Tài liệu Kế toán tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ sản phẩm tại công ty cổ phần afoli

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: KẾ TOÁN TIÊU THỤ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ TIÊU THỤ SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN AFOLI SINH VIÊN THỰC HIỆN : ĐẶNG THỊ THU PHƢƠNG MÃ SINH VIÊN : A12641 CHUYÊN NGÀNH : KẾ TOÁN HÀ NỘI - 2015 BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: KẾ TOÁN TIÊU THỤ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ TIÊU THỤ SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN AFOLI Giáo viên hƣớng dẫn : PGS. TS. Nguyễn Thị Đông Sinh viên thực hiện : Đặng Thị Thu Phƣơng Mã sinh viên : A12641 Chuyên ngành : Kế toán HÀ NỘI - 2015 Thang Long University Library LỜI CẢM ƠN Sự hỗ trợ, giúp đỡ luôn là điều cần thiết đối với một con ngƣời trên con đƣờng sự nghiệp, là một trong những yếu tố quyết định sự thành công của một ngƣời. Trong thời gian thực tập để hoàn thành khoá luận với đề tài “ Hoàn thiện công tác kế toán tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ sản phẩm”, em đã nhận đƣợc sự giúp đỡ của rất nhiều ngƣời. Đầu tiên, em xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Nguyễn Thị Đông, giảng viên đã bỏ ra rất nhiều công sức, trực tiếp hƣớng dẫn giúp em hoàn thành khoá luận này. Cô là một ngƣời nhiệt tình, tận tâm với học trò, nhờ vậy mà em mới có thể hoàn thành khoá luận đúng theo yêu cầu. Ngoài ra, em cũng xin chân thành cảm ơn các anh chị trong phòng kế toán nói riêng và trong Công ty Cổ phần AFOLI nói chung đã hết sức giúp đỡ em trong quá trình thực tập tại Công ty. Và cuối cùng, em xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, những ngƣời đã cổ vũ, động viên, giúp đỡ em trong quá trình làm khoá luận. Sự giúp đỡ này luôn là động lực tinh thần, giúp em hoàn thành khoá luận. Em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 29 tháng 06 năm 2015 Sinh viên Đặng Thị Thu Phƣơng LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoán Khóa luận tốt nghiệp này là do tự bản thân thực hiện có sự hỗ trợ từ giáo viên hƣớng dẫn và không sao chép các công trình nghiên cứu của ngƣời khác. Các dữ liệu thông tin sử dụng trong Khóa luận là có nguồn gốc và đƣợc trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoạn này! Hà Nội, ngày 29 tháng 06 năm 2015 Sinh viên Đặng Thị Thu Phƣơng Thang Long University Library MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN TIÊU THỤ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ TIÊU THỤ SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT ..............................................................................................................................1 1.1. Khái quát chung về tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất...................................................................................................1 1.1.1. Một số khái niệm liên quan đến tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ sản phẩm ................................................................................................................................1 1.1.2. Các phương thức tiêu thụ và thanh toán ............................................................4 1.1.3. Vai trò và nhiệm vụ của kế toán tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ .............5 1.2. Kế toán tiêu thụ sản phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất ............................6 1.2.1. Kế toán giá vốn sản phẩm tiêu thụ ......................................................................6 1.2.2. Kế toán doanh thu tiêu thụ sản phẩm ...............................................................11 1.3. Kế toán xác định kết quả (XĐKQ) tiêu thụ sản phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất .........................................................................................................................20 1.3.1. Kế toán chi phí quản lý kinh doanh ..................................................................20 1.3.2. Kế toán xác định kết quả tiêu thụ sản phẩm .....................................................22 1.4. Kế toán tiêu thụ và XĐKQ tiêu thụ trong hệ thống sổ kế toán tại các doanh nghiệp sản xuất ............................................................................................................23 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG KẾ TOÁN TIÊU THỤ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ TIÊU THỤ SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN AFOLI.................................25 2.1. Khái quát chung về Công ty Cổ phần AFOLI ...................................................25 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ...................................................................25 2.1.2. Đặc điểm hoạt động kinh doanh ........................................................................26 2.1.3. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý ......................................................................28 2.1.4. Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán ......................................................................31 2.1.5. Đặc điểm vận dụng chế độ kế toán ....................................................................32 2.2. Thực trạng kế toán tiêu thụ tại Công ty Cổ phần AFOLI ................................32 2.2.1. Kế toán giá vốn tiêu thụ sản phẩm ....................................................................32 2.2.2. Kế toán doanh thu tiêu thụ sản phẩm ...............................................................46 2.2.3. Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu .............................................................55 2.3. Kế toán xác định kết quả tiêu thụ sản phẩm tại Công ty Cổ phần AFOLI ....55 2.3.1. Kế toán chi phí bán hàng (CPBH) và quản lý doanh nghiệp (QLDN) ............55 2.3.2. Kế toán xác định kết quả tiêu thụ sản phẩm .....................................................67 CHƢƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN KẾ TOÁN TIÊU THỤ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ TIÊU THỤ SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN AFOLI ..............................................................................................................72 3.1. Đánh giá về thực trạng kế toán tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ sản phẩm tại Công ty Cổ phần AFOLI ............................................................................72 3.1.1. Nhận xét chung ..................................................................................................72 3.1.2. Ưu điểm ...............................................................................................................72 3.1.3. Nhược điểm .........................................................................................................74 3.2. Một số ý kiến góp phần hoàn thiện kế toán tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ sản phẩm tại Công ty Cổ phần AFOLI...............................................................74 KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO Thang Long University Library DANH MỤC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ, MẪU, MẪU SỐ, SƠ ĐỒ Bảng 2.1. Sản phẩm sản xuất qua các năm của Công ty AFOLI ..................................27 Hình 1.1. Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức Nhật ký chung ..................................24 Mẫu 2.2. Biên bản nghiệm thu ngày 03/03/2014 ..........................................................38 Mẫu 2.1. Hợp đồng kinh tế ngày 03/03/2014 ................................................................34 Mẫu sổ 2.1. Hóa đơn giá trị gia tăng bán hàng ngày 03/03/2014 .................................36 Mẫu sổ 2.2. Phiếu xuất kho ngày 03/03/2014 ...............................................................37 Mẫu sổ 2.3. Sổ chi tiết giá vốn hàng bán.......................................................................40 Mẫu sổ 2.4. Bảng tổng hợp giá vốn hàng bán ...............................................................41 Mẫu sổ 2.5. Sổ chi tiết thành phẩm ...............................................................................42 Mẫu sổ 2.6. Bảng tổng hợp nhập – xuất – tồn ...............................................................43 Mẫu sổ 2.7. Sổ nhật ký chung .......................................................................................44 Mẫu sổ 2.8. Sổ cái tài khoản 632-Giá vốn hàng bán .....................................................45 Mẫu sổ 2.9. Phiếu báo có ngày 15/03/2014 ..................................................................46 Mẫu sổ 2.10. Sổ chi tiết doanh thu bán hàng ................................................................47 Mẫu sổ 2.11. Bảng tổng hợp doanh thu.........................................................................48 Mẫu sổ 2.12. Sổ chi tiết nợ phải thu khách hàng ..........................................................49 Mẫu sổ 2.13. Bảng tổng hợp chi tiết công nợ................................................................50 Mẫu sổ 2.14. Sổ nhật ký chung .....................................................................................51 Mẫu sổ 2.15. Sổ cái tài khoản 511-Doanh thu bán hàng ...............................................52 Mẫu sổ 2.16. Sổ cái tài khoản 131 - Phải thu khách hàng.............................................53 Mẫu sổ 2.17. Bảng chấm công ......................................................................................56 Mẫu sổ 2.18. Bảng thanh toán tiên lƣơng bộ phận quản lý ...........................................57 Mẫu sổ 2.19. Bảng thanh toán tiền lƣơng bộ phận bán hàng ........................................58 Mẫu sổ 2.20. Bảng phân bổ tiền lƣơng..........................................................................59 Mẫu sổ 2.21. Bảng tính và phân bổ khấu hao tài sản cố định .......................................61 Mẫu sổ 2.22. Hóa đơn thanh toán tiền photo tài liệu ....................................................62 Mẫu sổ 2.23. Hóa đơn tiền cƣớc viễn thông..................................................................63 Mẫu sổ 2.24. Sổ chi tiết chi phí quản lý doanh nghiệp .................................................64 Mẫu sổ 2.25. Sổ chi tiết chi phí bán hàng .....................................................................65 Mẫu sổ 2.26. Sổ cái TK 642 – Chi phí quản lý kinh doanh ..........................................66 Mẫu sổ 2.27. Sổ nhật ký chung .....................................................................................68 Mẫu sổ 2.28. Sổ cái tài khoản 911 – Xác định kết quả bán hàng..................................71 Mẫu sổ 3.1. Mẫu sổ cái theo thông tƣ 200/2014/TT-BTC ............................................80 Sơ đồ 1.1. Sơ đồ kế toán thành phẩm theo phƣơng pháp kiểm kê định kỳ ...................10 Sơ đồ 1.2. Sơ đồ kế toán giá vốn thành phẩm tiêu thụ theo phƣơng pháp kê khai thƣờng xuyên .................................................................................................................11 Sơ đồ 1.3. Kế toán bán hàng trả góp .............................................................................16 Sơ đồ 1.4. Sơ đồ kế toán doanh thu bán hàng trong doanh nghiệp áp dụng VAT khấu trừ, doanh thu thanh toán 1 lần ......................................................................................17 Sơ đồ 1.5. Phƣơng pháp bán hàng qua đại lý (Bên nhận đại lý) ...................................18 Sơ đồ 1.6. Phƣơng pháp bán hàng qua đại lý (Bên giao đại lý) ....................................18 Sơ đồ 1.7. Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu.........................................................19 Sơ đồ 1.8. Kế toán chi phí quản lý kinh doanh .............................................................22 Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức quản lý của Công ty Cổ phần AFOLI .................................29 Sơ đồ 2.2. Tổ chức bộ máy kế toán tại Công ty Cổ phần AFOLI .................................31 Sơ đồ 2.3. Quy trình tiêu thụ .........................................................................................33 Thang Long University Library DANH MỤC VIẾT TẮT Ký hiệu viết tắt BHTN BHXH BHYT CCDC DTT GTGT GVHB KKĐK QĐ QLKD TNHH TSCĐ Tên đầy đủ Bảo hiểm thất nghiệp Bảo hiểm xã hội Bảo hiểm y tế Công cụ dụng cụ Doanh thu thuần Giá trị gia tăng Giá vốn hàng bán Kiểm kê định kỳ Quyết định Quản lý kinh doanh Trách nhiệp hữu hạn Tài sản cố định LỜI NÓI ĐẦU Các doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển phải đƣa đƣợc sản phẩm, thành phẩm của mình đến tay ngƣời tiêu dùng, đƣợc ngƣời tiêu dùng chấp nhận và thu đƣợc nhiều lợi nhuận, doanh nghiệp phải thực hiện tốt công tác tiêu thụ sản phẩm. Hạch toán tiêu thụ sản phẩm, sẽ cho doanh nghiệp cái nhìn tổng quát về kết quả tiêu thụ của mình một cách cụ thể thông qua các chỉ tiêu doanh thu và kết quả lãi, lỗ. Đồng thời còn cung cấp những thông tin quan trọng giúp cho nhà quản lý phân tích, đánh giá, lựa chọn các phƣơng án sản xuất, kinh doanh để đầu tƣ có hiệu quả nhất. Để vận dụng đƣợc những kiến thức cơ sở lý thuyết đã học vào thực tế, qua quá trình khảo sát công tác kế toán tại Công ty Cổ phần AFOLI, em đã chọn đề tài: “Hoàn thiện công tác kế toán tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ sản phẩm tại Công ty Cổ phần AFOLI” Nội dung và kết cấu của khoá luận gồm 3 chƣơng cụ thể: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận chung về kế toán tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ sản phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất. Chƣơng 2: Thực trạng kế toán tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ sản phẩm tại Công ty Cổ phần AFOLI Chƣơng 3: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ sản phẩm tại Công ty Cổ phần AFOLI Trong quá trình thực tập, sự hƣớng dẫn tận tình của PGS.TS. Nguyễn Thị Đông và Ban lãnh đạo, cán bộ nghiệp vụ phòng kế toán của Công ty Cổ phần AFOLI đã giúp em hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Tuy nhiên do thời gian thực tập ngắn và nhận thức thực tế của em còn hạn chế nên không thể tránh khỏi những thiếu sót, khiếm khuyết trong nội dung và hình thức thể hiện. Kính mong sự chỉ bảo và ý kiến của cô giáo để khoá luận của em đƣợc hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Thang Long University Library CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ TOÁN TIÊU THỤ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ TIÊU THỤ SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT 1.1. Khái quát chung về tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất 1.1.1. Một số khái niệm liên quan đến tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ sản phẩm 1.1.1.1. Thành phẩm Thành phẩm là sản phẩm đã đƣợc chế tạo xong ở giai đoạn chế biến cuối cùng của quy trình công nghê trong doanh nghiệp, đƣợc kiểm nghiệm đủ tiêu chuẩn kỹ thuật quy định và đƣợc vào nhập kho. Ngoài ra, chúng ta cũng cần phải lƣu ý đến một khái niệm nữa là bán thành phẩm. Bán thành phẩm là sản phẩm chƣa trải qua giai đoạn chế biến cuối cùng của quy trình công nghệ trong doanh nghiệp nhƣng do yêu cầu của sản xuất tiêu thụ mà nó đƣợc nhập kho thành phẩm và đƣợc bán cho khách hàng, bán thành phẩm khi đó cũng có ý nghĩa nhƣ thành phẩm. Việc hiểu rõ hai khái niệm trên sẽ giúp doanh nghiệp trong công tác tập hợp chi phí sản xuất để tính đúng giá thành. Từ đó, đánh giá đƣợc mức độ hoàn thành kế hoạch của đơn vị cũng nhƣ xác định chính xác kết quả tiêu thụ của doanh nghiệp. 1.1.1.2. Tiêu thụ thành phẩm Tiêu thụ thành phẩm là giai đoạn tiếp theo của quá trình sản xuất. Để thực hiện giá trị xã hội sản phẩm, hàng hoá lao vụ, dịch vụ, doanh nghiệp phải chuyển giao hàng hoá sản phẩm, hoặc cung cấp lao vụ, dịch vụ cho khách hàng, đƣợc khách hàng trả tiền hoặc chấp nhận thanh toán, quá trình này đƣợc gọi là quá trình tiêu thụ. 1.1.1.3. Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ: là tổng giá trị các lợi ích kinh tế doanh nghiệp thu đƣợc trong kỳ kế toán phát sinh từ các hoạt động sản xuất kinh doanh thông thƣờng của doanh nghiệp góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu (VAS 14) Nếu doanh nghiệp áp dụng tính thuế GTGT phải nộp theo phƣơng pháp khấu trừ thì doanh thu bán hàng là doanh thu chƣa tính thuế GTGT và doanh nghiệp sử dụng “Hoá đơn GTGT” Nếu doanh nghiệp áp dụng tính thuế GTGT phải nộp theo phƣơng pháp trực tiếp thì doanh thu bán hàng là doanh thu có tính thuế GTGT và doanh nghiệp sử dụng “Hoá đơn bán hàng thông thƣờng” 1 Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ đƣợc ghi nhận khi thỏa mãn đồng thời 5 điều kiện (VAS 14):  Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu sản phẩm hoặc bán hàng cho ngƣời mua;  Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa nhƣ ngƣời sở hữu hàng hóa hoặc kiếm soát hàng hóa;   hàng;  Doanh thu đƣợc xác định tƣơng đối chắc chắn; Doanh nghiệp đã thu đƣợc hoặc sẽ thu đƣợc lợi ích kinh tế từ giao dịch bán Xác định đƣợc chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng. Doanh thu bán hàng đƣợc xác định theo công thức sau: Doanh thu bán hàng = Khối lƣợng hàng hóa bán ra x Giá bán Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ là số chênh lệch giữa doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ với các khoản chiết khấu thƣơng mại, giảm giá hàng bán, doanh thu của số hàng bán bị trả lại, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, thuế GTGT theo phƣơng pháp trực tiếp. 1.1.1.4. Các khoản giảm trừ doanh thu  Chiết khấu thương mại: là các khoản doanh nghiệp bán giảm giá niêm yết cho khách hàng mua với số lƣợng lớn.  Hàng bán bị trả lại: là giá trị khối lƣợng hàng bán đã xác định là đã bán bị khách hàng trả lại và từ chối thanh toán do hàng kém phẩm chất hoặc sai quy cách so với hợp đồng đã ký kết,…  Giảm giá hàng bán: khoản giảm trừ cho khách hàng do hàng kém phẩm chất, sai quy cách hoặc lạc hậu thị hiếu.  Thuế tiêu thụ đặc biệt: là loại thuế gián thu, đánh vào một số hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tƣợng chịu thuế theo qui định của luật thuế TTĐB. Đối tƣợng chịu thuế TTĐB là những loại hàng hóa, dịch vụ không thật cần thiết, có hại cho con ngƣời hoặc ảnh hƣớng đến tiêu dùng nhƣ: thuốc lá, xì gà, rƣợu, kinh doanh vũ trƣờng…  Thuế GTGT (theo phương pháp trực tiếp): Thuế GTGT là thuế gián thu, đƣợc tính trên khoản giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình sản xuất, lƣu thông, tiêu dùng. Nếu Công ty nộp thuế GTGT theo phƣơng pháp trực tiếp thì đây sẽ là một khoản giảm trừ doanh thu.  Thuế xuất khẩu: Thuế xuất khẩu đánh vào các mặt hàng chịu thuế xuất khẩu. 2 Thang Long University Library 1.1.1.5. Giá vốn hàng bán Giá vốn hàng bán dùng để phản ánh trị giá vốn của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ bán ra đƣợc trong kỳ. Việc hạch toán giá vốn đƣợc xảy ra đồng thời cùng lúc với việc xác định doanh thu và ghi nhận doanh thu. 1.1.1.6. Chi phí quản lý kinh doanh Chi phí quản lý kinh doanh là những chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra để tiến hành hoạt động kinh doanh trong kỳ. Chi phí quản lý kinh doanh gồm có chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp là hai bộ phận có chức năng riêng, không thể thiếu đƣợc và có vai trò quan trọng. Hai loại chi phí chung trên ảnh hƣởng trực tiếp tới kết quả hoạt động kinh doanh và sự tồn tại của doanh nghiệp. Nếu quản lý chặt chẽ các khoản chi này, doanh nghiệp sẽ đảm bảo kế hoạch lƣu thông sản phẩm, hàng hóa mà vẫn giảm chi phí và tăng lợi nhuận doanh nghiệp.  Chi phí quản lí kinh doanh bao gồm: Chi phí bán hàng và Chi phí quản lý doanh nghiệp, với các nội dung cấu thành sau:  Chi phí nhân viên bán hàng, nhân viên quản lý: Phản ánh các khoản phải trả cho nhân viên bán hàng, quản lý…bao gồm: tiền lƣơng, tiền ăn giữa ca, tiền công và các khoản trích theo lƣơng (BHXH, BHYT, BHTN và kinh phí công đoàn)  Chi phí vật liệu bao bì: Phản ánh các chi phí vật liệu, bao bì xuất dùng trong quá trình tiêu thụ, sửa chữa TSCĐ dùng cho bộ phận bán hàng, quản lý.  Chi phí dụng cụ, đồ dùng: Phản ánh chi phí dụng cụ, đồ dùng văn phòng dùng trong công tác bán hàng, công tác quản lý doanh nghiệp.  Chi phí khấu hao TSCĐ: Phản ánh chi phí khấu hao TSCĐ dùng chung cho doanh nghiệp nhƣ: nhà cửa, vật kiến trúc, phƣơng tiện vận tải, máy móc thiết bị quản lý.  Thuế, phí và lệ phí: Phản ánh chi phí về thuế, phí và lệ phí nhƣ: thuế môn bài, thuế đất và các khoản phí, lệ phí khác.  Chi phí dịch vụ mua ngoài: Bao gồm các chi phí phục vụ cho công tác quản lý của doanh nghiệp, các khoản chi mua và sử dụng các tài liệu kỹ thuật, bằng sáng chế…đƣợc tính theo phƣơng pháp phân bổ dần vào chi phí quản lý DN, tiền thuê TSCĐ…  Chi phí bảo hành sản phẩm: Là chi phí chi cho sản phẩm trong thời gian đƣợc bảo hành theo hợp đồng đƣợc ghi nhận cho chi phí bán hàng.  Chi phí bằng tiền khác: Là các chi phí khác phát sinh kể trên nhƣ: Chi phí hội nghị, tiếp khách, công tác phí, tàu xe, khoản chi cho lao động nữ,… 1.1.1.7. Kết quả tiêu thụ sản phẩm Kết quả tiêu thụ sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ là số chênh lệch giữa doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ với trị giá vốn của hàng bán, chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp. Nếu doanh thu > chi phí thì kết quả tiêu thụ là lãi. 3 Ngƣợc lại, nếu doanh thu < chi phí thì kết quả tiêu thụ là lỗ. Việc xác định kết quả đƣợc tiến hành vào cuối kỳ hạch toán nhƣ cuối tháng, cuối năm tùy thuộc vào đặc điểm sản xuất kinh doanh và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp. Khi xác định kết quả tiêu thụ phải tuân thủ nguyên tắc phù hợp. Kết quả Doanh thu Giá vốn = tiêu thụ thuần hàng bán 1.1.2. Các phương thức tiêu thụ và thanh toán 1.1.2.1. Các phương thức tiêu thụ - Chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp  Phƣơng thức tiêu thụ trực tiếp: Tiêu thụ trực tiếp là phƣơng thức giao hàng cho ngƣời mua trực tiếp tại kho, tại các phân xƣởng sản xuất (không qua kho) của doanh nghiệp. Sản phẩm khi bàn giao cho khách hàng đƣợc chính thức coi là tiêu thụ và đơn vị bán mất quyền sở hữu về số hàng này.  Phƣơng thức chuyển hàng theo hợp đồng. Theo phƣơng thức này bên bán chuyển hàng cho bên mua theo địa điểm ghi trong hợp đồng. Số hàng chuyển đi này vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp. Khi đƣợc ngƣời mua thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán về số hàng chuyển giao (một phần hay toàn bộ) thì số hàng chấp nhận này mới đƣợc coi là tiêu thụ.  Phƣơng thức bán hàng trả góp Theo phƣơng thức này, khi giao hàng cho ngƣời mua, thì lƣợng hàng chuyển giao đƣợc coi là tiêu thụ, ngƣời mua sẽ thanh toán lần đầu ngay tại thời điểm mua một phần. Số tiền còn lại ngƣời mua sẽ trả dần và phải chịu một tỷ lệ lãi suất nhất định. Thông thƣờng số tiền trả ở các kỳ bằng nhau, trong đó bao gồm một phần doanh thu gốc và một phần lãi suất trả chậm.  Phƣơng thức tiêu thụ qua các đại lý (ký gửi): Do hàng ký gửi vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp cho đến khi chính thức tiêu thụ, bởi vậy nội dung hạch toán giống nhƣ tiêu thụ theo phƣơng thức chuyển hàng. Riêng số tiền hoa hồng trả cho đại lý đƣợc tính vào chi phí bán hàng. Bên đại lý sẽ đƣợc hƣởng thù lao đại lý dƣới hình thức hoa hồng hoặc chênh lệch giá. Theo Luật thuế GTGT, nếu bên đại lý bán hàng theo đúng giá do bên giao đại lý quy định thì toàn bộ thuế GTGT sẽ do chủ hàng chịu, bên đại lý phải nộp thuế GTGT trên phần hoa hồng đƣợc hƣởng. Trƣờng hợp bên đại lý hƣởng khoản chênh lệch giá thì bên đại lý sẽ phải chịu thuế GTGT tính trên phần GTGT. 4 Thang Long University Library Đại lý bán đúng giá quy định hƣởng hoa hồng là dịch vụ bán vé xổ số, vé máy bay, bảo hiểm, bƣu điện và hàng hoá dịch vụ không chịu thuế GTGT thì không phải kê khai, nộp thuế GTGT của hàng bán đại lý và hoa hồng đƣợc hƣởng.  Các phƣơng pháp tiêu thụ khác Ngoài những phƣơng thức tiêu thụ chủ yếu trên, các doanh nghiệp còn sử dụng vật tƣ, hàng hoá, sản phẩm để thanh toán tiền lƣơng, tiền thƣởng cho cán bộ công nhân viên chức, để biếu tặng, quảng cáo, chào hàng hay sử dụng sản phẩm phục vụ sản xuất kinh doanh, để trao đổi lấy hàng hoá khác…Các trƣờng hợp này cũng đƣợc coi là tiêu thụ và tính là tiêu thụ nội bộ thì về nguyên tắc hạch toán cũng tƣơng tự nhƣ hạch toán tiêu thụ bên ngoài, chỉ khác số doanh thu tiêu thụ đƣợc ghi nhận là doanh thu nội bộ đƣợc xác định bằng giá vốn hoặc theo giá bán nội bộ. 1.1.2.2. Các phương thức thanh toán Việc tiêu thụ thành phẩm nhất thiết đƣợc gắn với việc thanh toán với ngƣời mua, bởi vì chỉ khi nào doanh nghiệp thu nhận đƣợc đầy đủ tiền hàng bán hoặc sự chấp nhận trả tiền của khách hàng thì việc tiêu thụ mới đƣợc ghi chép trên sổ sách kế toán. Việc thanh toán với ngƣời mua về thành phẩm bán ra đƣợc thƣợc hiện bằng nhiều phƣơng thức:  Thanh toán trực tiếp bằng tiền mặt. Trong trƣờng hợp này, việc giao hàng và thanh toán tiền hàng đƣợc thực hiện ở cùng một thời điểm và ngay tại doanh nghiệp. Do vậy, việc tiêu thụ thành phẩm đƣợc hoàn tất ngay khi giao hàng và nhận tiền.  Thanh toán bằng phƣơng thức chuyển khoản qua ngân hàng với điều kiện ngƣời mua có quyền từ chối không thanh toán một phần hoặc toàn bộ giá trị hàng mua, do khối lƣợng hàng gửi đến cho ngƣời mua không phù hợp với hợp đồng về số lƣợng hoặc chất lƣợng và quy cách. Trong trƣờng hợp này, việc tiêu thụ thành phẩm xem nhƣ đã đƣợc thực hiện, chỉ cần theo dõi công việc thanh toán với ngƣời mua  Trong trƣờng hợp thành phẩm đã đƣợc chuyển đến cho ngƣời mua nhƣng chƣa thể xem là đã đƣợc tiêu thụ thì kế toán cần theo dõi tình hình chấp nhận hay không chấp nhận để xử lý trong thời hạn quy định bảo đảm lợi ích của doanh nghiệp. 1.1.3. Vai trò và nhiệm vụ của kế toán tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ 1.1.3.1. Vai trò Mục đích của kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm là cung cấp thông tin đầy đủ và cần thiết cho các đối tƣợng khác nhau với nhiều mục đích khác nhau để đƣa ra những quyết định quản lý phù hợp. Điều này nói lên vai trò vô cùng quan trọng của kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm trong công tác quản lý sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 5 1.1.3.2. Nhiệm vụ Phản ánh ghi chép đầy đủ kịp thời một cách chính xác tình hình hiện có và sự biến động của từng loại thành phẩm theo chỉ tiêu số lƣợng, chất lƣợng, chủng loại giá trị. Phản ánh ghi chép đầy đủ kịp thời chính xác các khoản doanh thu, các khoản giảm trừ doanh thu, chi phí của từng hoạt động trong doanh nghiệp. Phản ánh tính toán có hiệu quả từng hoạt động, giám sát tình hình thực hiện và nghĩa vụ đối với ngân sách nhà nƣớc, tình hình phân phối kết quả các hoạt động Cung cấp các thông tin kế toán phục vụ cho việc lập báo cáo tài chính và định kỳ phân tích hoạt động kinh tế liên quan đến quá trình bán hàng, xác định kết quả và phân phối kết quả. 1.2. Kế toán tiêu thụ sản phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất 1.2.1. Kế toán giá vốn sản phẩm tiêu thụ 1.2.1.1. Tính giá vốn thành phẩm xuất bán Về nguyên tắc, thành phẩm phải đƣợc đánh giá theo giá thành sản xuất thực tế. Đối với thành phẩm nhập kho: Giá thực tế của thành phẩm nhập kho đƣợc xác định phù hợp theo từng nguồn nhập:  Thành phẩm do doanh nghiệp sản xuất ra đƣợc đánh giá theo giá thành sản xuất thực tế, bao gồm: chi phí NVL trực tiếp, chi phí NC trực tiếp và chi phí SXC.  Thành phẩm thuê ngoài gia công nhập kho đƣợc đánh giá theo giá thành thực tế gia công, bao gồm: chi phí NVL trực tiếp, chi phí thuê ngoài gia công và các chi phí khác liên quan trực tiếp đến thành phẩm thuê gia công (chi phí vận chuyển, bốc dỡ…).  Nhập kho do nhận liên doanh thì giá thực tế nhập kho là do hội đồng liên doanh thống nhất. Đối với thành phẩm xuất kho cũng phải đƣợc phản ánh theo giá thành sản xuất thực tế. Do thành phẩm nhập từ các nguồn hay các đợt nhập với giá khác nhau nên việc xác định giá thực tế xuất kho có thể áp dụng một trong các cách sau:  Tính theo giá thực tế đích danh: theo phƣơng pháp này thành phẩm đƣợc xác định giá trị theo đơn chiếc hay từng lô và giữ từ lúc nhập vào cho đến lúc xuất dùng. Khi xuất dùng hàng (lô hàng) nào sẽ xác định theo giá đích danh của hàng (lô hàng) đó.  Phƣơng pháp nhập trƣớc xuất trƣớc (FIFO): theo phƣơng pháp này thì thành phẩm nào nhập vào kho trƣớc sẽ đƣợc xuất trƣớc.  Ưu điểm: Có thể tính đƣợc ngay trị giá vốn hàng xuất kho cho từng lần xuất hàng. Đảm bảo cung cấp số liệu kịp thời cho kế toán ghi chép các khâu tiếp theo 6 Thang Long University Library cũng nhƣ quản lý. Trị giá vốn của hàng tồn kho tƣơng đối sát với giá thị trƣờng của mặt hàng đó. Vì vậy chỉ tiêu hàng tồn kho trên báo cáo kế toán có ý nghĩa thực tế hơn.  Nhược điểm: Làm cho doanh thu hiện tại không phù hợp với chi phí hiện tại. (Doanh thu đƣợc tạo ra bởi giá trị sản phẩm, vật tƣ đã nhập từ cách đó rất lâu). Số lƣợng, chủng loại mặt hàng nhiều, phát sinh nhập xuất liên tục dẫn đến khối lƣợng công việc hạch toán sẽ tăng lên nhiều  Phƣơng pháp nhập sau xuất trƣớc (LIFO): theo phƣơng pháp này thành phẩm nào nhập kho sau xẽ đƣợc xuất trƣớc.  Ưu điểm: Có thể tính ngay đƣợc trị giá vốn của hàng xuất. Đảm bảo cung cấp số liệu kịp thời cho kế toán. Giá vốn hàng bán tƣơng đối sát với giá thị trƣờng của hàng hóa thay thế. Đảm bảo nguyên tắc phù hợp trong kế toán.  Nhược điểm: Trị giá vốn hàng tồn khi cuối kỳ không sát với giá thị trƣờng của hàng thay thế.  Phƣơng pháp bình quân : trong phƣơng pháp này lại có ba dạng nhƣ sau: Giá đơn vị bình quân cuối kỳ trƣớc: hay dùng trong doanh nghiệp sản xuất Giá đơn vị bình quân sau mỗi lần nhập. Sau mỗi lần nhập kế toán phải xác định lại giá trị thực của hàng tồn kho và giá đơn vị bình quân. Đơn giá bình quân sau mỗi lần nhập = Tổng giá thực tế hàng hóa sau mỗi lần nhập Tổng số lƣợng thực tế hàng hóa sau mỗi lần nhập  Ưu điểm: Giá của sản phẩm đƣợc cập nhật chính xác và kịp thời, thƣờng xuyên liên tục.  Nhược điểm: Phƣơng pháp này chỉ nên áp dụng ở các doanh nghiệp có ít chủng loại hàng tồn kho, có lƣu lƣợng nhập xuất ít do việc tính toán phức tạp, nhiều lần, tốn công sức.  Giá đơn vị bình quân cả kỳ dự trữ (bình quân gia quyền). Khi áp dụng nguyên tắc này, kế toán căn cứ vào đơn giá mua bình quân của từng loại hàng hóa trong kỳ để xác định giá trị thực tế của hàng xuất kho cũng nhƣ giá trị thực tế của hàng tồn kho. Giá thực tế hàng xuất bán = Số lƣợng hàng xuất bán x Đơn giá bình quân Trong đó: 7 Đơn giá bình quân cả kỳ dự trữ  = Giá trị hàng tồn đầu kỳ + Giá trị hàng nhập trong kỳ Số lƣợng hàng tồn đầu kỳ + Số lƣợng hàng nhập trong kỳ Ưu điểm: Việc tính toán khá đơn giản, dễ làm.  Nhược điểm: Việc tính giá đƣợc thực hiện dồn vào cuối kỳ dẫn đến không phản ánh kịp thời thông tin kế toán ngay tại thời điểm phát sinh. 1.2.1.2. Phương pháp kế toán giá vốn thành phẩm tiêu thụ  Chứng từ và kế toán chi tiết thành phẩm tiêu thụ  Mọi nghiệp vụ kinh tế phát sinh và thực sự hoàn thành đều phải đƣợc lập chứng từ để làm cơ sở pháp lý cho mọi số liệu trên tài khoản kế toán, đồng thời đó chính là tài liệu lịch sử của doanh nghiệp. Chứng từ kế toán phải đƣợc lập kịp thời, đúng nội dung và phƣơng pháp lập.  Chứng từ chủ yếu gồm: Phiếu xuất kho, phiếu nhập kho, hoá đơn giá trị gia tăng (GTGT), hoá đơn bán hàng vận chuyển thẳng, thẻ kho, biên bản kiểm kê hàng hoá, hoá đơn kiêm phiếu xuất kho, phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ…  Kế toán chi tiết thành phẩm tiêu thụ đƣợc thực hiện ở kho thành phẩm và ở phòng kế toán, đƣợc liên hệ mật thiết với nhau. Bởi vậy, doanh nghiệp phải lựa chọn những phƣơng pháp hạch toán chi tiết phù hợp với yêu cầu và trình độ của đội ngũ kế toán trong doanh nghiệp. Tuỳ theo đặc điểm riêng của mình mà doanh nghiệp có thể áp dụng một trong ba phƣơng pháp sau: thẻ song song, sổ đối chiếu luân chuyển, sổ số dƣ.  Kế toán tổng hợp thành phẩm tiêu thụ Kế toán tổng hợp là việc sử dụng các tài khoản kế toán để phản ánh, kiểm tra và giám sát các đối tƣợng hạch toán kế toán các nội dung kinh tế ở dạng tổng quát.  Tài khoản sử dụng (theo quyết định 48/2006/QĐ-BTC, ngày 14/09/2006): Trong kế toán tổng hợp thành phẩm tiêu thụ ngƣời ta sử dụng các tài khoản chủ yếu : TK 155 – Thành phẩm. TK 157 – Thành phẩm gửi bán Tk 632 – Giá vốn hàng bán Kết cấu của các tài khoản này nhƣ sau:  TK 155 - Thành phẩm: Tài khoản này đƣợc sử dụng để phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến động của các loại thành phẩm nhập, xuất qua kho trong doanh nghiệp. 8 Thang Long University Library Nợ TK 155 – Thành phẩm + Giá trị thực tế thành phẩm tồn kho đầu kỳ + Trị giá thực tế thành phẩm nhập kho + Trị giá thành phẩm thừa phát hiện khi kiểm kê + Ghi nhận giá trị thực tế thành phẩm Có + Trị giá thực tế thành phẩm xuất kho + Trị giá thành phẩm thiếu phát hiện khi kiểm kê + Trị giá thực tế thành phẩm tồn đầu kỳ kết chuyển (phƣơng pháp KKDK) cuối kỳ (phƣơng pháp KKĐK) SDCK: Trị giá thực tế thành phẩm tồn kho  TK157 – Hàng gửi bán: Dùng để theo dõi giá trị sản phẩm mà doanh nghiệp bán theo phƣơng thức giao đại lý, gửi bán và chuyển thẳng. Thành phẩm trên tài khoản này vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp. Kế toán phải mở sổ chi tiết theo dõi từng loại thành phẩm đã cung cấp cho từng khách hàng, cơ sở nhận đại lý. Nợ TK 157 - Hàng gửi đi bán Có - Trị giá vốn sản phẩm gửi bán; - Trị giá vốn sản phẩm đã cung cấp đƣợc xác định là đã bán; - Kết chuyển trị giá sản vốn phẩm gửi bán - Trị giá vốn sản phẩm đã gửi đi bị chƣa đƣợc xác định là tiêu thụ cuối kỳ khách hàng trả lại; (KKĐK) - Kết chuyển giá trị vốn sản phẩm gửi bán chƣa đƣợc xác định là tiêu thụ đầu kỳ (KKĐK) SDCK: Trị giá sản phẩm đã cung cấp chƣa đƣợc xác định là đã tiêu thụ trong kỳ  TK 632 - Giá vốn hàng bán: Phản ánh trị giá vốn của thành phẩm thực bán trong kỳ. Nợ Tài khoản 632 – Giá vốn hàng bán: Có - Trị giá vốn của sản phẩm đã xuất bán - Kết chuyển giá vốn của hàng đã bán trong kỳ; nhƣng bị trả lại - Trị giá vốn sản phẩm tồn đầu kỳ kết - Kết chuyển trị giá vốn của hàng đã xuất bán vào bên Nợ tài khoản 911 chuyển (KKĐK) - Kết chuyển giá vốn sản phẩm tồn cuối kỳ (KKĐK) 9  Trình tự kế toán tổng hợp một số nghiệp vụ chủ yếu về giá vốn thành phẩm tiêu thụ  Trƣờng hợp doanh nghiệp áp dụng phƣơng pháp KKĐK để kế toán thành phẩm tiêu thụ (Sơ đồ 1.1) Sơ đồ 1.1. Sơ đồ kế toán thành phẩm theo phƣơng pháp kiểm kê định kỳ TK 155, 157 TK 632 Kết chuyển hàng tồn đầu kỳ TK155, 157 Kết chuyển sản phẩm chưa bán cuối kỳ TK 631 TK 911 Nhập bán sản phẩm hoàn thành tại kỳ kế toán Kết chuyển giá vốn sản phẩm thực bán  Trƣờng hợp doanh nghiệp kế toán hàng tồn kho theo phƣơng pháp kê khai thƣờng xuyên Phƣơng pháp kê khai thƣờng xuyên là phƣơng pháp theo dõi, phản ánh liên tục, thƣờng xuyên, có hệ thống tình hình nhập, xuất, tồn kho vật tƣ hàng hoá thành phẩm trên sổ kế toán. Việc xác định giá trị thành phẩm xuất kho đƣợc căn cứ vào các chứng từ xuất kho. Tuy quá trình hạch toán phức tạp nhƣng phƣơng pháp này phản ánh chính xác giá trị thành phẩm sau mỗi lần nhập, xuất kho, đảm bảo cân đối về mặt giá trị và hiện vật. Các nghiệp vụ chính của phƣơng pháp này có thể đƣợc khái quát qua sơ đồ sau (Sơ đồ 1.2): 10 Thang Long University Library