11bh) : Traàm tích Baïch Hoå baét gaëp trong haàu heát gieáng khoan ñaõ ñöôïc khoan ôû boàn truõng Cöûu Long. Traàm tích ñieäp naøy naèm baát chænh hôïp treân caùc traàm tích coå SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 13 Khoùa Luaän Toát Nghieäp GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän hôn. Beà maët cuûa baát chænh hôïp ñöôïc phaûn xaï khaù toát treân caùc maët ñòa chaán. Ñaây laø beà maët baát chænh hôïp quan troïng nhaát trong ñòa taàng Kainozoi. Döïa treân taøi lieäu thaïch hoïc, coå sinh, ñòa vaät lyù, ñieäp naøy ñöôïc chia thaønh 3 phuï ñieäp. Phuï ñieäp Baïch Hoå döôùi (N11bh1)  Traàm tích cuûa phuï ñieäp naøy goàm caùc lôùp caùt keát laãn vôùi caùc lôùp seùt keát vaø boät keát. Caøng gaàn vôùi phaàn treân cuûa phuï ñieäp khuynh höôùng caùt haït thoâ caøng roõ. Caùt keát thaïch anh maøu xaùm saùng, haït ñoä töø nhoû ñeán trung bình, ñoä löïa choïn trung bình, ñöôïc gaén keát chuû yeáu baèng xi maêng seùt, kaolinit, laãn vôùi ít cacbonat. Boät keát maøu töø xaùm ñeán naâu, xanh ñeán xanh saãm, trong phaàn döôùi chöùa nhieàu seùt. Trong phaàn rìa cuûa boàn truõng Cöûu Long, caùt chieám moät phaàn lôùn (60%) vaø giaûm daàn ôû trung taâm boàn truõng. Phuï ñieäp Baïch Hoå giöõa (N11bh2)  Phaàn döôùi cuûa phuï ñieäp naøy laø nhöõng lôùp caùt haït nhoû laãn vôùi nhöõng lôùp boät raát moûng. Phaàn treân chuû yeáu laø seùt keát vaø boät keát, ñoâi choã gaëp veát than vaø glauconite.  Phuï ñieäp Baïch Hoå treân (N11bh3) Naèm chænh hôïp treân caùc traàm tích phuï ñieäp Baïch Hoå giöõa. Chuû yeáu laø seùt keát xanh xaùm, xaùm saùng. Phaàn treân cuøng cuûa maët caét laø taàng seùt keát Rotalit coù chieàu daøy 30 – 300m, chuû yeáu trong khoaûng 50 – 100m, laø taàng chaén khu vöïc toát cho toaøn beå. Traàm tích ñieäp Baïch Hoå raát giaøu baøo töû Magnastriatites howardi vaø phaán Shorae. Traàm tích cuûa ñieäp coù chieàu daøy bieán ñoåi töø 500 – 1250m, ñöôïc thaønh taïo trong ñieàu kieän noâng vaø ven bôø.  Traàm tích Miocene trung – ñieäp Coân Sôn (N12cs) Traàm tích ñieäp naøy phuû raát chænh hôïp treân traàm tích Miocene haï, bao goàm söï xen keõ giöõa caùt taäp caùt daøy gaén keát keùm vôùi caùc lôùp seùt voâi maøu xanh saãm, ñoâi choã gaëp caùc lôùp than  Traàm tích Miocene thöôïng – ñieäp Ñoàng Nai (N13ñn) SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 14 Khoùa Luaän Toát Nghieäp GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän Traàm tích ñöôïc phaân boá roäng raõi treân toaøn boä boàn Cöûu Long vaø moät phaàn cuûa ñoàng baèng soâng Cöûu Long trong gieáng khoan Cöûu Long 1. Traàm tích cuûa ñieäp naøy naèm baát chænh hôïp treân traàm tích ñieäp Coân Sôn. Traàm tích phaàn döôùi goàm nhöõng lôùp caùt xen laãn nhöõng lôùp seùt moûng, ñoâi choã laãn vôùi cuoäi, saïn kích thöôùt nhoû. Caùc thaønh phaàn chuû yeáu laø thaïch anh, moät ít nhöõng maûnh ñaù bieán chaát, tuff vaø nhöõng theå pyrite. Trong seùt ñoâi choã gaëp than naâu hoaëc boät xaùm saùng. Phaàn treân laø caùt thaïch anh vôùi kích thöôùc lôùn, ñoä choïn loïc keùm, haït saéc caïnh. Trong caùt gaëp nhieàu maûnh hoùa thaïch sinh vaät, glauconite, than vaø ñoâi khi caû tuff. Traàm tích Pliocene – Ñeä Töù – ñieäp Bieån Ñoâng (N2 –  Qbñ) Traàm tích cuûa ñieäp naøy phuû baát chænh hôïp leân traàm tích Miocene. Traàm tích cuûa ñieäp naøy ñaùnh daáu moät giai ñoaïn môùi cuûa söï phaùt trieån treân toaøn boä truõng Cöûu Long, taát caû boàn ñöôïc bao phuû bôûi bieån. Ñieäp naøy ñöôïc ñaëc tröng chuû yeáu laø caùt maøu xanh, traéng, coù ñoä maøi moøn trung bình, ñoä löïa choïn keùm, coù nhieàu glauconite. Trong caùt coù cuoäi thaïch anh nhoû. Phaàn treân caùc hoùa thaïch giaûm, caùt trôû neân thoâ hôn, trong caùt coù laãn boät, chöùa glauconite. SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 15 Khoùa Luaän Toát Nghieäp SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän 16 Khoùa Luaän Toát Nghieäp GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän CHÖÔNG II : CÔ SÔÛ ÑÒA HOÙA HÖÕU CÔ TRONG NGHIEÂN CÖÙU ÑAÙ MEÏ I. ÑAÙ MEÏ : 1) Khaùi nieäm : Ñaù meï laø loaïi ñaù coù thaønh phaàn thaïch hoïc mòn haït chöùa phong phuù vaät lieäu höõu cô vaø ñöôïc choân vuøi trong ñieàu kieän thuaän lôïi (khöû vaø ngheøo oxy) cuõng nhö coù beà daøy thích hôïp (treân 100m). Theo ñònh nghóa naøy thì ñaù meï coù ba loaïi : Ñaù seùt : haït mòn, ñöôïc thaønh taïo trong moâi tröôøng nöôùc  yeân tónh vaø laø moâi tröôøng khöû do ñoù thuaän lôïi cho söï laéng ñoïng vaø tích tuï vaät chaát höõu cô taïo daàu khí. Ñaù silic : laø loaïi do söï laéng ñoïng cuûa seùt silic ôû nôi phaùt  trieån diatom vaø radiolaria (truøng tia) vôùi nhöõng thaønh heä traàm tích bieån saâu coù khaû naêng taïo daàu. Ñaù Cacbonat : lieân quan tôùi buøn voâi, sau khi giaûi phoùng  nöôùc taïo thaønh seùt voâi vaø caùc aùm tieâu san hoâ chöùa nhieàu vaät lieäu höõu cô. Ngoaøi ra coøn coù khaùi nieäm khaùc : ñaù meï laø loaïi ñaù ñaõ tích luõy ñaày ñuû vaät chaát höõu cô. Ñaõ sinh vaø ñaåy daàu khí vôùi soá löôïng thöông maïi. Coù theå phaân caáp ñaù meï nhö sau :  Ñaù meï tieàm taøng : laø loaïi ñaù vaãn coøn ñöôïc che ñaäy vôùi trình ñoä khoa hoïc kó thuaät hieän taïi chöa khaùm phaù vaø khai thaùc ñöôïc.  Ñaù meï tieàm naêng : laø loaïi ñaù coù khaû naêng sinh daàu khí nhöng chöa ñuû tröôûng thaønh veà nhieät ñoä.  Ñaù meï hoaït ñoäng : laø loaïi ñaù coù khaû naêng sinh daàu khí.  Ñaù meï khoâng hoaït ñoäng : laø loaïi ñaù vì lyù do naøo ñoù khoâng sinh ra daàu khí. SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 17 Khoùa Luaän Toát Nghieäp 2) GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän Soá löôïng vaät chaát höõu cô : Theo tieâu chuaån ñòa hoùa höõu cô thì ñaù meï phaûi chöùa moät löôïng vaät chaát höõu cô naøo ñoù vaø trong caùc ñieàu kieän bieán chaát khaùc nhau chuùng saûn sinh ra caùc saûn phaåm höõu cô töông öùng. Moãi giai ñoaïn bieán chaát seõ coù löôïng vaät lieäu höõu cô hoøa tan trong dung moâi höõu cô (Bitum) vaø phaàn coøn laïi khoâng hoøa tan trong dung moâi höõu cô hay coøn goïi laø Kerogen. Trong ñòa hoùa höõu cô chæ tieâu ñieàm chæ cho löôïng vaät chaát höõu cô coù trong ñaù meï goïi laø %TOC (%Total Organic Carbon - % toång haøm löôïng höõu cô carbon). Chæ tieâu naøy ñaùnh giaù ñaù meï vôùi tieâu chuaån sau :  Ñoái vôùi ñaù meï laø ñaù seùt : TOC% = 0,5 – 2%, döôùi 0,5% khoâng laø ñaù meï.  Ñoái vôùi ñaù meï laø ñaù cacbonat : TOC% ≥ 0,25%, döôùi 0,25% khoâng laø ñaù meï. 3) Loaïi vaät chaát höõu cô : Chaát löôïng vaät chaát höõu cô caên cöù treân loaïi vaät lieäu höõu cô. Maø sinh vaät laø yeáu toá chính ñeå phaân loaïi vaät lieäu höõu cô. Döïa treân nguoàn goác cuõng nhö moâi tröôøng soáng cuûa chuùng thì coù 2 loaïi vaät lieäu höõu cô :  Sapropel : laø loaïi vaät lieäu ñöôïc cung caáp töø vi sinh vaät (phytonplankton, zooplankton), vi khuaån vaø taûo soáng trong moâi tröôøng nöôùc. Loaïi vaät lieäu naøy voâ ñònh hình do caáu taïo keùm beàn vöõng.  Humic : laø loaïi vaät lieäu ñöôïc cung caáp töø thöïc vaät baäc cao treân caïn, coù caáu truùc do coù caáu taïo beàn vöõng. Theâm vaøo ñoù laø loaïi thaønh phaàn hoùa hoïc höõu cô coù trong caû Sapropel vaø Humic cuõng laø moät trong caùc chæ tieâu ñaùnh giaù chaát löôïng vaät lieäu höõu cô (baûng 1). Thöôøng caên cöù vaøo 4 loaïi phoå bieán taïo daàu khí : Lipits, Proteins, Carbohydrates vaø Lignin : SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 18 Khoùa Luaän Toát Nghieäp  GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän Lipits : laø loaïi vaät chaát höõu cô khoâng tan trong nöôùc. Bao goàm caùc chaát beùo nhö môõ ñoäng vaät, daàu thöïc vaät, vaø saùp (laù caây). Caùc chaát beùo ñöôïc taän duïng trong nguoàn naêng löôïng döï tröõ cuûa sinh vaät. Coøn saùp thì ñöôïc taïo ra vôùi chöùc naêng baûo veä (ñieån hình ôû laù caây). Lipit coøn laø vaät lieäu chuû yeáu taïo daàu  Proteins : laø nhöõng polymer coù ñoä traät töï cao ñöôïc thaønh taïo töø nhöõng amino axit rieâng leû. Vaø chöùa haàu heát hôïp phaàn Nitô trong sinh vaät. Proteins caáu thaønh nhieàu loaïi vaät lieäu khaùc nhau nhö sôïi cô, tô, xoáp cuûa sinh vaät. Ñaëc bieät quan troïng trong caùc chu trình sinh khoaùng hoùa nhö thaønh taïo voû soø chaúng haïn. Proteins chieám 50% troïng löôïng khoâ cuûa ñoäng vaät. Chuùng laø nguoàn vaät lieäu chuû yeáu taïo daàu - khí.  Carbohydrates : laø nhöõng polymer cuûa monosaccarit coù coâng thöùc coâng baûn laø Cn(H2O)n hay coøn goïi laø caùc phaân töû ñöôøng vaø polymer höõu cô. Ñoù laø thaønh phaàn phong phuù nhaát trong ñoäng vaät vaø thöïc vaät. Chuùng laø nguoàn naêng löôïng vaø thaønh taïo caùc moâ thöù yeáu cuûa thöïc vaät vaø moät soá ñoäng vaät. Carbohydrates laø nguoàn vaät lieäu chuû yeáu taïo khí – than.  Lignin : laø polyphenol ñöôïc taïo neân töø caùc phöùc chaát coù caáu truùc phöùc taïp, beàn vöõng hôn cellulose, do trong caáu truùc cuûa chuùng coù chöùa caùc voøng aromatic, raát phoå bieán trong caùc moâ thöïc vaät cuõng nhö caáu thaønh caùc sôïi quang hoïc ôû thöïc vaät. Chuùng laø nguoàn vaät lieäu cô baûn taïo than. SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 19 Khoùa Luaän Toát Nghieäp Hôïp chaát Sinh vaät Phytoplankton Diatom Baøo töû Goã thoâng Laù soài Zooplankton Ñoäng vaät khoâng xöông soáng GVHD : Th.S Buøi Thò Luaän Proteins Carbohydrats Lipits Lignin 0 0 0 29 37 0 23 29 8 1 6 60 66 63 42 66 52 22 11 8 50 4 5 18 70 20 10 Baûng 1 : hôïp chaát höõu cô trong sinh vaät. Caùc hôïp chaát höõu cô Lipits, Proteins, Carbohydrates vaø Lignin ñöôïc chuyeån hoùa thaønh caùc saûn phaåm höõu cô trong caùc quaù trình tröôûng thaønh . Saûn phaåm höõu cô tan trong dung moâi höõu cô goïi laø Bitum chieám 10% trong vaät lieäu höõu cô chuyeån hoùa. Phaàn coøn laïi laø saûn phaåm höõu cô khoâng tan trong dung moâi höõu cô coøn goïi laø Kerogen. Ñaây cuõng chính laø tieàn thaân cuûa daàu khí. Döôùi kính hieån vi, Kerogen laø nhöõng maûnh vuïn höõu cô. Moät vaøi maûnh vuïn thì coù kieán truùc. Nhöõng maûnh vuïn coù kieán truùc xuaát phaùt töø thöïc vaät nhö moâ, baøo töû phaán vaø taûo chuùng ñöôïc nhoùm vôùi nhau taïo thaønh moät ñôn vò sinh hoïc goïi laø maceral. Chính caùc maceral naøy quyeát ñònh loaïi Kerogen hay noùi caùch khaùc chính laø ñònh chaát löôïng vaät lieäu höõu cô. Coù 3 nhoùm maceral quan troïng : Vitrinite, Exinite, Inertinite.  Vitrinite : laø loaïi maceral öu theá trong nhieàu Kerogen vaø laø thaønh phaàn chính cuûa than ñaù. Noù coù nguoàn goác hoaøn toaøn töø moâ goã (Lignin) vaø thöïc vaät treân caïn caáp cao.  Exinite : laø loaïi maceral daãn xuaát töø taûo, baøo töû phaán, phaán hoa vaø saùp laù caây. Exinite thöôøng khoâng chieám nhieàu phaàn traêm, nhöng neáu coù thì thöôøng lieân quan ñeán moâi tröôøng ñaàm hoà vaø bieån noâng.  Inertinite : laø loaïi maceral coù nhieàu nguoàn goác khaùc nhau vaø bò oxy hoùa tröôùc khi traàm tuûa. Noù laø thaønh phaàn chính trong than cuûi. SVTH : Nguyeãn Traàn Tuaán Hoøa 20